2 Activiteiten programmalijnen

2

Activiteiten programmalijnen

Institutionele Ondersteuning en LRP Het programma Institutionele Ondersteuning (IO) levert een bijdrage aan het leiding geven aan het leven en werken van kerk en gemeenten. Dit krijgt gestalte in de ondersteuning van de ambtelijke of institutionele organisatie van de kerk op zowel inhoudelijk als functioneel vlak, in de vorm van het geven van advies, begeleiding en (facilitaire) ondersteuning. De aandacht is vooral gericht op:  de uitvoering van het werk van de bovenplaatselijke ambtelijke vergaderingen en de daarmee samenhangende organen en colleges, en de communicatie daarover;  de zorg voor en ontwikkeling van een doeltreffende, flexibele en eigentijdse organisatie en kerkordelijke inrichting van kerk en gemeenten;  de zorg voor de inrichting en functioneren van de Ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP). Vanwege deze specifieke taken wordt na de rapportage over het programma IO separaat over LRP gerapporteerd.

Institutionele Ondersteuning De lasten van de programmalijn Institutionele Ondersteuning naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Synodewerk Juridische zaken Classicale Ondersteuning Kerkbeheer Kerkelijke bijdragen Oecumene Lutherse Zaken Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

Resultaatverdeling Institutionele ondersteuning (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - regionale bestemmingsreserves - Lutherse fondsen Totaal resultaat

Synodewerk

Rekening 2014

Begroot 2014

Rekening 2013

1.062 822 972 860 129 337 135 4.317

1.035 768 1.026 749 184 349 108 4.219

1.106 619 1.041 834 188 369 107 4.264

45

38

41

-88 4.275 Rekening 2014 -32 -16 29 -19

-28 4.257 Begroot 2014 -16 -6 -22

4.277 Rekening 2013 172 -16 -22 134

(€ 1.062k, begroot € 1.035k)

Generale synode De generale synode kwam in april en november bijeen in tweedaagse zittingen. Daar werd over de navolgende zaken gesproken en besloten:  Het beschikbaar stellen van zeven brieven over het ambt, te zenden aan alle ambtelijke vergaderingen, ambtsdragers en kerkelijke functionarissen, in het kader van de visieontwikkeling op het kerkelijk ambt;

   

Toepassing van ordinantie 2-18 op (wijk)gemeenten waaraan een pioniersplek is verbonden, waardoor o.a. sacramentsbediening in deze plekken gewaarborgd wordt; Een handreiking, getiteld ‘Brandpunten in de verkondiging’ als aanzet voor het gesprek in de kerk over de verkondiging; Een opdracht aan het moderamen om onderzoek te doen naar de mogelijkheden van bijzondere betrekkingen met de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Nederlands Gereformeerde Kerken en de Voortgezette Gereformeerde Kerken; Een eerste behandeling van de ethische brochure ‘Wij en ons lichaam’.

Bijzondere aandacht was er in de synode voor het project ‘Kerk op weg naar 2025’ dat door de leiding van de kerk en de dienstenorganisatie is opgezet om antwoord te vinden op vragen als: Hoe ziet de kerk er in 2025 uit? Hoe gaan we op weg naar de kerk van de toekomst? Welke uitdagingen komen er op de kerk af? Het project heeft twee speerpunten: wat kan of moet de kern zijn van kerk-zijn in de komende tijd, gelet op de trends die zich in kerk en samenleving voordoen? En hoe kan de (kerkordelijke) inrichting van onze kerk met die trends meebewegen? Het resultaat van de groepsgesprekken in de novemberzitting zullen mede richtinggevend zijn voor het vervolg. Kleine synode De Kleine Synode hield zich o.a. bezig met  haar agenda en rol bij de beleidsvoorbereiding van het moderamen;  de gebruikelijke jaarstukken en jaarverslagen van synode, dienstenorganisatie en aanverwante organen;  de aanwijzing van een nieuwe accountant;  protocollen inzake daderbeleid n.a.v. de onlangs aangepaste ordinantie voor het Opzicht;  integratie van de Stichting Kerk en Wereld in het werk van de dienstenorganisatie per 01-01-2015, na een langdurig en moeizaam overleg met het bestuur van Kerk en Wereld dat zich tot bij de (kerkelijke en burgerlijke) rechter hiertegen verzette;  vaststelling van het beleid en budget voor subsidie vanuit de solidariteitskas voor Lutherse gemeenten. Moderamen Het moderamen en/of de scriba waren in het bijzonder actief in  bezoeken ziekenhuispastores en artsen in Ede, de gemeente Lunteren en drie pioniersplekken, te weten De Spil in Maarssen, De Haven op Kanaleneiland en Windkracht 3.0 te Noordwijk;  de feestelijke kerkdienst in Nijkerk op 14 september waar in aanwezigheid van de Koning en de Koningin het tienjarig bestaan van de Protestantse Kerk werd gevierd;  De predikantendag op 22 september in Amsterdam;  Voorbereiding en uitvoering van het project Kerk op weg naar 2025, samen met de daartoe ingestelde regiegroep: conferenties met de leiding van de kerk en de dienstenorganisatie en ‘buitenstaanders’ over trends, inhoud van kerk-zijn en toekomstige organisatie; hoorsessies met bovenplaatselijke organen en sleutelpersonen. Specifieke projecten

Naast de reguliere beleidsmatige, administratieve, secretariële en logistieke ondersteuning van (het moderamen van) de generale synode, kleine synode en evangelisch-lutherse synode, generale colleges en synodale commissie en werkgroepen werden de volgende projecten/activiteiten uitgevoerd:  Beheer van registers van gemeenten, predikanten en kerkelijk werkers;  Voorbereiding van papieren uitgave van een nieuw jaarboek. Dit werd opnieuw vertraagd als gevolg van interne problemen met integratie van verschillende adressenbestanden vanuit verschillende systemen naar een CRM-systeem. Inmiddels ligt een eerste versie bestand bij de drukker;  Ondersteuning van binnenlandse oecumene: jaarlijkse retraite van het Nederlands Christelijk Forum, voorbereiding van besluitvorming van synode inzake de ‘kleine’ oecumene, deelname aan het Nationale Synode, voorbereiding van het project Hervorming 500 (in 2017). Juridische zaken inclusief ondersteuning colleges

(€ 822k, begroot € 768k)

Ruimte scheppen voor nieuwe vormen van kerk-zijn In dit kader is vermeldenswaard de voorbereiding en vormgeving van het besluit over ordinantie 2-18 inzake de sacramentsbevoegdheid voor de pionier. Met dit besluit is de ontwikkeling van nieuw kerkelijk leven in zeer verschillende missionaire contexten zeer gebaat. Voor het overige werd aan dit doel aandacht besteed binnen de bestaande advisering – ook door RACV’s en gemeenteadviseurs kerkbeheer door de beantwoording van vragen uit ambtelijke vergaderingen en gemeenten. Daarbij is men steeds meer alert op het geven van antwoorden en oplossingen vanuit een zo soepel mogelijke toepassing van de regels opdat in de gemeente zoveel mogelijk speelruimte wordt geboden om zaken zelf vorm te geven of op te lossen. Wanneer het gaat om bevoegdheden of rechtsposities van personen in de kerk of zaken met een grote impact voor het gemeenteleven (zoals besluiten rond kerkgebouwen of sanering binnen een gemeente van wijkgemeenten), worden de regels strikter gehanteerd met het oog op de rechtsbescherming van betrokken personen en instanties. De eerder gesignaleerde juridisering binnen de kerk is hierin een complicerende factor. Reguliere werkzaamheden De (kerk)juridische ondersteuning van het moderamen, de kleine en generale synode, generale en regionale colleges en dienstenorganisatie bracht de volgende, vaak intensieve activiteiten te weeg.  In het oog springende en tijdrovende activiteit was dit jaar de intensieve ondersteuning van het juridisch gecompliceerde proces naar de integratie van Kerk en Wereld in de dienstenorganisatie waartoe eerder door de Kleine Synode was besloten. Het bestuur van de Stichting maakte tegen deze beslissing bezwaar bij de kerkelijke en burgerlijke rechter (waaronder twee korte gedingen). Vanuit de afdeling Juridische Zaken (JuZa) werden in samenwerking met de advocaat van de kerk deze procedures voorbereid en namens de kerk gevoerd, met uiteindelijk een voor de synode positief resultaat. De kosten voor de advocaat waren in 2014 daardoor aanzienlijk hoger dan in het jaar daarvoor;  Ook de ontwikkeling van de protocollen inzake het nieuwe ‘daderbeleid’ naar aanleiding van de gewijzigde ordinantie over het Opzicht nam veel tijd in beslag. Deze protocollen kwamen in samenspraak met alle betrokken organen en personen binnen de dienstenorganisatie tot stand onder regie van JuZa en werden door de kleine synode in het najaar vastgesteld. Inmiddels is een eerste ervaring hiermee opgedaan. Andere werkzaamheden:  Organisatie van twee – in de ogen van de deelnemers zeer succesvolle - studiebijeenkomsten voor leden van colleges voor kerkelijke rechtspraak, met in totaal rond de 100 deelnemers;  Beleidsafspraken rond onderhandse losmakingsconvenanten met moderamen en dienstenorganisatie en voorlichting daarover aan betrokken classicale moderamina en colleges

 

Behandelen van lastige predikanten- en gemeentedossiers die aan het moderamen worden voorgelegd of bij colleges in behandeling zijn; Juridische aspecten in de uitvoering van het project nieuw-Hydepark.

Juridische Zaken werd bij voorkeur ingezet als tweedelijns dienstverlening voor adviseurs in de regio waardoor instroom van vragen wordt beperkt. Een toegankelijke kennisbank via de website hielp hierbij. Bij de beantwoording van de vele vragen die elke maand binnenkomen, werd regelmatig afgestemd met de regionale adviseurs (RACV) en de gemeenteadviseurs-kerkbeheer. Afspraken over beantwoording van veel gestelde vragen werden weer verwerkt in de kennisbank of de modellen. In de voorlichting over zaken die de relatie tussen de kerk en de overheid betreffen, de ondersteuning van werkzaamheden CIO en de voorlichting over het bestuurlijke werk van de synode en haar organen, werd ook dit jaar extra aandacht gegeven aan o.a. de implementatie binnen de kerk van de regelgeving inzake ANBI (leiding projectgroep ANBI-PKN, voorlichting, publicatie van gegevens), de identificatie bij financiële dienstverlening in overleg met de banken en het volgen van ontwikkelingen op het terrein van (monumentale) kerkgebouwen en religieus erfgoed (deelname aan project Nationale Agenda Religieus Erfgoed 2014-2016). Vooral het ANBI-dossier leidde tot een stroom van vragen vanuit het land. Verbetering contact en communicatie vanuit IO met het grondvlak Het aantal publicaties vanuit IO (JuZa) bedroeg 4, in Kerkinformatie en Kerkbeheer. Voorlichting over ANBI was het dominante thema. Afstemming tussen IO en HRM rond predikanten en kerkelijk werkers Omdat de zaken rond predikanten in toenemende mate afstemming en samenwerking met de afdeling HRM vergt, werd een regulier afstemmingsoverleg tussen IO en HRM in het leven geroepen dat enkele malen per jaar bijeen kwam. Classicale Ondersteuning

(€ 972k, begroot € 1.026k)

Regionale adviseurs classicale vergaderingen – regulier werk Het werk van deze functionarissen wordt gekenmerkt door specifieke (inhoudelijke, kerkordelijke, procesmatige) ondersteuning van brede moderamina classicale vergaderingen en/of regionale colleges (visitatie en beheerszaken) bij meer ingewikkelde processen van gemeentevorming, de begeleiding van conflicten rond predikanten en disfunctionerende kerkenraden. Daarnaast wordt toerusting geboden aan leden van (brede moderamina) classicale vergaderingen. In 2014 sprongen – naast de gebruikelijke zaken als telkens oplaaiende conflicten in gemeenten rond predikanten of spannende beleidsdilemma’s in gemeenten (met wijkgemeenten) als gevolg van krimp – de navolgende zaken in het oog:  Twee ‘onderhandse’ (niet volgens de kerkordelijke bepalingen) regelingen rond losmaking van predikanten met financiële paragrafen, die de aanleiding vormden voor het maken van de hierboven in dit kader reeds genoemde beleidsafspraken;  Kerkordelijke aspecten bij de ontwikkeling van de pioniersplekken;  Groeiend gevoel van urgentie bij brede moderamina van classicale vergaderingen en regionale colleges voor de gevolgen van de krimp voor (kleine) gemeenten en de noodzaak van samenwerking van gemeenten en predikanten. Hieruit ontstaan of met als bijkomend effect:  groeiende samenwerking tussen classes en regionale colleges op dit dossier; in Gelderland in de vorm van een regiobreed samenwerkingsproject;  (Voorbereiding van) studie- en werkdagen voor leden van brede moderamina en colleges met het oog op de krimp (Zuiden, Groningen-Drenthe, Friesland);  Ontwikkeling van samenwerking tussen twee classes en tussen 2 CRO’s in het Zuiden met het oog op uitwisseling en eventueel samengaan;  Toenemende zorg over de bemensing van de brede moderamina en colleges in een regio;  Toerusting van leden van de brede moderamina over hun taak of de (geëvalueerde) kerkorde in de vorm van een cursus of bijpraatsessie;  Eerste ervaringen met toepassing van daderbeleid in het kader van Opzicht. Kerkbeheer Ontzorgen van gemeenten inzake kerkgebouwen

(€ 860k, begroot € 749k)

De vorig jaar gevormde projectgroep i.o. voor dit speerpunt kwam enkele malen bijeen om het onderzoek naar de feitelijke gebouwensituatie te volgen en een staalkaart van mogelijkheden voor plaatselijke kerkbeheerders met een overtollig kerkgebouw te ontwikkelen. Tevens werd gewerkt aan de voorbereiding van een bijeenkomst met alle regionale taakgroepen gebouwen. Deze is nog niet gehouden. Het aantal werkgroepen valt tegen. Het plan is om nu via de RCBB’s de op dit terrein actieve personen mensen bij elkaar te halen in het voorjaar van 2015. De bemensing van de projectgroep liep vertraging op omdat de vanuit de Dienstenorganisatie bepleite deelname van de Vereniging van Kerkrentmeesterlijk Beheer in de PKN (VKB) in dit project nog niet tot stand kon worden gebracht. Zoals eerder gemeld wordt in deze fase vooralsnog afgezien van de oprichting van een stichting zoals genoemd in het beleidsplan DO. De achtergrond van die beslissing is dat vanuit het veld (inclusief de VKB) een dergelijke stichting niet als een adequaat beleidsinstrument werd gezien. Gemeenteadviseurs kerkbeheer – regulier werk De gemeenteadviseurs kerkbeheer ondersteunen de plaatselijke beheerders en kerkenraden bij het (beleid betreffende) beheer van de gelden en bezittingen van de plaatselijke gemeenten en diaconieën. Tevens dragen zij als adviseur bij aan het werk van de regionale colleges voor de behandeling van beheerszaken (RCBB) in het kader van het toezien op de vermogensrechtelijke zaken van de gemeenten. In het oog springende zaken waren in dit werkveld:         

Groeiende samenwerking van de RCBB’s in het Zuiden; Groeiend aantal overtollige kerkgebouwen (in het Zuiden en het Noorden) en ondersteuning van plaatselijke zoektocht naar herbestemming en fondsen hiervoor; Toename van het aantal gemeenten met acute solvabiliteitsproblemen met een bezette predikantsformatieplaats; Enkele ingewikkelde ontvlechtingsprocessen bij splitsing van een gemeente en losmaking uit een combinatie; Toenemende zorgen over te kleine Waalse gemeenten (bestuurbaarheid, financieel beheer, toepassing ANBI-regelgeving); Aandacht voor transparantie in het kader van ANBI-regelgeving; Ontwikkeling van nieuw model jaarrekening; Extra aandacht aan voorgeschreven functiescheiding tussen penningmeester en administrateur ondanks groeiend gebrek aan menskracht ter plaatse; Zeldzaamheid: een uitspraak van een RCBB in een conflict tussen kerkenraad en college van kerkrentmeesters over beleid inzake Kerkbalans.

Kerkelijke bijdragen

(€ 129k, begroot € 184k)

De kerkelijke bijdragen, waartoe ook de contributies gerekend worden, betreffen bijdragen aan nationale instanties en gaan onder meer naar de Raad voor de plaatselijke Geldwerving, het studiefonds van de Gereformeerde Bond en de CIO-k.

Oecumene

(€ 337k, begroot € 349k)

Onder deze doelstellingen worden de contributies aan (inter)nationale oecumenische organen, waaronder de Raad van Kerken in Nederland, WCC, WCRC, LWF en CEC verantwoord evenals de oecumenische activiteiten. Nationaal Vanuit het moderamen werden de vaste contacten met andere kerken in Nederland via de Raad van Kerken en andere platforms onderhouden. Bijzondere aandacht was er voor de tweede retraitebijeenkomst van het Nederlands Christelijk Forum(NCF), de voortgang en afronding van de dialoog met de Pinkster- en Evangeliekerken

(geplande rapportage aan de synode: april 2015), de voorbereiding van gesprekken met deputaten van CGK, GKV, NGK en VGKiN en een gesprek met de Evangelische Broederschap. De Broederschap heeft verzocht om een eerste verkenning van de mogelijkheden op het gebied van een associatieovereenkomst . Naar aanleiding van geruchtmakende uitspraken over Marokkanen van de heer Wilders na afloop van de verkiezingen voor de gemeenteraden werd meteen een bijzondere viering georganiseerd met het thema “Wij geloven in meer” in de Kloosterkerk te Den Haag. In dit tertiaal heeft het Nederlands Christelijk Forum (NCF) een tweede retraitebijeenkomst georganiseerd en is er een gesprek geweest met het Evangelisch Broederschap. Naar aanleiding van het nieuws dat vlucht MH17 was neergeschoten, heeft de scriba samen met de Raad van Kerken een herdenkingsdienst van de vele slachtoffers georganiseerd op 23 juli jl., de dag van nationale rouw, in de Joriskerk te Amersfoort. Internationaal In 2014 werden er weer diverse oecumenische conferenties bijgewoond door de scriba, preses en/of moderamenleden. We noemen hier:            

Een vergadering van de Wereldraad van Kerken met de religieuze leiders uit Syrië; een gesprek met Europarlementariërs over het thema Bekeerlingen en hoe de Protestantse Kerk hierbij betrokken is; een conferentie van de GEKE in Malmédy, België; de jaarlijkse meeting van de WCRC in Warschau waar gesproken is over o.a. de kerk in het postcommunistische tijdperk en de spanningen in Oekraïne; een conferentie van de Central Committe World Council of Churches in Genève; het Cairo-overleg; Een ontmoeting met delegaties van de Tjechisch- en Hongaarse kerken in het kader van een uitwisselingsprogramma. Het thema van de ontmoeting was: “Kerk zijn in een geseculariseerde context”; Deelname aan de Consultation Jewish Continuity in the Body of Christ; Deelname aan de LWF Taskforce, die in het teken stond van de verzoening tussen Lutheranen en Mennonieten; Deelname aan een conferentie van de Wereldraad van Kerken samen met Kerk in Actie inzake statenloosheid; Een conferentie van Eukomindo, een Indonesisch-Europees kerkelijk platform dat jaarlijks een studiedag heeft. Dit jaar heeft de Protestantse Kerk deze dag georganiseerd; Een bezoek aan de Iglesia Evangélica del Río de la Plata (IERP), welke verenigd is met de Iglesias Reformadas en Argentina (IRA) en Bolivia.

Lutherse Zaken

(€ 135k, begroot € 108k)

De synodale commissie werd ondersteund door het synodesecretariaat en het management en heeft zich vooral beziggehouden met het organiseren van de kerkendag en overleg met de Commissie Steunverlening en het moderamen over het subsidiebeleid voor gemeenten. Ook is gewerkt aan het opstellen van een beleidsplan en het regelen van financiële zaken, waaronder de voorbereiding van het beleid voor subsidiëring van Lutherse gemeenten vanuit de solidariteitskas, in samenspraak met het moderamen en de kleine synode.

