1 TOELICHTING OP ONDERDELEN VAN HET JAARVERSLAG

Jaarverslag 2011

Inhoud 1

TOELICHTING OP ONDERDELEN VAN HET JAARVERSLAG ............................. 3 1.1

Voorwoord Directie ................................................................................................ 3

1.2

Jaarverslag Bestuur .............................................................................................. 4

1.3

Verslag van de Raad van Toezicht ........................................................................ 9

2

Kerngegevens ...............................................................................................................11

3

Directieverslag .............................................................................................................12 3.1

Algemene instellingsgegevens ..............................................................................12

3.2

Personeel ...............................................................................................................16

3.3

Onderwijs. .............................................................................................................17

3.4

Meerjarenbeleid ....................................................................................................17

3.5

Kwaliteitsmetingen ..............................................................................................17

3.6

Markante gebeurtenissen .....................................................................................18

3.7

Financiën ..............................................................................................................22

4

Begroting 2012 (geconsolideerd) ..................................................................................26

5

Jaarrekeningen ............................................................................................................27

2

1 TOELICHTING OP ONDERDELEN VAN HET JAARVERSLAG 1.1 Voorwoord Directie Beste lezer, Ook dit jaar geeft ons jaarverslag veel ambitie weer, maar ook bezinning op prioriteiten. Het gaat goed met de school en dit brengt veel werkzaamheden met zich mee. Verwachtingen bij belanghebbenden die niet op korte termijn zijn waar te maken moeten dan soms wijken voor belangrijker zaken. In dit verslag is vooral een bespiegeling op deze verwachtingen geschetst en is een meerjaren beleidsplanning weergegeven. Een grote plaats is ingeruimd voor de financiële verslaglegging. De jaarrekeningen komen de laatste jaren steeds rond het nulpunt uit. Dit jaar heeft de school een financieel positief resultaat, maar door investeringen van het leerbedrijf is de geconsolideerde jaarrekening dit jaar negatief. Door onze visie dat goed beroepsonderwijs in school moet plaatsvinden, begeleid door goede vakbekwame docenten, is het niet eenvoudig om financiële doelstellingen te halen. We zijn dan ook zeer verheugd met enkele grote schenkingen, waarmee we een paar zeer geavanceerde machines hebben kunnen aanschaffen en het exploitatieresultaat binnen redelijke grenzen hebben kunnen houden. In 2011 is de school wederom uitgebreid doorgelicht op de kwaliteit van haar examinering. Het verheugt ons zeer te kunnen melden dat de LiS op alle zeven standaarden van de Onderwijsinspectie de beoordeling “voldoende” heeft gekregen. Daarmee is de kroon gezet op het werk dat in 2008 zijn aanvang genomen heeft en waarmee de school de weg ingeslagen is naar verdere professionalisering van onderwijs en examinering. We hebben een beknopt verslag van het onderzoek van de Onderwijsinspectie opgenomen. Namens bestuur en staf van de Leidse Instrumentmakers School wens ik U veel genoegen bij het lezen van dit jaarverslag.

ing. DW Harms Directeur Leidse Instrumentmakers school

3

1.2 Jaarverslag Bestuur Een markant moment in 2011 was de viering van het 110-jarige bestaan van de school op 17 november 2011. Ter gelegenheid van deze mijlpaal werd een symposium georganiseerd met als centraal thema “Precisietechnologie voor Medische Toepassingen”. Meer dan 100 belangstellenden volgden dit symposium, dat bestond uit een drietal lezingen en werd besloten met de uitreiking van de “Van Musschenbroek” medaille aan dr. A.J. van Duyneveldt en dr. J. Korving. Deze onderscheiding is aan hen toegekend wegens hun grote verdiensten voor de LiS: als toenmalig voorzitter en penningmeester van het bestuur hebben zij er in 1993 voor gezorgd dat de school kon worden gehuisvest in het huidige gebouw, dat tot stand kwam in de daarvoor geplande tijd en binnen het daarvoor beschikbare budget! Treurig genoeg was dr. Van Duyneveldt, als gevolg een ernstige ziekte, kort voor 17 november overleden. Als plaatsvervangers hebben zijn twee zoons toen, in aanwezigheid van mevrouw van Duyneveldt, de medaille in ontvangst genomen. In het afgelopen jaar is er wederom veel gebeurd op de LIS. Het betreft, gelukkig, vooral positieve ontwikkelingen, die de consequenties zijn van de ambitie van bestuur, directie en staf om de opleiding te laten behoren tot de top van de Nederlandse Middelbare Beroeps Opleidingen. Om dit te bereiken heeft het bestuur zich in 2011 opnieuw intensief bezig gehouden met zaken, die te maken hebben met de kwaliteit van het onderwijs, zoals zal blijken uit de onderstaande verslaggeving. De volgende onderwerpen komen hierin aan de orde. Ten eerste de voortgang van het competentiegerichte onderwijs, dat in september 2010 van start is gegaan. Ten tweede de uitbreiding van het aanbod van moderne bewerkingstechnieken. Ten derde de verheugende en voortgaande groei van het aantal leerlingen met de daaraan verbonden huisvestingsproblemen. Ten vierde de ontwikkelingen die moeten leiden tot een HBO opleiding Precisietechnologie. Ten vijfde de reorganisatie van het leerbedrijf dat de kern moet gaan vormen van het voorgenomen Centrum voor Innovatief Vakmanschap. 1.2.1 Competentiegericht Onderwijs (CGO) In 2011 is de groep leerlingen die in 2010 is gestart met het CGO doorgestroomd naar het tweede jaar. De resultaten van deze groep zijn ronduit goed. Op een totaal van 60 leerlingen moet een vijftal de eerste klas doubleren, terwijl dit aantal in voorgaande jaren twee keer zo hoog was. De volgende factoren spelen een rol in deze verbetering. De heldere vorm van het competentie gerichte onderwijsprogramma, de intensieve begeleiding en de invoering van “intake”-gesprekken na de aanmelding. Deze laatste activiteit doordringt de aspirant-leerlingen (en hun ouders!) er van dat een intensief onderwijsprogramma wordt aangeboden van hoog niveau, en dat van de kant van de leerlingen een grote inzet wordt verwacht. De verwachting is dat aan het eind van het schooljaar 2011-2012 een klein aantal leerlingen (2-4), die de competentiegerichte opleiding in 2010 zijn begonnen , de school met een diploma op niveau 2 zullen verlaten, omdat zij niet zijn opgewassen tegen de eisen die de opleiding Research Instrumentmaker niveau 4 stelt. Het diploma op niveau

4

2 is waardevol en biedt de schoolverlater goede kansen op de arbeidsmarkt. Tegelijk laat dit verschijnsel bestuur en staf nogmaals zien hoe groot het belang is van de “intake”gesprekken en begeleiding, omdat vaak blijkt dat motivatie en inzet een belangrijke rol speelt bij de kans om de opleiding met succes af te ronden. Het besluit is dan ook genomen om de “intake”-gesprekken nog intensiever maken door twee docenten deze taak te laten uitvoeren aan de hand van een vastgelegd protocol. Volgens de afspraak met de inspectie zal in 2012 een beroepenveld commissie worden ingesteld om de door de LiS ontwikkelde onderwijs- en examenprogrammering voor het CGO te toetsen en om na te gaan of het programma voldoet aan de eisen van de afnemers. De directe aanleiding is de mededeling van de Onderwijsinspectie dat het onderzoek van het CGO na diplomering zal plaatsvinden, d.w.z. op zijn vroegst begin 2013, na eventuele uitstroom van leerlingen op niveau 2. 1.2.2 Uitbreiding en modernisering van het onderwijsaanbod Het streven van het bestuur is er de laatste jaren op gericht om het aanbod van onderwijs in bewerkingstechnieken systematisch te verbreden. Het onderwijsprogramma is daartoe aangepast aan de wensen van de afnemers, zoals verwoord in de rapporten van de visitatie commissies die in 2004 en 2010 de LiS hebben bezocht. De resultaten van deze inspanningen zijn opvallend. Zo heeft de grote aandacht, die de laatste jaren is gegeven aan CNC-technieken, het onderwijsprogramma zowel theoretisch als praktisch drastisch veranderd. Een theorielokaal is nu uitgerust met 33 moderne computers en bijbehorende licenties voor “Inventor” en “Edgecam” teken- en ontwerpprogramma’s, waardoor vanaf het 1e jaar alle leerlingen worden getraind in deze technieken. Naast deze training maken ze in het 1e-jaar ook kennis met de praktijk van computer gestuurde draai- en frees bewerkingen. Deze aanpak begint zijn vruchten af te werpen. Voor de verdere verdieping van het onderwijs in CNC-technieken in de daarop volgende leerjaren zijn in 2011 drie moderne computergestuurde bewerkingsmachines geïnstalleerd, waaronder een uiterst moderne 5-vlaks freesmachine. Bij ons weten beschikt geen MBO school over een dergelijke moderne bewerkingsmachine. Vanaf het 1e leerjaar maken alle leerlingen nu kennis met de grondbeginselen van mechatronica in de vorm van gecombineerd theorie- en praktijkonderwijs. Dit is mogelijk geworden door ruimte vrij te maken in het praktijkonderwijs metaalbewerking. Stapsgewijs wordt het niveau van de opdrachten verhoogd zodat ze in het 4e jaar in staat zijn in kleine groepjes van 3-4 leerlingen complete mechatronische opdrachten succesvol uit te voeren, onder begeleiding van docenten en/of externe deskundigen. De gemoderniseerde module laser bewerkingstechnieken, die in 2010 is ingevoerd, blijkt ook gezien de reacties van de leerlingen, een groot succes. Deze module bestaat ook weer uit een combinatie van theoretisch en praktisch onderwijs, waarin de leerlingen eerst de basis begrippen van de optica leren, die vervolgens worden gebruikt voor de praktijk van laser bewerkingstechnieken. Zoals in eerder jaarverslagen vermeld heeft de Faculteit W & N van de Universiteit Leiden in 2009 besloten de uiterst moderne DAMA CNC bewerkingsmachine voor

5

keramische materialen in het gebouw van de LiS te plaatsen. Dit heeft de twee leraren van de opleiding “glas” de gelegenheid gegeven zich in 2011 te bekwamen in keramische bewerking technieken. Tevens is een begin gemaakt met de ontwikkeling van projecten, die zowel leerlingen met specialisatie “glas” als “metaal” bij het gebruik van deze machine betrekken. In 2011 heeft een record aantal van 13 leerlingen bijzondere afstudeerprojecten uitgevoerd in het 4e jaar, namelijk projecten waarvoor gecombineerde kennis wordt vereist van verschillende technieken zoals mechanica, elektronica, optische en glas/keramische bewerkingstechnieken. Deze projecten voldoen aan de aanbevelingen van de visitatie commissie van 2010 en zijn gebaseerd op concrete problemen aangedragen uit het bedrijfsleven. De projecten zijn van een hoog niveau en worden uitgevoerd in nauwe samenwerking met medewerkers van het ingenieursbureau Settels en van Amelsfoort uit Eindhoven. Aangezien de voorspelling is dat het aantal leerlingen dat een dergelijk afstudeerproject gaat uitvoeren in de komende twee jaren tot 40-50 zal toenemen, wordt naarstig gezocht naar bedrijven en instellingen, die soortgelijke projecten kunnen helpen begeleiden. Het bestuur prijst zich gelukkig dat in dit kader de toezegging is verkregen dat afstudeerders van de LiS kunnen participeren in “Master” projecten van de Faculteit Werktuigbouw van de TU-Delft en dat ook TNO heeft toegezegd dit soort projecten op te zetten. 1.2.3 Groei van het aantal leerlingen Zoals al vermeld in het verslag van 2010 vertoont het aantal ingeschreven leerlingen sinds 2004 een verheugende groei. In de laatste twee jaar is deze groei gestimuleerd door PR-acties die mogelijk zijn geworden door een subsidie van de gemeente Leiden en de Provincie Zuid-Holland. Zo is voor het cursusjaar 2011-2012 een record aantal van 66 leerlingen ingeschreven voor het 1e jaar terwijl de opname capaciteit was gesteld op 60. Door extra voorzieningen te treffen, zoals een kostbare uitbreiding van de licenties voor CAD-CAM tekenpakketten met bijbehorende computers en de aanschaf van bewerkingsmachines, konden alle 66 leerlingen worden opgenomen. De voortekenen wijzen er op dat deze groei zal doorzetten in het komend cursusjaar. Het bestuur stelt zich op het standpunt dat alle jonge mensen die zich aanmelden en die voldoen aan de criteria, zoals opgesteld in de intakegesprekken, dienen te worden toegelaten. Deze beslissing is genomen in het licht van de grote behoefte aan technici in het algemeen en aan afgestudeerden van de LiS in het bijzonder. Het is de taak van het bestuur de financiële middelen te vinden om deze groei op te vangen. 1.2.4 Hogere beroepsopleiding precisietechnologie Als vervolg op het rapport “Beroepscompetentieprofiel en Raamcurriculum voor Precisietechnoloog op HBO-niveau” is in samenspraak met vier UHD’s van de Faculteit Werktuigbouwkunde (3ME) van de TU-Delft, een gedetailleerde beschrijving opgezet van een HBO opleiding Precisietechnologie, die aansluit op de opleiding Research Instrumentmaker aangeboden door de LiS. Tot teleurstelling van het bestuur is in daarop volgende gesprekken met de directeur van de sectie techniek en de leider van de afdeling werktuigbouw van de HS Den Haag, geen voor de LiS bevredigende oplossing

6

gevonden voor uitvoering van dit curriculum onder gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. Twee mogelijkheden doen zich nu voor: 



Een stapsgewijze ontwikkeling van opleidingsmodules op HBO niveau in samenwerking met de Faculteit Werktuigbouw (3ME) van de TU-Delft. Als eerste stap zal worden onderzocht of een aantal 4e-jaars leerlingen van de LiS in het cursusjaar 2012-2013 hun afstudeerproject uitvoeren als onderdeel van “Master” projecten van deze Faculteit (zie ook sectie over de uitbreiding en modernisering van het onderwijsaanbod). Een verder verkenning van een volwaardige HBO opleiding Precisietechnologie in samenwerking met de Hogeschool Utrecht. De bedoeling is om in samenspraak na te gaan of een uitstroomrichting Precisietechnologie door deze hogeschool kan worden opgenomen, die grotendeels overeenkomt met het door de LiS ontwikkelde curriculum.

