2 Taakcluster inwinning en registratie Dit cluster bevat de activiteiten op het gebied
Als monopolist op dit vlak heeft het Kadaster
van de inwinning en registratie van gegevens:
een zware verantwoordelijkheid. Enerzijds moet
het houden van de openbare registers, het
het alles in het werk stellen om de continuïteit
voeren van de basisregistratie Kadaster (BRK),
van dienstverlening te garanderen, de kwaliteit
de basisregistratie Topografie (BRT) en de
van gegevens op een hoog peil te houden en
Rijksdriehoeksmeting (RD). Ook de inventarisatie-
de samenhang met andere overheids-(geo)
en herverkavelingswerkzaamheden in
informatie te maximaliseren. Anderzijds heeft het
inrichtingsprojecten op basis van de Wet
Kadaster de maatschappelijke plicht om zijn taken
Inrichting Landelijk Gebied (WILG) worden tot dit
tegen zo laag mogelijke kosten uit te voeren. De
taakcluster gerekend.
operationele doelstellingen voor 2011 zijn alle te koppelen aan de strategische ontwikkelopgaven continuïteit, kwaliteit en efficiëntie.
2.1 Openbare registers en kadastrale registratie Dagelijkse bedrijfsvoering juridisch registratief
/ figuur 2.1 Aantal inschrijvingen
Het Kadaster registreert vastgoedgegevens in de
2009
2008
488.100
452.800
2010
382.000
2011
geAutomatiseerde Kadastrale Registratie (AKR).
332.200
ter informatieverstrekking over in het systeem
366.300
gegevens uit deze akten neemt het Kadaster
331.800
318.800
rechten en hypotheken. De belangrijkste
350.400
de verschillende notariële akten over zakelijke
546.400
In de Openbare Registers archiveert het Kadaster
632.500
Openbare Registers en de kadastrale registratie.
2007
aantal inschrijvingen akten
zie figuur 2.1 en 2.2
aantal inschrijvingen hypotheekstukken
/ figuur 2.2 Aantal registraties en inschrijvingen 2011
20
2010
2009
2008
2007
Aantal inschrijvingen schepen
1.010
1.206
1.636
1.890
1.988
Aantal geregistreerde schepen
44.395
44.635
44.530
44.617
43.700
Aantal inschrijvingen luchtvaartuigen
42
28
41
38
27
Aantal geregistreerde luchtvaartuigen
359
363
370
365
372
“Door crowdsourcing kan het Kadaster zijn landmeters efficiënter inzetten” “Mijn passie met grensstenen is ontstaan tijdens wandelingen door het prachtige Bargerveen, ten zuidoosten van Emmen. Al wandelend kom je daar langs een paar prachtige grenspalen. Maar waarom staan ze daar? En hoelang staan ze daar al? En waar staat de volgende paal? Mijn interesse werd steeds groter. En wie grenspalen opzoekt komt in (natuur)gebieden waar je normaal gesproken nooit zou komen. Uiteindelijk heb ik daar een boek over geschreven: Op zoek naar grenspalen. Dat boek was voor Wim Witteveen van het Kadaster aanleiding eens met mij te willen overleggen in hoeverre grenspaalzoekers en Kadaster wat voor elkaar zouden kunnen betekenen. En het Kadaster deed meer: het stelde een coördinator aan in de persoon van Louis Minnebach. Al snel bleek dat een melding aan hem tot een prompte reactie leidde van het Kadaster. Een melding van gebroken paal ‘164’ leidde tot een spoedig herstel. En nog zeer kortgeleden heb ik Louis een overzicht gegeven van beschadigde of verdwenen grenspalen. Voor hem is dat nuttige input voor zijn overleg met het Duitse Katasteramt.” Crowdsourcing zal het werk van het Kadaster nooit overbodig maken, maar door gebruik te maken van mensen die het zoeken van grenspalen een leuke hobby vinden, kan het Kadaster zijn landmeters gerichter en dus efficiënter inzetten. En grenspaalzoekers waarderen het als ze merken dat er met hun informatie ook daadwerkelijk iets gebeurt.
Scores op de normen van het Kwaliteitshandvest
Dagelijkse bedrijfsvoering landmeetkundig
Ten gevolge van de DigiNotar-problematiek
Het Kadaster registreert gegevens over de ligging
(verderop in deze paragraaf beschreven) zijn
en begrenzing van percelen.
de gerealiseerde levertijden van de hierboven genoemde diensten langer geweest dan de
Voortdurend ontstaan er in de kadastrale regi-
doelstellingen. In figuur 2.3 staan tussen haakjes
stratie nieuwe percelen. De exacte begrenzing
de gerealiseerde levertijden in de periode van
van een nieuw perceel wordt onder meer op de
2011 dat de DigiNotar-problematiek niet speelde.
kadastrale kaart vastgelegd via metingen door of
Ook enkele systeemuitvallen in de vroege
in opdracht van het Kadaster. Voor het bijhouden
ochtenduren hebben de realisatie ten opzichte
van de kadastrale kaart zijn er drie soorten
van de norm negatief beïnvloed.
meetopdrachten: akteposten, verificatieposten en splitsingen. Akteposten zijn meetopdrachten
jaarverslag 2011
21
/ figuur 2.3 Levertijden producten en diensten Kwaliteitseis volgens Kwaliteitshandvest
Normlevertijd
Doelstelling 2011
Realisatie 2011
Realisatie 2010
Inschrijving stukken in Openbare Registers
75% binnen 24 uur
80% binnen 24 uur
95,2% binnen norm (99,7%)
99,7% binnen norm
Bekendmaking in te schrijven stukken in de kadastrale registratie
Volgende werkdag voor 09:00 uur
98% binnen norm
94,8% binnen norm (97,7%)
95,1% binnen norm
Bijwerking kadastrale registratie op grond van ingeschreven stukken: akten en hypotheekstukken
6 werkdagen
95% binnen norm
- Akten 100% binnen norm (100%) - Hypotheekstukken: 99,6% binnen norm (100%)
- Akten: 100% binnen norm - Hypotheekstukken: 99,7%binnen norm
/ figuur 2.4 Kwaliteiten bijhouding openbare registers en kadastrale registratie Kwaliteitseis volgens Kwaliteitshandvest
Kwaliteitsnorm
Doelstelling 2011
Realisatie 2011
Realisatie 2010
Alle aangeboden stukken zijn opgenomen in openbare registers
100%
100%
100%
100%
Per kadastraal perceel een verwijzing naar alle ingeschreven stukken
100%
100%
99,9%
99,6%
die voortvloeien uit een eigendomsoverdracht van
bestaande percelen op verzoek van de eigenaar in
een gedeelte van een perceel. Een verificatiepost
meerdere delen gesplitst. Van grensreconstructie
ontstaat wanneer een gedeelte van een perceel
is sprake wanneer op verzoek van de recht-
wordt overgedragen, waarbij de notaris of één
hebbende de kadastrale grens op basis van de
van de betrokken partijen het betreffende perceel
originele meting in het terrein zichtbaar wordt
heeft laten splitsen op basis van een voorlopige
gemaakt. zie figuur 2.5
grens. In het geval van splitsingen worden
2008
2008
2007
aantal uitgevoerde akteposten
2007
2011
76.000
78.200
2009
70.000
67.800
49.300
50.500
45.600
53.000
40.500
22
76.000
Grensreconstructies
78.200
2009
aantal uitgevoerde akteposten
Splitsingen
2010
aantal nieuwe akteposten (werkaanbod)
aantal nieuwe akteposten (werkaanbod)
Verificatieposten
70.000
67.800
72.800
2010
49.300
50.500
45.600
53.000
40.500 2011
2011
72.800
/ figuur 2.5 Werkaanbod en productie landmeetkundige producten
2010
2009
2008
2007
41.700
39.300
37.800
55.900
37.100
3.900
3.700
5.700
13.000
13.400
1.000
Het totale werkaanbod bij de perceelsvorming
Meetgegevens van derden
(akteposten, verificatieposten en splitsingen) is
Het Kadaster streeft er naar om 40% van
ongeveer 2% lager uitgekomen dan in 2010. De
het totale aantal perceelsvormingen te doen
vraag naar grensreconstructies bleef ten opzichte
plaatsvinden door middel van meetgegevens
van 2010 ongeveer gelijk. De sterke terugloop
van derden. Bij het product ‘splitsingen vooraf’
ten opzichte van voorgaande jaren van het
werd 32% (2010: 27%) van de percelen gesplitst
werkaanbod van grensreconstructies (-70%) lijkt
met behulp van meetgegevens van derden. De
daarmee tot stilstand gekomen.
aangeleverde gegevens bij de akteposten bleven nog achter met 5% (2010: 3%).
Scores op de normen in het Kwaliteitshandvest Het Kadaster streeft naar inmeting van
Het Nieuwe Werken
nieuwe grenzen binnen drie maanden nadat
De laatste jaren is er veel veranderd in de
de gezamenlijke belanghebbenden gevraagd
organisatie van het Kadaster en de werkcultuur.
zijn deze in het terrein aan te wijzen. Dit is in
Van de landmeters wordt een grote aanpassing
2011 in 34% van de gevallen gelukt. Uitloop van
gevraagd. Zij moeten leren omgaan met een
de verwerkingstijd kwam vooral door de extra
nieuwe manier van werken (solometen en
knips en controlemomenten in het werkproces,
locatieonafhankelijk) en worden geconfronteerd
wanneer het meetwerk door het Kadaster werd
met nieuwe technieken zoals GPS, nieuwe
uitbesteed. Ook bleken in sommige gevallen
tachymeter, tabletPC, eRelaas en Track & Trace.
de partijen geen overeenstemming te hebben
Het Nieuwe Werken voor de landmeters betekent
over de ligging van de nieuwe grens, waardoor
vooral ook werken in een andere rolverdeling
het meetproces stokte. Om binnen het reguliere
en vanuit verschoven verantwoordelijkheden.
werkproces de doorlooptijd te verbeteren, is in
Landmeters moeten anders gaan werken en dat
2011 gestart met een pilot centraal sturen van de
geldt ook voor de leidinggevenden.
werkvoorraad van de landmeters. Deze werkwijze zal in 2012 voor alle landmeters worden ingevoerd.
Ontwikkelteam De landmeters uit het laatste ontwikkelteam
Kwaliteit en controlesystematiek
(team van landmeters in opleiding) in
In 2010 is een project gestart om door middel
Eindhoven zijn begin 2011 doorgestroomd naar
van een intensieve controlesystematiek te
de productieteams. Gelet op het verwachte
komen tot verbetering van de kwaliteit van de
benodigde aantal landmeters komt op korte
landmeetkundige producten. Door dit project
termijn geen nieuw ontwikkelteam.
is de kwaliteit op alle onderdelen aanmerkelijk verbeterd (gemiddeld 24%). Daarom is
Inhuur en uitbesteding
besloten om met ingang van 1 april 2011 deze
Om de geplande productie in 2011 te realiseren is
controlesystematiek over te nemen in het
circa 13 fte ingehuurd en voor circa € 3,1 miljoen
reguliere werkproces. Desondanks bleef de
uitbesteed.
kwaliteit in de verwerking van meetposten onder de afgesproken norm. Om fouten te corrigeren
Europese aanbesteding
wordt vanaf oktober 2011 bij alle medewerkers
In 2011 is gewerkt aan een nieuwe Europese
een 100% controle uitgevoerd op die onderdelen
aanbesteding Landmeetkundige diensten.
waarop de meeste fouten worden gemaakt.
Uitgangspunt is dat er een nieuwe raam-
Daarnaast zijn praktijkcases behandeld in de
overeenkomst (2012-2016) met maximaal vier
werkoverleggen als middel om het maken van
partijen wordt afgesloten. Voor de gunning aan
fouten te voorkomen.
partijen wordt naast de beoordeling/waardering aan de kwaliteit en prijs veel waarde gehecht aan de visie van de partner met betrekking tot de samenwerking met het Kadaster. Eind 2011 had de gunning aan partijen nog niet plaatsgevonden.
jaarverslag 2011
23
Pilot sourcen
Ketenintegratie Inschrijving Kadaster (KIK)
Vooruitlopend op de besluitvorming over de
Ondanks onzekere omstandigheden zoals de
sourcing van landmeetkundige werkzaamheden
stagnatie op de woningmarkt en de verdergaande
is in oktober een pilot gestart. Ongeveer 600
economische crisis, is er in 2011 voortgang
splitsingen zijn aan een tweetal externe bureaus
geboekt in de automatisering van de bijhouding
toegedeeld. Het outsourcen van splitsingen zal
van de Kadastrale Registratie. Notarissen zijn in
op deze manier worden getoetst aan de praktijk.
het afgelopen jaar actief betrokken bij het verder optimaliseren van de dienst KIK en daarnaast zijn
Normenonderzoek
meer KIK-modellen beschikbaar gekomen in de
Als gevolg van de introductie van het solometen,
software van notariële softwareleveranciers.
het gebruik van nieuwe (digitale) middelen en hogere kwaliteitseisen in het proces ‘aanwijs
In zijn algemeenheid kan geconcludeerd worden
halen’ waren de productienormen niet meer up to
dat de aantallen actieve KIK-kantoren, KIK-
date. Een herijking op basis van ervaringscijfers
akten en aanmeldingen voor KIK aanzienlijk zijn
heeft een compleet nieuwe set normen
gestegen ten opzichte van 2010. In december 2011
opgeleverd. De hogere nauwkeurigheid waarmee
bestond 4,7% van het aanbod uit KIK-stukken
de productie hierdoor kan worden gepland,
tegenover 1,4% in december 2010. Het beoogde
draagt bij aan een efficiënte bedrijfsvoering. De
aanbod (60 à 65%) is echter niet gerealiseerd.
planning 2012 is opgesteld op basis van de nieuwe
Wel zijn alle notariële softwareleveranciers
normen.
momenteel in meer of mindere mate actief met KIK. In 2011 is veel aandacht besteed aan een
DigiNotar-problematiek
zogenaamde Focusgroep KIK waarin ongeveer
Begin september zijn problemen ontstaan,
50 notariskantoren actief hebben geparticipeerd
doordat de informatiesystemen van
om de dienst KIK verder te optimaliseren.
certificatiedienstverlener DigiNotar waren
Wensen en behoeften van notarissen zijn in
gehackt. Daardoor kon de veiligheid van het
het voorjaar geïmplementeerd. Hierbij is het
dataverkeer tussen o.a. notarissen en het
aantal KIK-modellen verhoogd, waardoor meer
Kadaster in het inschrijvingsproces niet meer
soorten transacties via KIK-akten kunnen worden
worden gegarandeerd. Het Kadaster volgde de
verwerkt.
lijn van de centrale overheid en besloot vanaf dat
24
moment over te stappen op certificaten van een
In de zomer van 2011 heeft een laatste pilot met
andere dienstverlener. Alle DigiNotar certificaten
het Watchdog-systeem plaatsgevonden, waarna
die in het gebruik waren bij het Kadaster zijn in
deze dienst technisch volledig gereed is gekomen.
september vervangen.
Met dit systeem wordt de notaris automatisch
Met organisaties die voor het aanbieden van
geïnformeerd over wijzigingen die van invloed
stukken gebruik maakten van digitale diensten
kunnen zijn op een toekomstige overdracht.
van het Kadaster, zijn afspraken gemaakt over
Watchdog is dus een geautomatiseerd alternatief
het tempo waarin hun DigiNotar certificaten
voor de handmatige her- en narecherche via
moesten worden vervangen. Tot het moment
Kadaster-on-line (KOL). Naar verwachting zal
van vervanging werd voor de aanbieding van
Watchdog in de eerste helft van 2012 door een
stukken gewerkt met een noodprocedure,
eerste notariële softwareleverancier beschikbaar
waarbij de handtekening onder digitale stukken
worden gesteld aan haar klanten.
met een handtekening op papier moest worden
Ook is gestart met de Technische Werkgroep
bekrachtigd. De vervanging van certificaten is
die wordt gevormd door Kadaster en notariële
afgerond op 1 december 2011. De totale schade
softwareleveranciers. Deze richt zich op de
die het Kadaster heeft geleden als gevolg van de
technische afstemming van de werkprocessen bij
DigiNotar-problematiek bedraagt € 697.000.
de notaris enerzijds en het Kadaster anderzijds.
Vergroten juridische betrouwbaarheid
Koppelen objectadressen BRK aan BAG
Het Kadaster wil zo goed mogelijk waarborgen
De spelregels van het stelsel van basisregistraties
dat de inhoud van de kadastrale registratie
bepalen dat de basisregistraties over en
overeenkomt met de juridische werkelijkheid.
weer gebruik maken van elkaars authentieke
In 2011 zijn daartoe onder meer onderstaande
gegevens. Voor de Basisregistratie Kadaster
activiteiten en maatregelen uitgevoerd:
(BRK) betekent dit dat de adresgegevens van
••De kwaliteit van het registratieproces
objecten en subjecten ontleend moeten worden
is over 2011 conform het niveau van het
aan de Basisregistratie Adressen en Gebouwen
Kwaliteitshandvest gerealiseerd. Daarmee is de
(BAG). De BRK wordt momenteel nog gevoerd
in 2010 behaalde verbetering nu gecontinueerd.