Ledenregistratie Protestantse Kerk (LRP) Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Ondersteuning functioneren ledenregistratie Dienstverlening op verzoek Onderhoud en ontwikkeling Communicatie SILA Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen Resultaatverdeling Institutionele ondersteuning (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) Totaal resultaat

Rekening 2014

Begroot 2014

Rekening 2013

814 686 697 129 269 2.596

1.130 525 570 75 175 2.475

992 551 703 99 176 2.521

0 0 -153

0 0 0

0 0 142

2.443

2.475

2.663

Rekening 2014 -61 -61

Begroot 2014 0 0

Rekening 2013 -15 -15

Nieuwe opzet gebruikersplatform LRP De contouren van het digitale platform, waarmee we de gebruikers willen faciliteren, zijn bekend. Het project heeft echter vertraging opgelopen. Het proces om tot een weloverwogen besluit te komen aangaande de vervanging van de huidige LRP hardware had meer voeten in aarde dan vooraf was voorzien en heeft het opzetten van een nieuwe gebruikersplatform doen uitstellen. Visie inzake verdere ontwikkeling van LRP na 2014 De visienota is inmiddels aangeleverd en besproken door het bestuur. Uit deze bespreking zijn vragen en nadere onderzoeken naar voren gekomen die in de aankomende periode zullen worden uitgewerkt. Kostendekkende dienstverlening De totale inkomsten uit dienstverlening is op gelijk niveau gebleven ten opzichte van vorige jaar. Het aantal verwerkte orders lag daarentegen 3.500 lager dan het jaar ervoor en ook het aantal productiestukken is met 110.000 stuks afgenomen. Inmiddels is de tarifering van de dienstverlening niet meer gekoppeld aan de solidariteitsstaffels die uit het verleden stamden. Dit betekent dat er in principe geen gesubsidieerde dienstverlening meer wordt aangeoden. Omdat de kosten van de gemeenten hierdoor soms explosief stijgen (voor kleine opdrachten), maar ook met honderden procenten goedkoper worden (voor grote opdrachten), zullen in het komende jaar d.m.v. kortingen en opslagen de grote prijsverschillen genivelleerd worden. In 2016 zullen de werkelijke kosten in rekening worden gebracht. Adviseren en ondersteunen van plaatselijke vrijwilligers De eerste oriënterende gesprekken om tot een intensievere samenwerking tussen de verschillende soorten gemeente-adviseurs te komen hebben plaatsgevonden. Duidelijk is geworden dat er wat betreft de werkwijze nauwelijks raakvlakken zijn met die van de gemeenteadviseurs LRP. Het succes van de regiospreekuren die de gemeenteadviseurs LRP voeren is niet haalbaar voor de andere disciplines. Deze regiospreekuren werden goed bezocht en door de deelnemers positief beoordeeld. Door de geautomatiseerde planning wordt veel (reis)tijd bespaard. Ook leveren deze spreekuren nieuw werk voor LRP op. Er worden stappen ondernomen om de samenwerking met de VKB verder te optimaliseren. Communicatie Ter ondersteuning van de visieontwikkeling voor LRP werd een enquête uitgezet onder de gebruikers van het systeem. Daarnaast zijn er tools in LRP ingebouwd die de mogelijkheid bieden om statistische rapportages uit te draaien op de belangrijkste functies van het systeem. De hoge score van ruim 1700 ingevulde enquêtes en de rapportages leverden een goed en bemoedigend beeld op van de

gebruikers en het gebruik van het systeem. De uitkomst biedt mogelijkheden om het systeem en het dagelijks gebruik ervan in de toekomst verder te optimaliseren.

Kerk in Ontwikkeling De kerntaak van het programma Kerk in Ontwikkeling (KiO) is dienstverlening op maat aan plaatselijke gemeenten door met hen te werken aan levenskrachtige vormen van gemeentezijn. Het grootste deel van de formatie wordt ingevuld door gemeenteadviseurs die plaatselijk en regionaal uitvoering geven aan de kerntaak van Kerk in Ontwikkeling. Met de dienstverlening wil KiO een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de Protestantse Kerk in Nederland tot een herkenbaar en aansprekend ‘merk’ in de Nederlandse samenleving. De dienstverlening is gebaseerd op vier rollen die in het werk van de gemeenteadviseurs zichtbaar zijn: Makelaar, Begeleider, Toeruster, Expert. Deze rollen worden ingezet voor de volgende taken: acquisitie, basisdienstverlening en betaalde dienstverlening. Om dit hart heen bevindt zich een binnencirkel (Gemeenteopbouw) en een buitencirkel (Verbinden). Ook de steunverlening valt onder het programma KiO, evenals het maatschappelijk activeringswerk. De lasten van de programmalijn Kerk in Ontwikkeling naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Aquisitie Basisdienstverlening Betaalde dienstverlening Gemeenteopbouw Verbinden - Bureau steunverlening - Steunverlening gemeenten - Koopvaardij pastoraat - Binnenvaartpastoraat - Luchthavenpastoraat - Dovenpastoraat - Studentenpastoraat - Internationaal studentenpastoraat Totaal steunverleningen (solidariteitskas) Steunverlening gemeenteopbouw Steunverlening Kerk in Actie Maatschappelijk Activeringswerk Regionale steunverlening Rentebaten ACV's Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen Resultaatverdeling Kerk in Ontwikkeling (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - reserve steunverlening gemeenten - Reserve steunverl. Lutherse Traditie - sol kas betaalde dienstverlening - reserve categoriaal werk - reserve Kerk en Israël - regionale fondsen - fonds Jeugdwerk Zuid-Holland Totaal resultaat

Acquisitie

Rekening 2014

Begroot 2014

Rekening 2013

756 466 952 1.972 564 165 793 210 148 25 208 970 184 2.703

1.140 820 856 1.946 891 166 2.050 193 169 25 185 845 218 3.851

310 240 15 7.978

443

9.947

1.026 1.981 900 695 567 187 1.709 97 199 25 162 854 153 3.386 0 0 453 318 50 9.376

57

49

48

474 8.509 Rekening 2014 466 1.008 250

133 9.996 Begroot 2014 -250

-18 -60 -199

-50

1.448

-300

9.557 Rekening 2013 347 258 19 116 18 -224 -57 477

(€ 756 k, begroot € 1.140 k)

Voor acquisitie van de verschillende vormen van dienstverlening worden contacten gelegd met (nieuwe) predikanten, ambts- en taakdragers. Kerkenraden worden door ons actief benaderd op hun vragen naar toerusting en de behoefte aan beter functioneren in geestelijk en bestuurlijk opzicht. In deze contacten gaat het om de concrete adviesvraag van de gemeenten. Hiermee wordt de gemeente optimaal geholpen. Om de dienstverlening te laten bijdragen aan levenskrachtige vormen van gemeente-zijn, is acquisitie dus nodig om de door gemeenten gewenste dienstverlening te kunnen aanbieden. Hierin wordt de rol van makelaar zichtbaar: “De makelaar weet ambitie en vraag in gemeenten ondernemend te vertalen naar inzet van deskundigen en de toepassing van voorbeelden van elders. Hierbij ondersteunen gemeenteadviseurs ambts- en taakdragers in de kerntaken van het gemeentezijn, door met hen te werken aan levenskrachtige vormen van gemeente-zijn.”

Basisdienstverlening

( € 466 k, begroot € 820 k)

De basisdienstverlening bevatte ook dit jaar weer de meest uiteenlopende vragen die in het kerkelijk leven voor kunnen komen. Het overgrote deel van de gesprekken met de gemeenten ging over vragen rond de identiteit en toekomst van de gemeente. Voor basisdienstverlening worden de gemaakte kosten niet aan gemeenten in rekening gebracht. Vanwege de beschikbare tijd hiervoor en het beschikbare budget zijn de mogelijkheden voor basisdienstverlening beperkt. Het gaat in de praktijk om eenmalige contacten, waarin voor een vervolg afspraken worden gemaakt over de inzet van de gemeenteadviseur of van collega’s van JOP, IO of van Kerk in Actie. Binnen de basisdienstverlening is specifieke aandacht voor de missionaire en diaconale vragen van gemeenten. De missionaire dienstverlening stimuleert dat de kerk verbindend bezig is, zowel naar binnen als naar buiten. De basisdienstverlening voor Kerk in Actie investeert in diaconale en maatschappelijke betrokkenheid van gemeenten. Betaalde dienstverlening

(€ 952 k, begroot € 856 k)

Na acquisitie en basisdienstverlening wordt een fors deel van de tijd voor gemeenteadvisering ingezet op ‘intensieve dienstverlening’ en gefactureerd aan de gemeenten. In 2014 ging het om een kwart van de werktijd van gemeenteadviseurs. Hier treedt de gemeenteadviseur op als begeleider: “De begeleider weet in een veranderproces de gemeente naar een nieuw perspectief te begeleiden, waardoor de boodschap van het evangelie op een vernieuwende en aansprekende manier uitgedragen kan worden.” Voor deze ‘betaalde dienstverlening’ wordt met de betrokken gemeente een ‘overeenkomst dienstverlening’ aangegaan. Bij deze intensieve projecten gaat het vaak om fusies van gemeenten, begeleiden van het proces van de sluiting van een kerkgebouw en/of om de begeleiding bij het opstellen van een beleidsplan/ toekomstvisie van de gemeenten. Ook stijgt het aantal begeleidingen vanwege spanningen in gemeenten en de samenwerking kerkenraad/predikant. In toenemende mate wordt de intensieve dienstverlening bepaald door de behoefte van gemeenten om missionair en/of diaconaal actief gemeente te zijn. De realiteit van krimp én van roeping karakteriseert de intensieve begeleiding. De afgeronde trajecten worden met de gemeente geëvalueerd, met als doel de kwaliteit nog beter te maken. Hierbij blijkt dat tot op heden de geleverde kwaliteit over het algemeen goed gewaardeerd werd.

Gemeenteopbouw

(€ 1972 k, begroot € 1.946 k)

Naast de directe beschikbaarheid voor begeleiding en advisering van de gemeenten, wordt een deel van de dienstverlening via projecten voorbereid en aangeboden aan gemeenten. Hier is de rol van toeruster leidend voor het werk: ervaringen en behoeften uit gemeenten worden gebundeld en vertaald in een behulpzaam aanbod voor het plaatselijke kerkenwerk. De toerusting in de vorm van cursussen en trainingen wordt belicht in de rapportage van het PCTE, hier rapporteren we over drie specifieke projecten die 2014 voor ons kenmerkten. Voor het derde jaar werd Startzondag over de gehele breedte van de Dienstenorganisatie opgepakt. Bij het thema ‘Met hart en ziel – vieren en verbinden’ werd op de website materiaal aangeboden met suggesties voor een kerkdienst op startzondag, een programma na de dienst en werkvormen om van het thema een jaarthema te maken. Communicatiebureau Dirigo heeft in het kader van zijn 10-jarig bestaan ‘tien van zijn beste uren’ gratis ter beschikking gesteld om een klaar-voor-de-startzondag-run uit te werken die wij gemeenten online aanboden.

‘Een mens van betekenis’, zo luidde de titel van de kerstkrant in 2014 die werd samengesteld door medewerkers vanuit de verschillende afdelingen van de dienstenorganisatie en qua thema raakte aan de campagne van Kinderen in de Knel, ’Ieder kind verdient een Jozef’. Van de krant werden bijna 220.000 exemplaren verspreid, bijna 45.000 exemplaren meer dan het jaar ervoor. Dat komt deels door twee grote bestellingen uit Woerden en Hoofddorp waar de kerstkrant bij de huis-aan-huiskrant werden gevoegd. Voor het zevende jaar op rij verschenen er drie KiO-katernen in Kerkinformatie. Het eerste (mei) over ‘grenzen verleggen in het pastoraat’ (ook het thema van de Landelijke Pastorale Dag), het tweede (oktober) over de werkvelden van KiO en het aanbod erbij (‘de gemeente centraal’) en het derde (december) over Zorgzame Kerk. Er worden altijd extra exemplaren gedrukt die gemeenteadviseurs aan kunnen vragen om te gebruiken in gemeenten. De katernen komen tot stand met behulp van gemeenteadviseurs en projectmedewerkers KiO-landelijk. Aan het laatste katern werkte ook Kerk in Actie mee. Verbinden

(€ 564 k, begroot € 891 k)

Evenals op de terrein van Gemeenteopbouw hebben we ook op dit werkveld te maken met de rol van de expert: “De expert heeft weet van eigen en collegiale kennis/ervaring en zet deze doeltreffend in voor kerk en gemeenten. De dienstverlening in het kader van Verbinden omvat onder andere de expertgebieden op het terrein van Kerk en Israël, ontmoeting met moslims, migrantenkerken en van de SMPR (Seksueel Misbruik in Pastorale Relaties)”. Voor Kerk en Israël was in 2014 bezinning op theologische thema's vanuit het joods-christelijke gesprek (zonder dat dit gegijzeld wordt door politieke stellingnames) een belangrijk aandachtspunt. Een landelijke studiedag stond in het teken van de recent verschenen Christelijke Dogmatiek en de plaats van Israël daarin. De Protestantse Raad voor Kerk & Israël kwam met een Conceptbeleidsplan, met aandacht voor theologische vragen (de Joodse Jezus, Paulus binnen het Jodendom, joodse lezing van het Johannesevangelie). Samenwerking tussen Kerk in Actie en Kerk en Israël wordt door beiden als belangrijk gezien. In de PE module/predikantenreis naar Israël (Onopgeefbaar verbonden) was er aandacht voor Joodse en Palestijnse bijdragen. Datzelfde kwam naar voren in het materiaal voor de Israëlzondag, dat deze keer werd geschreven door Nes Ammim Het veld van Kerk en Israël kent diverse spelers waarmee verbinding werd gezocht. Vaak samen met Kerk in Actie waren er contacten met het Platform Appel Kerk en Israël, Vrienden van Sabeel, de Israëlberaadsgroep Onopgeefbaar Verbonden en Kairos Nederland. Contacten met Joods Nederland werden verder uitgebouwd, vooral met het Centraal Joods Overleg. Dit bleek zeer nuttig bij vragen rond de Kristallnachtherdenkingen. De zorg t.a.v. het opkomend antisemitisme werd met Joodse partners gedeeld. Er was aandacht voor internationale ontwikkeling op joods-christelijk terrein door deelname aan conferenties van de World Council of Churches en International Council of Christians and Jews. De ‘Ontmoeting met moslims’ kent drie aandachtsvelden: de landelijke contacten (Cairo-overleg), de ondersteuning van de plaatselijke dialoog (Geloven in Samenleven) en voorlichting over de islam in de gemeenten. Het Cairo-overleg richtte zich in 2014 op de rol van de religie in het publieke domein onder de noemer “de verlegenheid van de religies”. Hiermee wordt bedoeld dat extreme en afwijkende standpunten van

sommige groepen of enkelingen binnen één religie het beeld bepalen naar de andere religies, naar de overheid en naar de media. De kunst is dan hoe je de heilzame kant van de religies, zoals dat door het merendeel wordt beleefd, beter in beeld kan krijgen. Dit was het thema van de bijeenkomst op 27 augustus in het Joods Cultureel Centrum in Amsterdam. Overigens waren de effecten van de Gazaoorlog en het ontstaan van de Islamitische Staat op deze bijeenkomst ook duidelijk voelbaar. De Joden hebben zich sinds WO II niet zo onveilig gevoeld in Nederland als na de Gaza-oorlog. De moslims hebben het gevoel dat ze ongewenst zijn en hebben bovendien nog te maken met het probleem van steun en/of sympathie voor IS in eigen kring. Voor minister Asscher was dit de reden om de Ridderzaaldialoog op 20 november te organiseren. Het belang van deze bijeenkomst voor het Cairo-overleg was het ontwikkelen van de contacten met de overheid. De website van Geloven in Samenleven, ter ondersteuning van de plaatselijke dialoog is vernieuwd en speelt een steeds belangrijkere rol voor de plaatselijke interreligieuze dialoog. Het aantal bezoekers liep op tot meer dan 400 per maand. Er is een groep vrijwilligers geworven en getraind om de plaatselijke groepen te begeleiden. Verder is er een training ontwikkeld voor vertrouwenspersonen in migrantengroepen, zodat ze een brugfunctie kunnen vervullen tussen de 1e generatie ouderen en de uitvoerders van de zorgwetten. Samen met Kerk in Actie en Oikos is op 27 oktober een studiedag georganiseerd voor predikanten en kerkelijk werkers over ‘moreel leiderschap’. Op deze bijeenkomst is een format gepresenteerd, waar predikanten en kerkelijk werkers in eigen kring mee aan de slag kunnen om hun eigen vaardigheden op dit gebied verder te ontwikkelen. Het werkveld “Migrantenkerken” investeerde in relaties met de andere kerken en andere netwerken. Voor de keuzes voor prioriteiten en haalbaarheid is in 2014 een nieuw werkplan gereed gekomen, waarbij een projectgroep van diverse betrokkenen en deskundigen verantwoordelijk is voor de uitvoering. De eerste aandacht van de projectgroep is gegaan naar het stimuleren van meer contact en samenwerking tussen plaatselijke gemeenten en migrantenkerken. Hiervoor worden plaatselijke gemeenten direct benaderd Uit de eerste ervaringen met deze aanpak blijkt dat het voor betrokkenen belangrijk is om over meer inzicht en vaardigheid in interculturele communicatie te beschikken. Er is een begin gemaakt om een aanbod hiervoor te ontwikkelen. De inmiddels structurele contacten tussen de voorgangers van autochtone en allochtone kerken in de classis Utrecht/Zeist hebben o.a. geleid tot het Choir Festival. In 2014 hebben voor de tweede keer acht koren van verschillende culturele achtergrond in eigen talen Gods lof bezongen.

In 2014 heeft de coördinator Seksueel Misbruik in Pastorale Relaties (SMPR) haar werkzaamheden afgerond en de nieuwe coördinator zich ingewerkt. Samen met het Interkerkelijk Bestuurlijk Overleg van SMPR is een beleidsplan opgesteld, dat voor de komende jaren richting geeft aan het werk. Daarin wordt naast de bestaande werkzaamheden van hulp aan en begeleiding van slachtoffers en gemeenten prioriteit gegeven aan preventie door voorlichting en bekendheid met protocol en beroepscode. SMPR heeft een cursus opgezet met als resultaat vijf nieuwe vertrouwenspersonen en vijf nieuwe gemeentebegeleiders. Ook hebben leden van colleges van opzicht en een medewerker van JuZa aan de cursus meegedaan. SMPR is blij met belangstelling vanuit die kant van het kerkenwerk. De huisstijl is herzien, de website is daaraan aangepast en geactualiseerd, er is een nieuwe folder uitgebracht. De Evangelische Broedergemeente is tot SMPR toegetreden. De contacten met het Leger des Heils zijn opnieuw aangehaald. Er zijn in 2015 zeven vertrouwenspersonen ingeschakeld en drie gemeenten begeleid. Verder zoeken predikanten, kerkenraadsleden, visitatoren, gemeenteleden en anderen contact om advies en informatie.

Steunverleningen en categoriaal pastoraat

(€ 2.703 k, begroot € 3.851 k)

Ook in 2014 heeft de Commissie Steunverlening het staande beleid uitgevoerd. De resultaten van de ingezette route uit 2011 aan de hand van het rapport ‘Van gemeenten voor gemeenten” waren weer duidelijk zichtbaar. Weliswaar is het aantal behandelde subsidieverzoeken gedaald t.o.v. 2013 maar dit wordt mede veroorzaakt door het extra hoge aantal subsidieverzoeken met betrekking tot het project ‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’ die in 2013 zijn behandeld. In verhouding tot het aantal aanvragen in 2012 is er sprake van een stijging. Net als de afgelopen jaren stond 2014 in het teken van het verder uitwerken van de criteria van het steunverleningsbeleid. Het resultaat hiervan was dat in 2014 subsidie is toegezegd voor een pilot ‘clusterpredikant’ in het noorden van het land en dat er beleid is ontwikkeld voor de financiële ondersteuning voor de begeleiding van gemeenten bij aanklachten inzake seksueel misbruik in pastorale- of gezagsrelaties. Verder zijn 45 subsidies toegezegd in het kader van het project ‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’. Ook werden in 2014 diverse stimuleringsbijdragen aan samenwerkende gemeenten (SAGE project) toegezegd en zijn er enkele kleine subsidies verstrekt waarbij gemeenten gestimuleerd worden om, vanwege de ernstige financiële situatie, samen met de gemeenteadviseur over de toekomst van de gemeente na te denken en een revitaliseringsplan op te stellen. In totaal zijn er 115 steunaanvragen behandeld. Dat waren er 73 minder dan het voorgaande jaar. De aanvragen voor pastorale projecten zijn ten opzichte van de piek van vorig jaar gedaald van 110 naar 61 maar beduidend hoger dan de 17 aanvragen voor pastorale projecten in 2012. De aanvragen voor gebouwen laten een lichte daling zien (van 49 naar 43). Het verzoek voor rentesubsidie is in een doorgaande trend wederom fors gedaald ten opzichte van 2013 (van 15 naar 4). Vermoedelijk heeft dit te maken met het feit dat gemeenten op dit moment minder makkelijk een zware verplichting aangaan. Het categoriale pastoraat verkeert, na een aantal turbulente jaren waarin bezuinigingen werden doorgevoerd en de gevolgen daarvan tot hernieuwde prioritering en herschikking van taken leidde, weer in een rustiger vaarwater. In 2014 is afscheid genomen van binnenvaartpastor Ds. G. van Zeben. Hij is opgevolgd door ds. D. Meijvogel. Opnieuw zijn er drie succesvolle bezinningsweekends geweest voor jongeren, jonge gezinnen en de oudere leden van de varende gemeente. De website is vernieuwd en de eerste stappen voor onderling contact via de sociale media zijn gezet. De werkgroep koopvaardijpastoraat werkt aan een nieuw beleidsplan waarin gekeken wordt naar de veranderde context van het werk en hoe daar op ingespeeld kan worden. De studentenpastores in landelijke dienst worden sinds 2014 begeleid vanuit de Mobiliteitspool. Maatschappelijk Activeringswerk

(€ 309 k, begroot € 443 k)

Het Maatschappelijk Activeringswerk probeert, met de hulp van overheidssubsidies, de rol van kerken op diaconaal- en maatschappelijk terrein concrete invulling te geven. Het Maatschappelijk Activeringswerk in de provincies Overijssel en Gelderland zette zich met behulp van overheidssubsidie in 2014 in op het leggen van goede verbindingen tussen diaconieën onderling en tussen kerken en overheid. Daarmee hoopte zij te bewerkstelligen dat kerken en overheid hun eigen plaats weten te vinden in het totaal van de veranderingen die er zijn op sociaal gebied. De samenwerking tussen Kerk in Ontwikkeling en Kerk in Actie in het kader van het project Zorgzame Kerk en werd door het MA-werk gestimuleerd als een goede vorm van lokale inzet van kerken bij de veranderingen op sociaal gebied. Gemeenteadviseurs hebben een actieve rol bij de uitvoering van het gesubsidieerde project Interculturele Zorg, omdat door de sociale veranderprocessen juist bij allochtone Medelanders een extra inspanning nodig is om in de samenleving te kunnen participeren. Het MA-werk probeert ook bij kerken en overheden extra aandacht te vragen voor mensen die psychisch heel kwetsbaar zijn en het niet op eigen kracht redden. Dit gebeurt onder andere door het opzetten van maatjesprojecten. Het MA-werk kan zichzelf vanuit subsidies en fondsen blijven financieren.

Missionair Werk en Kerkgroei Missionair Werk & Kerkgroei (MWK) is het programma van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk dat kerk en gemeenten ondersteunt om missionair te zijn en hen stimuleert vorm en inhoud te geven aan missionaire activiteiten. Kerk en gemeenten zijn er omdat er zending is, en niet andersom. De kerk mag zich in de beweging van zending opgenomen weten en als het ware een brugfunctie vervullen tussen Christus en de wereld. De gemeente is missionair. Dit gaat vooraf aan alles wat wij in de kerk en namens de kerk doen. Het gaat daarbij om drie woorden: gunnen, uitnodigen en betrekken:  Gunnen Gemeenten en gemeenteleden gunnen het evangelie dat aan henzelf geschonken is graag aan anderen. Het beste wat een mens kan overkomen is de ontmoeting met Jezus Christus. Dat beste is voor iedereen bestemd. Wie zelf grond onder de voeten krijgt door het geloof in de levende Heer, wenst dat ook een ander toe. Gunnen vergt een open en actieve communicatie.  Uitnodigen Andere mensen worden uitgenodigd om te geloven. Deze uitnodiging houdt ook de roep in tot omkeer en vernieuwing van het leven. Bekering als de keuze om tegen dingen “ja” of juist “nee” te zeggen, is niet vrijblijvend. Tegelijkertijd is missionaire communicatie vrij van macht of dwang. Aan anderen wordt de ruimte gelaten ja, nee of misschien te zeggen.  Betrekken Geloven in je eentje kan niemand. In de christelijke gemeenschap helpen mensen elkaar het geloof te bewaren en daar in te groeien. Missionair werk betekent mensen betrekken bij de gemeente. In die zin is missionair werk ook gericht op kerkgroei. Wel moeten we met woorden als ‘resultaten’ en ‘effecten’ voorzichtig zijn: ‘kerk en geloof’ is geen project in onze hand, maar in de hand van God. Tegelijk mag groei ook gepaard gaan met groei in aantal. En ook het tot staan brengen van ledenverlies is groei. Missionair werk is geen eenrichtingsverkeer maar veronderstelt een dialogische houding. God heeft zich toegewend tot de gehele wereld. In de christelijke gemeenschap kunnen we niet zonder het besef dat in ons land ook andere godsdienstige tradities zijn. Met hen zoeken we de dialoog met respect voor hun godsdienst. De lasten van de programmalijn Missionair Werk en Kerkgroei (MWK) naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Missionaire vernieuwing gemeenten Missionaire communicatie Kerkelijk Pionieren Flankerend beleid Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

Resultaatverdeling Miss. Werk en Kerkgroei (x € 1.000)

- reserve missionair werk Totaal resultaat

Rekening 2014

Begroot 2014

Rekening 2013

354 188 1.040 307 1.889

570 226 1.289 365 2.450

429 167 1.081 323 2.000

102

24

29

-23

-9

1.968

2.474

2.020

Rekening 2014 116 116

Begroot 2014 -435 -435

Rekening 2013 1 1

Bij de begroting was een onttrekking voorzien van 435 K€. MWK is blij dat deze onttrekking uit de missionaire reserves niet heeft hoeven plaats vinden en dat het mogelijk bleek een bedrag van 116 K€ aan de reserves toe te voegen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een lager kostenniveau bij missionaire vernieuwing en bij het opstarten van pioniersplekken. Deze activiteiten zijn wel zoals gepland uitgevoerd, maar het kostenniveau bleek lager te liggen dan voorzien. Een reden is dat sommige pioniersplekken minder subsidie nodig hebben dan van tevoren was begroot. Daarnaast is er sprake van verschuiving in de tijd. Subsidie aan een pioniersplek wordt pas toegezegd wanneer een samenwerkingsovereenkomst getekend wordt. Dit kost tijd. De verwachting is dan ook dat de kosten, met name door de uitbreiding van de pioniersplekken, naar verwachting in 2015 en volgende jaren substantieel stijgen. Missionaire vernieuwing gemeenten

(€354 k, begroot €570 k)

Missionaire ronde Eredienst In het najaar van 2013 is een derde missionaire ronde gestart die in het voorjaar van 2014 is afgerond. Thema: missionaire eredienst. In totaal zijn er 20 bijeenkomsten door het hele land gehouden, 11 in het najaar van 2013 en 9 in het voorjaar van 2014. Tijdens de ronde werd er materiaal uitgereikt. Op papier en op film, ter bezinning met als doel bewustwording over de eredienst. Hoe kan die toegankelijk zijn, hoe houden we rekening met gasten en nieuwkomers? Gemiddeld kwamen er 20-25 predikanten in de middag en ’s avonds rond de 60 mensen. De aantallen deelnemers namen toe naarmate de ronde vorderde. We eindigden met 40 predikanten en we waren rond de 80 mensen in de avond. Landelijk Missionair Festival Op 8 november 2014 vond in het landelijk dienstencentrum het eerste Landelijk Missionair Festival (LMF) plaats. Het evenement werd georganiseerd door de Protestantse Kerk in Nederland en de organisatie van Kerk2012 & 2013. Het LMF is zowel een vervolg op als een vervanging van Kerk2012, Kerk2013 en de landelijke ambassadeursdag van MWK. Het festival ging verder met de lijnen die Kerk2012 en Kerk2013 hadden uitgezet, maar voegde ook iets toe. Het was hierdoor een heel nieuw evenement. Het LMF was, kort gezegd, een festival over manieren en vormen van missionair-zijn in deze (digitale) tijd. Onder het thema ‘Mission-air. Iedereen aan boord?’ nam het LMF mensen uit de breedte van de kerk mee op reis naar nieuwe plaatsen, perspectieven en mogelijkheden. Het LMF bood een breed programma met meer dan 40 workshops, 50 boeiende en invloedrijke sprekers, live muziek, creatieve workshops en ruimte voor ontmoeting. Naast het hoofdprogramma waren er zeven themavelden: Naar een 100% inclusieve kerk, Kerk Online, Geloofscommunicatie, Visie en strategie, Best practices, Creatief/muziek en Eten en drinken. Tijdens de dag was er ook een moment van ontmoeting met de missionaire ambassadeurs ingepland. Middels een workshop sprak MWK met de ambassadeurs. Samen met de aanwezige vrijwilligers, workshopleiders etc. waren er circa 500 mensen op het festival aanwezig. De bezoekers gaven het festival gemiddeld cijfer een 7,9. Missionaire ambassadeurs en donateurs MWK heeft 246 ambassadeurs. Daarnaast heeft zij ook een groot aantal donateurs. Op 31 december 2014 zijn er 3376 donateurs die financieel aan missionair werk bijdragen. Om de relatie met haar achterban warm te houden is het relatiemagazine Bries ontwikkeld en toegezonden naar al haar contactadressen. In april en in oktober verschenen respectievelijk het vijfde en het zesde nummer van Bries. Het blad werd aan ca. 17.000 postadressen verzonden en ca. 270 emailadressen. Dit betreffen donateurs, ambassadeurs en anderen die het missionair werk een warm hart toedragen. Met Bries wil MWK laten zien wat er aan de basis van het missionaire werk, in de gemeenten, gebeurt. Advisering plaatselijke gemeenten

Op aanvraag worden door MWK ook avonden en studiedagen in het land ingevuld voor plaatselijke gemeentes en kerkenraden, meestal naar aanleiding van vervolgvragen uit de missionaire ronde. Deze avonden worden vooral verzorgd door ds. Nynke Dijkstra en ds. Hans van Ark.

Kleine missionaire subsidies In 2014 zijn aan 36 gemeenten eenmalige subsidies van maximaal € 2.500,- toegezegd voor een missionair project dat zij niet helemaal zelf konden bekostigen. Het merendeel van de aanvragen betrof de muzikale monoloog van theoloog en theatermaker Kees van der Zwaard met de titel ‘Hier sta ik, dansen en vechten met Maarten Luther’. Voorwaarde was dan wel, dat deze voorstelling uitdrukkelijk ook missionair in de plaatselijke gemeenschap werd geprofileerd. Er is veel gebruikt gemaakt van deze regeling waarbij een gemeente die de voorstelling inhuurt max. € 500 subsidie kan krijgen. De regeling is in de zomer stopgezet om ook ruimte te houden om andere plaatselijke projecten te ondersteunen. Uiteindelijk is € 26.150,- van de begrote € 30.000,- uitgegeven.

Missionaire communicatie

(€ 188 k, begroot € 226 k)

Nieuwe uitgaven Missionair Werk en Kerkgroei In het afgelopen jaar heeft MWK nieuwe uitgaven uitgebracht, zoals het gebedenboek ‘Help ons U te vinden’, met 101 nieuwe gebeden en de adventskalender 2014 ‘Stem die mij roept’. Het zijn uitgaven voor persoonlijke bezinning en/of het markeren van een hoogtepunt van het kerkelijk jaar. Diverse medewerkers van MWK schrijven daarnaast met regelmaat op aanvraag artikelen, columns en boekbesprekingen in diverse bladen en publicaties. De uitgaven van Missionair Werk hebben een opbrengst opgeleverd van € 154.000,-. De kosten bedroegen € 111.000,-. De ‘winst’ bedroeg € 43.000,-. Website en Facebook Op de website van de Protestantse Kerk in Nederland is MWK verantwoordelijk voor het onderdeel ‘Missionair oogpunt’. Deze Oogpunten worden regelmatig opgenomen in Kerkbulletin en ze worden gedeeld op websites van lokale gemeenten. Bijdragen worden geleverd door een vaste kern van schrijvers. De Facebookpagina www.facebook.com/PKNmissionair heeft inmiddels meer dan 1.000 likes. Dat betekent dat berichten van deze pagina veel verschijnen in de nieuwsoverzichten van anderen en gemiddeld 625 personen per keer bereikt. In totaal mocht Missionair Werk en Kerkgroei in 2014 nagenoeg even veel bezoekers ontvangen als in 2013 (2013: 43,1% nieuw vs. 56,9% terugkerend / 2014: 43,7% nieuw vs. 56,3% terugkerend). Startzondag Het thema voor de startzondag 2014 was: ‘Met hart en ziel – vieren en verbinden’. De Protestantse Kerk maakte materiaal voor een kerkdienst op startzondag en een programma voor na de dienst. Voor gemeenten die van het thema hun jaarthema maakten, waren allerhande suggesties en werkvormen beschikbaar. Op www.pkn.nl/startzondag stond vanaf 1 mei 2014 suggesties voor de dienst op startzondag, werkvormen voor een programma na de dienst, en materiaal om van het thema een jaarthema te maken. Kerstcampagne Bij de kerstcampagne is i.s.m. KIA, Corporate Communicatie, JOP en KIO een krant gemaakt: ‘Een mens van betekenis’. De krant is in een oplage van 220.000 exemplaren verspreid, dat is bijna 45.000 exemplaren meer dan vorig jaar, terwijl nu voor het eerst een eigen bijdrage van 10 eurocent per krant van de bestellers werd gevraagd

(€1.040 k, begroot €1.289 k)

Kerkelijk Pionieren

100 pioniersplekken Het voornemen is in deze beleidsperiode samen met gemeenten 100 pioniersplekken in te richten. Het gaat hier om een van de beleidsprioriteiten waaraan meerdere programmalijnen samenwerken, te weten KIA (samenhang diaconaat en missionair werk), JOP (pioniersplekken met jongeren en kinderen), HRM (via de mobiliteitspool voorzieningen voor pioniers en predikanten die in landelijke dienst komen) en KIO (het begeleiden door acht speciaal toegeruste gemeenteadviseurs van pioniersplekken in de diverse regio’s). MWK heeft hierin het initiatief. 2014 stond in het teken van het verder ontwikkelen van nieuwe pioniersplekken en het uitwerken van beleid. Het projectteam bestaat uit 5 medewerkers van MWK, twee medewerkers van JOP, een medewerker van de IZB, een medewerker van het Evangelisch Werkverband (EW) en een medewerker van International Church Plants (ICP). Per 2015 zal ook een medewerker van de protestantse gemeente Amsterdam, een medewerker van de protestantse gemeente Den Haag en een medewerker van de HGJB ook deel gaan uitmaken van het projectteam. Deze teamuitbreiding leidt ook tot een andere structuur binnen het team, zodat de slagvaardigheid niet onder de omvang gaat lijden. Naast het projectteam is er ook een beleidsmatige stuurgroep waarin ook de programmalijnen van de dienstenorganisatie vertegenwoordigd zijn. Ontwikkelingen In 2014 zijn informatiebijeenkomsten met interne belanghebbenden georganiseerd. Ook werd een traingingsprogramma voor pioniersteams uitgevoerd. In totaal zal elk pioniersteam over een periode van twee jaar aan vijf teamretraites deelnemen. Ook zijn er inmiddels heldere kaders voor samenwerking met pioniersplekken van buiten de Protestantse Kerk. In januari 2014 vond binnen het Landelijk Dienstencentrum een goed bezocht symposium plaats. Het symposium ging over de lessen van de Engelse Fresh Expressions of Church voor de huidige generatie pioniers in Nederland. Hoofdspreker met bisschop Graham Cray. Hij is in Engeland verantwoordelijk voor de Fresh Expressionsbeweging. Ook is de relatie met de Maatschappij van Welstand, het Evangelisch Werkverband, de IZB en ICP verstevigd. De samenwerking met de HGJB wordt in 2015 verstevigd. Daarnaast gaan in Amsterdam en Den Haag speciaal aangestelde medewerkers op stedelijk niveau het pionieren aldaar ondersteunen. Kwantitatieve resultaten Het bleek dat het proces van intentieverklaring tot samenwerkingsovereenkomst vaak meer tijd in beslag nam dan was voorzien. Mede daardoor is het aantal getekende samenwerkingsovereenkomsten nog lager dan beoogd. Tegelijk ligt het aantal intentieverklaringen wel nabij de doelstelling: eind 2014 zijn in totaal ruim 30 gemeenten serieuze stappen aan het zetten richting pionieren, waarvan er bijna 20 een samenwerkingsovereenkomst hebben getekend eind 2014. Dit zijn alle pioniersplekken die tussen 2012 samenwerkingsovereenkomst getekend hebben.

en

2014

een

intentieverklaring

en/of

Een samenwerkingsovereenkomst – het officiële begin van een pioniersplek - is getekend door: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

Almere Hilversum Den Haag Noordwijk Wijk bij Duurstede Amsterdam Maarssen Utrecht Amersfoort Gouda Gaastmeer Woerden Woerden Apeldoorn Zaandam Huizen

De Schone Poort Vitamine G Laakkwartier Windkracht 3.0 ZIN Heilig Vuur West De Spil De Haven De Lutherse Zwaan Nieuwe Goudse Kliederkerk Het Baken Twintigers Woerden Thirsty Live Ontmoetingsdiensten

Een intentieverklaring – voor de voorbereiding op een pioniersplek – is getekend door: 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32.

Zoetermeer Apeldoorn Rotterdam Peize Zwijndrecht Landelijk Apeldoorn Drachten Oostburg Zeist Noordwelle Amsterdam Spijkenisse Arnhem Harderwijk Utrecht

Halte 2717 De Verwondering Hoogvliet Zin In Peize Het Badhuis Poptempel De sleutel Yours! JOTA-JONG Buurtvrij Kloosterwelle Van geslacht tot geslacht Dorsvloer De Schuytgraeff Nog te bepalen Stiltecentrum

Ter illustratie worden er een drietal plekken uitgelicht.

Heilig Vuur West Kernbegrippen bij Heilig Vuur West zijn ‘omzien naar elkaar’ en ‘saamhorigheid in de wijk creëren’. Daarbij is het christelijk geloof de grote inspiratiebron. Allerlei activiteiten zijn ontwikkeld om verbindingen tussen mensen te laten ontstaan en hen iets van het evangelie te laten ontdekken. Zo is er maandelijks een bijeenkomst in café De Toog waar mensen samen een gedeelte uit de Bijbel lezen en daarover doorpraten. En er zijn vieringen waarbij mensen ook samen eten. Onder de titel ‘Het Visioen’ zijn er filmavonden. ‘Bakkie Troost’ is alleen voor vrouwen en brengt het gesprek op gang over de grote levensthema’s.

De Schone Poort In een grote nieuwbouwwijk in Almere is het predikantenechtpaar Ter Veen actief met een nieuwe manier van kerk-zijn. Activiteiten zijn onder meer het Kerkcafé, het Labyrint en een omgebouwde oude SRV-wagen waarmee het echtpaar de wijk intrekt en aansluit bij de plekken waar iets gebeurt. De wagen wordt onder meer ingezet als Bijbelvertelbus voor kinderen.

Twintigers Woerden Een enthousiaste jeugdwerker in Woerden ontdekt dat de tieners die zij begeleidt als ze ouder worden geen aansluiting vinden bij de kerk. Het is de start van een pioniersplek onder twintigers, juist ook voor twintigers buiten de kerk. Er ontstaan drie sporen: netwerk (ontmoetingen), zin-zoeken (op zoek rond de grote levensvragen) en verdieping (voor twintigers die zich willen verdiepen in de Bijbel). De locatie is een café-restaurant in het centrum van Woerden, die de kelder gratis ter beschikking stelt.

