20 e Nederlands-Vlaams Doelencongres Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie

P

R

O

G

R

A

M

M

A

20e Nederlands-Vlaams Doelencongres Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie Rotterdam, de Doelen

22, 23 en 24 april 2015

vijftien verschillende dagprogramma’s (vijf per dag)

INSCHRIJVING UITSLUITEND ONLINE

www.igoandpractice.nl

PROGRAMMA 20e NEDERLANDS-VLAAMS DOELENCONGRES INFERTILITEIT, GYNAECOLOGIE EN OBSTETRIE

Rotterdam, de Doelen

22, 23 en 24 april 2015

ACCREDITATIE

De NVOG heeft het gehele congres (drie dagen) met 18 punten geaccrediteerd; elke congresdag afzonderlijk met 6 punten.

Paritair Comité

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie & Gynaecologie Logo PMS (Pantone PMS, 365U, 300U, 360U) 12 mei 2009

Vlaamse gynaecologen Het gehele congres (drie dagen) is als volgt geaccrediteerd: Voor 22 april zijn 6 punten toegekend (activiteitsnummer 14020497) Voor 23 april zijn 6 punten toegekend (activiteitsnummer 14020514) Voor 24 april zijn 6 punten toegekend (activiteitsnummer 14020529) Pantone 365 U

Pantone 300 U

Pantone 360 U

KNOV Accreditatie is aan vier dagprogramma’s toegekend: ‘Foetale echoscopie anno 2015’ op 22 april: 6.5 punten ‘Periconceptie, jonge zwangerschap en antenatale zorg anno 2015’ op 22 april: 6,5 punten ‘Maternale geneeskunde anno 2015’ op 23 april: 6,5 punten ‘Foetale geneeskunde, perinatale morbiditeit en neonatale zorg anno 2015’ op 24 april: 6,5 punten

NVU Accreditatie is toegekend aan: ‘Klinische andrologie anno 2015’ op 23 april: 6 punten ‘Urogynaecologie anno 2015’ op 24 april: 6 punten

www.jnjmedical.nl

BEN Aan het dagprogramma ‘Foetale echoscopie anno 2015’ op 22 april zijn 6 punten toegekend.

NVTG Aan het dagprogramma ‘Verloskunde en gynaecologie in de tropen anno 2015’ op 23 april zijn 6 punten toegekend.

NVVS Aan het dagprogramma ‘Seksuele disfuncties; inzichten anno 2015’ op 24 april zijn 6 punten toegekend

VKGN Accreditatie is toegekend aan het dagprogramma ‘Medische, ethische en juridische aspecten van de klinische genetica in de voortplantingsgeneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2015’ op 24 april, alsook aan alle overige dagprogramma’s: elk 6 punten (bij deelname drie dagen: 18 punten)

NVK Aan het dagprogramma ‘Foetale geneeskunde, perinatale morbiditeit en neonatologie anno 2015’ op 24 april zijn 6 punten toegekend.

HOOFDSPONSORS

INHOUDSOPGAVE Voor- en dankwoord

6

Commissies Wetenschappelijk Programma

8

Sprekers, moderatoren en voorzitters

9

Notities bij dagprogramma’s

14, 15, 16, 26, 27, 28, 40, 41, 42, 43

DAGPROGRAMMA 1 REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE ANNO 2015

17

DAGPROGRAMMA 2 BENIGNE GYNAECOLOGIE ANNO 2015

19

DAGPROGRAMMA 3 PERICONCEPTIE, JONGE ZWANGERSCHAP EN ANTENATALE ZORG ANNO 2015 21 DAGPROGRAMMA 4 FOETALE ECHOSCOPIE ANNO 2015

23

WOENSDAG 22 APRIL

WOENSDAG 22 APRIL 2015

DAGPROGRAMMA 5 OVER TOEKOMSTSCENARIO’S, LEIDERSCHAP EN ZBC’S ANNO 2015 24

DAGPROGRAMMA 6 ONCOLOGISCHE GYNAECOLOGIE ANNO 2015 30 DAGPROGRAMMA 7 MINIMAAL INVASIEVE CHIRURGIE ANNO 2015 32 DAGPROGRAMMA 8 KLINISCHE ANDROLOGIE ANNO 2015 34 DAGPROGRAMMA 9 MATERNALE GENEESKUNDE ANNO 2015 36

DONDERDAG 23 APRIL

DONDERDAG 23 APRIL 2015

DAGPROGRAMMA 10 VERLOSKUNDE EN GYNAECOLOGIE IN DE TROPEN ANNO 2015 38 VRIJDAG 24 APRIL 2015

DAGPROGRAMMA 12 UROGYNAECOLOGIE ANNO 2015 46 DAGPROGRAMMA 13 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGISCHE PRAKTIJK ANNO 2015 48 DAGPROGRAMMA 14 MEDISCHE, ETHISCHE EN JURIDISCHE ASPECTEN VAN DE KLINISCHE GENETICA IN DE VOORTPLANTINGSGENEESKUNDE, GYNAECOLOGIE EN OBSTETRIE ANNO 2015 50 DAGPROGRAMMA 15 SEKSUELE DISFUNCTIES; INZICHTEN ANNO 2015 52 Inschrijving, kosten en betaling dagprogramma’s

54

Onsite inschrijving is niet mogelijk

54

Congresbalie, congreszalen

55

Hotelaccommodatie, reservering en betaling

55

Aanvullende informatie

58

Notities bij de plattegrond; adres de Doelen; trein of auto?

58

Plattegrond; Rotterdam, the European city of the year 2015

60, 61

VRIJDAG 24 APRIL

DAGPROGRAMMA 11 FOETALE GENEESKUNDE, PERINATALE MORBIDITEIT EN NEONATALE ZORG ANNO 2015 44

VOOR- EN DANKWOORD Het steeds breder worden en verdiepen van de subspecialismen en het daarin ontstaan van superspecialismen heeft erin geresulteerd dat dit 20e Nederlands-Vlaams IGO-Doelencongres vijftien dagprogramma’s omvat. De gynaecologie is over vijf dagprogramma’s verdeeld: - benigne gynaecologie anno 2015 (dagprogramma 2 op 22 april) - urogynaecologie anno 2015 (dagprogramma 12 op 24 april) - minimaal invasieve chirurgie anno 2015 (dagprogramma 7 op 23 april) - scopieën in de gynaecologie anno 2015 (dagprogramma 13 op 24 april) - oncologische gynaecologie anno 2015 (dagprogramma 6 op 23 april) De obstetrie is over vier dagprogramma’s verdeeld: - periconceptie, jonge zwangerschap en antenatale zorg anno 2015 (dagprogramma 3 op 22 april) - foetale echoscopie anno 2015 (dagprogramma 4 op 22 april) - foetale geneeskunde, perinatale morbiditeit en neonatologie anno 2015 (dagprogramma 11 op 24 april) - maternale geneeskunde anno 2015 (dagprogramma 9 op 23 april) Gynaecologische en andrologische reproductieve stoornissen: - reproductieve geneeskunde anno 2015 (dagprogramma 1 op 22 april) - klinische andrologie anno 2015 (dagprogramma 8 op 23 april) Aan voortplantingsgeneeskunde, gynaecologie en obstetrie gelieerde dagprogramma’s: - seksuele disfuncties; inzichten anno 2015 (dagprogramma 15 op 24 april) - medische, ethische en juridische aspecten van de klinische genetica in de voortplantingsgeneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2015 (dagprogramma 14 op 24 april) - verloskunde en gynaecologie in de tropen anno 2015 (dagprogramma 10 op 23 april) - toekomstscenario’s, leiderschap en ZBC’s anno 2015 (dagprogramma 5 op 22 april) De organisatie van dit uitgebreide congres startte in januari 2014 met de vorming van zestien Commissies Wetenschappelijk Programma (CWP) voor het ontwikkelen van vijftien dagprogramma’s; elke CWP heeft twee voorzitters met, op enkele uitzonderingen na, een Nederlandse en een Vlaamse voorzitter. Aan elke CWP werden op voordracht van de voorzitters gemiddeld tien commissieleden toegevoegd.

6

Elk van de commissieleden diende voorstellen voor het programma in; de per CWP ontvangen voorstellen werden vervolgens door de afzonderlijke commissieleden gewogen. Op geleide van deze voorkeurslijsten en alle ontvangen voorstellen werd dan door de voorzitters een conceptprogramma opgesteld, dat vervolgens aan de commissieleden voor op- en aanmerkingen werd voorgelegd. Daarna werd het definitieve programma vastgesteld, inclusief sprekers en moderatoren. Een proces van zes maanden, waarna de uitnodigingen naar de sprekers en moderatoren werden verstuurd. Op deze wijze zijn de dagprogramma’s tot stand gekomen, die op 22, 23 en 24 april 2015 door 323 sprekers, moderatoren en voorzitters tot realiteit zullen worden gebracht. Voorafgaand aan het congres kunt u zich in dit programma omtrent de verschillende dagprogramma’s oriënteren door het lezen van de notities die de voorzitters bij de dagprogramma’s hebben geplaatst. Bij de start van de IGO-Doelencongresreeks vormden de Nederlandse en Vlaamse gynaecoloog de enige doelgroep van het congres. Anno 2015 is dat niet meer de enige doelgroep, maar wel de belangrijkste: elk dagprogramma is voor deze doelgroep samengesteld. Anno 1984 waren er nog geen fertiliteitsartsen (1983 geboortejaar eerste Nederlands IVF-kind), nog geen verloskundig echoscopisten en nog geen tweedelijns verloskundigen. Anno 2015 zijn het niet meer weg te denken beroepsgroepen die elk voor zich de kwaliteit van zorg in de universitaire en niet-universitaire praktijk mede bepalen. Het is om die reden dat de onderscheiden dagprogramma’s anno 2015 ook voor hen toegankelijk zijn. De Doelencongresreeks heeft zich steeds tot taak gesteld om een brede nascholing te geven; in de aanvang vooral voor de niet-universitair werkende Nederlandse en Vlaamse gynaecoloog. De in de negentiger jaren van de vorige eeuw jaarlijkse driedaagse congressen moesten hen in staat stellen het specialisme in de volle omvang te blijven uitoefenen. Toch was er toen al het vooruitzicht dat dit op een gegeven moment niet meer mogelijk zou zijn. Het besef dat alle veranderingen in ons specialisme nu voor alle gynaecologen tot gevolg heeft dat zij moeten kiezen uit het brede palet is anno 2015 algemeen.

VOOR- EN DANKWOORD De huidige aios zal tijdens de opleiding al een keuze moeten maken t.a.v. het door hem/haar uit te oefenen subspecialisme na zijn/haar opleiding. Dit congres biedt hem/haar de unieke gelegenheid in een kort tijdsbestek de kennismaking met verschillende deelspecialismen te verdiepen en te beschikken over de volledige proceedings van het congres. Wat zal de toekomst brengen? Een bekend gegeven is dat toekomstverwachtingen achteraf onderschat blijken: veranderingen treden sneller op dan men had voorzien, met name de veranderingen welke op het moment van de toekomstverwachting nog geheel onvoorzien waren. De achter ons liggende decennia hebben ons geleerd dat veranderingen elkaar steeds sneller opvolgen. Toch ontkomt men om praktische redenen niet aan de noodzaak om een blik in de toekomst te werpen. Anno 2015 is men ten aanzien van de beroepsuitoefening te zeer gefocust op de nationale situatie, een situatie die op het verleden stoelt en een grote mate van vanzelfsprekendheid in zich heeft. Het kan ook anders, beter of slechter. Het initiële besluit om deze congressen Nederlands-Vlaams te laten zijn, is van onschatbare waarde gebleken, een verrijking. Een kijkje in de Sub-Saharalanden levert niet alleen een onthutsend beeld op van de gynaecologie/obstetrie aldaar, maar wijzigt ook uw wereldbeeld en de kijk op uw bevoorrechte situatie. De opleiding van de aanstaande tropenartsen is in Nederland goed geregeld. Sinds 2009 wil de Doelencongresreeks daaraan een steentje bijdragen. Dit dagprogramma is daarnaast ook voor geïnteresseerden belangwekkend en wellicht motiverend. Aan de andere kant zullen de regeringen van deze landen een grotere verantwoordelijkheid ten aanzien van de gezondheidszorg moeten nemen; ook dat wordt tijdens dit dagprogramma weer aan de orde gesteld (IGO-Doelendeclaratie 2011). De Doelencongresformule blijft gehandhaafd: bondige voordrachten met duidelijke conclusie, laagdrempelige discussie (ook schriftelijke vragen zijn mogelijk), handhaving van de in het programma vermelde tijden, zodat alle voordrachten en discussies tot hun recht kunnen komen en de geplande ruime pauzetijden volledig ter ontspanning kunnen worden benut. De organisatie van dit brede congres was slechts mogelijk dankzij de inzet van velen. In de aanvang de leden van de CWP; hun motivatie om een succes te maken van dit congres was onmiskenbaar. Heel veel dank daarvoor. De samenwerking met de voorzitters was intensief, altijd plezierig en vruchtbaar. Ook hen komt veel dank toe. De sprekers houden niet alleen een voordracht, maar leveren ook een bijdrage aan de proceedings. Heel veel dank voor deze kennisoverdracht.

7

VERVOLG Ook bij dit 20e Doelencongres worden de proceedings in boekvorm gerealiseerd door DCHG (directeur Hans Groen), sinds 2007 de uitgever van de proceedings. Dank aan Laura Fritschy vanwege haar nauwgezetheid bij de verwerking van de vele bijdragen. Dank aan hoofdsponsors JOHNSON & JOHNSON, MERCK, MSD en BAYER. Zonder hun financiële steun is de uitgave van de proceedings niet mogelijk en daarnaast dekken zij een deel van de niet-variabele kosten van het congres. Dank aan de exposanten voor hun financiële bijdrage, waardoor mede de realisatie van het congres mogelijk is. Uw deelnamekosten aan het congres zijn ten opzichte van 2013 niet verhoogd en daarmee relatief laag, gelet op het gebodene en de kosten van het congres. De IGO-Doelencongressen zijn in opzet en uitvoering onvergelijkbaar. Het maakt een deelname voor de eerste maal zeker de moeite waard. Gelet op de inmiddels lange historie van deze congresreeks en de altijd goede evaluaties hebben de meesten geen aansporing nodig om ook aan dit congres deel te nemen. Ik wens u allen een leerzaam en plezierig congres toe. Dr. Evert Slager

COMMISSIES WETENSCHAPPELIJK PROGRAMMA Het programma is door een zestiental commissies opgesteld. Voorzitters: Reproductieve geneeskunde anno 2015 Prof. dr. Th. D’Hooghe en Prof. dr. F.J.M. Broekmans Benigne gynaecologie anno 2015 Prof. dr. M.P.M. Burger en Dr. J. Bosteels Periconceptie, jonge zwangerschap en antenatale zorg anno 2015 Prof. dr. E.A.P. Steegers en Prof. dr. Y. Jacquemyn Foetale echoscopie anno 2015 Prof. dr. C.M. Bilardo en Dr. Ph. Loquet Over toekomstscenario’s, leiderschap en ZBC’s anno 2015 Prof. dr. F. Scheele en Dr. M.F. Schutte Oncologische gynaecologie anno 2015 Prof. dr. W.A.A. Tjalma en Prof. dr. M.J.E. Mourits Minimaal invasieve chirurgie anno 2015 Prof. dr. F.W. Jansen en Prof. dr. H.A.M. Brölmann Klinische andrologie anno 2015 Prof. dr. H. Tournaye en Dr. G.R. Dohle Maternale geneeskunde anno 2015 Prof. dr. J.M.M. van Lith en Prof. dr. M. Hanssens Verloskunde en gynaecologie in de tropen anno 2015 Prof. dr. J.J.M. van Roosmalen en Prof. dr. K. Roelens Foetale geneeskunde, perinatale morbiditeit en neonatale zorg anno 2015 Prof. dr. A. Franx, Prof. dr. R. Devlieger, Prof. dr. I.K.M. Reiss en Prof. dr. K. Allegaert Urogynaecologie anno 2015 Dr. J.P.W.R. Roovers en Dr. F. Claerhout Echoscopie in de gynaecologische praktijk anno 2015 Dr. M.H. Emanuel en Dr. F.P.H.L.J. Dijkhuizen Hysteroscopie anno 2015 Drs. A.L. Thurkow en Dr. R. Campo Medische, ethische en juridische aspecten van de klinische genetica in de voortplantingsgeneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2015 Prof. dr. G. de Wert, Prof. dr. C.E.M. de Die-Smulders, Prof. dr. I. Liebaers en Prof. dr. P. Borry Seksuele disfuncties; inzichten anno 2015 Dr. H.W. van Lunsen en Prof. dr. P. Enzlin Leden (verdeeld over de commissies): I.M. Aalhuizen MSc Dr. A.H. Adriaanse Dr. T. van den Akker Prof. dr. K. Allegaert Prof. dr. F. Amant Dr. H.J. van Beekhuizen Dr. D.J. Bekedam Dr. K. Benhalima BIG Urogynaecologie VVOG Prof. dr. C.M. Bilardo Prof. dr. C. Blockeel Dr. K.W.M. Bloemenkamp Dr. M.Y. Bongers

8

Prof. dr. P. Borry Dr. A.M.E. Bos Dr. J. Bosteels Prof. dr. H.A.M. Brölmann Prof. dr. M.P.M. Burger F. Cadee Dr. K. Clasen Dr. B.J. Cohlen Drs. J.M.J. Cornette Dr. A. Corremans R.W.A.A. van Crimpen Prof. dr. P. van Dam Dr. O. Degomme Prof. dr. D. De Neubourg Prof. dr. J. Deprest Dr. Ph. De Sutter Dr. M. Dewitte Dr. K. D’Hauwers Prof. dr. C.E.M. de Die-Smulders Dr. V. Dietz Dr. M.G.K. Dijksterhuis Dr. J. van Dillen Dr. M. Dinkelman-Smit Dr. J. van Disseldorp Dr. J. Dudink Dr. E. Dufraimont Dr. J.J. Duvekot Dr. H.W.F. van Eijndhoven Dr. M.H. Emanuel B. Engeltjes Prof. dr. P. Enzlin Dr. J. van Eyck Dr. P.M.A.J. Geomini Dr. R.J.T. van Golde Prof. dr. C.J.M. de Groot Prof. dr. W. Gyselaers Dr. R.A. Hakvoort Dr. T. Hamerlynck Prof. dr. M. Hanssens Dr. W.J.K. Hehenkamp Prof. dr. F.M. Helmerhorst Dr. A. Hoek Dr. J.A.F. Huirne Drs. A.J.M. Huisjes Dr. J.A. de Hullu Prof. dr. Y. Jacquemyn Dr. A. de Jonge Prof. dr. E. de Jonge Dr. P.J.M. van Kesteren Dr. C.D. de Kroon Prof. dr. R.F.P.M. Kruitwagen Dr. E.T.M. Laan Prof. dr. C.B. Lambalk Dr. M. Laubach Prof. dr. J.S.E. Laven Drs. P. Leusink Prof. dr. I. Liebaers Prof. dr. J.M.M. van Lith Dr. A. Loccufier

COMMISSIES W ETENSCHAPPELIJK PROGRAMMA Dr. E. Lopriore Dr. Ph. Loquet Dr. H.W. van Lunsen Dr. A. Mahmoud Prof. dr. A. Makar Prof. T. Meguid Dr. C.A. Meir Dr. V. Mijatovic Dr. A.L. Milani Dr. E. de Miranda Dr. A.W. Nap Dr. W.L.D.M. Nelen Prof. dr. J.G. Nijhuis Prof. dr. G. Oei Dr. M.A. Oudijk Dr. A.B. te Pas Drs. H. Pastoor Dr. F. Peeters Prof. dr. J.A.M. van der Post Dr. P. Ramaekers Prof. dr. S. Repping Dr. M.J. Rijken Prof. dr. K. Roelens Dr. J.H. van Roijen Dr. J.P.W.R. Roovers Dr. E.J.P. van Santbrink Dr. B.C. Schoot Dr. S.H.P. Simons Dr. J.M.J. Smeenk Prof. dr. K. Smets Prof. dr. M.E.A. Spaanderman Dr. A.B. Steensma Dr. J. Stekelenburg Dr. E.S.M. Tiersma

VERVOLG Dr. A. Timmermans Prof. dr. W.A.A. Tjalma Dr. C. Tomassetti Prof. dr. H. Tournaye Dr. B.X. Trinh Dr. A.R.H. Twijnstra Prof. dr. C. H. van der Vaart Prof. dr. K. Van Calsteren Dr. F. Vandekerckhove Dr. G. Vandenberghe Dr. Th. Van den Bosch Prof. dr. F.P.H.A. Vandenbussche Prof. dr. D. Vanderschueren Prof. dr. T. Van Mieghem Dr. Joh. Van Wiemeersch Dr. S. Veersema Dr. J. van der Velden Prof. dr. J. Verguts Prof. dr. J. Verhaeghe Prof. dr. R.H.M. Verheijen Dr. G. Verhulst Dr. A. Vorsselmans Dr. P.T.M. Weijenborg Prof. dr. G. de Wert Dr. M.A.H.M. Wiegerinck Dr. A. Wisanto Dr. M.I.J. Withagen Drs. M.D. Woiski Prof. dr. C. Wyns Lid en coördinator: Dr. E. Slager

SPREKERS, MODERATOREN EN VOORZITTERS BUITENLANDSE SPREKERS CHRU Lille, Service de gynécologie Dr. B. Pouseele, gynaecoloog University College Cork (Ireland) Dr. D. Murray, consultant paediatrician and senior lecturer Dr. B. O’Reilly, urogynecologist and investigator Lund University, Dept. of Obstetrics and Gynecology, Lund (Sweden) Prof. em. K. Marsal Mulago National Referral Hospital, Kampala Oeganda Drs. B. Nolens, gynaecoloog State Univerisity of Zanzibar, Mnazi Mmoja Hospital Prof. T. Meguid, gynaecoloog Saint Francis hospital in Katete, Zambia Drs. M. Dekker, tropenarts WHO, Geneve Prof. dr. M.Temmerman, directeur WHO Reproductive Health