met het AKR-systeem, maar zal over enkele jaren
Voor 2012 en verder wordt een verdere
vervangen worden door de Kadaster Objecten
verbetering (kwaliteit en actualiteit) verwacht
en Rechten Administratie (systeem KOBRA).
door de toename van het geautomatiseerd
Om grote investeringen in het AKR-systeem te
verwerken van akten.
voorkomen, is gekozen voor een pragmatische
••Diverse opschoningen op specifieke onderdelen
manier van koppelen. Deze houdt in dat de
van de kadastrale registratie zijn uitgevoerd.
huidige adresregistratie in AKR gehandhaafd
Om aan de voorkant mogelijke vervuiling te
wordt. Via periodieke confrontaties tussen AKR
minimaliseren zijn tijdelijk extra controle-acties
en BAG wordt nagegaan in hoeverre de AKR-
ingezet op specifieke data (verwijzing objecten
adressen overeenkomen met de BAG-adressen.
en koopsomnotaties). Deze controleslagen
Indien een objectadres uit AKR gevonden wordt
hebben bij de medewerkers weer de scherpte en
in de BAG, wordt bij het kadastrale object een
duidelijkheid in de dagelijkse toepassing van de
aantekening (objectbelemmering) geplaatst dat
richtlijnen opgeleverd.
de adresgegevens conform BAG zijn.
••Het instrumentarium om verzoeken tot rectificatie beter te kunnen monitoren is in het
Bij de initiële confrontatie BRK-BAG zijn in
najaar 2011 verder geoptimaliseerd en tot een
2011 4,2 miljoen adressen van de aantekening
landelijk werkend instrumentarium gemaakt.
‘ontleend aan de BAG’ voorzien. De koppeltabel
••In een breder perspectief is voor 2012 het project
BRK-BAG is in december 2011 in verkorte vorm
‘positivering kadastrale registratie’ voorzien,
via www.kadaster.nl beschikbaar gesteld voor
waarbij - onder meer op basis van de vorig jaar
download, inclusief begeleidende documentatie.
opgezette samenwerking met de Universiteit van Groningen – een reeks aan activiteiten
Vernieuwing perceelsvorming
en schoningen zijn voorzien. Denk hierbij aan
Het splitsen van percelen voor de akte met
inschrijving verklaringen erfrecht en verjaring.
behulp van voorlopige grenzen draagt bij aan een actuele registratie. Notarissen en
Cultuurcodes
professionele eigenaren kunnen met behulp van
Vanwege de geplande vernieuwing van het AKR-
een webservice op de actuele kadastrale kaart
systeem en de klantbehoefte aan meer actualiteit
met daaronder een recente luchtfoto of een
in de cultuurcodes heeft het Kadaster in 2011 een
plankaart de voorlopige grens intekenen. Doordat
oriënterend en technisch verkennend onderzoek
splitsingsverzoeken automatisch verwerkt gaan
uitgevoerd naar andere en betere manieren om
worden, verbetert de kwaliteit en kan efficiënter
de gebruiksfunctie van objecten vast te leggen.
gewerkt worden. Het geheel aan applicaties
Het onderzoek is uitgevoerd in samenspraak met
benodigd om splitsingsverzoeken automatisch
externe partijen. Ingezet wordt op een meer pro-
te kunnen verwerken, is in 2011 in samenwerking
actieve bijhouding van de kwaliteit en actualiteit
met de klant ontwikkeld. Door bovengenoemde
van de cultuurcoderingen, bijvoorbeeld met
ontwikkelingen zullen er in de komende jaren
behulp van luchtfoto’s. Definitieve implementatie
geleidelijk steeds minder gedeeltelijke percelen
is voorzien in 2013.
(akteposten) ontstaan.
jaarverslag 2011
25
In 2009 is begonnen met een pilot met een
de 3D standaard van het Open Geospatial
twintigtal deelnemers. Dit is eind 2010 omgezet
Consortium. Dit is een van de resultaten van de
in een openstelling voor in principe iedereen
3D pilot (samenwerkingsverband van ruim 65
met als voorwaarde dat de gebruikers eerst
organisaties) die in juni succesvol is afgerond. Het
een korte opleiding volgen. In totaal zijn er in
Kadaster was projectleider van deze pilot.
2011 220 klanten opgeleid en geautoriseerd.
Inmiddels is door het Kadaster, Geonovum
Dit heeft geleid tot een aanbod van 490
en het ministerie van IenM een vervolgtraject
splitsingsverzoeken, waarbij er ruim 2.100
ingezet. Dit vervolg is gericht op het ontwikkelen
percelen zijn gevormd. Er zijn 420 van deze
van instrumentarium om wijd gebruik van
percelen overgedragen in een akte. Dit aantal
3D IMGeo data mogelijk te maken. Aan deze
is minder dan gepland. Voornaamste oorzaak
vervolgfase werken 140 personen afkomstig van
hiervan is de slechte situatie op de onroerend
85 organisaties mee.
goedmarkt. Aanpassen regelgeving 3D Kadaster Inwinningstechnieken landmeten
Er is begonnen met een inventarisatie van de
Met het oog op het vergroten van de efficiency
technische en juridische mogelijkheden voor 3D
van het landmeetkundige proces is in 2011
inschrijving. Er is een plan van aanpak opgesteld
het solometen verder geïmplementeerd.
voor een begin 2012 uit te voeren proof of
Deze werkmethode houdt o.a. in dat de
concept rond de technische aspecten van een 3D
landmeter zijn terreinwerkzaamheden zonder
inschrijving.
landmeetkundig assistent uitvoert en dat hij ondersteund wordt om zoveel mogelijk
Cross Border Electronic Conveyance
locatieonafhankelijk te kunnen werken. In 2011
Het Kadaster heeft een belangrijke bijdrage
zijn alle landmeters opgeleid tot solometer en
geleverd aan een vlot verloop van het CROBECO
zijn diverse werkzaamheden uitgevoerd om het
project. Dit door de Europese Commissie
locatieonafhankelijk werken mogelijk te maken.