Kerkorde In april 2014 heeft de synode besloten dat er voor pioniers ruimte is om te dopen en het avondmaal te vieren. Preciezer gezegd, het gaat om alle ambtswerkzaamheden van een predikant, zolang zij worden verricht in verbinding met de specifieke pioniersplek. De basis hiervoor is ordinantie 2. art. 18 uit de Kerkorde. De procedure die pioniers dienen te volgen, is door het projectteam beschreven in 9 stappen. Het team biedt ondersteuning bij het volgen van dit stappenplan. Vanuit Woerden en Gouda kwamen de eerste aanvragen binnen van pioniers die hiervan gebruik gaan maken. De voorbereidingen voor een training voor pioniers op dit vlak is afgerond en rond april 2015 vond de eerste try-out van deze training plaats. Teamretraites Om de teams van pioniersplekken toe te rusten worden er teamretraites georganiseerd. Deze retraites vervangen de ‘Newcleasia’ bijeenkomsten en bulletin. In 2014 werden er vier teamretraites gehouden. Tijdens de teamretraites krijgen de pioniersplekken de gelegenheid concrete plannen verder te ontwikkelen, te groeien naar een sterker team en met andere pioniersplekken kennis te maken. De volgende elementen uit deze retraites scoorden in de evaluatie hoog: het ontwikkelen van concrete plannen en het toegroeien naar een sterker team. De verbondenheid met andere teams en het opdoen van verfrissende ideeën zijn volgens de evaluaties nog minder goed uit de verf gekomen.. 90% van de genodigde teams waren bij de retraites aanwezig. Lopende initiatieven, de zogeheten eerste generatie pioniersplekken Dit betreffen de pioniersplekken Kop van Zuid, MarcusConnect, Crosspoint, Wateringse Veld, IJburg, MijnKerk.nl, Nijkleaster, Nesselande/Zevenhuizen en ICF Gouda. De genoemde pioniersplekken bevinden zich in diverse fases van verzelfstandiging. MWKG blijft ook als de financiering beëindigd is de eerste jaren nog nauw betrokken bij deze plekken door middel van begeleiding. We lichten hier mijnkerk.nl ter illustratie toe. Mijnkerk.nl Er zijn veel websites die over geloven gaan, er is er maar één die gericht is op het bouwen aan een geloofsgemeenschap. In mei was de inkt droog van het Pioniersplan MijnKerk.nl – 2014-2016. De doelstelling wordt daarin als volgt verwoord: Internetkerk MijnKerk.nl verbindt mensen met elkaar om te ontdekken welke hoop, inspiratie en verbondenheid er ligt in een leven met God. De doelgroep was en blijft de ‘moderne burgerij’ (vlg. het model van Motivaction). Deze doelgroep laat zich typeren als veelal woonachtig in nieuwbouwwijken, de ouders hebben nog een binding met kerk en geloof maar

zij zelf niet of nauwelijks meer. Genieten van wat het moderne leven de mensen biedt, wordt als belangrijk ervaren. Binnen die groep richt de site zich vooral op mensen die enige christelijke achtergrond hebben. Daarbij past een benadering die zich laat kenschetsen met de woorden: populair, eenvoudig en omarmend. Thema’s die goed aansluiten bij de doelgroep zijn te vinden in de rubrieken: muziek, natuur, leven en geloven. De website wil interactie stimuleren (online en offline) tussen bezoekers onderling. Daartoe worden lokale ontmoetingen (meet-ups) georganiseerd. Het hoe en wat daarvan is inmiddels uitgewerkt in de ‘content-to-community-strategie’ De afgelopen periode is het aantal vrijwilligers sterk gegroeid, inmiddels zijn er 19 enthousiaste mensen die regelmatig een bijdrage leveren. Ook het aantal bezoekers aan de website en het aantal likes van de Facebookpagina is in 2014 stevig gegroeid. Het beleidsplan bevat enkele toekomstscenario’s waarover in 2015 verder nagedacht zal worden i.v.m. het aflopen van de pioniersperiode van 3 jaar in 2016. Realiteit eind 2013

Doelstelling eind 2014

Realiteit jan 2015

Aantal blogs per dag op website

<1

2

2á3

Unieke bezoekers website per maand

3.750

5.000

8.976

Likes Facebookpagina

2.000

3.000

3.276

Lokale meet-ups van MijnKerk.nl

0

2

6 zijn in de opstart

Web- en eindredacteuren (vrijwillig)

4

10

19

Bezoekers bij Top2000-dienst

0

200

250-500 kerken)

Bezoekers bij dierendagviering

0

100

50

per

dienst

(40

Opleiding predikanten en pioniers in missionair werk In september 2014 is een twee jaar durende missionaire opleiding voor predikanten gestart. De opleiding is samen met het PCTE (Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie) ontwikkeld. Er wordt onder andere meegewerkt door docenten van de PthU. Deze specialisatie is erop gericht dat predikanten en kerkelijk werkers adequaat leiding kunnen geven aan het missionaire veranderingsproces binnen de context van hun werk, het vermogen ontwikkelen om de eigen geloofstraditie uit te dragen en om pro-actief aanwezig te zijn in de samenleving, ook in een crossculturele context. Het belangrijkste thema van de specialisatie ligt in de wederkerige relatie tussen Woord en traditie enerzijds en de context en cultuur van nu anderzijds. Communicatie is een kernwoord in de opleiding. Bij de opleiding worden ook de kerkenraden betrokken uit de gemeentes van de deelnemende predikanten. Samenwerking met International Church Plants (ICP) In 2014 kreeg de samenwerking met ICP verder vorm. In intensief overleg is de inhoud van de teamretraites voor pioniersteams tot stand gekomen. Daarbij heeft ook ICP een aantal onderdelen verzorgd. Doordat er duidelijkheid is gekomen over de kaders voor interkerkelijk pionieren, liggen er ook op dat vlak kansen voor ICP-plekken om zich te verbinden met de Protestantse Kerk en steun te krijgen. Flankerend beleid

(€ 307 k, begroot €365 k)

De Beraadsgroep Missionair Werk en Kerkgroei is in 2014 twee keer bijeen geweest. Tijdens de eerste twee bijeenkomsten werden actuele thema’s besproken zoals de plannen rond de 100 pioniersplekken en de opzet van de opleiding ‘missionaire specialisatie van predikanten’. Samenwerking met IZB De samenwerking met de IZB concentreert zich op een aantal gezamenlijke pioniersplekken in den lande (onder andere Marcus Connect/Den Haag, Wateringsveld/Boei 90). Een functionaris van de IZB is toegetreden tot het projectteam, dat de coördinatie van de 100 Pioniersplekken voor zijn rekening neemt. Hij begeleidt de pioniersplekken Hilversum/Vitamine G, Utrecht/De Haven en Huizen/De Brug.

Maandelijks vond er overleg plaats tussen de directeur van de IZB en de programmamanager Missionair Werk en Kerkgroei. Er heeft op 27 maart 2014 een gezamenlijke teamdag plaatsgevonden in De Brug in Amersfoort. Thema: discipelschap. De IZB is samen met de HGJB en GZB betrokken bij het overleg op moderamen- en directieniveau om de samenwerking met de MUO’s (Modalitaire UitvoeringsOrganisaties) verder te inventariseren. CWM Van 20 t/m 21 januari heeft de General Secretary van Christian for World Mission (CWM) een bezoek gebracht aan de Protestantse Kerk in Nederland. Hij was aanwezig bij het symposium over pionieren. In oktober 2014 kwam de Europese regionale commissie weer bij elkaar en werd er gekeken naar de resultaten op missionair gebied vanaf 2014. Er was grote waardering voor wat in Nederland gebeurt.

Kerk in Actie Kerk in Actie is het missionaire- en diaconale werk van de Protestantse Kerk. Kerk in Actie voert haar werk uit in opdracht van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. Het werk van Kerk in Actie is verdeeld in drie hoofdprogramma’s: Zending, Werelddiaconaat en Binnenlands Diaconaat. Ook Noodhulp vormt een onderdeel van het werk van Kerk in Actie. Directe diaconale en missionaire samenwerking en hulp staat in al het werk voorop. Ook vindt Kerk in Actie het belangrijk om een stem te laten horen tegen onrecht, zowel in Nederland als in de ruim veertig landen waar Kerk in Actie met partners samenwerkt. De lasten van de programmalijn Kerk in Actie naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Rekening 2014

Begroot 2014

Rekening 2013

Diaconaal werk Binnenland Beleid, communicatie en voorlichting HKI Zending Werelddiakonaat Impulsis Togetthere Policy & Development

2.677 414 114 7.467 16.104 48 489

2.315 265 167 7.995 11.150 669 464 178

3.065 417 161 8.077 18.732 51 357

Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat

27.313 2.178

23.203 2.276

30.860 2.442

19

0

318

Totaal doelstellingen

29.511

25.479

33.621

Diaconaal werk Binnenland De directe contacten met plaatselijke diakenen en diaconale vrijwilligers vormen de basis van het werk van Kerk in Actie. Kerk in Actie gaf landelijk of via de gemeenteadviseurs ruim 700 keer op maat adviezen aan diaconieën of ging op werkbezoek. Daarnaast werden diaconieën geadviseerd bij o.a. de ontwikkeling van diaconaal beleid via de methode “Diaconaat op de kaart’, over de relatie ‘kerk en WMO’ en de besteding van diaconale gelden. Er werd ondersteuning verleend bij de verdere opbouw van het project SchuldHulpMaatje en toerusting gegeven op bijeenkomsten van diaconale classicale commissies en werkverbanden. De positie en draaglast van kleine diaconieën vraagt om specifieke aandacht. Het diaconaat professionaliseert, hetgeen kansen geeft maar ook nieuwe vragen met zich mee brengt.

In 2014 speelde de toekenning van de klacht tegen de Nederlandse staat inzake de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers een prominente rol, zeker ook in de media. Het Europees hof voor de rechten van de mens heeft de klacht van de Protestantse Kerk gegrond verklaard. Door dit feit is het inmiddels zo dat de staatssecretaris gemeenten gaat vergoeden voor basale opvang, vooruitlopend op een meer definitieve regeling. Dit is een heel mooi en concreet lobby resultaat. In 2014 is de Vereniging SchuldHulpMaatje Nederland opgericht, inmiddels actief in 68 plaatsen met 58 leden en 10 startende locaties. Er zijn 3.500 mensen in schulden geholpen met inzet van 1350 getrainde maatjes en 13.400 mensen via een helpsite (toename 65%). Dankzij een extra subsidie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is gestart met een wijkgerichte aanpak en de site 'Eerste Hulp bij Schulden" voor mantelzorgers die in hun omgeving mensen tegenkomen met groeiende schulden. De diaconale inzet op het terrein van zorg werd handen en voeten gegeven via het project Zorgzame Kerk in samenwerking met het programma Kerk in Ontwikkeling. Doel is ‘als kerkelijke gemeenschap zorgzaam te zijn voor hen die zorgafhankelijk zijn binnen en buiten de kerk’. Het doel om 10 – 15 lokale pilots te ontwikkelen werd ruimschoots gehaald. Er zijn in totaal 18 pilots gestart op de deelprojecten Kerk als Schakel, Kerk als Knooppunt Levensvragen, Zorgmaatje en Lokale pleitbezorging. Er is veel belangstelling voor het project Zorgzame Kerk. In 2014 nam de kerkelijke aandacht t.a.v. zorg voor de schepping toe. Het netwerk van contactpersonen in plaatselijke kerken groeide sterk en het aantal kerken dat zich aanmeldde bij de GroeneKerkenactie liep op tot 62. In Groningen, Overijssel, Gelderland, Amsterdam ontstonden lokale initiatieven waarbij men op eigen kracht kerken motiveert om verduurzaming ter hand te nemen. Draagvlak voor duurzaam kerkbeheer groeit mede door de ‘toolkit’ die hiervoor ontwikkeld werd. Vragen over beheer zijn beantwoord door een groep vrijwilligers die over specifieke deskundigheid beschikken. Beleid, communicatie en voorlichting In Nederland voert Kerk in Actie haar werk uit samen met én namens ruim 1800 plaatselijke gemeenten en twee miljoen leden. In het beleidsplan staat: ‘Kerk in Actie wordt meer Protestantse Kerk in Actie. In al het werk van Kerk in Actie staat het vergroten van eigenaarschap voorop. Dit willen wij bereiken door te werken aan de herkenning van en verbinding met het werk van Kerk in Actie in de plaatselijke gemeente.’ Om meer invulling te geven aan deze verbondenheid is er in het najaar van 2014 een nieuw team van gemeenteadviseurs aan de slag gegaan. Zij leggen contact met lokale diaconieën en ZWO-groepen, denken met hen mee en adviseren hen over de wijze waarop hun gemeente met het werk van Kerk in Actie verbonden kan zijn. Inkomsten onder druk Voor de vierde keer op rij waren in 2014 de inkomsten uit fondswerving lager dan het voorgaande jaar. Een van de redenen hiervoor is dat kerken zich niet meer altijd automatisch verbonden voelen met Kerk in Actie. Hierdoor wordt Kerk in Actie, hoewel het eigen diaconale orgaan van de kerk, steeds vaker gezien als een van de vele goede doelen die een beroep doen op een financiële bijdrage. Bovendien geven lokale gemeenten soms de voorkeur aan eigen projecten van gemeenteleden boven het werk van Kerk in Actie. Verder richten meerdere christelijke of algemene goededoelenorganisaties hun fondswerving steeds vaker op kerken. De inkomsten vanuit particuliere donateurs zijn het afgelopen jaar wel op peil gebleven. Meer focus

Kerk in Actie focust zich van 2014 tot en met 2020 binnen de bestaande programma’s op vier werkgebieden. Of het nu gaat om zending, werelddiaconaat, Noodhulp, Kinderen in de knel of diaconaat in Nederland, onderstaande thema’s lopen er als een rode draad doorheen:  Geloven tegen de verdrukking in: Kerk in Actie ondersteunt christenen in landen waar zij in de minderheid zijn. Hierbij wordt samengewerkt met kerken die bruggen willen bouwen in conflictgebieden en die zich samen met anderen inzetten voor vrede en recht.  Geloven in de kracht van lokale (geloofs)gemeenschappen: Kerk in Actie helpt lokale gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland, partnerkerken en christelijke organisaties in binnen- en buitenland om levendige gemeenschappen van hoop te zijn. Zij krijgen ondersteuning bij hun inzet voor kwetsbare groepen in de eigen omgeving. In Nederland gaat het hierbij met name om de thema’s zorg, armoede, vluchtelingen en duurzaamheid.  Noodhulp, voor, tijdens en na rampen: Kerk in Actie verleent acute hulp aan mensen die zijn getroffen door een ramp. Dit gebeurt samen met lokale kerken en organisaties die de bevolking en cultuur kennen en die daarom weten waar de nood het hoogst is. Samen met deze organisaties werkt Kerk in Actie ook aan preventie en wederopbouw.  Kinderen in de Knel: Kinderen zijn kwetsbaar. Maar al te vaak worden zij misbruikt of aan hun lot overgelaten. Kerk in Actie bestrijdt kinderarbeid en uitbuiting van kinderen en geeft straatkinderen, werkende kinderen, oorlogskinderen, gehandicapte en misbruikte kinderen de kans kind te zijn. Vanaf 2016 is het de bedoeling dat 80 procent van het werk van Kerk in Actie binnen de focus van deze vier werkgebieden valt. In dit verslagjaar is hiermee een begin gemaakt. De werkgebieden zijn bepalend voor de keuze van partners. Ook in de communicatie over het werk van Kerk in Actie zal de nadruk liggen op deze werkgebieden. Geloven in delen In aansluiting op de nieuwe beleidsfocus heeft Kerk in Actie in 2014 gekozen voor een nieuwe kernboodschap: Geloven in delen. Dit motto refereert aan de overtuiging dat iedereen kan delen van wat hem of haar gegeven is. Dat kunnen tijd en talent zijn, aandacht en zorg, geloof of geld en goed. ‘Geloven in delen’ legt de nadruk op de gemeenschap die de kerk vormt, zowel in Nederland als elders. Samen zijn we de kerk in actie: niet alleen de landelijke kerk, maar ook plaatselijke gemeenten, partners in Nederland en overal ter wereld, uitgezonden medewerkers, vrijwilligers, donateurs en kerkleden. Door de krachten te bundelen, komen mensen met elkaar in verbinding en groeit er nieuwe hoop. Zo kan er blijvend een verschil worden gemaakt voor mensen die aan de kant staan. Zending In 2014 zijn de hoofdlijnen van het beleid in het kader van het meerjarenplan voortgezet. Voor het zendingsprogramma in 2014 betekent dit:  Versterking van de focus op christelijke gemeenschappen in landen waar zij kwetsbaar zijn en dan vooral in die landen waar de verhouding tussen moslims en christenen onder spanning staat. Kerk in Actie levert vanuit een brede visie en haar netwerk een afgewogen bijdrage aan solidariteit met onze partners én het bouwen van bruggen tussen christenen onderling en tussen christenen en moslims. Dit geeft invulling aan de Kerk in Actie focus op: geloven tegen de verdrukking in.  Versterking van de verbinding tussen het (kerkelijk) partnernetwerk en kerken in Nederland. De rol van (buitengewoon) uitgezonden medewerkers in het bevorderen van uitwisseling en ontmoeting zal meer nadruk krijgen. Ook was er op 24 mei opnieuw een publieksdag: Kerk in Actie Werelddag, gericht op ontmoeting en inspiratie. Dit geeft mede invulling aan de Kerk in Actie focus op: geloven in de kracht van lokale geloofsgemeenschappen.  Versterking van de verbinding tussen zending en werelddiaconaat vooral waar het gaat om (nood) hulp in situaties van (religieuze) conflicten, rechten van (religieuze) minderheden en het opkomen voor mensen die buitengesloten worden. Dit geeft mede invulling aan de Kerk in Actie focus op: bestaansrecht voor minderheden. De middelen ten behoeve van subsidies en bijdragen aan partners zijn in 2014 toegedeeld aan 8 programma’s en een post “overig” conform de begroting. De programma’s dragen bij aan de algemene doelstellingen van Kerk in Actie, aan de specifieke doelstellingen voor zending en geven concrete invulling aan de drie werkvelden van zending (communicatie van het evangelie, gemeenteopbouw en bruggen bouwen). Voor een uitgebreid verslag van deze bestedingen zie het Kerk in Actie publieke jaarverslag.

Het aantal uitgezonden zendingsmedewerkers is op dit moment 25 en komt daarmee boven de doelstelling uit. In het najaar was er een intern trainingsprogramma voor een 5 tal uitzendingen van jonge theologen. Zij zullen vanaf 2015 met name een bijdrage gaan leveren aan het programma intercultureel bijbel lezen in samenwerking met partners van Kerk in Actie. In de communicatie van Kerk in Actie Zending zullen de uitgezonden medewerkers een steeds belangrijker plaats innemen. Zij zijn zeer herkenbare ambassadeurs van het werk van Kerk in Actie en haar partners. Werelddiaconaat

Kerk in Actie werkt sinds 2007 intensief samen met ICCO. Voor het wereldwijde diaconale werk hebben Kerk in Actie en ICCO een gezamenlijke uitvoerende afdeling. Concreet gaat het daarbij om: 

 

Noodhulp: binnen dit programma valt ook de samenwerking met de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO). Bij uitzonderlijke humanitaire rampen slaan elf samenwerkende hulporganisaties de handen ineen onder de naam Giro555. ICCO & Kerk in Actie trekken samen op binnen de SHO; Impulsis: een gezamenlijk programma ter ondersteuning van particuliere initiatieven; Het uitvoeren van het programma werelddiaconaat in de 7 regionale kantoren van ICCO en Kerk in Actie. Ook de Kinderen in de Knel programma’s zijn hier onderdeel van.

Vanaf 2012 is de samenwerking tussen ICCO en Kerk in Actie verbreed door de vorming van de ICCO Coöperatie. Kerk in Actie is een van de drie leden van deze coöperatie. De andere leden zijn coPrisma en Edukans. De coöperatie voert de gezamenlijke programma’s uit die o.a. vanuit de overheid gefinancierd worden. Daarnaast ontwikkelt de Coöperatie nieuwe gezamenlijke fondswerving en een investeringsfonds voor duurzame economische ontwikkeling. In het eerste beleidsplan van 2013, getiteld Towards a Just and Dignified world, staan de twee pijlers van het werk van de coöperatie genoemd:  Bestaanszekerheid: hierbij ligt de nadruk op voedselzekerheid en landbouwontwikkeling, noodhulp en klimaat;  Bestaansrecht: hierbij ligt de nadruk op het tegengaan van sociale uitsluiting, recht op land en natuurlijke bestaansbronnen, recht op en toegang tot onderwijs en gezondheidszorg. Deze twee pijlers staan met elkaar in verbinding binnen de coöperatie. Bovendien zijn deze pijlers leidend bij het kiezen van partners, zoals kerken, ngo’s, bedrijven en overheden, voor een bepaald programma. Kerk in Actie is ook deelnemer aan het ICCO Investeringsfonds, dat in 2013 is opgericht om nieuwe vormen van ontwikkeling te financieren. Dit fonds investeert in opkomende, kleine bedrijven in ontwikkelingslanden. Door kleine producenten kansen te bieden richting de regionale markten wordt duurzame economische ontwikkeling gestimuleerd. In 2014 zijn de eerste daadwerkelijke investeringen vanuit het fonds gerealiseerd. Deze investeringen zijn vooral gedaan in kleine en middelgrote bedrijven op het gebied van landbouw (Agri-business).