1.2.5 Centrum voor Innovatief Vakmanschap Zoals vorig jaar vermeld heeft de LiS in september 2010 een “Business Plan” voor een “Centrum voor Innovatief Vakmanschap” (CIV) op het gebied van “Precisietechnologie” ingediend bij het Platform Bètatechniek. Dit plan is door de commissie van experts op alle punten als uitstekend beoordeeld. Teleurstellend was dat dit plan, ondanks de uitstekende beoordeling, niet kon worden gehonoreerd omdat in 2010 is besloten het sleutelgebied “High-Tech Systems en Materialen”, waaronder het voorstel van de LiS valt, voorlopig niet te financieren. De LiS is niet bij de pakken neer gaan zitten en is begonnen met de systematische reorganisatie en uitbouw van het bestaande leerbedrijf, dat valt onder de stichting “Vrienden van de LiS”. Als een van de eerste stappen is de heer D. van den Burg, die in 2011 als docent van de LiS met pensioen is gegaan, voor twee dagen per week op een tijdelijk contract aangesteld. De heer van den Burg heeft de verantwoordelijkheid gekregen voor de acquisitie van opdrachten voor het leerbedrijf en de begeleiding van de uitvoering in de school. Daarnaast zijn belangrijke stappen genomen om de administratieve afhandeling, zoals het maken van offertes, versturen van rekeningen en controle van betalingen te professionaliseren. Gedurende 2012 zal worden besloten hoe en in welke vorm het CIV, dat zich nu profileert onder de naam LiS-TOP (Techniek en Ontwikkeling met Precisie), zal doorgaan. 1.2.6 Verdere ontwikkelingen en bestuurlijke organisatie. In 2011 hebben zes gezamenlijke vergaderingen plaatsgevonden van het bestuur en de Raad van Toezicht. Daarnaast is er elke drie weken, op dinsdagmiddag, een overleg tussen het bestuur en de directeur om de lopende zaken te bespreken en om besluiten in de gezamenlijke vergaderingen van bestuur en Raad van Toezicht voor te bereiden. Daarnaast vergaderen regelmatig “taakcommissies” samengesteld uit leden van het bestuur en de RvT om concrete problemen op te lossen. Voorbeelden zijn de commissies ter voorbereiding van het CIV, van de investeringen in bewerkingsmachines, aanpassingen van het gebouw in verband met de groei van het aantal leerlingen en eventuele nieuwbouw. 7

Ultimo 2011 is prof.dr. J.Aarts afgetreden als penningmeester van het bestuur, na deze functie meer dan 10 jaar te hebben vervuld naast zijn aanstelling als hoogleraar natuurkunde aan de Universiteit Leiden! Hij heeft er als geen ander voor gezorgd dat de financiële administratie op moderne leest is geschoeid en dat inkomsten en uitgaven de laatste jaren in evenwicht zijn gekomen. Bij zijn afscheid wees hij nog eens op de noodzaak om nu een financiële reserve op te bouwen om tegenvallers te kunnen opvangen. Het bestuur prijst zich gelukkig dat prof.dr. P.H. Kes, de voorzitter van de RvT, bereid is gevonden de plaats van de heer Aarts als penningmeester in te nemen. Professor Kes is emeritus hoogleraar natuurkunde aan de Universiteit Leiden en heeft langjarige ervaring met het reilen en zeilen van de LiS. Zijn functie als voorzitter van de RvT is overgenomen door de heer J. W. van Vessem. Tenslotte wil ik, als voorzitter, gebruik maken van de mogelijkheid een persoonlijk woord toe te voegen aan dit bestuursverslag. De LiS bevindt zich in de uitzonderlijke situatie dat het hele bestuur, net zoals de Raad van Toezicht, bestaat uit vrijwilligers die hun bestuurstaak uitvoeren, zonder financiële vergoeding, uit toewijding aan het onderwijs in het algemeen en aan de LiS in het bijzonder. Centraal in het beleid staat de kwaliteit van het onderwijs omdat bij alle leden van het bestuur en de Raad van Toezicht de overtuiging bestaat dat kwalitatief goed MBO onderwijs een voorwaarde is voor een gezonde ontwikkeling, zowel economisch als sociaal, van de huidige en toekomstige generatie leerlingen. Het is een voorrecht om voorzitter te zijn van dit bestuur en om onder toezicht te staan van deze Raad van Toezicht. Mede namens het bestuur van de LiS. Prof.dr. J. Schmidt Voorzitter

8

1.3 Verslag van de Raad van Toezicht 2011 was het tweede jaar waarin de Raad van Toezicht (RvT) conform de richtlijnen van de governance code voor Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie (BVE) functioneerde. De RvT heeft zeven keer vergaderd, waarvan vijf maal met bestuur en directie. Voor de leden van de RvT zie hoofdstuk 3.1.4: Samenstelling bestuurlijke organisatie. In het vierde kwartaal 2011 heeft dhr. Kes te kennen gegeven zijn functie als voorzitter van de RvT neer te leggen en in het bestuur de functie van penningmeester te gaan vervullen als opvolger van dhr. J. Aarts. Wij willen dhr. Kes bedanken voor zijn inzet om de RvT gedurende de aanloopfase vorm en inhoud te geven. Tevens heeft dhr. J.J.M. Vissers te kennen gegeven in 2012 i.v.m. pensionering en vertrek naar het buitenland zijn functie ter beschikking te stellen. Door het vertrek van dhr. Kes heeft de RvT besloten dat a.i. J.W. van Vessem als voorzitter zal fungeren. Nieuw in de RvT zijn de heren Coolen, Werij en Van der Boon. Het is het streven van de RvT om die samenstelling te hebben waarin veel expertises zijn vertegenwoordigd (onderwijs, financieel, juridisch en het afnemend veld) waardoor gerichte ondersteuning gegeven kan worden aan de ambitieuze plannen van bestuur en directie. 1.3.1 Terugblik 2011 Het boekjaar is afgesloten met een bescheiden negatief resultaat. De financiële situatie vereist daarom nog steeds een nauwgezette bewaking van inkomsten en uitgaven. Een kleine toename van het aantal 1e jaars leerlingen wordt nog niet vertaald in hogere bijdragen. De plannen zoals gepresenteerd door bestuur en directie om de organisatie in 2012 zo in te richten dat er structureel meer 1e jaars kunnen worden geplaatst zal pas in 2013/14 tot hogere rijksbijdragen leiden. Te verwachten is echter dat door deze toename er bouwkundige aanpassingen moeten worden doorgevoerd en dat het machinepark moet worden uitgebreid. Hiervoor is en blijft voorfinanciering noodzakelijk. Een bijzondere gebeurtenis in 2011 is de “fund raising” actie opgestart door Prof. Dr. J. Schmidt (voorzitter van het LiS-Bestuur) welke via donaties van industrie, Stichtingen en particulieren een bedrag van meer dan €100.000 heeft opgeleverd! Voor dit bedrag is een CNC 5-vlaks freesmachine gekocht, waardoor de LiS als enige technische opleiding in Nederland hun studenten kan opleiden voor deze in de industrie al veel toegepaste fabricagetechnologie. Dat het boekjaar 2011 met een bescheiden verlies is afgesloten is mede te danken aan het feit dat de RvT en het bestuur hun veelomvattende werkzaamheden pro Deo verrichten.

9

1.3.2 Toekomst LiS Het wordt steeds duidelijker dat er op korte termijn een grotere vraag komt naar hoogopgeleide technici. De verwachting is dat deze de komende jaren zal oplopen tot ca. 170.000. De eisen die het afnemend veld aan schoolverlaters stelt worden hoger. Onze “klantenkring” is per definitie de High-Tech industrie zowel aan de ontwikkelkant als aan de maakkant. Het is in onze optiek een utopie om aan te nemen dat Nederland alleen nog kansen heeft aan de ontwikkeling/prototype kant. De seriefabricage van hoogwaardige componenten gaat ook in Nederland een steeds belangrijker plaats innemen. 1.3.3 Hoe gaat de LiS hier invulling aan geven? De LiS profileert zich steeds meer als de opleiding in Nederland, waar continu wordt gewerkt aan het opleidingsniveau om aansluiting te houden met de eisen van de hierboven aangegeven industrieën. Het streven van de LiS is er dan ook op gericht om:    

Meer 1e jaars te plaatsen Mogelijkheden te onderzoeken om gerichte HBO-opleidingen te kunnen geven. Samenwerking(en) aan te gaan met andere gespecialiseerde opleidingsinstituten. De mogelijkheden van nieuwbouw te onderzoeken.

De regionale politiek ziet duidelijk in dat er in de driehoek Rotterdam-Delft-LeidenUtrecht veel potentieel zit om High-Tech ontwikkelingen te stimuleren. En zij ondersteunt ons dan ook! Het blijft echter een uitdaging om de landelijke politiek te interesseren en betrokken te krijgen zodat er echt stappen kunnen worden ondernomen die bijdragen tot een gerichte kwaliteitsverbetering van het (V)MBO Een woord van dank is zeker op zijn plaats voor de grote inzet van bestuur, directie, docenten, en medewerkers voor hun bijdrage in 2011. Raad van Toezicht J.W. van Vessem

10

2 Kerngegevens Studenten Inschrijvingen Geslaagden totaal Geslaagden I Geslaagden RI Geslaagden CNC Geslaagden FMT

2011 194 53 3 13 5 32

2010 184 43 29 14 9 23

2009 183 68 2 22 15 29

66

60

55

Medewerkers In aantal In FTE

2011 30 24,2

2010 29 23,2

2009 27 21,6

Financiële resultaten (geconsolideerd; bedragen *€1000) Baten Lasten Resultaat

2011 2237 2276 -39

2010 2191 2150 41

2009 2223 2211 12

Ingeschreven 1e jaars

11

3 Directieverslag 3.1 Algemene instellingsgegevens 3.1.1 Missie De Leidse Instrumentmakers Stichting leidt studenten op voor het diploma Research Instrumentmaker (RI) op MBO-niveau 4 (BOL) doormiddel van de Leidse instrumentmakers school. De school wil door de sectoren waar afgestudeerden gaan werken beschouwd worden als de nationale topschool, zowel op inhoudelijk als op organisatorisch gebied. De opleiding positioneert zich als zelfstandige opleiding met een sterke oriëntatie op de sectoren wetenschap en fijnmechanische techniek. Het onderwijs op de school wordt gegeven zonder onderscheid naar ras, sekse of nationaliteit en met respect voor de godsdienst of levensovertuiging van de leerlingen of hun ouders en van de docenten. 3.1.2 Kernactiviteiten De Leidse instrumentmakers School (LiS) is een MBO vakschool voor precisietechnologie waar alle studenten de opleiding RI volgen. Nieuwe terreinen waar de LiS zich tegenwoordig op richt, zijn Life Sciences & Health (medische en biotechnologische wetenschappen), Space Science (ruimtevaarttechniek) en groene techniek (techniek voor zonnecellen, windenergie en “greenports”). De LiS is in kringen van natuurkundig wetenschappelijk onderzoek al ruim 110 jaar een begrip. Researchlaboratoria maken op ruime schaal gebruik van vakmensen die deze opleiding hebben gevolgd. Ook de industrie, die telkens op zoek is naar nieuwe producten of productiemethoden, doet beroep op de kennis en vaardigheden van onze leerlingen en afgestudeerden. Door theoretisch en praktisch onderwijs wekelijks op het lesrooster te plaatsen is de LiS in staat haar leerlingen verder te interesseren in precisietechniek en op te leiden tot gewilde specialisten voor de fijnmechanische - en precisie industrie. 3.1.3 Juridische structuur De Leidse Instrumentmakers Stichting is een stichting naar Nederlands recht; ze is in 2009 opgericht om te voldoen aan moderne eisen betreffende goed bestuur, en aan haar is op 1 januari 2010 het beheer van de school samen met alle bezittingen en schulden overgedragen door de Vereniging tot Bevordering van de opleiding tot Instrumentmaker in Leiden, opgericht in 1901. Deze Vereniging bestaat nog steeds en dient nu als contactorgaan voor allen, bedrijven en personen, die zich betrokken voelen bij het wel en wee van de LiS. 3.1.4 Samenstelling bestuurlijke organisatie De Stichting kent een onbezoldigd Bestuur en Raad van Toezicht. Voor de dagelijkse leiding van de school is een directeur in loondienst benoemd.

