10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect van jouw paard- Versie 1.3 Inhoud Disclaimer ................................................................................................................................................ 2 Over Mirror Horses.................................................................................................................................. 3 Waarom doen wij wat wij doen? ............................................................................................................ 3 Het lijkt alsof ik rechtstreeks tegen jou praat, hier is de reden waarom ................................................ 4 Maar eerst, de niet zo zelfzekere ruiter .................................................................................................. 6 Laat het ons hebben over UFO’s en Marsmannetjes .............................................................................. 9 Het honingpotje en de dictator ............................................................................................................. 11 Ontmoet Fresco ..................................................................................................................................... 13 Volg Mirror Horses via Facebook: ......................................................................................................... 15 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect van jouw paard ................................................................. 16 1.
Geef je paard nooit de schuld. ................................................................................................. 16
2.
Stap niet steeds langs de linkerkant van jouw paard op ........................................................ 17
3.
Longeer jouw paard niet totdat hij zijn energie kwijt is.......................................................... 18
4.
Trek niet harder aan de teugels of ga niet over naar zwaardere bitten ................................. 19
5.
Behandel jouw paard niet als een mens .................................................................................. 20
6.
Als iets niet lukt, dwing jouw paard niet om het toch te doen. .............................................. 22
7.
Probeer niet om jouw paard in de trailer te zetten, 5 minuten voordat je moet vertrekken 23
8.
Werk niet altijd met jouw paard .............................................................................................. 24
9.
Stap niet zomaar op jouw paard wanneer je bang bent ......................................................... 25
10. Blijf niet doen wat je aan het doen bent als je gefrustreerd bent .......................................... 26 Hoe moet ik nu verder met mijn paard? ............................................................................................... 27 Van Paard naar SuperPaard! ................................................................................................................. 27
Heb jij de nieuwste versie van dit boek? Dit is versie 1.3 van dit Eboek. Regelmatig voeg ik nieuwe kennis bij in dit Eboek. Heb je dit Eboek daarnet niet zelf gedownload op www.mirrorhorses.com en wil je er zeker van zijn dat je de nieuwste versie hebt? Je kunt hier gratis de nieuwste versie van dit Eboek downloaden: http://www.mirrorhorses.com (schrijf je in via de zijbalk)
BELANGRIJK Aangezien het een gratis Eboek is, mag je het gerust weggeven aan wie je maar wilt. Het mag echter uitsluitend in deze vorm worden verspreid! Het is niet toegestaan de inhoud en/of opmaak te wijzigen, of informatie uit dit Eboek op een andere manier te gebruiken of kopiëren. Haal er dus geen stukken uit, maar verspreid het enkel zoals jij het hier ontvangen hebt. Het is verboden dit Eboek te verkopen! Ik heb veel tijd, energie en kennis in dit boek gestoken, dus ik hoop dat je het bovenstaande eerbiedigt! Overtredingen hierop zullen juridisch vervolgd worden. Ben je zelf professioneel met paarden bezig, dan mag je van mij het Eboek zelfs op je website plaatsen (met brondvermelding; Mirror Horses + de url) of het aan de leden van je mailinglijst geven. Je kan ook het ook afdrukken en bv in een wachtkamer leggen van een dierenartspraktijk, in de kantine van de manege, in de paardenwinkel, … Dit alles dus, zoals reeds gezegd, in zijn originele vorm.
Disclaimer: De informatie in dit Eboek is een weergave van mijn persoonlijke visie en ervaringen. Ik heb mijn best gedaan om de informatie die ik je geef zo correct en zo duidelijk mogelijk weer te geven. Het gebruiken en toepassen van deze informatie door jezelf of door anderen valt echter niet onder mijn verantwoordelijkheid. Ik, Wendy Joris, kan door niemand en op geen enkele rechtstreekse of onrechtstreekse wijze aansprakelijk gesteld worden voor ongevallen, schade of andere gevolgen als gevolg van eventuele onvolkomenheden, onjuistheden en/of onvolledigheden in de verstrekte informatie. Daarom zeg ik ook steeds, volg je buikgevoel! Voel jij je niet veilig? Schakel dan professionele hulp in.
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 2 van 27
Over Mirror Horses Mirror Horses begeleid paard en mens om een harmonieuze relatie met elkaar te krijgen zonder dwang. Via opleidingen leren paardenliefhebbers hoe ze elk paard kunnen helpen om een Superpaard te worden! Ook de hopeloze gevallen. Wat ons anders maakt is dat wij ingewikkelde materie op een eenvoudige en speelse manier kunnen overbrengen waardoor klanten sneller en meer leren op kortere termijn wat resulteert in een hernieuwd zelfvertrouwen en een zachte, fijne communicatie met het paard, ook in noodsituaties!
Waarom doen wij wat wij doen? Omdat wij geloven dat mensen-en paardenlevens positief veranderen hen aanzet om zelf een positieve impact te hebben op andere mensen-en paardenlevens.
Kleine zijnota Ik wil je even meedelen dat ik in dit Eboek, op mijn website en in mijn video’s over het paard spreek als een “Hij”. Daar bedoel ik uiteraard niets negatiefs mee, ik heb zelf ook 2 merries en had evengoed “zij” kunnen gebruiken. Ik heb dit echter gedaan om de tekst gemakkelijk leesbaar te houden (ipv van steeds hij/zij te gebruiken) en omdat het iets gemakkelijker schrijft en spreekt.
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 3 van 27
Het lijkt alsof ik rechtstreeks tegen jou praat, hier is de reden waarom Hallo en welkom Eboek lezer, mijn naam is Wendy Joris en ik ben de oprichtster van Mirror Horses . Je zal opmerken dat dit boek op een manier is opgesteld alsof ik een gesprek voer met jou. Ik heb het op deze manier geschreven omdat dit de manier is waarop ik met een goede vriend of vriendin zou spreken en ja zelfs met mijn klanten. Ik heb veel tijd doorgebracht in het bedenken hoe ik dit materiaal het beste kan brengen en het is belangrijk dat ik alles deel met jou, zelfs wanneer het wat gênant of ongemakkelijk is, ook voor mij. Soms zal het zelfs lijken alsof ik ruiters, leraars of mensen in het algemeen wat in een slecht daglicht stel, ik doe dit enkel omdat ik jou de waarheid niet wil verstoppen. Ik ga ervan uit dat je hier oprecht aan het lezen bent omdat je antwoorden wil op de meest diepe en pijnlijke vragen die je hebt, ook al zullen de antwoorden jouw overtuigingen misschien wel helemaal veranderen. Iedereen maakt fouten, ik heb wellicht de meeste gemaakt van ons beiden, omdat fouten maken nu eenmaal hoort bij het leerproces. Als je niets doet, kan je ook niets verkeerd doen! En het is dus zeker niet de bedoeling om jou een schuldgevoel aan te praten of met vingers te gaan wijzen, enkel om te leren uit ervaringen die niet zo doeltreffend bleken te zijn. Want dit is wat ik persoonlijk steeds in mijn achterhoofd hou: Wat werkt het beste en dan ook nog op lange termijn? Soms, als we dromen willen bereiken, moeten we dingen doen die we eerst niet zo graag doen, we moeten uit onze gemakkelijke (comfort)zone komen waar we zo graag in blijven zitten. 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 4 van 27
En sorry als ik hiermee een droom bubbel doorbreek maar de queeste naar een harmonieuze relatie met jouw paard zal geen 100% rozengeur en maneschijn zijn. Of al zeker geen weg geplaveid met goud. Maar gelukkig is het wel een prachtige, voedzame, leerrijke en lonende Reis die jouw leven compleet zal veranderen op alle gebied! Je hebt te maken met een prachtig wezen dat tussen de 300 en 1000 kilo weegt en enorm snel, instinctief en atletisch is in vergelijking met de mens. En het denkt helemaal niet zoals een mens! Soms moeten we harder zijn dan we willen en soms zachter dan wat we gewoon zijn. De sleutel is om met open geest naar ons paard toe te stappen en vooral om zijn leefwereld te begrijpen en die van ons volledig achterwege te laten. Weet gewoon dat ik hier zal zijn, elke stap met jou mee zet en dat ik geef om jou en jouw paard. Ik sta aan jouw kant, ik ben dankbaar voor jouw vertrouwen en voor jouw bereidheid om erachter te komen hoe je een zelfzekere ruiter en Leider wordt voor jouw paard. En net omdat jij de minder gemakkelijke weg kiest, weet ik het volgende al met 100% zekerheid (plak dit maar zeker op jouw koelkast!):
Jij bent er één uit duizend!
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 5 van 27
Maar eerst, de niet zo zelfzekere ruiter Het was een zonnige namiddag op de manege. Er stond een springles gepland voor de namiddag en zij, als 12 jarig meisje keek er enorm naar uit. Sinds ze 5j oud was, kocht ze met haar zakgeld alle Penny boekjes die ze kon betalen en zag ze in zichzelf samen met haar eigen paard (dat ze nog niet had) de wildste avonturen beleven. Als haar ouders het in hun bol kregen om op vakantie te gaan met de wagen of om naar hun vakantiehuisje te gaan, keek ze steeds uit het raam en zag ze in haar fantasie hoe zij met haar paard in de velden langs de snelweg in rengalop croste en over alle mogelijke hindernissen sprong. Over een baal hooi, over greppels en struiken en alles wat maar een springuitdaging kon zijn Springles was voor haar dan ook een droom die uitkwam. Ze had al wat lage hindernissen genomen en dat was allemaal prima verlopen, ze was ondertussen al een heel goede ruiter en kreeg vaak complimenten omdat ze zo goed in het zadel kon blijven zitten, ook bij uitdagende paarden.
De les begon heel goed en het springen ging vlotjes. De leraar maakte het moeilijker door de hindernissen hoger te zetten en te verzetten. 1 hindernis stond in een hoek, waardoor de paarden niet recht over de hindernis konden, een extra moeilijkheidsgraad dus. Het meisje sprong de hindernissen en toen ze over de hoeksprong ging, merkte ze dat het paard rechtdoor sprong. Het paard kreeg op het laatste moment door dat het niet rechtdoor kon springen, anders kwam hij tegen de omheining terecht. Hij maakte een heel soepele, katachtige beweging in de lucht om toch nog goed op de grond te komen. Zij had dit niet verwacht en kon haar evenwicht niet houden. De beweging was te snel. En ze viel in het zand, op haar rechterarm. Toen ze recht wou staan, ging dit niet. Ze had enorm veel pijn in haar arm en
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 6 van 27
het leek zelfs even alsof ze ging flauwvallen van de pijn. Als snel kwam haar moeder en de leraar erbij en moest ze naar het ziekenhuis. Verdict: arm gebroken op een heel moeilijke plaats, net onder het sleutelbeen. Daardoor kon het moeilijk geopereerd worden en werd besloten om het zelf te laten genezen. Het genezing en revalidatie proces heeft in het totaal 1j geduurd! Een hel voor een meisje dat zo gepassioneerd was door paarden. Maar eenmaal de arm genezen was, stond ze te springen om terug te gaan rijden. De eerste les was een ramp. Ze merkte dat haar lichaam rare dingen deed; haar buik kromp samen, haar benen bibberden, alsook haar handen en ze kon het beeld van de val maar niet uit haar hoofd krijgen. Ze was bang om te vallen! De tijd die hierop volgde was een mengeling van angst en nieuwe valpartijen. Zij die nooit viel omdat ze zo goed in het zadel kon blijven zitten, viel nu wel bijna elke les van een paard. De paarden voelden haar angst. Ze voelde zich een mislukte ruiter want ruiters zijn toch niet bang en vallen toch niet? Sommige leraars, waarschijnlijk met de beste bedoelingen, dwongen haar om terug op het paard te kruipen en om te doen alsof ze niet bang was. Andere leraars, lieten haar bv kiezen om niet mee te doen aan het galopperen en zo bleef ze dus in het midden van de piste wachten totdat iedereen gegaloppeerd had. Het was verschrikkelijk want galopperen deed ze het liefst, maar ze was er ook het meest bang van. Dus beide manieren van aanpakken hielpen haar niet. Na alle maneges die ze al had bezocht, leek het alsof er geen enkele leraar was die haar echt kon helpen en ze gaf de droom op. Ondertussen weet je al dat ik dit meisje was en dat ik de droom al lang terug heb opgepikt, het is dus toch nog een happy ending geworden
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 7 van 27
Maar het heeft wel heel lang geduurd voor ik over die angst heen was, zelfs toen ik 30j was, voelde die angst nog even reëel dan toen ik 13j was. Dus met alle respect voor mensen die jou allerlei dingen vertellen over angst, het gaat echt niet vanzelf weg of over! Het klopt dat als je lang genoeg doorbijt en blijft rijden, de angst mindert, maar en dit is een grote MAAR, de angst kan al even snel terug de kop opsteken wanneer er iets onverwacht gebeurt, zoals een paard dat er vandoor gaat of bokt of steigert, of gewoon al schrikt van een muis. De sleutel is om de angst van binnen af aan te pakken, buiten het paard om want het paard op zich heeft er weinig mee te maken. Over de jaren heen heb ik verschillende methodes geleerd, compleet buiten de paardenwereld om die mij geholpen hebben die angst niet alleen de baas te kunnen maar zelfs om te vormen naar enthousiasme om vooruit te gaan en mezelf nog wat verder te duwen in hetgeen waar ik bang van was. Hier help ik mijn klanten mee zelfs lang voordat we met een paard aan de slag gaan. Van mijn klanten hoor ik ook vaak dat ze mijn manier van lesgeven heel erg appreciëren omdat ik hen nooit het gevoel geef dat ze iets fout of verkeerd doen, waardoor de angst vanzelf ook afneemt. Blijkbaar duw ik mensen een beetje uit hun comfort zone, net genoeg om vooruitgang te boeken maar niet zoveel zodat ze ontmoedigt geraken.
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 8 van 27
Laat het ons hebben over UFO’s en Marsmannetjes Zou jij bang zijn moest een UFO in jouw tuin landen? Wel ik moet toegeven dat ik toch best wel bang zou zijn, jij niet? Maar waar zou ik dan juist bang van zijn? Waarschijnlijk dat er rare wezentjes uit komen die van plan zijn om de mensheid uit te roeien, dat ze bovennatuurlijke krachten hebben waarmee ze mijn denken kunnen controleren. Misschien zelfs dat ze mij als proefkonijn zouden gebruiken voor hun duivelse experimenten. In ieder geval zou het bij mij niet opkomen te denken dat het misschien heel vriendelijke marsmannetjes zijn die gezellig een kopje koffie komen drinken om mij wat beter te leren kennen. En omdat ik zo bang ben, is de kans groot dat ik niet echt nieuwsgierig of zelfzeker overkom, misschien neem ik wel een schop vast om mij te beschermen (want een geweer heb ik niet), waardoor de marsmannetjes dan weer bang zouden kunnen zijn van mij en net datgene gaan doen waar ik bang van ben. Wat ik met dit ietwat gek verhaal wil duidelijk maken is dat Angst vaak een gevolg is van iets dat we niet volledig begrijpen. Angst komt vaker voor uit onwetendheid dan uit iets zeker weten. En net omdat we iets niet begrijpen, stellen we ons de ergste scenario’s voor. En die scenario’s zorgen er weer voor dat we bang worden en we dingen gaan doen die we misschien best niet zouden doen op dat moment. Om nu terug te komen bij paarden; vaak begint de angst bij een paard niet helemaal begrijpen. We schrikken wanneer het iets doet dat wij niet verwachten of niet kunnen vatten en ineens zien we in onze fantasie dat we door de lucht vliegen en met onze rug tegen een muur vliegen bij wijze van spreken. Om dit dan ten alle koste te gaan vermijden grijpen we vaak naar hulpmiddelen zoals een zweep, de teugels korter houden zodat we meer controle denken te 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 9 van 27
hebben, misschien zelfs een zwaarder bit gebruiken en dit alles terwijl onze benen bibberen…. Stel nu, in de ideale wereld, dat je exact wist wat jouw paard dacht? Waarom hij deed wat hij deed en dat je exact wist wat je zou moeten doen zodat hij dit niet meer zou doen? Wat als je hem meer kon laten doen wat jij wil? Wat als je wist dat je zijn benen kon controleren tot op de mm en dat je niet 1 maar 2 of 3 strategieën had om hem te stoppen wanneer jouw paard er toch vandoor zou gaan? Zou je dan nog bang zijn? Ik alvast niet, want ik weet dan dat ik met hem kan communiceren, dat we bij wijze van spreken samen een kopje koffie kunnen drinken en elkaar beter leren kennen. Daarom beginnen wij dus met grondwerk, we gaan de taal leren van de paarden en gaan een conversatie beginnen.
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 10 van 27
Het honingpotje en de dictator Wat is de beste manier om een vlieg te vangen? Met stroop of met een vliegenmepper? Verschillende mensen zullen hier verschillende meningen over hebben. Het feit is dat je met beide vliegen kan vangen.