In 2014 hebben de leden van de coöperatie gewerkt aan een nieuwe samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken. Voorwaarde om subsidie te kunnen aanvragen, is dat organisaties samenwerken binnen een strategisch partnerschap. Kerk in Actie heeft in 2014 aan twee aanvragen meegewerkt bij het ministerie voor subsidie vanaf 2016. Hiervan is een aanvraag in januari 2015 toegekend. De toekenning van deze aanvraag was lager dan verwacht. In 2015 moeten er aanvullende maatregelen worden genomen. Bij deze ene aanvraag ligt de nadruk op het bepleiten en beïnvloeden van projecten op het gebied van duurzame economische ontwikkeling. De ICCO Coöperatie werkt daarbij samen met CNV Internationaal en Wilde Ganzen. Eind 2013 is samenwerking tussen Kerk in Actie en ICCO geëvalueerd. Deze evaluatie levert een positief beeld op van de effecten van deze samenwerking. Gesignaleerd werd dat ten aanzien van de samenhang tussen werelddiaconaat en zending verbetering mogelijk is. Er is een actieplan gemaakt bij de bevindingen uit de evaluatie. In de april synode is de evaluatie besproken en aanvaard. Verdere voortgang van de samenwerking zal via de reguliere verslaglegging met de synode worden gedeeld. Noodhulp: de middelen voor noodhulp zijn volgens plan besteed aan:  Directe hulp bij kleinere rampen en bij ‘vergeten rampen’;  Vergroten van weerbaarheid tegen het optreden van rampen zoals droogte en overstromingen (voorkomen en voorbereid zijn voor het geval dat);  Versterken van het ACT-netwerk in de concentratiegebieden voor noodhulp vanuit Kerk in Actie;  Inzet van vrijwilligers voor het trainen van partners in het omgaan met risico’s in hun omgeving. Specifieke acties zijn er geweest t.b.v. Noodhulp in Syrië en in samenwerking met de SHO in het kader van de strijd tegen Ebola. Impulsis Onder de naam Impulsis biedt Kerk in Actie (samen met ICCO en Edukans) plaatselijke gemeenten en particuliere organisaties met een eigen project op het gebied van zending en werelddiaconaat de mogelijkheid tot samenwerking en medefinanciering. In 2014 is ingezet op het verbinden van deze projecten met de programma’s van Kerk in Actie zodat samen gewerkt wordt aan kwaliteitsverbetering en effectiviteit. De plaatselijke gemeente of organisatie werft zelf een deel van de fondsen. Dit jaar is er een verbinding met het programma Kinderen in de Knel gelegd. Op dit thema is gericht Particulier Initiatief ondersteund. Togetthere Togetthere is het internationale jongeren programma van ICCO en Kerk in Actie en verbindt jonge mensen uit lokale gemeenten en studentenorganisaties met partners van Kerk in Actie en de ICCO Alliantie. Jongeren doen mee aan groepsreizen of werken als vrijwilliger of professional mee in projecten van partners. Het programma draagt bij aan de versterking van de relatie met partners in het Zuiden, betrekt jongeren bij internationale ontwikkelingssamenwerking, draagt bij aan capaciteitsopbouw van partnerorganisaties en maakt het werk van Kerk in Actie en ICCO zichtbaar in de Nederlandse samenleving. In het kader van de aanpassing van het programma van Togetthere is de nadruk komen te liggen op het realiseren van jongerenreizen in opdracht van kerk in Actie. Van de twee geplande jongerenreizen in de zomerperiode is de reis naar Israël en Palestina vanwege veiligheidsrisico’s door het conflict tussen Israël en Gaza niet doorgegaan. Deze reris is uitgesteld. De reis naar Rwanda is wel doorgegaan. Aan de 40dagentijdcampagnereis naar Bangladesch hebben 6 jongeren deelgenomen. Zij zullen een belangrijke rol vervullen bij de campagne van 2015. Verder hebben 11 jongeren deelgenomen aan het Changemaker traineeship. Tot slot hebben 550 jongeren deelgenomen aan het Changemaker Festival.

Jeugdwerk Protestantse Kerk De missie is kinderen en jongeren te stimuleren om invulling te geven aan een relatie met God en hen de ruimte te geven om te ontdekken wat geloven in God voor hen betekent door het uit willen dagen, voorleven en begeleiden van jongeren op hun levensweg. Met als doel dat zij verantwoordelijkheid (leren) te nemen en zorg te hebben voor zichzelf, de ander en de wereld. Dit wordt bereikt door goede begeleiding en coaching en door zelf mee te doen. Zo kunnen kinderen en jongeren groeien in hun ontwikkeling en ontdekken wat het voor hen betekent te geloven in God. Ze ontdekken zo ook dat anderen in hen geloven en dat God een relatie met hen wil aangaan. Daarvoor hebben kinderen en jongeren een goede thuisbasis nodig. Maar ook een lokale gemeenschap waar ruimte is voor ontwikkeling en plekken waar zij geïnspireerd worden en in contact komen met andere kinderen en jongeren. Van belang is dat er een goede afstemming en een wederkerige verhouding is tussen deze plekken. In 2014 is de essentie voor JOP geformuleerd van waaruit het team werkt: elk kind en iedere jongere weet zich door God geliefd! De lasten van de programmalijn Jeugdwerk Protestantse Kerk naar hoofdoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Rekening 2014

Begroot 2014

Rekening 2013

Jongeren Organisatie Protestantse Kerk (JOP)

JOP: JOP Advies en ondersteuning JOP Corporate JOP Producten en ontwikkeling LOCAAL: JOP HGJB GVO Jeugdwerk Protestantse kerk: Algemeen HGJB WELJA V-LINK Catechesefonds Totaal lasten

Resultaatverdeling Jeugdw. Protestantse Kerk (x € 1.000) - risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - reserve Jeugdwerk - fonds Diepenhorst (tbv jeugdwerk) Totaal resultaat

770

582

904

920

861 840 311 553

Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

520

130 171 21

318 180 10

67 1.814

68 2.266

27 176

21

26 245

2.017

2.287

3.922

Rekening 2014 -157 -100 -30 -287

Begroot 2014 -200 -100 -300

196 226 4 2 76 3.651

Rekening 2013 2 100 100 2

Het programma JOP, Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk is er ter ondersteuning van het kader (en taakdragers en uitvoerders) van het jeugdwerk in de lokale gemeente en de classes. JOP is een onderdeel van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk, en werkt samen met:  HGJB, voor wat betreft de dienstverlening ter ondersteuning van de coaches en het kader van het jeugdwerk in de lokale gemeente en de classes. HGJB is een zelfstandige vereniging en MUO voor de Protestantse Kerk met een samenwerkingsovereenkomst met de dienstenorganisatie. De lokale jeugdwerkers van de HGJB zijn in dienst van de dienstenorganisatie en vallen onder de mobiliteitspool;  Relatiebeheer met andere jeugdwerkorganisaties en coördinatie van hun werk binnen de Protestantse Kerk, Catechesefonds en WELJA. Het jaar 2014 is te karakteriseren als een overgangsjaar waarin de inhoudelijke en organisatorische gevolgen van het rapport ‘Verbonden met de Bron’ (uit 2013) zijn uitgewerkt. Bij de uitwerking van deze transitie ‘Eenvoudig en Flexibel’ is ingespeeld op de bredere ontwikkelingen in de Dienstenorganisatie zoals de Mobiliteitspool, het stimuleren van integrale dienstverlening en de nadruk op ontzorgen (van gemeenten en klanten). De werkzaamheden ten behoeve van GVO zijn per 2014 ondergebracht bij het PCTE.

JW-PKN HGJB De lokale jeugdwerkers van de HGJB zijn in 2014 overgegaan naar de Mobiliteitspool. De begeleiding van deze jeugdwerkers en de contacten met de gemeenten zijn uitbesteed aan de HGJB. In 2014 zijn op 5 plekken lokale jeugdwerkers via de HGJB werkzaam geweest in een gemeente. In 2014 is de samenwerking tussen de HGJB en JOP opnieuw tegen het licht gehouden en was er bestuurlijk overleg. Er zijn voorbereidende gesprekken gevoerd om te komen tot meer concrete en inhoudelijke samenwerkingsgebieden. Door de afspraken die zijn gemaakt wordt een aanzet gegeven voor meer samenwerkingsprojecten waar beide organisaties aan werken voor het jeugdwerk als geheel. De geldstroom naar de HGJB had in het bijzonder betrekking op eigen activiteiten van de HGJB voor gemeenten die zich verwant voelen met de HGJB. Hier is minder aan uitgegeven dan begroot doordat niet alle geplande projecten ingevuld zijn. Tegelijkertijd is in 2014 vanuit het moderamen een breder traject gestart over de samenhang/samenwerking tussen dienstenorganisatie en de modalitaire uitvoeringsorganisaties. Een speciale adviescommissie heeft hierover een gesprek gevoerd in december 2014 (HGJB) en januari 2015 met JOP. Voor 1 juli 2015 wordt dit advies verwacht. Tot de uitkomst van dit advies en de conclusies die hieruit getrokken zullen worden, is besloten om in de geest van het samenwerkingscontract 2015 in te gaan. Om de daadwerkelijke samenwerking tussen beide jeugdwerkorganisaties niet te remmen, zijn enkele praktische afspraken gemaakt om de brug te slaan naar het DO/MUO traject. Zo is er een start gemaakt rondom het thema Veilig Jeugdwerk, een gezamenlijke ‘toer’ langs classes/kerken en een inventarisatie van andere samenwerk-projecten en/of thema’s.

JW-PKN WELJA De WELJA is het afstemmingsoverleg van jeugdactiviteiten in het Evangelisch-Lutherse deel van de Protestantse Kerk. Welja verbindt en ondersteunt verschillende activiteiten binnen het Evangelisch-Luthers deel van de Protestantse Kerk, waaronder vakantiekampen en weekenden. In 2014 vond een herbezinning plaats op de ondersteuning en financiering vanuit Jeugdwerk Protestantse Kerk. Er is gekozen voor een strikter bepaalde aanvraag voor de financiering, betere verslaglegging en een bezuiniging. Het aantal deelnemers aan de vakantiekampen en – weekenden nam af.

JW-PKN algemeen In 2014 hebben we samengewerkt binnen het verband van de Evangelische Alliantie (EA). Daarnaast werken we ook samen in een bredere Community of Practice, een netwerk rond het christelijk jeugdwerk. O.a. de CHE, het onderzoekscentrum Jeugd, Kerk en Cultuur van de PThU, de jongerenwerkersopleiding van De Wittenberg, de jeugdorganisaties binnen de Protestantse Kerk en de Evangelische Alliantie zijn hierbij betrokken. Met verschillende organisaties werkten wij samen aan de ontmoeting en toerusting van jeugdwerkers, het opstellen van een competentielijst voor jeugdwerkers en nieuwe verbanden voor scholing en onderzoek. Hieruit is de website www.jeugdwerkers.org ontstaan en de goedbezochte studiedag Re-Search&Re-Act. JW-PKN catechesefonds De handreiking ‘Een tien voor catechese. Aandacht voor kwaliteit van leren geloven in de gemeente’ is in het najaar van 2013 aangenomen door de synode. De handreiking is aangeboden aan de plaatselijke gemeente en wordt gebruikt om stil te staan bij vier pijlers onder de catechese: de jongere, de catecheet, de gemeente en het materiaal. In gemeentes in het land ontstaat een toenemende belangstelling voor een verdere verkenning van de gemeente als leeromgeving en voor het belang van relatie in de catechese (de inzet van de persoon van de catecheet als materiaal in de catechese). Een voorbeeld van dit laatste is mentorcatechese. De synode nodigde in het najaar van 2014 uit tot een verdere doordenking van de verhouding tussen relationele catechese en curriculaire catechese, dat is: catechese die vooral wordt benaderd vanuit de relatie tussen de catecheet (de gemeente) en de jongere en catechese die vooral wordt georganiseerd vanuit een geprofileerde, alle leeftijdsfasen omvattende leerlijn. Hiertoe is een aantal interviews gevoerd met kerkelijk werkers en predikanten. De uitwerking hiervan zal de basis vormen voor een consultatie in het najaar van 2015 (met experts) waarin genoemde verhouding zal worden gewogen, en aanvullend op de handreiking nieuwe visie op catechese zal worden gevoerd. Ook is er in 2014 gewerkt aan een nieuwe methode speciaal voor 16plussers. Door uitgeeftechnische redenen, de ingewikkeldheid van de catechese-materialenmarkt en praktische stagnatie in de samenwerking met de HGJB is dit niet tot uitvoer gekomen. JOP Advies en ondersteuning en JOP Producten en ontwikkeling In de praktisch invulling binnen JOP zijn er in 2014 enkele grote veranderingen doorgevoerd: 

De teams JOP Advies en Ondersteuning en JOP Product en Ontwikkeling werden samengevoegd tot een team.  De lokale jeugdwerkers werden overgeplaatst naar het team Mobiliteit. Hierdoor zijn de jeugdwerkadviseurs niet meer verantwoordelijk voor de personele begeleiding van de jeugdwerkers. Daardoor komt er voor de jeugdwerkadviseurs meer nadruk te liggen op een klantgerichte aanpak voor gemeenten. De inhoudelijke doelstellingen in 2014 waren: Investeren in karaktervorming De activiteiten en productontwikkeling rond karaktervorming is voor 2014 goed afgerond. Omdat het begrip karaktervorming nogal divers geïnterpreteerd kan worden is een basisdocument ontwikkeld over de theologische en aan catechetische aspecten van karaktervorming. Deze verkenning is geconcentreerd op verduidelijking van het begrip christelijke karaktervorming. In drie pilots in ZuidHolland is gestart met een jongerengroep waarin specifiek word ingezet op karaktervorming.

Aanwezig in niet-kerkelijke sociale verbanden jongeren Tijdens de EO-Jongerendag en het Changemaker Festival zijn diverse werkvormen ontwikkeld en getest. De ervaringen, met name op het gebied van het scheppen van gelegenheid voor persoonlijke ontmoetingen met jongeren zijn erg positief. Eind 2014 is er een pioniersplek opgestart met pionier Corjan Matsinger. Onder de werktitel ‘Poptempel’ wordt er ontdekt hoe er een gemeenschap rondom muziek gestart kan worden waarbij het aanwezig zijn op festivals een van de elementen zal worden. Pioniersplekken gericht op kinderen en jongeren In 2014 zijn vijf pioniersplekken gericht op kinderen en jongeren gestart. Dit zijn: Campus Hoogvliet, Live Zaandam, Kladdertsjerkke Gaastmeer, 20’ers Woerden en de intentieverklaring Poptempel waarbij JOP als zendende gemeente optreedt. In Emmen, Vaassen, Vorden, Hengelo, Maasdijk en Oostburg zijn goede contacten opgebouwd. Ervanuit gaande dat de intentieverklaring gezien word als de start van een pioniersplek lag JOP in 2014 op schema. Echter: gezien het voortraject is Gaastmeer niet als JOP-pioniersplek gelabeld. Inventariseren lokale jeugdwerkers en bijdragen aan beroepsveld JOP heeft samen met het team Mobiliteit in 2014 een aanbod ontwikkeld waaruit niet-JOPjeugdwerkers uit drie pakketten kunnen kiezen om begeleiding in te kopen. Daarnaast biedt JOP door de uitgave van PRO, de JOP-tweets en facebookberichten een plek waar ervaringen in het jeugdwerk gedeeld kunnen worden. Ook is met de inzet van het essentietraject een extra hulpmiddel gekomen waarmee werkers hun eigen ‘waarom’ en een analyse van hun context kunnen verwoorden. Jeugdwerktransitie in gemeenten De Jeugdwerktransitie is in dit tertiaal afgerond. Na een pilot in 4 gemeenten om te komen tot een training over de essentie van je jeugdwerk, is deze officieel gelanceerd. In totaal hebben 6 gemeenten het essentie-traject afgenomen in 2014. De ontwikkeling van het traject ‘de essentie van het jeugdwerk’ is snel en goed uitgevoerd. Er is nu een bruikbaar en verkoopbaar instrument in handen dat lokale gemeenten verder helpt. De transitie binnen JOP heeft zoveel waarde dat dit proces voor de collega’s een inspirerend voorbeeld is voor het proces dat we willen bereiken in de protestantse gemeenten. Om dit te ondersteunen is er een spiegelverhaal geschreven waarmee mensen aan het denken worden gezet over hun eigen rol in het jeugdwerk en de kansen die voor het oprapen liggen. Bovendien zijn in samenwerking met de PGCJ Zuid-Holland in 8 gemeenten trajecten gestart waarin een oriëntatie plaats vindt op nieuwe vormen van jeugdwerk. Andere zaken samengevat: 

   

JOP COACH Live in de regio blijkt te voorzien in een duidelijke behoefte van mensen in het jeugdwerk om dichter bij de woon- of werkplaats toerusting te ontvangen. De 8 avonden in verschillende regio’s hadden zo’n 600 bezoekers (dat waren er 100 minder dan in 2013) en het is gelukt vrijwilligers te inspireren en te ondersteunen bij hun werkzaamheden in de lokale gemeente. De beoordeling door de deelnemers van JOP COACH Live lag op 7,6. De ontwikkeling van de jeugdwerkadviseurs tot meer procesbegeleiders verloopt soepel. De adviseurs lukt het meer en meer vanuit eigen kwetsbaarheid en bevlogenheid als procesbegeleider en ‘critical friend’ op te treden Het onderzoek naar de kindvriendelijkheid van de gemeenten is afgerond. De uitkomsten worden in 2015 gecommuniceerd. Op basis van dit onderzoek is al wel eind 2014 een advies over de rol van JOP binnen het gebied van Kindernevendienst inclusief aanbeveling voor JOP afgerond. De werving van vrijwilligers is gestart. Er is een procedure over de vrijwilligersinzet vastgesteld als uitwerking van het vrijwilligersbeleid in de DO en in diverse projecten kregen vrijwilligers een goede rol die aansluit bij hun competenties. Er zijn momenteel 26 vrijwilligers bij JOP actief. Sirkelslag ontwikkelde door en het aantal deelnemende groepen groeide met 10% tot 520 bij Sirkelslag YOUNG; SirkelslagSchool bleef ongeveer gelijk met 200 klassen en SirkelslagKids groeide van 180 naar 220 groepen. (YOUNG en Kids gemiddeld 10 kinderen per groep, School gemiddeld 25).

Human Resource Management De specifieke missie van de afdeling HRM is dat de medewerkers van de afdeling ervoor zorgen dat  de juiste mensen  met de juiste combinatie van houding, kennis en vaardigheden  op de voor hen en de organisatie best passende werkplek  een optimale bijdrage kunnen leveren aan het werk binnen kerk en gemeenten  en dat zij daarvoor passend worden beloond. Motto van de afdeling “HRM: maakt mensen sterk voor het werk van de kerk”.    

