11. Papaverhof vreest voortbestaan

}<(l(tp$=adbcb <

Een échte Haagse krant Reportage Leven van de Voedselbank

Vrijdag 20 december 2013

Interview Verduyn Lunel neemt afscheid van academie

Extra: 24 pagina's Kerstbijlage

jaargang 7 nummer 345

Kerstbijlag

e

Vrijdag 20 december 2013,

€ 1,95

nr. 346

10/11

9

Papaverhof vreest voortbestaan Ingezo

nden meded elIng

Prettige

www.giorge

tti.eu

Door het woonakkoord van het kabinet hangt de toekomst van het Papaverhof aan een zijden draadje. Het woningbouwcomplex dat tot de belangrijkste honderd monumenten van Nederland wordt gerekend, komt door de heffingen van minister Blok in de problemen. Ook al worden de huren

maximaal verhoogd, dan nog kampt het rijksmonument met een tekort, aldus Jos Praat, voorzitter van de woningbouwvereniging Daal en Berg. “Grote corporaties hebben misschien genoeg inkomsten om deze heffing te kunnen betalen, wij niet”. Praat verwacht volgend jaar een exploi-

tatietekort van 46.000 euro. Dat bedrag kan in vijftien jaar oplopen tot een miljoen euro. “In het ergste geval wordt onze vereniging geliquideerd en het monument opgeheven”. Lees verder op pagina 3. > Foto: Jurriaan Brobbel

Ingezonden mededeling

GEEF DEZE UNIEKE ERVARING CADEAU (45 cpm)

SOLDAATVANORANJE.NL | 0900 - 1353 THEATERHANGAAR IN SAMENWERKING MET

| VLIEGVELD VALKENBURG | BIJ LEIDEN

MEDIAPARTNER

IN SAMENWERKING MET

Feestda gen en een Voor Buon Na spoedig tale e Fe 2014 Merry Ch lice An no Nuovo ristmas and a Ha Joyeux ppy New Noël et Year Bonne An née

MEDIAPARTNER

2>varia snoek onder ons

Den Haag Centraal > Vrijdag 20 december 2013

>Luciafeest - Lange Voorhout - 10 december 2013

Zie hier een stukje spanning rond het Luciafeest binnen de Zweedse ambassade. Traditiegetrouw kreeg de stad weer een Zweedse XXXXL-kerstboom cadeau. Het gevaarte werd onlangs van de wortels gescheiden in de regio Kalmar (na Malmö rechtsaf richting de kust van de Oostzee). Eenmaal overeind gezet voor het Eschermuseum en voorzien van lampjes had het Lange Voorhout haar vuurtoren voor de midwinternacht weer terug. Aan de voet bisschopswijn, chocolademelk, het muziekcorps van het Leger des Heils en Dickens en Pieck die in elkaars armen vielen. De Ikea te Delft verkocht Nordmanns voor € 1,–. Geen sprookjes, Zweden zijn genereuze mensen. Otto Snoek

Otto Snoek (1963) is een internationaal werkend fotograaf uit Rotterdam. Sinds hij voor Den Haag Centraal fotografeert is hij gefascineerd geraakt door het leven in Den Haag. Alsof hij naar een ander werelddeel reist.


Markt Zeeheldenkwartier, elke donderdag van 11:00 tot 19.00 uur

Vishandel Toet

3 Warme Gebakken Lekkerbekjes 3 Hollandse Nieuwe Vers v/h Mes 1 Gestoomde Makreel

Kaashandel Biosmaak Belegen Bastiaansen Pak Melk Bio-Slagroom

De Notenkoning Pittige Peanutmix Cranberrymix Verse Notenmix

500 gr 1 liter 200 gr

€ 9,95

€ 4,98 € 0,79 € 0,89

...hebben ruimte voor nieuwe patiënten bij zowel de tandarts en/of de mondhygiëniste! Het team op de Ieplaan en het Rijswijkseplein bieden tandheelkundige zorg variërend van reguliere tandheelkundige behandelingen tot prothetische behandelingen zoals het plaatsen van gebitsprothesen.

250 gram 250 gram 250 gram

€ 6,95

€ 5,00

Graag verwelkomen wij u op de Ieplaan 2 of het Rijswijkseplein 56 te Den Haag. Loopt u gerust eens binnen voor informatie of om u in te schrijven als patiënt. Voor afspraken kunt u contact opnemen met ons centrale afsprakenbureau op het gratis nummer 0800 633 46 28

Paul de Wit & Zn. Boer~Slager~Poelier Italiaanse braadworsten van de Calicuth Kalkoen

5 halen 4 betalen

Markt Zeeheldenkwartier is niet op do 26 december, maar op di. 24 december

Ieplaan ook op maandagavond geopend !

w w w . m e d i m o n d z o r g . n l

3

actueel<

Vrijdag 20 december 2013 > Den Haag Centraal

Koninklijke Academie wil geen fusie met Codarts Door Annerieke Simeone

Het rommelt aan de top bij de Hogeschool der Kunsten. De twee directeuren die samen het College van Bestuur daarvan vormen, lijken het niet eens te kunnen worden over de op handen zijnde fusie met Codarts Rotterdam. Henk van der Meulen, directeur van het Koninklijk Conservatorium (KC), is voorstander van het plan, collega Jack Verduyn Lunel, directeur van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) en tevens voorzitter van het College van Bestuur, is faliekant tegen. Verduyn Lunel, die per 1 januari met pensioen gaat, maakte dat deze week tijdens een interview met Den Haag Centraal bekend. Tot het laatste moment weigert hij zijn handtekening te

zetten onder het besluit dat een fusie tussen de drie kunstinstellingen per 1 juli 2014 mogelijk maakt. Eén van de redenen die Verduyn Lunel aandraagt, is de bureaucratische attitude van zijn Rotterdamse collega. “Bij Codarts bestaat de dreiging dat zij de bureaucratische opvattingen die in het HBO overheersen, zullen omarmen. Ze maken onderscheid tussen docenten en beoordelaars. Ik ga ervan uit dat mijn docenten bezig zijn met het gehele plaatje: onderwijzen, toetsen, beoordelen en feedback geven. We zijn niet bezig met het bepaald aantal etsen en zeefdrukken die een student aflevert, maar met de totale artistieke ontwikkeling”. Volgens Verduyn Lunel is de ‘afvinkcultuur’ vooral te wijten aan het huidige College van Bestuur bij Codarts. “De interim voorzitter (Max Merkx, red.)

gaat met een kunstbedrijf om alsof het bij wijze van spreken een margarinefabriek is. Zoveel mogelijk samenvoegen, zoveel mogelijk efficiency”. De KABK heeft volgens Verduyn Lunel geen enkel voordeel bij deze fusie. “Ik vraag me zelfs af of het voor het Conservatorium wel goed is. Je hebt te maken met een reusachtig statusverschil. Samen met Amsterdam is het KC het beste conservatorium van Nederland, die kwaliteit moet je koesteren”. Verduyn Lunel zou liever de banden versterken met de Gerrit Rietveld academie in Amsterdam en de Design Academy Eindhoven, die volgens hem streven naar eigenheid en zelfstandigheid. Het interview met Jack Verduyn Lunel is te lezen op pagina’s 10 en 11.

‘Ja’ van Adri heeft verstrekkende gevolgen

Als huurcontracten worden opengebroken, kan de vereniging het hoofd boven water houden. > Foto: Jurriaan Brobbel

Door Annerieke Simeone

Het bleef tot op het laatste moment spannend, maar de kogel is door de kerk: PvdA-coryfee Adri Duivesteijn stemde deze week in met het woonakkoord. Goed nieuws voor minister Stef Blok (Wonen), het kabinet vangt zo’n 1,7 miljard euro, bestemd voor de schatkist. Slecht nieuws voor de woningcorporaties die een verhuurdersheffing krijgen opgelegd. Zeker kleine corporaties krijgen het moeilijk. Jos Praat, voorzitter van woningbouwvereniging Daal en Berg, weet erover mee te praten. De coöperatie beheert 128 woningen in het Papaverhof. De architectonische waarde van het hof is groot. Het werd in 1921 ontworpen door De Stijl-architect

Jan Wils, en is tegenwoordig één van de belangrijkste monumenten van Nederland. Toch moeten de bewoners vrezen voor het voortbestaan van hun geliefde woningcomplex in de Bomen- en Bloemenbuurt. Praat: “Grote corporaties hebben misschien genoeg inkomsten om deze heffing te kunnen betalen, wij niet. Wij hebben geen winstoogmerk. Ook al verhogen we de huren maximaal dan nog kampen we met een tekort”. Praat verwacht volgend jaar een tekort van 46.000 euro. Dat bedrag kan in vijftien jaar oplopen tot een miljoen euro. “Dat zou het faillissement van het Papaverhof kunnen betekenen. Want wie gaat straks het onderhoud van de woningen nog betalen?” Alleen als de huurcontracten wor-

Opknapbeurt Haagse Markt

den opgebroken, kan de vereniging het hoofd boven water houden. Maar daarvoor is toestemming nodig van het College van Bestuur van Den Haag. En die zal dat volgens Praat niet snel doen. “Dan wordt een bestand van woningen met lage huur aan de markt onttrokken en daar voelt het college vast niets voor”. Het andere alternatief, namelijk het kopen van de sociale huurwoning, is volgens Praat voor weinig bewoners interessant. “Ongeveer dertig procent van onze huurders is boven de vijfenzestig. Die hebben echt geen behoefte om nog een hypotheek af te sluiten”. Praat hoopt snel met de politiek tot een oplossing te komen. “Het kan toch onmogelijk zo zijn dat dit de teloorgang betekent van een UNESCO-monument?”

Haagse Markt vanuit de lucht. >Foto: gemeente Den Haag

De Schilderswijk staat aan de vooravond van een loodzware ingreep: de opknapbeurt van de Haagse Markt. De grootste onoverdekte markt van Europa krijgt nieuwe bestrating en wordt anders ingericht. De Haagse markt moet door de opknapbeurt weer mensen gaan trekken uit de hele stad en de regio. Het stadsbestuur heeft deze week besloten dat een deel van de markt tijdelijk elders wordt ondergebracht. Op die manier kunnen de marktkooplieden gewoon door blijven draaien. Het geeft de bouwers de ruimte om telkens een deel van de markt onderhanden te nemen. Dat gebeurt in vier fasen. De gemeente heeft een studie laten doen naar een goede alternatieve locatie. In overleg met de markt en de buurt is het wegdek van de Herman Costerstraat uiteindelijk aangewezen als tijdelijke plek. De kramen komen daar in een lange rij op de weg te staan. De Herman Costerstraat wordt afgesloten voor alle verkeer. Het verkeer wordt omgeleid. Onrust De operatie gaat aan het eind van deze winter van start. De voorbereidingen zijn bijna afgerond. Binnenkort verwacht de gemeente bekend te maken welke bouwer de aanbesteding heeft gewonnen. De laatste details van de bouwplannen worden dan ingevuld. Eind 2014 moet alles klaar zijn. Wethouder Boudewijn Revis (VVD) zegt heel blij te zijn dat het gaat begin-

nen. “Er wordt al twintig jaar over dit plan gesproken. Dat zorgt voor onrust. We gaan nu over tot actie. Dat is heel belangrijk voor de markt, voor de buurt, maar ook voor de stad. We hebben straks weer een nieuwe trekpleister in de stad en het is natuurlijk goed voor de werkgelegenheid”. Om de opknapbeurt zoveel mogelijk in goede banen te leiden, heeft de gemeente een speciale begeleidingscommissie opgericht. Die krijgt de opdracht om alle praktische problemen zo snel mogelijk op te lossen. Met name de bewoners en ondernemers aan de smalle Herman Costerstraat krijgen het voor hun kiezen. “Het is allemaal passen en meten, maar het past precies. De mensen hebben anderhalve meter om bij hun woning te komen. Ook de mensen met een scootmobiel en een kinderwagen kunnen erdoor. Het is hier smal. Maar de Herman Costerstraat is toch de beste plek als tijdelijke marktplaats, met de minste overlast in de buurt”. Revis zegt heel goed te weten dat het even slikken wordt voor de betrokkenen in de buurt. “Ik begrijp heel goed dat het een moeilijk proces is, waarbij we heel veel vragen krijgen van bewoners, ondernemers en marktkooplieden. Het gaat impact hebben. Maar de meeste mensen beseffen gelukkig inmiddels wel dat dit de enige weg is. Een nieuwe Haagse Markt, waar alle lelijkheid opgeruimd is, waar meer mensen naartoe komen, daar heeft iedereen baat bij”.


Exclusieve brilmode

Onderzoek GroenLinks:

Vieze busjes moeten binnenstad uit Door Marc Konijn

Een meerderheid van de Haagse bevolking wil dat oude, vervuilende bestelbusjes geweerd worden uit de binnenstad. Dat blijkt uit een onderzoek van TNS/Nipo, dat in opdracht van GroenLinks is gehouden. Uit de enquête komt naar voren dat 56 procent van de Hagenaars voorstander is van een verbod op vervuilende bestelbusjes in het centrum van de stad. Daarnaast kiest bijna 70 procent ervoor om extra te investeren in het openbaar vervoer in Den Haag. Raadslid Arjen Kapteijns van Groen-

Links is blij met het draagvlak voor deze maatregel om de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren. “Het is een van onze voorstellen om de lucht in de stad schoner te maken. Dat is ook heel hard nodig; de inwoners van Den Haag leven gemiddeld 1 à 2 jaar korter vanwege de ongezonde lucht die de mensen inademen”, zegt Kapteijns. GroenLinks zegt het gehele onderzoek in januari naar buiten te brengen. Deze krant kreeg alvast een korte ‘sneak preview’. GroenLinks heeft onlangs een groot aanvalsplan gelanceerd om de lucht-

kwaliteit in Den Haag te verbeteren. In dat plan wordt niet alleen voorgesteld om vervuilende bestelbusjes uit het centrum van de stad te weren, maar ook om de maximale snelheid in woonwijken overal te verlagen naar 30 kilometer per uur. Het is volgens Kapteijns hard nodig om stevige maatregelen te nemen om de lucht in de stad schoner te krijgen. In de top tien van de meest vervuilende straten van Nederland bekleedt Den Haag een toppositie, met maar liefst drie straten. De Javastraat heeft de twijfelachtige eer de ongezondste lucht te leveren.

Hoogstraat 37 2513 AP Den Haag www.hofstede-optiek.nl

4>varia


stadsmens

Andere kijk op kerstverhaal in voorstelling ‘Madonna's Man’ Het is mooi om te horen hoe Arne Sybren Postma en Náhani Borking elkaar aanvullen en bijvallen in het gesprek over ‘Madonna’s Man’. De regisseur en actrice zijn duidelijk gegrepen door het stuk, waarin tekstschrijfster Daphne de Bruin een eigen interpretatie geeft van het kerstverhaal. Náhani over haar rol van Maria: “Ik speel niet de Bijbelse oermoeder. Maria is in ‘Madonna’s Man’ geen beheerste en bedeesde vrouw, maar iemand die zich laat leiden door emoties. En in iedere scène is zij in een andere fase van haar leven. In volle glorie”. Arne Sybren vult aan: “Je moet dit stuk ook zien als een aanklacht. Op een dag staat God bij je op de stoep en hij vertelt je dat jij de moeder van de heiland moet worden. Het is niet Maria’s keuze. De letterlijke zin uit het stuk luidt: Wat zeg je dan op zo’n moment”. Vrijdag 20 december is in het Vrij Theater aan de Noordwal de première van ‘Madonna’s Man’, dat ook na Kerstmis daar nog te zien is en waarin naast Náhani Boris Groenendaal (Jozef) en Hans Peter Ligthart (God) spelen. Het stuk – waarin God, Maria

Náhani Borking en Arne Sybren Postma: ‘Het stuk gaat verder waar de bijbel stopt’. >Foto: Eveline van Egdom

en Jozef een pleidooi houden voor de rechtvaardiging van hun keuzes – is de eerste productie van De Kraamkamer, een gloednieuw Haags gezelschap rond regisseur Arne Sybren Postma. “Waar ik naar toe wil, is een gezelschap van semi-professionals. Dat zijn vaak amateurs met een privé-opleiding en veel ervaring, die bijvoorbeeld in deeltijd nog een beroep erbij hebben. Je bent dan niet alleen

aangewezen op weekends of avonden om te repeteren, maar je kunt dat ook overdag doen”. ‘Madonna’s Man’ was een goede aanleiding voor de oprichting van De Kraamkamer. “Ik wilde dit stuk graag maken, heb enthousiaste spelers gevonden en het Vrij Theater is een prima locatie. Dit project is heel spannend voor mij. Het is voor het eerst dat ik zonder subsidie werk”. Met een lach: “Ik


Rotterdams Philharmonisch Orkest

o.l.v. Yannick Nézet-Séguin o.a. Shéhérazade van Rimski-Korsakov

Za 21 dec, 20.15 uur | Dr Anton Philipszaal

@TheaterDenHaag aanhetspuiplein

070 88 00 333 www.philipszaal.nl

geef het goede voorbeeld. In deze tijd ziet de overheid graag dat je cultureel ondernemend bent”. ‘Madonna’s man’ werd in december 1997 als lunchvoorstelling uitgebracht. Volgens de regisseur en actrice gaat ‘het stuk verder waar de bijbel stopt’. Arne Sybren: “Hoe zit het tussen Maria en Jozef? God’s toenadering tot Maria zorgt voor stress in de relatie”. Náhani: “Stel dat een popidool uit mijn jeugd tegen me zou zeggen: ik wil met jou een relatie. Dat is een ongelooflijke eer”. Postma reageert: “Aan de ene kant ga je voor de eer en ijdelheid, aan de andere kant verraad je je man. Hij moet dat maar slikken”. Náhani weer: “Maria is achttien, eigenlijk nog een meisje; zij kan dat niet beredeneren”. Hilarisch ‘Madonna’s Man’ is ook geschikt als huiskamertheater en hoeft niet per se rond kerst te worden gespeeld, vertelt Postma. “Het stuk is niet bedoeld om de geboorte van Christus te vieren. Het gaat meer om de menselijke kant er achter te belichten”. Náhani Borking vult aan: “Het is ontdaan van de religieuze glamour”.

En Postma: “Het publiek krijgt klassiek theater te zien; met een lach en een traan. Als Maria zich afvraagt of zij haar school nu nog kan afmaken, zorgt dat voor een hilarisch moment”. De voorstelling toont een mooie balans tussen komisch en indringend, menen beiden. Náhani Borking: “De emoties die de personages doorstaan zijn herkenbaar. Wie kent niet de angst om een kind te verliezen en hoeveel mensen hebben niet een huwelijkscrisis meegemaakt?” Regisseur Postma: “Die herkenbaarheid geldt ook voor God. Hij wil dat iemand na zoveel jaren de taak van hem overneemt. De pater familias met zijn eigen bedrijf zit te springen om een opvolger. Dat is voor hem de motivatie om een kind te maken”. ‘Madonna’s man’, door De Kraamkramer in Vrij Theater, Noordwal 484, te zien op vrijdag 20, zaterdag 21, vrijdag 27 en zaterdag 28 december om 20.30 uur. Op zondag 22 en zondag 29 december om 14.30 uur. Reservering kaarten www.hoenu.nl Joke Korving

5

actueel<


Plan Verhulstplein onzeker De idylle van het Verhulstplein heeft plaatsgemaakt voor treurnis. De kantoren staan leeg. Al jaren. Vriend en vijand zijn het erover eens. Er móet iets gebeuren. En de gemeente moet helpen. Door Marc Konijn

Het is al iets meer dan tien jaar geleden dat op de afdeling bouwen van het stadhuis de telefoon ging. Of er bezwaar was om één van de kantoren op het Verhulstplein om te bouwen tot woningen? Dat was er niet. Zeilstra Beheer uit Den Haag wist genoeg. Het vastgoedbedrijf kocht het oude kantoorgebouw op nummer 17. De architecten en bouwmeesters gingen gretig aan de slag om het pand bij de Houtrustbrug om te bouwen tot een woonparadijs. Maar net toen alles klaar was, konden de bouwtekeningen alweer de kast in, vertelt Wineke Feenstra van Zeilstra Beheer. “De gemeente gaf aan toch liever een gebiedsontwikkeling te willen. Er moest een plan komen voor het hele plein. En het moest flink de hoogte in. De andere eigenaren van de kantoren zagen dat wel zitten, dus daar hebben wij toen ook aan meegewerkt”. De ambities waren hoog. Er kwam een tekening met wolkenkrabbers van 140

meter hoog. Omdat omwonenden dat veel te gortig vonden, kwam er een nieuw plan, minder hoog, met veel groen voor de deur en een oude wens van de gemeente om de Haagse Beek op die plek door te trekken. Zeilstra tekende twee overeenkomsten met de gemeente. Feenstra: “Maar op het allerlaatste moment zei de gemeente dat ze het toch niet zag zitten”. Het was een lelijke streep door de rekening, ook al omdat vlak daarna de crisis in de woningmarkt toesloeg. Feenstra: “De tijd van gebiedsontwikkeling ligt nu achter ons. Het maken van zo’n groot plan kost ontzettend veel geld. Dat is onbetaalbaar geworden. Iedereen richt zich nu dus weer op zijn eigen pand. Dat hebben wij ook gedaan”. Het ‘oude’ idee werd vorig jaar weer uit de kast getrokken: de transformatie van het kantoor naar een woongebouw met appartementen. Er komt geen aanbouw, en geen extra verdieping, vertelt Feenstra. De woningen – rond de vijftig – komen allemaal in het huidige gebouw. De gemeente gaf al groen licht. Maar toch dreigt het bouwproject opnieuw spaak te lopen. Parkeerplaatsen Reden: het lukt Zeilstra niet om de vereiste parkeerplaatsen op eigen terrein

aan te leggen. “Het is bouwtechnisch best wel een ingewikkeld pand, omdat de begane grond een half verhoogde vloer heeft. We hebben alles bekeken, bestudeerd, onderzocht. Maar het kan gewoon niet. Een parkeergarage op deze plek is onmogelijk gebleken”. Omdat Zeilstra de parkeerplaatsen niet op eigen grond kan oplossen, is de Haagse ontwikkelaar volgens de regels van de gemeente verplicht om geld in het parkeerfonds te storten, ongeveer achtduizend euro per parkeerplaats. Bij elkaar opgeteld is dat een bedrag van tonnen. Onbetaalbaar, stelt Feenstra. “De tijden zijn ietwat veranderd. De bank zegt gewoon keihard nee. En dat kan ik me ook voorstellen. Vergeet niet: tien jaar geleden hadden we al een plan liggen. Maar op verzoek van de gemeente Den Haag hebben we meegewerkt aan het maken van andere plannen. Dat heeft ons 3,5 miljoen euro gekost. De bank is er klaar mee”. Feenstra ziet geen andere oplossing: de parkeerplaatsen moeten gewoon op het plein. “Vooropgesteld, ik zie natuurlijk ook veel liever een mooi groen parkje op het Verhulstplein. Maar dat gaat nu eenmaal niet. Zelfs de omwonenden vinden nu dat er op straat geparkeerd moet worden. Die zijn het verval en die leegstand op het plein

meer dan zat. En wij ook”. De wijkbewoners willen dat wethouder Marjolein de Jong ‘iets’ doet om de plannen van Zeilstra vlot te trekken. En ook een groot deel van de politiek wil dat, zelfs kritische partijen als de SP en de Haagse Stadspartij. Daar zijn volgens Feenstra ook wel mogelijkheden voor. Het Verhulstplein ligt in de Internationale Zone, en daar zijn gelden voor. In het parkeerfonds zit nog 7,7 miljoen euro. “We hebben op verzoek van het stadsbestuur altijd meegewerkt en dat heeft ons miljoenen gekost. Dan vind ik het niet meer dan redelijk dat de gemeente ook een inspanning levert. Het draagvlak daarvoor is groot. Maar goed, dat is niet aan ons. Het woord is nu aan de gemeente”. Wethouder De Jong zegt de gevoelens van de ontwikkelaar te begrijpen. “Het is op dit moment niet het meest vrolijke plein van Den Haag. Er is me heel veel aan gelegen daar iets aan te doen. We hebben samen met de buurt en de ontwikkelaars heel veel overleg gehad. Daar ben ik trots op en blij mee. We steken de hand uit om in gezamenlijkheid tot een oplossing te komen. Hoe? Daar hebben we hier op het stadhuis wel wat ideeën over. Wat ik hierover kan zeggen is dit: “We laten de boel niet klappen op een parkeerprobleem”.

Wassenaar koopt seksaffaire af Door Pieter de Leeuw

Het ontbreken van de vijftien meter hoge kerstboom in de Passage heeft veel stof doen opwaaien. De jaren oude traditie is doorbroken, omdat elektronicaconcern Apple de boom niet voor de in aanbouw zijnde winkel wilde. Wat als stil protest begon, met leuzen en krijttekeningen op de zwarte bouwschutting, groeide deze week uit tot een waar mediacircus. Tien Chinese acrobates beeldden op een fiets de kerstboom uit, bij wijze van ludiek protest. Elk jaar lieten zij zich bij de boom portretteren als ze voor het Groot Kerstcircus naar Nederland kwamen. De stunt trok veel bekijks van fotografen, cameramensen en winkelend publiek. En met succes: komend weekeinde wordt er alsnog een boom geplaatst, zij het in de Nieuwe Passage. De nieuwe overdekte winkelstraat gaat tijdelijk – tot 5 januari – open voor publiek.> Foto: DHC

Met een uiterste krachtsinspanning is het de gemeente Wassenaar gelukt om het dossier over de beruchte seksrel definitief te sluiten. De betrokken raadsleden, die zo’n anderhalf jaar lang op hun achterste benen stonden, hebben uiteindelijk ingestemd met de vergoeding van de juridische kosten die zij hebben gemaakt. Het gaat om in totaal 150.000 euro. Daarmee zien zij af van iedere verdere procedure tegen de gemeente. Maar van harte gaat het niet. Raadslid Paulides is één van de betrokken raadsleden en zegt twee dagen na de bewuste raadsvergadering eerder deze week, waarin overeengekomen werd een streep te zetten onder de affaire: “Veel liever zou ik de waarheid boven tafel krijgen, maar op een gegeven moment moet je het achter je laten”. Aanleiding voor het tumult, was een uit de hand gelopen borrel na een vergadering op 13 februari 2012 in raadhuis de Paauw. De toenmalig wethouder Henk de Greef zou in al of niet aangeschoten toestand het raadslid MaryJo van der Velde hebben voorgesteld “dat hij haar met de gordijnen dicht en de kleren uit een lesje zou leren”. Al de volgende dag ontkende de wethouder iets dergelijks gezegd te hebben, maar van der Velde en Paulides die binnen gehoorafstand stonden, hielden vol dat de wethouder over de schreef was gegaan. Onderzoeksbureau BING dat in de arm was genomen omdat zoals burgemeester Jan Hoekema het destijds kordaat formuleerde ‘de onderste steen boven dient te komen’, concludeerde er voor 99,5% zeker van te zijn dat de wethouder de opmerking niet had gemaakt. Ook zou niet zijn vastgesteld dat sprake is geweest van een lichaamsdeel van 23 centimeter. Daarop kreeg het bureau de wind van voren, onder meer van de Accountantskamer omdat het onderzoek ondeugdelijk zou zijn. Nog altijd loopt daarover een juridische procedure met de gemeente. Net als met de oud-wethouder die aangifte deed wegens smaad. Het OM legde de aangifte naast zich neer waartegen De Greef weer beroep heeft aangetekend.

> Foto: Sex Pistols, 1979

Grote gift voor museum Het gemeentemuseum in Den Haag krijgt zeventien kunstwerken van de Rotterdamse schilder en fotograaf Daan van Golden in bezit. De schenking bestaat uit schilderijen, werken op papier en foto’s uit de jaren zeventig en tachtig. Het werk is afkomstig uit de collectie van de gerenommeerde galerie Art & Project en was al in bruikleen bij het museum. Volgens directeur Benno Tempel is de collectie een belangrijke aanwinst: “Niet alleen omdat Daan van Golden geldt als één van de belangrijkste Nederlandse kunstenaars, maar ook omdat we zo het levenswerk van deze bijzondere verzamelaars kunnen behouden voor toekomstige generaties”. Van Golden’s werk past bij de omvangrijke Mondriaan-collectie, omdat hij werkt met dezelfde verfijning, precisie, eenvoud en scherpte. De nieuwe tentoonstelling ‘Daan van Golden – Reflecties’ is vanaf 1 februari te zien in het GEM.

Bomen nog niet gekapt > Artist’s Impression: Heijmans N.V.

Transformatie ministeries van start De transformatie van de voormalige ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is begonnen. Minister Stef Blok (VVD, Wonen en Rijksdienst) gaf daartoe deze week het startsein. In het complex aan de Turfmarkt en Schedeldoekshaven komen 170 appartementen, 224 parkeerplaatsen en 1.300 vierkante meter commerciële ruimte. Voor de Campus Den Haag van de Universiteit Leiden is 13.000 vierkante meter gereserveerd. Het ombouwen van kantoorruimte op deze schaal is in Nederland niet eerder vertoond. De operatie, die wordt uitgevoerd door bouwbedrijf Heijmans, is onderdeel van de herontwikkeling van het Wijnhavenkwartier en vindt in meerdere fases plaats. Halverwege 2016 is de eerste fase klaar, dat is het ministerie van BZK, het basisgebouw van de beide torens en de parkeergarage. De buurt moet een aantrekkelijke en multifunctionele verbinding worden tussen het centraal station en de binnenstad. De komst van de Universiteit Leiden helpt volgens wethouder Marnix Norder (PvdA, Stadsontwikkeling) bij ‘de verlevendiging van het gebied’. Namens enkele pensioenfondsen zijn al 132 appartementen verkocht aan investeerder Syntrus Achmea. Gedurende de transformatie neemt Heijmans ook de exploitatie op zich. Met de tijdelijke huisvesting van het TodaysArt Festival is al invulling gegeven aan de verdere gebiedsontwikkeling.

De bomen aan de Laan van Meerdervoort blijven in ieder geval tot na de komende zomer staan. Dat heeft wethouder Peter Smit gisteren gezegd in het debat dat de Haagse Stadspartij hierover had aangevraagd. De gemeente mag niet kappen voordat alle rechtszaken zijn afgerond die de bewoners hebben aangespannen. Tegen die tijd is het broedseizoen al begonnen. Dat betekent dat eventuele kap pas na de zomer van start kan gaan. Smit wil de verloren tijd gebruiken om te kijken of er toch volgens planning vrijliggende fietspaden aangelegd kunnen worden.

Nieuwe tarieven Met ingang van 1 januari 2014 gelden nieuwe tarieven voor een abonnement op Den Haag Centraal. Deze prijsverhoging is het gevolg van toegenomen kosten van redactie, productie en distributie. De prijzen voor de diverse abonnementen zijn als volgt: Tweejarig abonnement € 142,00 Jaarabonnement € 79,50 Halfjaarabonnement € 46,50 Kwartaalabonnement € 25,50 De prijzen voor de losse verkoop blijven met € 1,95 gelijk.

Feestdagen Speciaal voor de feestdagen ontvangt u deze week een dubbeldikke editie van Den Haag Centraal met een uitgebreide kerstbijlage. Deze vervangt de krant van volgende week. Vanwege de jaarwisseling wordt de eerstvolgende krant mogelijk op vrijdag 3 januari bezorgd in plaats van donderdag 2 januari.

6>Varia terugblik


foto’s uit het haags gemeentearchief

Margherita In 1905 was de auto nog lang geen gemeengoed in het Nederlandse straatbeeld. Ronduit bijzonder was het dat er in die dagen in Den Haag een auto met een Italiaans kenteken werd gesignaleerd. Dat het hoog bezoek betrof maakte de verbazing compleet. Wat was er aan de hand?

De chauffeur gaf vol gas en zo ontsnapte de vorstin aan haar belagers

Op de foto, gemaakt op 26 september 1905, zien we de koningin-moeder van Italië Margherita van Savoye instappen in haar auto voor Hotel Des Indes. De auto op de foto is een FIAT. Meer in het bijzonder een carrosserie van Castagna op een chassis van een FIAT 24 HP, voorzien van alle denkbare accessoires die in die tijd verkrijgbaar waren. Nadere beschouwing van de foto leert echter dat op de radiateur niet het automerk, maar het woord ‘Sparviero’ (Sperwer) te lezen is. Hoe-

wel het in die tijd gebruikelijk was op die plek het automerk te vermelden, was dat hier niet het geval. ‘Sparviero’ was namelijk de bijnaam van de auto. Het is bekend dat Margherita ook een auto van het merk Itala bezat, die de naam ‘Palombella’ (Duifje) droeg. Wie was deze Italiaanse koninginmoeder Margherita? Zij leefde van 1851 tot 1926. Op 21 april 1868 trouwde ze met prins Umberto van Italië, de oudste zoon van koning Victor Emanuel II. Margherita toonde zich actief in het culturele en maatschappelijke leven. Journalisten vermeldden vaak haar werk voor goede doelen, waaronder het Rode Kruis. Ook schreven zij regelmatig over haar passie voor reizen, bergbeklimmen en autorijden. Tot slot wil de overlevering dat deze opmerkelijke dame de naamgeefster is van de wereldberoemde pizza Margherita. Op vakantie met haar echtgenoot in Napels in 1889 zou ze pizzabakker Esposito gevraagd hebben naar het paleis te komen om te koken. Esposito maakte drie pizza’s. De pizza belegd met mozzarella, basilicum en tomaten, de kleuren van de Italiaanse vlag, viel het meest in de smaak bij de koningin. Ze schreef Esposito later een

Koningin-moeder Margherita van Italië stapt voor Hotel Des Indes in haar auto, 1905. >Fotocollectie Haags Gemeentearchief

bedankbrief. De pizzabakker noemde zijn creatie vanaf dat moment ‘pizza Margherita’. Vanaf de late negentiende eeuw maakten gefortuneerde dames steeds vaker grote reizen. In 1905 wilde ook koningin-moeder Margherita meer van de wereld zien. Na een lange autoreis vanuit Italië door Zwitserland, Frankrijk en Duitsland kwam ze op 22 september 1905 in Den Haag aan. Dat deze stoutmoedige onderneming niet vlekkeloos verliep, mag geen verbazing wekken. Het wegennet, zeker in bergachtig gebied, was in die jaren bepaald niet zoals we dat nu kennen. Op de Sint-Bernhardpas ging het al mis. Margherita met haar gevolg reed in op een hoop stenen langs de weg. Volgens krantenberichten

sloeg het voertuig om. Hare Majesteit liep slechts enkele schrammen op en kwam met de schrik vrij. Twee mannen die verantwoordelijk waren voor het laten liggen van de stenen op de weg werden gearresteerd. Dit bleek niet het enige avontuur van de ondernemende dame in het bergland. Tussen Evian les Bains en Neuchâtel ontkwam Margherita ternauwernood aan een aanslag. Een troep mannen gooide met stenen naar de ‘Sparviero’ en trachtte zo het voertuig tot stilstand te brengen. De chauffeur gaf vol gas en zo ontsnapte de vorstin aan haar belagers. Ditmaal raakte niemand gewond. Overigens was dit al de derde maal in drie maanden tijd dat Margherita met dergelijk geweld werd geconfronteerd. Het waren dan ook roerige tijden met arbeidsonrust

en opstanden. Uiteindelijk bereikte Margherita heelhuids Den Haag. De foto is genomen op 26 september 1905 half drie in de middag. Het gezelschap maakt zich op om onder grote publieke belangstelling te vertrekken naar Amsterdam. Een andere wagen ging aan de auto van de vorstin vooraf om de weg naar de hoofdstad te wijzen. Twee dagen later voerde de reis naar Soestdijk voor een bezoek aan Koningin Emma. In Zwolle ontmoette Margherita twee schoorsteenvegers, Enrico Guiseppe Ambrosius en Giacomo Mordasine, die van hun werk kwamen. Ze vroeg aan één van haar begeleiders: ‘Zouden het Italianen zijn?’ Toen haar dit bevestigd werd, sprak ze de jongens in het Italiaans aan en vroeg waar ze vandaan kwamen. Na deze conversatie groette de vorstin met een ‘buon giorno’. Eén van haar kamerheren gaf de verheugde jongens vervolgens een geldstuk. In oktober van 1905 eindigde de autotocht weer in Italië. De koninginmoeder van Italië had toen meer dan 4800 kilometer afgelegd. Henk Duits www.gemeentearchief.denhaag.nl


Welkom Organic Food For You in DEN HAAG op de Frederik Hendriklaan 256!

Het is geen moeilijke opgave meer om 2014 gezond te starten!

Wij wensen u en Organic Food For You een heel mooi & gezond 2014 toe!

vandenkommer.nl

7

actueel<


Gemeente en Leger des Heils verslikken zich in verhuisplan daklozen Door Jan van der Ven

Kom bij de bewoners van het oude centrum niet aan met de prestigieuze prijs die Den Haag onlangs in de wacht sleepte voor de beste binnenstad van Nederland. De beste binnenstad van Nederland? Kom hier maar eens kijken, in de Wagenstraat, in de nabijgelegen Paviljoensgracht. En vergeet de Doubletstraat niet, waar dadelijks eindeloze rijen mannen langs schaars geklede dames marcheren. “Er is hier in de wijk veel overlast van drugsgebruikers, drugsdealers, hoerenlopers. Maar dat mag de norm toch niet zijn in de stad?”, vraagt Jolanda de Heus zich af. De Heus woont met haar man en twee kleine kinderen in een klein, met stevige hekken afgesloten buurtje tussen de Boekhorststraat en de Beestenmarkt, onder de rook dus van de Doubletstraat. Het echtpaar met alle twee een creatief beroep, koos bewust voor een koopwoning in het oude centrum. Toen ze vlak voor de zomer, samen met andere bewoners, lucht kregen van het plan van het Leger des Heils om de dagopvang voor daklozen te verhuizen van de Wagenstraat naar de vlakbij gelegen Paviljoensgracht, was de maat ineens vol. De bewoners wilden het plan torpederen maar dat leek aanvankelijk ondoenlijk. Want het Leger des Heils had het betreffende pand van 360 vierkante meter aan de Paviljoensgracht afgelopen voorjaar voor 650.000,– euro gekocht. Het rumoer bereikte de burelen van het Leger des Heils en er werd in september een eerste inloopavond georganiseerd, waar de directe omwonenden te horen kregen wat er allemaal stond te gebeuren en dat het wel zou meevallen met de overlast. Later volgde een tweede avond. Het waren nadrukkelijk géén inspraakavonden, het besluit was tenslotte al genomen, het pand was al eigendom van het Leger des Heils. Het bleek dat de verhuizing van de dagopvang van de Wagenstraat naar de Paviljoensgracht onderdeel was van een ingewikkeld plan waar de gemeente nauw bij betrokken was. De vrijgekomen ruimte in het pand van het Leger des Heils aan de Wagenstraat zou bestemd worden voor 15 woonzorgplekken voor dakloze verslaafden met vaak ernstige psychiatrische stoornissen. Het betreft hier een huisvestingstaak van de gemeente in het kader van het al geruime tijd lopende project Den Haag Onder Dak, dat verspreid over de hele stad voorziet in kleinschalige huisvesting van deze groep. Het project heeft zichzelf ruimschoots bewezen; in nauwe samenspraak met omwonenden zijn inmiddels diverse opvangplekken zonder al teveel problemen gerealiseerd. Vlam Maar in de Wagenstraat/Paviljoensgracht ging het afgelopen najaar goed mis. “Het werden in september en later nog eens in oktober rommelige en emotionele avonden. De buurt zei: We zijn er niet in gekend, we willen alsnog inspraak”, herinnert Jolanda de Heus zich. Toch had het Leger des Heils nog steeds goede hoop op een gunstige afloop. Directeur Peter Sprokkereef zegt desgevraagd: “Ik stond helemaal voor de zaak. We schrokken niet echt van de reacties die avond, dat hebben we eerder meegemaakt met soortgelijke projecten in de stad. En uiteindelijk

Een opvang in de buurt van de Doubletstraat was de bewoners een stap te ver.