gesubsidieerde project beoogt een alternatief
Naast het digitale relaas van bevindingen worden
proces voor grensoverschrijdende overdrachten
ook veldwerken digitaal vervaardigd.
te beschrijven en uit te proberen in een pilot tussen Nederland en Spanje. Kenmerk is dat op
3D-Kadaster
persoonlijke rechten en plichten van Nederlandse
De toegenomen complexiteit in met name de
kopers het Nederlandse recht van toepassing
bebouwde omgeving maakt het vanuit het
blijft en dat de akte voor een Nederlandse notaris
oogpunt van eenduidigheid en rechtszekerheid
wordt verleden in de Nederlandse taal. In de akte
wenselijk om van topografische en
worden bepalingen opgenomen, die bescherming
kadastrale objecten ook de hoogtedimensie
bieden tegen onbekende buitenlandse rechten
vast te leggen. Denk bijvoorbeeld aan een
en plichten. Er zijn technische voorzieningen
ondergronds metrostation met winkels onder
getroffen waardoor de Nederlandse notaris
particuliere woningen op straatniveau of een
zijn Nederlandse elektronische handtekening
appartementencomplex dat over een autoweg
kan blijven gebruiken. Een bibliotheek met
gebouwd is. In 2011 heeft het Kadaster onderzoek
voorbeeldteksten ondersteunt de Nederlandse
gedaan naar de technische en juridische
notaris bij het opmaken van de akte. In een
implicaties van een driedimensionale (3D)
voorlichtingsbijeenkomst werden Nederlandse
vastlegging van topografische en kadastrale
notarissen omtrent de nieuwe mogelijkheid
objecten.
geïnformeerd. Tijdens een CROBECO-conferentie in Estland en een bijeenkomst van de liberale fractie
Aanbevelingen voor 3D-uitwisselingsstandaard
in het Europese Parlement werd voorlichting
In 2011 is hard gewerkt aan een informatiemodel
verzorgd.
grootschalige topografie (IMGeo). De huidige versie 2.0 is volledig geïntegreerd met CityGML,
26
Vernieuwing AKR/HYP
Schepen
De vervanging van de primaire systemen
Het aantal teboekstellingen in 2011 is 16,3%
voor de kadastrale registratie, AKR/HYP, is
lager dan in 2010 (1.010 respectievelijk 1.206
opgedeeld in plateaus. Als eerste plateau is in het
teboekstellingen). Het aantal ingeschreven
voorjaar van 2011 begonnen met de nieuwbouw
hypotheken ligt 14,4% lager (1.474 t.o.v. 1.722).
van het registratiesysteem voor Schepen en
De grootste aanwijsbare oorzaak is dat de
Luchtvaartuigen. In dit plateau is ook reeds
banken, ten gevolge van de economische crisis,
generieke functionaliteit opgenomen die nodig
minder snel overgaan tot financiering. Hierdoor
is voor de vernieuwde kadastrale registratie. Van
is het voor scheepseigenaren ook minder van
de applicatie voor schepen en luchtvaartuigen is
belang hun schip te laten registreren. Gedurende
in september een eerste demoversie opgeleverd
2011 zijn op 115 schepen microdots aangebracht.
en in december 2011 een goed werkende
In 2010 is dit product aangebracht op 52 schepen.
tussenversie. In de laatste maanden van het
Sinds oktober 2010 kan een schip voordat
jaar is de applicatie aan diverse gremia binnen
de teboekstelling plaatsvindt, worden
het Kadaster gedemonstreerd waaronder
geïnspecteerd en van een brandmerk worden
toekomstige gebruikers. De reacties waren
voorzien. Gedurende 2011 is 29 keer van deze
doorgaans positief. De technologie waarvoor
mogelijkheid gebruik gemaakt. Deze activiteit
gekozen is, lijkt daadwerkelijk geschikt voor de
wordt uitgevoerd na opdrachtverlening door de
vervanging van AKR/HYP.
scheepseigenaar op basis van een uitgebrachte
Aan het eind van 2011 is begonnen met de
offerte. Deze inspecties hebben wereldwijd
voorbereidingen voor het volgende plateau in de
plaatsgevonden in onder andere Spanje,
uiteindelijke vervanging van AKR/HYP. Dit betreft
Frankrijk, Turkije, Panama en de Verenigde
de vervanging van de functionaliteit voor het
Staten.
elektronisch aanleveren van stukken (ELAN).
2.2 Topografie Het Kadaster heeft tot taak om de topografische
Basisregistratie Topografie
kaart van Nederland bij te houden en te
In 2011 zijn van het product TOP10NL het gebied
distribueren. TOP10NL is het belangrijkste
Noord Nederland (Groningen, Friesland en
product. Het is een objectgerichte,
Drenthe) en Zeeland geproduceerd en uitgeleverd
digitale vastlegging van de topografie met
aan de klant. Tevens zijn 26 1:50:000 kaartbladen
een nauwkeurigheids- en detailniveau
geproduceerd.
overeenkomend met een kaartschaal 1:10.000. Samen met de hiervan afgeleide kleinschalige
In het BRT productieproces is de LEAN
topografische producten in de kaartschalenrange
productiemethodiek geïntroduceerd. Deze aanpak
van 1:25.000 tot 1:1.000.000 vormt de TOP10NL de
is er op gericht om de topografische veranderingen
Basisregistratie Topografie (BRT).
in het terrein op basis van luchtfoto-interpretatie
Met toestemming van de minister van IenM
zo effectief mogelijk in de BRT-datasets op te
voert het Kadaster tevens dienstverlening uit
nemen. De nadruk ligt op het optimaliseren
op het gebied van beheer en distributie van de
van het proces door wachttijden te elimineren
Grootschalige Basiskaart Nederland. Deze kaart
om zodoende de BRT tweejaren-actualiteit te
zal binnen enkele jaren opgaan in Basisregistratie
realiseren. Het eerste deel van het proces is
Grootschalige Topografie. Het Kadaster is
inmiddels gestoeld op de LEAN methodiek,
betrokken bij de transitie en bereidt zich voor op
waardoor het mogelijk is geworden de gebruikers
een beheerdersrol voor de landelijke voorziening
te informeren over de verwachte gebiedsupdate
van de nieuwe basisregistratie.