Daartoe heeft de afdeling zich georganiseerd binnen drie eenheden Deskundigheid Mobiliteit Rechtspositie

Deskundigheid HRM - Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie Het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) is het professionele instituut voor toerusting, vorming en professionalisering van het kader (vrijwilligers en professionals) van de Protestantse Kerk in Nederland. Het is de missie van het PCTE om het kader te vormen met een relevant, goed en gevarieerd (cursus)aanbod dat de bezieling van de werkers en de kwaliteit van het werk versterkt. De lasten van het PCTE naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Basiscursussen Vervolgcursussen Kadercursussen Cursussen landelijk Kerk muziek Landelijk vervolg aanbod TVG Bezinningscentrum Beraadgroep catechese Vorming en bezinning Permanente educatie Interne scholing Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

Resultaatverdeling PCTE (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - reserve solidariteitskas - reserve permanente educatie - Overige reserve mbt permanente educatie Totaal resultaat

Rekening 2014

Begroot 2014

Rekening 2013

603

653

505

356

310

314

9 726

143 1.411

1.694

2.517

29 709 57 1.614

36 2 1.733 Rekening 2014 108 99 302 34 542

-33 2.517 Begroot 2014

0

1.581 Rekening 2013 89 141 320 550

In 2014 werd een positief resultaat gerealiseerd ad € 107k. Dit resultaat is ontstaan op de personele lasten door vacatures, inzet van medewerkers PCTE binnen andere afdelingen waarvoor een vergoeding werd ontvangen en hogere opbrengsten uit het cursuswerk dan begroot. In 2014 ontving het PCTE uit verschillende bronnen financiële middelen voor een bestemmingsfonds ten behoeve van theologische vorming. Cursussen, opleidingen en studiedagen Na een eerdere teruggang is in 2014 het cursuswerk weer helemaal terug op het oude niveau. Aan cursussen, opleidingen en studiedagen werd door zo’n 5100 mensen deelgenomen. In dit getal zijn de deelnemers aan de workshops op landelijke dagen en de cursisten in de TVG plaatsen niet meegenomen. Kadercursussen (€ 603k, begroot € 653k) Door stijging van het aantal cursussen stegen zowel de kosten als de opbrengsten ten opzichte van vorig jaar. Per saldo gaf dit een gunstig effect ten opzichte van de begroting. In 2014 is inhoudelijk gewerkt aan de vernieuwing van het PCTE. Onderdeel daarvan is de doordenking en implementatie van 'integraal leren' (blended leren, waaronder e-learning) in het aanbod van het PCTE. Resultaat daarvan is het concept van de 'leergemeenschap', dat in 2015 verder uitgewerkt gaat worden. Daarnaast is verder gewerkt aan de modularisering en het meer trainingsgericht maken van het PCTE-aanbod. Onder andere door scholing van de docenten, zoals een startdag voor cursusontwikkelaars waarin gewerkt is met het trainingsmodel van de Galan. In 2014 werden 314 kadercursussen en themabijeenkomsten georganiseerd met ruim 4200 deelnemers. Dit betrof 55 verschillende cursussen, nieuw waren in 2014 onder andere vier cursussen binnen het kader van de Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving met het oog op Kerkbalans 2015 (de Nieuwe campagne; de Periodieke gift; Nalatenschappen en Giften; Geldwerving en Randkerkelijken).

De waardering voor de cursussen blijft stabiel met een 7,6 voor de cursussen en een (kleine) 8 voor de docenten. Een score, waar we zeer tevreden mee zijn. Workshops tijdens de Landelijke Pastorale Dag en tijdens JOP Coach Live worden binnen het kader van het PCTE gegeven. In totaal namen 986 bezoekers deel aan deze workshops. Landelijk vervolgaanbod (€ 356k, begroot € 310k) Bij het landelijk vervolgaanbod zien we veel ontwikkeling en groei. Inmiddels maken we onderscheid tussen cursussen, opleidingen en studiedagen. De opleidingen zijn daarbij een (deels) nieuw fenomeen. Naast de al jaren goed lopende driejarige opleiding Bevoegdheid III voor kerkmusici, werd in 2014 voor het Programma Missionair Werk en Kerkgroei de Missionaire Specialisatie opgezet en heeft het PCTE de verantwoordelijkheid overgenomen voor de opleiding Geestelijke Begeleiding, die in samenwerking met de PThU wordt gegeven. Het totaal aan landelijk vervolgaanbod betrof 77 activiteiten met 830 deelnemers. De opleiding Bevoegdheid III ging in 2014 met 24 deelnemers van start in Den Haag. Een grote, gevarieerde groep onder bezielende leiding van cursusleider Jeroen de Haan laat zien met hoeveel enthousiasme dit vak beoefent wordt. Daarnaast werd de driejarige opleiding in Doesburg (11 deelnemers) afgesloten. Aan het toelatingsassessment voor de Missionaire Specialisatie werd door 24 mensen deelgenomen, in september ging de opleiding uiteindelijk met 16 deelnemers van start. Een groot avontuur voor de deelnemers, betrokken kerken en de studieleiding. In december werd, als onderdeel van de opleiding een studiereis naar Londen gemaakt. In 2014 zijn het PCTE en de Werkbegeleiding gesprekken gestart met de steungroep Geestelijke Begeleiding en de PThU over de organisatie van de specialisatie Geestelijke Begeleiding. Doelstelling is dat in september een nieuwe lichting van start gaat. In 2014 werden door het PCTE 33 landelijke cursussen verzorgd, met 420 deelnemers. Het betrof 23 verschillende cursussen, waaronder de nieuwe cursussen ‘God tevoorschijn luisteren’ en ‘Aanvullende homiletische en liturgische vorming’. Deze laatste werd ontwikkeld in samenwerking met de Commissie preekconsenten en is bedoeld voor de groep kerkelijk werkers aan wie preekconsent is verleend onder de voorwaarde dat de door de synode vereiste aanvullende scholing in homiletische en liturgische vorming gevolgd wordt. Spraken we in 2013 over een daling, in 2014 waren er weer 9 cursussen voor de visitatie (basiscursus Zinvol visiteren en de cursus Conflicthantering) met 111 deelnemers. Er werden in 2014 zes studiedagen georganiseerd met 325 deelnemers. Topper was de studiedag Kerk en WMO met 120 deelnemers. Een vaste waarde is ook de landelijke studiedag voor oudcursisten TVG, dit jaar met 93 deelnemers. Een kleine, maar belangrijke studiedag was ‘Gebarentaal van God’, een studiedag voor predikanten en kerkelijk werkers over de plaats van doven in theologie, liturgie, pastoraat en gemeenteopbouw. Naast de landelijke studiedagen mag ook de jaarlijkse werkweek voor de kerkmuziek in Hoeven niet onvermeld blijven, dit jaar met 69 deelnemers. Vorming en Bezinning (€ 9k, begroot € 143k) Een combinatie van groei op andere terreinen, inzet binnen andere afdelingen en vacatures heeft ertoe geleid dat in 2014 op dit terrein alleen vervolg is gegeven aan de cursus TVG. Inmiddels is de naam omgedoopt tot Theologische Vorming voor Gemeenteleden en geïnteresseerden. De TVG richt zich daarmee op iedereen die zich wil verdiepen in geloven, theologie en zingeving. Van mensen die geboeid zijn door de zoektocht naar inspiratie voor hun eigen persoonlijke leven tot degene die verdieping zoekt in zijn/haar taak en verantwoordelijkheid binnen de plaatselijke gemeente. De TVG werd in 2014 op 25 verschillende plaatsen in Nederland gegeven aan 703 cursisten. Er blijft sprake van een terugloop in deelnemers, tegelijkertijd blijft de waardering onder de deelnemers groot. Permanente Educatie (€ 726k, begroot € 1.411k)

In het tweede volledige verslagjaar moeten we constateren dat de deelname aan de voortgezette nascholing binnen de Permanente Educatie achterblijft bij wat het zou moeten zijn. De Permanente Educatie bestaat uit mentoraat en primaire nascholing in de eerste vijf jaar van de beroepsuitoefening en voortgezette nascholing daarna. Ook in 2014 zijn de gebruikelijke twee leergroepen voor de primaire nascholing van beginnende predikanten gestart. Punt van aandacht is de toename van het aantal deeltijdaanstellingen, wat lastiger te combineren is met deze intensieve training van ruim een jaar. Na de start in september 2013 van de eerste leergroep voor de primaire nascholing van kerkelijk werkers is in januari 2014 de tweede van start is gegaan. De verwachting is dat minimaal jaarlijks een groep van start zal gaan. In 2014 kregen in totaal 79 beginnende predikanten en kerkelijk werkers een mentor. Er zijn 5 mentortrainingen geweest. Twee basistrainingen (19 deelnemers), twee vervolgtrainingen (10 deelnemers) en één opfristraining voor ervaren mentoren (7 deelnemers). In 2014 werden door de PThU 47 (vorig jaar 37) cursussen georganiseerd waarvan er helaas 14 (vorig jaar 18) niet konden doorgaan vanwege te weinig aanmeldingen. De 32 (vorig jaar 19) cursussen die wel zijn doorgegaan werden door 507 (vorig jaar 338) predikanten gevolgd. Spraken we vorig jaar over ca. 30% deelname van de doelgroep aan het aangestuurde deel tot dan toe, in 2014 heeft 60% van het geprognotiseerde aantal cursisten daaraan deelgenomen. Een stijging, maar onvoldoende want dit betekent dat we na twee jaar ongeveer de helft van het aantal cursisten hebben gehad. Het wordt steeds meer de vraag of we voor de late starters in de resterende periode (2,5 jaar) voldoende cursussen kunnen bieden naarmate dit zich naar het einde ophoopt. In 2014 zijn verschillende maatregelen genomen om de deelname te verhogen, waaronder het verlagen van het minimum aantal deelnemers voor een cursus van 15 naar 12. In 2014 werd aan 37 predikanten en kerkelijk werkers een vergoeding toegekend vanwege vrijstelling aangestuurde deel volgen van specialisatie of promotie Ondanks aanpassing van de regeling was er ook in 2014 onvoldoende aangestuurd aanbod dat aansluit op de behoefte van de kerkelijk werkers. Met de Hogescholen wordt gekeken hoe we daar meer vorm aan kunnen geven. In 2014 zijn circa 70 aanvragen voor erkenning binnen het open erkend aanbod toegekend. Gemiddeld kent het open erkend aanbod op de website 70 tot 90 verschillende activiteiten. In 2014 is de nieuwe Missionaire Specialisatie door de commissie erkend als specialisatie voor de PE.

Godsdienstonderwijs op openbare scholen – Stichting PC GVO Het onderdeel GVO is verantwoordelijk voor alle management- en uitvoeringstaken van de stichting PC GVO. De stichting treedt op als werkgever van docenten godsdienstonderwijs op openbare scholen. Vanaf augustus 2009 worden deze docenten gefinancierd door het Ministerie van OCW. In totaal zijn 10 regiobegeleiders in dienst van de stichting. Zij treden op als leidinggevende en eerste aanspreekpunt van de docenten. In 2014 waren in het GVO 326 docenten werkzaam, waaronder 21 predikanten. De regiobegeleiders worden aangestuurd door het bureau van de stichting PC GVO. Dit bureau is ondergebracht bij het Protestants Centrum voor Toerusting & Educatie (PCTE). Binnen het bureau zijn 6 medewerkers werkzaam voor de stichting. In 2014 is dit onderdeel ondergebracht bij de afdeling HRM. Door extra werkzaamheden in opdracht van de Stichting is ook in 2014 meer werk verricht voor GVO dan was begroot. Al deze werkzaamheden werden vergoed vanuit de beschikbare middelen hiervoor.

HRM - Werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers Het team Werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers (WBP) heeft als doel het begeleiden van de beroepsgroep van de kerk (predikanten en kerkelijk werkers), zodanig dat deze beroepsgroep (weer) efficiënter, effectiever, met meer kwaliteit en met vreugde en bezieling haar werk kan doen. De lasten van de Werkbegeleiding naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Landelijk Maatschappelijk Werk Werkbegeleiding op verzoek Geestelijke begeleiding Teambegeleiding Profilering en Acquisitie Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

Resultaatverdeling Werkbeg. pred./ KW (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - res. Generale kerkvoogdijkas (HRM) - fonds Individuele Hulpverlening Totaal resultaat

Rekening 2014 192 131 37 23 49 432

Begroot 2014

218 68 68 51 405

89 521 Rekening 2014 30 -40 -107 -117

Rekening 2013 96 115 31 36 50 328

73 405 Begroot 2014 -40 -40

401 Rekening 2013 71 -45 -10 16

Het positieve resultaat op de risicoreserve bedraagt € 30k. Dit wordt veroorzaakt door een combinatie van lagere werk- en activiteitskosten en meer inzet voor andere afdelingen waarvoor een vergoeding werd ontvangen. Na herschikking van de onderdelen binnen de afdeling HRM vormt de Werkbegeleiding sinds medio 2014, samen met het PCTE en het bureau PC GVO, het onderdeel dat zich richt op de deskundigheid van de verschillende doelgroepen waarvoor de afdeling HRM werkt. Het onderdeel staat onder leiding van het hoofd van het PCTE. Bredere profilering van de werkbegeleiding

Ook in 2014 is door de werkbegeleiders gewerkt aan een bredere profilering en bekendheid van het aanbod binnen het kader van de Werkbegeleiding. Zo werd de website in 2014 grondig herzien. Begin van het jaar kwam een nieuwe brochure uit met als titel ‘Waarderend leren aan elkaar’ en gedurende het hele jaar werd gewerkt aan de doorontwikkeling van het concept van het waarderend onderzoek binnen producten van de Werkbegeleiding, zoals de Waarderende Intervisie voor pastores. In aansluiting op de brochure ‘Jaargesprekken tussen de kerkenraad en predikanten en kerkelijk werkers in de plaatselijke gemeente’ stimuleren de werkbegeleiders tijdens hun voorlichtingsactiviteiten kerkenraden om samen met een gemeente-adviseur zich te verdiepen en voor te bereiden op deze gesprekken. De werkbegeleiders begeleiden ook zelf predikanten in hun voorbereiding voor het jaargesprek. Binnen het kader van de Permanente Educatie ontvangen beginnende predikanten en kerkelijk werkers aan het begin van hun ‘loopbaan’ mentoraat (tijdelijke ondersteuning door een ervaren en getrainde collega). Dit mentoraat wordt georganiseerd en begeleid door één van de predikanten voor de Werkbegeleiding. De daarvoor bestaande brochures werden in 2014 herzien. Over de omvang en de inhoud van het mentoraat wordt verslagen in de paragraaf Permanente Educatie van het PCTE. Bevorderen van de kwaliteit en de arbeidsvreugde van de beroepsgroep Om ook ná de eerste jaren met vreugde en bezieling het werk te (blijven) doen, is het zinvol begeleid te worden en na te denken over zaken als inspiratie, spiritualiteit en geestelijk leiderschap. In de Werkbegeleiding krijgen predikanten en kerkelijk werkers handvatten aangereikt om veel meer vanuit eigen kracht er weer bovenop te komen en weer stimulerend voor hun gemeente te zijn. Ook vanuit de geestelijke begeleiding wordt gezocht naar de diepere eigen geestelijke bronnen van de pastores, om zo weer energie en ‘spirit’ uit zichzelf aan te boren en door te geven. Verminderen van conflictsituaties en/of losmakingen van predikanten Conflictsituaties tussen kerkraden en personen uit de beroepsgroep ontstaan vaak door het (laten) escaleren van problemen die klein beginnen. Door in een eerder stadium de situatie te herkennen en bespreekbaar te maken, kan veel leed voorkomen worden. De werkbegeleiders leveren een bijdrage aan deze preventie. Een belangrijke ontwikkeling is dat, na gesprekken met Dominass, een voor predikanten gespecialiseerd assurantie adviesbureau, zij vanaf 1 januari 2015 begeleiding van de werkbegeleiders met het oog op preventie in hun dekking hebben opgenomen. Landelijk Maatschappelijk Werk (€ 192k, begroot € 0k) Het Landelijk Maatschappelijk Werk van de kerk bestaat uit materiële hulpverlening. In financiële zin betreft het namelijk vooral beperkte subsidies die ontvangen en doorgegeven worden via de Commissie Individuele Hulpverlening. Per 1 januari 2015 zijn de activiteiten van het Fonds Individuele Hulpverlening binnen de Protestantse Kerk overgegaan naar de Bond van de Nederlandse Predikanten. Lopende aanvragen worden normaal afgewikkeld door de dienstenorganisatie. Werkbegeleiding op verzoek (€ 131k, begroot € 218k) In 2014 was er contact met 67 predikanten in het kader van werkbegeleiding op verzoek. Aangezien werkbegeleiding vrijwillig is en door de werkbegeleiders zelf niet verplichtend kan worden opgelegd, is het team voor preventieve hulp grotendeels afhankelijk van visitatoren. Visitatoren betrokken in gemeenten waar mogelijk spanningen of conflicten zijn, kunnen naar de werkbegeleiders doorverwijzen. In de praktijk gebeurt dit echter te weinig. We zien, ondanks inzet vanuit het team, daarom ook een verminderende vraag naar werkbegeleiding Om die reden hebben we in 2014 moeten besluiten de omvang van het team terug te brengen van 3 naar 2 werkbegeleiders. Ondanks

de verminderde vraag wordt de kwaliteit van het werk van de werkbegeleiders als (zeer) goed geëvalueerd.

Geestelijke begeleiding (€ 37k, begroot € 68k) In 2014 zijn minder uren besteedt aan Geestelijke Begeleiding dan begroot. Twaalf predikanten deden in dit kader een beroep op de hierin gespecialiseerde werkbegeleider. Deels werd de lagere inzet ook veroorzaakt door de ontwikkelingen binnen de organisatie van de opleiding Geestelijke Begeleiding. Dat het team in 2015 zal zijn teruggebracht naar 2 werkbegeleiders heeft voor de Geestelijke begeleiding de grootste consequentie, omdat daardoor de binnen het team aangetrokken specifieke deskundigheid weer zal verdwijnen. Gezocht wordt of er nieuwe mogelijkheden kunnen worden gerealiseerd binnen het netwerk van afgestudeerden aan de specialisatie Geestelijke Begeleiding. Teambegeleiding (€ 23k, begroot € 68k) De lage besteding binnen dit onderdeel werd voornamelijk veroorzaakt door langdurige ziekte van de hierin gespecialiseerd werkbegeleider. Naar teambegeleiding wordt steeds vaker gevraagd. In samenwerking met de gemeente-adviseurs die werken aan het project SAGE (samenwerkende gemeenten), krijgt teamvorming en samenwerking tussen (wijk)gemeenten steeds vaker vorm. Naast de begeleidingen in het kader van SAGE werd aan in 2014 aan 5 teams van predikanten begeleiding gegeven. Profilering & Acquisitie (€ 49, begroot € 51k) Aangezien de dienstverlening vanuit het team (gedeeltelijk) betaald moet worden door de aanvragers, is het nodig dat de werkbegeleiders zich duidelijker - naar hun doelgroep toe - profileren. Zij doen dit door het schrijven van artikelen (Kerkinformatie, ouderlingenblad, Volzin, Predikant en Samenleving), aanwezigheid op landelijke predikantendagen (BNP, Op Goed Gerucht, et cetera), uitgeven van een folder met typen dienstverlening, lezingen geven bij classes en werkgemeenschappen en bijdragen aan activiteiten van het PCTE.