9

McGill University, Segal Cancer Center SMBD Jewish General Hospital, Montreal Prof . W. Gotlieb Imperial College London, School of Public Health Department of Infectious Disease Epidemiology, London Dr. M.T.R. Pereboom Southampton University Prof. dr. N.S. Macklon, gynaecoloog Universitaria Federico II di Napoli Dr. Attilio Di Spiezio Sardo UNIVERSITAIR NEDERLAND Academisch Medisch Centrum Amsterdam Dr. W.M. Ankum, gynaecoloog Dr. K. Boer, gynaecoloog Dr. M. Brauer, psycholoog Prof. dr. M.P.M. Burger, gynaecoloog Dr. S.A. Clur, kindercardioloog Dr. I.M. de Graaf, gynaecoloog R. Jasperse, master biomedische wetenschappen

SPREKERS, MODERATOREN EN VOORZITTERS Drs. C.R. Kowalik, gynaecoloog Dr. E.T.M. Laan, gz-psycholoog-seksuoloog NVVS Dr. P. Lakeman, klinisch geneticus Dr. E. van Leeuwen, gynaecoloog Dr. L.R.C.W. van Lonkhuijzen, gynaecoloog Dr. H.W. van Lunsen, arts-seksuoloog NVVS Dr. A. Meissner, uroloog-androloog Dr. R.C. Painter, gynaecoloog Dr. E. Pajkrt, gynaecoloog Dr. A.M.M. van Pelt, stamcelbioloog Mr Dr. C. Ploem, gezondheidsrecht Prof. dr. S. Repping, klinisch embryoloog Prof. dr. J.P.W.R. Roovers, gynaecoloog Prof. dr. T.J. Roseboom, vroege ontwikkeling en gezondheid Prof. dr. F. van der Veen, gynaecoloog Dr. M. van Wely, epidemioloog Nederlands Kanker Instituut (NKI) Dr. W.J. van Driel, gynaecologisch oncoloog Prof. dr. S. Linn, medisch oncoloog Centrum voor Gynaecologische Oncologie Amsterdam (CGOA) Prof. dr. G.G. Kenter, gynaecoloog Vrije Universiteit medisch centrum, Amsterdam Prof. dr. H.A.M. Brölmann, gynaecoloog Drs. E. Bouwsma, aios gynaecologie Drs. K. Dreyer, ao voortplantingsgeneeskunde Prof. dr. C.J.M. de Groot, gynaecoloog Dr. W.J.K. Hehenkamp, gynaecoloog Dr. J.A.F. Huirne, gynaecoloog Prof. dr. C.B. Lambalk, gynaecoloog Dr. V. Mijatovic, gynaecoloog Drs. L.L. Nieuwenhuis, ao gynaecologie Dr. E.S.M. Tiersma, gynaecoloog Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam Dr. E.B. Baart, klinisch embryoloog Dr. ir. W.M. Baarends Dr. H.J. van Beekhuizen, gynaecoloog Drs. W.P.A. Boellaard, uroloog-androloog Dr. J.M.J. Cornette, gynaecoloog Dr. M. Dinkelman-Smit, uroloog Dr. G.R. Dohle, uroloog-androloog Dr. W. van Dorp, aios gynaecologie Dr. J. Dudink, kinderarts-neonatoloog Dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog Drs. J.E. Elzinga -Tinke, aios urologie Drs. J.L. Epker, internist-intensivist Prof. dr. J.S.E. Laven, gynaecoloog Dr. P.L.J.M. Mertens, arts maatschappij en gezondheid infectieziektebestrijding Dr. R.H.F. van Oppenraaij, aios gynaecologie Drs. H. Pastoor, psychotherapeut-seksuoloog NVVS Prof. dr. I.K.M. Reiss, kinderarts-neonatoloog Dr. M. Rousian, aios gynaecologie Prof. dr. E.A.P. Steegers, gynaecoloog Em. Prof. dr. J.W. Coebergh, epidemioloog Dr. A.B. Steensma, gynaecoloog Dr. R. Tenbrinck, anaesthesioloog Dr. W. Visser, internist

10

VERVOLG Dr. N. Weisglas-Kuperus, kinderarts, ontwikkelingspsycholoog Erasmus Universiteit, Rotterdam Prof. dr. C.G.J.M. Hilders Universitair Medisch Centrum Groningen Prof. dr. C.M. Bilardo, gynaecoloog Drs. K. Bouman, klinisch geneticus Dr. M.J. de Bree, filosoof/ethicus Dr. M. de Bruyn, KWF fellow Dr. A.E.P. Cantineau, gynaecoloog Drs. R.J. Detollenaere, aios gynaecologie Drs. H. Fleurke-Rozema, promovendus Dr. A. Hoek, gynaecoloog M.M. Kloosterman-de Groot, klinisch verloskundige en echoscopist Prof. dr. M.J.E. Mourits, gynaecoloog Dr. M.H.M. Oonk, gynaecoloog Drs. M.A.C. Versluis, gynaecoloog Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Gedrags- & Maatschappijwetenschappen Dr. C. Borg Leids Universitair Medisch Centrum Prof. dr. C.J. van Asperen, klinisch geneticus Drs. R.M. Bakker, psycholoog Dr. E.K. Bijlsma, klinisch geneticus Dr. K.W.M. Bloemenkamp, gynaecoloog Prof. dr. F.H.J. Claas, transplantatie immunoloog Drs. S.R.C. Driessen, aiosko H.P.J. Gerla RA, Raad van Bestuur LUMC Dr. M.C. Haak, gynaecoloog Drs. L. van den Haak, aios gynaecologie Drs. D.D.C.A. Henriquez, aios gynaecologie Prof. dr. F.W. Jansen, gynaecoloog Dr. C.D. de Kroon, gynaecoloog Prof. dr. J.M.M. van Lith, gynaecoloog Dr. J.M. Middeldorp, gynaecoloog Dr. A.B. te Pas, neonatoloog Prof. dr. D. Oepkes, gynaecoloog Dr. M.I.E. Poelgeest, gynaecoloog Prof. dr. J.J.M. van Roosmalen, gynaecoloog Drs. E.M. Sandberg, arts Dr. A.R.H. Twijnstra, aios gynaecologie Dr. P.T.M. Weijenborg, gynaecoloog-seksuoloog NVVS Radboud universitair medisch centrum, Nijmegen Dr. C.C.M. Beerendonk, gynaecoloog Prof. dr. D.D.M. Braat, gynaecoloog Dr. S.F.P.J. Coppus, gynaecoloog Dr. K. D’Hauwers, uroloog Dr. J. van Dillen, gynaecoloog Dr. J. van Drongelen, gynaecoloog Drs. M. Hessel, fertiliteitsarts Dr. J.A. de Hullu, gynaecologisch oncoloog Prof. dr. L.F.A.G. Massuger, gynaecoloog Drs. S. de Visser, aios gynaecologie Universitair Medisch Centrum Utrecht Dr. A.M.E. Bos, gynaecoloog Prof. dr. F. van Bel, kinderarts-neonatoloog Prof. dr. F.J.M. Broekmans, gynaecoloog Dr. J.B. Derks, gynaecoloog

SPREKERS, MODERATOREN EN VOORZITTERS

VERVOLG

Prof. dr. M.J.C. Eijkemans, statisticus Prof. dr. A. Franx, gynaecoloog Drs. A.T.M. Grob, arts-onderzoeker Dr. J.C. Kasius, aios gynaecologie Dr. S.V. Koenen, gynaecoloog Dr. A. Kwee, gynaecoloog Dr. M.A. Oudijk, gynaecoloog Dr. G.C.M.L. Page-Christaens, gynaecoloog Dr. M.J. Rijken. aios gynaecologie Drs. T.P. Schaap, aios gynaecologie Prof. dr. C.H. van der Vaart, gynaecoloog Prof. dr. R.H.M. Verheijen, gynaecoloog Dr. M.I.J. Withagen, gynaecoloog Maastricht Universitair Medisch Centrum Prof. dr. C.E.M. de Die-Smulders, klinisch geneticus Dr. R.J.T. van Golde, gynaecoloog Dr. T. van Gorp, gynaecologisch oncoloog Drs. N. van Hanegem, gynaecoloog Prof. dr. R.F.P.M. Kruitwagen, gynaecoloog Drs. R. Melles, klinisch psycholoog, seksuoloog NVVS Prof. dr. M.E.A. Spaanderman, gynaecoloog Prof. dr. V. Tjan-Heijnen, medisch oncoloog Maastricht Universiteit, Metamedica Dr. W. Dondorp, ethicus Prof. dr. G. de Wert, ethicus Universiteit Maastricht, Faculteit Psychologie Dr. M. Dewitte, psycholoog-seksuoloog NVVS i.o. Maastricht University, Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Prof. dr. M.Y. Bongers, gynaecoloog

Universitair Ziekenhuis Brussel Dr K. Beeckman, vroedvrouw, sociale gezondheidswetenschapper Prof. dr. C. Blockeel, gynaecoloog Dr. E. Denayer, klinisch geneticus Dr. Ph. De Sutter, gynaecoloog Prof. dr. M. De Vos, gynaecoloog Dr. P. Janssens, nefroloog Prof. dr. I. Liebaers, klinisch geneticus Prof. dr. F. Mana, gastro-enteroloog Prof. dr. H. Tournaye, gynaecoloog Dr. K. Van Berkel, gynaecoloog Dr. G. Verheyen, klinisch embryoloog Prof. dr. W. Verpoest, gynaecoloog Cliniques universitaires Saint-Luc, Brussel Prof. dr. C. Wyns, gynaecoloog Universitair Ziekenhuis Leuven Prof. dr. K. Allegaert, kinderarts-neonatoloog Prof. dr. F. Amant, gynaecoloog Dr. K. Benhalima, internist-endocrinoloog Dr. A. Coosemans, gynaecoloog Prof. dr. S. Debrock, klinisch embryoloog Prof. dr. L. De Catte, gynaecoloog M. De Greve, GSO gynaecologie Prof. dr. D. De Neubourg, gynaecoloog Prof. dr. J. Deprest, gynaecoloog Prof. dr. R. Devlieger, gynaecoloog Prof. dr. Th. D’Hooghe, gynaecoloog Prof. dr. A. D’Hoore, colorectaal chirurg Prof. dr. P. Enzlin, orthopedagoog, seksuoloog Prof. dr. M. Hanssens, gynaecoloog Prof. dr. G. Naulaers, neonatoloog Dr. E. Pazmany, seksuoloog Prof. dr. P. Puttemans, gynaecoloog Prof. dr. A. Soubry, moleculair epidemioloog Prof. Dr. D. Timmerman, gynaecoloog Dr. C. Tomassetti, gynaecoloog Prof. dr. K. Van Calsteren, gynaecoloog Prof. dr. J. Van Cleemput, cardioloog Dr. U. Van den Broeck, psycholoog Prof. dr. F. Van der Aa, uroloog Prof. dr. T. Van Mieghem, gynaecoloog Dr. D. Van Schoubroeck, gynaecoloog Prof. dr. J. Verguts, gynaecoloog Prof. dr. J. Verhaeghe, gynaecoloog Prof. dr. J. Vermeesch, moleculair cytogeneticus Dr. E. Werbrouck, gynaecoloog E. Weyne, PhD Student KU Leuven, Interfacultair Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen Dr. L. Hendrickx Katholieke Universiteit Leuven Prof. dr. P. Borry, ethicus Universiteit Hasselt, Diepenbeek Prof. dr. T. Nawrot

UNIVERSITAIR VLAANDEREN Universitair Ziekenhuis Antwerpen Prof. dr. P. van Dam, gynaecoloog Prof. dr. G.G. Donders, gynaecoloog Prof. dr. Y. Jacquemyn, gynaecoloog Prof. dr. W.A.A. Tjalma, gynaecoloog Dr. B.X. Trinh, gynaecoloog Universiteit Antwerpen Dr. A. Hens, Vakgroep VAXINFECTIO Prof. dr. E. Leuridan Prof. J.P. Van Geertruyden, arts Universitair Ziekenhuis Gent Prof. dr. O. Degomme, onderzoeksdirecteur International Centre for Reproductive Health S. De Meyer, sociaal agoog, onderzoeker ICRH T. De Vos, gynaecoloog Dr. E. Elaut, psycholoog-seksuoloog Dr. T. Hamerlynck, gynaecoloog Dr. S. Janssens, pediater, klinisch geneticus Dr. A. Mahmoud, endocrinoloog Prof. dr. A. Makar, gynaecoloog Prof. dr. K. Roelens, gynaecoloog Prof. dr. K. Smets, kinderarts-neonatoloog Dr. F. Vandekerckhove, gynaecoloog Dr. G. Vandenberghe, gynaecoloog Dr. A. Zecic, kinderarts-neonatoloog Bioethisch Instituut Gent (BIG), Gent Universiteit Prof. dr. H. Mertes , ethicus

11

SPREKERS, MODERATOREN EN VOORZITTERS NIET - UNIVERSITAIR NEDERLAND Sint Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Dr. J.A. Janse, aios gynaecologie Dr. J.H. Schagen van Leeuwen, gynaecoloog Dr. S. Veersema, gynaecoloog Medisch Centrum Haaglanden, Den Haag Dr. T. van den Akker, aios gynaecologie Dr. W. Hermes, gynaecoloog Dr. M.J. Kagie, gynaecoloog Martini Ziekenhuis, Groningen Dr. D. P. van der Ham, gynaecoloog Dr. J. Wijma, gynaecoloog Reinier de Graaf Groep, Delft Drs. A. Dijkman, gynaecoloog Prof. dr. C.G.J.M. Hilders, gynaecoloog, lid Raad van Bestuur Dr. A.L. Milani, gynaecoloog Dr. A.M.E. Roos, aios gynaecologie Dr. E.J.P. van Santbrink, gynaecoloog Rijnstate Ziekenhuis, Arnhem Dr. F.P.H.L.J. Dijkhuizen, gynaecoloog Dr. A.W. Nap, gynaecoloog Máxima Medisch Centrum, Veldhoven Prof. dr. M.Y. Bongers, gynaecoloog Dr. P.M.A.J. Geomini, gynaecoloog Drs. P. van der Heijden, aios gynaecologie Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp Dr. M.E. Emanuel, gynaecoloog Dr. R.A. Hakvoort, gynaecoloog Drs. M.M.F. Hanstede, gynaecoloog Dr. A. Vollebregt, gynaecoloog Sint Lucas Andreas Ziekenhuis, Amsterdam Drs. B. van Moorst; gz-psycholoog, psychotherapeutseksuoloog NVVS Prof. dr. F. Scheele, gynaecoloog Drs. A.L.Thurkow, gynaecoloog Pantarhei Bioscience, Zeist Dr. Y. Zimmerman Isala Klinieken, Zwolle Dr. H.W.F. van Eijndhoven, gynaecoloog Kennemer Gasthuis, Haarlem Drs. R.P. Schellart, gynaecoloog Sint Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg Dr. P.F. Janssen, gynaecoloog Dr. J.H. van Roijen, uroloog Dr. H.A.M. Vervest, gynaecoloog Academie Verloskunde Maastricht D. Daemers, verloskundige-onderzoeker, coördinator Leven Lang Leren AVM KNOV, Utrecht F. Cadee Women on Waves, Amsterdam Dr. R.J. Gomperts, MPP, PhD, arts Medisch Centrum Leeuwarden Dr. J. Stekelenburg, gynaecoloog Verdraaide organisaties, Utrecht Mr. J.M. Buiting, arts, directeur Nederlandse Vereniging voor Toezichthouders in Zorg en welzijn (NVTZ), co-auteur ‘Verdraaide organisaties’

12

VERVOLG Coöperatie VGZ UA, Arnhem Prof. dr. A. Klink, lid Raad van Bestuur IJsselland Ziekenhuis, Capelle aan den IJssel Drs. P.H. Draaisma, voorzitter RvB Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF), Utrecht W. Wind, directeur-bestuurder Louis Bolk Instituut, Driebergen Dr. M.A.S. Huber, arts-onderzoeker Bergman Clinics, Naarden J. Maljers, medisch ondernemer, directeur Bergman Clinics Zuidoost Kliniek, Amsterdam E.A. Robertson, gynaecoloog Catharina Ziekenhuis, Eindhoven Drs. J. de Jonge, neuroloog Dr. E.L. Koldewijn, uroloog Dr. B.C. Schoot, gynaecoloog Gynaecologisch Oncologisch Centrum Zuid, Locatie Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis, Tilburg Dr. J.M.J. Piek, gynaecologisch oncoloog Ziekenhuis Rivierenland, Tiel Dr. M.P.H. Vleugels, gynaecoloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. S.E. Schraffordt Koops, gynaecoloog Roosevelt Kliniek, Leiden Dr. W.A. ter Harmsel, gynaecoloog Alexander Monro Ziekenhuis, Bilthoven Dr. J. van Bodegom, chirurg en directeur Orde van Medisch Specialisten, Utrecht Dr. C.G.J.M. Hilders, gynaecoloog Drs. J. de Jonge, neuroloog Gelre Ziekenhuis, Apeldoorn Drs. A.J.M. Huisjes, gynaecoloog Amphia Ziekenhuis, Breda Drs. M.G.K. Dijksterhuis, gynaecoloog Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam Dr. P.J.M. van Kesteren, gynaecoloog Dr. M.F. Schutte, gynaecoloog n.p./onderwijskundige CVBA Vermeiren Advocaten, Antwerpen Mr. R. Vermeiren, jurist General Electric Healthcare, Hoevelaken P. Steensma Deventer Ziekenhuis, Deventer Drs. M. Bakker, aios gynaecologie TNO Child Health, Leiden Dr. M. Rijnders Proctos Kliniek, Bilthoven Drs. C.B.H. Deen-Molenaar, chirurg Zaans Medisch Centrum, Zaandam Dr. A.S. Glas, uroloog, medisch seksuoloog (ESSM) Groene Hart Ziekenhuis, Gouda Drs. P. Leusink, arts-seksuoloog NVVS, Swammerdam Institute for Life Sciences, Amsterdam Dr. F.M. Klis, microbioloog Medisch Centrum Alkmaar Dr. A.H. Adriaanse, gynaecoloog

SPREKERS, MODERATOREN EN VOORZITTERS F-act Pelvic Pain Clinic, Enkhuizen F.H.A. Hogen Esch, MSPT, bekkenfysiotherapeut Sioo, Interuniversitair Centrum voor Organisatie- en Veranderkunde, Utrecht Dr. Y. Witman, arts/organisatieadviseur NIET - UNIVERSITAIR VLAANDEREN Sint-Augustinus Ziekenhuis, Wilrijk-Antwerpen Dr. Ph. Loquet, gynaecoloog Dr. Joh. Van Wiemeersch, gynaecoloog ZOL Campus St. Jan, Genk Dr. R. Campo, gynaecoloog Dr. E.M.J. De Cuyper, gynaecoloog Prof. dr. E. de Jonge, gynaecoloog Prof. dr. W. Gyselaers, gynaecoloog Ziekenhuis Netwerk Antwerpen Em. Prof. B.J. van Herendael AZ Turnhout Campus Sint-Jozef, Turnhout Dr. S. Van Calenbergh, gynaecoloog LIFE, Leuven Dr. R. Campo, gynaecoloog Prof. dr. S. Gordts, gynaecoloog R.Z. Tienen Dr. Th. Van den Bosch, gynaecoloog Onze-Lieve-Vrouw Ziekenhuis Campus Aalst Prof. dr. A.M. Mottrie, uroloog St. Jozefskliniek, Izegem Dr. E. Werbrouck, gynaecoloog A.Z. Sint-Lucas, Brugge Dr. F. Claerhout, gynaecoloog Katholieke Hogeschool Limburg, Hasselt Dr. A.F. Bogaerts, vroedvrouw ASZ Campus Aalst Dr. G. Verhulst, specialisme Instituut voor Tropische Geneeskunde, Antwerpen R. Hammonds, jurist, onderzoeker ITG Imelda Ziekenhuis, Bonheiden Dr J. Bosteels, gynaecoloog Heilig Hartziekenhuis Leuven Prof. dr. P. Puttemans, gynaecoloog KLINA, Brasschaat Dr. F. Peeters, gynaecoloog

13

VERVOLG

WOENSDAG 22 APRIL 2015 Tijdens het programma ‘Reproductieve Geneeskunde anno 2015’ besteden we heel wat aandacht aan actuele thema’s die ook van belang zijn voor de algemeen gynaecoloog. Zo gaan we in op de plaats van “expectant management” bij de behandeling van vruchtbaarheidsproblemen, met overzicht van evidence, richtlijnen en mogelijke vertaling naar een wettelijk kader. Zwanger worden blijft tenslotte een spel van kansen; de geassisteerde voortplanting beheerst dat spel nog onvolledig, maar tracht door vermeerdering van kennis de winkans te vergroten. Vervolgens bespreken we de steeds toenemende rol van gynaecologische echografie bij de beeldvorming van de vrouwelijke genitalia in het kader van het oriënterend fertiliteitsonderzoek, inclusief tubaire doorgankelijkheid, waarbij het uitvoeren van het klassieke radiologisch onderzoek van de hysterosalpingografie stilaan als voorbijgestreefd kan worden beschouwd. Mede door de toegenomen kwaliteit en mogelijkheden van de echografie, blijft er discussie bestaan of en wanneer een pelviscopische exploratie nodig is, en op welke manier deze dan het beste gebeurt. Is er nog een plaats voor de transvaginale hydrolaparoscopie, of blijft het een techniek voor “believers”, waarbij de nadelen (niet alles kunnen zien, weinig of geen therapeutische mogelijkheden) mogelijk niet opwegen tegen de voordelen (minder invasief dan normale laparoscopie)? Stof genoeg voor een intens debat! Een state-of-the-arts essie over PCO omvat niet enkel diagnostiek en predictie van succes na behandeling, maar ook een bespreking van de vaak onderschatte gezondheidsrisico’s van PCOS.


NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 1 REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE ANNO 2015

Prof. dr. Th. D’Hooghe

Prof. dr. F.J.M. Broekmans

Het programma omvat verder ook een update en kritische bespreking van internationale guidelines terzake endometriose, premature ovariële insufficiëntie, mannelijke infertiliteit en spermaanalyse, intra-uteriene inseminatie en psychologische counseling. Bovendien wordt ook gedebatteerd of hormonale stimulatie bij intra-uteriene inseminatie nu het beste kan gebeuren met clomifeencitraat of met gonadotrofines. Ten slotte gaan we kritisch in op een aantal nieuwe ontwikkelingen bij IVF: is ovariële stimulatie zo slecht voor het endometrium dat we alle embryo’s moeten invriezen en terugplaatsen in een natuurlijke cyclus? Is dit de waan van de dag, of is er evidence? En wat is de evidence van nieuwe “doorbraken” als endometrial scratching bij implantatiefalen, time lapse embryoscopie, PGS met arrays op blastocysten? Kortom, een programma waarbij zowel de algemeen gynaecoloog als de specialist reproductieve geneeskunde ruim waar krijgen voor hun tijd en geld!

NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 2 BENIGNE GYNAECOLOGIE ANNO 2015

Het programma ‘Benigne Gynaecologie anno 2015’ belicht onderwerpen waarover nieuwe meningen zijn ontstaan. Tot voor kort kon men een normaal ovarium bij een 45-jarige preventief verwijderen. Nu denkt men hier anders over. Het programma besteedt uitgebreid aandacht aan de gevolgen van preventieve verwijdering van het ovarium, evenals aan ingrepen in geval van afwijkingen. Structurele afwijkingen van de baarmoeder komen bij vrouwen van middelbare en hogere leeftijd relatief vaak voor. Bij abnormaal uterien bloedverlies is het de vraag of een onderliggende structurele afwijking daarvan de oorzaak is. En als er een goede reden is voor behandeling van een afwijking, hoe kunnen we de daarmee samenhangende risico’s verkleinen en wat zijn de nieuwste behandelingsresultaten? Sessie drie behandelt gynaecologische infecties. Zijn er nieuwe inzichten omtrent onderzoek en behandeling? Gestaag verschuift de aandacht van individuele micro-organismen naar het microbioom.

14

Prof. dr. M.P.M. Burger

Dr. J. Bosteels

Wat maakt dat Candida albicans bij enkele vrouwen een (recidiverende) infectie veroorzaakt, maar toch bij zoveel vrouwen in de vagina kan worden aangetoond? Kennis over de biologie van Candida moet kunnen leiden tot een antwoord. Ook is er aandacht voor het Ebola-virus en consequenties voor gynaecologische zorg gezien de actualiteit. In de laatste sessie is er aandacht voor pijn. Specialisten van verschillende disciplines beoordelen

WOENSDAG 22 APRIL 2015 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 3 PERICONCEPTIE, JONGE ZWANGERSCHAP EN ANTENATALE ZORG ANNO 2015 bekkenpijn via een verschillende kijk. Voor ons gynaecologen is het daarom belangrijk om te weten hoe de uroloog, chirurg en fysiotherapeut pijnproblematiek in het bekken aanpakken.

En wat te doen bij pijn waarvoor geen somatische verklaring wordt gevonden? In het programma twee voordrachten over menopauze en vrouwspecifieke geneeskunde, die stof tot nadenken geven. Het wordt een inspirerende dag.

Om de gezondheid en de levenskwaliteit van de generaties na ons te verbeteren zal de verloskunde van de toekomst zich moeten richten op een optimaal begin voor elk embryo. Dit wil zeggen zaadcellen en eicellen die onbeschadigd in een veilige omgeving kunnen rijpen; een omgeving voor het embryo welke niet bedreigd wordt door een ongezonde levensstijl met roken en drugs, zelfdestructieve eetpatronen welke uitmonden zowel in obesitas als in tekorten aan essentiële voedingsmiddelen; dat alles wordt vaak bevorderd in een economisch arme en sociaal agressieve omgeving. Verloskunde krijgt (opnieuw) de opdracht de wereld te verbeteren. Wat wij vandaag suboptimaal tot ontwikkeling laten komen, kan een levenslange gezondheidsbelemmering voor die aanstormende generatie betekenen. Tegelijkertijd is er eigenlijk geen enkele chronische aandoening meer die niet in combinatie met zwangerschap gezien wordt; behandelingen laten langere overleving toe, terwijl zwangerschap op latere leeftijd de kans op comorbiditeit verhoogt. Steeds meer wordt duidelijk dat een nieuwe discipline in wording “obstetric medicine” is: de kennis over interne aandoeningen bij zwangeren, een gedeelde ruimte van internistische orgaanspecialisten en obstetrici, waar beiden zich nog wat onwennig in voelen.


WOENSDAG 22 APRIL

WOENSDAG 22 APRIL 2015 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 3 PERICONCEPTIE, JONGE ZWANGERSCHAP EN ANTENATALE ZORG ANNO 2015

Prof. dr. Y. Jacquemyn

Prof. dr. E.A.P. Steegers

Dezelfde samenleving die een ongezonde levensstijl ondersteunt en die vrouwen ertoe aanzet hun zwangerschapswens uit te stellen, eist op het moment dat die zwangerschap tot stand komt een foutloze baby; het falen van de nieuwste technieken zoals bijvoorbeeld NIPT, en de zeer hoge resolutie beeldvorming zeer vroeg in de zwangerschap wordt nauwelijks aanvaard. Al deze intens met de actuele samenleving verweven onderwerpen worden u deze dag in helder hapklare brokken als een gezonde en gevarieerde maaltijd voorgeschoteld.

NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 4 FOETALE ECHOSCOPIE ANNO 2015

Op het moment dat de combinatietest mogelijk vervangen wordt door de niet invasieve DNA-test, heeft dan een vroege echoscopie bij 12-13 weken nog nut? Wat zijn de effecten van de invoer van de routineechoscopie bij 20 weken? Hoe kan de echoscopist het beste uit het echosysteem halen en zich tegelijkertijd beschermen tegen de groeiende medico-legale problematiek? Het programma van deze dag zal op deze vragen ingaan. Prof. Dr. C.M. Bilardo

15

Dr. Ph. Loquet


NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 5 OVER TOEKOMSTSCENARIO’S, LEIDERSCHAP EN ZBC’S ANNO 2015

Dit programma helpt u op weg naar een visie op de toekomst. Waar wilt u heen, wat heeft u nodig, hoe ontwikkelt de gezondheidszorg zich en wat gaat u daarin doen? In het ochtendprogramma delen sprekers die er al intensief mee bezig zijn geweest hun visie op de nabije toekomst. Janko de Jonge, vice-voorzitter van de Orde van Medisch Specialisten waarschuwde dat in de nieuwe situatie de status van specialisten in het vrije beroep zal veranderen en dat specialisten steeds meer buiten het ziekenhuis zullen gaan werken. Carina Hilders, gynaecoloog en intussen lid van de Raad van Bestuur van het Reinier de Graafziekenhuis wijst er in het visiedocument ‘De Medisch Specialist 2015’ op dat de gezondheidszorg toekomstbestendig maken een uitdaging is waarin de medisch specialist een regierol zal moeten nemen. Fedde Scheele zal op zijn bekende geheel eigen wijze ingrediënten aanreiken die zowel de kwaliteit als betaalbaarheid van de zorg bevorderen en Sjaak Wijma, oud-voorzitter van de NVOG, zal met u dromen over hoe hij de toekomst zou willen zien. Na de koffie zal het gaan over ervaringen met werken in ZBC’s. Zullen die zich op veel grotere schaal gaan ontwikkelen? Sprekers met ervaring, die alles weten over de voorwaarden, de kansen en de grenzen van ZBC’s, zoals Alexander Monro, Bram ter Harmsel, Jaap Maljers en Eva Robertson, zullen die ervaring met u delen en kunnen op veel van uw vragen antwoord geven. Als keynote speaker zal Machteld Huber, artsonderzoeker, ingaan op een nieuw concept voor gezondheidszorg. Deze voordracht mag u niet missen in de ontwikkeling van uw visie op de toekomst. Na de lunch is er opnieuw aandacht voor de ZBC’s. Wat patiënten ervan vinden wordt besproken door Wilna Wind, de voorzitter van de NPCF1. Wat betekenen ZBC’s voor de ziekenhuizen? Peter Draaisma, RvB IJsselland Ziekenhuis, ziet het als kans, Henk Gerla, RvB LUMC, ziet het als bedreiging en we zijn benieuwd wat Ab Klink als zorgverzekeraar ervan vindt. Na de thee zal het gaan over leiderschap. Carina Hilders heeft ervaring met leiderschapsprogramma’s voor stafleden, Yolande Witman weet meer dan wie dan ook over het gedrag van medisch specialisten in een leidende rol, Maarten Schutte zal met u het starre model van de Can MEDS verlaten en meesterverteller Marius Buiting zal een verdraaid goed verhaal houden over hoe overmatig sturen vanuit managementprincipes de uitvoerende professionals belemmert om te doen waar ze voor zijn.

16

Dr. M.F. Schutte

Prof. dr. F. Scheele

Kortom, het is weer een programma om van te smullen, met excellente sprekers, dat u zal inspireren om verder te kijken dan de muren van uw spreekkamer of het uiteinde van uw scoop.

1 Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie


DAGPROGRAMMA 1 REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE ANNO 2015

08.50 - 09.00 INLEIDING EN OPENING

11.35 – 11.45 THL is nuttig als aanvullend onderzoek bij vrouwelijke infertiliteit P. Puttemans

Th. D’Hooghe en F.J.M. Broekmans voorzitters dagprogramma

EXPECTANT MANAGEMENT: WAT VERWACHTEN WE EIGENLIJK?

11.55 – 12.05 DEBAT Moderatoren: F.J.M. Broekmans en Th. D’Hooghe 09.00 - 09.12 Welke predictiemodellen voor spontane zwangerschapskans zijn er en hoe betrouwbaar zijn ze? M.J.C. Eijkemans 09.12 - 09.24 Expectant management; het kan, maar waarom eigenlijk? F. van der Veen 09.24 - 09.36

Implementatie van Expectant management: hoe van richtlijn naar klinische praktijk? C.B. Lambalk

09.36 - 09.48 Expectant management: van richtlijn naar Belgische wetgeving Th. D’Hooghe 09.48 - 10.10 Paneldiscussie 10.10 - 11.00

DEBAT 2: Optimale hormonale stimulatie bij IVF

Moderatoren: H. Tournaye en F.J.M. Broekmans 12.05 – 12.15 Go for mild stimulation to select the best embryo, do not care about freezing N.S. Macklon 12.15 – 12.25

Freeze as much as possible, after fresh transfer D. De Neubourg

12.25 – 12.35

Freeze all C. Blockeel

12.35 – 12.50 DEBAT 12.50 – 13.50 LUNCHPAUZE

KOFFIEPAUZE

SESSIE II

SESSIE III

HET ORIËNTEREND FERTILITEITSONDERZOEK: WAT IS NIEUW?

PCOS PRAKTIJK UPDATE 2015: VAN DIAGNOSTIEK NAAR PREVENTIE

Moderatoren: F. van der Veen en C. Tomassetti

Moderatoren: F. van der Veen en C. Blockeel

11.00 - 11.12 Het model voor tubadiagnostiek: missen we iets? S.F.P.J. Coppus

13.50 – 14.02 Hoe loopt de diagnostische work up voor een vrouw met een cyclusstoornis? F.J.M. Broekmans

11.12 – 11.24 De rol van transvaginale echografie bij ovariële en uteriene screening en voor tubaire doorgankelijkheid D. Van Schoubroeck 11.24 – 11.35

Paneldiscussie

DEBAT 1: Plaats van transvaginale hydrolaparoscopie (THL) bij infertiliteitsonderzoek Moderatoren: A.W. Nap en F. Vanderkerckhove

14.02 – 14.14 Predictie van het succes van ovulatie-inductie bij WHOII anovulatie: hoe werkt het en wie werkt er eigenlijk mee? M. van Wely 14.14 – 14.26 Gezondheidsrisico’s van PCOS: waar moeten we echt rekening mee houden? J.S.E. Laven 14.26 – 14.40 Paneldiscussie

17

DAGPROGRAMMA 1

11.45 – 11.55 THL is nutteloos als aanvullend onderzoek bij vrouwelijke infertiliteit C. Tomassetti

SESSIE I


VERVOLG DAGPROGRAMMA 1 REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE ANNO 2015

DEBAT 3: Gonadotrofines moeten clomifeencitraat vervangen bij milde ovariële stimulatie in het kader van IUI

17.30 – 17.40

Moderatoren: C.B. Lambalk en D. De Neubourg

17.40 – 17.50 Vitrificatie: de revolutie in oöcyt en embryofreezing S. Debrock

14.40 – 14.50 PRO E.J.P. van Santbrink

De embryoscoop: doorbraak? Of toch weer PGS op blastocyste? E.B. Baart

17.50 – 18.00 Paneldiscussie 14.50 – 15.00 CONTRA F. Vandekerckhove 15.00 – 15.10 DEBAT 15.10 – 15.55 THEEPAUZE

SESSIE IV HET OFO EN MEER: RICHTLIJNEN (17 minuten per onderwerp: 13 minuten voordracht en 4 minuten discussie) Moderatoren: J.S.E. Laven en Th. D’Hooghe 15.55 – 16.12 De ESHRE Endometriose richtlijn: behandeling van endometriose gebonden infertiliteit A.W. Nap 16.12 - 16.29

De ESHRE POI richtlijn D.D.M. Braat

16.29 -16.46 De EAU Guidelines voor mannelijke infertiliteit en sperma analyse H. Tournaye 16.46 – 17.03

De NICE guideline Infertility: IUI? A.E.P. Cantineau

17.03 – 17.20 De ESHRE guideline psychologie en counseling in voortplantingsgeneeskunde U. Van den Broeck SESSIE V IVF VAN DAG TOT DAG: WAT IS OF WAT WORDT ER NIEUW? Moderatoren: D.D.M. Braat en E.J.P. van Santbrink 17.20 – 17.30

18

Herhaaldelijk implantatiefalen en dan? Scratching, hatching,flushing? J.C. Kasius

18.00

SLUITING

Sluiting door de dagvoorzitters


M.P.M. Burger en J. Bosteels voorzitters dagprogramma

12.21 – 12.35 Risico’s myomectomie J. Verguts 12.35 – 12.55 Paneldiscussie

SESSIE I

12.55 – 13.55 LUNCHPAUZE

BELEID BENIGNE OVARIUMPATHOLOGIE Moderator:

A.H. Adriaanse

13.55– 14.15 KEYNOTE LECTURE 2: Vrouwspecifieke geneeskunde A.M.E. Bos

09.00 – 09.14 Beleid bij vergroot ovarium P.M.A.J. Geomini SESSIE III 09.14 – 09.28 Preventieve verwijdering ovaria behoeft indicatie M.P.M. Burger

GYNAECOLOGISCHE INFECTIES Moderator:

09.28 – 09.42 Eerdere menopauze na unilaterale ovariëctomie J. Verhaeghe 09.42 – 09.56 Operatieve behandeling van de endometriumcyste in het ovarium V. Mijatovic 09.56 – 10.15 Paneldiscussie 10.15 – 10.35 KEYNOTE LECTURE 1: Een nieuwe kijk op menopauze J.S.E. Laven

J. Bosteels

14.15 – 14.29 De toekomst van het directe fluorpreparaat G.G. Donders 14.29 – 14.43 Gynaecologische manifestaties van virale hemorrhagische koorts (Ebola) E. van Leeuwen 14.43 – 14.57 Hoe Candida albicans zich handhaaft in de vagina F.M. Klis

10.35 – 11.25 KOFFIEPAUZE

14.57 – 15.11 Beleid bij tubo-ovarieel abces P.J.M. van Kesteren

SESSIE II

15.11 – 15.30 Paneldiscussie

ABNORMAAL UTERIEN BLOEDVERLIES Moderator:

Joh. Van Wiemeersch

11.25 – 11.39

Behandeling van endometriumpoliepen bij postmenopauzaal bloedverlies N. van Hanegem

11.39 – 11.53 Medicamenteuze (voor)behandeling van myomen: GnRh agonist versus Ulipristal J. Verguts 11.53 - 12.07

Morcellatie bij laparoscopische hysterectomie of myomectomie L. van den Haak

12.07 – 12.21 Voorspelling succes van endometriumablatie M.Y. Bongers

19

15.30 - 16.20 THEEPAUZE SESSIE IV SOMATISCH ONVERKLAARDE KLACHTEN / PIJN Moderator:

M.P.M. Burger

16.20 - 16.34 Pijnfysiologie en pijnbeleving R. Tenbrinck 16.34 – 16.48 Bekkenpijn van urethrovesicale oorsprong A. Glas 16.48 – 17.02 Bekkenpijn van anorectale oorsprong C.B.H. Deen-Molenaar 17.02 – 17.16

Bekkenpijn van myofasciale oorsprong F. H.A. Hogen Esch

DAGPROGRAMMA 1 + 2


DAGPROGRAMMA 2 BENIGNE GYNAECOLOGIE ANNO 2015

WOENSDAG 22 APRIL 2015 17.16 – 17.30

Begeleiding van patiënten met somatisch onverklaarde bekkenpijn E.S.M. Tiersma

17.30 – 17.55

Paneldiscussie

17.55 – 18.00 SLUITING

20


VERVOLG DAGPROGRAMMA 2 BENIGNE GYNAECOLOGIE ANNO 2015

WOENSDAG 22 APRIL 2015 DAGPROGRAMMA 3 PERICONCEPTIE, JONGE ZWANGERSCHAP EN ANTENATALE ZORG ANNO 2015 08.50 - 09.00 INLEIDING EN OPENING E.A.P. Steegers en Y. Jacquemyn voorzitters dagprogramma

12.12 – 12.24 NIPT in Vlaanderen J. Vermeesch 12.24 – 12.45 Paneldiscussie

SESSIE I PERICONCEPTIE Moderator:

E.A.P. Steegers

09.00 – 09.12

Preconceptional weight loss in obese subfertile women, results from a nationwide RCT: the lifestyle study A. Hoek

09.12 – 09.24 (On)mogelijkheden van PGD C.E.M. de Die – Smulders 09.24 – 09.36 Inflammatoire darmziekten: pre- en periconceptionele aspecten F. Mana 09.36 – 09.50 Paneldiscussie 09.50 - 10.10 KEYNOTE LECTURE: Lange termijn gevolgen van de omgeving in de periconceptieperiode T.J. Roseboom

12.45 – 13.45 LUNCHPAUZE SESSIE III ANTENATALE ZORG deel 1: chronische maternale ziekten Moderator:

K.W.M. Bloemenkamp

13.45 – 13.57 Screening schildklierdisfunctie zin en onzin J. Verhaeghe 13.57 – 14.09 Chronische nierziekten P. Janssens 14.09 – 14.21 Kennis en gedrag van zwangere vrouwen met betrekking tot preventie van toxoplasmose, listeriose en CMV M.T.R. Pereboom 14.21 – 14.33 Hyperthyreoïdie en zwangerschap W. Visser 14.33 – 14.50 Paneldiscussie

10.10 – 11.00

KOFFIEPAUZE SESSIE III

SESSIE II JONGE ZWANGERSCHAP

ANTENATALE ZORG deel 2: sociale context van de zwangere vrouw

Moderator:

Moderator:

J. Verhaeghe

11.00 – 11.12 Hyperemesis gravidarum: markers behandeling, gevolgen R.C. Painter 11.12 – 11.24 Nieuwe immunologische inzichten vroege zwangerschap K.W.M. Bloemenkamp 11.24 – 11.36 Innovatieve embryonale beeldvorming M. Rousian

Y. Jacquemyn

14.50 – 15.02 Sociale verloskunde E.A.P. Steegers 15.02 – 15.14 Sociale kwetsbaarheid in de dagelijkse praktijk K. Beeckman 15.14 – 15.26 Centering pregnancy in Nederland M. Rijnders 15.26 – 15.40 Paneldiscussie

11.36 – 11.48 Risicostratificatie in de vroege zwangerschap Y. Jacquemyn 11.48 – 12.00 NIPT present and future K. Van Berkel

21

15.40 – 16.30 THEEPAUZE

DAGPROGRAMMA 2 + 3

12.00 – 12.12 NIPT in Nederland D. Oepkes

WOENSDAG 22 APRIL 2015 VERVOLG DAGPROGRAMMA 3 PERICONCEPTIE, JONGE ZWANGERSCHAP EN ANTENATALE ZORG ANNO 2015 SESSIE III ANTENATALE ZORG Deel 3: risico’s in de leefstijl en het gebruik van psychofarmaca Moderator:

M. Rijnders

16.30 – 16.42 Impact van de regelgeving op roken en milieu en zwangerschapsuitkomst T. Nawrot 16.42 – 16.54

Interventies voor rookstop tijdens de zwangerschap: enige evidence? R.H.F. van Oppenraaij

16.54 – 17.06 Cannabis en cocaïne I.M. de Graaf 17.06 – 17.18 Alcohol K. Boer 17.18 – 17.30 Zwangerschap en psychofarmaca: SSRI’s, benzodiazepinen en ADHD medicatie J.J. Duvekot 17.30 – 17.55

Paneldiscussie

17.55 – 18.00 SLUITING

22


WOENSDAG 22 APRIL 2015 09.00 - 09.10

INLEIDING EN OPENING

C.M.Bilardo (Katia) en Ph. Loquet (Philip) voorzitters en moderatoren dagprogramma

DAGPROGRAMMA 4 FOETALE ECHOSCOPIE DOELEN ANNO 2015 14.05 – 14.25 Veiligheid van echoscopie, technische aspecten Ph. Loquet 14.25 - 14.45 Veiligheid van echoscopie, medicolegale aspecten L. De Catte (Luc)

ECHOSCOPIE IN HET EERSTE TRIMESTER IN HET NIPT -TIJDPERK

14.45 - 15.05 Standpunt van de advocaat R. Vermeiren (Rudi) 15.05 - 15.35 Paneldiscussie

9.10 - 9.25

Structurele afwijkingen M. Bakker (Merel)

15.35 - 16.25 THEEPAUZE

9.25 - 9.40

Genetische syndromen C.M. Bilardo

SESSIE IV

9.40 - 9.55

Hartafwijkingen S.A. Clur (Sally Ann)

9.55 - 10.10

Screening voor pre-eclampsie M. M. Kloosterman-de Groot (Maaike)

