2008, VN Jaar van de Talen Congres & Debat Nederlands in hoger onderwijs en wetenschap 10 oktober 2008 in het Vlaams parlement te Brussel De stichting Nederlands De vereniging voor Nederlandstalige Terminologie Het Algemeen Nederlands Verbond in Vlaanderen
Datum en plaats Het congres wordt gehouden in Brussel op 10 oktober 2008 van 10:00 uur tot 18:30 uur, in het fraaie gebouw van het Vlaams Parlement, Hertogstraat 6 in Brussel, meer bepaald in het auditorium ‘De Schelp’ en de Zuilenzaal. De maximale capaciteit van de congreszaal is 250 zitplaatsen.
Hoofdingang Vlaams Parlement, Hertogstraat 6, Brussel
Inschrijving Het inschrijfgeld bedraagt 50 €. Leden-begunstigers van de sN, NL-Term, en ANV vzw. Betalen 35 €, studenten 15 €. Alle consumpties zijn inbegrepen. Belangstellenden gelieven zich aan te melden op het adres: http://www.stichtingnederlands.nl/aanmelding2.html
De samenwerkende organisaties: de stichting Nederlands, de vereniging voor Nederlandstalige Terminologie, het Algemeen Nederlands Verbond in Vlaanderen De stichting Nederlands (sN) is in 1995 opgericht in Amsterdam en heeft sinds 2007 een aanspreekpunt in Brussel. De stichting bevordert het gebruik van de Nederlandse taal op alle terreinen van het persoonlijke en maatschappelijke leven, in het Nederlandse taalgebied en in de Europese instellingen. De stichting kent jaarlijkse Lof- en ~Sofprijzen toe aan wie zich voor het Nederlands verdienstelijk heeft gemaakt of juist niet, en onderneemt actie waar nodig en zinvol. De sN werkt samen met gelijkgestemde organisaties in Nederland, Vlaanderen, Suriname en andere landen. Web: www.stichtingnederlands.nl/ De vereniging voor Nederlandstalige Terminologie (NL-Term) is eind 1997 opgericht in Antwerpen. De vereniging bevordert de ontwikkeling en het gebruik van algemeen aanvaarde terminologie op alle vakgebieden in het Nederlandse taalgebied, met inachtneming van de internationale ontwikkelingen. NL-Term werkt samen met de Nederlandse Taalunie betreffende het Steunpunt Terminologie en de gegevensbank NedTerm. Gezamenlijk organiseren zij elke drie jaar het Nederlandstalig terminologiecongres dat in 2003 eveneens plaatsvond in enkele zalen van het Vlaams Parlement. Dit jaar vindt op 25 oktober in Amsterdam de lustrumviering (10-jarig bestaan) plaats waarop o.m. het boek 'Perspectieven voor de Nederlandstalige terminologie' zal worden gepresenteerd. Web: www.nlterm.org/ Het ANV is een internationale vereniging, oorspronkelijk in Brussel opgericht in 1895, die de handhaving en de ontplooiing van de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap waar ook ter wereld ten doel heeft, de bevordering van de culturele integratie van Nederland en Vlaanderen en het onderhouden van de verbindingen met de verwante taal, het Afrikaans. Cultuur wordt in de breedste zin begrepen, inclusief de maatschappelijkstructurele dimensie van de samenwerking. Het Algemeen-Nederlands Verbond vzw is de rechtspersoon van het ANV in Vlaanderen (ANV vzw). Web: www.anv-vzw.eu
Inleiding tot het programma In veel studierichtingen is het in 2008 niet meer mogelijk aan een Nederlandse universiteit in het Nederlands af te studeren, ondanks de taalclausule in de wet op het hoger en wetenschappelijke onderwijs die voorschrijft dat het Nederlands de voertaal is op de Nederlandse universiteiten. In Vlaanderen is de situatie verschillend en is afstuderen in het Nederlands aan alle universiteiten mogelijk, maar de discussie hierover is kort geleden opnieuw geopend, onder andere door de minister van Onderwijs. Tijdens het congres zal de vraag aan de orde gesteld worden wat de teloorgang van het Nederlands betekent voor het hoger onderwijs zelf en, bij uitbreiding, voor de hele Nederlandse taalgemeenschap en de taal zelf. Ook zullen voorstellen worden gedaan die de voorwaarden scheppen voor herinvoering van het Nederlands in het wetenschappelijk onderwijs, waar dat nu is verdrongen door het Engels. Het congres zal worden besloten met een debat over stellingen, die aan politici en beleidsfunctionarissen zullen worden voorgelegd. Uit onderzoek van de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland (CVN) in 2007 blijkt dat het aandeel van het Engels in de tweede cyclus voor de meeste Nederlandse universiteiten veelhoger is dan de 20% die de Commissie CVN aanvaardbaar acht. Bij Vlaamse universiteiten is het aandeel van het Engels beperkter, maar ook in Vlaanderen gaan steeds weer stemmen op om het Engels een voornamere plaats in de universiteiten te geven. De Europese organisatie Academic Cooperation Association onderzocht eveneens in 2007 het gebruik van Engels in universiteiten op het Europese vasteland. De conclusie is dat Nederland een uitzonderingspositie inneemt door heel ver uit te lopen op alle andere Europese landen met de verengelsing van het hoger onderwijs, die overigens vooral in Noordwest Europa van belang is. In de zuidelijke en de oostelijke EU landen is van Engelstalig hoger onderwijs geen of nauwelijks sprake is. De gevolgen voor de Nederlandse taal van de verengelsing van het hoger onderwijs zijn dramatisch voor het behoud van de taal als cultuurtaal. Het voor een belangrijk deel wegvallen van het Nederlands uit de academische en de daarmee samenhangende vakgebieden heeft directe gevolgen voor de ontwikkeling van de Nederlandse terminologie en vaktalen op die gebieden. Het argument dat "Engels nu eenmaal de taal van de