12

In 2011 bestond het Bestuur uit de volgende personen:    

Prof. Dr. J. Schmidt (voorzitter) Prof. Dr. J. Aarts (penningmeester) Dr. J.K. Katgert-Merkelijn (secretaris) Dr. A.J. van Strien (vicevoorzitter)

De Raad van Toezicht bestond uit de volgende personen        

Prof. dr. P. H. Kes (oud-Wetenschappelijk Directeur Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde.) J.W. van Vessem (oud-CEO Esmeijer B.V) , tevens voorzitter Stichting Vrienden van de LiS Drs. J.J.M. Vissers (algemeen directeur SVGB kenniscentrum) R. van de Brink (teamleider assembly & integration Dutch Space) Ing. R. Kok (technical supply manager ASML). Drs H.G.M. Coolen oud- directeur ABN-Amro) Dr. H.G.C. Werij (Director of Research Technical Sciences TNO) Mr. J.E. van der Boon (directeur bedrijfsvoering Universiteit Leiden)

De Vereniging kent een Bestuur en een ledenraad. Het Bestuur van de Leidse instrumentmakers Stichting treedt tevens op als Bestuur van de Vereniging. 3.1.5 Aantal ingeschreven studenten Bij aanvang van het schooljaar 2011-2012 kende de LiS een totaal van 194 studenten. De herkomst van de leerlingen is landelijk gespreid. Een kleine 50% komt uit ZuidHolland, meestal uit de directe regio. Ca. 30% komt uit de aangrenzende provincies en het resterende deel komt van verder weg. Per leerjaar melden zich op de ca. 60 aanmeldingen, 2 à 3 meisjes aan. Aangezien het vak waar de LiS voor opleidt zeer geschikt is voor meisjes, willen we door gerichte werving het aandeel meisjes sterk doen toenemen. De ontwikkeling in het aantal studenten bij de LiS is sinds 2005 stabiel en vanaf 2008 licht stijgend, zoals in onderstaande grafiek zichtbaar gemaakt is.

Totaal aantal studenten Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4

2008

2009

2010

2011

182 60 50 50 22

181 60 50 50 21

183 66 50 50 17

194 68 53 50 23

Voor de komende jaren is een groei voorzien van jaarlijks 5 á 10 leerlingen, door gerichte promotieactiviteiten, waardoor er nu een ruimere bekendheid is van de goede arbeidsperspectieven van een LiS-opleiding. Dit leidt tot een verwachting dat er in het

13

cursusjaar 2013-2014 ca. 240 leerlingen zullen zijn, en in het cursusjaar 2014-2015 zelfs ca. 280. Deze laatste sprong is een gevolg van de invoering van het competentiegerichte onderwijs, waardoor BOL 4 studenten die nu na drie opleidingsjaren niveau 4 bereiken bij het behalen van het diploma FMT, in 2014 pas een niveau 4 diploma kunnen verwerven als het diploma Research Instrumentmaker behaald wordt. Na een geslaagde proef in 2010 is ook in 2011 een intakeprocedure gehanteerd; met elk van de aangemelde deelnemers is een gesprek gevoerd om geschiktheid van de leerling en toereikendheid van de vooropleiding te beoordelen; dit heeft als gevolg gehad dat niet alle aanmeldingen zijn gehonoreerd. Het blijkt nl. in de praktijk dat er voor deelnemers met een opleiding lager dan vmbo-t minder kans is dat ze de opleiding met succes kunnen afsluiten als de motivatie onvoldoende lijkt. Het intake gesprek zal ook in volgende jaren een vast onderdeel van de toelatingsprocedure zijn. 3.1.6 Succes van de opleiding De LiS heeft meegedaan aan de jaarlijkse benchmark van de MBO-raad. Dit jaar is het opleidingssucces onderzocht. In onderstaande tabel is het resultaat van onze school vastgelegd. In vergelijking met het totale MBO heeft onze school met een slagingspercentage van 79,3% goed gepresteerd. Jaarresultaat 2011 LiS per kwalificatiedossier en niveau Leidse instrumentmakers School MBO totaal Kwalificatiedossier (cp-code) Niveau 2011 Aantal 2011 Aantal Fijnmechanische techniek 2 100,0% 5 73,7% 300 (ken37) 4 79,3% 58 75,0% 96 In de afgelopen jaren is het succes enigszins wisselend geweest, met een dip in 2010. Wij zijn dan ook verheugd met deze positieve tendens en streven ernaar zowel de kwaliteit van de opleiding als het studiesucces hoog te houden. In de onderstaande grafiek is de ontwikkeling van het studiesucces weergegeven.

14

Een groep die het op onze school minder goed lijkt te doen is is de categorie ouder dan 23 jaar. Het betreft echter slechts twee leerlingen, en is dus statistisch niet significant. In vergelijking met andere MBO-scholen doet de LiS het uitstekend, getuige onderstaande grafiek. De lichtblauwe kolom, derde van rechts, geeft de resultaten van de LiS weer.

3.1.7 Vroegtijdig schoolverlaten Al lukt het niet alle studenten om binnen de vier jaar hun diploma behalen bij de LiS, als de studenten eenmaal het eerste jaar doorzijn behaalt het overgrote deel zijn diploma. Aangezien de LiS alleen opleidingen in fijnmechanische precisietechnieken aanbiedt, betekent het dat de studenten die het niet redden de school moeten verlaten als ze een andere opleiding wensen te volgen. Voor deze studenten heeft de LiS erg haar best gedaan om een passende opleiding te vinden bij een andere MBO-instelling. Hierdoor is het percentage wat de school heeft verlaten zonder enig diploma, onder de twee procent gebleven! 3.1.8 Prognose studentenaantallen De komende jaren voorziet de LiS een groei in het aantal studenten, zoals ook boven vermeld. In onderstaande tabel is de prognose van het aantal leerlingen per jaar en per leerjaar weergegeven.

Totaal aantal studenten Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4

2011 194 68 53 50 23

2012 213 78 64 51 20

15

2013 244 80 73 61 30

2014 285 82 76 69 58

2015 300 84 78 72 66

2016 309 86 80 74 69

3.2 Personeel 3.2.1 Kwantitatieve formatieontwikkeling In 2011 is de formatie gegroeid met 1.0 fte, door een kleine uitbreiding van het onderwijzend personeel en het examenbureau. Het percentage direct onderwijzend of onderwijsondersteunend personeel is met 85% zeer hoog te noemen. Het is dan ook het beleid van de LiS om stevig in te zetten op onderwijskwaliteit, maar de cijfers geven ook aanleiding tot herbezinning op de schoolleidingstructuur en de administratieve kwaliteit. Aantal Medewerkers (FTE)

2011

2010

2009

Totaal (FTE) NOP (niet onderwijzend personeel)

24,2 3,55

23,2 2,70

21,6 2,70

Directeur

1,00

1,00

1,00

Secretariaat

0,60

0,60

0,60

Conciërge

0,60

0,60

0,60

Administratie

0,25

0,20

0,20

Examenbureau

0,80

ICT ondersteuning

0,30

0,30

0,30

11,98 8,70

11,5 9,0

9,80 9,10

OP (docenten) OOP (TOA)

3.2.2 Leeftijdsopbouw personeel De LiS onderging in de afgelopen jaren een verjongingskuur. Dat is te zien aan onderstaande cijfers over de jaren 2009-2011, waarin het aantal personeelsleden onder de 30 gegroeid is met 5 personen. De categorie boven de 50 is met 2 personen afgenomen. De verwachting is dat deze tendens zich in de komende jaren gaat doorzetten.

Totaal aantal medewerkers Tot 30 jaar 30 tot 40 jaar 40 tot 50 jaar 50 tot 60 jaar Boven 60 jaar

2011

2010

2009

30 10 3 7 6 4

29 8 2 6 10 3

28 7 2 7 10 2

3.2.3 Verdeling man/vrouw. Ook is er een duidelijke groei waar te nemen in het aantal vrouwelijke medewerkers. Dit aantal groeide in de periode 2009-2011 met 3, twee vrouwen zijn werkzaam als TOA. Doordat er één man vertrok, is de netto groei van het aantal medewerkers op twee uitgekomen.

16

Totaal aantal medewerkers Mannen Vrouwen

2011

2010

2009

30 24 6

29 24 5

28 25 3

3.2.4 Ziekteverzuim Het ziekteverzuim in 2011 was hoger dan we bij de LiS gewend zijn, door de langdurige ziekte van twee collega’s. Niettemin is het totale verzuim niet boven de 2,5% uitgekomen.

3.3 Onderwijs. In 2011 heeft de verbeterde organisatie van tentamen- en lesroosters voor veel rust gezorgd. Er was nauwelijks nog enige onduidelijkheid en de studenten hebben de schoolleiding laten weten hier erg tevreden over te zijn.

3.4 Meerjarenbeleid Het meerjarenbeleid is uitgebreid weergegeven in het verslag van het bestuur.

3.5 Kwaliteitsmetingen In voorgaande jaren waren er gegevens beschikbaar waaruit men kon zien hoe de LiS zich qua lesuren, leerling-docentverhouding, onderwijskosten etc. etc. verhield met de rest van het MBO. Voor 2011 zullen deze gegevens echter pas na de zomer beschikbaar komen. Er valt te verwachten dat zich geen grote verschuivingen voor zullen doen: de LiS is en blijft een relatief dure school, doordat de benodigede praktische vaardigheden niet anders zijn aan te leren dan in kleine groepen. Dit verdient zich terug in de kwaliteit van de gediplomeerden. De Leidse Instrumentmakers School heeft in 2011 meegedaan aan een enquête van de JOB (Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs). De resultaten zijn in 2012 bekendgemaakt en zijn bemoedigend voor de school. De opleiding kreeg een 8.2, wat ruim boven het landelijk gemiddelde van 6.4 uitkomt. Vooral de mate van zelfstandig leren werken en je eigen werk beoordelen kreeg veel waardering. Dat de keuzemogelijkheden niet erg groot zijn is logisch gezien het specifieke van de opleiding De school kreeg een 7 (landelijk gemiddelde 6.8), wat laat zien dat er ruimte is voor verbetering. De begeleiding van de BPV (stage) en het matige gebruik van aangeschafte boeken worden als voornaamste verbeterpunten genoemd en de LiS gaat hiermee aan de slag om er voor te zorgen dat de volgende keer een 8 gescoord kan worden! Wel was opvallend hoe veilig de leerlingen zich voelen in en om de school.

17

3.6 Markante gebeurtenissen 3.6.1 Inspectie onderzocht examinering LiS. De LiS heeft in de periode voorafgaand aan 2011 hard gewerkt om haar examenkwaliteit op orde te houden. In 2008 was de school wat dit betreft op een dieptepunt beland maar door intensieve acties is in 2009 goedkeuring verkregen op de examinering bij de LiS. Begin 2011 is de LiS opnieuw onderzocht en heeft ze op alle zeven standaarden een positieve beoordeling gekregen. Een mooi compliment voor allen die hier hard aan gewerkt hebben. In onderstaande tabel wordt de beoordeling per standaard weergegeven:

Algemene opmerking. Tijdens het onderzoek is zowel door de directie als het bestuur aangegeven dat de LIS zich bevindt in een transitieproces van eindtermgerichte examinering naar competentiegerichte examinering. In samenspraak met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en wetenschappers (Visitatiecommissie) is een Onderwijs- en Examenprogrammering (OEP) ontwikkeld voor de opleiding 94360 Research- Instrumentmaker. Deze OEP wordt de komende vier jaar studiejaargewijs geïmplementeerd. Alle nieuwe studenten zijn met ingang van het schooljaar 2010/ 2011 ingeschreven op de competentiegerichte opleiding 94360 Research instrumentmaker.

3.6.2 Bezoek staatssecretaris Halbe Zijlstra Met enige regelmaat heeft de LiS hoog bezoek. Op 28 maart 2011 was dit staatssecretaris Halbe Zijlstra, die onze school bezocht tijdens een rondrit over het Bio Science Park. Wij bespraken met dhr. Zijlstra onze plannen voor een HBO-vervolg op de LiS opleiding, maar ook hebben we de staatssecretaris een tentamen glasblazen afgenomen. Dit ging hem zo goed af, dat hij na het “puntje trekken”, zie foto hieronder, ook nog een 18

bol heeft mogen blazen. Onder kritisch toeziend oog van docent Frans Folst en wethouder Jan Jaap de Haan werd duidelijk dat staatsecretarissen meer kunnen dan vergaderen. Onze complimenten!

3.6.3 Restauratie telescopen Leidse Sterrewacht 21 Oktober 2011 was een gedenkwaardige dag voor de Leidse Sterrewacht. De grote renovatie was eindelijk afgerond! Het resultaat mag er zijn en de sterrewacht is na jaren van verval wederom een parel in de Leidse binnenstad. De LiS heeft aan de renovatie bijgedragen door de telescopen te restaureren. Dat bleek harder nodig dan voorzien, want de optiek was danig aangetast door vocht en ondeskundig gebruik. De kleinere houten 6-duims telescoop, ooit gebruikt door de beroemde astronoom prof. Kaiser voor zijn observaties van de planeet Mars, is zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant opgeknapt en van een nieuw vernislaagje voorzien. De optiek is opnieuw geslepen en gepolijst, maar vanwege de risico’s op schade door verhitting, niet van een moderne coating voorzien. Ondanks dat is de schatting, dat de lichtsterkte van deze telescoop door de restauratie met maar liefst 20% is toegenomen.

19

Ook de grotere 10-duims telescoop is onder handen genomen, vooral de optiek en het mechanisch loopwerk. Bij de oplevering van de sterrewacht in oktober was de optiek van de 10-duims nog niet gereed, maar deze is eind 2011 teruggeplaatst.

3.6.4 110 jarig bestaan LiS Er is regelmatig wat te vieren bij de LiS, maar in 2011 waren hier wel een paar bijzondere aanleidingen voor. Het bereiken van de 110-jarige leeftijd, in april 2011 is natuurlijk de belangrijkste, maar wat wij de relaties van de LiS ook graag wilden laten zien, waren een paar interessante aanvullingen op het machinepark. De LiS heeft namelijk dankzij gulle donaties de beschikking gekregen over een prachtig en voor MBO-onderwijs uniek 5vlaks bewerkingsstation.

En kennelijk heeft het aanstekelijk gewerkt om gul te zijn voor onze school, want ook van de firma Zeiss hebben wij een bijna nieuw en zeer geavanceerd meetstation

20

gedoneerd gekregen. We zijn ook met deze machine zeer verguld en danken de firma Zeiss van harte hiervoor! De derde aanleiding vormde het afronden van een tweejarig project van Provincie ZuidHolland, dat beoogde de LiS op de volgende voor de sector precisietechniek belangrijke actielijnen verder te versterken: 1. Doorstroming op de arbeidsmarkt voor instrumentmakers en precisietechnici via op- en bijscholingstrajecten. Een van de punten waar wij veel van verwachten is de eerste aanzet tot een intensieve samenwerking met een partner in het oosten van het land. Dit deel van het project krijgt nog een vervolg in de komende jaren! 2. Leerwerktrajecten en verkenning van een HBO-leerroute precisietechnologie voor zittend en toekomstig personeel, met een doorlopende leerlijn vanuit het MBO: Er is op dit moment een volledig uitgewerkt en uniek HBO-curriculum voor een HBO-opleiding “precisietechnoloog”, tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de TU-Delft. De LiS zoekt nu partners om deze opleiding te gaan uitvoeren en omdat het toch een vrij kleinschalige opleiding zal worden zal dit nog een uitdaging worden. Met de TU Delft en de Hogescholen van Den Haag en Leiden verkent de LiS al enige tijd de mogelijkheden. 3. Vergroten van de bekendheid van onderwijs- en carrièremogelijkheden binnen Life & Health Sciences en verhoging van de in- en uitstroom van de LiS: Op dit terrein is veel bereikt. De bekendheid onder VO-scholieren is sterk vergroot door een professionelere werving. Dit heeft geresulteerd in een wachtlijst voor het schooljaar 2010-2011. Uiteindelijk heeft de LiS 10% meer studenten toegelaten dan gebruikelijk en de populatie is dus duidelijk groeiende. Tegelijkertijd ziet de LiS de vraag naar afgestudeerden sterk toenemen, dus deze ontwikkelingen vallen goed samen. 4. Netwerkvorming en kennisdeling van en voor de LiS op het gebied van researchinstrumentatie en precisietechnologie. Dat deze actielijn ook geslaagd is, was onder meer aan het grote aantal bezoekers op 17 november 2011, ca. 100, goed waar te nemen! Om al deze heuglijke resultaten te markeren organiseerde de LiS op 17 november 2011 een kort symposium, zodat bedrijven en andere belangstellenden de ontwikkelingen bij de LiS met eigen ogen konden aanschouwen. Het thema van het symposium was “Life Science”. Er waren drie keynote sprekers: 

Dr Paul Breedveld nam ons mee in de wondere wereld van “Bio-inspired Technology” en liet zien dat de spieropbouw van wormen en inktvissen inspirerend kunnen zijn voor het ontwerp en de constructie van lenig beweegbare

21

hulpmiddelen en sondes voor het gebruik bij operaties.





Dr Henk van Zeijl van de TU-Delft informeerde ons over intelligente implantaten die metingen in het menselijk lichaam verzorgen en op maat gedoseerde medicatie kunnen toediene Tot slot sprak Dr Eric Kaijzel van het Leids Universitair Medisch Centrum over de techniek die gebruikt wordt om met fluorescerende stoffen kankercellen zichtbaar te maken. De lichtsensoren die bij dit onderzoek gebruikt worden, zijn ontwikkeld door een groep oud-LiS studenten die werkzaam is bij het Erasmus Medisch Centrum.

De LiS reikt bij bijzondere gelegenheden de van Musschenbroek medaille uit, aan mensen die zich op bijzondere manier verdienstelijk gemaakt hebben voor de school. Zoals ook te lezen valt in het bestuursverslag is deze medaille op 17 november uitgereikt aan Dr. J. Korving en (postuum) aan Dr. A.H. van Duyneveldt. Tot slot van het symposium verzorgde Prof. Dr. Rudolf de Bruyn Ouboter, oudbestuursvoorzitter van de LiS, een gedetailleerde uiteenzetting over de dagen waarin de nieuwe dragers van de van Musschenbroekmedaille hun belangrijke werk deden. Het werd hieruit duidelijk dat de LiS een aantal malen bijna opgenomen was in een ROC, maar door een maas in de wet, waar dankbaar gebruik van gemaakt is, zelfstandig heeft kunnen blijven.

3.7 Financiën 3.7.1 Financiële situatie op balansdatum De financiële positie van de LiS is in het afgelopen jaar redelijk stabiel gebleven. We sluiten het jaar af met een klein negatief resultaat. Om de positie van de LiS in de toekomst veilig te stellen hebben we ingezet op groei van het aantal studenten, want met een groter leerlingenaantal hebben kleine fluctuaties in de bekostiging een minder groot effect. Dit streven strookt goed met de sterk stijgende behoefte van de arbeidsmarkt aan afgestudeerden in de precisietechniek. In de komende jaren zal in deze sector door vergrijzing een buitengewoon groot aantal vacatures ontstaan.

22

Door de in 2010 ontwikkelde plannen is het aantal 1e jaars in 2011 met tien procent toegenomen, wat geleid heeft tot een totaal van 194 studenten. Voor het komende studiejaar wordt een stijging van eveneens tien procent voorzien. De LiS heeft door haar bescheiden omvang een verhoogd risico bij hoge uitgaven. Er wordt daarom actief gestuurd om het bestedingspatroon in het gareel te houden en er wordt ook gezocht naar nieuwe geldstromen om de noodzakelijke en gewenste investeringen mogelijk te maken. De toegekende subsidies van de Provincie ZuidHolland en Gemeente Leiden hebben onze school in 2010 en 2011 nieuwe kansen geboden om groei te realiseren. Door de succesvolle werving van sponsoren konden in 2011 enkele geavanceerde bewerkingsmachines worden aangeschaft. De geconsolideerde begroting 2012 geeft het navolgende beeld (zie Hoofdstuk 4 1) Totale baten:

2.234

Totale lasten:

2.133

Resultaat:

+ 48

(x € 1000)

3.7.2 Analyse van het exploitatieresultaat Volgens de geconsolideerde jaarrekening voor LiS, St.Vrienden en Vereniging samen is in het verslagjaar 2011 een negatief resultaat behaald van k€ 38,9. Dit steekt schril af tegen het positieve saldo van k€ 41,3 uit 2010. Als voornaamste redenen kunnen worden aangevoerd (zie pagina B10-B12 van jaarrekening):    

een lagere rijksbijdrage ten opzichte van 2010 als gevolg van een kleine dip in het aantal leerlingen een grote achterstand in facturering van contractwerkzaamheden uit 2010 groei in de personeelslasten beduidend meer kosten voor machineonderhoud en aankoop materialen (metalen zijn aanzienlijk duurder geworden)

Daartegenover staat een verheugende groei van contractwerkzaamheden die wij in 2012 verwachten voort te zetten. Op de balans is een substantiële toename te zien, circa k€ 230, die samenhangt met de aanschaf in 2011 (zie p.9 in de jaarrekening van de St. Vrienden) van diverse metaalbewerkingsmachines waaronder de DMU vijfvlaks-freesbank. In dat bedrag is inbegrepen een post van k€ 45 dat het plaatsen van deze ultramoderne machine met zich mee bracht. De investeringen zijn mogelijk gemaakt door enkele belangrijke donaties van derden, waaronder het De Nobelfonds, de Stichting ZABAWAS, en de Stichting voor de Werkende Stand, samen k€ 157. Daarnaast is voor dit doel bij de RABO Bank een lening afgesloten van k€ 100. Bij het opstellen van deze begroting was een noodzakelijke interne verbouwing om de aanzienlijke groei van het aantal eerstejaarsstudenten te kunnen accommoderen, nog niet in beeld. 1

23

Voor de St. Vrienden resulteerde uiteindelijk een tekort op de exploitatie van bijna k€ 70, terwijl de LiS een positief resultaat van k€ 31 behaalde (zie p. B14 van de jaarrekening). We mogen concluderen dat de financiële situatie van de LiS als geheel fragiel is en dat bouwactiviteiten die nodig zijn om de verwachte groei van het aantal studenten op te vangen, alleen maar kunnen worden gerealiseerd door financiële steun van derden. 3.7.3

Kengetallen 2011 -1,7% 40,5 % 1,25 47,9 % 55,5 %

Rentabiliteit Solvabiliteit 1 Liquiditeit Kapitalisatiefactor Weerstandsvermogen

2010 1,9 % 43,2 % 1,3 39,7 % 58,4 %

Kapitalisatiefactor: De kapitalisatiefactor wordt berekend door het balanstotaal (exclusief gebouwen en terreinen) te delen door de totale baten (inclusief rentebaten). Als signaleringsgrens voor kleine schoolbesturen wordt hierbij een bovengrens van 60% gegeven. Weerstandsvermogen: Het weerstandsvermogen geeft aan in welke mate de stichting in financieel opzicht in staat is om haar lopende bedrijfsactiviteiten voort te kunnen zetten en aan haar verplichtingen, het verzorgen van onderwijs, te voldoen. Het weerstandsvermogen wordt berekend door het eigen vermogen te delen door de totale baten inclusief de renteinkomsten. Solvabiliteit: De solvabiliteit geeft aan in welke mate een organisatie op langere termijn in staat is om aan haar verplichtingen jegens derden te kunnen voldoen. Indien het eigen vermogen wordt uitgedrukt in een verhouding tot het totale vermogen geldt dat de norm 33 1/3% (of meer) moet zijn. Liquiditeit: De liquiditeit van een organisatie wordt uitgedrukt in een verhoudingscijfer, waarbij de vlottende activa worden gedeeld door de kortlopende schulden. Dit cijfer geeft aan in welke mate op korte termijn aan de financiële verplichtingen kan worden voldaan zonder dat de continuïteit van de organisatie in gevaar wordt gebracht. Rentabiliteit: De rentabiliteit geeft aan de verhouding tussen het resultaat van de organisatie en de baten.

24

3.7.4 Treasurybeleid De LiS heeft door haar kleine omvang en relatief arbeidsintensief onderwijs weinig financiële speelruimte, zoals uit de analyse van het exploitatiesaldo volgt. Voor zover de liquiditeitspositie het toelaat worden gelden (tijdelijk) weggezet op renterekeningen. Vanuit het verleden bevat de effectenportefeuille een solide belegging in het BNP P Euro Obligatiefonds (nominale waarde ca. € 11.000) waarvan de beurswaarde per 31 december 2011 € 19.628 bedraagt. Er is geen reden om deze buffer aan te spreken. Er vindt een actief liquiditeitsbeheer plaats, c.q. het uitgavenpatroon wordt nauwlettend gevolgd en er wordt serieus gewerkt met budgethouders. Een tweewekelijks overzicht van het uitgavenverloop maakt tijdig bijsturen sinds kort mogelijk. 3.7.5 Verantwoording salarismix Over het jaar 2011 is een totaalbedrag van € 45254,- ontvangen voor het bevorderen van een evenwichtige verdeling van de salarisschalen van het onderwijzend personeel. Al bij de begroting over 2011 heeft de LiS vastgesteld dat er v.w.b. de schalen LC en LD, voldaan is aan de richtlijn van het convenant leerkracht, getuige de volgende tabel: Verdeling LIS LB 16% LC 69% LD 16%

Convenant leerkracht 25% 65% 10%

In het jaar 2011 zijn zeven personeelsleden bevorderd naar een hogere schaal. Een bedrag van € 10452,- is hierdoor in 2011 extra uitgegeven aan de salarismix. Aangezien de LiS echter al voor 2011 extra kosten heeft gemaakt voor de doorstroom naar zwaardere functies en ook voor het opleiden van instructeurs naar 2e graads bevoegde docenten, maakt de LiS aanspraak op de volledige salarismix. Ter onderbouwing van de opleidingskosten zijn ontwikkelingsplannen voorhanden in het personeelsdossier. Ook is af te leiden uit de forse kosten van opleiding (zie jaarrekening) dat hierdoor de LiS geïnvesteerd wordt in goed opgeleid personeel, wat hierdoor kan doorstromen naar hogere functies. 3.7.6 Verantwoording Innovatiebox 2011 De regeling innovatiebox over 2011 is bij de LiS geheel besteed aan het ontwikkelen van competentiegericht lesmateriaal. De LiS is in 2010 overgeschakeld op de CGO-methode en veel van het lesmateriaal voor het 2e leerjaar, dat in september 2011 gestart is, moest nieuw ontwikkeld worden. Twee docenten hebben hiervoor, naast hun werk aan het ontwikkelen van lesmateriaal en tentamens in hun reguliere arbeidstijd, overuren gemaakt tot een totaalbedrag van € 12892,- Er is niets ingekocht; alles is in eigen beheer tot stand gekomen. De producten zijn als tastbaar bewijs in school aanwezig.

25

In totaal is hier door deze twee personeelsleden naast hun reguliere werk ca. 550 uren besteed. Bij een uurtarief van € 80,- komt het totaalbedrag hiervoor uit op € 44000,- Op grond van bovenstaande maakt de LiS aanspraak op de gehele innovatieboxvergoeding over 2011. 3.7.7 Verantwoording taal/rekenen 2011 De LiS heeft een innovatief rekenprogramma aangeschaft met jaarlijkse licentiekosten á € 3800,- Daarnaast heeft de LiS de personeelskosten per 1 augustus 2011 voor het vak Nederlands geïntensiveerd met 2 uren per week extra. De kostenverhoging hiervan is ca. € 540,- bruto per maand.

4 Begroting 2012 (geconsolideerd) Geconsolideerde begroting LiS, St. Vrienden, LiS-TOP Begroting 2012 (in €) Baten

Uitkomst 2011(in €)

2.233.700 Rijksbijdragen Les- en examengelden Baten werk i.o.v. derden Overige baten

1.700.000 6.450 251.400 275.850

Lasten Personele lasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige instellingslasten

1.431.400 159.700 262.600 277.600

2.233.766 1.781.927 6.450 72.368 373.021

2.131.300

Saldo baten en lasten

2.220.497 1.406.398 172.446 264.807 376.846

102.400

Financiële baten en lasten Financiële baten 3.500 Financiële lasten - 57.850 Saldo financiële baten en lasten Resultaat

26

13.269

3.090 - 55.247 - 54.350

- 52.157

48.050

- 38.888

5 Jaarrekeningen (De gewaarmerkte originelen zijn ter inzage beschikbaar bij de directie.)

27

B

Jaarrekening

B0

Juridische structuur, Bestuur en Raad van Toezicht. Juridische structuur Per 1 januari 2010 is het Bevoegd Gezag en daarmee de exploitatie van de school overgedragen aan de "Leidse Instrumentmakers Stichting". Naast die stichting is een tweede partij betrokken, de Stichting Vrienden van de LIS, met de status van erkend leerbedrijf. De Stichting Vrienden beheert de contractactiviteiten van de Vereniging, per januari 2012 onder de handelsnaam LisTop. Beide juridische eenheden, alsmede de Vereniging tot bevordering van de opleiding tot Instrumentmaker, wordt geconsolideerd. Bestuurssamenstelling Het bestuur van de Leidse Instrumentmakers Stichting, is op 31 december 2011 als volgt samengesteld. Prof. Dr. J Schmidt (voorzitter) Dr. A. J. van Strien (plaatsvervangend voorzitter) Mw Dr. J.K. Katgert - Merkelijn (secretaris) Prof. Dr. P.H. Kes (penningmeester) De Raad van Toezicht van de Leidse Instrumentmakers Stichting bestaat op 31 december 2011 uit 8 leden.

B1

Grondslagen voor de jaarrekening Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld volgens de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. In deze regeling is bepaald dat de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in het bijzonder RJ 660 Onderwijsinstellingen) van toepassing zijn en met inachtneming van de daarin aangeduide uitzonderingen. Vreemde Valuta Voorzover van toepassing worden activa en passiva omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Koersverschillen welke ontstaan bij de omrekening worden aangemerkt als resultaat. Grondslagen voor de waardering van de activa en passiva Algemeen Alle activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde , tenzij anders vermeld. Materiële vaste activa Gebouwen en Terreinen: De gebouwen en terreinen, waarvan in het kader van de OKF operatie het economisch claimrecht is verkregen zijn op het moment van overdracht (ingebruikname) gewaardeerd tegen de nominatieve restwaarde, zoals deze is bepaald bij de uitvoering van de OKF. Voor wat betreft de gebouwen is deze waarde verhoogd met de investeringen uit eigen middelen. De gebouwen en terreinen worden in de balans opgenomen volgens genoemde waardering onder aftrek van de jaarlijks toegepaste afschrijvingen van 3,33% voor gebouwen. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Inventaris en apparatuur: De aanwezige inventaris en apparatuur worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van de jaarlijks toegepaste afschrijvingen die zijn afgestemd op de geschatte levensduur van de betreffende activa en tijdsevenredig worden berekend. Als activeringsgrens voor de onder dit hoofd te plegen investeringen geldt vanaf 1 januari 2004 een bedrag van € 750,per eenheid. De jaarlijkse afschrijvingspercentages bedragen voor: Automatisering, hard- en software Gereedschappen en meubilair Inventaris / verbouwing Machines t/m 2010 Machines vanaf 2011

% 33.33 20 10 6.66 5.00

Financiële vaste activa Deelneming: De deelneming in de Stichting Vrienden van de Leidse Instrumentmakerschool is gewaardeerd tegen de netto vermogenswaarde. Bij deze deelneming worden overeenkomstige grondslagen van waardering en resultaatbepaling toegepast. De activiteiten van de deelneming bestaan uit de verkoop aan derden van gereedschappen en instrumenten die door cursisten van de Leidse Instrumentmakerschool in het kader van hun opleiding zijn vervaardigd. De kosten van huisvesting, materialen en van arbeid worden aan de Stichting Vrienden van de LiS doorbelast. Effecten: De effecten worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs danwel lagere beurswaarde.

B1

Vlottende activa Liquide middelen: De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van de stichting. Passiva Personeelsbeloningen/pensioenen: Voor de medewerkers van de organisatie is een pensioenregeling getroffen die kwalificeert als een toegezegde pensioenregeling. Deze pensioenregeling is ondergebracht bij een bedrijfstakpensioenfonds (ABP) en wordt in de jaarrekening verwerkt als toegezegde bijdrageregeling. Dit betekent dat de over het boekjaar verschuldigde premies als kosten worden verantwoord. De risico’s van loonontwikkeling, prijsindexatie en beleggingsrendement op het fondsvermogen zullen mogelijk leiden tot toekomstige aanpassingen in de jaarlijkse bijdragen aan het pensioenfonds. Deze risico’s komen niet tot uitdrukking in een in de balans opgenomen voorziening. Informatie over eventuele tekorten en de gevolgen hiervan voor de pensioenpremies in de toekomstige jaren is niet beschikbaar.

Voorzieningen: Onderhoudsvoorziening De onderhoudsvoorziening wordt aangehouden ter egalisatie van (grote) uitgaven in het kader van onderhoud aan het pand en de zich daarin bevindende installaties. Egalisatievoorziening: Uit ontvangen subsidies zijn machines gekocht, welke deels in 15 en deels in 20 jaar wordt afgschreven. De ontvangen subsidie valt, evenredig aan de afschijving, vrij ten gunste van het resultaat. Grondslagen voor de resultaatbepaling Het exploitatiesaldo wordt bepaald als het verschil tussen de baten en lasten. De baten en lasten worden, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde algemene grondslagen en grondslagen voor de waardering van activa en passiva, toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Baten worden slechts verantwoord voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Lasten en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in aanmerking genomen zodra deze voorzienbaar zijn. Grondslagen voor de consolidatie Tot en met 2009 werd de school geëxploiteerd door de Vereniging bevordering van de Opleiding tot Instrumentmaker en werd van die vereniging de enkelvoudige balans geconsolideerd. Met ingang van 1 januari 2010 wordt de school geëxploiteerd door de Leidse Instrumentmakers Stichting. beide zijn in de consolidatie opgenomen.

In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge schulden, vorderingen en transacties geëlimineerd. De deelnemingen zijn integraal geconsolideerd.

B2

B2

Geconsolideerde balans per 31 december 2011 (na resultaatbestemming)

1

Activa

2011-12-31 EUR

2010-12-31 EUR

Vaste activa 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3

Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen Inventaris en apparatuur Overige

1,989,039 495,855 36,880

2,096,016 262,931 54,158 2,521,774

1.3.6

Financiële vaste activa Effecten

Totaal vaste activa

2,413,105

12,674

12,151

2,534,448

2,425,256

Vlottende activa 1.5 1.5.1 1.5.2 1.5.8

1.7

Vorderingen Debiteuren Kortlopende vorderingen op OCW Omzetbelasting Overlopende activa

52,788 45,222 23,918 92,082 214,010

191,051

Liquide middelen

313,834

350,518

Totaal vlottende activa

527,844

541,569

3,062,292

2,966,825

Totaal activa

2 2.1 2.1.1 2.1.2

Passiva Eigen vermogen Algemene reserve (publiek) Algemene reserve (privaat)

2011-12-31

2010-12-31

EUR

EUR

1,238,088 3,001

Totaal vermogen

2.3 2.3.3 2.3.3

Voorzieningen Onderhoud Voorziening egalisatie

2.4 2.4.3

Langlopende schulden Kredietinstellingen

2.5 2.5.1 2.5.3 2.5.4 2.5.7 2.5.8 2.5.10

31,517 45,222 1,226 113,086

Kortlopende schulden Kredietinstellingen Crediteuren Ministerie van OCW Belastingen en premies soc verzekeringen Pensioenschulden Overlopende passiva

1,277,942 2,035 1,241,089

354,899 126,033

1,279,977

319,660 19,550 480,932

918,060

339,210 937,191

918,060 104,131 37,667 21,685 66,252 16,257 176,219

Totaal passiva

B3

937,191 84,131 79,124 29,639 60,155 16,012 141,386

422,211

410,447

3,062,292

2,966,825

B3

Geconsolideerde staat van baten en lasten 2011

3

Baten

3.1 3.3 3.4 3.5

Rijksbijdragen Les en examengelden Baten werk i.o.v. derden Overige baten

Uitkomst

Begroting

Uitkomst

2011 EUR

2011 EUR

2010 EUR

1,781,927 6,450 72,368 373,021

Totaal baten

4

Lasten

4.1 4.2 4.3 4.4

Personele lasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige instellingslasten

2,233,766

1,406,398 172,446 264,807 376,846

Totaal lasten

Saldo baten en lasten

5

Financiële baten en lasten

5.1 5.5

Financiële baten Financiële lasten Saldo fin. baten en lasten

1,673,106 2,000 135,000 261,800

1,808,727 0 130,083 251,658 2,071,906

1,336,447 170,700 229,000 285,400

2,190,468

1,357,681 162,635 251,360 323,543

2,220,497

2,021,547

2,095,219

13,269

50,359

95,249

3,090 -55,247

3,500 -60,100

882 -54,827

-52,157

-56,600

-53,945

Resultaat

-38,888

-6,241

41,304

Nettoresultaat

-38,888

-6,241

41,304

Leidse Instrumentmakers Stichting, Namens de Raad van Toezicht,

Namens het bestuur,

J.W. van Vessem

Prof. Dr. P.H. Kes, Penningmeester.

B4

B4

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2011 2011 EUR

2010 EUR

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat Overige mutaties EV

-38,888 0 -38,888

41,304 0 41,304

Afschrijvingen Mutaties egalisatierekening Mutaties voorzieningen

172,446 106,483 35,239 314,168

162,634 13,550 57,946 234,130

0 -22,959 11,764 -11,195

0 -8,118 79,605 71,487

Veranderingen in vlottende middelen - Voorraden - Vorderingen - Kortlopende schulden

264,085

346,921

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

0 -281,115 -523

0 -67,527 -510 -281,638

-68,037

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossing langlopend schulden Mutatie overige langlopende schulden

-99,131 80,000

Mutatie liquide middelen Beginstand liquide middelen Mutatie liquide middelen

-84,131 0 -19,131

-84,131

-36,684

194,753

350,518 -36,684

155,765 194,753

313,834

Eindstand liquide middelen

B5

350,518

B5

Toelichting behorende tot de geconsolideerde balans per 31 december 2011

1.2

Materiële vaste activa

Mutaties 2011 AanschafAfschrijving t/m waarde t/m 2010 31-12-2010

EUR

1.2.1 1.2.1.1 1.2.1.2 1.2.1.3

Gebouwen en terreinen Gebouwen Terreinen Verbouwing

1.2.3

Afschrijving 2011

Boekwaarde 31-12-2011

Afschrijving percentage

EUR

EUR

EUR

EUR

EUR

%

EUR

1,406,250

1,797,882

0

0

105,780

1,692,102

0

292,234

0

0

0

292,234

0.00

67,482

61,582

5,900

0

0

1,197

4,703

20.00

3,563,848

1,467,832

2,096,016

0

0

106,977

1,989,039

973,670

721,113

252,557

0

45,681

487,991

216,685

210,576

6,109

0

0

675

5,434

33.33

69,773

65,508

4,265

0

0

1,835

2,430

33.33

Totaal

1,260,128

997,197

262,931

281,115

0

48,191

495,855

Overige

436,548

382,388

54,158

0

0

17,278

36,880

5,260,524

2,847,417

2,413,105

281,115

0

172,446

2,521,774

Inventaris en apparatuur Machines Hardware Software

281,115

OZB en verzekerde waarden gebouwen

1.2.a.1 1.2.a.2

OZB waarde gebouwen en terreinen Verzekerde waarde gebouwen

1.3

Financiële vaste activa

1.3.6

Desinvestering 2011

292,234

Totaal materiële vaste activa

1.2.a

Investering 2011

3,204,132

Totaal 1.2.2 1.2.2.2 1.2.2.3 1.2.2.4

Boekwaarde 31-12-2010

Bedrag EUR 5,520,000 5,609,500

Peildatum 1 januari 2011 1 januari 2012

Boekwaarde 31-12-2010

Investering 2011

EUR

EUR

Desinvestering 2011

Herbelegd dividend

Boekwaarde 31-12-2011

EUR

EUR

EUR

Obligaties

12,151

0

0

523

12,674

Totaal

12,151

0

0

523

12,674

Op 31 december 2011 bevat de effectenportefeuille 197,7086 participaties in het BNP P Euro Obligatiefonds. De beurswaarde per 31 december 2011 bedraagt € 19.628. Verder is er op de belegingsrekening een positief banksaldo per 31 december 2011 van € 1.344 welk onder de liquide middelen is opgenomen.

VLOTTENDE ACTIVA 1.5

Vorderingen

2011-12-31

2010-12-31

EUR 1.5.1 1.5.9

EUR

Debiteuren Af: Voorziening dubieuze debiteuren

52,788 0

31,517 0

Totaal debiteuren

52,788

31,517

1.5.2 1.5.2.1

Kortlopende vorderingen op OCW Vakantietoelage

45,222

45,222

1.5.8

Overlopende activa 23,918

1,226

Omzetbelasting Overige overlopende activa Vooruitbetaalde kosten Salarissen Te ontvangen leerlingbijdragen Nog te factureren (onderhanden werk) van Dijk incasso leerlingen Overige

6,050 400 0 36,230 27,978 21,424

Totaal vorderingen

B6

7,327 0 13,664 76,536 0 15,559 92,082

113,086

214,010

191,051

3.33

div

div

2011-12-31 EUR

2010-12-31 EUR

1.7

Liquide middelen

1.7.1 1.7.2

Kasmiddelen Bank en girorekeningen

370 313,464

471 350,047

Totaal liquide middelen

313,834

350,518

Onder de liquide middelen is ultimo 2011 een bedrag van € 15.604 (2010: € 24.046) begrepen wat niet ter vrije beschikking staat. Dit bedrag is bestemd voor financiering van een samenwerkingsproject met de provicie Zuid Holland. De verplichting is opgenomen onder de kortlopende schulden.

2

Passiva

2.1

Eigen vermogen

2.1.1 2.1.2

Mutaties Saldo 31-12-2010

Bestemming Resultaat

Overige Mutaties

Saldo 31-12-2011

EUR

EUR

EUR

EUR

Algemene reserve (publiek) Algemene reserve (privaat)

1,277,942 2,035

-39,854 966

0 0

1,238,088 3,001

Totaal algemene reserve

1,279,977

-38,888

0

1,241,089

Met ingang van 2008 dienen reserves en fondsen, naar de aard van de verkrijging, gesplitst te worden in Publieke- en Private gelden. Het eigen vermogen van de Vereniging tot bevordering van de opleiding tot instrumentmaker, is vanaf 2011 privaat.

2.3

Mutaties

Voorzieningen Saldo 31-12-2010

EUR

2.3.3.1 2.3.3.1

Dotaties Onttrekkingen 2011 2011

EUR

EUR

Vrijval 2011

EUR

Saldo 31-12-2011

EUR

Onderhoudsvoorziening Egalisatie Inventaris

319,660 19,550

60,000 117,035

24,761 10,552

0 0

354,899 126,033

Totaal voorzieningen

339,210

177,035

35,313

0

480,932

Onderhoudsvoorziening Ultimo 2010 is komen vast te staan dat de eerder geprognostiseerde herinirichting van het terrein waarop de LiS is gesitueerd wordt uitgesteld. Hierdoor is herziening van de onderhoudsvoorziening noodzakelijk aangezien het pand langer zal worden gebruikt dan eerst werd aangenomen. Volgens het in het onderhoudsplan 2007 opgenomen onderhoud, zal de dotatie tenminste € 60.000 per jaar moeten bedragen. Die dotatie heeft plaatsgevonden ten laste van de huisvestingskosten. Egalisatie Inventaris In de periode 2009-2011 zijn uit ontvangen subsidies machines gekocht. De ontvangen subsidie valt, evenredig aan de afschijving, vrij ten gunste van het resultaat. Van deze voorziening heeft ca € 90.000 betrekking op een periode langer dan 5 jaar in de toekomst.

2.4

Langlopende schulden

2.4.3

Kredietinstellingen

Mutaties Saldo

Aangegane

Aflossing

Bedrag

31-12-2010

lening o/g 2011

2011

EUR

EUR

EUR

boekwaarde 31-12-2011 EUR

Hypothecaire lening Rabobank Lening Rabobank

937,191 0

0 80,000

84,131 15,000

853,060 65,000

Totaal langlopende schulden

937,191

80,000

99,131

918,060

Inzake de financiering van het vereveningsbedrag, in het kader van de OKF betaald aan het ministerie van OCW, heeft de LIS op 20 februari 1998 een geldlening afgesloten bij de Rabobank Leiderdorp voor een bedrag van € 2.101.002,-. De lening heeft een looptijd van 25 jaar. De aflossing heeft plaats in 299 maandelijkse termijnen van € 7.010,90 en een slottermijn in 2023. Het aflossingsbestanddeel over 2011 ad € 84.131,- is gerubriceerd onder de kortlopende schulden. Per 1 april 2009 is de tot dan geldende variabele rente van deze hypotheek middels een swap constructie gefixeerd op 4,19%, welke wordt verhoogd met een debiteuren opslag van 1,0%, met een looptijd tot april 2013. In 2011 is een lening afgesloten van € 100.000 ter financiering van bij de Stichting Vrienden van de LIS aangeschafte machines. Aflossing in gelijke termijnen per kwartaal in 5 jaar, met een rente van thans 3,4%. De aflosing voor het komend boekjaar ad € 20.000 is opgenomen onder de kortlopende schulden.

B7

2.5

Kortlopende schulden

2.5.1

Kredietinstellingen

2011-12-31 EUR

2010-12-31 EUR 104,131

84,131

37,671

79,128

21,685

29,639

Dit betreft de aflossing van de hypotheek, alsmede aflossing van de lening in komend boekjaar

2.5.3

Crediteuren

De post crediteuren bestaat uit handelscrediteuren. Deze posten zijn begin 2012 geheel afgewikkeld.

2.5.4

Ministerie van OCW

Vooruitontvangen subsidie 2.5.7 2.5.7.1 2.5.7.2

Belastingen en premies sociale verzekeringen Loonheffingen Omzetbelasting

2.5.8

Pensioenschulden (ABP)

2.5.10

Overlopende passiva Te betalen adm/accountantskosten Vakantie- en bindingstoelage PZH Project Vooruitontvangen subsidie Vooruitontvangen tbv Donatiefonds Vrienden Overige

66,252 0

60,155 0 66,252

60,155

16,257

16,012

12,025 46,493 15,604 20,000 40,000 42,097

12,025 46,258 24,046 0 30,035 29,022 176,219

B8

141,386

B6

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Huurovereenkomsten De instelling heeft een tweetal huurcontracten afgesloten met looptijden varierend van 3 tot 5 jaar. De jaarlijkse huurverplichting bedraagt ca € 3.000,-. Kredietfaciliteit In mei 2005 is met de Rabobank een financieringsovereenkomst aangegaan met een kredietplafond van maximaal € 100.000,-. De hiervoor jegens de bank afgegeven zekerheden betreffen: Verpanding van de inventaris alsmede een positieve/negatieve hypotheekverklaring. Omzetbelasting Aangezien de instelling deel uitmaakt van een fiscale eenheid voor de Omzetbelasting is zij hoofdelijk aansprakelijk voor de gezamenlijke belastingschuld van de in de fiscale eenheid opgenomen instellingen. Vennootschapsbelasting In 2009 is met de belastingdienst overeengekomen dat eens per 3 jaar aangifte Vennootschapsbelasting gedaan behoeft te worden, voor het eerst in 2012. Er is vrijstelling van het betalen van Vpb verleend. Voorziening BAPO Berekeningen middels het voorgeschreven model geven aan dat geen voorziening Bapo noodzakelijk is. Stichting Waarborgfonds BVE De instelling heeft in september 1997 een overeenkomst gesloten met de Stichting Waarborgfonds BVE, gevestigd te De Bilt. Uit de overeenkomst vloeit een latente verplichting van de instelling jegens het fonds voort van maximaal 2% van de in dat jaar ontvangen rijksbijdrage. Leaseovereenkomst Per 1 december 2007 is een Hardinge CNC draaibank geleased van Siemens Lease BV te Den Haag. De leasetermijn is 60 maanden met een jaarlijkse leaseprijs van € 14.820 (ex btw). Er is een koopoptie aanwezig. Lening Ter financiering van in 2011 aangekochte machines, is begin 2011 een lening afgesloten, groot € 100.000 bij de Rabobank. De aflossing vindt in gelijke kwartaal termijnen in 5 jaar plaats. De rente (één jaar vast) is voor 2011 vastgesteld op 3,5%, voor 2012 op 3,4%. Ter meerdere zekerstelling zijn de machines als onderpand verstrekt.

B7

Overzicht verbonden partijen Beslissende zeggenschap

Stichting Vrienden van de LIS Vereniging tot bevordering van de opl tot Instrumentmaker

Juridische vorm

Statutaire zetel

Code aktiviteit

Eigen vermogen

Resultaat Omzet 2011 Verklaring Consolida2011 art 2:403 BW tie

Stichting

Leiden

1

214,566

-71,055

145,388

nee

ja

Vereniging

Leiden

1

3,001

966

1,305

nee

ja

In het verslagjaar hebben verder geen transacties met andere verbonden partijen plaats gevonden.

B9

B8

Toelichting behorende tot de geconsolideerde staat van baten en lasten 2011

3

Baten

3.1

Rijksbijdragen OCW

3.1.1 3.1.2

(Normatieve) Rijksbijdrage OCW - BVE Overige subsidies OCW

Uitkomst 2011 EUR 1,677,162 104,765 1,781,927

Begroting 2011 EUR 1,670,106 3,000

Uitkomst 2010 EUR 1,694,375 114,352 1,808,727

1,781,927

1,673,106

1,808,727

Totaal rijksbijdragen OCW

De normatieve rijksbijdrage OCW ad € 1.677.161,96 is conform de met de beschikking van 20 oktober 2011 met kenmerk 2011/2/232632 (286169-7) toegekende rijksbijdrage.

3.3

Les- en Examengelden

3.3.5

Examengelden

Uitkomst 2011 EUR 6,450

Begroting 2011 EUR 2,000

Uitkomst 2010 EUR 0

6,450 6,450

Totaal les en examengelden

3.4

Opbrengst werk derden

3.4.1

Gefactureerde werkzaamheden 2011 Nog te factureren op 1 januari 2011

Uitkomst 2011 EUR

0 2,000

Begroting 2011 EUR

0

Uitkomst 2010 EUR

113,900 -77,762

95,487 -43,166

Nog te factureren op 31 december 2011

36,138 36,230

52,321 77,762

Totaal opbrengst werk derden

72,368

3.5

Overige baten

3.5.5 3.5.6 3.5.6.1 3.5.6.2 3.5.6.2 3.5.6.3 3.5.6.4 3.5.6.5 3.5.6.6

Leerlingen (ouderbijdragen) Overige Exploitatie glasafdeling Doorberekende salariskosten Subsidie RUL Contributie vereniging Vrijval egalisatierekening inventaris Verkoop gereedschap /opbrengst leermiddelen Overige opbrengsten

Uitkomst 2011 EUR

B10

130,083

Begroting 2011 EUR

Uitkomst 2010 EUR

18,450

10,000

12,062

354,571

47,000 0 65,000 0 600 81,000 58,200 251,800

5,726 -14,885 97,900 2,035 1,450 84,239 63,131 239,596

373,021

261,800

251,658

0 14,203 97,900 1,305 10,552 120,435 110,176

Totaal overige baten

135,000

4

Lasten

4.1

Personele lasten

4.1.1 4.1.2 4.1.2

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies

4.1.3

Overige personele lasten Uitzendkrachten en inleners Overige personeelslasten Totaal overige personele lasten

4.1.3.2 4.1.3.3

4.1.4

Uitkomst 2011 EUR

Begroting 2011 EUR

Uitkomst 2010 EUR

1,064,738 117,181 129,498 1,311,417

1,313,947

1,031,418 114,729 124,033 1,270,180

94,981

12,500 10,000 22,500

70,632 16,869 87,501

0

0

0

1,406,398

1,336,447

1,357,681

53,722 41,259

Uitkeringen (-/-)

Totaal personele lasten

4.1.a

Personele lasten naar kostendragers

4.1.a.1 4.1.a.2 4.1.a.3

DIR OP OOP

2011 aantal FTE bedrag 1.0 93,167 10.9 810,616 11.4 407,634 23.2 1,311,417

2010 aantal FTE bedrag 1.0 93,770 9.7 678,590 11.8 497,820 22.5 1,270,180

Er zijn geen personen die in het kader van de "Wet openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinkomens" gemeld dienen te worden. Uitkomst 2011 EUR

Begroting 2011 EUR

Uitkomst 2010 EUR

4.2

Afschrijvingen

4.2.2 4.2.2.1 4.2.3 4.2.4

Gebouwen Verbouwingen Inventaris en Apparatuur Overige materiële vaste activa

105,780 1,197 48,191 17,278

105,700 0 45,000 20,000

105,768 2,014 45,579 9,274

Totaal afschrijvingen

172,446

170,700

162,635

4.3

Huisvestingslasten

4.3.2 4.3.3.1 4.3.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6

Verzekeringen Dotatie onderhoudsvoorziening Klein onderhoud en exploitatie Totaaal onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen

Uitkomst 2011 EUR 14,016

B11

Uitkomst 2010

EUR

EUR

14,000 40,000 30,000

13,848 60,000 18,979

93,321 71,913 44,623 40,934

75,000 30,000 40,000

78,464 39,639 40,430

264,807

229,000

251,360

60,000 33,321

Totaal huisvestingslasten

Begroting 2011

4.4

Overige instellingslasten

4.4.1

Administratie- en beheerslasten Accountant en administratiekantoor Overige beheerslasten Verzekeringen Kosten salarisadministratie Automatiseringskosten Contributies en abonnementen Examenkosten Kantoorkosten Huur apparaten Telecommunincatie Drukwerk / kopieerkosten Onderhoud machines Advieskosten Externe legitimatie

4.4.2

4.4.3

Inventaris, apparatuur en leermiddelen Materialen Veiligheidsmiddelen Overige leerlingkosten

Overige Reklamekosten Representatiekosten Kantinekosten Incassokosten bijdragen leerlingen Overige

Uitkomst 2011 EUR 27,795 6,380

Financiële baten en lasten

5.1 5.1.1 5.1.2

Financiële baten Rentebaten Overige financiële baten

5.5 5.5.1 5.5.2

Financiële lasten Rentelasten Overige financiële lasten

174,915

26,756 5,182 1,587 3,542 31,973 11,239 11,980 14,095 17,996 8,112 21,953 21,167 7,211 2,088 184,881

126,958

65,000 10,000 10,000 85,000

74,981 11,960 11,339 98,280

40,798

3,200 12,000 5,000 4,000 11,000 35,200

19,613 8,068 5,297 4,945 2,459 40,382

376,846

285,400

323,543

103,602 17,174 6,182

8,989 12,255 8,348 8,742 2,464

Uitkomst 2011 EUR

Begroting 2011 EUR

Uitkomst 2010 EUR

3,090

3,500 0 3,500

882 0 882

55,247

57,000 3,100 60,100

54,768 59 54,827

-52,157

-56,600

-53,945

2,811 279

53,732 1,515

Saldo financiële baten en lasten (last)

Uitkomst 2010 EUR

25,000 5,000 1,500 2,700 10,000 10,000 10,000 7,500 20,000 6,500 20,000 45,000 2,000 0 165,200

2,396 2,941 18,122 9,487 14,121 21,259 19,042 6,607 24,657 54,870 1,413 0

Totaal overige instellingslasten

5

Begroting 2011 EUR

Leidse Instrumentmakers Stichting Namens de Raad van Toezicht, Namens het bestuur,

J.W. van Vessem

Prof. Dr. P.H. Kes, Penningmeester.

B12

B9

Enkelvoudige balans per 31 december 2011

1

Activa

2011-12-31 EUR

2010-12-31 EUR

Vaste activa 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3

Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen Inventaris en apparatuur Overige

1,989,038 85,496 36,881

2,096,015 67,424 54,159 2,111,415

1.3

Financiële vaste activa

1.3.1 1.3.6

Deelneming Effecten

217,567 12,674

Totaal vaste activa

2,217,598

287,656 12,151 230,241

299,807

2,341,656

2,517,405

Vlottende activa

1.5

Vorderingen

1.5.1 1.5.2 1.5.3 1.5.8

Debiteuren Kortlopende vorderingen op OCW Verbonden partijen Overlopende activa

1.7

5,300 45,222 174,957 55,852 281,331

141,481

Liquide middelen

203,200

267,725

Totaal vlottende activa

484,531

409,206

2,826,187

2,926,611

Totaal activa

2 2.1 2.1.1 2.1.2

Passiva Eigen vermogen Algemene reserve (Publiek) Algemene reserve (Privaat)

2011-12-31

2010-12-31

EUR

EUR

1,238,088 3,001

Totaal vermogen

2.3 2.3.3.1 2.3.3.2

Voorzieningen Onderhoud Overige voorzieningen

2.4 2.4.3

Langlopende schulden Kredietinstellingen

2.5 2.5.1 2.5.3 2.5.4 2.5.5 2.5.7 2.5.8 2.5.10

24,156 45,222 35,553 36,550

Kortlopende schulden Kredietinstellingen Crediteuren Ministerie van OCW Verbonden partijen Belastingen en premies soc verzekeringen Pensioenschulden Overlopende passiva

1,277,942 2,035 1,241,089

354,899 43,350

1,279,977

319,660 19,550 398,249

853,060

339,210 937,191

853,060 84,131 11,952 21,685 0 66,252 16,257 133,512

Totaal passiva

B13

937,191 84,131 70,534 29,639 2,035 60,155 16,012 107,727

333,789

370,233

2,826,187

2,926,611

B10

Enkelvoudige staat van baten en lasten 2011 2011 EUR

3

Baten

3.1 3.3 3.5

Rijksbijdragen Les en Examengelden Overige baten

1,781,927 6,450 388,508

Totaal baten

4

Lasten

4.1 4.2 4.3 4.4

Personele lasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige instellingslasten

1,405,822 139,954 261,313 289,809

Saldo baten en lasten

5

Financiële baten en lasten Financiële baten Financiële lasten Saldo fin. baten en lasten

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering 5.2

2010 EUR

1,673,106 2,000 296,800 2,176,885

Totaal lasten

5.1 5.5

2011 EUR

1,808,727 0 353,382 1,971,906

1,336,447 142,700 225,000 210,200

2,162,109

1,370,138 133,032 245,563 280,775

2,096,898

1,914,347

2,029,508

79,987

57,559

132,601

3,000 -51,786

1,500 -60,000 -48,786

3,486 -55,252 -58,500

-51,766

31,201

-941

80,835

Resultaat deelnemingen

-70,089

-5,300

-39,531

Exploitatieresultaat

-38,888

-6,241

41,304

B14

B11

Toelichting behorende tot de enkelvoudige balans per 31 december 2011

1.2

Materiële vaste activa

Mutaties 2011 Aanschaf- Afschrijving t/m waarde t/m 2010 31-12-2010

1.2.1 1.2.1.1 1.2.1.2 1.2.1.3

1.2.3

Desinves- Afschrijving 2011 tering 2011

Boekwaarde 31-12-2011

EUR

EUR

EUR

EUR

3,204,132

1,406,250

1,797,881

0

0

105,780

1,692,101

292,234

0

292,234

0

0

0

292,234

0.00

67,482

61,582

5,900

0

0

1,197

4,703

10.00

3,563,848

1,467,832

2,096,015

0

0

106,977

577,292

520,242

57,050

33,771

0

13,189

77,632

6.67

216,685

210,576

6,109

0

0

675

5,434

33.33

69,773

65,508

4,265

0

0

1,835

2,430

20.00

Totaal

863,750

796,326

67,424

33,771

0

15,699

85,496

Overige

436,548

382,388

54,159

0

0

17,278

36,881

4,864,146

2,646,546

2,217,598

33,771

0

139,954

2,111,415

Gebouwen en terreinen Gebouwen Terreinen Verbouwing

Inventaris en apparatuur Machines Hardware Software

EUR

OZB waarde gebouwen en terreinen Verzekerde waarde gebouwen

1.3

Financiële vaste activa Deelneming

Bedrag EUR 5,520,000 5,609,500

Boekwaarde 31-12-2010

Peildatum 1 januari 2011 aanslagjaar 2012 1 januari 2012 prolongatie 20 december 2011

Investeringen 2011

Desinvesteringen

Resultaat 2011

Boekwaarde 31-12-2011

2011 EUR

EUR

EUR

EUR

EUR

Deelneming Stichting Vrienden van de LIS Deelneming Ver. bev. opl. instrumentmakers

285,621

0

0

-71,055

214,566

2,035

0

0

966

3,001

Totaal

287,656

0

0

-70,089

217,567

Effecten

1.3.5 1.3.5.1

Boekwaarde 31-12-2010

Investering 2011

Desinvestering 2011

Herbelegd dividend

Boekwaarde 31-12-2011

EUR

EUR

EUR

EUR

EUR

Effecten Obligaties

12,151

0

0

523

12,674

Totaal

12,151

0

0

523

12,674

Op 31 december 2011 bevat de effectenportefeuille 197,7086 participaties in het BNP P Euro Obligatiefonds. De beurswaarde per 31 december 2011 bedraagt € 19.628. Verder is er op de belegingsrekening een positief banksaldo per 31 december 2011 van € 1.344 welk onder de liquide middelen is opgenomen.

B15

%

3.33

1,989,038

OZB en verzekerde waarden gebouwen

1.2.a.1 1.2.a.2

1.3.1 1.3.1

Afschrijving percentage

EUR

Totaal materiële vaste activa

1.2.a

Investering 2011

EUR

Totaal 1.2.2 1.2.2.2 1.2.2.3 1.2.2.4

Boekwaarde 31-12-2010

div

VLOTTENDE ACTIVA 2011-12-31 EUR

2010-12-31 EUR

1.5

Vorderingen

1.5.1

Debiteuren Conform sub administratie

5,300

24,156

Totaal debiteuren

5,300

24,156

45,222

45,222

158,302 16,655 174,957

51,314 -15,761 35,553

1.5.2 1.5.2.1

Kortlopende vorderingen op OCW Vakantietoelage

1.5.3

Verbonden partijen Stg Vrienden van de LIS Vereniging bev. Opl. Instrumentmakers

1.5.6

Overlopende activa Vooruitbetaalde kosten te ontvangen leerlingbijdragen Salarissen Boekhandel van Dijk Overige

6,050 0 400 27,978 21,424

7,327 13,664 0 15,559

Totaal vorderingen

55,852

36,550

123,029

90,167

2011-12-31 EUR

2010-12-31 EUR

1.7

Liquide middelen

1.7.1 1.7.2

Kasmiddelen Banken

370 202,830

471 267,254

Totaal liquide middelen

203,200

267,725

Onder de liquide middelen is ultimo 2011 een bedrag van € 15.604 (2010: € 24.046) begrepen wat niet ter vrije beschikking staat. Dit bedrag is bestemd voor financiering van een samenwerkingsproject met de provicie Zuid Holland. De verplichting is opgenomen onder de kortlopende schulden.

2

Passiva

2.1

Eigen vermogen

Mutaties 2011 Bestemming Resultaat Resultaat deelnemingen EUR EUR

Saldo 31-12-2010 EUR 2.1.1 2.1.2

2.3

EUR

Algemene reserve Publiek Algemene reserve Privaat

1,277,942 2,035

31,201

-71,055 966

1,238,088 3,001

Totaal algemene reserve

1,279,977

31,201

-70,089

1,241,089

Mutaties 2011

Voorzieningen Saldo 31-12-2010 EUR

2.3.3.1 2.3.3.2

Saldo 31-12-2011

Dotaties 2011

Onttrekking 2011

Vrijval 2011

EUR

EUR

EUR

Saldo 31-12-2011 EUR

Onderhoudsvoorziening Egalisatie Inventaris

319,660 19,550

60,000 30,000

24,761 6,200

0 0

354,899 43,350

Totaal voorzieningen

339,210

90,000

30,961

0

398,249

B16

Onderhoudsvoorziening Ultimo 2010 is komen vast te staan dat de eerder geprognostiseerde herinirichting van het terrein waarop de LiS is gesitueerd wordt uitgesteld. Hierdoor is herziening van de onderhoudsvoorziening noodzakelijk aangezien het pand langer zal worden gebruikt dan eerst werd aangenomen. Volgens het in het onderhoudsplan 2007 opgenomen onderhoud, zal de dotatie tenminste € 60.000 per jaar moeten bedragen. Die dotatie heeft plaatsgevonden ten laste van de huisvestingskosten. Egalisatie Inventaris In de periode 2009-2011 zijn uit ontvangen subsidies machines gekocht. De ontvangen subsidie valt, evenredig aan de afschijving, vrij ten gunste van het resultaat. Van deze voorziening heeft ca € 90.000 betrekking op een periode langer dan 5 jaar in de toekomst.

2.4

Langlopende schulden

2.4.3

Kredietinstellingen

Hypothecaire lening Rabobank

Mutaties 2011 Saldo Aangegane Aflossing 31-12-2010 lening o/g 2011 2011 EUR 937,191

EUR

EUR 84,131

Saldo 31-12-2011 EUR 853,060

Rente %

Looptijd

5.19

12 jaar

Inzake de financiering van het vereveningsbedrag, in het kader van de OKF betaald aan het ministerie van OCW, heeft de LIS op 20 februari 1998 een geldlening afgesloten bij de Rabobank Leiderdorp voor een bedrag van € 2.101.002,-. De lening heeft een looptijd van 25 jaar. De aflossing heeft plaats in 299 maandelijkse termijnen van € 7.010,90 en een slottermijn in 2023. Het aflossingsbestanddeel over 2011 ad € 84.131,- is gerubriceerd onder de kortlopende schulden. Per 1 april 2009 is de tot dan geldende variabele rente van deze hypotheek middels een swap constructie gefixeerd op 4,19%, welke wordt verhoogd met een debiteuren opslag van 1,0%, met een looptijd tot april 2013.

2.5

Kortlopende schulden

2011-12-31

2010-12-31

EUR

EUR

2.5.1

Kredietinstellingen Dit betreft de aflossing van de hypotheek in komend boekjaar

84,131

84,131

2.5.3

Crediteuren

11,952

70,534

21,685

29,639

0

2,035

De post crediteuren bestaat uit handelscrediteuren. Deze posten zijn begin 2012 afgewikkeld. 2.5.4

Ministerie van OCW Overlopende subsidie, conform model G

2.5.5

2.5.7 2.5.7.1 2.5.7.2

Verbonden partijen Vereniging tot bev.opl Instrumentmaker

Belastingen en premies sociale verzekeringen Loonheffingen Omzetbelasting

2.5.8

Pensioenschulden (ABP)

2.5.10

Overlopende passiva Te betalen adm/accountantskosten Vakantie- en bindingstoelage PZH Project Vooruitontvangen subsidie Overige

66,252 0

60,155 0 66,252

60,155

16,257

16,012

9,500 46,493 15,604 20,000 41,915

9,500 46,258 24,046 0 27,921 133,512

B17

107,725

B12

Toelichting behorende tot de enkelvoudige staat van baten en lasten over 2011

3

Baten

3.1

Rijksbijdragen OCW

3.1.1

(Normatieve) Rijksbijdrage OCW Wachtgeld in rijksbijdrage

3.1.2

Overige subsidies OCW

Uitkomst 2011 EUR 1,623,270 53,892 1,677,162 104,765 1,781,927

Begroting 2011 EUR 1,617,106 53,000 1,670,106 3,000

Uitkomst 2010 EUR 1,694,375 0 1,694,375 114,352 1,808,727

1,781,927

1,673,106

1,808,727

Totaal rijksbijdragen OCW

De normatieve rijksbijdrage OCW ad € 1.677.161,96 is conform de met de beschikking van 20 oktober 2011 met kenmerk 2011/2/232632 (286169-7) toegekende rijksbijdrage.

3.1.2

Overige subsidies OCW

Uitkomst

Begroting

Uitkomst

2011

2011 EUR

2010

EUR

Omschrijving: Innovatiebox 2006-2011 Wachtgeld 2010 (in 2011 in rijksbijdrage) LGF - Rugzakfinanciering Salarismix Taal en rekenen (t/m 2013)

3.3

Les- en Examengelden

3.3.5

Examengelden

16,101 53,138 4,171 31,166 9,776

34,975 0 8,597 55,253 5,940

Totaal overige subsidies OCW

104,765

Uitkomst 2011 EUR 6,450

EUR

3,000

Begroting 2011 EUR 2,000

114,352

Uitkomst 2010 EUR 0

6,450

6,450

Totaal les en examengelden

3.5

Overige baten

3.5.1 3.5.8 3.5.8.1 3.5.8.2 3.5.8.2 3.5.8.4 3.5.8.5 3.5.8.6

Ouder- en deelnemersbijdragen Overige Exploitatie glasafdeling Doorberekende salariskosten Subsidie RUL Vrijval voorzieningen Doorberekend aan leerlingen Overige opbrengsten

Uitkomst 2011 EUR

0

2,000

Begroting 2011 EUR 18,450

0 104,015 97,900 6,200 120,435 41,508

47,000 40,000 65,000 600 81,000 53,200

388,508

B18

Uitkomst 2010 EUR

10,000

370,058

Totaal overige baten

0

12,062 5,726 80,351 97,900 1,450 84,239 71,654 341,320

296,800

353,382

4

Lasten

4.1

Personele lasten

4.1.1

Lonen en salarissen Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies

4.1.2

4.1.3

Overige personele lasten Uitzendkrachten en inleners Overige personeelslasten Opleidingen Totaal overige personele lasten

Uitkomst 2011 EUR

Begroting 2011 EUR

1,064,738 117,181 129,498 1,311,417 53,722 19,377 21,306

1,313,947

1,031,418 114,729 124,033 1,270,180

1,313,947

94,405

0 12,500 10,000 22,500

0

0

0

1,405,822

1,336,447

1,370,138

Uitkeringen (-/-)

Totaal personele lasten

Uitkomst 2010 EUR

Uitkomst 2011 EUR

Begroting 2011 EUR

70,632 16,210 13,116 99,958

Uitkomst 2010 EUR

4.2

Afschrijvingen

4.2.2 4.2.2.1 4.2.2.2 4.2.2.3

Gebouwen Verbouwingen Inventaris en Apparatuur Overige materiële vaste activa Herwaardering inventaris

105,780 1,197 15,699 17,278

105,700 17,000 20,000

105,768 2,014 15,976 9,274

Totaal afschrijvingen

139,954

142,700

133,032

4.3

Huisvestingslasten

4.3.2 4.3.3.1 4.3.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.3.7

Verzekeringen Dotatie onderhoudsvoorziening Klein onderhoud en exploitatie Totaaal onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen Doorbelaste huisvestingskosten

Uitkomst 2011 EUR

Begroting 2011 EUR 14,016

60,000 33,321

Totaal huisvestingslasten

B19

14,000 40,000 30,000

Uitkomst 2010 EUR 13,848 60,000 18,979

93,321 71,913 44,623 40,934 -3,494

75,000 30,000 40,000 -4,000

78,979 78,464 39,639 40,430 -5,797

261,313

225,000

245,563

4.4

Overige instellingslasten

4.4.1

Administratie- en beheerslasten Accountant en administratiekantoor Overige beheerslasten Verzekeringen Kosten salarisadministratie Automatiseringskosten Contributies en abonnementen Examenkosten Kantoorkosten Huur apparaten Telecommunincatie Drukwerk / kopieerkosten Onderhoud machines Advieskosten Externe legitimatie

4.4.2

4.4.4

Uitkomst 2011 EUR 21,172 6,180 2,396 2,941 18,122 9,460 14,121 20,714 3,987 6,607 24,657 28,853 1,413 0

Inventaris, apparatuur en leermiddelen Materialen Veiligheidsmiddelen Overige leerlingkosten

Financiële baten en lasten

5.1 5.1.1 5.1.2

Financiële baten Rentebaten Overige financiële baten

5.5 5.5.1 5.5.2

5.2

94,409

18,289 8,068 5,297 4,945 0

34,777

3,000 12,000 5,000 4,000 10,000 34,000

289,809

210,200

Begroting 2011 EUR

1,500 3,000

1,500

51,786

57,000 3,000 60,000

-48,786

-58,500

50,860 926

Uitkomst 2011 EUR

Resultaat deelnemingen

Resultaat Stichting Vrienden van de LIS Resultaat Vereniging tot bevordering van de opleiding tot instrumentmaker

56,632 11,960 11,339

2,721 279

Saldo financiële baten en lasten

Publiek

Privaat

B20

1,587 3,542 31,973 11,239 11,980 14,095 3,176 8,112 21,953 21,167 7,211 2,088

45,000 10,000 10,000 65,000

Uitkomst 2011 EUR

Financiële lasten Rentelasten Overige lasten

20,940 5,182

111,200

5,432 12,255 8,348 8,742 0

Totaal overige instellingslasten

21,000 5,000 1,500 2,700 10,000 10,000 10,000 7,500 5,000 6,500 20,000 10,000 2,000

Uitkomst 2010 EUR

133,271

71,053 17,174 6,182

Overige Reklamekosten Representatiekosten Kantinekosten Incassokosten bijdragen leerlingen Overige

5

Begroting 2011 EUR

Begroting 2011 EUR

138,123

79,931

36,599

280,775

Uitkomst 2010 EUR

3,486 0 3,486

55,252 0 55,252

-51,766

Uitkomst 2010 EUR

-71,055 966

-5,300 0

-41,566 2,035

-70,089

-5,300

-39,531

C2

(Voorstel) Bestemming van het exploitatiesaldo Voorgesteld wordt het negatieve exploitatiesaldo ad € 38.888 als volgt te muteren in het eigen vermogen: Publiek 2011

Privaat 2011

EUR

EUR

Eigen vermogen per aanvang boekjaar Verrekening exploitatiesaldo

1,277,942 -39,854

2,035 966

Eigen vermogen per ultimo boekjaar

1,238,088

3,001

Dit voorstel, dat nog goedgekeurd dient te worden door het bestuur, is voorshands in de jaarrrekening verwerkt.

C3

Gebeurtenissen na balansdatum In 2012 worden de contractactiviteiten geïntensiveerd. Bij de Stichting Vrienden van de LiS (opgenomen in de consolidatie) is daartoe een afdeling LisTop opgericht. Een nadere toelichting is opgenomen in het jaarverslag 2011.

D

Gegevens over de rechtspersoon 2011 Bestuursnummer Naam instelling

41894 Leidse Instrumentmakers Stichting

Adres Postcode / Plaats Telefoon Fax E-mail Internet-site

Einsteinweg 61 2333 CC Leiden 071-5681169 071-5681160 [email protected] http://www.lis-mbo.nl/

Contactpersoon Telefoon Fax E-mail

De heer ing. D.W. Harms (Directeur) 071-5681169 071-5681160 [email protected]

Brin Naam Sector

02OV Leidse Instrumentmakers School BVE

B23

G.

Geoormerkte doelsubsidies OCW.

1

Geoormerkt en aflopend op 31-12-2011. Omschrijving

Jaar en kenmerk

Ontvangen t/m 2010

Besteed t/m 2010

Saldo 01-01-2011

T.b.v. invest.

Saldo 31-12-2011

EUR

EUR

EUR

EUR

EUR

EUR

EUR

EUR

0 0

45,253 2,639

35,253 0

10,000 2,639

0 -2,639

10,000 0

0 0

0 0

16,101 3,128 0

10,150 0 0

0 2,606 45,254

10,150 2,606 45,254

0 0

0

0 0 0

Bek-10/46917 Bek-10/96894

Innovatiebox 2010 LGF 2010/2011

BEK-10/48241 BEK-10/56085

0 5,734

Salarismix 2011

BEK-11/25885

45,254

26,251 3,128 0

Innovatiebox 2011

BEK-11/25914

24,825

0

0

0

24,825

24,825

0

0

LGF 2011/2012

BEK-11/52143

11,991

0

0

0

11,991

5,991

0

6,000

87,804

77,271

54,482

22,789

82,037

98,826

0

6,000

Bedrag toewijzing

Ontvangen t/m 2010

Besteed t/m 2010

Saldo 01-01-2011

Ontvangen in T.b.v. exploitatie 2011

T.b.v. invest.

Saldo 31-12-2011

EUR

EUR

EUR

EUR

EUR

0 14,774

16,626

9,776

0

0

14,774

16,626

Bedrag Ontvangen t/m toewijzing 2010

Geoormerkt en doorlopend na 2011 Omschrijving

Taal en rekenen 2010 Taal en rekenen 2011

Jaar en kenmerk

BEK-09/133303 BEK-10/90541

Totaal doorlopend

3

Samenvatting

EUR

1 2

Aflopend Doorlopend Totaal

H.

Ontvangen in T.b.v. exploitatie 2011

Salarismix 2010 Conjuncturele gevolgen '10

Totaal aflopend

2

Bedrag toewijzing

87,804 14,774 102,578

EUR

EUR

EUR

6,850

0

5,940

0

910

0

14,774

0

0

14,774

9,776

6,850

14,774

5,940

0

15,684

Besteed t/m 2010

Saldo 01-01-2011

T.b.v. invest.

Saldo 31-12-2011

EUR

EUR

EUR

EUR

0 0

6,000 15,684

0

21,684

EUR

Ontvangen in T.b.v. exploitatie 2011 EUR

77,271 16,626

54,482 9,776

22,789 6,850

82,037 14,774

93,897

64,258

29,639

96,811

EUR

98,826 5,940 104,766

Bezoldiging van bestuurders en toezichthouders. Uitkomst 2011 EUR

Directie ing. D.W. Harms, directeur

Begroting 2011 EUR 93,167

Bestuur en Raad van Toezicht Geen beloningen.

B24

96,762

Uitkomst 2010 EUR 93,770

2011 Vereniging bev opl Instrumentmaker

Jaarrekening 2011 Vereniging tot bevordering van de opleiding tot instrumentmaker

Leiden

Inhoudsopgave

A Toelichting op onderdelen van het Jaarverslag B B1 B2 B3 B4 B5

Jaarrekening 2011 Grondslagen voor de jaarrekening Balans per 31 december 2011 Staat van baten en lasten 2011 Toelichting op de balans per 31 december 2011 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2011

E Overige gegevens E1 (Voorstel) Bestemming van het resultaat

Pagina 1

2011 Vereniging bev opl Instrumentmaker

A

Toelichting op onderdelen van het Jaarverslag Juridische structuur Ten behoeve van de Leidse Instrumentmakers school zijn, vanaf 1 januari 2010 drie juridische eenheden actief die allen geconsolideerd worden in de jaarrekening van de Leidse Instrumentmakers Stichting. Deze juridische eenheden zijn: 1. Leidse Instrumentmakers Stichting (Bestuursnummer OCW 41894) 2. