DC
18
De huid
1 Inleiding Als je naar je lichaam kijkt, zie je bijna alleen maar huid. Je huid wordt ook wel het grootste orgaan genoemd, je hebt wel 2 m2 huid. De huid is erg belangrijk, hij heeft verschillende functies. In dit thema gaan we kijken naar de huid, naar de opbouw en de functies. Haren en nagels horen ook bij de huid, daar gaan we ook iets over vertellen. In je dagelijkse werk zul je vaak betrokken zijn bij het verzorgen van de huid van cliënten. We geven in dit thema ook informatie over de dagelijkse huidverzorging.
De inhoud van dit thema: 2 De opbouw van de huid 3 De functies van de huid 4 Haar en nagels 5 Het verzorgen van de huid
1
HZW DC 18 De huid
1
2 De opbouw van de huid De huid bestaat uit twee delen, met daaronder nog een belangrijke laag.
De opbouw van de huid: • opperhuid • lederhuid • onderhuids bindweefsel
2
Doorsnede huid 1: hoornlaag, 1+2: opperhuid, 3: lederhuid, 4: onderhuids bindweefsel
2
HZW Digitale Content
De opperhuid
De opperhuid bestaat weer uit twee delen: de hoornlaag en de kiemlaag. De hoornlaag, de buitenste laag van je lichaam, is dood. Je haar, je nagels en de bovenste laag van je huid bestaan uit dode cellen. Als je beweegt, als je je wast en afdroogt, wrijf je dagelijks miljoenen dode cellen weg. De hoornlaag is bedoeld als een beschermlaag. Minder dan een millimeter daaronder, in de kiemlaag, ontstaan steeds nieuwe cellen. Die cellen worden gemaakt in de onderste kiemcellen. Die schuiven langzaam naar boven, verhoornen op den duur en sterven af. En van onderuit komen er weer nieuwe kiemcellen. Kijk maar naar een wondje op je huid: dat geneest doordat er nieuwe kiemcellen komen. De lederhuid
De opperhuid beschermt de lederhuid. De lederhuid is gemaakt van taai, rekbaar materiaal, dat de huid zijn veerkracht verleent. In de lederhuid lopen bloedvaten, zweetklieren, zenuwen, zintuigen, haarzakjes. In de haarzakjes zitten talgklieren, die talg produceren. Talg is vettig en zorgt ervoor dat de huid soepel blijft. De zintuigen en zenuwuiteinden zorgen ervoor dat je bijvoorbeeld warmte, kou, pijn en druk kunt voelen. Waterig zweet loopt uit je zweetklieren door de huid. Heb je een wondje, dan is je huid beschadigd en bloedt hij. Onderhuids bindweefsel
In het onderhuids bindweefsel zit vet, opgeslagen in vetcellen. Dit vet zorgt voor isolatie tegen kou en als stootkussen. We noemen haar, nagels, talgklieren en zweetklieren huidaanhangselen. Over de nagel en het haar vertellen we straks meer. De huid ziet er niet overal en bij iedereen hetzelfde uit. Op sommige plekken is hij dikker, denk aan je voetzolen. Sommige mensen hebben een meer behaarde huid dan anderen. Het ene mens heeft meer pigment dan de ander, de huidskleur kan verschillen, de een heeft meer moedervlekken op zijn huid dan de ander. Ook kun je littekens of tatoeages op je huid hebben.
HZW DC 18 De huid
3
3 De functies van de huid Op je huid moet je zuinig zijn, het is een belangrijk orgaan. Hij heeft een beschermende functie, maar ook een regulerende functie. Hij zorgt ervoor dat we niet oplossen in de regen en niet uitdrogen in de zon. Hij is waterbestendig. Huid is stevig en soepel, zodat we kunnen bewegen. We zetten de functies van de huid eens op een rijtje. De huid: •
beschermt ons tegen invloeden van buiten: hij zorgt dat ziektekiemen buiten blijven;
•
zorgt dat we niet uitdrogen, houdt water binnen, maar houdt ook water buiten;
•
waarschuwt ons voor gevaren, met behulp van de zintuigen;
•
zorgt met behulp van de bloedvaten die door de huid lopen, voor afkoeling van ons lichaam, regelt de lichaamstemperatuur;
•
zorgt voor isolatie door haren en vet;
•
produceert vitamine-D, belangrijk voor botvorming;
•
beschermt tegen u.v.-straling door het pigment;
•
scheidt afvalstoffen uit, door middel van bijvoorbeeld zweten, puistjes, haaruitval, wratten, koortsblaar.
Een paar van deze functies lichten we toe. Temperatuur
Jouw huid zorgt ervoor dat je lichaamstemperatuur rond de 37 graden Celsius blijft. Je hersenen regelen de hoeveelheid bloed die door de huid stroomt, waardoor de temperatuur in stand wordt gehouden. Als je het te warm krijgt, worden je bloedvaten groter. Er stroomt dan meer bloed door, dat wordt afgekoeld door de buitenlucht. En door die extra hoeveelheid bloed zie je er rood of blozend uit. Ook door te zweten, zorgt de huid dat je niet te warm wordt. Het zweet verdampt en koelt af. Ben je te koud, dan vernauwen de bloedvaten. Er stroomt minder bloed door de huid en er verdwijnt minder warmte. Je gaat dan soms rillen en je wordt bleek.
4
HZW Digitale Content
Bescherming tegen u.v.-straling
In de verschillende werelddelen hebben mensen een verschillende huidkleur. Dit heeft te maken met pigment, een donkere huid heeft meer pigment dan een lichte. Pigment is nodig om mensen tegen de zon te beschermen en daarom heb je rond de evenaar een donkerdere huid nodig. Signalen geven door middel van zintuigen
Zintuigen in ons lichaam geven ons signalen. Ze zijn verbonden met het einde van zenuwen die verbonden zijn met het ruggemerg. Als onze huid in aanraking komt met iets, worden de zintuigen geprikkeld, bijvoorbeeld door een stoot, heet water, een klemmende schoen. We hebben vier soorten zintuigen in ons lichaam: •
tastzintuigen:
gevoelig voor druk/aanraking;
•
pijnzintuigen:
gevoelig voor pijn/schade;
•
warmtezintuigen: gevoelig voor warmte;
•
koudezintuigen:
gevoelig voor kou.
HZW DC 18 De huid
5
4 Haar en nagels Haar en nagels horen bij de huid, ze bestaan uit dood hoornmateriaal.
Een haar komt uit een zakje dat samen met de talgklier de haarfollikel vormt. Over je hele lichaam, behalve onder de voetzolen, in je handpalmen en op je lippen, vind je haarfollikels. De dikste haren groeien op je hoofd. Je hebt vellushaar, kleine donshaartjes van 2-3 mm lengte en terminaal haar, dat dikker is. In de puberteit verandert vellushaar in terminaalhaar en krijg je bij mannen en vrouwen een typisch beharingpatroon. Haar groeit in een cyclus. Een haarfollikel heeft een periode van groei, een overgangsfase en een fase van rust, waarna het haar uitvalt. Daarna begint een follikel aan een nieuwe groeicyclus. Op je hoofd heeft een haar een levensduur van twee tot zes jaar, op de rest van het lichaam korter. Per dag verlies je 50 -100 haren. Haren zorgen voor isolatie, beschermen de huid tegen de zon.
6
HZW Digitale Content
Net zoals haar en huid hebben nagels een beschermende functie. Ze beschermen de zenuwuiteinden van de vingers. Nagels groeien vanuit een nagelbed, waarin bloedvaten uitkomen. Ze rusten op een nagelplaat. De nagelriem beschermt de nagel aan de achterkant. Onder de huid aan de achterkant van de nagel ligt de nagelwortel, van daaruit groeit de nagel. Vingernagels groeien 3 mm per maand, teennagels maximaal 1 mm per maand. Ze doen er dus wel een jaar over om zich te vernieuwen.
HZW DC 18 De huid
7
5 Verzorgen van de huid Je hebt gelezen hoe belangrijk je huid is. Aan jou de taak om je huid en die van jouw cliënten goed te verzorgen.
Verzorgen van de huid: • dagelijkse verzorging • de huid in zomer en winter • vette huid • droge huid • de babyhuid • rimpels
3
Dagelijkse verzorging
De basis van een goede huidverzorging ligt in het goed reinigen van de huid. Zeep is daarbij niet altijd nodig en soms zelfs schadelijk. Je huid heeft namelijk een bepaalde zuurgraad, die de huid beschermt. Door zeep, die niet zuur is, kan de huid juist beschadigd worden. En bij overgevoeligheid hiervoor, kunnen hierdoor huidproblemen ontstaan zoals acne, geïrriteerde huidplooien, een vette huid, jeuk en eczeem. Voor de dagelijkse wasbeurt kun je daarom het beste een neutrale zeep gebruiken. Dat wil zeggen: een zeep die dezelfde zuurgraad heeft als de huid. De zuurgraad wordt aangeduid door de letters pH gevolgd door een getal. De huid heeft een pH-waarde van 5,5. Als je een zeep kiest met dezelfde pH-waarde, blijft het beschermende zuurlaagje van de huid intact. Voor het optimaal functioneren van de huid is het belangrijk om de afvoerkanaaltjes van zweet- en talgkliertjes open te houden. In het gezicht kan dit door middel van een stoombad. Ga hiervoor met een handdoek over het hoofd, gedurende tien minuten boven een kom met heet water zitten.
8
HZW Digitale Content
De huid in zomer en winter
Door de hogere temperatuur in de zomer transpireren we meer, de zweet- en talgklieren werken dan dus harder. De meest voorkomende huidproblemen in de zomer zijn zonnebrand, schimmels in de huidplooien en irritatie door overmatig transpireren. Zorg ’s zomers dus voor een goede bescherming tegen de zon en het regelmatig verschonen van kleding. In de winter zijn de zweet- en talgklieren minder actief. Ook omdat door de koude buitenlucht de huid in de winter sneller uitdroogt, moet de huid dan goed worden beschermd. Een droge lucht binnenshuis, bijvoorbeeld door centrale verwarming, en het dik aankleden in de winter bevorderen het uitdrogen van de huid. Deze omstandigheden kunnen een schrale of geïrriteerde huid tot gevolg hebben, evenals jeuk, ruwe plekjes en kloofjes. Goed en op tijd invetten is daarom in de winter het devies. In je lippen zitten weinig talgkliertjes en daardoor worden lippen snel droog in de winter. Een lippencrème, bijvoorbeeld met cacaoboter, voorkomt en geneest gesprongen lippen. Vette huid
Een vette huid glimt vaak en heeft vergrote poriën. Vaak heeft een vette huid ook puistjes en mee-eters. Een vette huid trekt meer vuil aan dan een droge huid.. Met warm water wassen, meermalen per dag, helpt. Reinigers met tonic en alcohol maken de huid droger. Dagcrèmes beschermen de huid tegen allerlei invloeden van buitenaf. Nachtcrèmes bevatten stoffen die de huid stimuleren en herstellen. Als je een vette huid hebt, kun je beter geen nachtcrème gebruiken omdat de huid hierdoor nog vetter wordt. Ook met zeep en andere ontvettende producten moet je bij een vette huid uiterst terughoudend zijn, omdat hierdoor de aanmaak van vet juist gestimuleerd wordt. Droge huid
Als je huidcellen niet genoeg olie afscheiden, krijg je een droge huid. Die voelt strak aan en is soms schilferig. Een droge of geïrriteerde huid kan ook worden veroorzaakt door veel in een centraal verwarmde omgeving te werken of doordat je erg gevoelig bent voor zon, wind of kou. Daarnaast kunnen sommige cosmetische producten en toiletzepen een uitdrogende werking op de huid hebben. Vooral na het wassen, voelt een droge huid strak en gespannen aan en vertoont deze ruwe plekken. Het gebruik van badolie tijdens baden en douchen, kan uitdroging van de huid voorkomen. Het herstelt de zuurgraad van de huid, waardoor het beschermende vetlaagje behouden blijft en de huid weer soepel aanvoelt. Badolie is geschikt voor elk type huid.
HZW DC 18 De huid
9
De babyhuid
De babyhuid is zeer gevoelig, omdat het beschermende laagje nog onvoldoende is ontwikkeld. Wil je een baby met zeep wassen, kies dan voor een neutrale, milde babyzeep. Ook voor volwassenen met een gevoelige huid is deze zeep geschikt. Regelmatig gebruik van badolie is belangrijk om de babyhuid soepel te houden en te beschermen tegen uitdroging. Rimpels
Huidveroudering kan niet worden gestopt, maar kan met een goede verzorging hooguit worden vertraagd. Daarbij is het vooral van belang om schadelijke invloeden, zoals roken en overmatig zonlicht te vermijden.
10
HZW Digitale Content