wetenschap is", zoals voorstanders van de verengelsing verkondigen, snijdt weinig hout als bedacht wordt dat 90% van de afgestudeerden niet in de wetenschap terechtkomt. Het ligt bovendien niet voor de hand dat Nederlandstalige beoefenaren van de wetenschap in Nederland en Vlaanderen spontaan in het Engels met elkaar zullen communiceren. Het overgrote deel van de studenten, dat na het afstuderen bij Nederlandstalige bedrijven, de zorg, het onderwijs en overheden gaat werken, kan zich bij Nederlandstalige onderwijsprogramma's geheel concentreren op de verwerving van kennis en kunde. Bij de versterking van het Nederlands aan de universiteiten staat de wil van de politiek voorop, maar minstens zo belangrijk is die van de besturen in het hoger onderwijs, de docenten en de studenten. Voorstanders van de versterking van het Nederlands kregen al flinke steun van de Nederlandse minister van onderwijs Ronald Plasterk. Die pleitte in november 2007 tijdens een door de Taalunie georganiseerd debat in Brussel voor een sterke positie van het Nederlands, ook in onderwijs en wetenschap: "Waar de Taalunie zich vooral om bekommert, is dat Nederlands een taal moet blijven die altijd en overal gebruikt kan worden. Dus ook voor de wetenschap en in het onderwijs”. Dit congres moet de weg plaveien voor de daad bij het woord. De universiteit die als eerste in het België van 1932 werd toegestaan onderwijs in het Nederlands te organiseren, heeft in haar missieverklaring die als voorbeeld kan dienen de maatschappelijke en culturele opdracht voor een moderne wetenschappelijke onderwijsinstelling bondig geformuleerd: “De Universiteit Gent: profileert zich als een maatschappelijk geëngageerde en pluralistische universiteit (….); profileert zich in een breed internationaal perspectief en beklemtoont daarbij haar eigenheid inzake taal en cultuur”. Tijdens het congres zal de Lofprijs der Nederlandse Taal 2007 worden uitgereikt aan Thomas von der Dunk.
Congres & Debat Nederlands in hoger onderwijs en wetenschap 10 oktober 2008, Vlaams Parlement Hertogstraat 6, Brussel
Programma Ontvangst en openingszitting Auditorium De Schelp en Zuilenzaal 09:15 – 10:00 Ontvangst en registratie van de deelnemers. 10:00 – 10:30 Openingszitting voorgezeten door Arno Schrauwers, voorzitter stichting Nederlands Opening. Monica van Kerrebroeck, CD&V, voorzitter Onderwijscommissie Vlaams Parlement Inleiding namens de organiserende verenigingen. Yvo Peeters, ANV in Vlaanderen
Stand van zaken 10:30 – 11:30 Ochtendzitting voorgezeten door Willy Martin, em. hoogleraar VU Amsterdam Nederlands als onderwijs- en wetenschapstaal. Terugblik en vooruitblik. Jozef T. Devreese, em. hoogleraar universiteiten Antwerpen en Eindhoven Engels voertaal aan onze universiteiten? Een inventaris voor de Culturele Commissie Vlaanderen-Nederland. Albert Oosterhof, onderzoeker Universiteit Gent Taalgebruik in de Europese universiteiten en in de wetenschap. Jan Roukens, stichting Nederlands en voormalig medewerker Europese Commissie
11:30 – 12:00 Koffiepauze (voorstelling TV-programma ‘Het Gesprek’, met Thomas von der Dunk)
Nederlands of Engels? 12:00 - 13:00 Voortzetting ochtendzitting voorgezeten door Willy Clijsters, hoogleraar universiteit Hasselt Kwaliteit van kennisoverdracht. Een vergelijkend onderzoek. Diana Vinke, docent-onderzoeker universiteit Eindhoven Verlies van taalbereik: culturele en sociale gevolgen op termijn. Jaap van Marle, hoogleraar Open universiteit Maastricht Moedertaal of vreemde taal: visie vanuit een ander taalgebied. Reiner Arntz, hoogleraar Universität Hildesheim 13:00 – 13:20
Uitreiking LOF-prijs 2007 van de stichting Nederlands Aansluitend: toespraak van de laureaat 13:20 – 14:15 Lunchpauze
Nederlands als taal van onderwijs en wetenschap 14:15 – 15:15 Middagzitting voorgezeten door Ghislain Duchâteau, Verbond der Vlaamse Academici De maakbaarheid van een taal van hoger onderwijs en wetenschap. Joop van der Horst, taalpublicist en hoogleraar universiteit Leuven Nederlandstalig hoger onderwijs in Suriname. Renata de Bies, wetenschappelijk hoofdmedewerker Anton de Kom universiteit Paramaribo Het Nederlands als vaktaal.