Mobiliteit HRM – Team Mobiliteit Doel van het team Mobiliteit is het begeleiden, bevorderen en verbeteren van de mobiliteit van de beroepsgroep binnen de kerk, zodanig dat de juiste man of vrouw op de juiste plek werkt. Dit komt concreet tot uitdrukking in het adviseren van het beroepingswerk, dan wel het (tijdelijk) bieden van hulp aan gemeenten in de vorm van het uitlenen van beroepskrachten aan gemeenten die geen eigen predikant meer kunnen beroepen of tijdelijk een (extra) beroepskracht willen inzetten. De lasten van HRM – Mobiliteit naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Interim predikanten Beginnende predikanten JOP/HGJB-Locaal Management Mobiliteitspool Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

Resultaatverdeling Mobiliteit (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) Totaal resultaat

Rekening 2014 854 403 1.040 15 2.312

Begroot 2014

Rekening 2013

849 523 1.762 3.134

0

3.134

0

-237 2.075 Rekening 2014 41 41

Begroot 2014

Rekening 2013

Het positieve resultaat op de risicoreserve wordt veroorzaakt door lagere kosten en hogere inzet voor andere afdelingen waarvoor een vergoeding werd ontvangen. Inzetten op nauwe samenwerking van Mobiliteitsbureau en Mobiliteitspool Vanaf de zomer van 2014 heeft een proces plaatsgevonden van samengaan van de werkzaamheden en functionarissen van het Mobiliteitsbureau en de Mobiliteitspool. Vanuit beide teams werd dezelfde dienstverlening aangeboden, te weten het adviseren over en bemiddelen van mensen naar de juiste arbeidsplaatsen in een plaatselijke gemeente. Toegevoegde waarde van het samengaan tot één team Mobiliteit ligt voor de hand: het onderling kunnen uitwisselen van kennis, ervaringen en informatie om uiteindelijk te komen tot betere matches, betere adviezen en in het geheel betere dienstverlening. Dit proces van samengaan is in december 2014 afgerond. Tot en met augustus werkten binnen de Mobiliteitspool een teamleider, 3 begeleiders en gedeeltelijk een secretaresse. Na augustus is de functie van teamleider komen te vervallen. Op interim basis heeft een andere functionaris binnen de afdeling HRM de teamleider-werkzaamheden tot en met december overgenomen. Binnen het voormalige Mobiliteitsbureau is één consulent beroepingswerk actief, een secretaresse en een vrijwilliger. Deze functionarissen gingen alle drie mee in het samengevoegde team Mobiliteit. Vanaf 1 januari 2015 is het samengevoegde team Mobiliteit een zelfsturend team. Uit hun midden is één coördinator aangewezen die zowel intern als extern het gezicht en aanspreekpunt is van het team Mobiliteit en ook gesprekspartner van en naar het Hoofd HRM. Overbrengen van de huidige populatie bijzondere aanstellingen naar HRM In 2014 zijn alle lokale werkers overgebracht vanuit de verschillende programmalijnen (JOP/Jeugdwerk, Kerk in Ontwikkeling, Kerk in Actie en Missionair werk & Kerkgroei) naar het team Mobiliteit van HRM. De Mobiliteitspool bestaat uit interim- en beginnende predikanten, jeugdwerkers, pioniers en categoriale pastores, die vanuit landelijke dienst inzetbaar zijn in gemeenten. Eind 2014 waren er 77 werkers via de pool werkzaam in gemeenten en projecten (32 jeugdwerkers, 11 interimpredikanten, 10 beginnende predikanten, 19 categoriaal pastores, 4 pioniers en 1 diaconaal werker). Stroomlijnen dienstverlening en processen Hoofddoel van de mobiliteitspool is het ontzorgen van gemeenten in hun behoefte aan professionele krachten. Belangrijke, daaruit afgeleide doelstellingen zijn  het verbeteren en stroomlijnen van de dienstverlening bij uitleen van beroepskrachten aan gemeenten. Op het gebied van procedures, contracten, arbeidsvoorwaarden en tarieven wordt een eenduidig beleid gevoerd. Voor gemeenten betekent dit meer transparantie: eenvoudigere en efficiëntere dienstverlening;



het verbeteren en optimaliseren van de inzet van beroepskrachten en het ontzorgen van de programmalijnen;  de uitleen naar gemeenten tegen zo laag mogelijke kosten te realiseren. De programmalijnen hadden allemaal hun eigen manier van begeleiden, communiceren, factureren en contracteren. HRM heeft in 2014 deze processen zoveel mogelijk gestandaardiseerd (eenduidige werkwijze, standaard contracten, standaard tarieven en handboeken voor procedures). Zodanig dat gemeenten nu op een eenduidige manier worden behandeld, ongeacht welk type lokale werker zij tijdelijk inhuren. Deze standaardisatie is in het gehele MT, waar ook de betrokken programmamanagers onderdeel van uitmaken, geaccordeerd. Afstemming en coördinatie met programmalijnen Uitgangspunt is dat de uitleen altijd in de context staat van een bredere en vaak ook langere duur van dienstverlening van de Dienstenorganisatie aan een plaatselijke gemeente. De uitleen wordt bijvoorbeeld voorafgegaan door een adviestraject van een programmalijn of het mobiliteitsbureau of is onderdeel van een samenwerking(sproject) van een programmalijn met een gemeente of aan een gemeente verbonden project (o.a. pioniersplek/categoriaal pastoraat/diaconaal). Uitwerken begeleiding, coaching en intervisie Naast de standaardisatie van processen richting gemeenten, heeft in 2014 ook het intern begeleiden van de lokale werkers veel aandacht gekregen. Plannen zijn uitgewerkt en manieren van werken zijn geïmplementeerd. Hierbij is onderscheid aangebracht tussen inhoudelijke begeleiding – deze zal blijven plaatsvinden vanuit de inhoudelijke programmalijnen - en meer praktische, persoonlijke en coachende begeleiding. Laatstgenoemde vindt plaats vanuit het team Mobiliteit van HRM. Beginnende predikanten ( €403k, begroot €523k) In 2014 heeft het bemiddelen van beginnende predikanten een vlucht genomen. Bijna wekelijks komt er vanuit de gemeenten een aanvraag binnen voor een beginnende predikant. Deze aanvragen van gemeenten kunnen helaas niet allemaal leiden tot een match. Hiervoor heeft het team Mobiliteit te weinig kandidaten in portefeuille. Een match komt pas tot stand als wordt voldaan aan wensen betreffende regio, modaliteit, aandachtsgebied, formatieomvang, etc. De komende tijd zal het werven met name onder proponenten doorgaan en zal gezocht worden naar andere manieren om aan de vraag vanuit gemeenten te kunnen voldoen. Eind 2014 zijn tien beginnende predikanten werkzaam in gemeenten. Eind 2014 zijn zes in voorbereiding op plaatsing in een gemeente. Interimpredikanten (€854k, begroot €849k) Elf interim-predikanten hebben in 2014 in totaal 21 gemeenten tijdelijke ondersteuning geboden. Er is een constante vraag naar interim-predikanten. Jeugdwerkers (1.040k, begroot €1.762k) In 2014 zijn 48 jeugdwerkers werkzaam geweest in plaatselijke gemeenten, waarvan er elf nieuw zijn geplaatst. Zestien jeugdwerkers zijn na beëindiging ven een tijdelijk dienstverband vertrokken.

Beroepingswerk

Hoofddoelstellingen

Rekening 2014

(x € 1.000)

Begroot 2014

Mobiliteitsbureau Interim predikanten Pool beginnende predikanten Totaal lasten Bij: resource resultaat

256

280

256 -9

280

Totaal doelstellingen

247

280

Resultaatverdeling Mobiliteitsbureau (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) Totaal resultaat

Rekening 2014 33 33

Begroot 2014 0

Rekening 2013 224 649 203 1.076 14 1.090 Rekening 2013 -85 -85

Optimaliseren van de match tussen gemeenten enerzijds en de beroepsgroep anderzijds In 2014 zijn er minder adviezen aan plaatselijke gemeenten uitgebracht dan begroot, en ook minder dan in het jaar 2013. Dit heeft te maken met de wisseling van functionaris die verantwoordelijk is voor het uitbrengen van de adviezen. Om de kwaliteit de vergroten, is meer tijd genomen om voor zowel de gemeente als de predikant tot een goede match te komen. Daarnaast is een mogelijke verklaring dat door de krimp van de kerk (zowel het aantal (wijk)gemeenten, als het aantal predikanten) er minder advies wordt gevraagd. Beleidsondersteuning van de positie van de predikant en kerkelijk werker In 2014 zijn vanuit het voormalige Mobiliteitsburo geen concrete stappen ondernomen tot het formuleren van beleid omtrent onderwerpen als formatiepercentage, flexibilisering van de arbeidsmarkt, tijdelijke dienst, verplichte mobiliteit en dergelijke. Dit zijn wel thema’s die zijn meegenomen in het bredere project ‘Kerk op weg naar 2025’. Daarnaast heeft het team Rechtspositie van de afdeling HRM (Bureau Predikanten) een aantal van deze thema’s ingebracht in de besprekingen in het Georganiseerd overleg Predikanten. In de komende jaren zal het team Mobiliteit – ook in het project ‘Kerk op weg naar 2025’ – mogelijk een grotere bijdrage kunnen leveren aan beleidskeuzes en –ontwikkeling aangaande de predikanten.

Rechtspositie HRM – Team Traktementen en Pensioenen Het bureau traktementen en pensioenen heeft tot taak: 

   

het ondersteunen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP) bij het beleid met betrekking tot de positie van predikanten en de omslagregeling predikantstraktementen. De komende tijd staat het beleid met betrekking tot flexibiliteit en mobiliteit centraal, alsook het beleid met betrekking tot het beheer van de centrale kas; het ondersteunen van het Georganiseerd Overleg Predikanten bij het beleid met betrekking tot de rechtspositie van predikanten, waaronder de beloning en de verzekering van het inkomen bij arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, ouderdom en na overlijden; de uitvoering van de omslagregeling predikantstraktementen, de wachtgeldregeling, het verzuimprotocol, de arbeidsongeschiktheidsregeling en de pensioenvoorziening; de voorlichting over (rechts)positie van predikanten; de re-integratie van werkloze predikanten; er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van beleid met betrekking tot de coaching, registratie en subsidiering van re-integratieactiviteiten.

De kosten worden doorbelast aan de centrale kas predikantstraktementen, waarvandaan ook de inhoudelijke en financiele verantwoording aangaande de traktementen komt. Kortheidshalve wordt dan ook verwezen naar het eigen jaarverslag van de BCP.

Expertisecentrum Het doel van het Expertisecentrum (EC) is bijdragen aan vernieuwing, kwaliteit, doeltreffendheid en resultaatgerichtheid van de organisatie. Het heeft als klanten de synode en haar moderamen en de dienstenorganisatie in haar geheel. De algemene doelstellingen zijn:    

adviseren en informeren van het moderamen van de synode; adviseren en informeren van het MT en de afzonderlijke programmamanagers in de dienstenorganisatie; adviseren van de programmamanager van Kerk in Actie; uitvoeren van onderzoek en evaluaties en coördinatie daarvan in het geheel van de dienstenorganisatie.

Successen We zijn in 2013 gestart met lunchbijeenkomsten in het kader van het delen van kennis. In 2014 organiseerden we er 5, telkens met een ander thema en een andere selectie van deelnemers. Bij drie van deze bijeenkomsten werd een inleiding verzorgd door een externe expert. Wij zijn er enthousiast over en de deelnemers eveneens. Reden genoeg om deze lunchbijeenkomsten voort te zetten. Vaste waarden in het werk van EC zijn inmiddels ook de statistische jaarbrief, de 3 tertiaalsignalen en het uitvoeren van grotere en kleinere onderzoeken en evaluaties. Van de laatste werden er 30 uitgevoerd in 2014. Onze interne afnemers van diensten gaven ons in 2014 gemiddeld het cijfer 7,6 (bandbreedte 6 – 9). Knelpunten Een administratief en budgettair knelpunt is dat het Expertisecentrum veel onderzoeken doet voor andere afdelingen en programma’s zonder de uren daarvoor door te berekenen. Het streven om op dit punt een omslag te maken heeft niet tot concrete resultaten geleid. De onderzoekagenda van het EC was in 2014 goed gevuld maar we constateren wel dat het EC nog niet de spil is die het overzicht heeft over de onderzoeken die de Dienstenorganisatie uitvoert en laat uitvoeren. De lasten van het expertisecentrum naar hoofddoelstelling zijn als volgt:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Activiteiten / projecten Expertisecentrum: Adviezen en rapportages moderamen GS Adviezen en rapportages dienstenorg. Kwaliteitsverbetering dienstverlening Onderzoek werk dienstenorganisatie Advisering Kerk in Actie (beleidsvraagstukken) Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

Resultaatverdeling Expertisecentrum (x € 1.000)

Risicoreserve (inclusief resourcebegroting) Totaal resultaat

Rekening 2014

Begroot 2014

107 160

159 107

80

124 74 464

347

44 391 Rekening 2014 4 4

Rekening 2013

171 101 0 133 76 481

17 464 Begroot 2014 0

498 Rekening 2013 -9 -9

Adviezen en rapportages moderamen Generale synode

(€ 107k , begroot € 159 k)

Activiteiten van het Expertisecentrum in 2014 waren o.a.:   

     

onderzoek naar de ervaringen met studentenpredikanten, interim-predikanten en plaatselijke JOP-werkers. Het onderzoek leverde een aantal aanbevelingen op die relevant zijn voor de mobiliteitspool; in de voorbereiding van de brieven over het ambt werd een expertmeeting georganiseerd. Ook verrichtte het EC redactiewerk aan de concepten; voorstudie, een expertmeeting en overleg met de externe auteur inzake een concept voor de derde brochure in de reeks ‘moraal en verhaal’ (Wij en ons lichaam);

participatie in verkennende gesprekken ten behoeve van de voorbereiding van activiteiten in het kader van Reformatie 2017; een bijdrage aan de afronding van de handreiking voor gesprek bij de Islam-nota; een verkennend gesprek over leiding geven in religieuze organisaties, op uitnodiging van de afdeling Bestuurskunde van de Universiteit van Utrecht; een bijdrage aan de opzet van de introductiedag voor nieuwe synodeleden en de afrondende evaluatie van die dag; een vooronderzoek onder predikanten naar de belangstelling voor de landelijke predikantendag die in september 2014 werd gehouden; de verslaglegging van de hei-dagen van moderamen en stuurgroep in het kader van het traject Kerk 2025.

In 2014 zijn ook de werkzaamheden afgerond in verband met het daderbeleid rond seksueel misbruik. De protocollen die nodig zijn om dit beleid in de praktijk uit te kunnen voeren, zijn in november 2014 vastgesteld in de Kleine Synode. Het Expertisecentrum ontwierp voor de SMRP een onderzoeksopzet voor een nulmeting in het kader van preventiebeleid. Deze nulmeting wordt in 2015 uitgevoerd. Het Nieuwe Liedboek Er was het afgelopen jaar veel te doen over de prijsstelling en tariefstructuur van Liedboek Online, de digitale versie van het Nieuwe Liedboek. Ruim veertig gemeenten, classicale vergaderingen en individuele predikanten schreven hierover brieven en e-mails aan de synode en de Dienstenorganisatie of roerden zich op de sociale media. Op verzoek van de directie is deze correspondentie beantwoord (voor een deel reeds in 2013). Ook leverde het Expertisecentrum ondersteuning aan de directie in het gesprek met de uitgever van Liedboek Online dat tot doel had de uitgever te bewegen tot verlaging van de licentiekosten. Deze gesprekken hebben er uiteindelijk toe geleid dat BV Liedboek de tarieven van Liedboek Online per 1 april heeft gehalveerd. Hiermee is het

onderwerp uit de publiciteit verdwenen. Alle gemeenten en Classicale Vergaderingen die hadden gereageerd zijn persoonlijk over de beslissing van BV Liedboek geïnformeerd. Kerkorde en Kerk-2025 In overleg met het moderamen is een expertmeeting voorbereid over de kerkorde. Aan de hand van vijf bijdragen werd op 11 september van gedachten gewisseld over de omgang met de kerkorde in het licht van de kerkelijke ontwikkelingen. De resultaten van deze dag zijn gepubliceerd op 9 oktober in de bundel ”Regeltjes, regie of regenboog?”, op de dag dat Harm Dane vanwege pensionering afscheid nam van de Dienstenorganisatie.. Naar aanleiding van de expertmeeting schreef het Expertisecentrum een advies aan het moderamen over dit onderwerp. Adviezen en rapportages dienstenorganisatie

(€ 160k , begroot € 107 k)

In 2014 verschenen 3 tertiaalsignalen, met trends en ontwikkelingen in de samenleving die relevant zijn voor het werk van de kerk en de dienstenorganisatie. De signalen worden zowel intern verspreid (moderamen, MT, medewerkers) als extern (100 mensen uit ons netwerk). In 2014 zijn 5 lunchbijeenkomsten gehouden: over de rol en positie van modalitaire organisaties, nader toegespitst in aparte bijeenkomsten over respectievelijk de Gereformeerde Bond en het Evangelisch Werkverband. Daarnaast organiseerden we bijeenkomsten over vrijwilligerswerk en over de participatiesamenleving. Het Expertisecentrum organiseerde een expertmeeting Kerk en Dorp, en verzorgde daarvoor de voorstudie, uitnodiging en leiding. Het Expertisecentrum voerde gesprekken met afdelingen en programma’s over de implementatie van een klantcijfer in de BSC. In 2014 is een tussentijdse evaluatie van de uitvoering van het beleidsplan 2013-2016 uitgevoerd. Die is besproken in het MT en in het bestuur. Op basis daarvan zijn 8 aandachtspunten geselecteerd die in 2015 worden uitgewerkt door verschillende afdelingshoofden. Het Expertisecentrum organiseerde en leidde een symposium ter gelegenheid van het overdragen van de kerkelijke archieven aan het Utrechts Archief. Voor MW&KG werd deelgenomen aan een bijeenkomst van de Council for World Mission (CWM) over studieprogramma’s zending en missionair werk in de lidkerken van de CWM. Statistische informatie De data van LRP vormden wederom de basis voor een nieuwe Statistische Jaarbrief. Voor het eerst namen we – mede op verzoek van het Bestuur – in de Statistische Jaarbrief een aantal dynamische gegevens (over 2013) op, namelijk: het aantal belijdenissen, het aantal doopregistraties en het aantal overlijdens. Deze gegevens geven namelijk een beter beeld van het kerkelijk leven dan de jaarreeksen van soorten leden, leeftijdsopbouw e.d. Ook was het voor het eerst mogelijk om meer in detail de instroom en uitstroom van leden te presenteren. De Jaarbrief is gepresenteerd in het moderamen en in de synode van april. In het verlengde hiervan werd het hoofd van de afdeling HRM geïnformeerd over prognoses tot aan 2020. De presentatie van de Statistische jaarbrief in de aprilsynode leidde ook tot een aantal vragen 'uit het land' naar het interpreteren van de eigen ledengegevens. Verder werd - samen met het Bureau Predikanten - een onderzoek afgerond naar de toekomstige werkgelegenheid van gemeentepredikanten. Ook werden tot twee maal toe ledengegevens uit LRP verzameld en bewerkt ten behoeve van een onderzoeksprogramma van de PThU. Daarnaast is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van koppeling van LRP ledengegevens met de geversbestanden van C&F. Dit zal in 2015 tot een gezamenlijke product leiden. LRP Voor de afdeling Institutionele Ondersteuning is een grootschalig onderzoek uitgevoerd onder de gebruikers van LRP. Het betrof een tevredenheidsonderzoek, waarvan de resultaten dienen als input voor verdere strategieontwikkeling. Advisering Kerk in Actie (beleidsvraagstukken)

(€ 0 k , begroot € 74 k)

Doordat de gewerkte uren voor deze advisering rechtstreeks in de projecten van Kerk in Actie zijn geschreven komen hier de werkelijke uitgaven op nihil. De evaluatie ProCoDe is in de april synode 2014 besproken en aanvaard. Er is een bijdrage geleverd aan het werk van de stuurgroep beleid.

In juni 2014 is een positie bepaling over de zorg geschreven en een expertmeeting georganiseerd met een aantal externe organisaties. In het derde tertiaal zijn de bouwstenen die dat heeft opgeleverd vertaald naar beleid voor Kerk in Actie en Kerk in Ontwikkeling. Ook de Federatie van Diaconieën is daarbij betrokken. Als vervolg op de expertmeeting en de werkdag Kerk en WMO is een klein onderzoek gedaan naar de betrokkenheid van de diaconie bij zorginstellingen. Er werd exegetisch werk gedaan over de evangelieteksten over het thema ‘vijf broden en twee vissen’, omdat deze teksten een rol spelen in de profilering van Kerk in Actie. Er is een panel-onderzoek uitgevoerd naar het campagnebeeld van de kerstcampagne van Kerk in Actie. In november is een workshop over Beleid Kerk in Actie verzorgd op de landelijke diaconale dag. In december 2014 is de laatste plenaire vergadering van de Church and Society Commission van de CEC bijgewoond. De commissie is opgeheven en het werk is geïntegreerd in de CEC. Onderzoek werk dienstenorganisatie

€ 80k , begroot € 124 k)

Afgeronde onderzoeken: a. De resultaten van een onderzoek naar de Transitie bij KiO zijn met conclusies en aanbevelingen opgeleverd; b. Op verzoek van een interim-predikant is onderzoek gedaan naar het draagvlak voor het afstoten van kerkgebouwen door een Protestantse Gemeente in Groningen; Verder zijn de volgende onderzoeken begeleid/uitgevoerd:  Medewerkersonderzoek over gebruik van intranet en de wensen rond interne communicatie (voor C&F);  Evaluatie Performance Management Cyclus (voor HRM);  Evaluatie van JOP COACH Live;  Evaluatie Landelijke Pastorale Dag (voor KiO);  Evaluatie van het Landelijk Missionair Festival (voor MW&KG)  Evaluatie van de startdag van de dienstenorganisatie in september (voor HRM);  Bijdrage aan een onderzoeksvoorstel van Missionair Werk &Kerk Groei met de PThU over pioniersplekken; gesprek met mogelijke medefinancier en met de twee beoogde onderzoekers, resulterend in een onderzoeksvoorstel;  Onderzoek naar kindvriendelijkheid van gemeenten (JOP);  Panel-onderzoek boekje Gedachtenisdienst (MW&KG);  Afnemersonderzoek 40dagenkalender (MW&KG);  Onderzoek management stijlen Shared Service Centre;  Begeleiding tevredenheidsonderzoek én marktverkenning ProtestantseKerk.net (C&F);  Evaluatie van een missionaire studiereis naar Londen (voor MW&KG);  Maandelijkse evaluatie van het beroepingswerk;  Begeleiding van de evaluatie van het cursuswerk van het PCTE;  Evaluatie van de werkbegeleiding predikanten;  Enkele gemeenteadviseurs kregen ondersteuning in verband met onderzoeksvragen in gemeenten.