voor TOP10 en TOP50, die beide in dezelfde tweejaren-actualiteit worden aangeboden.
jaarverslag 2011
27
In het Topografisch inwinningsproces is in 2011
2012 de automatische generalisatie technieken
intensief gebruik gemaakt van high-resolution
operationeel in te kunnen zetten.
luchtfoto’s en 360-graden (straat-)beelden (Cyclorama’s). Hierdoor is een grotere mate van
Kleinschalige topografische producten
detaillering in voorbereiding en interpretatie
De productie van de 1:250.000 en 1:500.000 is
mogelijk, waardoor de actualisatie efficiënter kan
in 2011 geheel gekoppeld aan de productie van
plaatsvinden.
EuroRegionalMap en EuroGlobalMap die onder de paraplu van EuroGeographics in een Europese
Via het BRT gebruikersoverleg is klantparticipatie
context worden vervaardigd.
met betrekking tot de nieuw ontwikkelingen gestimuleerd. Regelmatig worden de gebruikers
Koppeling BAG-BRT
benaderd om hun meningen en ideeën met
De koppeling BAG-BRT is gerealiseerd door de
betrekking tot de ontwikkelingen en de gevolgen
spelling van de straatnamen in de BRT te baseren
voor de BRT te ventileren.
op de spelling van de straatnamen binnen de BAG. Tevens zijn ontbrekende straatnamen in de BAG
Externe bijdragen aan de BRT
die wel aanwezig zijn binnen de BRT teruggemeld.
Inzake de BRT heeft de wetgever voor gemeenten de mogelijkheid gecreëerd om hun eigen topo-
GBKN
grafische bestanden 1:10.000 op te laten nemen in
De Grootschalige Basiskaart Nederland
de BRT. De gemeenten Amsterdam, Rotterdam,
is een topografisch bestand met een
Utrecht, Den Haag en Almere hebben zich hiervoor
nauwkeurigheidsniveau van schaal 1:1.000
aangemeld; in 2011 zijn contracten getekend met
voor bebouwd gebied en 1:2.000 voor landelijk
Amsterdam, Utrecht en Den Haag. Voor Rotterdam
gebied. De gegevens worden bijgehouden in
is het contract aanstaande. De gehele ontwikkeling
opdracht van een aantal partijen, waaronder
van objectgericht werken vanuit de gemeente
gemeenten, netbeheerders, waterschappen,
wordt afgestemd op de specificaties van de BRT. In
provincies en het Kadaster zelf. Het Landelijk
2012 zal naar verwachting de informatie volledig in
Samenwerkingsverband (LSV) zorgt ervoor dat dit
de BRT zijn opgenomen.
landelijk uniform gebeurt. Het Kadaster faciliteert dit LSV en de regionale GBKN-stichtingen door
Met externe partijen, onder andere ProRail,
de database met GBKN-gegevens te beheren en
worden gesprekken gevoerd over uitwisselings-
de gegevens daaruit te distribueren. Ook doet het
en bijhoudingsmogelijkheden met geografische
Kadaster in veel gevallen de projectbegeleiding
bestanden van die partijen. Voorts is een start
van de bijhouding. In toenemende mate wordt
gemaakt om tot verdere samenwerking en grotere
de GBKN-bijhouding gecombineerd met de
efficiency te komen. Continuïteit en borging van de
bijhouding van de BAG-geometrie. Eind 2011
actualiteit van de gegevens zijn erg belangrijk.
hadden 118 gemeenten hiertoe contracten afgesloten met de regionale GBKN-stichtingen.
28
Automatische generalisatie
Ook faciliteert het Kadaster sinds 2010 de
Voor de productie van de BRT kaartschalen
inwinning van matenplan-topografie; dit is nog
1:50.000 en 100.000 is het Kadaster aan het
niet gerealiseerde topografie die echter al wel
onderzoeken of het mogelijk is de topografische
op ontwerptekeningen is afgebeeld en onder
gegevens via automatische generalisatie vanuit
meer gebruikt wordt door netbeheerders voor
TOP10NL te realiseren. De resultaten van een
het ontwerpen van door hen aan te leggen
proof of concept laten zien dat het mogelijk is met
nutsvoorzieningen. In 2011 zijn 974 matenplannen
standaard software goede resultaten te behalen.
geregistreerd. Het Kadaster heeft in lijn met de
In overleg met de gebruiker wordt verder
Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT)
onderzocht wat als kartografisch eindresultaat
sinds 2010 voor matenplantopografie webservices
noodzakelijk is. Het Kadaster verwacht eind
ingericht die toekomstvast zijn en onder andere
bruikbaar voor kabels- en leidingeninformatie
3D basisset topografie op basis van TOP10NL
(KLIC-online) en bij Voorlopige Kadastrale
en AHN2 uitgevoerd. Dit heeft goede resultaten
Grenzen. In 2011 hebben 56 gebruikers zich
opgeleverd. Er zijn enkele issues benoemd
aangesloten op deze webservices. Naast
die opgepakt moeten worden om voor geheel
dienstverlener is het Kadaster ook afnemer van
Nederland een 3D basis dataset te genereren en
de GBKN ten behoeve van de bijhouding van de
ontsluiten. Er is een voorstel voor een vervolg op
kadastrale kaart en KLIC-online.
de haalbaarheidsstudie opgesteld.
De lijn van uniformering van de GBKN-
Overheidsbrede inkoop beeldmateriaal
dienstverlening die in het verleden is ingezet,
In opdracht van het ministerie van IenM heeft het
is voortgezet. Hiermee wordt een landelijke
Kadaster samen met Het Waterschapshuis (HWH)
standaard beoogd voor de GBKN die alle
in 2011 de landelijke publieke aanbesteding van
gemeenten moeten gaan gebruiken. Dit is een
beeldmateriaal opgepakt. In eerste instantie is
noodzakelijke stap voor de invoering van de BGT
ingezet op de landelijke aanbesteding van hoge- en
als doorontwikkeling van de GBKN. In een groot
lage-resolutie luchtbeelden en 360-gradenbeelden
aantal GBKN-stichtingen is geïnvesteerd in het
met een overheidsbreed gebruiksrecht. HWH
wegwerken van de werkvoorraad landelijk gebied.
was in deze opzet verantwoordelijk voor de inkoop, de controle van het beeldmateriaal en
Het LSV heeft een opheffingsteam opgericht
voor de kassiersfunctie, het Kadaster voor de
om zowel het LSV als de regionale GBKN-
Opslag, Beheer en Distributie (OBD) van het
stichtingen voor te bereiden op de overgang naar
beeldmateriaal.
de BGT. De invoering van de BGT gebeurt onder verantwoordelijkheid van het ministerie van IenM.
Na publicatie van de aanbesteding in augustus zijn verschillende aanbiedingen ontvangen, die
Basisregistratie Grootschalige Topografie
echter alle het beschikbare budget overschreden.
De komende jaren zal de BGT worden
De aanbesteding is daarom stopgezet. Vervolgens
gerealiseerd. Als beleidsverantwoordelijke heeft
is besloten tot een nieuwe aanbesteding van
het ministerie van IenM in 2011 een beleidsvisie
alleen hoge en lage resolutie luchtbeelden met
opgesteld. Voor de uitwerking van de beleidsvisie
een gebruiksrecht voor alleen de financierende
tot een ontwerp BGT zijn veel activiteiten
overheden. De gemeenten doen aan deze nieuwe
uitgevoerd door het ministerie, de bronhouders,
aanbesteding niet mee, omdat zij alleen het
Geonovum, het bedrijfsleven en het Kadaster.
totaalpakket willen aanschaffen. HWH verzorgt in deze nieuwe aanbesteding de inkoop en de
In 2011 zijn met medewerking van en
kassierfunctie en het Kadaster neemt de controle
ondersteuning door het Kadaster de
voor haar rekening en richt de OBD-functie in. Eind
volgende concrete resultaten bereikt. Het
2011 was de aanbesteding nog gaande.
informatiemodel BGT (inclusief review) is vastgesteld, een nulmeting en een
Europa
marktconsultatie zijn uitgevoerd en er zijn
In het kader van de pan-Europese topografische
zeven BGT-pilots opgezet voor de berekening
informatievoorziening heeft het Kadaster
van het landelijke kostenbeeld. Bovendien zijn
de regionale coördinatie van een deel van
de bronhouders in de tweede helft van 2011
de productie van EuroRegionalMap en
ondersteund in de kwartiermakersfase van het
EuroGlobalMap overgenomen van NGI België.
Samenwerkingsverband BGT i.o.
Deze topografische gegevens die onder de paraplu van de koepelorganisatie EuroGeographics worden
Ontwikkelen 3D datamodel topografie
gerealiseerd, voldoen aan de INSPIRE-richtlijn en
In het laatste kwartaal van 2011 is een
worden onder andere gebruikt door Eurostat, het
haalbaarheidsstudie naar het genereren van een
statistische bureau van de Europese Unie.
jaarverslag 2011
29
2.3 Geometrische infrastructuur Dagelijkse bedrijfsvoering
de zogenaamde GPS-kernnetpunten. De
Tot de wettelijke taken van het Kadaster behoort
verschillende coördinaten worden gepubliceerd
het optimaal onderhouden en beschikbaar stellen
en tegen betaling beschikbaar gesteld aan
van de geometrische infrastructuur. Dit is het
klanten, ook via internet (rdinfo.kadaster.nl).
landelijke referentiestelsel van coördinaatpunten
In 2010 is gestart met een nieuwe, efficiëntere,
ten opzichte waarvan landmeetkundige
meet- en rekenmethode waarbij de berekening
metingen worden uitgevoerd. Het vormt de
al door de landmeter in het veld kan worden
grondslag voor praktisch alle geografische
uitgevoerd. Ook in 2011 is hiermee doorgegaan.
(basis)bestanden in Nederland. Inmiddels
Het aantal verkochte kernnetpunten bedroeg in
zijn de traditionele passieve punten, zoals
het verslagjaar 180 stuks. Er is sprake van een
kerktorens en grondankers, aangevuld met een
dalend aantal ten opzichte van de voorgaande
modern real-time referentiestelsel gebaseerd
jaren (227 stuks in 2010).
op satellieten en mobiele ontvangers. Het Actief GPS Referentiesysteem (AGRS) zorgt ervoor dat
Het Kadaster krijgt als expert op het gebied
de coördinaten in het Rijksdriehoeksstelsel (RD)
van coördinaten regelmatig verzoeken tot
gewaarborgd blijven om als referentie te dienen
specialistische dienstverlening. Een groot deel
voor metingen in Nederland. Het zorgt voor
van die verzoeken betreft de transformatie tussen
een permanente koppeling van de Nederlandse
RD en NAP enerzijds en het Europese stelsel
referentiestelsels RD (ligging) en NAP (hoogte)
ETRS89 anderzijds.
aan internationale referentiestelsels. Het AGRS is de basisvoorziening voor GPS waarmee GPS-
Rijksgrens
kernnetpunten en referentiestations voor real-
De Rijksgrenscommissies van Duitsland en België
time GPS-dienstverlening worden bepaald. In
hebben de intentie uitgesproken om in 2010 en 2011
aanvulling op AGRS is het RD-netwerk in 2011 op
de coördinaten van de grens om te zetten naar het
de volgende manieren beschikbaar gesteld:
Europese ETRS89-stelsel. Het Kadaster heeft daar
•• Voor gebruik door het Kadaster en
in 2011 hard aan gewerkt en de grenscoördinaten
Rijkswaterstaat: via het GPS real-time
zijn nu in ETRS89 bekend. Duitsland heeft
kinematics-netwerk NETPOS (NETherlands
inmiddels een groot deel klaar. Nu volgt nog af- en
POsitioning Service) van het Kadaster. Naast GPS
overeenstemming over deze coördinaten.
wordt ook gebruik gemaakt van het Russische
In 2010 heeft het Kadaster voor drie jaar de
satellietnavigatiesysteem GLONASS (en op
verantwoordelijkheid voor de afbakening van
termijn het Europese Galileo). Rijkswaterstaat
de rijksgrenzen met Duitsland overgenomen.
heeft voor zijn uitvoerende taken een
Sinds 2011 wordt de schouw ondersteund met een
gebruikerslicentie voor NETPOS en draagt bij in
pilot crowd-sourcing. Via een door het Kadaster
de kosten op grond van het aantal gebruikers.
beschikbaar gestelde app voor smartphones
•• Voor landmeetkundig gebruik door derden:
kunnen burgers melden of Nederlands-Duitse
via certificering door het Kadaster van GPS-
grenspalen beschadigd, verzakt, verplaatst,
referentiestations van commerciële aanbieders
verdwenen etcetera zijn. Al deze gegevens
van zogenaamde Real Time Kinematic (RTK)
gebruikt het Kadaster om te kunnen bepalen welke
diensten. Daarnaast worden voor derden
grenspalen eventueel hersteld moeten worden.
(gemeenten en waterschappen) steeds meer lokale referentiestations door het Kadaster
Kernnet
gecertificeerd. In 2011 zijn omstreeks 126 GPS-
Door het licht teruggelopen gebruik van de
referentiestations gecertificeerd, tegen 150 in 2010.
kernnetpunten in 2010 en het toenemende gebruik
••Voor incidenteel landmeetkundig gebruik
30
van GNSS-netwerken richt het Kadaster zich
met hoge precisie: via een netwerk van goed
op verdere optimalisering van het eigen GNSS-
toegankelijke punten met een vrije horizon,
referentienetwerk (NETPOS) en de mogelijke
openstelling daarvan. Tevens is in 2011 onderzocht
Het Kadaster heeft in maart 2011 een advies aan
in hoeverre het onderhoud van en/of het aantal
de minister van IenM voorgelegd. Het advies
kernnetpunten kan worden teruggebracht. De
is om de ruwe datasignalen van de NETPOS
conclusie is dat vooralsnog het huidig aantal
referentiestations ter beschikking te stellen
kernnetpunten in stand zal worden gehouden.
aan de markt zodat deze zelf op basis daarvan GPS-dienstverlening kan opzetten. NETPOS
NETPOS
zal daarmee als de basisinfrastructuur van het
Na een strategische dialoog tussen het Kadaster
Nederlandse GNSS-referentienetwerk gaan
en het bedrijfsleven is afgesproken een advies
fungeren. Eind 2011 had de minister van IenM
aan de minister van IenM te formuleren over de
nog geen besluit genomen, omdat de juridische
onderlinge positionering bij GPS-dienstverlening.
consequenties nog nader worden onderzocht.
Bij het Kadaster raakt dit in het bijzonder de NETPOS-dienstverlening.
2.4 Herverkaveling Dagelijkse bedrijfsvoering
het Kadaster aan 14 WILG-projecten. In figuur 2.6
In 2007 is de Wet Inrichting Landelijk Gebied
is de omvang van dit werk inzichtelijk gemaakt.
(WILG) van kracht geworden. Via de WILG worden de provincies zelf in staat gesteld om de
Het Kadaster heeft onderzocht hoe de uitvoering
inrichting van het landelijk gebied te realiseren.
van herverkavelingsprojecten sneller en soberder
Het Kadaster is vanuit zijn wettelijke taak
kan. Met behulp van automatisering en optimaal
al vele jaren betrokken bij de uitvoering van
gebruik makend van wettelijke procedures, zijn
herverkavelingsprojecten als adviseur van de
bezuinigingen mogelijk. Doelstelling hiervan is
provincies. De verwachting is dat de meeste
het wettelijk instrumentarium aantrekkelijker
‘klassieke’ landinrichtingsprojecten, die worden
te maken voor provincies die ruimtelijke doelen
uitgevoerd onder de (oude) Landinrichtingswet,
moeten realiseren.
in de periode tot 2014 zijn afgerond. In 2011 zijn Systeem herverkaveling
zes projecten onder de oude wet afgerond.
In 2011 is een pilot uitgevoerd in het nieuwe In 2011 zijn provincies terughoudend geweest
systeem herverkaveling WILG (SHW) en een nieuw
met het opstarten van wettelijke projecten
project is in SHW opgestart. Voor de lopende
in het kader van de WILG. Dit zou te maken
projecten is ervoor gekozen om met de conversie
kunnen hebben met het uitblijven van het
te wachten tot geschikte momenten in de
bestuursakkoord tussen het Rijk en de provincies
herverkavelingsprocedure, zoals de passering van
aangaande de inrichting van het landelijk gebied.
de akte van toedeling. Volgens de planning zullen
Er is één WILG-project opgestart. In 2011 werkte
alle lopende projecten in 2012 worden overgezet.
/ figuur 2.6 Overzicht herverkaveling 2011
2010
2009
2008
2007
Aantal ha herverkaveling in uitvoering
281.000
295.000
339.000
374.000
390.000
Aantal ha plan van toedeling ter inzage
18.000
2.000
24.000
6.000
23.000
Aantal ha aktepassering
22.000
37.000
34.000
31.000
27.000
jaarverslag 2011
31