10.10 - 10.30

Paneldiscussie

10.30 - 11.20

KOFFIEPAUZE

INTERESSANTE CASUSSEN INGEBRACHT DOOR DEELNEMERS AAN HET DAGPROGRAMMA 16.25 - 16.33 CASUS 1 16.33 – 16.40 Discussie 16.40 – 16.47 CASUS 2 16.47 – 16.55 Discussie

SESSIE II ZEVEN JAAR NA DE INTRODUCTIE VAN DE ROUTINE TWEEDE TRIMESTER ECHOSCOPIE : EEN EVALUATIE 11.20 - 11.40

Deelname en detectie van afwijkingen en markers H. Fleurke-Rozema (Hanneke)

11.40 - 12.00

Hartafwijkingen M.C. Haak (Monique)

12.00 - 12.20 Cervixmeting: bij wie en wanneer? E. Pajkrt (Eva) 12.20 – 12.45 Paneldiscussie 12.45 - 13.45 LUNCHPAUZE

SESSIE III TECHNISCHE EN MEDICOLEGALE ASPECTEN VAN ECHOSCOPIE 13.45 - 14.05 Finetuning van het echotoestel en beelden archivering P. Steensma (Pieter)

23

16.55 – 17.02 CASUS 3 17.02 – 17.10

Discussie

17.10– 17.18

CASUS 4

17.18 – 17.25 Discussie 17.25 – 17.33

CASUS 5

17.33 - 17.40

Discussie

17.40 -18.00

FINALE DISCUSSIE EN SLUITING DOOR DE DAGVOORZITTERS

DAGPROGRAMMA 3 + 4

SESSIE I


DAGPROGRAMMA 5 OVER TOEKOMSTSCENARIO’S, LEIDERSCHAP EN ZBC’S ANNO 2015

08.50 - 09.00


Fedde Scheele en Maarten Schutte voorzitters dagprogramma

SESSIE I

DE SPECIALIST IN 2015 EN VERDER Deel 1

11.50 - 12.05

Bergman Clinics Jaap Maljers (medisch ondernemer, directeur Bergman Clinics)

12.05 - 12.20 Zuidoost Kliniek Amsterdam Eva Robertson (gynaecoloog en oprichter) 12.20 - 12.40 Paneldiscussie

Moderator:

Sjaak Wijma

12.40 - 13.00 KEYNOTE LECTURE

09.00- 09.15

De medisch specialist ondernemer? Janko de Jonge (neuroloog, vice-voorzitter Orde van Medisch Specialisten en oud-voorzitter van de Kamer Vrij Beroep)

09.15- 09.30

Visie van Carina Hilders (gynaecoloog, RvB RDGG, voorzitter van de projectgroep die het visiedocument ‘De Medische Specialist 2015’ namens de OMS heeft opgesteld)

09.30- 09.40

Paneldiscussie

13.00 - 14.00 LUNCHPAUZE

SESSIE III KANSEN EN BEDREIGINGEN VAN DE ZBC Moderator:

Cor de Kroon

14.00 - 14.15 Wat vindt ‘de patiënt’ ervan? Wilna Wind (voorzitter Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie)

Deel 2 Moderator:

Visie op gezondheidszorg Machteld Huber (arts-onderzoeker Louis Bolk instituut)

Carina Hilders

09.40 - 10.00 Innovator’s Prescription: De paradigmaverschuiving naar eenvoud, gemak, toegankelijkheid en aanvaardbaarheid Fedde Scheele 10.00- 10.15

I have a dream Sjaak Wijma (oud-voorzitter NVOG)

10.15- 10.30

Paneldiscussie

10.30 - 11.20 KOFFIEPAUZE

14.15 - 14.30 ZBC biedt kansen aan het ziekenhuis Peter Draaisma (voorzitter RvB IJsselland Ziekenhuis Capelle aan den IJssel) 14.30 - 14.45 ZBC vormt een bedreiging voor de zorg Henk Gerla (RvB LUMC) 14.45 - 15.00 Visie van de verzekeraar Ab Klink (directie zorgverzekeraar VGZ) 15.00 - 15.20 Paneldiscussie 15.20 – 16.10 THEEPAUZE

SESSIE II ERVARINGEN MET WERKEN IN EEN ZBC Moderator:

Marja Dijksterhuis

11.20 - 11.35 Alexander Monro Kliniek Bilthoven Jan van Bodegom (chirurg en directeur) 11.35 - 11.50

24

Roosevelt Kliniek Leiden Bram ter Harmsel (gynaecoloog en oprichter)

SESSIE IV HEBBEN WE DOOR WAAR HET NAARTOE GAAT? Moderator:

Anjoke Huisjes

16.10 - 16.30

Medisch management en leiderschap Carina Hilders

16.30 - 16.50 Leiderschap en logica Yolande Witman (arts / organisatieadviseur)


VERVOLG DAGPROGRAMMA 5 OVER TOEKOMSTSCENARIO’S, LEIDERSCHAP EN ZBC’S ANNO 2015

16.50 - 17.10 Een persoonlijke visie op competentie ontwikkeling in de opleiding Maarten Schutte 17.10 - 17.40

Verdraaide organisaties Marius Buiting (arts, directeur NVTZ en co-auteur ‘Verdraaide organisaties’)

18.00

SLUITING


25

DAGPROGRAMMA 5


DONDERDAG 23 APRIL 2015 Het gynaecologisch oncologisch programma van 2015 is doelgericht en up-to-date. De ochtendsessie zal gaan over het gebruik van sentinel node bij pelviene tumoren. Voor patiënten met vulvacarcinoom < 4 cm is sedert 2008 de sentinel node de standaardprocedure. Voor pelviene tumoren zoals cervix-, endometrium- en ovariumcarcinoom zijn wij nog altijd zoekende. Gaat het concept van de poortwachtersklier ook hier op? De vraag is hoeveel evidentie hiervoor bestaat. De tweede helft van de voormiddag gaat over doelgerichte therapieën. De huidige chemotherapeutische benaderingen van patiënten met ovariumen endometriumcarcinoom zijn toxisch en ongericht. Zij verstoren de celcyclus, zonder onderscheid tussen goede en maligne cellen. Een doelgerichte behandeling bij ovariumen het endometriumcarcinoom zou de morbiditeit vermoedelijk kunnen verminderen en de effectiviteit mogelijk verhogen. Hopelijk gaat deze sessie ons vertellen of dat zo is. In sessie drie zal worden ingegaan op cervixcarcinoom. Cervixcarcinoom zou in westerse landen eigenlijk een historische ziekte moeten zijn. Maar ondanks de primaire en secundaire preventieve maatregelen blijft cervixcarcinoom ook in Nederland en België vóórkomen. De nieuwe profylactische HPV vaccins zullen worden besproken en misschien zal dit ons tonen dat bijna alle baarmoederhalskankers kunnen worden voorkomen. Daarnaast worden we bijgepraat over therapeutische vaccins, zowel in het kader van de

DONDERDAG 23 APRIL 2015 Met het primum non nocere komt de minimale invasieve chirurgie als entiteit in het chirurgische palet dichtbij wat Hippocrates ooit stelde. Toch blijft het zaak om al die voordelen van deze chirurgie tweejaarlijks kritisch onder de loep te nemen. Elk voordeel heb zo zijn nadeel (Johan Cruyff) wordt niet alleen in de voetbalwereld geloofd, maar geldt ongetwijfeld ook voor het introduceren van nieuwe technologie op de operatiekamer. Doen we met sommige behandelingen niet meer kwaad dan goed? Moeten alle myomen medicamenteus voorbehandeld worden alvorens ze chirurgisch te verwijderen? Is de niche na een sectio caesarea wel een klinisch probleem? En moeten we nu wel of niet morcelleren en de robot de operatiekamer binnenrijden? Vragen die in een debatvorm naar voren zullen worden gebracht. Met de toenemende regelgeving lijkt niet iedereen meer het hele chirurgische palet te kunnen beheersen. Kan de aios nog wel opgeleid worden in het gehele chirurgische gynaecologische palet? En moeten al die ingrepen van hoge technologische aard omwille van de kwaliteit geconcentreerd en gecertificeerd worden? Gaan we niet te ver met de minimale invasieve chirurgie in de oncologie? Preventie speelt immers

26

NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 6 ONCOLOGISCHE GYNAECOLOGIE ANNO 2015

Prof. dr. W.A.A. Tjalma

Prof. dr. M.J.E. Mourits

behandeling van premaligne als ook van maligne carcinomen en recidieven. In de tweede helft van de namiddag gaan we ons verder verdiepen in de oncologische centralisatie en de minimalisatie van behandelingen. Wat mag (waar) wel en wat mag niet? Fertiliteitsparende behandelingen moeten kunnen, maar mag het altijd bij een gynaecologische maligniteit? Genetisch onderzoek maakt dat we meer mensen identificeren die drager zijn van een gemuteerd gen. Dit opent kansen in het kader van preventie, maar daarnaast biedt het ook mogelijkheden voor doelgerichte(re) behandelingen. De dag wordt afgesloten met robotchirurgie. Wat is nu de werkelijke meerwaarde van robotchirurgie voor onze patiënten? Hoeveel evidentie is er voor de vooren nadelen van een robotbehandeling voor de chirurg en voor de patiënt? Wat is het inzicht daaromtrent anno 2015? Daarover zal onder meer Prof. Walter Gotlieb uit Montreal een keynote lecture geven.

NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 7 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGIE ANNO 2015

Prof. dr. F.W. Jansen

Prof. dr. H.A.M. Brölmann

een belangrijke rol in de geneeskunde en ongetwijfeld heeft de MIC daarin een voortrekkersrol gespeeld. Preventief weghalen van ovaria en zelfs de uterus is nu een ‘patiëntvriendelijke’ ingreep geworden. Maar zijn we daarmee op de goede weg, of gaan we te ver? Realiseren wij ons dat de nieuwste technologie niet altijd beter hoeft te zijn? Vele vragen die een antwoord behoeven in sessies waarin het levendige debat wordt nagestreefd om dit alles aan de orde te stellen en neergezet kan worden om in de dagelijkse praktijk toe te passen.


NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 8 KLINISCHE ANDROLOGIE ANNO 2015

In 2013 werd voor het eerst een dagprogramma ‘Klinische Andrologie’ georganiseerd voor het Nederlands-Vlaams IGO-Doelencongres. Dat programma bleek een schot in de roos. Daarom organiseren wij ook voor de editie 2015 een dag Klinische Andrologie. De doelgroep voor dit dagprogramma zijn gynaecologen, fertiliteitsartsen en urologen.

De sessie na de koffiepauze heeft een focus op de oncofertiliteit, een nieuwe discipline binnen ons domein, waar oncologie en fertiliteit elkaar ontmoeten. Eerst staat testiculaire stamcelbanking geprogrammeerd: nog experimenteel of klaar voor toepassing? Nadien wordt stil gestaan bij het effect van chemotherapie op de zaadcellen en bij de technieken om zaad bij adolescenten te winnen. Tot slot wordt aandacht besteed aan de vroegdetectie van testistumoren.

Prof. dr. H. Tournaye

Dr. G.R. Dohle

In de namiddag staat testiculaire zaadextractie (TESE) centraal. Wat is de stand van zaken in Nederland? Kunnen we het beste vers dan wel ingevroren zaad voor ICSI gebruiken? Zijn er in semenmarkers te vinden die de aanwezigheid van zaadcellen kunnen voorspellen? Moeten we ook zoeken naar carcinoma in situ van de testis tijdens TESE? Is er nog ruimte voor een hersteloperatie na een vasectomie in het TESEICSI tijdperk? Kers op de taart is een keynote lecture over het winnen van zaad post-mortem. Ten slotte wordt in een vierde sessie ruim aandacht besteed aan levenstijl, testosteron en seksualiteit. We hopen eens te meer dat het dagprogramma ‘Klinische Andrologie anno 2015’ een welkome aanvulling zal kunnen vormen op de kennis die u reeds hebt.

DONDERDAG 23 APRIL 2015 Als verloskundige, hetzij gynaecoloog hetzij vroedvrouw, staat men altijd tegenover twee patiënten: de foetus en de moeder. De foetus en het welzijn van de foetus worden tijdens andere dagprogramma’s van dit congres uitvoerig behandeld. Dikwijls wordt echter vergeten dat er ook een moeder is, een volwassen vrouw die de baby negen maanden in zich draagt. Ook zij is onderhevig aan mogelijke complicaties, die - alhoewel ze soms zeldzaam zijn het leven van de moeder kunnen kosten. Minder dan één op 2000 zwangerschappen is precies het criterium dat door de Europese Commissie werd gehandhaafd om te spreken van een zeldzame aandoening, een ‘wees-aandoening’, waarvoor middelen moeten worden vrijgemaakt om ze beter te bestuderen teneinde ze uiteindelijk beter te kunnen behandelen. Als we dan bedenken dat ongeveer 50% van de mensen ooit zwanger kan worden en dat, in onze geïndustrialiseerde landen, gedurende gemiddeld twee jaren in een mensenleven doet, kunnen we niet anders dan de maternale complicaties van de zwangerschap als ‘wees-aandoeningen’ beschouwen.

27

NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 9 MATERNALE GENEESKUNDE ANNO 2015

Prof. dr. M. Hanssens

Prof. dr. J.M.M. van Lith

Ook in onze geïndustrialiseerde landen geven deze zeldzame complicaties aanleiding tot maternaal overlijden. In vele gevallen wordt via de ‘confidential enquiries’ geoordeeld dat vele van deze overlijdens te vermijden waren. Het zal maar uw dochter zijn dat een kleinkind zonder moeder achterlaat. Het is dan ook goed om gedurende deze update in de verloskunde anno 2015 de moeder ook even centraal te stellen. Dat gebeurt met dit programma waar een aantal maternale problemen in de zwangerschap aan de orde wordt gesteld.

DONDERDAG 23 APRIL

In de eerste ochtendsessie wordt aandacht besteed aan de (epi)genetische aspecten van mannelijke onvruchtbaarheid in de meest brede zin: welke genetische testen mogen niet ontbreken in het oriënterend fertiliteitsonderzoek? Wat moet u weten van stoornissen in de meiose? Wat is de (epi) genetische impact van obesitas en leeftijd?


NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 10 VERLOSKUNDE EN GYNAECOLOGIE IN DE TROPEN ANNO 2015

Verloskunde en gynaecologie vormen het dagelijks brood van de arts die werkzaam is in de tropen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat twee van de acht milleniumdoelen gaan over het reduceren van de kinderen moedersterfte. Waar staan we trouwens met die milleniumdoelen en wat na 2015? De twee belangrijkste interventies om moedersterfte in de tropen te verminderen zijn toegang tot ‘Emergency Obstetric Care’ en toegang tot anticonceptie. De kwaliteit en de verschillende aspecten van ‘Emergency Obstetric Care’ worden uitgebreid belicht. Family planning in de brede zin komt aan bod in een keynote lecture en nauw verwant hiermee de toegang tot veilige abortus. De behandeling van cervixcarcinoom, trofoblastziekte en subfertiliteit in de tropen blijft nog steeds een uitdaging voor de clinicus en daarom wordt een volledige sessie hieraan gewijd. Iedereen heeft recht op medische zorg, althans, zo werd reeds in 1948 verklaard in ‘the Universal Declaration of Human Rights’. Deze benadering vanuit het mensenrechtenperspectief wordt gebracht door

28

Prof. dr. J.J.M. van Roosmalen Prof. dr. K. Roelens een expert juriste en in een keynote lecture door activist bij uitstek, Prof. Tarek Meguid. Tot slot wordt er gediscussieerd over onderwijs, samenwerking en uitwisseling Noord-Zuid; en is de Doelendeclaratie 2011 nog steeds geldig? Een bijzonder gevarieerd programma met een keur aan Belgische, Nederlandse en buitenlandse experts. De discussies zullen gegarandeerd wederom interessant zijn.

2014-11-RLEN-9QTD7H

Creating life needs standardisation Als wereldwijd marktleider in de behandeling van onvruchtbaarheid, biedt Merck Serono uw fertiliteitskliniek kwaliteitsprogramma’s en medicatie gericht op het bereiken van optimale condities voor het creëren van leven. Merck is ‘s werelds oudste farmaceutische en chemische onderneming. Sinds 1668 staat onze naam voor innovatie, zakelijk succes en verantwoord ondernemerschap.

Interesse? Neem contact op met uw Merck Serono contact persoon. Tupolevlaan 41-61 1119 NW Schiphol-Rijk T: +3129 20 658 28 00 www.merck.nl


DAGPROGRAMMA 6 ONCOLOGISCHE GYNAECOLOGIE ANNO 2015


12.05 - 12.25 KEYNOTE LECTURE 1

Inleiding door M.J.E. Mourits

Socrates in de spreekkamer: Over kennispuzzels, ethische puzzels en praktische puzzels. M.J. De Bree

M.J.E. Mourits en W.A.A. Tjalma voorzitters dagprogramma

SESSIE I SENTINEL NODE (SN) Moderator:

Ph. De Sutter


09.00 - 09.14 Cervixcarcinoom en SN: standaard of (nog) niet ? R.H.M. Verheijen

SESSIE III

09.14 - 09.28 Endometriumcarcinoom en SN: Procedure en indicaties B.X. Trinh

Moderator:

09.28 - 09.44 Vulvacarcinoom en SN: update van de GROINSS-V-II study M.H.M. Oonk 09.44 - 09.58 Ovariumcarcinoom en SN R.F.P.M. Kruitwagen 09.58 - 10.15 Paneldiscussie 10.15 - 11.05

KOFFIEPAUZE

CERVIX VACCINATIE G.G. Kenter

13.25 - 13.39 Profylactische vaccinatie tegen cervixcarcinoom: Update M.J.E. Poelgeest 13.39 - 13.53 Therapeutische vaccinatie bij premaligne cervixafwijkingen A. Hens 13.53 - 14.07 Therapeutische vaccinatie bij lokaal gevorderd cervixcarcinoom en recidieven W.A.A. Tjalma

SESSIE II DOELGERICHTE THERAPIEËN

14.07 - 14.25 Paneldiscussie SESSIE IV

Moderator:

P. van Dam

11.05 - 11.19

Immunotherapie bij het ovariumcarcinoom; rol van biomarkers M. de Bruyn

Moderator: A. Makar

11.19 - 11.33

Targeted therapie bij het endometriumcarcinoom: update F. Amant

14.25-14.39

11.33 - 11.47

Therapeutische vaccinatie bij ovariumen endometriumcarcinoom; overzicht van lopende studies A. Coosemans

11.47 - 12.05

Paneldiscussie

CAPITA SELECTA

Triage ovariële massa sinds gecentraliseerde behandeling van ovariumcarcinoom: wie verwijzen naar een centrum en wie niet? T. van Gorp

14.39 - 14.45 Discussie 14.45 - 14.59 Uterussparende behandeling van het laag risico endometriumcarcinoom M.J. Kagie 14.59 - 15.05 Discussie

30

DONDERDAG 23 APRIL 2015 15.05-15.25

KEYNOTE LECTURE 2

Inleiding door W. van Driel Fertiliteitsparende opties en overwegingen bij de behandeling van patiënten met (gynaecologische) kanker C.C.M. Beerendonk 15.25-16.15

VERVOLG DAGPROGRAMMA 6 ONCOLOGISCHE GYNAECOLOGIE ANNO 2015 17.35 –18.00

KEYNOTE LECTURE 3

Introduction by F. Peeters

Optimization of clinical outcome and cost effectiveness in robotic surgery for gynecologic malignancies W. Gotlieb

18.00

AFSLUITING

Afsluiting door de voorzitters

THEEPAUZE

SESSIE V PREVENTIE EN BEHANDELING VAN OVARIUMCARCINOMEN BIJ BRCA MUTATIE DRAAGSTERS W.A.A. Tjalma

16.15 - 16.29 Is tubectomie gevolgd door een uitgestelde ovariëctomie een veilige methode ter voorkoming van een sereus carcinoom bij vrouwen met een kiembaanmutatie in het BRCA1/2-gen? J.A. de Hullu 16.29 - 16.43 Preventie door middel van een adnexectomie is de Gouden Standaard M.J.E. Mourits 16.43 - 16.57 De plaats van PARP-inhibitoren in de behandeling E. de Jonge 16.57 - 17.15

Discussie

SESSIE VI ROBOTCHIRURGIE Moderator:

R.H.M. Verheijen

17.15 - 17.29

Robotchirurgie: niet meer dan pars pro toto! J.W. Coebergh

17.29 – 17.35

Discussie

31

DAGPROGRAMMA 6

Moderator:

DONDERDAG 23 APRIL 2015 08.50 - 09.00 INLEIDING EN OPENING

H.A.M. Brölmann en F.W. Jansen voorzitters dagprogramma

DAGPROGRAMMA 7 MINIMAAL INVASIEVE CHIRURGIE ANNO 2015 Zo ontwikkelt de operatierobot zich in de benigne gynaecologie geruisloos tot onmisbaar instrument. Maar… 11.00 - 11.12

Staat in de weg J. Deprest

11.12 - 11.24

Verdient wel een plaats S.E. Schraffordt Koops

11.24 - 11.36

De operatierobot is duur, maar kan die worden terugverdiend? M.P.H. Vleugels

11.36 - 11.45

Debat

SESSIE I KLINISCHE DILEMMA’S Moderator:

H.A.M. Brölmann

Deel 1: de niche De niche lijkt een nieuwe entiteit in het arsenaal van de gynaecologische praktijkvoering. Is het een klinisch probleem of wordt er iets klinisch relevant van gemaakt? 09.00 – 09.12 De niche is een klinisch probleem J.A.F. Huirne 09.12 – 09.24 De niche is geen klinisch probleem A.L. Thurkow

Deel 2: de power morcellator Power morcelleren ligt plots onder vuur na een melding van een morcellatie van een sarcoom. De FDA ontmoedigt het nu om nog verder te morcelleren. Wat nu? 11.45 - 11.57

Gewoon doorgaan met morcelleren L. van den Haak

11.57 - 12.09

Opschorten, maar tot wanneer? W.M. Ankum

09.24 - 09.35 Debat Deel 2: de uterus myomatosus Een voorbehandeling preoperatief van een grote uterus myomatosus met Ulipristal staat ter discussie. Maar…

12.09 - 12.20 Debat 12.20 - 12.40 KEYNOTE LECTURE 1

09.35 – 09.47 Is altijd geïndiceerd J.Verguts 09.47 - 09.59 Is vrijwel nooit geïndiceerd W.J.K. Hehenkamp

MIC en oncologie: van curatief conservatief naar preventief minimaal invasief? R.H.M. Verheijen

09.59 – 10.10 Debat


10.10 – 11.00

SESSIE III

KOFFIEPAUZE

KWALITEIT VAN ZORG

SESSIE II APPARATUUR EN INSTRUMENTEN Moderator:

R. Campo

Deel 1: de operatierobot Nieuwe technologie rolt (soms) geruisloos de operatiekamer binnen en voordat je het weet, kan men niet meer zonder. Opletten dus, maar doen we onszelf daarin soms niet tekort?