Het typische honingpotje, is iemand dat haar paard knuffelt, hem aait, hem lieve woordjes toe fluistert en echt overtuigd is dat het paard al haar verhalen begrijpt. Ze geeft hem snoepjes, kan uren doorbrengen met het borstelen en schoonmaken van haar paard, omdat hij daar toch zo erg van geniet om netjes te zijn. Maar dit is ook de persoon met een hospitalisatie verzekering omdat die nu eenmaal vaak kleine ongelukjes heeft zoals blauwe billen, gebroken pols, verbrijzelde voet enz… De dictator daarentegen laat niet over zich heen lopen en maakt dat ook heel erg duidelijk. Hij gaat sneller naar zwepen, harde bitten, en allerlei werktuigen grijpen die maar resultaat kunnen geven. Niet dat deze persoon niet om zijn paard geeft maar de oplossing ligt voor hem vaker bij dingen die volgens hem zullen “werken” en geven wat hij wil. Je moet het paard laten zien wie baas is. Het honingpotje zal meer liefde ontvangen van het paard, zal meer vertrouwen krijgen en zal door de band gezien sowieso mooiere dingen kunnen krijgen. Zoals een paard dat gaat liggen naast haar, omdat het paard weet dat het honingpotje te vertrouwen is. Maar het honingpotje zal ook vaker opzij geduwd worden, geen controle hebben over haar paard en stilletjes thuis gaan wenen omdat ze ervan uit gaat dat het paard niet genoeg van haar houdt om te doen wat zij vraagt. De dictator daarentegen zal veel respect krijgen. Paarden gaan voor hem opzij, ze respecteren zijn persoonlijke ruimte, zullen eerder doen wat hij vraagt dan in discussie te gaan. De dictator zal zo goed als elk paard zover krijgen te doen 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 11 van 27
wat hij wil en zal in competitie veel verder geraken dan het honingpotje. Maar als de dictator een ongeluk krijgt, is het vaker een ernstig ongeluk, zoals een gebroken rug of een zware val van een paard dat heel gehoorzaam leek en dan ineens begon te flippen. Niet dat ik iemand ben die graag mensen in bepaalde categorieën stopt, maar soms is overdrijven gemakkelijker om iets aan te tonen. Stel jezelf dus de volgende vraag, bij welk van deze 2 leun jij het meeste aan? Ikzelf leunde meer bij het honingpotje aan. Niet iedereen valt perse in 1 van deze categorieën, ik ken heel veel mensen die een mooie balans hebben tussen beide. Maar het is belangrijk eerlijk te zijn met jezelf zodat je weet hoe je verder moet. Want uiteindelijk zoeken we een balans tussen de twee, we willen evenveel vertrouwen als respect. Daarom gaan we van het ene wat meer moeten doen dan van het andere om zo in evenwicht te komen. De Dictator zal zich dus iets meer als een honingpotje moeten gedragen en omgekeerd.
Als je naar het Mirror Horses Logo kijkt herken je hier ook een Ying en Yang teken in. Dit staat voor deze balans.
Het Ying gedeelte is eigenlijk het vrouwelijke – het zorgzame, het liefdevolle, het gevoel, de intuïtie …helemaal wat het honingpotje vertegenwoordigt. Dit is waar het Vertrouwen vandaan komt. Het Yang gedeelte is het mannelijke – Het analytische, nadenken, resultaten bereiken, Kracht, Ego, het assertieve….waar onze dictator voor staat dus. Dit is waar het Respect van komt. Streef dus steeds naar een balans tussen deze twee.
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 12 van 27
Ontmoet Fresco Fresco is mijn Friese ruin en ik ben altijd verliefd geweest op de elegantie en bombastische van een Fries. We haalden hem in Nederland en hij leek daar heel erg rustig en zelfzeker, behalve tijdens het rijden. Hij was zo opgefokt, dat vanaf de moment dat ik mijn benen tegen hem legde, hij in galop sprong, en zeker geen rustige galop. Hij was heel erg nerveus en ik moest de teugels heel hard vast houden omdat hij er anders vandoor ging. Maar hij had mijn hart veroverd, want toen ik hem voor het eerst zag en ik naar hem toe ging, lekte hij meteen mijn hand af, en toen smolt ik. Raar toch hé, hoe zo iets kleins een grote beslissing teweeg kan brengen, mannen zouden wel een kunnen zeggen dat wij als vrouw gewoon watjes zijn voor zoiets! In het begin stond hij nog in de manege omdat we nog niet verhuisd waren en daar heb ik ook de nodige commentaar gekregen op mijn natuurlijke manier. Ik zou hem verwennen en verpesten door zo met hem bezig te zijn. Mijn leraar noemde mij suïcidaal toen ik zonder bit wou rijden. Wel, ik ben verre van suïcidaal, geloof mij, ik ben een bange scheet op dat gebied en zal nooit risico’s nemen die niet berekend zijn. En er kan altijd wel iets mislopen, zoals die ene keer helemaal in het begin, toen Fresco nerveus werd en begon te galopperen en mijn zadel wegschoof, niet goed aan gesingeld. En ik beet in het zand. Maar al bij al, op al deze jaren dat ik op een natuurlijke manier bezig ben, heb ik nog nooit iets ergs voorgehad, in tegenstelling met de honderden keren op maneges vroeger. 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 13 van 27
Paarden staan ook niet meer op mijn voeten, bijten mij niet meer, duwen mij niet meer omver en hebben respect voor mij. En hoe gek het ook klinkt, ook meer vertrouwen. Vele jaren, en paarden later, is er 1 ding dat altijd de rode draad is geweest bij alles wat ik doe en aanleer, nl. Het antwoord ligt niet bij jouw paard, of bij omstandigheden of zelfs het materiaal, het antwoord ligt binnen in jou, altijd! Want deze eenvoudige stelling is mijn waarheid geworden: “als je iets niet kan veranderen, verander dan jezelf.” En “blijven doen wat je altijd gedaan hebt, zal blijven dezelfde resultaten leveren.” Ondertussen ben ik er van overtuigd dat ik een missie heb, een unieke kijk op dingen, een heel uitgebreide ervaring en een aangeboren gevoel die maken dat ik een verschil kan maken in anderen hun leven, die net als ik de juiste manier zoeken om hun paard te trainen en hun leven te veranderen. Want uit ervaring weet ik dat zij dan ook andere levens op een positieve manier gaan beïnvloeden, niet alleen die van mensen maar ook van paarden! Want dat is ten slotte wat ik gedaan heb ook, door jaren geleden de moedige stap te nemen om mijn goedbetaalde job op te geven. Om mijn leven te geven aan paarden en aan mensen die open staan om op een natuurlijke manier met hun paard om te gaan. Ik heb ondertussen gespeeld (want werken is dit niet) met de nodige paarden, mijn eigen paarden en honderden andere paarden (zelfs ezels) van klanten en de mooiste resultaten verkregen. En dit kan gaan van problemen oplossen, zadelmak maken, tot dressuur en springen aanleren, want alles gebeurd uiteindelijk via diezelfde taal. Ik wens je alvast veel plezier met de 10 Tips die ik hieronder geef. Ik zou zeggen geef mij het voordeel van de twijfel, pas deze tips toe, ook al lijken ze jou een beetje “TE” Eenvoudig of dom, en kijk hoe ze jouw band veranderen met jouw paard. En laat mij vooral weten wat jij hebt gehad aan deze tips, je kan dit doen via E-mail of via de Facebook Pagina. 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 14 van 27
Volg Mirror Horses via Facebook:
www.facebook.com/mirrorhorses Stuur een email:
[email protected]
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 15 van 27
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect van jouw paard 1. Geef je paard nooit de schuld. We zijn snel om een paard de schuld te geven als er iets misloopt. Termen zoals “onbetrouwbaar”, “compleet zot in de kop” zijn uitdrukkingen die ik wel vaker hoor. Nu voordat je jouw paard de schuld geeft, bedenk even het volgende: een paard is een vluchtdier dat van kleins af aan aangeleerd is om de minste verandering in spierspanning en emoties van andere dieren op te vangen, dit is wat hem levend houdt. Zo verzekeren wilde paarden zich ervan dat ze niet sterven door ten prooi te vallen aan een roofdier. Als 1 paard in de kudde zijn spieren opspant, hebben alle andere dieren dit gevoeld en zetten ze zich schrap om ervandoor te gaan. Nu onze paarden zijn wel al wat generaties verwijderd van wilde paarden, maar hun instinct verdwijnt nooit. Ze blijven dus sceptisch en vooral als ze iets nieuws ontdekken, gaan ze voorzichtig te werk. Bekijk het paard dus als je spiegel. Ooit al gemerkt dat je maar heel even een gedachte had en dat je paard hierop reageerde, zonder dat je iets vroeg, als bij toverslag? Dit is geen toeval, een paard voelt meer aan dan jij je kan inbeelden, want hij is gemaakt om energie aan te voelen, een heel andere manier dan waarop wij het doen. Wij hebben woorden of duidelijke signalen nodig, een paard heeft enkel een gedachte of een spierspanning nodig om te reageren. Indien iets niet vlot gaat, of wanneer je paard niet doet wat jij hem vraagt, is de kans groot dat je het op de verkeerde manier vraagt of dat jouw energie niet juist zit. Dan moet jij iets veranderen opdat je paard op de juiste manier zou reageren, niet hij! Dit kunnen verschillende elementen zijn; jouw instelling, je houding of lichaamstaal, de manier waarop je het vraagt, de werktuigen of technieken die 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 16 van 27
je gebruikt (hierover meer detail in “Van Paard naar SuperPaard! Op de grond”). Elk paard is verschillend, dus de techniek die jij op één paard gebruikt kan minder of helemaal niet doeltreffend zijn en zelfs het omgekeerde effect hebben bij een ander paard. Wees dus flexibel en creatief, vind andere manieren om jouw paard iets aan te leren of te vragen. Probeer ook eerst jouw gedachten te veranderen en elk probleem te bekijken als een spel dat je moet winnen, of een puzzel dat je moet oplossen, dat haalt sowieso de druk weg van jouw paard en zet jou ook meteen in een positievere stemming.
2. Stap niet steeds langs de linkerkant van jouw paard op Dit is een hele goede oefening om “outside the box” te denken. Probeer dus zeker eens langs de rechterkant van jouw paard op te stappen, want eigenlijk is er geen enkele reden waarom je dit niet zou doen, integendeel, het is beter voor jouw paard zijn lichaam, dat je af en toe ook eens langs de rechterkant opstapt. De enige reden waarom aangeleerd wordt om op de linkerkant op te stijgen is omdat dit afstamt van in de oorlog, toen soldaten met een zwaard (dat aan de linkerkant hing) moesten opstappen langs de linkerkant omdat ze anders hun zwaard moeilijk over het paard kregen, niet echt actueel dus… Paarden zijn laterale denkers terwijl wij rechtlijnige denkers zijn. M.a.w. wij hebben een doel, zoals bv. Van hier naar onze auto lopen, en wij gaan recht op ons doel af. Dat is eigen aan roofdieren. Prooidieren daarentegen, zoals paarden, denken lateraal en de hoofdreden is dat ze hiermee roofdieren te slim af kunnen zijn. Lateraal denken is niets anders dan, anders denken. I.p.v. recht naar je doel af te gaan, ga je bv. van links naar rechts en loop je eigenlijk niet rechtstreeks op jouw doel af, dat is ook de reden waarom jonge paarden vaak van links naar rechts gaan i.p.v. op een rechte lijn te lopen. Om dit zelf toe te passen, kan je bv. eerst eens even wat tijd doorbrengen met jouw paard, hem iets anders vragen voordat je gaat doen wat je van plan was 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 17 van 27
te doen. Zo zal je merken dat bij paarden bepaalde oefeningen sommige problemen vanzelf doen oplossen. 1 Voorbeeld is bv. jouw paard achteruit vragen, eenmaal je dit gedaan hebt en het gaat vlot, zal je merken dat jouw paard alle andere oefeningen vlotter doet omdat dit een respectoefening is. Een ander goed voorbeeld hiervan is trailer laden. Als jij jouw paard kan laten trailer laden zonder dat jij zelf in de trailer stapt, zal je merken dat jouw paard ineens veel meer zelfvertrouwen heeft, jouw leiderschap beter volgt en gewoon gemakkelijker is in omgang (meer hierover in Tip nr. 7).
3. Longeer jouw paard niet totdat hij zijn energie kwijt is Longeren is de beste manier om jouw paard te leren gevoelloos worden en vooral om als een robot te functioneren. Door hem heel de tijd aan te sporen om sneller te gaan of in dezelfde gang te blijven gaan, leer je jouw paard aan om niet meer op subtiele hulpen te reageren. Longeren, op de traditionele manier, doet niets aan jouw relatie met jouw paard en zet hem helemaal niet aan om aandacht aan jou te besteden en een conversatie aan te gaan met jou. Het is zelfs een activiteit die, indien te lang en te vaak gebruikt, ervoor zorgt dat veel druk op de verkeerde spieren van jouw paard wordt gezet en hierdoor fysieke klachten kunnen opduiken. Het effect van longeren kan je vergelijken met de pony’s op de kermis die steeds maar rondjes en rondjes draaien. En ik denk dat je het daar met mij eens bent, dat deze pony’s niet echt gemotiveerd zijn of gelukkig, toch? En het idee dat paarden hierdoor hun energie kwijt geraken is eigenlijk een fabeltje, want hoe meer en hoe vaker je dit doet, hoe atletischer jouw paard word en hoe moeilijker het wordt om hem uit te putten met longeren.
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 18 van 27
I.p.v. longeren kan je beter een aanpak gebruiken dat jouw paard interesseert. Iets dat hem niet uitput maar wel gewillig maakt en zin geeft om met jou te gaan werken, zonder gekke dingen te gaan doen (meer hierover in “Van Paard naar SuperPaard! Op de grond”) Wat kan je dan wel doen? Als jouw paard de hele dag op stal staat, raad ik je aan om hem een uurtje voor het werken (of zelf langer) op een wei of los in een piste of dergelijke te laten rondelopen, liefst met andere paarden indien mogelijk. Hij kan dan op zijn eigen manier zijn energie kwijt en gebruikt hierbij steeds de juiste spieren, het helpt hem ook om mentaal sterker te staan omdat niemand hem meteen dwingt om “iets” te doen. Daarnaast is grondwerk de basis om te kunnen analyseren of jouw paard klaar is om bereden te worden. In Mirror Horsemanship heb ik een systeem ontwikkeld dat ik heet: “de Vluchtcontroles”. Enerzijds wil ik hiermee zeggen dat je met dit systeem controle zal hebben over het vluchtgedrag van jouw paard en anderzijds vergelijk ik het met de controles die een piloot uitoefent voor hij met een vliegtuig opstijgt. Een piloot zal nl. nooit opstijgen als hij bij één van deze controles merkt dat er iets niet pluis is. Met deze vluchtcontroles kan jij hetzelfde doen met jouw paard en eventueel eerst hetgeen niet werkt gaan repareren voordat je opstijgt! (Meer over de vluchtcontroles in “Van Paard naar SuperPaard! Op de grond”)
4. Trek niet harder aan de teugels of ga niet over naar zwaardere bitten Als jouw paard tijdens het rijden niet aan de hand wil lopen, of steeds zijn hoofd naar boven zwaait of niet trager wil gaan, ga je niets veranderen door een zwaarder bit of een martingaal te gebruiken. Wat je dan op dat moment doet is de oorzaak van het probleem negeren en onderdrukken en vaak heeft dit enkel ergere gevolgen dan het probleem wat je eerst had.
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 19 van 27
Want het is geen toeval dat elk paard met een martingaal, zijn hoofd nog steeds naar boven trekt. Wat je doet met deze werktuigen is jouw paard, ofwel lastiger maken, of onderdrukken, waardoor zijn motivatie en zin om iets te doen verdwijnt. In uitzonderlijke gevallen gaan paarden ook gewoon ineens ontploffen zonder voorafgaande tekens met ernstige ongelukken tot gevolg. Wanneer een paard deze gedragingen vertoont, wil hij jou iets duidelijk maken, en dat kunnen veel uiteenlopende dingen zijn. Dit kan gaan van fysieke pijn, naar angst of onbegrip. Als je hierover twijfelt kan je best raad vragen aan een specialist en vooral leren hoe paarden communiceren en hoe jij met hen leert communiceren. Want als je realistisch bent, kosten al die werktuigen jou een fortuin, zonder dat ze echt jouw probleem oplossen of zelf andere problemen veroorzaken, die je daarvoor niet had.
5. Behandel jouw paard niet als een mens Jouw paard is geen mens. Hij is een prooidier terwijl jij een roofdier bent. Indien hij niet kan vluchten, schopt en bijt hij om te kunnen overleven en is gebouwd om buiten te overleven in de ergste weersomstandigheden. Ga er nooit van uit dat jouw paard zoveel van jou houd dat hij jou nooit pijn zou doen, dat is een illusie. Want paarden die van elkaar houden, die spelen spelletjes, en dat zijn geen zachtaardige spelletjes, ze bijten in elkaars benen, ze jagen elkaar weg om dan terug bij elkaar te staan en elkaar te gaan krabben. Het is een ruwe soort liefde zeg maar. Kleren (zoals dekens), 3 maaltijden per dag, warm blijven buiten, warm in een stal staan, hoefijzers aandoen, lief moeten zijn tegen andere paarden en knuffelen zijn allemaal menselijke trekken waarvan we denken dat paarden ze ook willen of nodig hebben. Maar de realiteit is geen Disneyland spijtig genoeg. En hoewel we dit allemaal doen omdat we het beste voorhebben voor hun, is dit helemaal niet zo goed voor hun. 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 20 van 27
Dekens zijn eigenlijk boosdoeners omdat ze de natuurlijke weerstand van het paard tegenhouden. Een paard dat het lekker warm heeft door een deken maakt geen extra winterhaar aan en gaat hierdoor kouder krijgen en gemakkelijker ziek worden. Best kan je vanaf de zomer geen deken meer op doen. Meer informatie hierover vind je op http://www.paardnatuurlijk.nl/index_js.htm?http://www.paardnatuurlijk.nl/w eetjes/dekens.htm Hoefijzers houden de natuurlijke werking van de hoeven tegen, hoeven worden nl. breder elke keer ze de grond raken, en met een hoefijzer kan dit niet. De hoeven gaan hierdoor anders groeien dan in de natuur en het is zelfs bewezen dat de doorbloeding in de onderbenen van paarden zo goed als verdwijnt waardoor er meer kans is op kwetsuren en hoefziektes. Je kan meer informatie hierover vinden op http://www.hoefnatuurlijk.nl/index_js.htm?http://www.hoefnatuurlijk.nl/beka ppen/ijzers.htm Paarden eten eigenlijk de hele dag door en hebben in principe geen krachtvoer nodig, tenzij ze zware sportprestaties moeten leveren. Zorg dus voor onbeperkt hooi voor jouw paard, zodat hij de hele dag door kan eten. Je kan hier alles over lezen op http://www.paardnatuurlijk.nl/weetjes/index.htm Hoe meer je de natuurlijke manier waarop paarden leven kan nabootsen, hoe beter. En in de natuur zijn er geen dekens, hoefijzers, 3 maaltijden per dag of al die dingen waarvan wij denken dat ze goed zijn voor paarden. Er zijn ook geen stallen, paarden leven in de natuur en zoeken zelf beschutting als ze dit nodig hebben en geloof mij, mijn paarden staan dag en nacht buiten en ze zoeken enkel beschutting op momenten die wij niet verwachten, zoals wanneer het heel erg warm is. In de gietende regen blijven ze gewoon op de wei staan, als ook tijdens sneeuwval.
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 21 van 27
6. Als iets niet lukt, dwing jouw paard niet om het toch te doen. Een paard heeft een goede reden om iets niet te doen, en meestal kunnen wij hem hierbij helpen. Het kan zijn dat we in zijn ogen nog niet genoeg “leider” zijn, dat wat hij moet doen niet duidelijk genoeg is, of dat hij ons niet genoeg vertrouwd om te doen wat wij vragen. In al deze gevallen, is het aan ons om iets te veranderen, niet aan het paard. In plaats van hem te dwingen, probeer creatief te zijn en zoek naar een manier waarop hij zijn eigen antwoorden kan vinden. Vaak ligt dit in de omgekeerde psychologie. Een goed voorbeeld is wanneer een paard niet door een plas water wil stappen. Onze reactie is vaak om te blijven duwen, trekken en vragen totdat hij erdoor loopt. Doe dus het omgekeerde, stuur hem achteruit totdat je een stuk verwijderd bent van de plas, wacht totdat hij ontspant, en vraag hem dan opnieuw om vooruit te gaan, je zal elke keer wat dichter geraken en uiteindelijk over die plas kunnen gaan. Vaak gaan we ook onze teugels heel kort houden wanneer ons paard nerveus of bang is, dit heeft echter het omgekeerde effect, laat hem vrij om dingen te onderzoeken en grijp pas in als hij er echt vandoor gaat. Zorg ervoor dat je ook een noodstop oefent met jouw paard, voordat je met hem naar buiten gaat. Een noodstop is met 1 teugel jouw paard tot stilstand brengen. (Je leert meer over de correcte manier van het aanleren van de noodstop, het over een plas gaan, leiderschap en psychologie in “Van Paard naar SuperPaard! – Op de grond”)
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 22 van 27
7. Probeer niet om jouw paard in de trailer te zetten, 5 minuten voordat je moet vertrekken Zet het allemaal op voor succes en oefen minstens eenmaal per week met de trailer, maak van de trailer een leuke plek voor jouw paard door er wat eten in te zetten. Zo leert hij de trailer associëren met iets positiefs i.p.v. iets negatiefs. Vind nieuwe en creatieve manieren om jouw paard met trailer in contact te brengen, zet hem bv. niet altijd in de trailer, maar vraag hem ook eens om dwars over de loopplank te lopen. Ik leer al mijn paarden om zelfstandig de trailer in te gaan, waarbij ik buiten blijf staan, zo weet je zeker dat hij niet enkel zijn leider volgt, maar ook genoeg zelfvertrouwen heeft om er helemaal alleen in te gaan, dit helpt ook bij het rustig blijven tijdens de rit. (Je kan meer leren over zelfstandig trailerladen in de online cursus “Van Paard naar SuperPaard! – Op de grond”). Is hij heel erg gewoon aan de trailer, dan kan je hem zelfs proberen achterwaarts in de trailer te laten gaan of bv. in draf. De algemene regel is, hoe meer je met de trailer oefent, hoe minder stress je zal hebben als je moet vertrekken, en hoe minder kans dat je te laat bent of moet afzeggen. Hier vind je een inspiratiefilmpje over trailer laden: http://www.youtube.com/watch?v=q4LM7Y2NwzI
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 23 van 27
8. Werk niet altijd met jouw paard We zijn allemaal zo gewoon van in de manege ons paard in de stal te gaan poetsen en zadelen en meteen de piste in te gaan. Na het rijden, zetten we hem terug in de stal, zadelen we af en zijn we weg. In sommige gevallen staat het paard zelfs al gezadeld voor ons. Kan jij je voorstellen, hoe jij je zou voelen als je een beste vriend had die bij je binnenkomt (vaak nog zonder te bellen), naar jou toe kwam, je haar begon te borstelen en je met een doekje proper maakt, om je dan in een veel te nauw korset te proppen? Daarna zou hij je met een leiband mee naar buiten nemen om je dan wat eindeloze rondjes te laten rondlopen voordat hij op je rug zou kruipen en je nog meer te laten rondlopen… Ik veronderstel dat je dit op zijn zachtst uitgedrukt nogal hatelijk zou vinden, niet? Ik durf te wedden dat je al snel je deur op slot zal doen, of op zijn minst zou weglopen als je hem ergens zou tegenkomen. En toch vragen wij ons af waarom we onze paarden op de wei niet kunnen vangen. Wat jij hebt met jouw paard, is een relatie, en een relatie is meer dan alleen maar werken, een paard is geen motor die je achteraf in de garage kan zetten om er niet meer naar om te kijken. Je kan ook enorm veel plezier hebben met jouw paard, en dat is volgens mij belangrijker dan het werk. Zorg er dus voor dat je regelmatig leuke dingen doet voor jouw paard, wat hebben paarden graag? Dat je gewoon bij hun bent, zonder iets te vragen, in de wei zitten of gewoon mee wandelen, want dat is wat paarden onder elkaar doen. Paarden eten graag, ze grazen graag, gewoon even gaan wandelen met jouw paard aan de hand en hem laten grazen, genietend van de natuur, kan wonderen doen voor jouw relatie. 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 24 van 27
Leer hem trucjes aan, sommige paarden vinden het heerlijk om dingen met hun mond vast te nemen, leer hem aan om dingen te brengen of op te pakken. Breng dus tijd door met jouw paard, bekijk hem, leer hem kennen op een andere manier en beleef plezier. De gouden regel hier is 80/20, dus als jij 100 minuten hebt met jouw paard, werk dan gedurende 80 minuten en hou 20 minuten over om te relaxen en lekker niets te doen.
9. Stap niet zomaar op jouw paard wanneer je bang bent Dit is waarschijnlijk de moeilijkste tip om toe te passen, want we worden van kleins af geleerd om te doen alsof we niet bang zijn. “Laat het paard niet zien dat je bang bent”, of “als je nu afstapt heeft het paard gewonnen”, dit zijn uitspraken die ik heel vaak gehoord heb in mijn leven en die achteraf helemaal fout bleken. Er is een reden waarom je bang bent, en ofwel is het omdat je zelf een negatieve ervaring hebt gehad, ofwel is het omdat je aanvoelt dat jouw paard niet rustig is en er ongelukken kunnen gebeuren. Volg jouw gevoel! Ik bekijk het zo, ik heb nog duizenden kansen om terug op mijn paard te stappen, maar vandaag is dus niet de goede dag om dit te doen, en dan doe ik dit ook niet. Want als ik verongeluk, kan ik misschien nooit meer op een paard zitten. Ja, zelfs ik stap soms niet op een paard, omdat ik intuïtief aanvoel dat er iets niet klopt, en het is heel erg belangrijk geworden voor mij om dit gevoel te volgen. Angst is een verdedigingsmechanisme en heeft een nut, het behoed jou voor ongevallen. Laat dus niemand jou vertellen dat je laf bent omdat je afstapt, want jouw veiligheid is belangrijker dan wat die anderen wel denken. Er zijn heel veel manieren om met die angst om te gaan en in mijn lessen leer ik mensen aan hoe ze hieraan kunnen werken, omdat dit iets is wat je absoluut niet terug vind in traditionele rijlessen. 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 25 van 27
Angst, hoewel heel handig om jouw leven te redden kan er ook voor zorgen dat je jouw dromen niet vervult en dat je ter plekke blijft staan. Net zoals ik paarden help om hun angst om te zetten naar nieuwsgierigheid en naar nieuwe ervaringen zou jij dit bij jezelf ook moeten doen. (Meer hierover kan je leren in “Van Paard naar SuperPaard – Op de grond”.
10. Blijf niet doen wat je aan het doen bent als je gefrustreerd bent We kennen allemaal dat gevoel wel, dat we gefrustreerd zijn omdat iets niet lukt, het paard wil niet mee, of hij doet gewoon niet wat je vraagt en je voelt boosheid naar boven komen of zelfs verdriet. De beste tip die ik je hier kan meegeven, is: “stop met wat je aan het doen bent”. Ga terug naar iets dat wel lukt, zodat je toch met een goed gevoel kan stoppen. Ga daarna pas, wanneer je weer alleen bent, even overlopen wat er gebeurd is. Ga eventueel wat opzoekingzwerk doen op internet, zodat je juist weet hoe je het de volgende keer anders gaat aanpakken. Want als je blijft verder doen vanuit een plek van frustratie zal je merken dat de dingen enkel erger worden en dat jouw paard misschien zelfs gespannen of bang wordt. Morgen is er een nieuwe dag en kan je opnieuw aan de slag. Want weet je wat? In tegenstelling tot een mens, vergeet een paard niets meer vergeeft wel alles! Hij geeft je steeds 1000 nieuwe kansen om het opnieuw te proberen. Even stoppen betekent dus niet dat je opgeeft, enkel dat je verstandig genoeg bent om jouw aanpak te herbekijken, een kenmerk van een ware leider!
10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 26 van 27
Hoe moet ik nu verder met mijn paard? Geen zorg! Sowieso krijg je vanaf nu regelmatig een e-mail met een Super Praktische tip in jouw mailbox. Hou deze dus in de gaten!
Van Paard naar SuperPaard! Nu je dit Eboek gelezen hebt en je de instelling van het natuurlijk omgaan met paarden al kent, kan je verder gaan met Mirror Horsemanship door de online cursus “Van Paard naar SuperPaard! – Op de grond” te volgen. In deze cursus, leer jij via video, audio en bijbehorende documenten onder andere: Waarom trekken en duwen aan jouw Paard niet werkt en wat je in de plaats kan doen om ervoor te zorgen dat hij op de minste zachte aanraking opzij, vooruit of achteruit gaat! Waarom grondwerk voor het rijden cruciaal is en hoe je met 7 eenvoudige grondwerk oefeningen kan voorkomen dat er ongelukken gebeuren tijdens jouw rit met jouw paard. Waarom longeren op de traditionele manier jouw paard niet rustiger maakt tijdens het rijden en wat je dan wel juist kan doen om hem op de cirkel te krijgen en houden zonder enige aansporing van jou. Waarom een bit absoluut geen zekerheid is om jouw paard te kunnen stoppen en hoe jij jouw paard kan aanleren om te stoppen zonder bit, ook in noodsituaties, met 1 teugel! En veel meer…..
Hier kan je inschrijven voor de cursus: “Van Paard naar SuperPaard! Op de grond”. Veel succes met jouw paard en jouw Queeste en laat van je horen op Facebook en op de website! Wendy 10 Tips voor meer Vertrouwen en Respect V1.3 ©wendyjoris 2012 http://www.mirrorhorses.com
Pagina 27 van 27