15 oktober 2015 Brigit van Soest
LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW
Agenda 1.
Inleiding
2.
Laaggeletterdheid
3.
Therapietrouw
4.
Pilots
5.
Vragen?
“Overal had ik er last van. Bij de bibliotheek, het stadhuis, de dokter, de apotheek… Dan zeiden ze: tweemaal daags één tablet. Ik begreep het niet goed en voor ik de deur uit was, was ik het al vergeten.”
“Ik slik zo weinig mogelijk. Maar wat moet, dat moet. Ik gebruik tot op heden alleen een cholesterolverlager en een maagzuurremmer. Die bijsluiters lees ik niet; Er staat zo veel in, moeilijke woorden en kleine lettertjes.”
“Een soort schaamte. Als je bijvoorbeeld bij de apotheek staat, dan ben je vaak wat te terughoudend. Veel mensen menen toch dat wij een beetje dom zijn.”
Laaggeletterdheid en Therapietrouw Wat is het verband?
Laaggeletterdheid = zoveel moeite hebben met lezen en schrijven dat je niet goed kunt functioneren in het dagelijks leven.
Inleiding
Als je alleen al kijkt naar therapietrouw in het algemeen blijkt dat……..
• 30 - 40% van de patiënten therapieontrouw is • De kans op een gnm-gerelateerde ziekenhuisopname daardoor 2 x zo hoog (HARM) is bij therapieontrouw • Therapieontrouw de samenleving veel geld kost Bevordering van therapietrouw levert de NL samenleving circa €250-400 miljoen op (Booz&Co. 2012).
Inleiding
Inleiding
En laaggeletterden blijken nog eens…….
• 2 – 4 x minder therapietrouw te zijn • Vaker chronische ziek te zijn (DM, CV, depressie), met 6x vaker een hartinfarct • Slechtere uitkomsten van de zorg te hebben • Gemiddeld 7 jaar eerder dood te gaan
R.L. Sudore e.a. ‘2009, Gezondheidsraad 2012, Twickler et al 2009 , PWC, 2013 / HARM studie
Inleiding
En de omvang van laaggeletterdheid is ook nog eens erg groot:
• Het betreft 12% van alle 16 – 65 jarigen • Het betreft vooral ouderen
• 30% van de migranten is laaggeletterd • Slechts 58% laaggeletterden heeft een baan
Stichting Lezen en Schrijven: Feiten & cijfers geletterdheid. Overzicht van de gevolgen van laaggeletterdheid en opbrengsten van investeringen Voor samenleving en individu; 2014; Nivel 2015
Laaggeletterdheid
Daarom is extra aandacht nodig voor laaggeletterden
Maar hoe?
Laaggeletterdheid
Het begint bij laaggeletterdheid bij herkennen….
STELLING Ik herken meestal direct of iemand laaggeletterd is Ja/nee
Laaggeletterdheid
Laaggeletterdheid
Enkele tips om laaggeletterden te herkennen
• Patiënt komt te laat of te vroeg in vergelijking met afspraak • Patiënt wordt snel boos (onmacht) als iemand vragen stelt of hen niet meteen begrijpt • Patiënt stelt nooit vragen of vaak dezelfde vragen
• Patiënt heeft vaak recept voor hogere dosis (arts heeft niet door dat gebrek aan effect veroorzaakt wordt door therapieontrouw)
Laaggeletterdheid
Uitvluchten die een patiënt kan geven
• ‘Dat formulier vul ik later wel in’ • ‘Ik ben mijn bril vergeten/ kwijt’ • ‘Kunt u dat invullen? Ik schrijf zo onleesbaar’ • ‘Er zat geen informatie bij’
Zie checklist herkennen op www.knmp.nl/laaggeletterdheid
Laaggeletterdheid
Vervolgens bij het begeleiden
• De voorlichting afstemmen op: ◦ geletterdheid en taal
◦ sociaal - culturele context patiënt ◦ aard van barrière medicatie gebruik • Mondeling én schriftelijk informatie geven – plaatjes / film • Afstemmen zorg met andere zorgverleners
Katz 2006, Traylor 2010, French 2011, Sudore 2009 , Linn 2012
Laaggeletterdheid
http://www.apotheek.nl/kunt-u-dat-even-uitleggen
Laaggeletterdheid
Laaggeletterdheid
Laaggeletterdheid
Tips voor begrijpelijke communicatie
• • • • •
spreek langzaam en duidelijk (niet hard!) gebruik woordkeuze patiënt oogcontact wees concreet, herhaal kernpunten maximaal 3 boodschappen
• zoek naar voor patiënt herkenbare momenten op de dag – niet zomaar 3 x daags, of ‘bij het opstaan” maar bv bij het 8-uur journaal, of ontbijt
Laaggeletterdheid
Laaggeletterden leren door
• • • •
voordoen nadoen herhalen automatiseren
Niet door uitleg!
Laaggeletterdheid
Ga na of de patient de informatie heeft begrepen
• Teach back methode: op een respectvolle manier vragen of de patient in zijn eigen woorden kan vertellen hoe hij zijn medicatie gaat gebruiken
Zie www.knmp.nl/laaggeletterdheid en www.pharos.nl
www.apo.nl
Laaggeletterdheid
Campagne
• Wachtkamer boek • Tentoonstelling • Iconen • E-learning
Pilots
Waar staat u op de ladder?
1 = we starten! 2 = we herkennen laaggeletterden 3 = we weten wat helpt in communicatie 4 = we doen het ook echt! 5 = we werken samen met anderen op dit gebied 6 = we verbeteren continu
Pilots
Pilot laaggeletterdheid gestart in Amsterdam & Utrecht, 2016 start Limburg Doel: vormgeven samenwerking zorgverleners op gebied van laaggeletterdheid
Pilots
Therapietrouwbevordering ‘t Gooi
Doel?
Pilots
Resultaten eerdere studies
Pilots
Kosteneffectiviteit
Results of the MeMO osteoporosis program (full study report in Van Boven, et al )
Pilots
Ervaringen deelnemende apothekers in ‘t Gooi
“Ik krijg meer overzicht en inzicht in therapie-ontrouwe patiënten in mijn apotheek” “Moest wel een hobbel over om ermee te starten. Nu ik gestart ben valt het werk erg mee en is het vooral ook leuk om met patiënten hierover in gesprek te gaan.” “ik merk dat ik soms door simpele adviezen de patiënt al kan helpen, en dat de patiënt het heel erg waardeert” “2/3 van de patiënten die ik selecteer blijken uiteindelijk wel valspositief te zijn”. “aanpassingen in webrapportage SFK nav deze pilot hebben wel enorm geholpen om het kaf van het koren te scheiden”. “ik heb veel aan communicatie training gehad”
Samenvattend
Laaggeletterdheid & therapietrouw
Want het is belangrijk genoeg! En……….er zijn tools beschikbaar
Vragen?
Contactgegevens: Brigit van Soest
[email protected] Tel 070-3737155