Willy Martin, em. hoogleraar VU Amsterdam en voorzitter NLTerm 15:15 – 15:45 Koffiepauze
Debat en conclusies Een nieuw elan 15:45 – 17:00 Deelnemersdebat onder voorzitterschap van Hugo Weckx, voormalig Vlaams minister van cultuur Els Ruijsendaal, rapporteur, Benelux-universitair centrum Rondetafeldeelnemers Renata de Bies, Anton de Kom universiteit Paramaribo Reiner Arntz, Universität Hildesheim Thomas von der Dunk, cultuurhistoricus en publicist, Amsterdam Dirk De Cock, lid Vlaams Parlement, VlaamsProgressieven Jasper van Dijk, lid Tweede Kamer, Socialistische Partij Europese Commissie Meertaligheid 17:00 – 18:30 Receptie Ampzing Genootschap, muzikale omlijsting
Programma, redactie en organisatie Programmacommissie Jan Roukens, congrescoördinator, stichting Nederlands, Brussel Arno Schrauwers, stichting Nederlands, Amsterdam Willy Martin, NL-Term, Leuven Marcel Thelen, NL-Term, Maastricht Marc Cels, ANV vzw, Tervuren Yvo Peeters, ANV vzw, Brussel Redactiecommissie: Els Ruijsendaal Hugo Weckx Jan Roukens Organisatie en administratie: Michel Backaert Patti Sallemeyn Dit congres is een initiatief van: De stichting Nederlands De vereniging voor Nederlandstalige Terminologie Het Algemeen Nederlands Verbond in Vlaanderen De congresfaciliteiten zijn ter beschikking gesteld door: Het Vlaams Parlement
Bereikbaarheid van het Vlaamse parlementsgebouw Het Vlaamse parlementsgebouw is gelegen aan de splitsing van de Hertogstraat en de Drukpersstraat in het regeringskwartier van Brussel, vlak bij het Warandepark waaraan onder andere het gebouw van het Belgisch Parlement en het Koninklijk Paleis zijn gelegen. Hier komt u binnen vanuit de richting Leuven ↓ (auto)
1: Vlaams parlementsgebouw 2: Huis van de Vlaamse Volksvertegenwoordigers
De hoofdingang van het Vlaams Parlement ligt aan de Hertogstraat 6 (hoek Drukpersstraat). Dat is op ongeveer tien minuten wandelen van het treinstation Brussel Centraal, op 200 meter van de metrohalte Madou en op 400 meter van de metrohaltes Park en Kunst Wet. Langdurig parkeren in het centrum van Brussel kan het beste in de grote parkeergarages in de buurt. Volg de P aanwijzingen.
Consumpties en lunch Betaling van het inschrijfgeld geeft recht op het gebruik van de aangeboden consumpties en de lunches op de congresdagen.
Meereizende partner Uw partner is van harte welkom op de conferentie. U moet echter wel zelf instaan voor de kosten van het gebruik van de consumpties, als uw partner daar gebruik van maakt. Er zijn geen speciale evenementen voor meereizende partners georganiseerd, wel kunt u informatie over musea en toeristische attracties krijgen bij de inschrijvingsbalie.
Deelnemersmap Deelnemers ontvangen een map met samenvattingen van de voordrachten. Deze zullen na de conferentie ook via internet toegankelijk zijn (www.stichting-nederlands.nl) als deel van het verslag van de conferentie.
Informatie Wie meer informatie wenst over het congres of de inschrijving gelieve contact op te nemen met de congresorganisatie in Brussel: Patti Sallemeyn tel. +32 (0)2 241 31 64, netpost
[email protected] Michel Backaert tel. +32 (0)2 241 31 64, netpost
[email protected] of één van de leden van de programmacommissie.