De daklozenopvang mocht hier niet komen.>Foto's: DHC

kwam het altijd goed nadat we omwonenden informeerden”. Maar deze keer kwam het dus niet goed. Het leek wel alsof ineens de vlam in de pan was geslagen, de woede bleek niet meer te kanaliseren. “Er kwamen lang opgekropte emoties los en nu zeg ik: het had anders gemoeten”, weet Sprokkereef. Wanneer hij spreekt over opgekropte emoties, doelt hij op al geruime tijd sluimerende onvrede onder de bewoners over de hinder en overlast die de Doubletstraat veroorzaakt. Onvrede die wordt veroorzaakt door het idee van: er wordt al zo lang niet meer naar onze problemen geluisterd, terwijl de grens van ons incasseringsvermogen al lang overschreden is. Snotterend Op 9 oktober werd de kwestie besproken in een raadscommissie en kwam de opgekropte woede er weer uit. Eén van de insprekers was voormalig makelaar en actieve buurtbewoner John Molenwijk. Hij had jarenlang een goed lopend makelaarskantoor aan de Stille Veerkade. Huilend en snotterend deed hij als inspreker zijn beklag over de wijze waarop de gemeente solt met de bewonersbelangen. Wat hem extra stak, was dat zijn pogingen om samen met andere geïnteresseerde wijkbewoners een oplossing te vinden voor de problemen van de Doubletstraat, volkomen werden genegeerd. Aan zijn tranen leek geen einde te komen. Verantwoordelijk PvdA-wethouder Rabin Baldewsingh rook die dag snel politiek onraad en beloofde vanaf dat moment de zaak stevig naar zich toe te trekken. Toen hem werd gevraagd waarom hij als verantwoordelijk wethouder niet bij de verhuisplannen was betrokken, zei de wethouder, doelend op de rol van het Leger

des Heils: “Het is een particulier initiatief. Zaken zijn gegaan zoals ze zijn gegaan”. Om er direct schuldbewust aan toe te voegen: “Het verdient allemaal geen schoonheidsprijs”. Directeur Sprokkereef van het Leger des Heils heeft een andere lezing over de rol van de gemeente. “Er is in de fase voordat we het pand aan de Paviljoengracht aankochten natuurlijk veel contact met de gemeente geweest. We kregen toen echter geen signalen van de gemeente dat het verhuisplan wel eens moeilijk zou kunnen vallen in de wijk. Dus dat was voor ons aanleiding door te gaan en het pand aan te kopen”. Het pand werd afgelopen voorjaar in stilte gekocht, terwijl de omwonenden toen nog van niets wisten. Later pas zou de storm opsteken. Stempel Het beeld dringt zich op van (ambtelijke) plannenmakers die maandenlang binnenskamers ijverig met elkaar aan de slag gingen. Een vergunning voor de opvang aan de Paviljoengracht was niet nodig, want het betrof hier een dagopvang. Dus de betreffende ambtenaar drukte zonder enig nadenken er zijn goedkeurende stempel op, niet wetende dat het hier wel eens om een omstreden en gevoelig project zou kunnen gaan. Het bleek allemaal juridisch dichtgetimmerd en alleen de politiek kon het besluit nog terugdraaien. Toen de politiek eenmaal lucht kreeg van de problemen, kwam een oplossing snel naderbij. Het college van B&W bluste de brand uiteindelijk op 12 november. Verantwoordelijk wethouder Baldewsingh schreef die dag aan de gemeenteraad: “Ik ben dan ook van mening dat de voorgestelde verhuizing op dit moment niet past op de Paviljoensgracht. Daarom heb ik samen met

het Leger des Heils gezocht naar een alternatief”. Daarmee was de verhuizing van de dagopvang naar de Paviljoengracht van de baan. De gemeenteraad besprak het besluit deze week met wethouder Baldewsingh. En hoe ziet de oplossing eruit? De dagopvang voor daklozen blijft dus in de Wagenstraat gehuisvest en de gemeente gaat hetzelfde pand voor één miljoen euro opknappen, zodat het tevens geschikt wordt voor de huisvesting van 15 dakloze verslaafden met psychiatrische problemen. “Maar nu ligt het probleem dus weer in de Wagenstraat, voor één miljoen gemeenschapsgeld moet dat pand worden verbouwd omdat Paviljoensgracht niet doorgaat”, stelt Jolanda de Heus. Tweedehands Helemaal gerust op een goede afloop zijn de bewoners nog steeds niet, al wordt in het pand van het Leger des Heils straks een winkel voor tweedehands kleren gehuisvest. Er is echter tevens ruimte gereserveerd voor een koffiehoek. Zal deze ruimte straks in stilte alsnog uitgroeien tot een opvangplek voor daklozen, vraagt De Heus zich namens veel bewoners af? Het wantrouwen is afgelopen maanden gezaaid, sussende en begripvolle woorden van een inderhaast opgetrommelde burgemeester Van Aartsen zullen daar weinig aan veranderen. Het D66-raadslid Irene van Geest, die het dossier op de voet volgde, vindt het hoog tijd worden om lessen te trekken. “De wijk is zeer kwetsbaar met alle overlast in en rond de Doubletstraat. Er moet daarom veel meer met de bewoners overlegd en samengewerkt worden. Dan heb ik het niet alleen over vragen rond de


zorg voor kwetsbaren, maar ook over de veiligheid van de bewoners. En over de economische ontwikkeling van de wijk. Ik denk dan in het bijzonder aan de Rode Loper, die dwars door Chinatown loopt”. De Rode Loper is ook onderdeel van de ‘Beste Binnenstad van Nederland’.

Broddelwerk Vorige week donderdag besprak de gemeenteraad de problemen met wethouder Baldewsingh. Een golf van kritiek barstte los. “Werkelijk verbijsterend”(VVD), “De buurt voelt zich in de maling genomen”(GroenLinks), “We vragen teveel van een kleine groep mensen die al zoveel overlast heeft” (D66), “Ongeloofwaardig als de wethouder zegt: ik wist er pas in juni van”(Haagse Stadspartij), “Geen schoonheidsprijs”(CDA), “Broddelwelwerk” (SP). De wethouder legde de bal bij het Leger des Heils. “Het was een plan van het Leger des Heils, het liep zoals het liep”. Hij erkende dat op ambtelijk niveau de zaak eerder was afgekaart, hijzelf was er toen niet bij betrokken. Dat hoefde ook niet, aldus de wethouder.“Het Leger des Heils maakte een inschattingsfout over het informeren van de bewoners”. De wethouder erkende de bezwaren van de bewoners. “Ze hebben een punt. Ikzelf dacht: dit gaat hem niet worden, zo vlakbij de Doubletstraat”. Hij beloofde ook beterschap. Er wordt, samen met de bewoners, gewerkt aan het verbeteren aan de leefbaarheid van de Wagenstraat.

8>opinie


Nuclear Security Summit: gevaar voor bewoners? Door Robbert Coops

Op 24 en 25 maart is Den Haag de gastheer van de Nuclear Security Summit. ‘Den Haag Centraal’ berichtte daar – net als vele andere media – al over. Amerikadeskundige Willem Post en het college van B&W zijn bijkans lyrisch omdat deze summit zou bewijzen dat Den Haag als internationale stad van vrede en recht erkend wordt. Na de Afghanistantop is het nu de beurt aan zo’n zestig wereldleiders om in het World Forumcomplex afspraken te maken over het voorkomen van nucleair terrorisme. In het kielzog van hen zullen diplomatieke en ambtelijke delegaties en journalisten uit de hele wereld enkele dagen lang in het dan zwaar beveiligde en afgesloten gebied bivakkeren. De bewoners van het Statenkwartier en Zorgvliet staan dan – ongewild en ongevraagd – ook in het middelpunt van die mondiale belangstelling. Er is inmiddels een informatiebijeenkomst geweest (en er komt er nog één), er is vooroverleg met Zorgvliet en het Statenkwartier gepleegd en er is een speciale website (www.denhaag.nl/ nss2014) in de lucht. Allemaal om ‘ons’ te informeren. Bijvoorbeeld over veiligheidsmaatregelen, zoals het afsluiten van wegen en het World Forumgebied, of de specifieke identificatievoorwaarden van bewoners en bezoekers van het (omringende) gebied gedurende deze dagen. Het is duidelijk dat regeringsleiders als

Obama en Poetin zwaar beveiligd zullen worden en dat is maar goed ook. Maar hoe staat het eigenlijk met bewoners. Welke risico’s en gevaren lopen zij? Welke dreiging is er? Nog niet zo lang geleden werd bij een informatiebijeenkomst over de externe veiligheid van de nieuwbouw voor Eurojust plotseling gewag gemaakt van vrachtauto’s met explosieven. Bij de behandeling in de Raad van State van dit omstreden project bestond de landsadvocaat het om opeens het risico van bomauto’s op te voeren. Dat soort bijna aandoenlijke voorbeelden hakken er bij de risicogevoelens van bewoners overigens flink in, wetende dat er wel wat slimmere en meer effectieve methoden van kwaadwillenden bestaan om terroristische aanslagen te plegen. Het is in dat licht onbegrijpelijk dat tot nu toe is nagelaten aan te geven welke specifieke risico’s en gevaren bewoners in die periode lopen en welke concrete maatregelen de overheid daarvoor bedacht heeft. Ondanks veelvuldige vragen hierover hebben de gemeente Den Haag noch de verantwoordelijk projectleider daarop een bevredigend antwoord willen geven. Dat geeft weinig vertrouwen.

Drs. Robbert Coops is voorzitter van de stichting Wijkoverleg Zorgvliet (zie: www.zorgvlietdenhaag.nl)

Het World Forum is op 24 en 25 maart aanstaande het centrum van de wereld. > Foto: Den Haag Marketing

Gemeenteraadsverkiezingen De verkiezingen van de gemeenteraad in maart kunnen een interessante uitslag opleveren. De instemming van de collegepartijen met het Spuiforumplan zal zwaar wegen bij de kiezers; circa 70% van de Haagse burgerij zag immers niets in dat plan. Het was opvallend, dat deze partijen bij de raadsbehandeling geen enkele aandacht schonken aan de onvrede, die ook bij hun eigen achterbannen sterk leefde. Zijn dat nog wel echte volksvertegenwoordigers? Deskundigen verwachten dat dit plan tenminste honderd miljoen meer gaat kosten dan de beschikbaar gestelde 186 miljoen. Nieuwe bezuinigingen in de

zorg en het buurtwerk zullen dan nodig zijn. Verder hebben de collegepartijen onlangs besloten het collegeplan voor de Scheveningse haven te steunen. Zo willen zij dat er een hoteltoren van 90 meter hoog gaat verrijzen. De vraag is, welke serieuze hotelexploitant hier brood in ziet. Welke ondernemer heeft interesse in de bouw en exploitatie van een kabelbaan of een hoge brug over de havenhoofden. Zal er nog wel wezenlijke belangstelling van ondernemers zijn voor investeringen in havenactiviteiten in een gebied, waar ook honderden woningen moeten worden gebouwd?

De hele oppositie, net geen meerderheid vormend, was met goede argumenten tegen deze plannen. Het ziet ernaar uit dat in maart de huidige collegepartijen geen meerderheid meer zullen krijgen. Dan kunnen de megalomane plannen van het huidige college in ieder geval door een andere meerderheid worden ingetrokken. Juridisch zijn daarvoor mogelijkheden genoeg. Wel is het nodig dat de Haagse burger een verstandige stem uitbrengt. We gaan nog een paar boeiende maanden tegemoet. Dat is het mooie aan democratie. Geweldig! Hans Scholten


Werft u een nieuwe jaarabonnee voor Den Haag Centraal? Dan ontvangt u beiden een

, 5 3 € n a v e u q e h c t n a r u a t s e R óf een Kunstbon van Kunstuitleen Heden t.w.v. € 100,Ga naar www.denhaagcentraal.net of bel onze abonneeservice: 0172 – 476085 *vermeld in het vakje opmerkingen de actiecode AWA

9

reportage<


Eén week voedselbank en 45 euro

‘Geluk heb ik deze week met giften’ De kerstdagen staan voor de deur. Dat betekent: gezelligheid en heel veel eten. Maar wat als je van slechts 45 euro per week moet rondkomen en afhankelijk bent van een pakket van de Voedselbank? Redacteur Saskia Herberghs probeerde het een week lang uit. ZONDAG

Dinsdag: Het pakje shag slaat een bres in mijn budget.

ternet bestelde soundtrack van de film La Grande Bellezza, al betaald. Zo ook de krant, de televisiegids en De Posthoorn (gratis). De tomatensoep van zondag opgewarmd, soldaatjes erbij. Dan naar het Filmhuis Den Haag, naar The spirit of ’45 van Ken Loach. Gratis, want ik heb een (al eerder betaalde) Cineville-pas. Cappuccino is 2,40, zeg maar 2,50 euro. Na de film debat: gratis. Daarna gratis Brits biertje, hoort bij de film. WOENSDAG

Met deze boodschappen begin ik de week. >Foto's DHC Eerste zondag: Er zaten zo veel sperzieboontjes in het pakket dat ik ze heb ingemaakt.

Mijn oom Hans treedt met zijn band Midnight Rambler op in de Panchobar. Drankjes kosten me 8,10 euro, met fooi 8,50 euro. Daar staan gezelligheid, blokjes kaas, leverworst en bittergarnituur van de zaak tegenover. Met de tram heen en terug: OVchip nakijken! Thuis heerlijke soep gemaakt van de vleestomaten. MAANDAG

Maandag: Drie keer heb ik kunnen lunchen van de luxe broodjes.

Erwin komt eten, en ik serveer andijviestamppot. Met blokjes kaas erin, want die had ik nog in huis. Bij het eten drinken we wijn (had ik nog) en erna koffie (ook nog in de kast) met een cupcake, die ik kreeg bij wijkcentrum De Sprong, en een bonbon die ik van Sinterklaas kreeg (buurvrouw). De bijeenkomst in De Sprong dat Buurthuis van de Toekomst wordt, ging gepaard met een uitgebreid buffet: ik had werkelijk niet zelf hoeven koken. Bij de borrel laat ik een lekkere haring niet aan mij voorbij gaan. Geluk heb ik deze week met giften: Erwin, die zelf van een minimale aow-uitkering moet rondkomen heeft nu geld in zijn zak en betaalt mijn filmkaartje. In de sneakpreview bij Pathé Buitenhof zien we ‘Mandela’, een lange en saaie film wat mij betreft. DINSDAG Mijn verslaving slaat een bres in mijn budget. Ik koop bij Michael shag: 8,80 euro. Hij maakt (gratis) een foto van mij. In de brievenbus de via in-

Woensdag: Ook de boodschappen bij de drogist hakken er behoorlijk in.

De hele dag tikken aan artikel en blog. Even kijken bij De Chinese Brug, de welzijnsstichting aan de Zuidwal dat Buurthuis van de Toekomst wordt. Ik zie een aankondiging van een kerstdiner voor 6 euro. Dat is goedkoop. Even binnenlopen bij galerie Maurits van de Laar aan de Herderstraat: gratis expositie van Diederik Gerlach. Op naar de drogist. Koop twee flessen bodylotion voor de prijs van één. Verder tandpasta, inlegkruisjes, wattenstaafjes en wc-papier, samen 14 euro. Bij de supermarkt koop ik voor 3,78 euro kwark en een stuk spek. Ik eet twee stukken kerstbrood in de winkel. Heb nu ruim het budget voor twee dagen besteed. DONDERDAG

Donderdag: Bij Adbel kocht ik een appel en een bos munt.

Wandelen met buurvrouw Maja en hondje Sahara in het Scheveningse Bos. Bij koffiehuis De Prinsevink drinken we koffie, een traktatie van buurvrouw. Bij thuiskomst: boterham met omelet. Eieren had ik nog in huis. Even nagaan hoeveel geld ik nog te besteden heb. Verheug me op venkeltjes vanavond, maar heb wel nog slagroom nodig om het naar mijn zin te maken. Heb nu 37,58 euro uitgegeven aan

boodschappen. De reis op zondag van en naar de Panchobar kostte 2,63 euro. Heb nu dus nog iets minder dan 5 euro te besteden. Koop slagroom bij de Turkse super: 1,19 euro. Een bos munt en een appel bij Abdel El Asbahi: 0,85 cent. Heb 2,75 euro over om te besteden tot zondagmiddag. Lukt denk ik wel, maar ruim is het niet. ’s Avonds naar wijkvergadering in De Sprong. Aldaar: koffie met koekjes. Na afloop van het formele deel: wijn en borrelnoten. VRIJDAG

Vrijdag: Dit glas bionade in Theater aan het Spui is mijn laatste uitgave. Ik houd 25 cent over.

Buurvrouw Elke belt of ik koffie kom drinken. Ik krijg er gevulde speculaas bij. Thuis lunch: boterhammen met pindakaas. ’s Middags rondleiding in de Pander, met vrijwilligersorganisatie Greeters. Koffie en ontbijtkoek. Vrijdagavond: rijst, sperziebonen met spekjes. Geraspte wortel met geroosterde zonnebloempitjes. Lekker en voedzaam, maar niet iets wat ik zelf had verzonnen als ik over ruimer budget beschik. ’s Avonds op mijn abonnement naar Hideous Wo(man) in Theater aan het Spui. Na de voorstelling een flesje fris, kost 2,50 euro. Ik heb nu nog 0,25 cent te besteden tot zondagmiddag. ZATERDAG Zaterdag ontbijt met gebakken eitje. Bij de koffie laatste stuk banketstaaf. Loop in de Lepelstraat tegen proeverij van José aan: krijg lekkere stukjes Turks brood met olijfolie. Dan naar De Chinese Brug voor officiële overhandiging van cheque voor de verbouwing. Word vriendelijk onthaald

Zaterdag: De borrel bij de Haagse Kunstkring was gratis.

met thee, loempia en klein broodje bapao. Bij de Haagse Kunstkring is een opening. Glaasjes wijn. Op weg naar huis trakteert vriendin Doré op een oliebol. Omdat we de laatste klanten zijn op de Grote Markt krijgen we er twee voor de prijs van een. Maak thuis een soort crostata met de cherrytomaatjes en wortelsalade. Mis een glaasje wijn. ZONDAG

Over het pakket: Ik kocht voor ongeveer 30 euro de spullen en koos voor wat ik lekker vind. De yoghurt op het lijstje zal niet van die lekkere dikke volvette zijn die ik uit de koeling pak. In plaats van de aardappelen uit een pot, die ik trouwens niet kan vinden, kies ik voor de lekkere kruimige. Voor een lekkere stamppot natuurlijk. Afnemers van het voedselpakket hebben die keuze niet. Daar zit meteen de pijn, begrijp ik: keuze ontbreekt. Geen gezellige flesjes van het een of het ander. Ook geen vlees, vis, kip of eieren. Rijst ontbreekt (heb ik nog in de kast staan) evenals koffie, en ook fruit schoot blijkbaar nu niet over. Ik heb geluk met de lekkere groente. Maar of dat potje erwten met worteltjes op komt? Ik kwam met het voedselpakket de week makkelijk door. Ik houd eten over. Maar het geld is snel op. Ik kan bijna niets kopen. Geen kleding, geen extraatjes voor de kerst. Schitterende etalages in de stad moet ik links laten liggen. Voor kleding, cadeautjes, of bijvoorbeeld de reparatie van een kapot apparaat houd ik niks over. Dat is het naargeestige van armoe, stel ik me zo voor. Want je teert in. Mijn tip zou daarom zijn om ook eens wat lekkers of extra’s in het pakket: een fles wijn, bodylotion of lekkere massage-olie. De inhoud:

Zondag: Dit zijn restanten van het voedselpakket na een week.

Shag is op. Ligt nog een pakje in de la van tripje Brussel. Zondagmiddag, na afloop van het experiment, op naar de super voor: fruit, wijn, koffie en kwark. Even thee drinken bij buuf Ans. Ze geeft me een fles zelfgemaakte appelsap.