Moderator: J. Deprest Deel 1: certificeren Het begrip ‘kwaliteit’ heeft iedereen hoog in het vaandel, met discussie alom. Wat zijn nu de indicatoren waarop men die kwaliteit kan afrekenen? Kun je daarop wel worden afgerekend en is enkel het certificeren niet genoeg? Bevordert certificatie de kwaliteit in minimaal invasieve chirurgie (MIC)? 13.40 - 13.52 Certificatie is zeer wenselijk R. Campo

32

DONDERDAG 23 APRIL 2015 13.52 - 14.04 Certificatie geeft onvoldoende waarborg A.R.H. Twijnstra 14.04 - 14.15

VERVOLG DAGPROGRAMMA 7 MINIMAAL INVASIEVE CHIRURGIE ANNO 2015 SESSIE V DE NIEUWSTE TECHNOLOGIE IS BETER. ZOU U DAT OOK DENKEN?

Debat Moderator:

F.W. Jansen

Deel 2: MIC en AIOS

14.15 - 14.27

Laparoscopie niet voor elke AIOS S.R.C. Driessen

14.27 - 14.39 Hysteroscopie voor elke AIOS J.A. Janse

Mag ik het nog doen zoals het mij geleerd is? Of kom ik dan de jurist straks tegen? 17.10 - 17.22

Hysteroscopische resectie van het endometrium kan niet meer M.Y. Bongers

17.22 - 17.34

Electrochirurgische intra-uteriene chirurgie kan niet meer? B.C. Schoot

14.39 - 14.50

Debat

17.34 - 17.46

Laparoscopisch steriliseren is uit de tijd S. Veersema

14.50- 15.10

KEYNOTE LECTURE 2

17.46 - 18.00

Paneldiscussie

18.00

SLUITING


Minder invasief zonder bewijs is dat onwijs? J. Bosteels 15.10 - 16.00

THEEPAUZE

SESSIE IV PREVENTIE Moderator:

F.W. Jansen

An ounce of prevention is worth a pound of cure. Meer hoeft er aan dit gezegde niet te worden toegevoegd. Maar hoe implementeren we dat in de dagelijkse praktijk voor de MIC? Protocolleren of common sense? Ziekenhuisopnames verkorten? Hoe verder? 16.00 - 16.12 Preventie van ureterletsels bij TLH protocolleren? P.F. Janssen 16.12 - 16.24 Postoperatief uitluiten van ureterletsel: onzin? E.M. Sandberg 16.24 - 16.36 16.36 - 16.48

Herstel bevorderen E. Bouwsma

16.48 - 17.10

Paneldiscussie

33

Laparoscopisch tubae verwijderen in plaats van Essure? J.M.J. Piek

DAGPROGRAMMA 7

In de opleiding tot gynaecoloog proberen we de kwaliteit van het chirurgische palet van het minimaal invasieve te waarborgen. Is dat wel zo en voor wie dan?


DAGPROGRAMMA 8 KLINISCHE ANDROLOGIE ANNO 2015


Deel 2

12.00 – 12.14 DNA schade in zaadcellen na oncologische behandeling M. Dinkelman-Smit

G.R. Dohle en H. Tournaye voorzitters dagprogramma

SESSIE I MANNELIJKE ONVRUCHTBAARHEID: GENEN EN EPIGENETISCHE FACTOREN Moderatoren: W. Verpoest en M. Dinkelman-Smit 09.00 – 09.14

Meiotische stoornissen in de spermatogenese: wat is het en wat moet de clinicus ermee? W.M. Baarends

09.14 – 09.28

Mannelijke onvruchtbaarheid: welke genetische testen voor en tijdens IVF - ICSI? W. Verpoest

12.14 – 12.28 Electro-ejaculatie bij kinderen en adolescenten W. van Dorp 12.28 – 12.42 Vroegdetectie van testistumoren J.E. Elzinga-Tinke 12.42 – 13.00 Paneldiscussie 13.00 – 14.00 LUNCHPAUZE SESSIE III OVER ZAAD UIT DE ZAADBAL Moderatoren: W.P.A. Boellaard en H. Tournaye

09.28 - 09.42 Heeft obesitas een invloed op het epigenetisch profiel van zaadcellen? A. Soubry 09.42 – 09.56 De oudere man: fertiliteit en risico’s voor nakomelingen G.R. Dohle

14.00 – 14.14 TESE in Nederland: resultaten van sperm harvesting en zwangerschappen A. Meissner 14.14 - 14.28 TESE: fresh or frozen? G. Verheyen

09.56 – 10.10 Paneldiscussie 10.10 – 11.00

KOFFIEPAUZE

SESSIE II ONCOFERTILITEIT Deel 1

14.28 – 14.42 Kan OCT3/OCT4 en PLAP onderzoek van het restweefsel van TESE-materiaal het standaardbiopt vervangen als screening voor testis- neoplasie? M. Hessel 14.42 – 14.56 Seminale markers voor TESE W.P.A. Boellaard

Moderatoren: S. Repping en C. Wyns 11.00 – 11.14 Testiculaire stamcelbanking: klaar voor toepassing? H. Tournaye

14.56 – 15.10 Wat mag men verwachten van een hersteloperatie na sterilisatie van de man in het tijdperk van zaadaspiratie? J.H. van Roijen

11.14 – 11.28


Testiculaire spermatogoniale stamcelcultuur: een update A.M.M. van Pelt

15.30 – 15.50 KEYNOTE LECTURE 11.28 – 11.42 Indicaties voor testiculaire stamcelbanking C. Wyns 11.42 – 12.00 Paneldiscussie

Bananenschillen en beren op de weg bij post mortem sperma winning J.L. Epker 15.50 – 16.40 THEEPAUZE

34


VERVOLG DAGPROGRAMMA 8 KLINISCHE ANDROLOGIE ANNO 2015

SESSIE IV MANNEN: LEEFSTIJL, TESTOSTERON EN SEKSUALITEIT

16.54 – 17.08

Stamcellen en erectiestoornissen E. Weyne

17.08 – 17.22

Voedingssupplementen, vitamines en antioxidanten voor de man, wat moeten we ermee? J. Bosteels

17.22 – 17.36

Mannelijk hypogonadisme; diagnostiek en behandeling G.R. Dohle

17.36 – 17.55

Paneldiscussie

17.55 – 18.00 SLUITING

35

Sluiting door de voorzitters

DAGPROGRAMMA 8

Moderatoren: K. D’Hauwers en A. Mahmoud 16.40 – 16.54 Invloed van HPV op de spermacellen K. D’Hauwers

DONDERDAG 23 APRIL 2015 08.50 - 09.00 INLEIDING EN OPENING J.M.M. van Lith en M. Hanssens voorzitters dagprogramma SESSIE I KWALITEIT VAN ZORG Moderator:

DAGPROGRAMMA 9 MATERNALE GENEESKUNDE ANNO 2015 12.25 – 12.45 KEYNOTE LECTURE 2:

Wat leert de zwangerschap ons voor de transplantatiegeneeskunde? F. Claas


W. Gyselaers SESSIE III

09.00– 09.14 Meten is weten, het belang van registraties en evaluaties G. Vandenberghe 09.14 – 09.28 Internationale evaluatiesystemen: INOSS, NethOSS en de B.OSS K.W.M. Bloemenkamp 09.28 – 09.42 Peripartale opnames op een intensieve zorgenafdeling in het ziekenhuis M. De Greve

Deel 1: Adnextumoren in de zwangerschap Moderator: T. Van Mieghem 13.45 – 14.05: Differentiaal diagnose en beleid bij adnextumoren tijdens de zwangerschap L.F.A.G. Massuger 14.05 – 14.15: Discussie


SESSIE III

10.05 – 10.25 KEYNOTE LECTURE 1:

Deel 2: Gynaecologische maligniteit in de zwangerschap

Vaccinaties in de zwangerschap E. Leuridan

10.25 – 11.15

KOFFIEPAUZE

SESSIE II CARDIALE PROBLEMEN BIJ DE MOEDER EN DE ZWANGERSCHAP Moderator: K.W.M. Bloemenkamp 11.15– 11.29 Het verloskundig beleid bij een zwangere met cardiale aandoening: preconceptieadvies en antenataal beleid T. Van Mieghem 11.29 – 11.43 Het verloskundig beleid bij een zwangere met een cardiale aandoening: partusbeleid en beleid postpartum S.V. Koenen 11.43 – 11.57 Hartstilstand en perimortem keizersnede A. Dijkman 11.57 – 12.11

Postpartum cardiomyopathie J. Van Cleemput


36

Moderator:

T. Van Mieghem

14.15 – 14.29 Gynaecologische kanker tijdens de zwangerschap: verloskundige aspecten K. Van Calsteren 14.29 – 14.43 Behandeling van precancereuze letsels en kanker van de cervix tijdens de zwangerschap J. van Drongelen 14.43 – 14.57 Chemotherapie in de zwangerschap F. Amant 14.57 - 15.15 Paneldiscussie 15.15 – 16.05 THEEPAUZE

SESSIE IV POSTPARTUM VERBLOEDINGEN, FLUXUS Moderator:

J.M.J. Cornette

16.05 – 16.19

Transfusiebeleid bij massaal bloedverlies in de verloskunde D.D.C.A. Henriquez

DONDERDAG 23 APRIL 2015 16.19 – 16.33

VERVOLG DAGPROGRAMMA 9 MATERNALE GENEESKUNDE ANNO 2015

Beleid bij een adherente placenta T.P. Schaap

16.33 – 16.47 Wanneer is embolisatie geïndiceerd? J.M. Middeldorp 16.47 – 17.01

Mijn naam is Linda en ik ben een fluxuspatiënte. Fluxuszorg vanuit een patiëntenperspectief S. de Visser

17.01 – 17.20

Paneldiscussie

SESSIE V

Moderator:

C.J.M. de Groot

17.20 – 17.34

De nier en het cardiovasculair systeem van de vrouw W. Hermes

17.34 – 17.48 Het risico op diabetes en het metabool syndroom bij vrouwen met een voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes K. Benhalima 17.48 – 18.00: Paneldiscussie

18.00

SLUITING


37

DAGPROGRAMMA 9

LANGETERMIJNGEVOLGEN VAN ZWANGERSCHAPSCOMPLICATIES OP DE GEZONDHEIDSTOESTAND VAN DE VROUW


DAGPROGRAMMA 10 VERLOSKUNDE EN GYNAECOLOGIE IN DE TROPEN ANNO 2015


J.J.M. van Roosmalen en K. Roelens voorzitters dagprogramma

SESSIE I SEKSUELE EN REPRODUCTIEVE GEZONDHEID EN RECHTEN Moderator:

K. Roelens

09.00 - 09.12 PAC, wat is dat? Complicaties van onveilige abortus J. Stekelenburg

12.08 - 12.20 Malaria en zwangerschap, nieuwe ontwikkelingen? J.P. Van Geertruyden 12.20 – 12.50 Paneldiscussie 12.50-13.10 KEYNOTE LECTURE 1

Top priority for Family Planning: creating the demand M. Temmerman


SESSIE III 09.12 - 09.24 Women on Waves R. Gomperts 09.24 - 09.36 De relatie tussen gender attitude en seksuele en reproductieve gezondheid bij jongeren in Bolivia en Ecuador S. De Meyer 09.36 - 09.48 Seksueel geweld en contraceptie in Oost-Kongo T. De Vos 09.48 - 10.00 ‘Right to reproductive health’ R. Hammonds 10.00 - 10.30 Paneldiscussie 10.30 - 11.20

KOFFIEPAUZE

ALGEMENE GYNAECOLOGIE EN ONCOLOGIE Moderator:

J. van Dillen

14.10 - 14.22 De behandeling van cervixcarcinoom in “low resource” omstandigheden: ervaringen uit Eldoret (Kenya) L.R.C.W. van Lonkhuijzen 14.22 - 14.34 Tropenartsonline: gynaecologische casuïstiek gebracht vanuit het veld M. Dekker 14.34 - 14.46 Fertiliteitsprotocollen: wat kan men doen? Wat is ethisch verantwoord? G. Verhulst 14.46 - 14.58 Gestational trophoblastic disease H.J. van Beekhuizen

SESSIE II MDG’S NA 2015

14.58 - 15.20 Paneldiscussie 15.20 - 15.40 KEYNOTE LECTURE 2

Moderator: Y. Jacquemyn 11.20 - 11.32 MDG 4 en 5: waar staan we? En wat na 2015? O. Degomme 11.32 - 11.44 De individuele hulpverlener versus ‘het systeem’ T. van den Akker 11.44 - 11.56 Unmet surgical need? M.J. Rijken 11.56 - 12.08

38

Maternale sterfte in Rwanda J. van Dillen

Wat is een Human Rights Based Approach (HRBA) voor moeder- en kindzorg? T. Meguid 15.40 - 16.30 THEEPAUZE


VERVOLG DAGPROGRAMMA 10 VERLOSKUNDE EN GYNAECOLOGIE IN DE TROPEN ANNO 2015

SESSIE IV VERGETEN KUNST VAN HET VERLOSSEN / OBSTETRISCHE URGENTIES Moderator:

J.H. Schagen van Leeuwen

16.30 – 16.42 Herintroductie van vacuümextractie in Mulago, het grootste maternity-ziekenhuis ter wereld B. Nolens 16.42 – 16.54 MOET course in de tropen. Drill (<-> chaos) in de verloskamer Y. Jacquemyn 16.54 - 17.06

Hoe het partogram te onderwijzen? J.J.M. van Roosmalen

17.06 - 17.15

Paneldiscussie

DISCUSSIE OVER SAMENWERKING NOORD-ZUID OP UNIVERSITAIR NIVEAU, OP HET NIVEAU VAN DE BEROEPSVERENIGING, ETC. UITGANGSPUNT VOOR DEZE SESSIE IS DE DOELENDECLARATIE 2011 Moderator:

T. Meguid

17.15 - 17.25 KNOV twinning met Sierra Leone en Marokko: innovatief en duurzaam? F. Cadee 17.25 - 17.35 Iets over uitwisseling van de “tropen- coassistent” P.L.J.M. Mertens 17.35 – 17.40

Iets over uitwisseling van de arts in opleiding tot gynaecoloog M.A.C. Versluis

17.40 - 17.45

Is de Doelendeclaratie 2011 nog steeds geldig? J. Stekelenburg

17.45 - 18.00

Paneldiscussie

18.00

SLUITING


39

DAGPROGRAMMA 10

SESSIE V

VRIJDAG 24 APRIL 2015 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 11 FOETALE GENEESKUNDE, PERINATALE MORBIDITEIT EN NEONATOLOGIE ANNO 2015 In de laatste jaren is de perinatologie een van de meest dynamische vakken in de geneeskunde. Het vakgebied van foetale en neonatale geneeskunde gaat zich meer en meer als een eigen discipline ontwikkelen. Hierbij spelen perinatologen, gynaecologen, verloskundigen en neonatologen een belangrijke rol. Met dit congres willen wij u duidelijk tonen dat foetale en neonatale behandeling wezenlijk bijdragen aan een verbeterde maternale, foetale en neonatale gezondheid en zorg. Steeds meer draagt de foetale farmacotherapie ertoe bij dat de perinatale outcome significant verbeterd kan worden. Wij willen laten zien dat behandeling voor de geboorte het meest cruciaal is om intra-uteriene adaptieve processen beter te kunnen controleren. Naast de farmacotherapie spelen ook chirurgische interventies een grote rol. Wij behandelen innovatieve therapeutische strategieën die uw handelen met en het informeren van patiënten met foetale pathologie kunnen begeleiden. Naast de foetale gezondheid speelt tevens de maternale gezondheid een cruciale rol. De komende jaren gaan wij er meer aandacht aan besteden om de maternale maar ook de perinatale lange termijn outcome te verbeteren. Ook hier gaan wij met u over nieuwe behandelingsaspecten in discussie. Internationaal gaan wij meer aandacht verlenen aan extreem te vroeg geboren kinderen en hun ouders. Populatiegebaseerde gegevens i.v.m. korte- en langetermijnconsequenties van extreme vroeggeboorte worden besproken, met daarnaast ook eventuele strategieën/benaderingen om de mortaliteit en morbiditeit van deze groep patiënten te verlagen. Hierbij zullen state-of-the-art lectures als leidraad dienen. In de huidige tijd worden wij nog steeds met het pro-

VRIJDAG 24 APRIL 2015 Het laatste decennium is de aandacht voor het vakdomein urogynaecologie spectaculair gegroeid. Dit heeft zich vertaald in een sterke toename van het wetenschappelijk onderzoek, zowel klinisch als fundamenteel. Ook binnen de Lage Landen slaagden verschillende onderzoekers erin om een referentieartikel over belangrijke klinische vragen te publiceren. Tijdens het programma urogynaecologie 2015 willen we zowel een aantal klinisch relevante vragen beantwoorden als inzicht bieden in nieuwe veelbelovende technieken. Tijdens de eerste sessie proberen we een antwoord te geven op een drietal eenvoudige vragen waarmee we reeds jaren worstelen: is er nog plaats voor het pessarium, hoe gebeurt een sacro-uteriene suspensie, is een hysterectomie noodzakelijk bij een uteriene descensus? In de tweede en derde sessie komen nieuwe inzichten aangaande behandeling van urinaire incontinentie en

40

Prof. dr. A. Franx

Prof. dr. R. Devlieger

Prof. dr. I.K.M. Reiss

Prof. dr. K. Allegaert

bleem asfyxie geconfronteerd. Voor de komende jaren zijn het vroegtijdig herkennen en het voorkomen van postnatale schade belangrijke uitdagingen. Experts, onder meer Deirdre Murray uit Ierland, laten u kennis maken met nieuwe inzichten. Wij laten u de nieuwe neonatale zorg anno 2015 zien die wezenlijk bijdraagt aan betere zorg voor deze patiëntengroep. Het blijft belangrijk om met onze behandelingen schade te voorkomen om zo gezonder door het leven te gaan voor zowel moeder als kind.

NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 12 UROGYNAECOLOGIE ANNO 2015

Prof. dr. J.P.W.R. Roovers

Dr. F. Claerhout

prolaps aan bod. Hierbij worden zowel de diagnostiek als behandeling van eenvoudige en complexe gevallen belicht. Aan de hand van een debat over de optimale toegansgweg bij de aanpak van een primaire prolaps, hopen we op een geanimeerde discussie. De middenlangetermijnresultaten van vaginale meshes zullen worden besproken vanuit zowel Nederlandse als Franse hoek. In de sessie over beloftevolle technieken

VRIJDAG 24 APRIL 2015

VERVOLG NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 12 UROGYNAECOLOGIE ANNO 2015

wordt uitgelegd wat deze kunnen betekenen voor de urogynaecoloog en hoe deze onze kijk op diagnostiek en behandeling kunnen veranderen. Veelbelovende technieken zoals stamcelbehandelingen, evaluatie van de bekkenbodem tijdens de zwangerschap en het gebruik van radiologisch zichtbare mesh materialen zullen worden besproken. Aangezien het hoofddoel van onze behandeling een verbeterde functionaliteit is, gaan we in de laatste sessie in op de invloed van prolaps en de behandeling ervan op de mictie, de defaecatie en de seksuele functie.

NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 13 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGISCHE PRAKTIJK ANNO 2015

Ook dit jaar is er weer een actueel en thematisch programma voor u samengesteld. Het eerste deel van dit dagprogramma is gewijd aan de echoscopie. We beginnen daarbij in het cavum uteri; de toegevoegde waarde van 3D bij het beoordelen van het cavum uteri blijft vooralsnog wat onduidelijk. Twee voordrachten gaan in op het praktisch gebruik van 3D in de dagelijkse praktijk. Het eerste thema wordt afgesloten met een voordracht over de POMPOENstudie welke ons de weg wijst naar het optimale beleid bij postmenopausaal bloedverlies. Relatief nieuw is het echoscopisch onderzoek van de tubae, het tweede thema. Hierbij ligt de focus op ervaringen en onderzoek in Vlaanderen en Nederland betreffende de zg. schuimecho’s voor het aantonen van tuba-doorgankelijkheid. De ochtend wordt afgesloten met het derde thema, het ovarium. Wordt het tijd om met een paar simpele regels afscheid te nemen van de RMI? Hysteroscopie is tot nu toe ontsnapt aan emotionele grillen van de FDA, zoals bij het afraden van laparoscopisch morcelleren. Toch lijkt de samenleving, en niet alleen de Amerikaanse, steeds kritischer te oordelen over medische behandelingen. Mede daardoor wordt het anno 2015 van nog meer belang om als beroepsgroep nadrukkelijk zelf proactief de kwaliteit van handelen hoog te houden en de wetenschappelijke bewijsvoering hiervoor ter hand te nemen. Daarnaast gaan nieuwe ontwikkelingen en innovatie in technieken en instrumenten onverminderd door en zullen we die nauwlettend moeten blijven volgen en evalueren. Dit programma hoopt een overzicht te geven van de allerlaatste stand van zaken van de hysteroscopie. Aangezien hysteroscopie uiteraard slechts een instrument is om in diverse aandachtgebieden binnen ons vak ingezet te worden, zal het programma onderverdeeld worden volgens drie onderscheiden probleemstellingen binnen de gynaecologie: bloedingsproblemen, fertiliteit en registratie.

41

Zoals u ziet, belicht het programma zowel klassieke als nieuwe aspecten van de bekkenbodemzorg, aan de hand van voordrachten door nationale en internationale sprekers.

Dr. M.H. Emanuel

Dr. F.P.H.L.J. Dijkhuizen

Drs. A.L. Thurkow

Dr. R. Campo

Ten slotte zullen enkele mogelijk opvallende verschillen tussen Vlaanderen en Nederland belicht worden voor enkele specieke onderdelen: endometriumresectie, hysteroscopische sterilisatie en registratie. De keynote speaker Attilio Di Spiezio Sardo (Napels, It.) is ondanks zijn jeugdige leeftijd een internationaal erkend expert op het gebied van de hysteroscopie. Hij is bestuurslid van de SEGI (Italiaanse Vereniging voor Gynaecologische Endoscopie) en de ESGE. Hij heeft een indrukwekkende publicatielijst en al op 32 jarige leeftijd ontving hij de Golden Hysteroscope Award voor de beste wetenschappelijke bijdrage aan het AAGL congres 2008. Wij hopen voor u een leerzaam dagprogramma te hebben samengesteld, dat een levendige discussie zal uitlokken!

VRIJDAG 24 APRIL


In lijn met de vorige edities is er ook nu een gerenommeerde buitenlandse spreker uitgenodigd, namelijk Barry O’Reilly uit Ierland. Hij is een wereldnaam op het vlak van de robot-geassisteerde correctie van urogenitale prolaps en zal twee keynote lectures geven.

NOTITIE BIJ BIJ DAGPROGRAMMA DAGPROGRAMMA 14 11 VRIJDAG 24 APRIL 2015 NOTITIE FOETALE GENEESKUNDE, MORBIDITEIT NEONATOLOGIE 2015 MEDISCHE, ETHISCHEPERINATALE EN JURIDISCHE ASPECTENEN VAN DE KLINISCHEANNO GENETICA IN DE VOORTPLANTINGSGENEESKUNDE, GYNAECOLOGIE EN OBSTETRIE ANNO 2015 De klinische genetica speelt een grote rol in de voortplantingsgeneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2015 . Dit dagprogramma speelt in op de grote behoefte in het veld aan kennisname van ontwikkelingen op het snijvlak van deze specialismen. Na een algemene introductie in de praktijk van de klinische genetica, worden in de opeenvolgende delen van het programma de implicaties van de klinische genetica, voor achtereenvolgens de medisch geassisteerde voorplanting, prenatale diagnostiek en screening, preconceptie screening op dragerschap van erfelijke ziekten, en onco-genetica geschetst. Wat kan de moderne genetica op genoemde terreinen bijdragen? Welke ontwikkelingen komen op ons af, en hoe kunnen die de hulpverlening verbeteren? Dit wordt uiteraard toegelicht aan de hand van een concrete, aan de praktijk ontleende casus. Omdat van clinici wordt verwacht dat ze op de hoogte zijn van de ethische en juridische kaders voor patiëntenzorg en screening, komen ook die aspecten in de verschillende blokken structureel aan de orde. Gedurende het dagprogramma zijn er bovendien enkele paneldiscussies ingepland, zodat er alle ruimte is voor discussie met de zaal. De gerenommeerde sprekers en deelnemers aan de panels staan garant voor een zeer informatief programma!

VRIJDAG 24 APRIL 2015 Aandacht voor seksualiteit en seksuele disfuncties is in het programma van het IGO-Doelencongres door de jaren heen een vast thema geworden. Daardoor zou het congres even goed IGOS-congres kunnen heten. Immers, in de dagelijkse praktijk van de gynaecoloog staat de seksuele en reproductieve gezondheid van vrouwen centraal. Gynaecologen streven in hun werk voor hun patiënten een staat van lichamelijk, emotioneel, mentaal en sociaal welbevinden met betrekking tot seksualiteit en voortplanting na. Gynaecologen moeten daarbij - conform de WHOdefinitie - vooral die zorg verlenen die, ondanks het bestaan van beperkingen door bijvoorbeeld een gynaecologische aandoening, plezierige en veilige seksuele ervaringen mogelijk maakt. Vanuit die optiek zijn we weer op zoek gegaan naar een aantal actuele onderwerpen en sprekers die handvatten kunnen aanreiken om in de dagelijkse gynaecologische praktijk zorg voor seksualiteit de plaats te geven die het verdient. Aandacht voor seksualiteit in de gynaecologische zorg begint met de P van “permission”, de eerste letter van het acroniem ‘PLISSIT’ dat verschillende niveaus van zorg voor seksualiteit aangeeft. “Permission” verwijst naar het feit dat een gynaecoloog in elk patiëntcontact duidelijk moet maken dat ook seksualiteit een onderwerp is dat kan worden besproken. En dat kan gaan over verschillende thema’s.

42

Prof. dr. G. de Wert

Prof. dr. I. Liebaers

Prof. dr. C.E.M. de Die-Smulders

Prof. dr. P. Borry

NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 15 SEKSUELE DISFUNCTIES; INZICHTEN ANNO 2015

Dr. H.W. van Lunsen

Prof. dr. P. Enzlin

Zo hebben veel patiënten vragen over de rol van hormonen bij seksualiteit. Wat weten we daar eigenlijk van? En wat weten we na 50 jaar hormonale contraceptie in feite over het verband tussen de pil en seks? Wat heeft het op jonge leeftijd “in de overgang komen” voor gevolgen en krijg je van een teveel aan testosteron bij PCOS ook meer zin in seks? In 2013 is de vijfde editie van de classificatiebijbel van de psychiaters - de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders of te wel DSM - verschenen. In de DSM-5, die in 2014 ook in een Nederlandse vertaling verscheen, zijn net als in eerdere versies ook seksuele “stoornissen” opgenomen. Maar er is in de definities van die seksuele stoornissen nogal wat veranderd. Zo zijn bijvoorbeeld een verminderd seksueel verlangen - “hypoactive sexual desire disorder”(HSSD) - en


Nederlands en Vlaams onderzoek op het gebied van seksualiteit speelt een belangrijke rol bij veranderende en voortschrijdende inzichten over hoe seks “werkt”. Ook daar is er aandacht voor de lichamelijke, psychoseksuele en contextuele aspecten van seksueel (dis)functioneren en worden innovatieve concepten ontwikkeld. De seksquiz met “alleen maar gemakkelijke vragen over seks” bleek de vorige keer goed aan te slaan en daarom zullen we jullie opnieuw - met behulp van stemkastjes - met vragen bestoken waarvan wij alvast vinden dat gynaecologen het antwoord erop zouden moeten weten en kunnen delen met hun patiënten. Kortom, we hopen dat u er al zin in heeft, want dit dagprogramma belooft wederom gevarieerd en opwindend te worden. Wij zijn er alvast helemaal klaar voor!

VRIJDAG 24 APRIL

vaginisme als aparte diagnoses verdwenen. Wat betekenen die veranderingen voor de gynaecoloog die in zijn praktijk met patiënten met “geen zin in seks” of met een “vaginistische reactie” wordt geconfronteerd? Een belangrijk kenmerk van de Nederlands-Vlaamse seksuologie is dat bij diagnostiek en behandeling van seksuele disfuncties altijd zowel lijf, geest als context betrokken worden. Kijkt de gynaecoloog ook wel genoeg naar de bredere context, naar de rol van de partner? Moet een seksueel probleem niet per definitie ook gezien worden als een probleem van het systeem? Waarom en hoe is seksualiteit een probleem bij patiënten met lichen sclerosus ? Zouden deze vrouwen ook een probleem hebben als er geen partner was?

VERVOLG NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 15 SEKSUELE DISFUNCTIES; INZICHTEN ANNO 2015

43

VRIJDAG 24 APRIL 2015 DAGPROGRAMMA 11 FOETALE GENEESKUNDE, PERINATALE MORBIDITEIT EN NEONATOLOGIE ANNO 2015 8.50 - 9.00


A. Franx, R. Devlieger, I.K.M. Reiss en K. Allegaert voorzitters dagprogramma SESSIE I Deel 1: Foetale geneeskunde: farmacotherapie 09.00 – 10.10

Voorzitter I.K.M. Reiss

Moderator:

J.J. Duvekot

09.00 – 09.12 Sildenafil bij foetale groeivertraging I.K.M. Reiss 09.12 - 09.24 Is er een relatie tussen maternale stress tijdens de zwangerschap en de neuropsychologische ontwikkeling van kinderen? J. Dudink

SESSIE II Deel 2: Obesitas en zwangerschap Moderator:

11.35 – 11.47 Effecten van leefstijlinterventies tijdens de zwangerschap bij obese vrouwen A.F. Bogaerts 11.47 – 11.59 Zwangerschap na bariatrische heelkunde R. Devlieger 11.59 – 12.15

09.36 – 09.50 Paneldiscussie SESSIE I Deel 2: Foetale geneeskunde: chirurgie

Paneldiscussie

SESSIE III Deel 1: Evaluatie van obstetrische interventies bij dreigende vroeggeboorte 12.15 – 15.05

09.24 – 09.36 Magnesiumsulfaat als neuroprotectie bij vroeggeboorte J.B. Derks

M.E.A. Spaanderman

Voorzitter R. Devlieger


Amnioinfusion in very early preterm prelabor rupture of membranes: results from the AMIPROM study E. Pajkrt

12.35 - 13.35 LUNCHPAUZE 09.50 - 10.10 KEYNOTE LECTURE 1 SESSIE III

Foetale chirurgie: state-of-the-art anno 2015 J. Deprest

Moderator:

SESSIE II Deel 1: Obesitas en zwangerschap 10.10 – 12.15

Voorzitter A. Franx

Moderator:

J.M.M. van Lith

10.10 – 10.22 Zwangerschapsuitkomst bij vrouwen met overgewicht zonder andere risicofactoren D. Daemers 10.22 – 10.34 Wel of niet gewicht verliezen in de zwangerschap? J.J. Duvekot 10.34 – 10.45 Paneldiscussie 10.45 – 11.35 KOFFIEPAUZE

44

Deel 2: Evaluatie van obstetrische interventies bij dreigende vroeggeboorte J.B. Derks

13.35 – 13.47 De Twaalf Apostelen M.A. Oudijk 13.47 – 13.59

Inleiden bij laat-preterm gebroken vliezen: de PPROMEXIL-studies D.P. van der Ham


VRIJDAG 24 APRIL 2015 VERVOLG DAGPROGRAMMA 11 FOETALE GENEESKUNDE, PERINATALE MORBIDITEIT EN NEONATOLOGIE ANNO 2015 SESSIE IV

SESSIE IV

BELEID BIJ EXTREME VROEGGEBOORTE: WAAR DOEN WE GOED AAN?

NICU ANNO 2015

Moderatoren: C.J.M. de Groot en K. Smets 14.10 – 14.22 De Vlaamse richtlijn extreme vroeggeboorte: ontwikkeling en implementatie Y. Jacquemyn 14.22 – 14.34 Twee jaar implementatie van de Nederlandse richtlijn extreme vroeggeboorte N. Weisglas-Kuperus 14.34 -14.45

Voorzitter en moderator:

K. Allegaert

17.05 – 17.17 Single room NICU: invloed op kwaliteit van zorg? G. Naulaers 17.17 – 17.29

De opvang van de neonaat anno 2015 A.B. te Pas

17.29 – 17.41

Optimalisering van zuurstoftherapie op de NICU anno 2015 I.K.M. Reiss

17.41 – 17.55

Paneldiscussie

Paneldiscussie

14.45 - 15.05 KEYNOTE LECTURE 3 17.55 - 18.00 SLUITING

Cognitive, language and motor development in Swedish children born extremely preterm: results from the EXPRESS study K. Marsal

15.05 – 15.55

THEEPAUZE


SESSIE V

15.55 – 17.55

Voorzitter K. Allegaert

Moderator:

M.A. Oudijk

15.55 – 16.07

Predictie van intrapartum asfyxie: hoe fout-positieve en fout-negatieve conclusies te voorkomen? A. Kwee

16.07 - 16.19

Parameters voor de diagnose neonatale asfyxie A. Zecic

16.19 – 16.33 Monitoring van hersenfuncties F. van Bel 16.33 – 16.47 Short and long term prognosis after perinatal asphyxia D. Murray 16.47 – 17.05 Paneldiscussie

45

DAGPROGRAMMA 11

DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN PERINATALE ASFYXIE

VRIJDAG 24 APRIL 2015 08.50 - 09.00 INLEIDING EN OPENING

J.P.W.R. Roovers en F. Claerhout voorzitters dagprogramma

DAGPROGRAMMA 12 UROGYNAECOLOGIE ANNO 2015 11.52-12.04

We kunnen de patiënt niet beter behandelen als we routinematig beeldvormend onderzoek verrichten E. Werbrouck

SESSIE I

12.04 - 12.15 Discussie tussen sprekers en zaal

WE PRATEN ER AL JAREN OVER, MAAR WETEN HET NOG STEEDS NIET


Moderator:

H.A.M. Vervest

09.00 - 09.14 Pessariumtherapie of opereren A. Vollebregt

New concepts in the Painful Bladder B. O’Reilly

12.35 - 13.35 LUNCHPAUZE SESSIE III

09.14 - 09.28 Uterus behouden of verwijderen? R.J. Detollenaere 09.28 - 09.42 Hoog sacro-uteriene ligament suspensie E.M.J. De Cuyper 09.42 - 10.05 Paneldiscussie SESSIE II NIEUWE INZICHTEN BIJ BEHANDELING VAN URINE-INCONTINENTIE Deel 1 Moderator:

F. Claerhout

10.05 - 10.17

Wat is de toegevoegde waarde van single-incision slings? R.P. Schellart

10.17 - 10.29

Wat is de toegevoegde waarde van bulking agents? C.R. Kowalik

NIEUWE INZICHTEN BIJ PROLAPSCHIRURGIE Deel 1 Moderator:

Een debat over de optimale toegangsweg bij primaire prolapschirurgie 13.35 - 13.47 Ik doe het bij voorkeur vaginaal A.L. Milani 13.47 - 13.59

Ik doe het bij voorkeur laparoscopisch A. Mottrie

13.59 - 14.10

Discussie tussen de sprekers en zaal over optimale toegangsweg

Deel 2 Moderator:

10.29 - 10.41 Behandeling van 2e recidief stress incontinentie F. Van der Aa 10.41 - 10.50 Discussie

J. Deprest

J. Deprest

De rol van vaginale meshes anno 2015? Een debat over de langetermijnresultaten van vaginale meshes 14.10 - 14.22 14.22 - 14.34

Langetermijnresultaten uit Frankrijk B. Pouseele Langetermijnresultaten uit Nederland M.I.J. Withagen

10.50 - 11.40 KOFFIEPAUZE 14.34 - 14.45 Discussie over plaats van meshes in huidige prolapsheelkunde

Deel 2 Moderator:

C.H. van der Vaart

Een debat over beeldvormend onderzoek 11.40 - 11.52 We kunnen de patiënt beter behandelen als we routinematig beeldvormend onderzoek verrichten (niet alleen ECHO, ook CCT, etc.) A.B. Steensma

46

14.45-15.05

KEYNOTE LECTURE 2

What is the next step in robotic surgery? B. O’Reilly 15.05 - 15.55 THEEPAUZE


VERVOLG DAGPROGRAMMA 12 UROGYNAECOLOGIE ANNO 2015

SESSIE IV NIEUW EN VEELBELOVEND Moderator:

J.P.W.R. Roovers

15.55 - 16.07

Echogeniciteit van de bekkenbodem tijdens de zwangerschap A.T.M. Grob

16.07 - 16.19

Nieuwe behandelingen voor overactieve blaasklachten E.L. Koldewijn

16.19 - 16.31

Visualisatie van meshes J. Deprest

16.31 - 16.43 Stamceltherapie in de urogynaecologie C.H. van der Vaart 16.43 - 16.55 Paneldiscussie SESSIE V MAAR HET GAAT TOCH OM DE FUNCTIE? Moderator:

A.L. Milani

16.55 - 17.10 Seksuele functie bij vrouwen met prolaps A.M.E. Roos

17.25 - 17.40 Mictiestoornissen na vaginale prolapschirurgie R. A. Hakvoort 17.40 - 17.55

Paneldiscussie

17.55 - 18.00

SLUITING


47

DAGPROGRAMMA 12

17.10 - 17.25 Defaecatieproblemen en ventrale rectopexie A. D’Hoore


DAGPROGRAMMA 13 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGISCHE PRAKTIJK ANNO 2015

08.50 - 09.00 INLEIDING EN OPENING PROGRAMMA ECHOSCOPIE

M.H. Emanuel en F.P.H.J.L. Dijkhuizen voorzitters programma echoscopie

SESSIE I HET CAVUM UTERI

PROGRAMMA ‘HYSTEROSCOPIE ANNO 2015’ 11.55 – 12.00: OPENING PROGRAMMA HYSTEROSCOPIE EN INLEIDING KEYNOTE SPREKER

A.L. Thurkow en R. Campo voorzitters programma hysteroscopie

12.00 - 12.30 KEYNOTE LECTURE PROGRAMMA ‘ECHOSCOPIE IN DE GYNAECOLOGISCHE PRAKTIJK ANNO 2015’ Moderator:

Th. Van den Bosch

09.00 – 09.14 3D- vs 2D- echoscopie na plaatsing Mirena P. van der Heijden 09.14 - 09.28

Diagnostische- en klinische waarde van 3D GIS vs 2D GIS bij de evaluatie van het cavum uteri L.L. Nieuwenhuis

09.28 - 09.43

POMPOEN-studie: postmenopausaal bloedverlies en verdikt endometrium; alleen Pipelle of ook watercontrast? N. van Hanegem

Modern hysteroscopic approach to genital pathologies Attilio Di Spiezio Sardo 12.30 - 13.30 LUNCHPAUZE SESSIE I HYSTEROSCOPIE EN BLOEDVERLIES ANNO 2015 Moderatoren: Th. Van den Bosch en S. Veersema 13.30 – 13.44 Behandeling van zwangerschaps resten: blind of à vue? T. Hamerlynck 13.44 – 13.58 Behandeling van de “niche” anno 2015 J.A.F. Huirne

09.43 – 10.00 Paneldiscussie 13.58 – 14.12 Intra-uteriene chirurgie: morcelleren of reseceren? B.C. Schoot

SESSIE II DE TUBA Moderator:

P.M.A.J. Geomini

10.00 - 10.14

Ervaringen, onderzoek en implementatie van HyFoSy (schuimecho’s) in België Th. Van den Bosch

10.14 - 10.28

Een RCT naar pijnbeleving bij hysterosalpingografie en HyFoSy K. Dreyer

14.12 – 14.26 Alternatieve opties (medicamenteus, embolisatie, ablatie) J. Verguts 14.26 – 14.45 Paneldiscussie SESSIE II HYSTEROSCOPIE EN FERTILITEIT ANNO 2015 Deel 1 Moderatoren: H.W.F. van Eijndhoven en J. Bosteels

10.28 - 10.40 Paneldisscussie 10.40 - 11.30

KOFFIEPAUZE

11.30 - 11.55

KEYNOTE LECTURE: HET OVARIUM

Het einde van de RMI (Risk of Malignancy Index)? D. Timmerman

14.45 – 14.59 Hysteroscopie en fertiliteit: Trophy study a multicentre PRCT? R. Campo 14.59 – 15.13 Adenomyosis: nieuwe diagnostische en therapeutische aanpak bij fertiliteitspatiënten S. Gordts 15.13 - 15.25 Paneldiscussie 15.25 - 16.15 THEEPAUZE

48


VERVOLG DAGPROGRAMMA 13 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGISCHE PRAKTIJK ANNO 2015

SESSIE II HYSTEROSCOPIE EN FERTILITEIT ANNO 2015 Deel 2 Moderatoren: H.W.F. van Eijndhoven en J. Bosteels 16.15 – 16.29 10 jaar Ashermanbehandeling in het Spaarne Ziekenhuis M.M.F. Hanstede 16.29 – 16.43 Receptiviteit van het endometrium bij Asherman M.H. Emanuel 16.43 -16.55

Paneldiscussie

SESSIE III ENDOMETRIUMRESECTIE, HYSTEROSCOPISCHE STERILISATIE EN KWALITEITSREGISTRATIE: SITUATIE VLAANDEREN VS NEDERLAND ANNO 2015

Moderatoren: J.A.F. Huirne en T. Hamerlynck Endometriumresectie 16.55 – 17.02 VL: S. Van Calenbergh 17.02 – 17.09 NL: M.Y. Bongers 17.09 – 17.15 Discussie

Kwaliteitsregistratie 17.35 – 17.42 VL: J. Bosteels 17.42 – 17.49 NL: P.M.A.J. Geomini 17.49 – 17.55 Discussie 17.55 - 18.00 SLUITING

49

A.L. Thurkow en R. Campo

DAGPROGRAMMA 13

Hysteroscopische Sterilisatie 17.15 – 17.22 VL: B.J. van Herendael 17.22 – 17.29 NL: S. Veersema 17.30 – 17.35 Discussie

VRIJDAG 24 APRIL 2015 DAGPROGRAMMA 14 MEDISCHE, ETHISCHE EN JURIDISCHE ASPECTEN VAN DE KLINISCHE GENETICA IN DE VOORTPLANTINGSGENEESKUNDE, GYNAECOLOGIE EN OBSTETRIE ANNO 2015 08.50 - 09.00 INLEIDING EN OPENING

11.40 – 11.50

SESSIE III

G. de Wert, C.E.M. de Die-Smulders, I. Liebaers en P. Borry voorzitters dagprogramma

Paneldiscussie

PRENATALE DIAGNOSTIEK EN SCREENING Deel 1

SESSIE I KLINISCHE GENETICA: ALGEMENE INTRODUCTIE Voorzitter:

P. Borry

Moderator:

C.E.M. de Die-Smulders

Voorzitter:

I. Liebaers

Moderator:

P. Lakeman

11.50 – 12.05 NIPT G.C.M.L. Page-Christaens

09.00 – 09.15 Klinische genetica: een dynamische praktijk E.K. Bijlsma

12.05 – 12.20 Genetische diagnostiek bij echo afwijkingen K. Bouman

09.15 – 09.30 Het juridisch kader C. Ploem

12.20 – 12.30 Paneldiscussie 12.30 – 13.30 LUNCHPAUZE

09.30 – 09.40 Paneldiscussie PRENATALE DIAGNOSTIEK EN SCREENING Deel 2

SESSIE II MEDISCH GEASSISTEERDE VOORTPLANTING Deel 1

Voorzitter:

G. de Wert K. Bouman

Voorzitter:

P. Borry

Moderator:

Moderator:

I. Liebaers

13.30 – 13.45 Array-diagnostiek in de prenatale diagnostiek J. Vermeesch

09.40 – 09.55 Genetica van vrouwelijke infertiliteit M. De Vos 09.55 – 10.10 Genetica van mannelijke infertiliteit/ ICSI R.J.T. van Golde

13.45 – 14.00 Prenatale screening: dynamiek en ethiek W. Dondorp 14.00 – 14.10 Paneldiscussie

10.10 – 10.20 Paneldiscussie SESSIE IV 10.20 – 11.10

KOFFIEPAUZE

MEDISCH GEASSISTEERDE VOORTPLANTING Deel 2 Voorzitter:


Moderator:

I. Liebaers

11.10 – 11.25

Pre-implantatie genetische diagnostiek P. Lakeman

11.25 – 11.40

Pre-implantatie genetische diagnostiek en ethiek (algemeen / niet specifiek oncogenetische indicaties) H. Mertes

50

CARRIER SCREENING Voorzitter:

I. Liebaers

Moderator:

W. Dondorp

14.10 – 14.25 Carrier screening: praktijk en toekomstverwachtingen S. Janssens

VRIJDAG 24 APRIL 2015 DAGPROGRAMMA 14 MEDISCHE, ETHISCHE EN JURIDISCHE ASPECTEN VAN DE KLINISCHE GENETICA IN DE VOORTPLANTINGSGENEESKUNDE, GYNAECOLOGIE EN OBSTETRIE ANNO 2015 14.25 – 14.40 Ethiek van carrier screening P. Borry 14.40 – 14.50 Paneldiscussie SESSIE V ONCO-GENETICA Deel 1 Voorzitter:

G. de Wert

Moderator:

V. Tjan-Heijnen

14.50 – 15.05 Erfelijke borsten eierstokkanker: stand van de wetenschap C.J. van Asperen 15.05 – 15.20 Moleculaire diagnostiek in de oncologische therapie: de mammaprint als casus S. Linn 15.20 – 15.30 Paneldiscussie 15.30 – 16.20 THEEPAUZE

Voorzitter:


Moderator:

C.J. van Asperen

16.20 – 16.35 Familieonderzoek E. Denayer 16.35 – 16.50 Kanker en kinderwens V. Tjan-Heijnen 16.50 – 17.05 PGD van onco-genetische aandoeningen W. Verpoest 17.05 – 17.20

Onco-genetica: ethische issues G. de Wert

17.20 – 17.40

Paneldiscussie

17.40 – 18.00 SLUITING

51


DAGPROGRAMMA 14

ONCO-GENETICA Deel 2

VRIJDAG 24 APRIL 2015 09.00 - 09.10 INLEIDING EN OPENING

P. Enzlin en H.W. van Lunsen voorzitters dagprogramma

SESSIE I HORMONALE CONTRACEPTIE, HORMONEN EN SEKSUALITEIT Moderator:

E.T.M. Laan

09.10 – 09.24 Hormonale anticonceptie en seksueel verlangen bij vrouwen E. Elaut 09.24 – 09.38 Heeft toevoeging van DHEA aan de pil zin? Y. Zimmerman

DAGPROGRAMMA 15 SEKSUELE DISFUNCTIES; INZICHTEN ANNO 2015 11.54 – 12.08 Wat kan de gynaecoloog leren van de gewijzigde classificatie van vrouwelijke seksuele disfuncties in DSM-5? DSM-5 en de gevolgen voor diagnostiek, hulpverlening en onderzoek E.T.M. Laan 12.08 – 12.22 DSM-5: Moeten we nu anders met elkaar gaan praten? Y. Jacquemyn 12.22 – 12.32 Discussie SESSIE III GYNAECOLOGISCHE AANDOENINGEN, - BEHANDELINGEN EN SEKS DEEL 1

09.38 – 09.48 Discussie

12.32 – 12.52: KEYNOTE LECTURE:

09.48 – 10.02 Wat weten we over PCOS en seksualiteit? H. Pastoor

10.02 – 10.16

Premature ovariële insufficiëntie (POI). Androgeentekort en seksueel functioneren R. Jasperse


10.16 – 10.25

Discussie

Seksualiteit bij vrouwen met lichen sclerose; een kwalitatief onderzoek M. Brauer

SESSIE III GYNAECOLOGISCHE AANDOENINGEN, - BEHANDELINGEN EN SEKS DEEL 2

10.25 – 11.15 KOFFIEPAUZE Moderator:

P.T.M. Weijenborg

SESSIE II DE GYNAECOLOOG EN SEKS(UELE PROBLEMEN) Moderator:

P.T.M. Weijenborg

11.15 – 11.30

Moeten gynaecologen wel wat met seks(uele problemen) in hun praktijk? Prevalentiecijfers over seksuele disfuncties bij vrouwen L. Hendrickx

11.30 – 11.44

‘Seks(uele problemen) in de periferie’; Wat ziet een gynaecoloog in een algemeen ziekenhuis ? B. van Moorst

11.44 – 11.54

Discussie

52

13.52 – 14.06 Seksuele problemen na radiotherapie bij gynaecologisch oncologische tumoren R.M. Bakker 14.06 – 14.11 Discussie SESSIE IV WAT GYNAECOLOGEN (ZOUDEN MOETEN) WETEN OVER SEKS … Moderator:

P. Leusink

14.11 – 15.11

Interactieve seksquiz met aandacht voor anatomie, fysiologie, levensloop, relatie en cultuur (vervolg op de seksquiz van IGO-Doelen 2013) H.W. van Lunsen

15.11 – 16.00

THEEPAUZE


VERVOLG DAGPROGRAMMA 15 SEKSUELE DISFUNCTIES; INZICHTEN ANNO 2015

SESSIE V SEKSUALITEIT EN RELATIE Moderator:

H. Pastoor

16.00 – 16.14 Rol van partners (relatie en hechting) bij mensen met seksuele disfuncties M. Dewitte 16.14 – 16.28 Lichaamsbeeld en seksuele communicatie bij vrouwen met dyspareunie E. Pazmany 16.28 – 16.38

Discussie

SESSIE VI NIEUWE ONTWIKKELINGEN Moderator:

M. Dewitte

16.38 – 16.52

Vaginale druk bij dyspareunie: ontwikkeling van een instrument om pijn appraisal, pijntolerantie en coping met pijn te meten R. Melles

16.59 – 17.13

Disgust toward sexual stimulation: negative emotional responding in vaginismus and dyspareunia C. Borg

17.13 – 17.18

Discussie

17.18 – 18.00 SAMENVATTING EN SLUITING Samenvatting en sluiting door de dagvoorzitters

53

DAGPROGRAMMA 15

16.52 – 16.59 Discussie

INSCHRIJVING, KOSTEN EN BETALING DAGPROGRAMMA’S Inschrijving uitsluitend online U kunt zich online inschrijven via http://www.igoandpractice.nl Uw beroepsvereniging en, indien van toepassing, uw BIG-registratienummer bij inschrijving vermelden. Kosten MCI Amsterdam Office verbonden aan uw inschrijving en registratie De eenmalige niet-variabele inschrijvings- en registratiekosten zijn bij dit congres losgekoppeld van de deelnamekosten, omdat men -in tegenstelling tot andere meerdaagse congressen- ook per dag kan inschrijven. De werkzaamheden samenhangend met uw inschrijving, verwerking betaling, registratie, deelnamecertificaat en aanmelding nascholing worden evenals voorgaande jaren uitgevoerd door MCI Amsterdam Office. De daaraan verbonden kosten van 50 euro worden éénmalig (onafhankelijk van de mate waarin u aan het congres deelneemt) in rekening gebracht. Deelname dagprogramma’s U kunt voor een, twee of drie dagen inschrijven. Per dag schrijft u voor een dagprogramma in, hetgeen niet betekent dat u tijdens de congresdag bij de andere dagprogramma’s geen toegang hebt. Bij de in vergelijking met IGO-Doelen 2013 niet verhoogde deelnamekosten zijn inbegrepen: • deelname aan de congresdag (dagprogramma)/ congresdagen (de dagprogramma’s) waarvoor u zich heeft ingeschreven; • congrestas; • koffie ’s morgens voorafgaand aan het programma, alsook alle pauzedranken; • per dag een rijk gevarieerde lunch; per dag zullen vrijwel alle items van de lunch anders zijn; • alle garderobekosten; • de proceedings van het volledige congres; • bijdrage aan de kosten van het congres. Belangrijke data • 25 maart 2015: Met het toenemend aantal deelnemers aan de IGO-Doelencongressen wordt ernaar gestreefd de inschrijvingen meer gelijkmatig in de tijd te laten verlopen. Een financieel voordeel wordt daarom gegund aan hen die zich uiterlijk woensdag 25 maart 2015 inschrijven; de betaling moet dan ook uiterlijk 25 maart 2015 zijn ontvangen.

ONSITE INSCHRIJVING IS NIET MOGELIJK Vanwege meerdere logistieke redenen is onsite inschrijving bij dit congres niet mogelijk.

54

• 15 april 2015: Op woensdag 15 april 2015 sluit de inschrijvingstermijn, ook de betaling moet dan zijn ontvangen. Kosten deelname dagprogramma’s Tot en met woensdag 25 maart 2015 zijn de deelnamekosten per dagprogramma 225 euro; na 25 maart 2015 zijn de kosten per dagprogramma 245 euro. Kosten bij deelname gehele congres Bij inschrijving voor de drie opeenvolgende congresdagen betaalt men een gereduceerd tarief. Tot en met 25 maart 2015 is dit tarief 620 euro; na 25 maart 2015 bedraagt het 685 euro. Gereduceerde kosten deelname voor aios, anios, gso, rustende/senior NVOG- en VVOG-leden, fertiliteitsartsen, echoscopisten, 2e lijnsverloskundigen en tropenartsen i.o. Voor aios, anios, gso, rustende/senior NVOG- en VVOGleden, fetiliteitsartsen, echoscopisten, 2e lijnsverloskundigen en tropenartsen i.o. is een gereduceerd tarief van toepassing tot en met 25 maart 2015: 195 euro per dagprogramma, 545 euro bij deelname voor drie dagen; na 25 maart zijn deze bedragen respectievelijk 220 en 595 euro.

Betaling De betaling moet uiterlijk woensdag 15 april 2015 zijn ontvangen. Betalingen op ABN-AMRO IBAN bankrekeningnummer NL95ABNA 051.75.17.809 van de Stichting Fertiliteit en Praktijk te Rotterdam, met vermelding ‘IGO 2015’ en naam deelnemer en/ of ontvangen registratienummer (met name als de betaling voor u door een maatschap, ziekenhuis of organisatie wordt verricht). Bij buitenlandse overboekingen ook de BIC-code vermelden: ABNANL2A. De inschrijving geschiedt in volgorde van binnenkomst van betaling. De betaling wordt na binnenkomst schriftelijk bevestigd. Bij annulering wordt na aftrek van de administratiekosten, de helft van de deelnamekosten teruggestort, indien het annuleringsbericht vóór 25 maart 2015 is ontvangen. Bij annulering op en na 25 maart 2015 vindt geen restitutie plaats.

CONGRESBALIE, CONGRESZALEN Er is voorzien in een ruime congresbalie, die elke congresdag vanaf 08.00 uur is geopend. Aan de congresbalie ontvangt u uw badge, congresdocumentatie, congrestas en een zaaloverzicht.

Uw tijdige aankomst bij de congresbalie is van belang, teneinde niets van het programma te missen.

ROTTERDAM 1985 – 2015 Het is een vermeldenswaardige coïncidentie: de groeispurt van ons specialisme dat in het laatste decennium van de vorige eeuw op gang kwam en zich in versneld tempo na de eeuwwisseling tot dusverre voortzette loopt parallel met de stedelijke veranderingen welke zich in het centrum van Rotterdam voltrekken. De wederopbouw van Rotterdam heeft een herkansing gekregen waar het de ontwikkeling van een aantrekkelijk centrum betreft. De tweede wederopbouwfase richt zich op het ontwikkelen van het nieuwe hart van Rotterdam, een planmatig proces dat tot 2030 zal doorgaan; de belangrijkste doelstellingen moeten echter in 2020 gehaald zijn. Degenen die al langere tijd de IGO-Doelencongressen bezoeken zullen deze veranderingen reeds hebben opgemerkt en ook de veranderingen van de afgelopen twee jaar zullen niet onopgemerkt blijven. De congresdagen zelf bent u in de Doelen, maar de zaterdag volgend op de

congresdagen biedt u de mogelijkheid kennis te maken met het nieuwe hart (in ontwikkeling) van Rotterdam. De afgelopen twee jaar zijn er relatief veel nieuwe iconen in de skyline van Rotterdam bijgekomen, met name met het gereed komen van De Rotterdam, één van de grootste gebouwen van Nederland: 44 verdiepingen hoog met een totaaloppervlak van circa 160000m². In 2014 zijn de Markthal en het geheel nieuwe Centraal Station gereed gekomen; beide trekken niet alleen nationaal, maar ook internationaal de aandacht vanwege de fraaie architectuur. De afgelopen twee jaar zijn er ook relatief veel nieuwe hotels bij gekomen en zijn een aantal bestaande grote hotels grondig gerenoveerd. Met een aantal hotels in verschillende prijsklassen is voor de congresdagen een gereduceerd tarief voor u bedongen en in enkele gevallen een nog sterkere reductie voor de overnachting van vrijdag 24 op zaterdag 25 april 2015.

ROTTERDAM, THE EUROPEAN CITY OF THE YEAR 2015 Na een hausse aan positieve publiciteit in tijdschriften, reisgidsen en op hippe blogs in de hele wereld, is er nu ook erkenning van zwaargewichten: de Academy of Urbanism in Londen heeft Rotterdam uitgeroepen tot European City of the Year 2015. De Academy of Urbanism, een internationaal gezelschap van meer dan

vijfhonderd wetenschappers, politici en vakspecialisten op het gebied van stedelijke en regionale ontwikkeling, vindt dat de Maasstad de afgelopen twee decennia grote economische, sociale en stedenbouwkundige stappen heeft gemaakt.

HOTELACCOMMODATIE, RESERVERING EN BETALING Korte karakteristieken Voor de hotelaccommodatie is voor een vijftal gebieden gekozen, van waaruit de Doelen makkelijk te bereiken is, met uw auto, te voet dan wel met openbaar vervoer. Advies: het hotel van uw keuze zo snel mogelijk boeken! Dat voorkomt teleurstelling.

55

I. In de directe omgeving van de Doelen, vlak bij het Centraal Station (A) (zie plattegrond Rotterdam Centrum). 1. Hotel The Manhattan (vijf sterren), Weena 686 Het hotel is gevestigd in de indrukwekkende Milennium Tower, op de hoek Weena-Kruisplein, pal naast de Doelen, daarmee verbonden via een luchtbrug (over de Kruisstraat); het biedt alle faciliteiten en services die u daarvan mag verwachten. Parkeergarage in de Kruisstraat (Plaza Casino garage); vanuit de parkeergarage kunt u binnendoor het hotel bereiken. Desgewenst kunt u ook gebruikmaken van valet parking.

HOTELACCOMMODATIE, RESERVERING EN BETALING VERVOLG 2. Hilton Rotterdam (vijf sterren), Weena 10 Het hotel, in 2012/13 geheel gerenoveerd, is gelegen aan het Weena, de Kruiskade en het Hofplein. De loopafstand naar de Doelen is slechts twee minuten. U hebt de keuze tussen de ruime Deluxe kamer en de Executive kamer. Kiest u een Executive kamer, dan heeft u toegang tot de Executive Lounge alwaar elke ochtend het ontbijt geserveerd wordt en waar u ‘s middags en ‘s avonds terecht kunt voor hapjes en drankjes zonder extra kosten. Onder het hotel bevindt zich een kleine parkeergarage waarvoor Hilton valet parking verzorgt; er is ook een parkeergarage direct naast het hotel gelegen (ingang Kruiskade).

II. In de omgeving van de Witte de Withstraat (B) 3. Parkhotel (vier sterren), Westersingel 70 Het hotel ligt centraal aan de groene, rustige, Westersingel op tien minuten loopafstand van de Doelen en het Centraal Station. Op nog geen 250 meter van het hotel vindt u de gezellige Witte de Withstraat met al haar restaurants en bars. In 2014 is de gehele begane grond van het Parkhotel gerenoveerd. Voor de congresdeelnemers die het Parkhotel kennen: de unieke Parkhotelsfeer is behouden gebleven en is gecombineerd met eigentijds design. Ook het restaurant van het hotel –The Park- heeft een eigentijds design gekregen met een sfeervolle aperitiefbar, sigarenlounge, Private Dining en een prachtige veranda naar de stadstuin en het terras. Op de kaart staan onder andere signatuurgerechten van Erik van Loo; deze patron-cuisinier van het met twee Michelinsterren bekroonde restaurant Parkheuvel is ‘supervising chef’ van The Park. U moet tijdig reserveren als u in The Park wilt dineren. Het hotel beschikt over 50 eigen bewaakte parkeerplaatsen, een sauna en fitnessruimte.

III. In de omgeving van Station Blaak (tram, metro en trein) (C) 4. CitizenM hotel, Gelderse Plein 50 Het CitizenM hotel is pal bij het Station Blaak gelegen en is slechts vijf minuten van het Centraal Station Rotterdam verwijderd, vanwaar het twee minuten lopen is naar de Doelen. Direct rond het Station Blaak ziet u een veelheid aan moderne architectuur, onder meer de Markthal, woontoren ‘Het Potlood’, het ‘Blaakse Bos’ (de kubuswoningen) en de Bibliotheek; ook behouden oude architectuur is er zichtbaar: het Witte Huis en de Laurenstoren. Verder is ook de gezellige ‘Oude Haven’ met zijn vele restaurants, bars en terrassen aan het water vlakbij. Gasten van citizenM worden getrakteerd op betaalbare, hypermoderne kamers met een superieure functionaliteit en fantastisch design. Supersnel inchecken bij de de kiosks en met de touch screen MoodPad in uw kamer

56

hebt u alles onder controle. De lobby is ontworpen om als uw huiskamer of kantoor te dienen en de 24-uurs minibar ‘canteenM’ biedt een assortiment van lekkers. 5. IBIS Rotterdam City Centre (drie sterren), Wijnhaven 12 Het hotel is rustig gelegen aan het water van de Wijnhaven in het centrum van Rotterdam, op een paar minuten loopafstand van Station Blaak (zie ook 4). Het is fonkelnieuw (geopend in augustus 2014), trendy en modern. Gratis WiFi. Een betaalbare openbare parkeergarage. 6. H2OTEL (drie sterren), Wijnhaven 20 H2OTEL is een uniek drijvend hotel in de rustige Wijnhaven, op ongeveer zes minuten loopafstand van Station Blaak gelegen. U heeft keuze uit diverse typen kamers, o.a. kamers met een terras, kamers die zijn gedecoreerd door toonaangevende kunstenaars en de unieke “Silver” kamers. Het hotel heeft gratis Wifi en beschikt over een gezellige bar/brasserie, waar ze heerlijke dagschotels serveren. Ondanks de bruisende omgeving kunt u genieten van de rustige, intieme sfeer die H2OTEL zijn gasten biedt. Parkeergelegenheid in de parkeervakken van de openbare weg voor het hotel.

IV. Rond de Erasmusbrug op de zuidoever van de Maas (D) 7. nhow hotel Rotterdam (vier sterren), Wilhelminakade 137 Dit is het nieuwe onconventionele lifestyle hotel op de Wilhelminapier, gevestigd in het nieuwe gebouw De Rotterdam, vlakbij de Erasmusbrug. Zowel van buiten als van binnen is het hotel ontworpen door OMA/Rem Koolhaas. Op de 7e etage bevinden zich de BAR & KITCHEN waar iedereen zeven dagen per week welkom is voor een hapje en een drankje met geweldig uitzicht over de skyline. In gebouw De Rotterdam is voldoende parkeergelegenheid voor uw auto; kosten 20 euro per 24 uur. Tram en metro (richting Centraal Station) vindt u vlakbij, op het Wilhelminaplein (bij het begin van de Wilheminapier). 8. Hotel New York (vier sterren), Koninginnenhoofd 1 Dit hotel, gelegen op de kop van de Wilhelminapier, heeft een grote naam en faam; een hotel voor de liefhebbers die er altijd al van gedroomd hebben een keer in dit hotel met zijn authentieke kamers te overnachten. Parkeergelegenheid op het grote parkeerterrein achter het hotel en in de parkeergarage van het Havengebouw (naast hotel New York). Het hotel verleent geen korting op zijn kamerprijzen.

DE KAMERPRIJZEN EN WIJZE VAN KAMERRESERVERING V. Rond de Erasmusbrug op de noordoever van de Maas (E) 9. Boutique Hotel Quartier du Port (vier sterren), van Vollenhovenstraat 48-50 Het hotel, gevestigd in een gerenoveerd 18e-eeuws scheepvaartkantoor, vindt u in het centrum van het Scheepvaartkwartier; het biedt moderne kamers in boetiekstijl. Het restaurant wordt vooral ook door niet-hotelgasten bezocht; reservering is gewenst. Het Scheepvaartkwatier is over zijn gehele lengte aan de Nieuwe Maas gelegen (fraaie wandelroute langs Willemskade-Westerkade-Parkkade). Het oostelijk deel van de wijk werd tijdens WO-II gebombardeerd; door vrij recente nieuwbouw (2001) wordt het nu gedomineerd door drie woontorens. Het behouden centrum en westelijke deel van de wijk wordt gedomineerd door de karakteristieke bebouwing uit de 18e en 19e eeuw, de fraaie Parklaan, het Park (ontworpen door Zocher) en de nostalgische Veerhaven met daarin overwegend tweemasters. De wijk heeft veel en gevarieerde horeca, waaronder het tweesterrenrestaurant Parkheuvel, het sterrenrestaurant van het Wereldmuseum en in het Park The Harbour Club. Vanaf de op 100 meter afstand gelegen tramhalte (hoek Westplein/Westerstraat, lijn 7) vertrekken regelmatig trams naar het Centraal Station (wordt binnen tien minuten bereikt). Hieronder volgen de kamerprijzen, inclusief ontbijt, inclusief BTW, inclusief stadsbelasting (tenzij anders vermeld). Alle hieronder genoemde prijzen betreffen een tweepersoonskamer bij gebruik door één persoon (tenzij anders vermeld). Tot uiterlijk 25 maart kunt u via de bij het hotel vermelde website met congreslink (tenzij anders vermeld) tegen genoemde gereduceerde tarieven een kamer reserveren. Tijdige reservering is gewenst als u over de door u gewenste kamer wilt beschikken. The Manhattan Hotel www.manhattanhotelrotterdam.com/IGO2015 Superior Room 179 euro Rotterdam Hilton Hotel www.hilton.nl/IGO2015 Deluxe kamer Executive kamer

57

95 euro

De kamerprijzen zijn flexibel (rond 95 euro), maar de congresdeelnemer profiteert van 15% korting

IBIS Rotterdam City Centre Kamers zijn te boeken onder vermelding van ‘IGODoelencongres’ bij Paula Albertema via het e-mailadres [email protected] Tweepersoonskamer (bij enkel gebruik) 123,46 euro H2OTEL Kamerreservering via het e-mailadres [email protected]; daarbij graag vermelden: IGO 2015 Diverse kamertypes 70 euro bij gebruik door twee personen 80 euro (deze prijzen zijn exclusief toeristenbelasting, inclusief ontbijt)

nhow hotel Rotterdam Kamers zijn te boeken onder vermelding van ‘IGODoelencongres’ bij Charona Sluyter via het e-mailadres [email protected] Sunrise kamer: uitzicht op de zonsopkomst én de zuidelijke havens van Rotterdam, stadion Feyenoord & Katendrecht 174,80 euro Sun Set kamer: uitzicht op de zonsondergang en het verbluffende uitzicht op de Rotterdam skyline, Erasmusbrug en de Maas 194,80 euro Hotel New York Kamers zijn te reserveren via +31 (0)10 4390555 De kamerprijzen zijn afhankelijk van de grootte van de kamer en het uitzicht (variërend van geen tot zeer fraai): met uitzicht vanaf 145 euro, exclusief ontbijt (p.p. 17,50 euro) en 4,5% stadsbelasting Boutique Hotel Quartier du Port Reservering voor dit hotel door verzending van een e-mail naar: [email protected] Vermelden dat u een kamer boekt vanwege IGO2015, het gewenste kamertype, uw naam, adres en uw creditkaartgegevens. Het hotel beantwoordt uw e-mail. Deluxe kamer 122 euro Executive kamer 132 euro

160 euro 195 euro

De prijs is ongewijzigd bij gebruik van de kamer door twee personen (inclusief ontbijt)

Parkhotel http://www.bilderberg.nl/lcr/igo Standaard kamer Executive (groter, luxer, airco)

CitizenM hotel http://www.citizenm.com/igo2015 Diverse kamertypes

145 euro 166 euro

Voor alle bovengenoemde hotels kunt u ook op de aangegeven wijze boeken voor de overnachting van vrijdag 24 op zaterdag 25 april 2015; bij enkele hotels is voor de overnachting een nog sterkere prijsreductie verkregen: The Manhattan Hotel (150 euro) en Hilton Rotterdam (140 en 175 euro).

DE KAMERPRIJZEN EN WIJZE VAN KAMERRESERVERING VERVOLG Voorts kan een kamer worden geboekt in het nieuwe Mainporthotel, Leuvehaven 77 (vlakbij de Erasmusbrug). Dit vijfsterrenhotel heeft de mooiste hotelkamers van Rotterdam en is om die reden zeer gewild (tijdens de congresdagen al door anderen gereserveerd). Tram en metro voor de ingang van het hotel (halte Leuvehaven). Drie kamertypes met bijbehorende gereduceerde prijzen zijn gereserveerd: kamer City XL met whirlpool en uitzicht op de stad (130 euro bij eenpersoons gebruik, 150 euro bij tweepersoons gebruik); kamer Waterfront Sauna met whirlpool, sauna en uitzicht op de Leuvehaven

(160 euro bij eenpersoonsgebruik en 180 euro bij tweepersoons gebruik) en kamer Waterfront Spa met sauna en jacuzzi (voor het slaapkamerraam) (220 euro bij eenpersoons gebruik en 240 euro bij tweepersoons gebruik). Prijzen inclusief het internationaal ‘live cooking’ ontbijtbuffet en inclusief 4,5% logiesbelasting. De kamers zijn als volgt te reserveren: [email protected] of via 010-2175707, beide met vermelding IGO2015.

AANVULLENDE INFORMATIE Congresbureau t.b.v. de inschrijving en registratie MCI AMSTERDAM OFFICE Jan van Goyenkade 11 1075 HP Amsterdam Tel: 020 679 3411 Fax: 020 673 73 06 E-mail: [email protected] www.mci-group.com

Organisatie Dr. E. Slager Willemsplein 552 3016 DR Rotterdam E-mail: [email protected] Programma www.igoandpractice.nl

NOTITIES BIJ DE PLATTEGROND; ADRES DE DOELEN; TREIN OF AUTO? De letters A t/m E en de getallen 1 t/m 9 (zie bij hotelaccommodatie) zijn op de plattegrond aangegeven. Adres de Doelen: Kruisplein 40, Rotterdam De Doelen is op 2 minuten loopafstand van het Centaal Station gelegen: u steekt het Stationsplein en het Weena over en u bent op het Kruisplein. Het is sterk te overwegen per trein naar het congres te komen: het voorkomt fileleed en u bespaart parkeerkosten, maar bovenal: u arriveert op tijd.

58

Komt u met de auto naar de Doelen, dan volgt u in de stad de borden ‘Centrum’; u komt dan uit bij het Hofplein (met fontein en vijver); daar gaat u het Weena op; dan kunt u of de tunnel ingaan richting parkeergarage onder het Kruisplein (afslag in de tunnel), of niet de tunnel ingaan, maar bij het Stationsplein linksaf en aan het einde van het Kruisplein opnieuw linksaf naar de ingang van de parkeergarage onder het Schouwburgplein.

Behandeling van ziektes in deze wereld vraagt om commitment, focus en passie: het draait om innovatie. Innovatie voor betere gezondheid. Wij zetten ons in om bij patiënten over de hele wereld met hulp van hoogwaardige geneesmiddelen ziek tes vast te stellen, te behandelen en te voorkomen. Elke dag is een race tegen de klok om nieuwe mechanismen, nieuwe moleculen, nieuwe technologieën te onderzoeken. Daarbij vullen we onze eigen capaciteiten aan met deskundigheid van innovatieve partners uit wetenschap en industrie. Het succes van dit werk blijkt uit de nieuwe geneesmiddelen op gebieden waar de medische behoeften nog groot zijn, zoals oncologie, hart- en vaatziekten, en ook gynaecologie en oogheelkunde. Wij gaan voor een betere kwaliteit van leven voor iedereen.

59 www.bayer.nl

ROTTERDAM, THE EUROPEAN CITY OF THE YEAR 2015

60

��

��

PLATTEGROND ROTTERDAM CENTRUM Best Western Crown Hotel Rotterdam

PLASW FAMIL

29 Hollywood Music Hall

c

2

1

VVV Rotterdam Info Café

F

de Doelen

8

51

38

62 Stadhuis

13 Nationaal 20 Schoolmuseum

27 25 39 Stadhuisplein

F

c

54

F

c

Openbaar Vervoermuseum 21

Splashtours

34 Off Corso 49

c

40

48 22

12 Oude Luxor Theater 35

c Holland Casino

28

Rotterdam Store

24

The Westin Rotterdam

6

44

3

Hilton

Rotterdam Bycycle Fietspoint Rotterdam CS F Engels Grandcafe Restaurant 9 10

Groothandelsgebouw

world 15

17

c F

Sleep-in Mafkees Use-It

18 Gemeentearchief Rotterdam

29-01-2008 17:02:13 29-01-2008 17:02:13

park wijck Plas

59 Centraal Station UNDER CONSTRUCTION

5

Station Hofplein 30 Jeugdtheater Hofplein

1

Waterbus 80x66.indd 1 Waterbus 80x66.indd 1

Experience Rembrandt t

��

26

F

A

Eden Savoy Hotel

33

50 Orange Flagship Store

58

52

2

31

Dudok

1 32 Bibliotheek 60

NH Atlanta 4

Bibliotheektheater 23 11 St. Laurenskerk

36

Pathé De Bijenkorf 43

45

WATT

72

Beurs WTC

7

Schouwburgplein

C

37 Rotterdamse Schouwburg

c

55

74

F

Beurstraverse

89

4

56

66 41

De Unie

46

57

Stayokay

Kijkkubus 14

162 Oude Haven

161

149 Tapasboot / Indian Curry Boot

61

Selexyz Donner

154 Mariniersmuseum

City Informatiecentrum

53

19 Schielandshuis

157

47

5

Paradijskerk 155 Maritiem Museum

42 67

Rotown

c 75 Theater Lantaren/Venster

c

77

109

79

3

85

105

88

163

c

153 Havenmuseum

16

Willemsbrug 166

F 110 116

82

78

F

6

102

115 Skatepark

F F

65 80

73

Hotel Emma 63

c

106 99

Bilderberg Parkhotel

Home Hotel 87 92 Huis Sonneveld

64

90 Arminius

76 91

NAi 96

97

111

B

108 101

83

98

112

117 Bazar

84

100

113 114

94 Museum Boijmans Van Beuningen

103

156 Blits

146 Rederij Halfland

A Small Hotel 86 Eurohotel

Chabotmuseum

69

159 Walk of Fame 152

107 148 Rebus Varende Evenementen

81

147 Hulstkampgebouw

151 Vlaggenparade 89

Stayokay 144

Golden Tulip Rotterdam Centre

104

E 141 Natuurhistorisch museum

95

140 158

93 Kunsthal Rotterdam

Villa Zebra 171

9

Westelijk 129 Handelsterrein

120

Grand Hotel Philadelphia

132 134 Lulu Room 119 133

136

122 Tulip Inn

124 Spido

143 121 Maritime Hotel / Zeemanshuis

Fast Ferry Erasmusbrug 179

Noorse Zeemanskerk 135 Museumtheater De Evenaar 130 Wereldmuseum 142 Watertaxi

128 Belasting & Douanemuseum

123

D

138 175 180

131

118

Euromast

Montevideo 181

139

Het Park

7

169 Cruise Terminal Rotterdam Las 177 Palmas 170 Nederlands Fotomuseum

172 Nieuwe Luxor Theater

174

173 Humphrey’s

Boat 125

kenboot 126

137

Hotel New York 167

176 Odyssee

8

127

61

ROTTERDAM ZUID ROTTERDAM ZUID Maassilo 224

c

220 214

F

Art Hot

VERKORTE PRODUCTINFORMATIE ELONVA®. Voor de volledige en meest recente productinformatie verwijzen wij naar . NAAM VAN HET GENEESMIDDEL: Elonva, 100 of 150 microgram oplossing voor injectie. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING: Elke voorgevulde spuit bevat 100 of 150 microgram corifollitropine alfa in 0,5 ml oplossing voor injectie. FARMACEUTISCHE VORM: Oplossing voor injectie (injectievloeistof). FARMACOTHERAPEUTISCHE GROEP: Geslachtshormonen en modulatoren van het genitale systeem, gonadotropinen. THERAPEUTISCHE INDICATIES: Gecontroleerde ovariële stimulatie (COS) in combinatie met een GnRHantagonist voor de groei van multipele follikels bij vrouwen die behandeld worden in het kader van een Assisted Reproductive Technology-programma (ART). CONTRA-INDICATIES: Overgevoeligheid voor de bestanddelen; tumoren van ovarium, borst, uterus, hypofyse of hypothalamus; abnormale (niet menstruele) vaginale bloeding zonder bekende of gediagnosticeerde oorzaak; primair ovarieel falen; ovariumcysten of vergrote ovaria; geschiedenis van ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS); eerdere COS die resulteerde in meer dan 30 follikels ≥11mm, gemeten met een echografie; basale antrale follikeltelling (AFC) >20; fibroïde uterustumoren of misvorming van voortplantingsorganen waardoor zwangerschap niet mogelijk is, polycysteus ovariumsyndroom (PCOS). BELANGRIJKSTE WAARSCHUWINGEN EN VOORZORGEN BIJ GEBRUIK: Evaluatie onvruchtbaarheid voorafgaand aan de behandeling: Stel voor start van behandeling verminderde vruchtbaarheid van het paar vast, met bijzondere aandacht voor en behandeling van hypothyreoïdie, adrenocorticale insufficiëntie, hyperprolactinemie en hypofyse- of hypothalamus tumoren. Onderzoek vóór behandeling eveneens op aandoeningen die een contra-indicatie vormen voor zwangerschap. Dosering tijdens de stimulatiecyclus: Uitsluitend bestemd voor enkelvoudige subcutane injectie. Binnen één behandelingscyclus geen extra injecties Elonva toedienen. Na toedienen van Elonva geen extra FSH toedienen vóór stimulatiedag 8. Nierinsufficiëntie: Bij lichte, matige of ernstige nierinsufficiëntie kan eliminatiesnelheid van corifollitropine-α afnemen. Elonva gebruik bij deze vrouwen is niet aanbevolen. GnRHagonist: Elonva wordt niet aanbevolen in combinatie met een GnRH-agonist; gegevens hierover zijn beperkt. De uitslagen van een klein, niet-gecontroleerd onderzoek lijken te duiden op een hogere ovariële respons dan bij combinatie met een GnRH-antagonist. OHSS: OHSS is een medische aandoening die zich onderscheidt van ongecompliceerde ovariumvergroting. Klinische symptomen van lichte en matige OHSS zijn buikpijn, misselijkheid, diarree, lichte tot matige ovariumvergroting en ovariële cysten. Ernstige OHSS kan levensbedreigend zijn met symptomen als grote ovariumcysten, acute buikpijn, ascites, pleurale effusie, hydrothorax, dyspneu, oligurie, hematologische afwijkingen en gewichtstoename. Zelden kan in verband met OHSS, veneuze of arteriële trombo-embolie optreden. Voorbijgaande afwijkingen in leverfunctietests die wijzen op leverfunctiestoornis met of zonder morfologische veranderingen in leverbiopt zijn ook gemeld in verband met OHSS. OHSS kan worden veroorzaakt door toedienen van hCG en door zwangerschap (endogeen hCG). Vroege OHSS treedt meestal op <10 dagen na hCG toediening. De aandoening kan gepaard gaan met overmatige ovariële respons op gonadotrofinenstimulatie. Late OHSS treedt >10 dagen na toediening hCG op, door hormonale veranderingen door zwangerschap. Vanwege risico op OHSS moeten patiënten minstens twee weken na toediening hCG onder controle blijven. Vrouwen met risicofactoren voor sterke ovariële respons kunnen bijzonder gevoelig zijn voor ontwikkeling van OHSS na Elonva. Bij vrouwen die voor het eerst ovariële stimulatie ondergaan en van wie risicofactoren slechts deels bekend zijn, wordt intensieve controle op vroege klachten en symptomen van OHSS aanbevolen. Om kans op OHSS te verkleinen moet voor en regelmatig tijdens de behandeling echografisch follikelontwikkeling worden bepaald. Gelijktijdige meting van serumestradiol kan nuttig zijn. Bij ART is er een verhoogd risico op OHSS bij ≥18 follikels met diameter ≥11 mm. Wanneer ≥30 follikels worden aangetroffen, is het raadzaam hCG achterwege te laten. Afhankelijk van ovariële respons kunnen maatregelen worden overwogen om het OHSS risico te verkleinen: verdere stimulatie met gonadotrofinepreparaat maximaal 3 dagen staken (‘coasting’); hCG niet toedienen en behandelingscyclus annuleren; toediening dosis hCG <10.000 IE voor inductie van oöcytmaturatie, bijv. 5000 IE hCG of 250 mcg rec-hCG (≡ca. 6500 IE); transfer verse embryo’s annuleren en embryo’s cryopreserveren; toediening hCG vermijden ter ondersteuning in luteale fase. Om risico OHSS te verkleinen is het belangrijk de aanbevolen dosering Elonva en de behandelingscyclus aan te houden en ovariële respons zorgvuldig te controleren. Als OHSS ontwikkelt, moet behandeling van OHSS worden ingesteld. Ovariumtorsie: Ovariumtorsie is gemeld na behandeling met gonadotrofinen, incl. Elonva. Ovariumtorsie kan gerelateerd zijn aan andere aandoeningen, zoals OHSS, zwangerschap, eerdere buikoperaties, eerdere ovariumtorsie-operatie en eerdere of huidige ovariumcysten. Ovariumschade door verminderde bloedtoevoer kan worden beperkt door vroege diagnose en onmiddellijke detorsie. Meerlingzwangerschap: Bij behandeling met gonadotrofine, incl. Elonva, zijn meerlingzwangerschappen en -geboorten gemeld. Voor start van behandeling, moeten vrouw en partner worden ingelicht over risico’s voor de moeder (zwangerschaps- en partuscomplicaties) en neonaat (laag geboortegewicht). Bij ART-procedures hangt het risico van meerlingzwangerschap hoofdzakelijk samen met het aantal ingebrachte embryo’s. Ectopische zwangerschap: Onvruchtbare vrouwen die ART-behandelingen ondergaan, hebben een verhoogde incidentie van ectopische zwangerschappen. Het is van belang in een vroeg stadium echografisch te bevestigen dat de zwangerschap intrauterien is, en extra-uteriene zwangerschap uit te sluiten. Aangeboren misvormingen: De incidentie van aangeboren misvorming na ART-procedures kan wellicht iets verhoogd zijn vergeleken met spontane conceptie. Vermoed wordt dat dit een gevolg is van verschillen in eigenschappen van de ouders (leeftijd moeder, sperma-eigenschappen) en de hogere incidentie meerlingzwangerschappen. Neoplasmata: Neoplasmata zijn gemeld van ovaria en andere delen van voortplantingsstelsel, zowel benigne als maligne, bij vrouwen die meerdere infertiliteitsbehandelingen hebben ondergaan. Niet vastgesteld is of gonadotrofinen de risico’s van deze tumoren bij onvruchtbare vrouwen verhogen. Vaatcomplicaties: Trombo-embolische incidenten zijn gemeld, zowel ten gevolge van als losstaand van OHSS, na behandeling met gonadotrofinen, incl. Elonva. Intravasculaire trombose in veneuze of arteriële vaten, kan leiden tot verminderde bloedstroom naar vitale organen of extremiteiten. Bij vrouwen met risicofactoren voor trombo-embolische incidenten, zoals persoonlijke of familiaire voorgeschiedenis, ernstige obesitas of trombofilie, kan dit risico door gonadotrofinen nog verder worden verhoogd. Bij deze vrouwen moeten de voordelen en risico’s van gonadotrofinen worden afgewogen, met de overweging dat zwangerschap zelf ook een verhoogd risico van trombose met zich meebrengt. Voor interacties, zie goedgekeurde SPC. BIJWERKINGEN: Vaak: hoofdpijn, misselijkheid, OHSS, bekkenpijn, bekkenongemak, gevoelige borsten, vermoeidheid. Soms: stemmingswisselingen, duizeligheid, opvliegers, opgezette buik, braken, diarree, verstopping, rugpijn, spontane abortus, torsie van het ovarium, adnexa uteri pijn, premature ovulatie, borstpijn, pijn en/of hematoom op injectieplaats, prikkelbaarheid, verhoogd ALAT/ASAT, procedurepijn. Daarnaast zijn ectopische en meerlingzwangerschap gemeld. Men veronderstelt dat deze gerelateerd zijn aan ART of opeenvolgende zwangerschappen. Net als andere gonadotrofinen is Elonva zelden gepaard gegaan met trombo-embolie. REGISTRATIEHOUDER: MSD Ltd, Hertford Road, Hoddesdon, UK. LOKALE VERTEGENWOORDIGER: MSD BV, tel. 0800-9999000, [email protected] REGISTRATIENUMMER(S): EU/1/09/609/001, 002. VERGOEDING: Volledig vergoed AFLEVERSTATUS: UR DATUM SPC: 30 oktober 2014.

ELO_SPC_105x148_okt'14.indd 1

62

19-11-14 09:07

Sprong vooruit in IVF-therapie Het eerste langwerkende vruchtbaarheidshormoon

Bewezen effectief • 38,9% doorgaande zwangerschappen per gestarte cyclus1 • Bewezen in de grootste IVF-studie wereldwijd1

Minder complex • Één injectie vervangt 7 dagelijkse injecties met conventionele gonadotrofine1

Bewezen effectief. Minder complex.

Referentie: 1. Devroey P, Boostanfar B, Koper NP, et al : for the ENGAGE Investigators. A double-blind, non-inferiority RCT comparing corifollitropin alfa and recombinant FSH during the frst seven days of ovarian stimulation using a GnRH antagonist protocol. Hum Reprod. 2009;24(12):3063-3072.

Voor meer productinformatie zie verkorte SPC elders in dit blad. Raadpleeg de volledige productinformatie (SPC) alvorens ELONVA voor te schrijven. Postbus 581, 2003 PC Haarlem, tel. 0800-9999000, e-mail: [email protected], www.msd.nl

11/2014 WOMN-1136539-0000

• ELONVA in het antagonistprotocol verminderde het aantal injecties met 70% vs dagelijks gonadotrofine in een lang agonistprotocol1

20e Nederlands-Vlaams Doelencongres Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie Rotterdam, de Doelen

22, 23 en 24 april 2015

MAART 2015

APRIL 2015

MA

2

9

16

23

30

6

13

20

27

DI

3

10

17

24

31

7

14

21

28

WO

4

11

18

25

1

8

15

22

29

DO

5

12

19

26

2

9

16

23

30

VR

6

13

20

27

3

10

17

24

ZA

7

14

21

28

4

11

18

25

8

15

22

29

5

12

19

26

ZO

1

25 maart 2015: met inschrijving en betaling vóór of op deze datum worden euro’s bespaard 15 april 2015: uiterste datum van inschrijving en betaling 22, 23 en 24 april 2015: 20e IGO-Doelencongres; onsite inschrijving is niet mogelijk

64

20 e Nederlands-Vlaams Doelencongres Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie

Recommend Documents