Inventarisatie van kerkgebouwen Voor IO is begonnen aan een inventarisatie van alle kerkgebouwen van de gemeenten van de Protestantse Kerk. Geografische gegevens, het bouwjaar en het gebruik worden gecontroleerd en vastgelegd. Het onderzoek wordt gedaan met hulp van een vrijwilliger. In juni zijn de voorlopige gegevens gedeeld met de gemeenteadviseurs kerkbeheer. In het eerste tertiaal van 2015 wordt de inventarisatie afgerond. Deze gegevens zullen dienen voor verder onderzoek in het kader van 'het ontzorgen van (kleine) gemeenten'.

Panel Protestantse Kerk Het Panel is in 2012 door het Expertisecentrum opgestart, in opdracht van C&F. In het eerste tertiaal van 2014 is het beheer van het panel overgedragen aan C&F. Steeds helderder wordt dat het Panel Protestantse Kerk een grote waarde kan hebben voor de Dienstenorganisatie. De respons van de vaste panelleden op de vragenlijsten blijft hoog (60-70%). De respons op onderzoeken onder ‘losse’ afnemers van diensten of producten (dus ‘los’ van het panel) is doorgaans lager (30 à 50%). Dit is een bekend fenomeen in onderzoeksland, maar het is goed om er als organisatie rekening mee te blijven houden.

Communicatie & Fondsenwerving De gezamenlijke afdeling Communicatie & Fondsenwerving van ICCO en de dienstenorganisatie verzorgt de externe en interne communicatie, de campagnes, de klantcontacten, het relatiebeheer naar doelgroepen en de vrijwillige geldwerving voor beide organisaties. De afdeling werkt in opdracht van de raad van bestuur van ICCO en de directie van de dienstenorganisatie. De lasten van Communicatie & Fondsenwerving naar hoofddoelstelling voor het werk voor de Protestantse Kerk in Nederland zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen (x € 1.000)

Fondsenwerving Fondsenwerving (ruimte voor nieuwe initiatieven) Marketing communicatie Corporate communicatie/voorlichting Interactief SEPA CRM Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

Resultaatverdeling C&F (x € 1.000)

Risicoreserve (inclusief resourcebegroting) Totaal resultaat

Fondsenwerving

Rekening 2014 3.086

Begroot 2014

Rekening 2013

877 1.112 674

2.882 50 825 1.131 800

5.749

5.688

2.508 786 1.060 751 100 10 5.215

5

50

-27

336

5.727 Rekening 2014 41 41

5.688 Begroot 2014

5.601 Rekening 2013

0

103 103

(€ 3.086 k, begroot € 2.932 k)

Resultaten versus de begroting Het totaal aan bijdragen aan het werk van Kerk in Actie uit vrijwillige geldwerving 2014 bedroeg € 19.874.298. Dit bedrag is bijeen gebracht via diaconieën, particuliere donateurs en incidentele giftgevers. Dat is 2.6 % minder dan de begroting van € 20.400.000 en 1.1 % minder dan in 2013. Voor de programma’s JOP, Missionair werk en Kerk in Ontwikkeling is een bedrag gerealiseerd van € 2.007.966 inclusief een bedrag voor het Roosevelthuis. Dat is een stijging van 9.4 % op de begroting van € 1.835.000. Van Stichtingen en Fondsen is een bedrag van € 817.000 ontvangen en via EO Metterdaad ontvingen we een bedrag van € 945.000 voor het werk van Kerk in Actie. Hier gaat het om stijgingen van respectievelijk 7% en 20 % in vergelijking met 2013. Kerk in Actie maakt samen met ICCO deel uit van de Samenwerkende Hulp Organisaties (SHO) beter bekend onder Giro 555. In 2014 is er één landelijke actie gevoerd rondom de Ebola ramp in Afrika. Uit die actie is voor het werk van onze organisaties een bedrag van € 858.000 euro beschikbaar gekomen in 2014. Bijdragen plaatselijke gemeenten/diaconieën De bijdragen vanuit de plaatselijke gemeenten bestaan enerzijds uit de inzameling via de collectes die tijdens de erediensten gehouden worden voor projecten en anderzijds giften aan projecten en het werk van Kerk in Actie. Door teruglopend kerkbezoek lopen de inkomsten uit collecten weliswaar terug, maar blijven de gemeenten de collecten trouw uitvoeren. Gemeenten geven ook giften voor wereldwijde projecten. Helaas dalen deze giften (in aantallen en hoogte). In het licht van de tegenvallende giftenstroom vanuit de gemeenten in het begin van 2014 is het profiel van Kerk in Actie onder diaconieën van de Protestantse Kerk onderzocht. Om en nabij 190

diaconieën gaven antwoord op de vraag over de mate waarin ze Kerk in Actie (of een ‘goed doel’) zouden aanbevelen bij een collega. De ‘goede doelen om de hoek’ (lokaal diaconaal werk, voedselbank, opvang vluchtelingen en schuldhulpverlening) voeren hierbij de lijst aan. Wanneer we deze in de meting meenemen wordt Kerk in Actie door een krappe 50% van de diaconieën als eerste aanbevolen. Wanneer we de lokale initiatieven buiten beschouwing laten wordt Kerk in Actie door bijna 85% van de diaconieën als eerste aanbevolen. Dit stemt vooralsnog tot tevredenheid.

Geloven in Delen Om de steun voor het werk van de kerk te versterken zijn in 2014 de volgende activiteiten opgezet:  Het profiel van Kerk in Actie is opnieuw geformuleerd. Kerk in Actie werkt uit de visie “Geloven in Delen” wat gebaseerd is op het verhaal uit het Evangelie over de maaltijd met de vijf broden en twee vissen. Door samen te delen van wat gegeven is, is er genoeg voor iedereen en blijft er zelfs over. Samen zijn we de kerk in actie. Door capaciteiten en middelen te delen met kerken en partners in binnen- en buitenland die vanuit een zelfde geloof werken, vormen we samen een wereldwijde Kerk in Actie. Het is de kracht van het gedeelde geloof dat ons bindt. Dat gedeelde geloof geeft de kerk mogelijkheden om veel te betekenen in de samenleving met een unieke aanpak en bondgenootschap.  Daarnaast zoeken we naar meer financiële verbondenheid tussen de gemeenten in Nederland en het werk van Kerk in Actie. Gemeenten worden bezocht en in het gesprek wordt gekeken welke activiteiten het beste bij de gemeente passen: van jongerenacties en landelijke collectes tot bestemd geven, van het meedoen aan een themajaar tot aan het volgen van cursussen via PCTE. Ook maken we gemeenten bijvoorbeeld enthousiast voor de 40dagentijdcampagne, de kerstcampagne, de Landelijke Diaconale Dag of het steunen van een specifieke partner en uitgezonden medewerker. Kerk in Actie heeft tevens een Keuzewaaier ontwikkeld die gebruikt kan worden om gemeenten te helpen bij het maken van een goede keuze bij de vele verzoeken om financiële steun die zij krijgen.  Er is op 1 september 2014 een nieuw team van vijf gemeenteadviseurs van Kerk in Actie van start gegaan. De gemeenteadviseurs vormen de schakel tussen het dienstencentrum van Kerk in Actie en de plaatselijke gemeenten en hebben de taak om gemeenten te ondersteunen bij het invulling geven aan hun diaconale opdracht. Specifiek is daarbij hun taak om gemeenten inhoudelijk en financieel te verbinden aan het gemeenschappelijke werk van Kerk in Actie en daarbij de gemeenteleden te betrekken. In de maanden oktober en november zijn er negen regionale zgn. “Aan Tafel bijeenkomsten” gehouden. Plaatselijke diaconieën en ZWO groepen waren hiervoor uitgenodigd. Deze bijeenkomsten stonden in het teken van de nieuwe aanpak van Kerk in Actie. Het waren zeer geslaagde bijeenkomsten en het aantal deelnemers bedroeg 300. Bijdragen particulieren De bijdragen van de donateurs zijn gestegen in 2014. Het is geweldig dat er vele duizenden mensen zijn die zich ook persoonlijk financieel aan het werk van Kerk in Actie willen verbinden. Uit onderzoek blijkt dat we beschikken over veel trouwe donateurs die het werk van Kerk in Actie van harte steunen. In 2014 hebben we wijzigingen aangebracht in de wijze van benaderen van onze donateurs. Het aantal mailingen is teruggebracht maar we hebben per mailing wel meer mensen benaderd. Daarbij hebben we ook nieuwe potentiele donateurs aangeschreven. Omdat we relatief veel oudere en zeer trouwe donateurs hebben, is het van belang ook nieuwe donateurs te werven. Een andere ontwikkeling is dat we meer contact zoeken met donateurs. Een aantal trouwe donateurs is persoonlijk

benaderd en soms ook bezocht. Deze contacten worden zeer op prijs gesteld en dragen bij aan binding aan het werk van Kerk in Actie. Een speciale Noodhulp mailing voor de tragische situatie in Syrië en Irak leverde 365.000 euro op.

Toekomstige ontwikkelingen Centraal staat in 2015: naar buiten treden. In 2014 is met veel elan en energie de nieuwe aanpak richting plaatselijke gemeenten ontwikkeld. Met het nieuwe team en met de nieuwe handelingsperspectieven gaan we nu naar de gemeenten. We hopen dat de vonk van het mooie werk van Kerk in Actie nog meer zal overslaan en dat het besef van het belang van dit mooie werk goed aanslaat. We gaan bijeenkomsten met diaconieën en ZWO groepen organiseren en we gaan op zoek naar vrijwilligers die willen bijdragen aan ons werk. Ook onderzoeken we mogelijkheden om meer online te kunnen doneren en gebruik te maken van nieuwe betaalmethoden tijdens of rondom kerkdiensten en acties. Bij het laatste moet gedacht worden aan een App waardoor in een kerkgebouw kan worden gedoneerd met de betaalpas en dat er een koppeling komt van een elektronische betaalmogelijkheid aan een concrete diaconale of kerkelijke actie. Ook gaan we ons meer laten zien bij grote evenementen waar potentiele donateurs van Kerk in Actie aanwezig zijn. We gaan evenementen organiseren en aanwezig zijn op samenkomsten met mensen waarvan we kunnen weten dat zij geïnteresseerd zijn in het werk van Kerk in Actie. Ook gaan we meer standwerk doen op bijeenkomsten en ontmoetingsdagen. Het contact met bestaande donateurs zullen we versterken. We zullen een groot aantal van hen persoonlijk gaan bedanken en we gaan donateursbijeenkomsten organiseren om hen meer te informeren over het werk van Kerk in Actie. Ondersteuning Plaatselijke geldwerving 109 gemeenten deden mee aan het Project Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving (OPG) tijdens het seizoen 2014/2015. 60 daarvan waren in staat om bij een eerste peiling hun resultaten te delen. Ruim de helft daarvan rapporteerden een stijging in inkomsten Kerkbalans, variërend van 2% tot 9%. Een zesde rapporteerde een gelijkblijvend resultaat. Een derde gaf aan dat men – ondanks teruglopende inkomsten – toch tevreden was over het bereikte resultaat. Dit maakt onomwonden duidelijk dat een meer professionele aanpak – middels het instrumentarium dat via het project ‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’ wordt aangereikt - resultaten afwerpt en dat teruglopende inkomsten voor Kerkbalans niet de onafwendbare demografische natuurramp zijn waar kerkrentmeesters machteloos naar moeten staan te kijken. Het OPG project heeft veel inzichten opgeleverd die vertaald zijn in een vernieuwde aanpak van de campagne Kerkbalans 2015. Medewerkers van de afdeling Fondsenwerving van de Dienstenorganisatie hebben hier – in nauwe samenwerking met de Fondsenwerver van de Diaconie van de Protestantse Gemeente Amsterdam – de nodige energie in gestoken om tot vernieuwing van het campagnebeeld en van de ondersteuning van de wervingsmethodieken te komen.

Marketing communicatie

(€ 877 k, begroot € 825 k)

Dalende inkomsten, groeiende concurrentie maar ook meer inhoudelijke focus binnen Kerk in Actie hebben in 2014 de aanzet gegeven tot een nieuwe merkstrategie. Terug naar de kern waar we als organisatie voor willen staan en aanhaken bij de beleving van onze achterban heeft geleid tot ‘Geloven in Delen’. Deze nieuwe merkstrategie verbindt een ieder die zich met tijd of geld, talent of goed wil inzetten voor de naaste. De nadruk ligt op de gemeenschap die we als kerk zijn, zowel hier als wereldwijd, en de kracht die daarvan uitgaat. Een brandbook geeft richtlijnen voor de professionals

die werken met en voor Kerk in Actie zodat we gezamenlijk met dezelfde boodschap aan de slag gaan. In samenwerking met het team fondsenwerving is dit vervolgens vertaald naar concrete producten die de gemeenteadviseurs mee kunnen nemen in het koffertje om daarmee gemeentes warm te maken voor Kerk in Actie en hen handreikingen te doen om zich op een laagdrempelige maar actieve manier in te zetten voor een van de thema’s van Kerk in Actie. Een van de mogelijkheden is het themapakket dat gemeentes een jaar lang aan Kerk in Actie bindt. Daarbij krijgt men regelmatig updates en materialen. De eerste tekenen laten zien dat dit voldoet aan een behoefte omdat al een behoorlijk aantal gemeentes hierop heeft ingetekend. In 2014 is wederom groei gerealiseerd in het aantal gemeentes dat heeft deelgenomen aan en gecollecteerd voor de 40 dagen campagne. De nieuw ontwikkelde app die tijdens de campagne 40 dagen lang bezinning, tips en nieuwtjes bood, kende een spectaculair aantal downloads van 30.000. De kerstcampagne rondom het project Mwana Ukundwa laat na een tegenvallend jaar in 2013 weer een mooie stijging zien. Nadere analyse moet input geven voor de campagnes komend jaar. Corporate communicatie/voorlichting

(€ 1.112k, begroot € 1.131k)

Tien jaar Protestantse Kerk Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima waren aanwezig bij de viering van het tienjarig bestaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Deze viering vond plaats op 14 september 2014 in De Fontein in Nijkerk. De omroepen IKON en EO zonden het live uit op televisie. Het thema van de kerkdienst was ‘Vieren en verbinden’. Ds. Arjan Plaisier, scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk: “Verbinden zien wij als ontmoeting met God, elkaar en de samenleving. Iedere plaatselijke kerk behorende tot de Protestantse Kerk in Nederland herkent zich hierin.” Het thema sloot aan bij het thema van de jaarlijkse startzondag die bijna iedere plaatselijke kerk in september viert. Een zondag waarmee het nieuwe kerkelijke seizoen feestelijk van start gaat. De Protestantse Kerk in Nederland was te gast bij de hervormde wijkgemeente ‘De Fontein’ in Nijkerk. Er was bewust voor deze gemeenschap gekozen, omdat hun kerkgebouw nog maar drie jaar oud is. Plaisier: “Zo’n nieuw gebouw straalt toekomst uit. We wilden bij de viering van tien jaar Protestantse Kerk niet zozeer terugblikken naar het verleden, maar vooral vooruit kijken.” De viering was herkenbaar voor de 2 miljoen leden van de Protestantse Kerk in Nederland. Bekende muzikanten leverden een bijdrage aan de kerkdienst en er werden filmpjes vertoond die de veelkleurigheid van de Protestantse Kerk in Nederland lieten zien. Overige zaken In de loop van 2014 is – na een langdurig onderhandelingsproces – uiteindelijk de url www.protestantsekerk.nl in ons bezit gekomen. Dat biedt de mogelijkheid om de kilte van een afkorting van drie voortdurend verwarde letters te vervangen door de warmte van de volledige naam die staat voor een betekenisvolle geloofstraditie en unieke levenskunst. De url van de website is in het najaar van 2014 omgedoopt van www.pkn.nl naar www.protestantsekerk.nl. Ook alle emailadressen zullen hierin volgen – uiteraard met een zachte overgang. De beoogde 65.000 maandelijkse bezoekers aan www.protestantsekerk.nl en www.kerkinactie.nl is met bijna 12% overschreden (gemiddeld 72.609 unieke bezoekers per maand). Met name de (inmiddels vernieuwde) website van Kerk in Actie heeft fors meer bezoekers getrokken. Het aantal bezoekers is dit jaar waarschijnlijk zoveel hoger dan vorig jaar vanwege de zéér succesvolle 40dagentijd-app (32.500 downloads). De app heeft veel bezoekers opgeleverd naar de website. Met de aankoop van een Linked In Community van ruim 2.000 predikanten en kerkelijk werkers is de presentie van de Protestantse Kerk en Kerk in Actie op Social Media fors gestegen. Het totaal aan volgers, likers en members op de Social Media van Protestantse Kerk en Kerk in Actie is gedurende 2014 gegroeid met 90% tot ruim 16.000. Met het aantreden van Senior-marktonderzoeker Laura van der Linden heeft zowel het gebruik van het panel als de aanwas van nieuwe panelleden én (markt)onderzoek in het algemeen in de Dienstenorganisatie een geweldige energie- en kwaliteitsimpuls gekregen. Het aantal deelnemers aan het Panel Protestantse Kerk is gedurende 2014 gestegen van 875 naar 1803.

Het panel is deze periode gebruikt voor de volgende onderzoeken:  Draagvlakonderzoek voor de landelijke Predikantendag;  Wensen in kaart brengen met betrekking tot de ondersteuning voor Startzondag 2014;  Draagvlak en invulling onderzoeken voor boekje Hemelvaart;  Evaluatie kerstcampagne 2013;  Het testen van de Kerstcampagne Kerk in Actie;  Een onderzoek naar de behoefte van een boekje Gedachtenisdienst;  Kwalitatief onderzoek naar nieuwe Kerk in Actie concepten;  Lezerskringonderzoeken Kerkinformatie en Diakonia;  Collecteonderzoek. Daarnaast zijn de volgende onderzoeken in huis uitgevoerd: Onderzoek digitale dienstverlening; Onderzoek 40 dagentijdkalender; Onderzoek Net Promotor Score (NPS) onder diakenen; Evaluatie Dagen van de Communicatie; Onderzoek Predikanten; Onderzoek profiel contacten JOP; Vervolgonderzoek predikanten (missionair/diaconaal); Onderzoek maatschappelijke relevantie (samen met Federatie van Diaconieën); onderzoek Doopboekje en evaluatie Landelijke Diaconale Dag. Nu is deze explosie van onderzoekdrift natuurlijk niet uitsluitend bedoeld om de tomeloze nieuwsgierigheid ongebreideld te bevredigen. De achterliggende gedachte achter deze formidabele onderzoekuitbarsting is dat er meer geluisterd wordt naar de behoeften van afnemers in plaats van te vertrouwen op het vermeende buikgevoel van de medewerker van de Dienstenorganisatie. Of het onnavolgbare buikgevoel al op non-actief gesteld is, is nog niet helemaal te overzien, maar feit is wel dat er in 2014 minder drukwerk geproduceerd is dan in 2013. Vooralsnog gaan we er van uit dat dat een verbetering is. In ieder geval werd het onbetwiste hoogtepunt wat gratis publiciteit betreft in 2014 begeleid door een onderzoek vooraf (“als we dit organiseren; komt u dan?”– én achteraf (“en hoe heeft u het ervaren?”). Maandagmiddag 22 september, ’s middags een uur of vier. Pakweg zeshonderd predikanten van de Protestantse Kerk banen zich een weg tussen straatkunstenaars, toeristen en zwermen duiven vanuit De Nieuwe Kerk over de Dam in de richting van het Nationaal Monument. Het archetype van deze bijna bonte populatie werd twee dagen eerder in Trouw getypeerd als ‘een gehuwde man van ongeveer 55, tevreden maar een tikkeltje traditioneel’. Het aardige van het beschouwen van deze groep Dienaren des Woords is dat ze juist zo verschillend zijn. Natuurlijk, ongetwijfeld speelt de kleurrijke verzameling stola’s een belangrijke visuele rol maar daarnaast: jong naast minder jong, mét en zonder toga, in stemmig zwart of opgelucht crèmegrijsgroen. Aan verslaggevers en belangstellenden geen gebrek. Ook media die niet heel frequent verslag doen van het wel en wee van de Protestantse Kerk moeten er het fijne van weten. Na wat passen en meten gaan de predikanten op de foto, met de verslaggever van GeenStijl geheel aan de rand van de – voor hem – rechterflank. Na afloop van de Togashoot – een woord dat de Dikke van Dale waarschijnlijk niet zal halen – en het Halleluja van Händel staan verschillende predikanten de media te woord. Zonder veel woordgymnastiek blijven ze overeind in gesprek met PowNieuws en GeenStijl en bedienen zich niet van meanderende metaforen maar spreken hun moerstaal.