Thee Aardappelen op pot (niet gevonden) Banketstaaf Een zak kruidnoten (niet gevonden) Wortelen Uien Sperziebonen (500-700 gram) Venkel (2) Kleine andijvie (2) Vleestomaten (6) Worcestershire sauce Brood (1) Pot erwten/worteltjes Luxe broodjes (6) Pot augurkjes Mierikswortel (1) (niet gevonden) Limoenen (1-2) IJspops (1 doos) Cherrytomaten (3 bakjes) Chips (1 zak) Humussaus (niet gevonden) Yoghurt (1/2 liter)

10>interview Vilan

Loslaten

Als het aan mij lag, stond ik nog in die straat met het fietssleuteltje in de hand. Op de een of andere manier moest ik over mijn fiets hebben heengekeken. Misschien stond hij in een zijstraat. Ik vergeet weleens vaker iets. Maar het verstand zei: je fiets is gestolen. Ga naar huis. Dat was een week geleden. Inmiddels staat er beneden in de gang een nieuwe fiets, dat wil zeggen een tweedehandsje. Een zwarte omafiets, net als de vorige. Dezelfde bel, hetzelfde frame en toch moet ik er nogal aan wennen, want het is toch net iets anders. Overdag loop ik nog steeds naar fietsen te kijken. Je weet maar nooit, er is een kans dat de fiets ergens terecht is gekomen en dan is alles weer in orde. Loslaten is moeilijk. In mijn hoofd speel ik keer op keer hetzelfde filmpje af. Hoe ik die zondag met mijn fiets een rondje Wassenaar deed, heerlijk in de frisse kou, zonder te weten dat het de laatste keer zou zijn. Die middag is met terugwerkende kracht opeens dierbaar geworden, vooral omdat ik toen niet wist wat ik vandaag besef. Mijn fiets was deel van mij. We hebben samen zoveel meegemaakt en nu ben ik de enige die zich dat herinnert. De fiets is weg. Verdwenen. Aan een ander leven begonnen, hopelijk bij iemand die hem hard nodig heeft en er goed voor zorgt. Weemoed in december is een gevaarlijk iets. Het besmet alles. Laatst zette ik de wasmachine aan en werd week van binnen: o, wat had ik deze machine toch al lang in mijn leven, en wat was hij altijd trouw geweest, en ooit zou toch de dag komen dat het voorbij was, hoe moest dat, hoe moest dat. Alles is verlies, bij voorbaat al. Dat iets of iemand zomaar weg kan zijn, heb ik nooit goed begrepen. Die ene vriendin die na een relatie opeens in hém opging, een oom die stierf waardoor ik hem nooit meer kan opbellen, het zijn moeilijke ervaringen. Hun namen staan gewoon in het adresgedeelte van mijn agenda, met de andere namen waar ook iets mee is gebeurd. Ik neem ze het volgende jaar weer mee, omdat ik niet kan loslaten. Dus u begrijpt, ik kijk uit naar januari. Dan is alles kaal op straat en rustig. En als u iemand ziet lopen met een fietssleuteltje in de hand, dan ben ik dat. Op zoek naar de fiets, naar iets van vroeger, verlangend dat het goede blijft bestaan. Vilan van de Loo


Jack Verduyn Lunel neemt afscheid van de KABK

‘Als je het mensen altijd naar hun zin wilt maken, ben je een machteloos figuur’ ‘Wat moet je in zo’n wespennest?’, werd Jack Verduyn Lunel op straat gevraagd toen hij dertien jaar geleden aantrad als directeur van de Haagse kunstacademie. Niet alleen waren ruzies en vriendjespolitiek aan de orde van de dag, de oud-wethouder trof een instituut aan met een flink begrotingstekort en studies die ver beneden de maat presteerden. Die obstakels behoren inmiddels tot het verleden. Als hij per 1 januari met pensioen gaat, laat hij een bruisende en financieel gezonde instelling achter.

Door Annerieke Simeone Haar neus raakt nog net de tafel niet. Zo voorovergebogen zit het meisje – gele maillot, kort rokje – in een hoek van de kantine. Met een pen nog nat van de Oost-Indische inkt tekent ze op een vel papier de letters van het alfabet. Eén en al concentratie. Ze merkt niet op dat de jongens van ArtScience, zoals altijd gekleed in het zwart, voorbij lopen met zelfgemaakte muziekinstrumenten. En ook niet de jonge vrouw die bij de broodjes staat. Als de horecamedewerker de vrouw helpt afrekenen, wijst hij met een vinger naar de zwarte vegen op haar gezicht. “O ja”, zegt ze vrolijk, “ik heb net met houtskool gewerkt, dan smeer ik me altijd onder”. Dit is de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten zoals Jack Verduyn Lunel ’m het liefst ziet. Studenten, ieder op hun eigen manier bezig met hun vak. De organisatie waarvan hij zich de afgelopen dertien jaar directeur mocht noemen. Met ziel en zaligheid heeft hij zich ervoor ingezet. Het moest bruisen in het gebouw, moet liefst 24 uur per dag open zijn, al is die droom nog niet uitgekomen. Maar aan Verduyn Lunel zelf lag het niet. Zelfs middenin de nacht stuurde hij medewerkers mailtjes. En niet altijd even tactvol, want de directeur die per 1 januari met pensioen gaat, was steeds beducht op het stoffige imago dat jarenlang aan de instelling kleefde. “Toen ik in 2000 gevraagd werd voor de KABK, dacht ik: O ja, in Den Haag zit ook een kunstacademie. In de beeldende kunsten speelde dit instituut destijds geen enkele rol meer. Het leidde al een tijdje een slapend bestaan”. Juist daarom leek het hem leuk, na zijn directiebaan bij de Federatie van Kunstenaarsverenigingen,

nu iets voor getalenteerde jongeren te kunnen betekenen. De boel nieuw leven in te blazen. Heel geruststellend waren de reacties uit zijn omgeving echter niet. “Ga je naar de KABK?”, zeiden mensen tegen hem. Naar die slangenkuil, naar dat wespennest?” Voor mijn aantreden was ik reeds een gewaarschuwd mens. Ik dacht eerst nog: nou, het zal wel meevallen, maar ik viel van de ene verbazing in de andere. Docenten die elkaar het licht niet in de ogen gunden, elkaar de tent probeerden uit te vechten. Als je als student iets aannam van de ene docent, kwam je er bij de andere niet meer in. Zo ging het hier. De onrust werd vooral veroorzaakt doordat incapabele mensen belangrijke functies bekleedden. Bijna geen enkel hoofd van een afdeling kon een onderwijsprogramma schrijven. Dat lijkt me toch het eerste wat je moet kunnen. Je opvattingen over het beroep overdragen aan je studenten”. Het was een periode waarin men elkaar baantjes toeschoof. “Beeldend kunstenaars die als docent actief waren geweest, von-

‘Ik groeide op in het Benoordenhout, waar men het liefst een net zo grote auto kocht als die van de buren’

den het opeens leuk om de pr te doen of kwaliteitszorg. En dat kon, zonder dat ze er verstand van hadden”. Excellent Het zooitje ongeregeld viel niet in goede aarde bij de visitatiecommissie. In 2001 kregen alle studierichtingen een dikke onvoldoende. Verduyn Lunel had de boodschap zien aankomen en hervormde rigoureus. Hij stelde een heel nieuw team samen en werkte en passant ook een structureel tekort van een half miljoen gulden weg. “Voor mijn aantreden mochten afdelingen tot een bedrag van 500 gulden elk besluit zelf nemen. Dat heb ik teruggedraaid. Alles moest door mij worden goedgekeurd, ik wilde eerst een begroting zien”. Ondanks enig gemok vanuit de organisatie werkte de maatregel. De uitgaven halveerden. “Dan hebben we het over tienduizenden euro’s hè. Lachend: “En dat terwijl ik nooit iets heb afgewezen. Nu is er zelfs geld voor nieuwe investeringen”. Na de hervormingen ging het ook beter met het onderwijsprogramma. In 2007, toen de accreditatiecommissie opnieuw langskwam, kregen bijna alle studierichtingen een goede beoordeling. Verduyn Lunel: “Ik wist in 2001 niet eens dat je goed kon scoren, ik dacht dat je alleen een voldoende of onvoldoende kon krijgen”. Deze week heeft Verduyn Lunel zijn laatste accreditaties achter de rug. “We hebben een ongelooflijke sprong gemaakt. Qua bachelorstudies scoren we veertig procent goed en zestig procent excellent, waaronder voor de ontwerprichtingen. Dat verschil met twaalf jaar geleden is extreem”. Pedis Verduyn Lunel groeide op in Den Haag, maar werd in 1949 in Batavia,

>Foto: Piet Gispen

Indonesië geboren. “Mijn familie heeft een aantal eeuwen op Sri Lanka en in India gewoond, dat waren een buitengewesten van de VOC. Mijn vader was een Indo, donker haar, donkere ogen. Mijn moeder een Hollandse, blond haar en blauwe ogen. Ik ben duidelijk een combinatie van die twee. Ook gevoelsmatig. Ik voel me een echte Hagenaar, maar ben ook verbonden met Indonesië”. Goede herinneringen heeft hij aan zijn Indische oma die zo lekker kon koken. “Elke zondag gingen we daar eten. Samen met mijn twee zusjes. In het begin heb ik wel wat gemist van het pedis eten. Want als je klein was, kreeg je rijst met boter en suiker. Later kwam er gelukkig babi ketjap bij. Dat is nog steeds het toetsgerecht als ik Indonesische restaurants keur. Ondanks dat het zo simpel is, wordt het vaak slecht uitgevoerd. Als het naar speculaas smaakt, weet ik dat er iets mis is”. Naar eigen zeggen heeft hij een heel gewone jeugd gehad. “Ik kom uit een puur liberaal nest. Mijn ouders stemden op de VVD. Iedereen in die omgeving denk ik. Ik groeide op in het Benoordenhout, waar men het liefst een net zo grote auto kocht als die van de buren”. Tegen die eenzijdige samenleving verzette hij zich. “Ik wilde zelf bepalen of het belangrijk was of ik naar school ging en mijn diploma haalde”. Hij werd van het Aloysius College gestuurd omdat hij lang haar

11

interview<


‘Het conservatorium heeft prachtige zalen met een levendige studentensfeer, maar het heeft geen enkel effect voor de stad. Een gemiste kans’

had. “Dat wou ik graag, maar dat kon blijkbaar niet. En omdat de Telegraaf, het lijfblad van zijn ouders, zich eerst afzette tegen langharigen en later tegen de provo’s, dacht hij: “Dat zal dan wel iets voor mij zijn”. Zijn politieke interesse was gewekt. Op zijn zeventiende werd hij lid van de Provobeweging. “Ik heb nog even geroken aan anarchistische groepen, maar dat was me toch te dogmatisch. Ik wilde de wereld veranderen door wel deel te nemen aan de samenleving”. In 1974 kwam hij als lid van de PPR (Politieke Partij Radikalen) in de gemeenteraad. Tien jaar later werd dat Links Den Haag, het huidige GroenLinks. Als lijsttrekker van Links Den Haag schopte hij het tot wethouder van onder meer cultuur en sport. Verduyn Lunel werd geroemd om zijn dossierkennis en was een gevreesd debater. Hij wist zijn stellingen goed te onderbouwen. “Wie vindt dat het onrechtvaardig verdeeld is in de samenleving moet daar statistieken bij halen om het te bewijzen”. Terwijl de secretaresse zijn kamer inloopt met broodjes, tuurt Verduyn Lunel even naar het Mariabeeld met kind dat hij bij zijn aantreden van de zolder van de academie liet terugzetten in zijn kamer. “Ja, en daarbij moet je oppassen dat je geen one-issue-club wordt. Ik was geen groene politicus die zich alleen maar met milieuzaken bezighield. Je kunt maar beter meer weten dan de

ander. En een variëteit aan middelen inzetten. Als je altijd ruzie maakt, nemen mensen je niet serieus, maar als je het mensen altijd naar hun zin wilt maken, ben je een machteloos figuur. Wil je het verschil maken, moet je af en toe van je af kunnen bijten”. Spuiforum Terugkijkend op zijn politieke carrière is Verduyn Lunel het meest trots op de totstandkoming van de Spuitheaters voor het Nederlands Dans Theater en Residentie Orkest. “Daar hebben we vanuit de oppositie al aan gewerkt. In plaats van het Congresgebouw en het Circustheater kozen we uiteindelijk voor een heel nieuw complex”. Glimlachend laat hij een pauze vallen. Juist die theaters waren de afgelopen jaren het hete hangijzer in de huidige gemeenteraad. “Ik ben voor het Spuiforum”, zegt hij opeens. “Vooral omdat het een historische vergissing is dat het conservatorium aan de verkeerde kant van het spoor is gebouwd. Die beslissing was gemaakt kort voordat ik in de raad kwam. De toenmalige minister vond de oorspronkelijke plek, daar waar nu het stadhuis zit, te duur”. Het conservatorium heeft prachtige zalen met een levendige studentensfeer, maar het heeft geen enkel effect voor de stad. Een gemiste kans. Nu dat we een mogelijkheid krijgen ons alsnog in de stad te vestigen, moet je die ook nemen”.

De hoge kosten vindt Verduyn Lunel geen doorslaggevend argument. “Ach wat is veel. Voor de Rotterdamsebaan wordt veel meer geld uitgegeven en daar komen alleen maar meer auto’s van. Zit het centrum straks weer vast”. De oud-wethouder zou zelfs nog een stapje verder willen gaan met de plannen voor het Spuiforum. “Wat mij betreft wordt het Mercure hotel afgebroken. Ik ben bezorgd om deze bouwmassa zo dichtbij het stadhuis. Het zou sowieso beter zijn als het Spuiforum een stukje opschuift, zodat de stedenbouwkundige lijn vanuit de Nieuwe Kerk blijft”. Bloed Spuiforum of geen Spuiforum, de man heeft op dit moment andere zaken aan zijn hoofd. Marieke Schoenmakers, voorheen directielid van ondermeer de VPRO en de Nederlandse Film en Televisie Academie, volgt hem op. Nog een week en hij zal plaats voor haar moeten maken. Tegen zijn zin. De Raad van Toezicht wil niet verder meer met hem. Althans, zo voelt hij het. “Ik had op een bepaald moment best met pensioen willen gaan, de weg vrij maken voor nieuw elan en vers bloed. Maar ik denk dat de Raad het allemaal wel welletjes vond. Al anderhalf jaar voor mijn vijfenzestigste kondigden de leden aan een advertentie te willen zetten, omdat ze bang waren dat ik

geen ruimte wilde maken voor een opvolger”. Hij wijt de houding van zijn Raad deels aan zichzelf. “We hebben een fout gemaakt door deze Raad van Toezicht destijds voor te gedragen. Deze mensen weten van toeten noch blazen van het kunstonderwijs. Er zit iemand vanuit het bedrijfsleven die denkt dat het goed is om allerlei managers aan te stellen met een eigen budget. Vervolgens moeten ze die dan bij het hoofd financiën inleveren. En de directie mag dan knopen doorhakken. Die bureaucratische aanpak hekelt hij ook als het om de op het oogzijnde fusiepartner Codarts gaat. “Codarts gelooft in organisatiemodellen. Daar rollen de reorganisaties over elkaar heen. Daardoor dreigt dat zo'n gefuseerde hogeschool mee gaat doen met de bureaucratische opvattingen die in het hbo gaan overheersen. Zo maakt men onderscheid tussen docenten en beoordelaars. Ik ga ervan uit dat mijn docenten bezig zijn met het gehele plaatje: onderwijzen, toetsen, beoordelen en feedback geven. We zijn niet bezig met het bepaald aantal etsen en zeefdrukken die een student aflevert, maar met de totale artistieke ontwikkeling”. De KABK heeft volgens Verduyn Lunel geen enkel voordeel bij deze fusie. “Ik vraag me zelfs af het voor het Conservatorium wel goed is. Je hebt te maken met een reusachtig statusverschil. Samen met Amsterdam is het KC het beste

conservatorium van Nederland, die kwaliteit moet je koesteren”. Lijstduwer Wat hij precies gaat doen als hij straks vrij is, weet hij nog niet. “In elk geval meer tijd doorbrengen met mijn vrouw Connie, de kinderen en de kleinkinderen”. Maar misschien toch ook nog een paar jaar de politiek in. Verduyn Lunel is sinds kort lijstduwer van GroenLinks. “Als ik straks ambteloos burger ben, kan ik dit mooi doen”. Verduyn Lunel hoopt dat zijn partij zich meer met de stad gaat bezighouden. “We lossen hier de derde wereldproblematiek niet op. Inge Vianen moet zich dus niet met de hele aarde bezighouden, in de gemeenteraad richt je je pijlen op deze stad”. Overigens verwacht hij weinig voorkeursstemmen te krijgen en zo kans te maken op een rentree in de gemeenteraad. Grinnikend: “Welnee, ik heb in de politiek behoorlijk wat mensen tegen de haren ingestreken en bovendien, wie kent mij nou? Omroep West had een paar mensen van onze partij uitgelicht. Daar zat ik niet bij. Het geheugen is kort ”. Maar op de vraag of hij het nog kan, lid zijn in de gemeenteraad, antwoordt hij enthousiast. “Ik denk dat ik het heilige vuur nog wel in voldoende mate heb om mensen het vuur na aan de schenen te leggen. Het politieke handwerk vind ik nog steeds leuk. En dat zou deze raad heel goed kunnen gebruiken”.

Ondernemen Adressen & Informatie

Wethouder He

EY Wassenaarseweg 80 2596 CZ 's-Gravenhage Tel: 070 - 88 40 71000

‘Geef on om de Pa te laten

ScheerSanders advocaten ScheerSanders Advocaten Nassauplein 36 2585 ED 's-Gravenhage Tel: 070-3659933 [email protected] www.scheer.nl

Werkgeversservicepunt Rob de Rooij (06) 52 02 6277 [email protected] www.werkgeversservicepuntdenhaag.nl

Vanaf 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. In deze wet worden de Wet Werk en bijstand (WWB), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en een deel van de Wajong gebundeld. Doel is om zoveel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. De gemeenten moeten de wet uitvoeren, maar dat kunnen zij niet zonder nauwe samenwerking met het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen. Economiewethouder Henk Kool vertelt hier meer over.

Van generalist naar specialist Francesco van der Linden, advocaat en partner van ScheerSanders.>Foto: PR

Het nieuwe jaar klopt alweer aan de deur. Tijd dus om de champagne en de oliebollen tevoorschijn te halen, maar ook de tijd om te kijken naar het afgelopen jaar en natuurlijk naar het nieuwe jaar. Wat heeft het afgelopen jaar ons, zowel zakelijk als privé, gebracht en wat gaat het nieuwe jaar ons brengen.

Alle hierop geplaatste artikelen vallen buiten de verantwoordelijkheid van de redactie.

2013 stond (nog steeds) in het teken van de economische crisis. In mijn praktijk, die bestaat uit zaken met een familierechtelijk karakter en dat omvat echtscheiding, alimentatie, verdeling gemeenschap van goederen, afwikkeling huwelijkse voorwaarden e.d., was dat goed te merken. Juist bij een echtscheiding worden de echtlieden met hun neus op de feiten gedrukt over de effecten van de economische crisis; huizen staan ‘onderwater’, partijen zijn hun baan kwijtgeraakt en er is dus geen of minder financiële ruimte voor kinderalimentatie, waarde van aandelen in de B.V. van één van de echtgenoten zijn niets meer waard en ga zo maar door. De verwachting is dat 2014 geen ander beeld zal geven. Omdat het familierecht – ook poli-

tiek gezien – leeft, is het continu in beweging. Er hebben zich in 2013 weer een aantal wijzigingen in weten regelgeving voorgedaan die direct van belang en van invloed zijn op mijn praktijk. Zo is in 2013 – de eind 2012 ingevoerde – flex B.V. van belang geworden en zijn per 1 april 2013 nieuwe richtlijnen voor de vaststelling van kinderalimentatie van kracht geworden. Deze richtlijnen zijn bedoeld om de vaststelling van kinderalimentatie makkelijker te maken, maar dat blijkt in de praktijk helaas niet het geval. Er liggen inmiddels alweer diverse wetsvoorstellen klaar die volgend jaar, na goedkeuring door Eerste en Tweede Kamer, van kracht moeten worden. Ik noem hierbij onder andere een tariefverlaging van de eerste belastingschijf met 0,75%, uitbreiding van de eenmalige schenkingsvrijstelling, tijdelijke verlaging aanmerking belang tarief, invoering van de Wet wijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap en de Wet lesbisch ouderschap. Naast gewijzigde weten regelgeving op de verschillende terreinen die van invloed zijn op het familierecht is er

ook nog een voortdurende stroom aan jurisprudentie en niet te vergeten de daarmee gepaard gaande vertaling van de gewijzigde weten regelgeving en jurisprudentie van theorie naar praktijk. Door de grote hoeveelheid jurisprudentie en de vele wijzigingen in weten regelgeving zijn soms door de bomen het bos niet meer te zien. Daarnaast geeft het internet mensen toegang tot een onuitputtelijke bron van informatie. Ik merk dat cliënten een stuk beter geïnformeerd bij mij aan tafel plaatsnemen dan voorheen het geval was. Daar schuilt ook weer een gevaar in omdat informatie op het internet niet altijd betrouwbaar hoeft te zijn. Voor een goede advisering is actuele kennis van het familierecht onontbeerlijk. De tijden dat een advocaat het familierecht er maar een beetje bij deed en kon doen, zijn echt voorbij. Mensen zoeken een advocaat die weet waar hij/zij het over heeft en merken heel goed indien een advocaat niet up-to-date is. De generalist is dood, leve de specialist. Proost en een in alle opzichten gelukkig 2014!

Op vrijdag 13 december vond een regionale bijeenkomst plaats met betrokken partijen. Zij gingen in gesprek met staatssecretaris Klijnsma over de nieuwe wet. Wethouder Kool hield een pleidooi om de Participatiewet zo breed mogelijk te kunnen uitvoeren. “In de Haaglanden staan ruim 45.000 mensen aan de kant, in Zoetermeer 14.000”, valt wethouder Kool met de deur in huis. “Samen met Zuid-Holland Centraal zitten we dus op bijna 60.000 mensen die we weer aan de slag willen helpen. En dan hebben we het nog niet eens over de jeugdwerkloosheid gehad! We staan dus voor een enorme uitdaging. De Participatiewet is belangrijk, maar deze moet wel breed uitgevoerd kunnen worden. Dat betekent dat we geen etiketten meer plakken en ons niet alleen moeten richten op mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking. Iedereen met een afstand tot arbeidsmarkt moet erbij betrokken worden. Alleen dan hebben we kans van slagen”. Nauwe samenwerking Om deze brede doelgroep goed voor te bereiden op terugkeer naar het arbeidsproces, is het van belang dat zij intensief begeleid wordt. Wethouder Kool: “Daar is nauwe samenwerking voor nodig met bestuurders, bedrijfsleven en onderwijsinstellingen in de regio’s Haaglanden en Zuid-Holland Centraal.” Gelukkig wordt er al heel veel gedaan. Zo helpen onder meer Rens Vrolijk van Vrolijk Dienstengroep, de HEMA, Heijmans Bouwbedrijf en een hovenier uit Den Hoorn ieder op geheel eigen wijze mensen, die wat verder van de arbeidsmarkt af staan, weer aan de slag.” Samen met instanties als het UWV, Werkgeversservicepunt Den Haag (die de kandidaten selecteert en begeleidt) en onderwijsinstellingen, bieden deze bedrijven jonge en oudere mensen een plek op de arbeidsmarkt.” Voldoende budget “Er is inmiddels al een goede samenwerking tot stand gekomen tussen het bedrijfsleven, het onderwijs en de bestuurders uit de regio”, vervolgt de wethouder. “Dat werd mij nog eens duidelijk tijdens de participa-

Henk

d Den Haag nd

enk Kool:

ns de ruimte articipatiewet werken’

Marnix van Rij, partner van EY.>Foto: PR

Wees eerlijk en stop met reparatiewetgeving

Visie EY op trends in de continu veranderende weten regelgeving We kunnen kijken naar de laatste verandering en de wetgeving, maar interessanter is om te kijken naar de trends in de steeds veranderende weten regelgeving. Marnix van Rij, partner van EY, vertelt over deze trends en de impact hiervan op onze maatschappij.

Reparatiewetgeving

k Kool, wethouder Economie van de gemeente den Haag.>Foto: PR

tietop, de regionale bijeenkomst op vrijdag de 13e december. Belangrijk punt dat daar naar voren kwam is dat ondernemers gaar hun verantwoordelijkheid nemen, maar dat goede begeleiding daarbij heel belangrijk is. En daar is geld voor nodig. De Participatiewet biedt kansen, daar ben ik van overtuigd. Maar we moeten dan wel de ruimte krijgen. Mijn advies aan de staatssecretaris is dan ook: ‘geef gemeenten vrijheid voldoende

budget, zodat wij er gezamenlijk voor kunnen zorgen dat mensen die nu aan de kant staan weer aan de slag kunnen.’ Ik heb er alle vertrouwen in dat aan die oproep gehoor wordt gegeven”. Wilt u ook iemand aan de slag helpen die wat verder van de arbeidsmarkt staat? Neem dan contact op met Rob de Rooij van het WSP Den Haag: tel. 06-52026277 of kijk op www.wspdenhaag.nl

Als gevolg van de economische crisis treft de overheid verschillende maatregelen om het begrotingstekort te beperken. Marnix van Rij ziet hierbij al enige tijd een trend: “Voor belastingadviseurs is de veranderende weten regelgeving dagelijkse kost. Wat ons vooral opvalt, is dat veel van de maatregelen erg gefocust zijn op de korte termijn. De overheid zoekt naar mogelijkheden om de belastinginkomsten te verhogen, maar neemt onvoldoende de tijd om de regelingen goed te doordenken en te kijken naar de gevolgen van de regelingen op de verschillende sectoren. Het lijkt er vaak op dat de overheid met name bezig is met hap-snap reparatiewetgeving”.

Wees eerlijk

Een gevolg van de zogenaamde reparatiewetgeving is dat bedrijven en burgers door de bomen het bos niet meer zien. De wetgeving is onnodig ingewikkeld geworden en maatregelen worden nu vaak op een versluie-

rende manier gebracht. Van Rij: “Zo is er vorig jaar de crisisheffing ingevoerd. Dit betekent dat werkgevers 16% extra belasting moeten betalen over het loon dat boven de €150.000,uitkomt. Nu is onlangs bekend geworden dat deze heffing nogmaals wordt doorgevoerd. Dat is op een versluierende manier het toptarief in de inkomstenbelasting te verhogen. Hetzelfde zien we gebeuren bij de hypotheekrenteaftrek. Laat de politiek eerlijk zeggen dat we een probleem hebben met z’n allen en dat er blijvende – of in ieder geval voor de lange termijn – maatregelen genomen moeten worden”.

Businessmodel NV Nederland Een hele andere trend is te zien in de internationale handel. Nederland heeft een interessant fiscaal stelstel met elementen die de Nederlandse bedrijvigheid op internationaal niveau stimuleert, aangezien onze eigen binnenmarkt te klein is. Hierbij moeten wij denken aan de deelnemingsvrijstelling, ontbreken van bronbelasting op rente en royalties en een goed functionerende belastingdienst waarmee bedrijven afspraken vooraf kunnen maken. Deze trend wordt door veel landen nagevolgd en zo zijn er verschillende belastingverdragen opgesteld in de 20ste eeuw. Thans verlegt de internationa-

le politieke discussie zich naar agressieve belastingplanning. Van Rij: “En waar Nederland nu voor moet oppassen, is dat wij niet doorschieten en onze eigen agenda blijven bepalen. Ons business model van de ‘NV Nederland’ werkt en we moeten er voor zorgen dat Nederland een aantrekkelijk vestigingsland blijft voor Nederlandse en buitenlandse bedrijven en we zogezegd niet het kind met het badwater weggooien”.

Kwaliteit wetgeving staat voorop Bovenstaande trends hebben te maken met begrijpelijke en kwalitatief goede wetgeving gericht op de lange termijn. En dat is wat EY ook graag ziet. “Dat de weten regelgeving steeds verandert, betekent voor ons natuurlijk weer meer werk. Maar ook wij zien natuurlijk veel liever kwalitatief goede wetgeving, daar is uiteindelijk iedereen bij gebaat. We fungeren daarom ook regelmatig als klankbord voor nieuwe maatregelen om te kijken naar de impact ervan en of in uitvoeringstechnisch ook mogelijk is. En mochten wij niet betrokken worden, dan toetsen wij de wetgeving uiteraard alsnog om onze klanten goed te kunnen adviseren en als dat nodig is tijdig te reageren als een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gaat,” aldus Van Rij.

14>cultuur


Residentie Orkest met Die Schöpfung van Haydn De advent vraagt luisterrijke, feestelijke muziek. Ton Koopman is deze weken in de weer met Händel’s ‘Messiah’, het Residentie Bachkoor voert Bach’s ‘Hohe Messe’ uit en de Nederlandse Bachvereniging pakt Heinrich Schütz aan. Bij het Residentie Orkest klinkt Haydn’s geliefde oratorium ‘Die Schöpfung’. De eerder dit jaar tot vaste gastdirigent benoemde Richard Egarr wordt wegens ziekte vervangen door Jan Willem de Vriend.

Maar weinig componisten hebben een dergelijk effect zo direct en zo simpel bereikt als Joseph Haydn ruim een eeuw eerder aan het begin van zijn oratorium ‘Die Schöpfung’. Hier gaat het niet alleen om het ontwaken van de natuur, de hele mensheid ontstaat hier. Eerst is er de chaos voorafgaand aan de schepping, uitgebeeld in een geheimzinnige, ondefinieerbare samenvoeging van klanken, uniek in het œuvre van Haydn. Glorie Wanneer het koor even later ‘Und es ward Licht’ zingt, lijken bij dat laatste woord stemmen en instrumenten als het ware te worden opgetild naar een stralend fortissimo. Hierop volgt een aaneenschakeling van aria’s en koorfragmenten die de diverse stadia van de schepping uitbeelden, met veel ruimte voor natuurschilderingen, waarbij niet verzuimd wordt de glorie van God te bezingen. Een groot aantal dieren passeert de revue. De muziek hier bevat mede door de aardige klankimitaties een plezierige naïviteit. Een zekere volksheid ook. Want die was Haydn ondanks zijn langdurige dienstverband bij de graven Esterházy niet helemaal kwijtgeraakt. De speelsheid van de eerste twee delen maakt in het laatste deel plaats voor een meer stichtelijke, humanistische benadering. Want dan maakt

Tussen hel en hemel

Door Jill Stolk

We kennen Kiss Riemvis (1920-2011) uit tv-programma’s als Showroom en De Stoel, van de Pasar Malam en haar vele shows waarin zij te bewonderen was met haar extravagante kleding en haar schilderijen. Wie haar zag in haar jassen en capes, beschilderd met sprookjesachtige taferelen en versierd met duizenden kralen en kristallen, zal zich wellicht afgevraagd hebben wie en wat er achter deze bijzondere façade leefde.

Door Aad van der Ven

Er valt een interessante lijst met composities samen te stellen waarin het ontwaken van de natuur, ofwel de zonsopgang, is uitgebeeld. We kunnen dan denken aan bijvoorbeeld de mysterieuze glans van Ravel’s ‘Lever du jour’ (‘Daphnis et Chloé’), het oprijzen van een verblindende zon in Prokofjev’s ‘Scytische suite’, het majestueuze ochtendgloren in Richard Strauss’ ‘Alpensinfonie’ en de langzaam lichter wordende zee in ‘La mer’ van Debussy, om enkele markante voorbeelden uit het begin van de vorige eeuw te noemen.

Onopgesmukt levensverhaal van bijzondere vrouw

Jan Willem de Vriend.>Foto: PR

Kiss’ oma van moeders kant stamt af van de Batakkers, een volk dat leeft in de oerwouden van Sumatra. Ze wordt Ibu, moeder van het kampongvolk genoemd, een heilige vrouw die de geheime krachten van haar volk kent. Ze kan vervloekingen over mensen afroepen en weet hoe ze liefdesbrouwseltjes samen moet stellen. Maar haar helderziendheid geeft haar eveneens in uit bepaalde planten aftreksels te maken waarmee ze zieke mensen geneest. Haar Javaanse dochter Nonni, de moeder van Kiss, fijn rooms-katholiek opgevoed door de nonnen in het klooster, houdt zich ook aan de wetten van het geestenrijk. Op bepaalde dagen mag er niet verhuisd worden. Dat zou maar onheil veroorzaken. Vader Immie, als dekschrobber naar Indië gekomen, brengt het tot een autozaak met veertig man personeel. Kiss houdt zich al jong bezig met kwesties als leven en dood, sterfelijkheid en onsterfelijkheid, begin en einde, goed en kwaad. Haar moeder vindt haar veel te jong om dit alles te begrijpen en mijnheer pastoor zegt: ‘Leer eerst maar goed de inhoud van de catechismus. Dan komt de rest vanzelf.’ In de tuin verschijnt Gabe aan Kiss. ‘ Denk eerst aan anderen. Dan zal ik jou helpen en voor je zorgen.’

Kiss Riemvis met haar levensgezel Paul van Bemmelen. >Foto: PR

van stemmen, krontjongmuziek en de gamelan.

Residentie Orkest en Laurens Collegium onder leiding van Jan Willem de Vriend, met Claron MacFadden (sopraan), Marcel Beekman (tenor) en Maarten Koningsberger (bas). ‘Die Schöpfung’ van Haydn. Zondag 22 december, 14.15 uur, Dr Anton Philipszaal.

De doekoen bij de waterval, een oude wijze man, geeft eveneens antwoorden op de levensvragen van Kiss. De reden van het bestaan? Je bestaat gewoon. Zo heeft de schepper het gewild en Zijn wil geschiede! Waarom de kansen zo oneerlijk verdeeld zijn? Het leven op aarde is een leerschool. Het gebeuren op aarde kan dikwijls niet begrepen worden! Het stoffelijke vergaat, maar de ziel is onsterfelijk. Laat het ‘zijn’ binnenkomen, maak gebruik van je impulsen en trillingen om je bewust te worden van je ziel en … blijf geloven in het wonder van de liefde! Het gezin, vader, moeder, twee jongens, een zusje en Kiss, leeft in Batu het zorgeloze leven van het vooroorlogse Indië. Mensen zitten tot laat in de nacht op hun veranda’s, er is het geluid

Buitenkampers Met het uitbreken van de Pacific-oorlog hoort het onbekommerde tot de verleden tijd. De mannen worden al snel geïnterneerd. De vrouwen moeten het als buitenkampers zien te rooien. De Japanners hitsen de ‘inlanders’ tegen de Nederlanders en Indo’s op. De blanke honden moeten vernietigd worden. Niet alle Javanen zijn dezelfde mening toegedaan. Wanneer de baby van Kiss schoonzusje Noortje overlijdt aan een navelbloeding komt de Javaanse dokter Trisollo op bezoek. Hij vertelt dat het kindje van Noortje het achtste blanke kindje in Batu is dat de laatste tijd aan een navelbloeding is gestorven. Vroedvrouw Serianti hoort bij de echte parindra, blankenhaters. ‘ Uw dochter verwacht een baby. Neem dus niet Serianti.’ Kiss heeft als sexuele voorlichting meegekregen voor het huwelijk nooit met een jongen op een eenzaam plekje te zitten. Ze verwacht dat haar buik bij de geboorte langzaam zal opengaan, vanaf de streep bij de navel tot beneden toe. Ontsluiting? Wat is dat? Tijdens de geboorte begrijpt Kiss pas via welke weg het kindje geboren zal worden… Een Indische verloskundige staat haar bij. In juni 1942 wordt dochter Maity geboren. Vader Rudy zal de Birmaspoorweg niet overleven. Hij wordt vierentwintig jaar. Rondom het huisje ‘Klavertje vier’ in Batu worden Hollanders en Indo’s geslagen, gemarteld en vermoord. Een andere vooraanstaande Javaan, Soeronno, zorgt ervoor dat het huisje voorlopig met rust wordt gelaten, dat het gezin voorlopig uit het kamp blijft, maar hij kan niet verhinderen dat een huiszoeking tot foltering zal leiden, dat de niet aflatende angst een trauma wordt dat tot lang na de oorlog, tot in Nederland, Kiss zal achtervolgen. Via het sanatoriumkamp belanden de

de jaren zestig. Naar Hank Mobley en Hank Jones. Ben is altijd al een man van forse uitspraken geweest die dan ook riep dat hij ‘nu eens niet iets bedachts, conceptueels’ wilde, ‘met Japanse neusfluiters of andere ongein’, maar gewoon lekker muziek maken in dat mooie idioom. Het mag dan Bens eerste cd als leider zijn, hij heeft er stapels opgenomen als bandlid of als co-leider. Waaronder het bijna

legendarische ‘Run for your wife’ met Jarmo Hoogendijk, misschien wel de allerbeste hardbop-cd hier ooit gemaakt. Dezer dagen vlogen de nieuwe cd’s met Van den Dungen me om de oren. Van zijn eigen JWA-label (Jazz World Agency) een dubbel cd van de inmiddels al 25 jaar bestaande achtmans formatie Nueva Manteca van pianist Jan Laurens Hartong met Ben op sax. In Europa nog altijd aan de top in de mix van jazz en latin. ‘Live’-cd’s, de eerste opgenomen begin dit jaar in het BIM-huis, de tweede een ‘historische’ (1994) vastgelegd in Nick Vollebrechts jazzcafé in Laren. Met Jarmo Hoogendijk nog op trompet. Bovendien kwam van violiste Tanya Schaaps formatie ‘Tango extremo’ de cd ‘Dama de Blanco’ uit, geen jazz dus, maar Van den Dungen speelt er

een belangrijke rol in als arrangeur en op zijn sopraansax. Een instrument waarop hij steeds vaker en steeds mooier improviseert. Een tango-cd met een zeer ongebruikelijke muziekkeus. Eén Zuid-Amerikaanse componist, maar (Caymi) en vooral de neerslag van de recente Russische tournee van de groep (Rachmaninoff, Prokofiev). Studio 3 heeft op vrijdag 20 december laat een ‘Holiday party’ met Joke Bruys en haar partner Frits Landesbergen op vibrafoon, de dag erna brengt de Regentenkamer een Tribute to Dim Kesber. Een bijzondere, want de oude Reunion Jazz Band is er voor van stal gehaald. De band die Kesber ooit met Wim Kolstee formeerde toen de Dutch Swing College honderd procent beroeps werd. Met oude getrouwen als Martien Beenen

de mens zijn entree, dat wil zeggen het Bijbelse paar Adam en Eva. Positief is ‘Die Schöpfung’ ook dan. Aan de zondeval wordt geen woord vuil gemaakt. Die moet kennelijk nog plaatsvinden. Dat de onbekende, door John Miltons ‘Paradise Lost’ geïnspireerde tekstdichter er het volste vertrouwen in had dat het met de mens toch uiteindelijk goed komt wordt in Haydn’s vaak idyllische muziek weerspiegeld. Het slot staat in het teken van volmaakte saamhorigheid. Dat wil zeggen niet op de schaal van Schiller’s ‘Ode an die Freude’ (‘Alle Menschen werden Brüder’), door Beethoven gebruikt in zijn Negende symfonie, maar als een intieme vorm van geluk, uitgebeeld door een wijs geworden, maar jong gebleven componist. De historisch georiënteerde beweging in de uitvoering van oude muziek sinds de Tweede Wereldoorlog richt zich hoofdzakelijk op kleine bezettingen. Maar de uitvoeringsgeschiedenis van ‘Die Schöpfung’ ziet er anders uit. Toen het werk in 1799 voor het eerst in Wenen werd uitgevoerd bestond de strijkerssectie van het orkest van de Tonkünstler-Societät uit dertien eerste violen, twaalf tweede violen, zeven altviolen, zes celli en vier contrabassen. Het werk bevat vijf vocale solopartijen die verbonden zijn met evenveel personages. Vaak wordt er voor gekozen de twee sopraan- en bas-partijen door respectievelijk één sopraan en één bas te laten zingen, zoals ook dirigent Jan Willem de Vriend dat doet.

vrouwen toch in een interneringskamp, ten westen van Malang. Kiss is gelukkig wanneer ze stervenden een gevoel van veiligheid en geborgenheid kan geven. Haar genezende krachten brengt ze mee naar Holland. De vrijwillige bijdrage van de dankbare mensen gaan echter in een verzegeld potje dat volgens tweede man Theo naar mijnheer pastoor moet. Voor Theo is vrijen een dagelijkse gewoonte, voor Kiss is het een sleur, maar de pastoor vindt dat zij haar man moet dienen. In 1968 is Kiss een wanhopige huisvrouw met negen kinderen. Dan verschijnt Gabe weer. Hij komt afscheid van haar nemen. Kiss krijgt een nieuwe Geleidegids. Het tijdperk is aangebroken om aan haar eigen ik te werken. Paul van Bemmelen (1935) komt op Kiss’ pad. ‘Open je voor jullie impulsen en jullie intuïtie. Zijn zoeken naar het ‘zijn’ loopt parallel aan dat van jou.’ De representatieve selectie foto’s geeft in klein bestek een overzicht van de verschillende periodes uit het leven van Kiss en haar latere levensgezel Paul van Bemmelen. Riemvis heeft foto’s uit haar jeugd het kamp binnengesmokkeld en ze heeft het materiaal weten te behouden tot aan de bevrijding. Bovendien hield Kiss dagboeken bij die, samen met de op band ingesproken teksten, de bronnen vormen voor het levensverhaal dat Van Bemmelen optekende. We horen haar heldere, geduldige vertellersstem. Kiss verhaal heeft geen literaire pretenties. We beleven het onopgesmukte levensverhaal van een bijzondere vrouw die wel meer dan zeven levens leefde tussen 1920 en 2011. ‘Rozen aan de horizon. Kiss Riemvis, de hel overwonnen’ Paul van Bemmelen Uitgeverij Aspekt, ISBN 978-94-6153-282-4 NUR: 64. Prijs: € 18,95

jazz

Ben van den Dungen: bop, tango en Manteca Mijn rubriek van vorige week eindigde ik met de tip om te letten op saxofonist Ben van den Dungen, op 21 december te horen in Murphy’s Law. Hij maakte na dertig jaar (!) zijn eerste cd als ‘leider’, ‘Ciao City’, die blij verraste door de ongecompliceerde jazz. Van een sterk kwartet met Miguel Rodriguez op piano, Marius Beets bas en Gijs Dijkhuizen drums in een ‘mood’ die me qua gevoel terugbracht naar de jazz van

(drums), Tom Hameeteman (piano) en Pim Hogervorst (banjo, trombone). Robert Veen (sax, klarinet) neemt er de plaats van Dim in, maar ‘die is natuurlijk niet te vervangen’, zegt hij zelf. Op zondag 22 december presenteert Eric Ineke weer een jong talent in de Regentenkamer. Ditmaal collega-drummer Jimmy Hueting die in juni eindexamen deed aan het Haags conservatorium. In 2012 studeerde Hueting een tijdje in Parijs en daar leerde hij saxofonist Melvin Marquez kennen, die geldt als één van de grote talenten in de jazz-scene aldaar. Met Alex Koo-deRudder op piano en Marijn van de Ven op bas brengen zij een ode aan hun grote helden: Dexter Gordon en John Coltrane. Bert Jansma

15

cultuur<


‘Casanova’ van toneelgroep De Appel

Volop spektakel, minimaal drama Door Bert Jansma

Wat regisseur Aus Greidanus sr., zijn acteurs en zijn technische staf allemaal uithalen in de marathonvoorstelling van ‘Casanova’ zal waarschijnlijk nooit meer in een theater geëvenaard worden. Want wie zal z’n schouwtoneel nog onder water zetten om de suggestie van een Venetië, ver weg of dichtbij, te geven? Waar zal je ooit nog een actrice als waternimf (Saskia Mees) door de scène langs het publiek zien zwemmen? Waar zullen acteurs nog op vlotten en in bootjes bij je langs komen? En waar kan je nog acteurs zo’n rij rolletjes zien spelen met nauwelijks een pauze. Steeds weer anders en bewerkelijk rococo-gepruikt en gekostumeerd. Het moet er razend spannend zijn achter de schermen bij De Appel. Mooie stof straks voor een ooggetuigeverslag als van een olympische recordpoging. ‘Casanova’ aan de Duinstraat, drie delen, vijf uur, maaltijd en dessert in de pauzes, is spektakel met Joop van den Ende-allure. Waardering voor dat spektakel en voor de durf van Greidanus sr. om juist hier

zijn laatste grote regie bij ‘zijn’ gezelschap van te maken. Maar of ‘Casanova’ ook goed theater is geworden, is iets anders. Het gegeven is zonder meer interessant, maar de vragen rond die bizarre oplichter, verleider, opportunist in de hoofdrol worden nauwelijks gesteld. Laat staan beantwoord. Het was bij eerdere marathons (‘Odysseus’) al een dreigend euvel, de stof wordt hier puur verteltheater en de momenten van echt drama zijn minimaal. Met het gevolg dat je, eenmaal gewend aan water, bootjes, in fraaie kostuums daarop wankelende acteurs, zo halverwege deel twee, het eigenlijk wel gezien hebt. En deel drie is – op de slotscène na – een beetje een overbodige tocht langs de plekken op de wereld (Rusland, Koerland, Polen, Dresden) waar een uitgerangeerde Casanova nog voet aan de grond probeert te krijgen. Alleen nog leuk voor wie houdt van het folkloristisch danstheater dat De Appel er dan van maakt. ‘Casanova’ als theaterstuk van Greidanus sr. en Jules Terlingen maakt het Aus Greidanus jr. in de hoofdrol niet gemakkelijk. Er is nauwelijks een scène

(vlnr) Isabella Chapel, Anna Keuning, Aus Greidanus jr., Saskia Mees, David Geysen, Eva Heijnen en Sophie Höppener. >Foto: Leo van Velzen

waarin hij kan laten zien waarom al die vrouwen voor hem vielen. Hij is aanvaardbaar als de slimme opportunist, de man van de grote bluf en de bijna nonchalante durf. En aan het slot, wegterend in het Tsjechische Dux, krijgt hij inderdaad iets grijsgrauws en tragisch. Maar de flamboyantie van zijn leven, die hem toch langs veel groten van Europa bracht, hoor je meer uit de verteltekst van zijn knecht Leduc (Bob Schwarze) dan dat je het ziet. Het maakt dat je na afloop van die Casanova-marathon met een nogal onbevredigd gevoel zit. Het is allemaal zo

lang dat je de leuke en mooie scènes bijna vergeet. Want die zijn er zeker. Zoals de Great Escape van Casanova uit de Piombi-gevangenis. Die ontsnapping zelf, zowel als de acrobatische manier waarop David Geysen en Iwan Walhain hem, op gevaar af kopje-onder te gaan, naspelen op het water. De slimheid van Casanova die in Frankrijk een soort staatsloterij bedenkt, waarvoor hij het idee ter plekke jat. De aria uit Don Giovanni van Schwarze; Judith Linssens zeer fraaie eigen zangversie van Molière’s ‘Stances galantes’ dat zo mooi aansluit bij het Pluk-de-vrouw

gevoel van de hoofdfiguur (‘Soumettez vous aux volontés d’Amour’). De scène daarna van haar (als zangeres Theresa) met Casanova, of de hilarische, dikke Madame Lambertini van Iwan Walhain. Plus die bizar-mooie scène van Hugo Maarten in travestie als gravin d’Urfé die wil reïncarneren als man die zij zelf wil baren. Desondanks mist deze ‘Casanova’ de kracht en de noodzaak van eerdere Appel-marathons. Het blijft een soort ‘Illustrated classic’, een bekend verhaal naverteld in mooie plaatjes, maar bij lange na niet wat drama heet.

Bachvereniging voert Heinrich Schütz uit

Hofkapelmeester had het voor het zeggen Kerstmuziek van vier eeuwen geleden die nog niets van haar frisheid en feestelijkheid verloren heeft. Dirigent Jos van Veldhoven en de Nederlandse Bachvereniging komen naar Den Haag met werken van Heinrich Schütz en van componisten uit zijn omgeving. Met dank aan de 17de-eeuwse Saksische keurvorsten. Door Aad van der Ven

Er waren in de 17de eeuw wel slechtere beroepen dan dat van hofkapelmeester. Althans in Duitsland en Oostenrijk, waar veel vorsten een bloeiend privémuziekleven in stand hielden, met een eigen koor en orkest, waarmee zij gezagsdragers in andere gebieden de ogen konden uitsteken. De hofkapelmeester diende niet alleen leiding te geven aan deze musici tijdens de vele religieuze en wereldlijke festiviteiten, van hem werd ook verwacht dat hij een

groot deel van de muziek componeerde die in de diverse vertrekken van het paleis vrijwel dagelijks werd uitgevoerd. Iemand die de baas is over musici die zijn muziek moeten spelen. Dat zou vandaag de dag iedere componist wel willen. De Saksische keurvorsten Johann Georg I en II hielden van de expressieve Italiaanse stijl die sommige Duitse componisten beheersten na enige tijd in Italië te hebben gestudeerd of gewerkt. Hun kapelmeester Heinrich Schütz (1585-1672) was zo iemand. De in Dresden residerende vorsten waren als het om de schone kunsten ging ambitieus en royaal. De reputatie van het muziekleven in de stad aan de Elbe reikte dan ook tot ver buiten de grenzen van zijn vorstendom. Dat maakte dat talrijke prominente musici van elders het aantrekkelijk vonden in Dresden voor korte of langere tijd te werken. Het kostte de Nederlandse

Bachvereniging dan ook geen enkele moeite een rijk en veelzijdig kerstprogramma aan het 17de-eeuwse muziekleven in die stad te wijden, met uiteraard als centrale figuur Heinrich Schütz, onomstreden de belangrijkste Duitse barokcomponist uit de periode voor Johann Sebastian Bach. Van Schütz zelf wordt één van zijn bekendste, meest geliefde werken uitgevoerd, namelijk de ‘Historia der Geburt Jesu Christi’, kortweg ‘Weihnachtshistorie’ genoemd. Hij liep al tegen de tachtig toen hij dit werk schreef, waarin diverse stijlelementen uit zijn vroegere werk bij elkaar komen. Bij het schrijven van de sterk theatrale recitatieven, die de bijbeltekst weergeven, is hij ongetwijfeld beïnvloed door Monteverdi terwijl de schrijfwijze voor koor sterk doet denken aan zijn vroegere leermeester Giovanni Gabrieli. De klankvariëteit waarmee de het weergeven van de gebeurtenissen in de Bij-

bel gepaard gaat heeft Schütz’ tijdgenoten ongetwijfeld verbaasd. De oude componist gaf diverse personages hun eigen instrumenten mee. Zo krijgen de drie tenoren die de herders uitbeelden gezelschap van blokfluiten en een viola da gamba. Lage strijkinstrumenten vergezellen ook de engel, terwijl de schriftgeleerden worden geassisteerd door trombones en een dulciaan. Veelkleurig De muziekgeschiedenis laat zien dat veel componisten naarmate ze ouder werden soberder muziek gingen schrijven. Zo niet Schütz. Voor zijn doen is de ‘Weihnachtshistorie’ juist een royaal, veelkleurig werk. Hier vlamde zijn creativiteit nog eenmaal in volle hevigheid op. Een meer sobere aanpak wordt getoond in het hier eveneens geprogrammeerde ‘O lieber Herre Gott’ voor zes stemmen en basso continuo uit de bundel ‘Geistliche Chor-Music’.

Dirigent Jos van Veldhoven ging ook terug naar Schütz’ belangrijke leraar en inspiratiebron Giovanni Gabrieli door een deel van diens ‘Symphoniae sacrae’ op het programma te zetten, een stuk waarin de herders verslag doen van de geboorte van Jezus. De rijke meerstemmigheid van de Duitse muziek en de gloed van de Italiaanse komen samen in het ‘Magnificat’ van Johann Rosenmüller. Weer een componist uit het Noorden die naar Italië reisde en terugkeerde met indrukken en ideeën waarmee hij de Duitse barokmuziek verlevendigde. Johann Sebastian Bach, de grote voltooier, zou er zijn voordeel mee doen. Nederlandse Bachvereniging met vocale en instrumentale solisten onder leiding van Jos van Veldhoven. Muziek van Schütz, Praetorius, Weckmann, Gabrieli, Tunder, Hammerschmidt en Rosenmüller. Maandag 23 december, 20.15 uur, Dr Anton Philipszaal. Meer informatie: www.bachvereniging.nl


Lezersaanbieding

Den Haag Centraal

al iv t s fe n e t h c a n r e t in Writers Unlimited W r aan het Spui e t a e h T i r a u n ja 19 m / 16 t

Het is internationaal, het is literatuur, het is een festival en het is in Den Haag. Van Herman Koch tot Ian Buruma, van Connie Palmen tot Geling Yan uit China, van de Italiaanse stripgrootheid Milo Manara tot poëzieliefhebber Arie Boomsma. Bekijk het hele programma op www.writersunlimited.nl

Eregast Amin Maalouf De grote schrijver Amin Maalouf (Frankrijk/Libanon) houdt de openingslezing en hij wordt geïnterviewd door Petra Stienen. Zijn indrukwekkende nieuwe roman De ontheemden staat op zaterdag 18 januari van 16:00-17:30 centraal in de live Leesclub van Wim Brands (VPRO).

De ontheemden Het boek gaat over drie jeugdvrienden uit het door oorlog geteisterde Libanon: een gematigde moslim, een succesvolle zakenman, een corrupte politicus. Kleeft er bloed aan hun handen? Hoe verschillend hun levens ook verliepen, hun herinneringen en nostalgie zijn één. Maalouf geeft goed inzicht in de gevoelens die kunnen leiden tot emigratie.

Korting en boekverloting Als lezer van Den Haag Centraal krijgt u korting op de Leesclub van Wim Brands. U betaalt € 12,50 (normaal € 15,-) én u maakt kans op een exemplaar van De ontheemden. Reserveer uw kortingskaarten uiterlijk 22 december via www.writersunlimited.nl met kortingscode DHC1801 en u loot mee voor één van de tien exemplaren van het boek. De winnaars ontvangen het boek nog deze maand!

Den Haag entraal

16>economie


Atelier voor werklozen ‘die durven dromen’

Munie: tassenontwerper met een missie Het jaar 2013 was heftig voor tassenontwerper Omar Munie. Hij werd doodziek, maar hij herstelde, zij het langzaam. Nog steeds is hij onveranderlijk positief en vol plannen. Te beginnen met ‘The Dream Factory’. Het atelier waarin een twintigtal werklozen aan de slag zullen gaan. Door Pieter de Leeuw

In zijn winkel aan het Noordeinde hoeft de bezoeker maar even rond te lopen om te weten te komen dat Munie ons land allang veroverd heeft. Tientallen BN ’ers bergen hun persoonlijke spulletjes inmiddels op in zijn creaties. De foto’s waarop hij vriendschappelijk omhelsd wordt door een legertje voetbalvrouwen en soapsterren hangen als jachttrofeeën aan de muur. “Natuurlijk ben ik daar trots op”, zegt Munie, “maar ik hoef heus geen BN ‘er te worden”. Maar eerst de ramp. Eind februari zou hij voor even terugkeren in Afrika, niet in Somalië waar hij vandaan komt en waar het nog altijd te gevaarlijk is om te verblijven, maar in Tanzania wilde hij de kinderen gaan helpen met onderwijs. “Ik had echt de behoefte om iets voor die kinderen te gaan doen”. Het televisieprogramma de Reünie zag in zijn voorgenomen reis een mooie aanleiding om hem te portretteren als de succesvolle ondernemer die was voortgekomen uit de schooljongen van toen, maar het liep anders. De verplichte prik tegen de gele koorts werd hem fataal, bijna. “Mijn nieren gingen kapot. Ik kreeg een longontsteking, een klaplong, een blaasontsteking”. Er volgen nog meer aandoeningen. Twaalf dagen ligt Munie op de intensive care. Zijn familie nam afscheid van hem. “Ik ben ervan overtuigd dat ik het aan mijn positieve instelling te danken heb dat ik het heb overleefd”. Nu is hij een nierpatiënt. “Drie keer in de week ga ik naar het Westeinde voor de nierdialyse, ik zie het maar als een verplichte vorm van rust”. Hij glimlacht vermoeid. Het zaalvoetballen heeft hij eraan gegeven. Maar de tijd die hij noodgedwongen in bed doorbracht, gebruikte hij om na te denken, bijvoorbeeld over The Dream Factory, een plan dat al jaren geleden was ontstaan, maar in alle drukte niet de aandacht had gekregen die het verdiende. In zijn ziekenhuisbed zette hij alle puntjes op de i. Inmiddels is het plan klaar en gaat het eind januari van start. The Dream Factory is een atelier waar werklozen ‘die durven te dromen’ zullen worden opgeleid om tassen te maken van gerecyclede materialen. Munie : “Er zijn nu bijna 800.000 mensen in Nederland die op de bank zitten. Ik weet heel zeker dat daar toppers tussen zitten die alleen maar een kans nodig hebben om te laten zien dat ze een geweldige potentie met zich meedragen”. Munie heeft een missie. “De mensen die echt voor hun

Omar Munie start eind januari met The Dream Factory.> Foto: De PR Boutique

dromen durven gaan, wil ik de helpende hand reiken”. Maar The Dream Factory wordt bepaald geen sociale werkplaats. “Als je mensen een vak wilt leren, zul je moeten beginnen met ze serieus te nemen”. Als het atelier van The Dream Factory eenmaal naar behoren draait (‘nee, ik heb nog geen locatie, dat komt nog wel’), dan zal er ook in Den Haag een winkel worden geopend waar de producten afkomstig uit het atelier worden verkocht. “Dus de mensen worden ook wegwijs gemaakt in administratie, in verkoop, in alles”.

DEN HAAG

sleten tas wordt bij ons een nieuwe jas”. Maar hij heeft ook de overtuiging dat hij de maatschappij iets terug behoort te geven voor alle kansen die hij zelf heeft gehad. “Ik kwam hier op mijn negende uit een door oorlog verscheurd land. Ik heb hier ontdekt wat ik wilde gaan doen en vervolgens volop de mogelijkheid gekregen om mijzelf te ontwikkelen. Nu kan ik misschien andere mensen de kans geven waar ze op zitten te wachten”. Voor een man voor wie het leven maakbaar leek, moet het wel een opgave zijn om te accepteren dat wie ooit een tas verkocht aan Hillary Clinton nu door het leven gaat als een nierpatiënt. Met zachte stem: “Tot ik ziek werd, slikte ik een halve paracetamol per jaar, nu krijg ik, ik weet niet hoeveel pillen per dag, maar mijn echte medicijn, dat is mijn werk”. Hij gaat strenger met zijn tijd om. “Vroeger wilde ik nog wel eens tijd vrij maken voor mensen die meenden een beroep op mij te moeten doen, maar daar ben ik strenger in geworden. Voor iedere dag maak ik een schema en daar houd ik mij aan”.

Factory en maakte hij een nieuwe collectie die onlangs met behulp van een klasje BN ’ers werd gelanceerd. De collectie is het resultaat van een samenwerking met sieradenontwerpster Esther van den Berg. Munie: “Ik kwam in aanraking met haar werk en was er meteen weg van. Wat het makkelijk maakte om met haar samen te werken is dat Esther een hele lieve, rustige vrouw is, persoonlijk heb ik het niet zo op die drukke types”. De gebruikte materialen zijn, opnieuw, duurzaam. Buffelhoorn en zalmleer. Het laatste is gemaakt van visafval. “Hoe duurzaam wil je het hebben”. In zijn ‘flagship store’ schuin tegenover Paleis Noordeinde toont hij de tassen en sieraden, vooral oorbellen. Zijn commentaar :“Wij richten ons op de zelfstandige vrouw die het aandurft om mooi te zijn”. De tassen zijn gemaakt in het atelier van Munie aan de Binckhorstlaan. Iedere tas wordt gemaakt in een beperkte oplage. Deze exclusiviteit zal in The Dream Factory dus worden losgelaten. Met een goede reden. “Als we daar in staat zijn om grotere oplages te maken, dan is er geen enkele noodzaak om met het atelier nog naar China te gaan”. Munie zegt zich ook

SAVE THE CHILDREN

De stad van vrede en recht steunt dit jaar kinderen in Liberia Prijzen

DOE IETS

Munie legt uit wat hem drijft. “Ik heb al heel veel prijzen gewonnen omdat ik heel goed wist wat ik wilde en mij op dat doel concentreerde met alle kracht die ik in me had. Dat is wat ik de mensen die daar open voor wil staan, wil leren”. Twintig werkplekken zijn er in The Dream Factory. “Ik hoop van de gemeente Den Haag de goede kandidaten te krijgen”. In de geest van deze tijd hergebruikt hij materialen waar hij de olijke marketingrijmpjes voor uit zijn mouw schudt. “Van je oude blouse, maken wij een nieuwe i Pod-hoes” en “je ver-

OF

GEEF WAT

Collectie Na zijn herstel werkte hij aan de voorbereidingen voor The Dream

DEN HAAG

SAVE THE CHILDREN

goed voor te kunnen stellen dat andere bedrijven voor bijvoorbeeld het produceren van relatiegeschenken gebruik zullen gaan maken van de faciliteiten van zijn nieuwe bedrijf. In The Dream Factory zullen werklozen met behoud van uitkering de opleiding kunnen volgen. De komende maanden hoopt Munie meer tijd te krijgen voor zijn creativiteit. “Het is geweldig om ondernemer te zijn, om zelf aan het roer te staan, maar alle rompslomp die het met zich meebrengt!” Hij trekt een vies gezicht. “Alles wat er nu gebeurt, deze winkel, de opdrachten voor KLM of Samsung, The Dream Factory, alles begint bij mijn creativiteit”. Het is een spanningsveld waar meer creatieve ondernemers, al dan niet succesvol, mee te maken hebben, maar voor Munie, 27 jaar oud pas, net iets meer. In het boek over zijn leven dat hij in 2011 publiceerde (en waarvan er inmiddels zo’n 30.000 zijn verkocht) met de titel ‘Leef je droom’ wordt in ieder geval duidelijk dat hij al heel vroeg de lat voor zichzelf hoog legde. Nu zegt hij: ‘Misschien heeft me dat wel mijn gezondheid gekost, ja, misschien wel’.

De stad van vrede en recht steunt dit jaar kinderen in Liberia


DOE IETS DEN HAAG

OF

GEEF WAT

SAVE THE CHILDREN

De stad van vrede en recht steunt dit jaar kinderen in Liberia

Kijk wat jij kan doen op doeietsofgeefwat.nl doeietsofgeefwat

@doeietsgeefwat

17

sport<


Goud keurmerk voor HYS The Hague

‘De historie van HYS is heel bijzonder’ Afgelopen week ontving HYS The Hague uit handen van wethouder Karsten Klein het keurmerk Haags Goud. De plaquette staat symbool voor de revival van de oer-Haagse ijshockeyclub. “Dit is een stuk erkenning”. Door Arnout Verzijl

Stevige beats van knalharde rockmuziek rollen over de tribunes. Stickgekletter, scherpe schaatsen en bodychecks. Een avondje ijshockey in De Uithof is een proeve van het incasseringsvermogen van het trommelvlies. Hamer, aambeeld en stijgbeugel, ‘eat your heart out!’. IJshockey is keiharde topsport. In geluid en gebaar. Het spel suist op en neer. De zwarte puck heeft het zwaar te verduren. Het publiek, verpakt in dikke winterjassen, vindt het prachtig en leeft hartstochtelijk mee. HYS The Hague behoort in deze snelle wintersport traditioneel tot de top van Nederland. Oké, het is allemaal niet meer zo goed en levendig als in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Toen bevolkten duizenden mensen de tribunes. Niet alleen in De Uithof, maar ook in de andere grote ijshockeybolwerken van het land was het feest als er om de puck gestreden werd. Nederland behoorde tot de wereldtop en haalde zelfs de Olympische Spelen van 1980. De daaropvolgende neergang duurde jarenlang. Inmiddels is er een einde ge-

komen aan de malaise. Zeker bij HYS The Hague. Sinds een aantal jaren rijgt de club de successen aaneen. “Sportief gezien gaat het goed. Vorig jaar werden we kampioen en het jaar ervoor wonnen we de beker. In zes jaar tijd werden we drie keer landskampioen”, zegt André Janssen, een van de grote mannen achter het succes van de ijshockeyclub. Dit jaar draait HYS andermaal mee in de top van de Eredivisie. Het seizoen is nog lang en de bekeruitschakeling in de halve finale pijnlijk, maar weer een landstitel behoort tot de mogelijkheden. Het team van coach Dave Hyrsky oogt fris en laat bij vlagen prima ijshockey zien. Trots Terwijl de Haagse stoere mannen op de baan korte metten maken met hun concurrenten uit Heerenveen, gaan binnen de warme borrelhapjes rond. Ja, er valt wat te vieren. HYS is trots op de onderscheiding van de gemeente. Iedereen strak in het pak, het haar gesoigneerd. Wethouder Klein benadrukt in zijn speech dat niet alleen de huidige prijzenjacht van doorslaggevende betekenis is bij de toekenning: “Het keurmerk Haags Goud komt HYS ook toe vanwege de waarde die de club al jarenlang heeft voor de stad”. Topsportcoördinator Edgar Vermaas legt uit: “De historie van HYS is heel bijzonder, het is met recht één van onze echte topsportverenigingen. De

Laatste!

De Haagse stoere mannen van HYS The Hague maken op de baan korte metten met hun concurrenten uit Heerenveen. >Foto: Creative Images

laatste jaren gaat het erg goed. Titels, de beker. Daar is Den Haag niet zo mee bezaaid; dat maakt het extra bijzonder”. Vermaas werkt bij Den Haag Topsport, de organisatie die het Haags Goud keurmerk uitreikt aan sporters die op het hoogste niveau actief zijn, aan evenementen, verenigingen, trainingscentra en aan accommodaties waar topsport bedreven wordt. “Er zijn nu dertien verenigingen in het bezit van Haags Goud”, aldus Vermaas. Ook De Uithof valt het keurmerk, als erkend topsportaccommodatie, sinds vorige week ten deel.

Talentontwikkeling is één van de voorwaarden die Den Haag Topsport stelt aan verenigingen die in aanmerking willen komen voor de titel Haags Goud. HYS is daar volop mee bezig, zegt Janssen: “Stabiliteit en een sterke jeugdtak zijn essentieel voor het voortbestaan. We rommelen niet meer zomaar wat aan zoals vroeger, we pakken dat echt op. Er staan goede trainers op het ijs bij de jeugd. We bouwen aan iets moois, zowel bij de junioren als bij de senioren. Het keurmerk Haags Goud voelt als een erkenning. We zijn er bijzonder trots op”.

Diepe buiging voor Het Gouden Binnentrio van HBS Ter gelegenheid van het 120-jarig bestaan kozen de leden van HBS in oktober twee Elftallen van de Eeuw; een team van voor 1953 en één van erna tot en met het heden. Het bracht weer een aantal mooie verhalen naar boven. Waarvan de mooiste die over Het Gouden Binnentrio. Oftewel Jampie Kuneman, Piet Langelaan en Anton van der Vegt. Door Martin van Zaanen

Van 1910 tot en met 1969 speelde huidig Topklasser HBS op Houtrust. Daar, in het eerste stadion van Den Haag, liepen de tribunes barstensvol, werden ‘De Kraaien’ drie keer landskampioen en kon je fenomenale voetballers aan het werk zien. Zoals Het Gouden Binnentrio. Was die erenaam op nationaal niveau weggelegd voor Abe Lenstra, Kees Rijvers en Faas Wilkes, in Haagse kringen waren het Jampie (oorspronkelijk: JeanJacques) Kuneman, Piet Langelaan en Anton van der Vegt. In hun geval sloeg die edelmetalen titel niet alleen op hun kwaliteiten, maar ook op de gouden gordels die HBS naar aanleiding van 50 jaar onafgebroken eersteklasserschap over de broek droeg. Hoe de drie Hagenaars samenspeelden, was uniek. De drie-eiïge voetbaldrieling bezat de ondefinieerbare kwaliteit om nog voordat een opponent iets kon vermoeden, al van elkaar te weten wat ze gingen doen. Zo legden ze iedere verdediging in de luren. Yep, ze waren écht goed, en in deze stad waren er velen die vonden dat het HBS-drietal in z’n geheel in het Nederlands elftal moest. Een deel van de Haagse sportpers begon zelfs een intensieve lobby. Uiteindelijk was de hoogste oranje-eer slechts weggelegd voor Kuneman, welke pressiemiddelen en argumenten Jan Lutz (Het Binnenhof ), Herman

Kuiphof en Piet Kienhuis (beiden Haagsche Courant) ook uit de kast trokken. Linksbinnen (nu zouden we zeggen: spelmaker) Jampie Kuneman speelde tweemaal in Oranje. Beide caps waren in 1951 (Nederland-België 5-4 en Nederland-Finland 4-4). Meer dan tien jaar stond hij in het eerste elftal van Houdt Braef Stant; in totaal 252 wedstrijden, waarin hij 47 maal scoorde. Geboren in 1923, is hij de laatste nog levende international van HBS. Ook speelde Kuneman van 1938 tot 1966 cricket, waarvan negen seizoenen in de eerste ploeg. Listig Hij was niet snel maar beschikte over een prima uithoudingsvermogen, al was Jampie van huis uit geen loeiharde werker. Wat niet wegnam dat de man die carrière maakte in de farmaceutische wereld, qua loopwerk wel zijn verantwoording moest nemen. Want het tweetal voor hem – vooral Anton toen die wat ouder werd – liep het liefst listig op wat kansjes te loeren. Naast zijn twee duels in het Nederlands Elftal, werd Kuneman meerdere malen geselecteerd voor het Haags Elftal, Het Nederlands Studentenelftal, De Zwaluwen en Het Nederlands B-Elftal. Wat goed is, komt snel. Zijn debuut in HBS 1 was meteen een hit; zeer

Marc

verrassend wonnen ‘De Kraaien’ tegen VSV uit Velsen met 7-1. Kuneman gaf al na zes minuten een pass op Van der Vegt, die prompt scoorde. Het Binnentrio was geboren. Hun signatuuractie werd de ‘doorkopbal’; Kuneman lobde dan op Langelaan, die hoog boven de verdedigers uitsprong en verlengde naar de reeds vertrokken Van der Vegt. Die had, alleen voor de keeper, weinig kansen nodig om te scoren. Schaduwschutter Piet Langelaan is ook anno 2013 nog de schaduwschutter van HBS met 130 competitiedoelpunten in 296 duels. Hoewel niet de langste, was de altijd topfitte gymnastiekleraar een prima kopper. Speelde meerdere wedstrijden voor De Zwaluwen en maar liefst 30 maal voor Het Haags Elftal. Ook behoorde hij vlak na de Tweede Wereldoorlog enkele malen tot de nationale selectie. Anton van der Vegt is nog steeds recordhouder van het aantal competitiewedstrijden in het eerste elftal: 338 duels. Maar voor alles clubtopscorer, want hij zette onder maar liefst 245 goals zijn naam. Ook was hij – zoals het een klassieke HBSheld betaamt – vele jaren speler van

hun eerste cricketteam. Een charismatische kerel, die vrijwel in alle commissies en besturen van HBS heeft gezeten. Ook hij speelde veelvuldig voor Het Haags Elftal, De Zwaluwen en Het Nederlands B-elftal. Was niet alleen technisch vernuftig, maar ook tactisch hoogbegaafd. De commissaris van politie maakte niet alleen veel goals, maar bereidde er ook karrenvrachten voor. Zoon Pim – gekozen in het elftal na 1953 – wordt door velen gezien als de beste HBS-er ooit.

En de winnaars waren … Elftal van voor 1953: Evert Mul, Joop Walhain, Hans Herklots, Harry Dénis, Fred Dutrieux, Hans Schwencke, Fred Röhrig, Anton van der Vegt, Jampie Kuneman, Piet Langelaan en Beb Bakhuys. Elftal na 1953: Casper van der Werf, Carel Goldman, Johan Kuijsten, Hans Mittelberg, Mike de Geer, Gerard Sandel, Marcel Koning, Pim van der Vegt, Tjeerd Westdijk, Remco Klaasse en Marcel Tjin. Trainers: Kees Mol en Wim de Jong.

Weer een jaar naar de geschiedenisboeken. Er is vast wel weer veel gebeurd en ook bij het zien van alle onvermijdelijke jaaroverzichten zal je ongetwijfeld denken: was dat in dit jaar? De tijd gaat steeds sneller. Ook dit jaar weer ontslagen en geruzie op de werkvloer. Epke en Marianne, sportman en sportvrouw. Soms verandert er niet zoveel. Vanaf de oprichting van Den Haag Centraal heb ik columns geschreven. Coos Versteeg belde mij jaren geleden en had een lang verhaal over het starten van een nieuwe krant en of ik daar maandelijks een column voor wilde verzorgen. Een column, voornamelijk over het Haagse en het nationale en internationale hockey. Coos en ik zijn jarenlang buren geweest en ik kon zijn verzoek dan ook moeilijk weigeren. Nu, zo’n 70 stukjes verder, vind ik het wel mooi geweest. Voor mijn gevoel zijn alle onderwerpen in de afgelopen jaren wel zo’n beetje aan bod gekomen. Van mijn appèl op een volledig verbod op het praten tegen de scheidsrechter tot een mogelijke fusie tussen HCKZ en HGC. Alles is de revue gepasseerd. En om herhaling te voorkomen, lijkt het me beter om er nu een punt achter te zetten. Vanzelfsprekend deed ik het met veel plezier, vanzelfsprekend zat ik vaak tegen een deadline aan te kijken, vanzelfsprekend lagen de onderwerpen soms niet voor het oprapen, maar iedere keer lukte het toch een stukje te schrijven. Met dank aan Coos, die mij deze mogelijkheid bood. Op hockeygebied staan ons in Den Haag mooie dingen te wachten. Het WK hockey in het Kyocera Stadion wordt een uniek evenement. Tophockey in je huiskamer als het ware. Bij de heren is het tijd voor een onvervalste gouden medaille. Geen smoezen, geen excuses. Goud zal het moeten worden. Voor de dames geen zorgen. Goud zal het zijn! Rest mij u allen een succesvol en gezond 2014 toe te wensen.

Marc Delissen Voormalig hockeyer en advocaat bij Delissen Martens advocaten belastingadviseurs mediation

18>sport


‘Het lukt steeds net niet’ neel gebied. Waar zowel beide vleugelverdedigers als Mathias Gehrt, die een vrije rol achter de spitsen heeft, moeten opduiken. FC Groningen liet zich verrassen, ADO won er knap met 1-2. Een week later tegen RKC bleek het effect uitgewerkt. Twee duels op rij winnen, het is ADO nog niet gegeven. De logische vraag luidt: hoe nu verder? Steijn: “Het seizoen verloopt moeizaam. Het blijft wisselvallig en dat is heel vervelend. Maar ik ben tevreden over de ploeg. We gaan ons in de winterstop niet versterken. We hebben een bepaalde werkwijze en daar houden we aan vast”. De terugronde van de Eredivisie begint voor ADO zondag met een uitwedstrijd tegen PSV.

Het gaat niet goed met ADO Den Haag. De club bivakkeert al het hele seizoen in de onderste regionen van de ranglijst. Lang hielden de hoofdrolspelers vol dat het allemaal goed zou komen. Nu het seizoen halverwege is, begint de twijfel door te sijpelen. Komt het nog goed? Door Arnout Verzijl

Na zo’n beetje iedere verliespartij zijn ze daar: de zalvende woorden van Maurice Steijn. De trainer van ADO Den Haag wil met zijn ploeg verzorgd voetbal spelen, omdat hij vindt dat dit past bij de club. Of zijn ploeg nou met 6-1 wordt vernederd bij PEC Zwolle, met 3-0 wordt weggepoetst door FC Utrecht of kansloos met 4-2 verliest bij Feyenoord: de trainer ziet veel lichtpunten. Ondertussen rijgen de nederlagen zich aaneen. Halverwege de competitie staat de teller al op tien stuks. Niemand in de Eredivisie verloor vaker dan ADO Den Haag. Ook heeft de club het met nummer laatst NEC gedeelde slechtste doelgemiddelde. Afgelopen zaterdag ging het fout tegen het met veel afwezigen kampende RKC. De laagvlieger uit Waalwijk leunde achterover, zag ADO wat kansen missen en counterde eenvoudig naar een onverwachte 1-2 overwinning. Door die nederlaag zakte ADO naar de zestiende plek. Slechts twee punten verwijderd van directe degradatie. Na afloop gaf Steijn toe zich zorgen te maken over de positie op de ranglijst. “Maar de situatie wordt pas echt zorgelijk als we terecht verliezen van RKC. En dat was niet zo. Zulke grote kansen hadden we nog niet eerder. We scoren normaal altijd en overal”. Een opvallende constatering,

ADO verhuist in winterstop Het hele ADO-team bij elkaar. > Foto: PR

want op Cambuur na is ADO de minst scorende ploeg in de Eredivisie. Iemand die zich serieus achter de oren krabt, is linksback Aron Meijers. Met zijn nimmer aflatende inzet één van de lichtpuntjes in de Haagse ploeg dit seizoen. Met een diepe zucht bevestigde hij na de verliesbeurt tegen RKC de vraag: “Ja. We hebben al wat dompers gehad dit jaar, maar dit is toch wel een serieuze tik. Het seizoen komt maar niet los. We willen wel, maar het kwartje valt steeds net niet goed. Nou heeft NEC ook weer gewonnen. Dood- en doodzonde. Het is iedere

week als dit en als dat, maar we hebben het weer niet laten zien. Het lukt steeds net niet”. Patroon Ook centrale verdediger Vito Wormgoor herkent het patroon. “Dit seizoen loopt het niet. Het is vervelend dat het aanhoudt. Maar we kunnen het ons niet veroorloven zo te denken, dan kan je beter meteen de handdoek in de ring gooien. De laatste weken voetballen we steeds beter. Nu het resultaat nog. We moeten echt punten gaan pakken”.

Om zich als trainer te ontwikkelen, sprak Steijn met de grote jongens uit zijn vakgebied. Louis van Gaal, Dick Advocaat, Willem van Hanegem. Van die laatste leerde hij dat je niet te veel moet veranderen als het eventjes tegenzit. Het is mogelijk de verklaring waarom Steijn zijn ploeg lang met twee vleugelspitsen liet spartelen. Van de vier door hem aangetrokken flankaanvallers voldoet er tot nu toe niet één. Twee weken geleden switchte hij naar een systeem met twee diepe spitsen, Kramer en Van Duinen. De vleugels verklarend tot operatio-

ADO Den Haag gebruikt de winterstop om definitief te verhuizen van het Zuiderpark naar het stadion in het Forepark. Sinds de oplevering van het kunstgrasveld bijna twee maanden geleden traint ADO op beide locaties, omdat in het Kyocera stadion nog niet alle voorzieningen gereed waren. ADO verblijft van 5 tot en met 10 januari in Estepona. De Zuid-Spaanse plaats is de laatste jaren het vaste verblijfsoord voor de Haagse ploeg in de winterstop. Tijdens het trainingskamp speelt ADO op 9 januari een oefenwedstrijd tegen KV Oostende uit België.

‘Ultimus Prime’ zet frisbeesport op de kaart De Haagse frisbeevereniging ‘Ultimus Prime’ zet zondag 22 december haar deuren open. Op die dag is in sporthal De Tas aan het Fluitpolderplein te Leidschendam het jaarlijkse toernooi de Ladies Lighthouse Classic. Een mooie gelegenheid om eens te kijken wat deze sport inhoudt. Door Hans Willink

In 1871 verhuisde molenaarszoon William Frisbie naar Bridgeport, Connecticut (VS) om daar een bakkerij te openen, de Frisbie Pie Company. Zijn bakkerij was een succes en in korte tijd had hij meerdere filialen in de hele staat. Al snel kwamen studenten van Yale in aanraking met zijn heerlijke taarten en vanaf vroeg in de twintigste eeuw gooiden zij in hun vrije tijd op de campus met de deksels van de taartblikken. Zo ontstond de sport, volgens de overlevering. In de jaren 70 van de vorige eeuw waaide de sport over naar Europa en werd het ook populair in Nederland. Momenteel heeft de Nederlandse Frisbee Bond 1100 leden.

Frisbeeën ontstond in 1871 toen studenten van Yale in hun vrije tijd deksels van taartblikken naar elkaar gingen gooien. > Foto: Creative Images.

Maartje Jung en Willeke te Winkel hebben veel over voor hun sport. Onder meer op een ijzige zondagochtend, in wedstrijdoutfit, naar het Westbroekpark komen om namens Ultimus Prime uit te leggen en te laten zien waar het bij frisbeeën om gaat. In de verte speelt een aantal mensen toevallig een vrije vorm van

deze sport. Na een kennersblik op hun spel, legt Jung uit waarom frisbee een leuke sport is om te beoefenen: “Het is een heel energieke en gezellige sport. De leden doen ook dingen naast het frisbeeën. We gaan samen uit of ergens eten. Het is voor mij ook een sociale bezigheid”. Te Winkel verklaart haar keuze voor

deze sport: “Ik kende het als spelletje, maar dan meer zoals je ook trefbal kent van school. Tijdens mijn studie kwam ik voor het eerst in aanraking met frisbee als sport. Ik tenniste destijds, maar toen ik naar Den Haag verhuisde, zocht ik een nieuwe sport en ben gaan kijken bij Ultimus Prime. Ik was meteen verkocht”.

Indoorlocaties De Haagse vereniging heeft geen vaste stek. Ze zijn afhankelijk van beschikbare ruimte, vandaar dat de Ladies Lighthouse Classic in Leidschendam wordt gespeeld. “Vooral het vinden van indoorlocaties is moeilijk”, weet Te Winkel. “Zeker om op een goed tijdstip een plek te

vinden. Niet om zeven uur, want we zijn allemaal werkende mensen, dus dat is te vroeg; tien uur is weer te laat. Bijkomend probleem is dat we een hele zaal nodig hebben en niet een stuk kunnen delen met een ander”. “Maar als we een hele zaal hebben en een toernooi als komende zondag, dan leven we daar enorm naar toe”, vult Jung aan. “Tijdens de trainingen ben je er met je team al veel mee bezig. Vooral het opbouwen van conditie. Zo’n toernooi beslaat een hele dag. In de zaal spelen we wedstrijden van een uur en op het veld duurt een wedstrijd zeventig minuten. Daarvan doen we er drie op een dag, dus het wordt een flinke uitputtingsslag. Ik heb altijd wel tijd nodig om bij te komen van een toernooidag”. Hoe zwaar, maar ook met hoeveel plezier het frisbeeën wordt beoefend, demonstreren de dames even later. Verschillende gooien vangtechnieken passeren de revue. Bij iets mindere zuiverheid, zie je hoe behendig ze zijn. Dat moet ook wel bij een wedstrijdvorm, waarbij het erop aankomt om de frisbee in het doelgebied te vangen om te kunnen scoren. Wie het eens een keertje zelf wil proberen, wordt daartoe van harte uitgenodigd. Te Winkel: “In het voorjaar organiseren we in het Zuiderpark de Haagse City League, een toernooi over verschillende avonden voor collega’s, familie, vrienden of wie dan ook. Daarbij kun je je aansluiten of gewoon contact opnemen via www.ultimusprime. com ”.

19

varia<


stadsgroen

Uw tuin in 2014

Het kleinste museum van New York kan drie mensen tegelijk herbergen. Soms zit er een suppoost voor de verlaten liftschacht. Het verhaal erachter is leuk en bizar. >Foto: Ton Wienbelt

‘Het nieuwe reisboek’ van twee Hagenaars

Een stevige wandeling door New York

Door Dick Toet

Ze spreken van ‘het nieuwe reisboek’ en kunnen hun trots nauwelijks bedwingen. Willem Post (58), als Haagse Amerika-kenner reeds een bekende stadgenoot, en grafisch ontwerper Ton Wienbelt (60), waar het Amerika en vooral New York betreft intussen zielemaat van Post, hebben samen een boek gemaakt. Het heet ‘De magie van New York’ en het voert de lezer langs 75 bijzondere plekken in de grootste stad van Amerika. Wat bezielt twee Hagenaars nòg een reisboek over New York te schrijven? Er zijn immers al minstens een paar duizend boeken over die stad geschreven. Willem Post legt uit: “In vrijwel al die boeken wordt de lezer geconfronteerd met een duizelingwekkende hoeveelheid feitjes. Wij hebben een wandeling door de stad gemaakt en 75 bijzondere plekken beschreven. Als mensen iets willen weten over het Vrijheidsbeeld dan googlen ze even en vinden ze alle feiten op een rij. De plekken die wij hebben bezocht, zijn echter minder bekend, maar daarom niet minder interessant”. De wandeling van het tweetal, hoewel beperkt tot Manhattan, is inderdaad een stevige geweest (‘een enkel metrotripje daargelaten’, bekent Post). Van Battery Park in het uiterste zuiden naar Inwood Hill Park in het noorden van het meest aansprekende

stadsdeel van New York City. Gedurende een jaar zijn ze vier keer voor een flinke periode in de stad geweest. “Vanaf het allereerste moment zijn we samen opgetrokken. Ik kende Ton al van het maken van mijn Amerikaanse verkiezingsmagazine begin 2012 en was onder de indruk van zijn vakmanschap. Toen hij ook nog gek op New York bleek te zijn, was de deal snel gemaakt”, aldus Post. Ton Wienbelt is bovendien een groot jazz-liefhebber en uitermate geïnteresseerd in kunstgalerietjes. Wienbelt: “Op deze terreinen kwam ik flink aan mijn trekken. Het is echt geweldig wat je allemaal tegenkomt. Met name de Lower East Side is een fantastisch gebied geworden. Het is ook zo leuk dat de verschillende galeries elkaar aanprijzen”. Zus En natuurlijk kon Willem Post niet nalaten nog even de link met ‘zijn’ Den Haag te benadrukken. ‘New York is het politieke hart van de Verenigde Naties, Den Haag het juridische’, schrijft hij. “Het is een soort grotere zus van Den Haag”, vult hij aan. In het prachtig vormgegeven boek komen ook een aantal ‘New Yorkse’ Nederlanders aan het woord, zoals ex-topmodel Frederique van der Wal, Mauritshuis-directeur Emilie Gordenker, publiciste Heleen Mees en oud-D66Kamerlid Boris Dittrich. “Kijk”, verduidelijkt Willem Post zijn

enthousiasme, “bij een politiek boek lever je 200 pagina’s in bij de uitgever en dan zie je wel wat ervan komt. In dit geval was er meteen een aangename samenwerking. Het is echt fiftyfifty”. Post en Wienbelt kunnen zich nu ook beter voorstellen hoe Mondriaan ooit is geïnspireerd door het lijnenspel en de beweging in deze ultieme smelkroes van culturen met 14.000 gele taxi’s en 28.000 restaurants. Dat er nog altijd veel belangstelling is voor de stad die ooit voor 60 gulden door Nederlanders van de Indianen werd gekocht, bleek afgelopen zondag tijdens een presentatie bij boekhandel Paagman. “Een uitverkocht huis”, aldus Post, “er zijn zoveel mensen die gek zijn op New York”. De schrijvers hebben er overigens begrip voor dat wie voor het eerst in New York is: “natuurlijk het Empire State Building beklimt, vaart naar Staten Island met de gratis veerboot langs het vrijheidsbeeld en ’s avonds nog even wandelt op Times Square in een zee van licht temidden van alle drukte”. Maar er zijn daarnaast volgens de schrijvers zoveel redelijk bekende, maar vooral ook volslagen onbekende plekken, die ontzettend de moeite waard zijn.

In deze laatste krant van het jaar geven we u traditiegetrouw een kijkje op de komende trends om uw tuin helemaal bij de tijd te laten zijn. Een kleine terugblik. Van alle trendvoorspellingen voor 2013 is er niet één uitgekomen. Bent u gaan winterweberen – het goedgemutste winterse buiten barbecueën – met uw buurtjes? Ach, waarschijnlijk niet. Net zomin heeft u uw schutting muisgrijs geverfd, paadjes van boomschors aangelegd of een hut van mos gebouwd. Maar wie weet, zit er in 2014 wel een tuin voor u bij. De eerste variant heet Cheeky Chic. Het is een eigenzinnige, ongewone, kostbare tuin. De basiskleur bestaat uit porseleinwitte tinten. Er zijn geen bomen of struiken in deze tuin, er zijn slechts digitale prints van takken. De luxe fauteuils zien er chic uit, maar zijn van kunststof. De schuttingen zijn gemaakt van dikke, imposante platen perspex en de bloemen zijn van zijde of polyester. Dolce Vita, de tweede tuin is gul, traditioneel, eenvoudig en optimistisch van aard. De warme aardebruine en tomaatrode kleuren roepen een mediterraan gevoel op. De gebruikte materialen zijn van natuurlijke afkomst: hout, rotan en terracotta. Het meest bijzondere aan deze tuin is dat de bloemen zijn vervangen door groenten: aubergines, komkommers, zoete paprika’s, radijsjes, wortels, erwten, uien en knoflook staan centraal. Mysterious Match, de derde tuin is een rariteitenkabinet. De kleuren zijn kaki en bruin, gecombineerd met turquoise en aquagroen. Op de schutting hangen achttiende eeuwse

dierenillustraties. Accessoires zijn erg belangrijk: wereldbollen, vitrines vol schelpen, mineralen, gesteenten en opgezette dieren, maar ook spulletjes van been en parelmoer. In deze tuin horen aromatische en vreemde planten zoals lianen en klim- en vleesetende planten. Sweet Swish is de vierde tuin, een tedere, poëtische, vrouwelijke, verfijnde variant. Lichte en donkere beigetinten vormen de basis en worden gecombineerd met gepatineerd, poederachtig roze en romantisch goud. In deze tuin staan fijne chaise lounges en een koperkleurig poefje. De beplanting bestaat uit rozen, boterbloemen en pioenen, orchideeën, kersenbloesem, cactussen en vetplanten. De vijfde tuin heet Tender Things en is een arcadische, witte- en ecrugetinte tuin, gecombineerd met zachtgroenblauw en een zilver metallic. Hier vind je schuttingen vol geschilderde motiefjes van kippen en konijnen, vogels, lammetjes en vissen. Daaronder worden letters toegevoegd ... voor een paar tedere woorden. De bordervormen zijn, u raadt het al, zacht en rond, en overal staan zoetgeurende sleutelbloemen, madeliefjes, boterbloemen, krokussen en narcissen. Krijgt u al onbedwingbare lust om met een spade de tuin in te duiken? Nee? Voelt u zich niet verplicht. Er wordt vrijwel niets gedaan met de trendvoorspellingen voor de Hollandse achtertuin. We willen er niets van weten. Maar u bent weer helemaal op de hoogte van wat er in het voorjaar te koop is.

minstens 51 gevallen per 100.000 inwoners, omgerekend bij minstens 1022,38 gevallen in Gelderland. Maar met 1022 heb je dit aantal nog niet bereikt. Dus het enige correcte antwoord is 1023 griepgevallen.

der mee dan elk ander vak op het examen. En rekenen is belangrijk. Begrip van de wereld om ons heen is ook belangrijk, ook als het om getallen gaat. Maar of het een zakpercentage van misschien wel 50% van onze leerlingen rechtvaardigt, dat is de vraag.

Wendy Hendriksen

‘De magie van New York’ door Willem Post en Ton Wienbelt. Prijs: € 18,95. Informatie: www.demagievannewyork.nl

onderwijs

Rekenles

Daar zitten ze, mijn 4-havo-klas, op donderdagochtend het tweede uur. Ze zijn er alle tweeëntwintig. Het rekenboekje ligt op tafel. Pen en rekenmachientje in de aanslag. Ze hebben rekenles. De eerste drie lessen werden besteed aan het nabespreken van de oefentoets. Het was de rekenpilot van het jaar 2012. Op deze toets scoorden landelijk 72% van alle havo-leerlingen een onvoldoende, en 32% van alle vwo-leerlingen. Dat zijn alarmerende cijfers. Want vanaf 2016 telt de rekentoets mee.

En dus hebben we dit jaar een uur rekenen ingesteld, vanaf de herfstvakantie, voor alle leerlingen met een onvoldoende voor de oefentoets. Als we de toets nabespreken beginnen de leerlingen te mopperen. Want dat ze een onvoldoende hebben gehaald, dat heeft ze geschokt. Maar als ze zien waaròm ze een onvoldoende hebben gehaald, worden ze boos. En ik begrijp dat. Want foute antwoorden hebben soms maar weinig te maken met rekenvaardigheid.

Ik zal een voorbeeld geven. Vraag 14 van de rekenpilot. “Er wordt gesproken van een griepepidemie als minstens 51 mensen griep hebben per 100.000 inwoners. Gelderland heeft 2.004.671 inwoners. Vanaf welk aantal griepgevallen is er in Gelderland sprake van een epidemie?” De meeste leerlingen weten hoe ze deze som moeten uitrekenen. Ze delen 51 door 100.000 en vermenigvuldigen met 2.004.671. Ze krijgen als antwoord 1022,38 griepgevallen. Helemaal goed. Toch hebben veel leerlingen deze som fout. Er zijn leerlingen die 1022,38 geven als antwoord. Fout, want je mag griepgevallen, mensen dus, niet afronden op decimalen. Mensen rond je af op gehelen. Maar de meesten die de som fout hadden hebben ook dat wel begrepen. Zij antwoordden met 1022 griepgevallen. Weer fout. Er is sprake van een epidemie bij

Mijn klas mort. Zijn ze daarom ‘uitverkoren’ om wekenlang extra rekenlessen te volgen? Dit heeft toch niets met rekenvaardigheid te maken? Nee, ze hebben gelijk. Het is geen rekenfout. Het is geen fout ín de berekening, het is een fout ná de berekening. Een interpretatiefout. Het heeft te maken met de betekenis van getallen in het leven om ons heen. Ook dat is belangrijk, maar rekenen is het niet. Vanaf 2016 telt de rekentoets mee voor het eindexamen. Een catastrofe dreigt. Met een vier voor de rekentoets ben je gezakt. Onherroepelijk. De rekentoets telt zwaar-

Ik zal mijn 4-havo-klas veel moeten uitleggen. Rekensommen, maar ook dat andere verhaal. Ik doe mijn best, in dat ene extra uurtje. Want slagen zullen ze. Dokter hoeven ze niet allemaal te worden. Maar dan toch wel de assistente die foutloos de dosis antibioticum berekent, en het juiste aantal griepgevallen. Afgerond op gehelen.

Emmy van der Woude Docente wiskunde Maerlant Lyceum

20>varia


© Marcello's Art Factory

onder de haagse torens

‘Als teckel sta ik pragmatisch in het leven’

ergernissen Tips naar [email protected]

Blokkeren

Door Vilan van de Loo

H

et verkeer levert vele ergernissen op, nog wel meer dan het weer of de tv. Je mag ervan uitgaan dat het in het verkeer vaak gaat om vergissingen, dommigheid of gewoon onbenul. Maar er zijn ook bewuste overtredingen, die getuigen van een uiterst bedenkelijke mentaliteit. Bumperkleven is er zo één. En nog levensgevaarlijk ook. Maar waarschijnlijk de allerergste in dit genre is het bewust blokkeren van met verkeerslichten uitgeruste kruisingen. Je bent op zo’n kruising aanbeland, maar het verkeer op die route stagneert. Je kunt op je klompen aanvoelen dat als je toch besluit door te rijden je op de kruising moet stoppen en vervolgens het kruisende verkeer verhindert om door te rijden als daar

het licht op groen springt. Het is vooral een probleem in het stadsverkeer en Den Haag kent op dit vlak nogal wat uitdagende knelpunten. Op de Zuid-Hollandlaan richting Utrechtsebaan word je menigmaal verhinderd bij groen licht linksaf de Jozef Israëlslaan in te gaan. Op het traject Koningskade/Raamweg zijn nog een paar van die ‘horrorkruisingen’, maar er zijn er nog talrijke meer. Het is vooral de achterliggende mentaliteit, die tot diepe ergernis leidt: als ik er maar door ben, de rest kan stikken.

Dick Toet

PLAATS

© Marnix Rueb

haagse harry

Dat het Kerstcircus weer in de stad is, zal niemand ontgaan zijn. Grote tenten op het Malieveld, overal posters en aankondigingen. Een circus met een traditie is het, dat ook open staat voor nieuwe attracties. De teckelrevue van de Russische Diana Vediashina maakt internationaal furore. Den Haag Centraal nam een kijkje achter de schermen en sprak met George, één van de teckels uit de revue. “We springen over bankjes. We lopen in formatie met en zonder muziek. We doen iets leuks met hoepels. Elke avond putten we uit een breed repertoire waardoor het elke keer anders is, en toch herkenbaar. Ik bedoel, het is wel een revue. De mensen willen iets vrolijks zien en daar zorgen we voor. En wij doen dat met plezier, elke avond weer”. Aan het woord is George, met zijn zeven jaar zowel de nestor als de ster (‘Schrijf dat maar niet op’) van het zeskoppige gezelschap. Net als de anderen is hij afkomstig uit Moskou. Via via kwam hij terecht bij de revue van Diana Vediashina. “Het is hard werken tijdens de trainingen, maar we zijn allemaal aan haar gehecht. Ze waardeert wat we doen”. Die waardering komt ook van andere kanten. In 2012 won de revue zilver op het circusfestival van Massy (Frankrijk). “Eigenlijk had ik een beer moeten zijn”, zegt George. “Maar dat ligt tegenwoordig moeilijk. Diana’s familie werkte vroeger veel met circusberen, dus het lag voor de hand dat zij dat ook zou doen. In Rusland betekent traditie nog iets, weet u. Alleen werd het steeds moeilijker. Beren, panters, leeuwen en tijgers, ze zitten tegenwoordig allemaal zonder werk. Er kwamen steeds meer regels en voorschriften. Ik ben tegen misstanden, dat spreekt, maar het is zwaar geweest. De mensen zien een dier achter de tralies zitten en verzinnen er hun eigen verhaal over”. Even pau-

Derde van rechts de nestor en ster van het gezelschap George. > Foto: PR

zeert hij om water te drinken, dan vertelt hij verder. “Als teckel sta ik pragmatisch in het leven. De beren liggen momenteel met de poten over elkaar, en dus kwamen er posities vrij in het circuswezen. De mensen willen toch dieren zien die kunstjes doen. Wij zijn in dat gat gesprongen. In Duitsland zijn er geloof ik veel lama’s die ook in het vak willen. Natuurlijk verdienen we minder. Wij zijn de Polen van de circuswereld, zouden ze in Nederland zeggen”. Hoe de beren dit opnamen? “Ik geloof dat ze me respecteren”, zegt hij aarzelend. “Wij hebben een snelheid die zij niet kennen. Of ze begrijpen wat we doen, is weer iets anders”. Ontberingen George kwam niet geheel toevallig bij het Russische circus. Zijn vader – van oorsprong een Dachshund – was gezelschapsdier bij een rondreizende acrobatiek-act. Meer dan pootjes geven mocht hij evenwel niet. “Ik heb de kans gekregen die hij nooit gehad heeft”, zegt George merkbaar ontroerd. Toen werd een teckel met

ambitie snel over het hoofd gezien; het was de tijd waarin wilde dieren het beeld domineerden. Zoals gezegd, heeft hij kunnen profiteren van de grote omwentelingen daarin. “Ik kan het geen enkele jonge teckel aanraden, moet ik eerlijk zeggen. Het is een hard en onzeker leven met veel ontberingen. De mensen in de grote steden zien je niet voor vol aan, omdat je bij het circusvolk hoort. En je moet het treffen met je groep. Ik heb geluk gehad, vooral met Diana, maar ook met de andere teckels. We zijn eigenlijk een familie geworden”. Hij stáát erop dat hun namen in het artikel komen: Wladimir, Pjotr, Wilhelm, de tweeling Leo en Leja en als eerste reserve Anoesjka. Bij deze, dus. Dan blijkt George nog een grote wens te hebben: “Ik zou zo graag eens met Hans Klok werken. Op YouTube heb ik gezien wat een fantastische show hij heeft. Een vakman”. (De namen van de teckels zijn om redenen van privacy gefingeerd) Verder lezen:www.kerstcircusdenhaag.nl

Oude BVD-gebouw, President Kennedylaan Marcel Verreck bespreekt heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

H

et oude gebouw van de Binnenlandse Veiligheids Dienst lag ingeklemd tussen twee toepasselijke straten. De President Kennedylaan en de Cornelis de Wittlaan, beide genoemd naar staatslieden die op smartelijke wijze om het leven zijn gekomen. En bij beiden is het nog steeds de vraag of de betreffende geheime diensten dit wel of niet hadden kunnen en willen voorkomen. We weten het niet, want het blijven geheime diensten. Op de plek waar ooit meer naar Radio Albanië dan naar Hilversum 3 werd

geluisterd, wonen nu weer mensen. De BVD, in 2002 omgedoopt tot AIVD, houdt huis in Zoetermeer. Op zich een prima plek als je wilt afluisteren, want veel storende geluiden zullen er niet zijn. De BVD had altijd iets knulligs en waarschijnlijk is dit imago door de dienst zelf gecultiveerd. Van sukkels hoefde je geen gevaar te duchten, dat idee. Maar ondertussen … afijn, lees de rest maar bij Tomas Ross, wiens vader bij de BVD werkte en die zich niet voor niets zo bekwaamd heeft in het schrijven van ‘faction’, de verleidelijke liaison tussen waargebeurde en ‘zelf ingekleurde’ gebeurtenissen. De huidige praktijk lijkt mij een stuk minder romantisch, er is weinig wat

in het verborgene blijft. Minister Opstelten knikkebolt permanent, dus toestemming voor weer een diepe penetratie in het privé-domein is zo verkregen. Het zal wel ergens goed voor zijn, zuchten we, en we krabbelen verder op het glibberpaadje dat de economische crisis van ons levenspad heeft gemaakt. We schroeven een kerstwijntje open en genieten van ons waterkonijn of grasbuikje en luisteren nog maar eens berustend naar de Annie M.G.-evergreen ‘Vluchten kan niet meer.’ Mocht u tussen de feestdissen tijd over hebben, dan kan ik u aanraden het boek ‘De Cirkel’ van Dave Eggers tot u te nemen. Het heet een

beklemmende satire over de almacht van een Google-achtig bedrijf (‘De Cirkel’) te zijn, maar tijdens het lezen vergaat je het lachen. Bedienden de schurken in het doemscenario van Orwell’s 1984 zich van repressieve technieken, hier heersen de verleidingstactieken van de consumptiemaatschappij. Iets geven om alles terug te krijgen. Totale controle in naam van een hoger doel. Privacy is diefstal. Geheimen zijn leugens. Zoals Sjaak Bral in zijn oudejaarsshow ‘Vaarwel 2013’ zingt in het lied ‘Cookies en drones’: ‘Veilig is het nieuwe heilig. Kijk maar eens goed, ook in uw kerststal hangt inmiddels een camera.

11. Papaverhof vreest voortbestaan

Recommend Documents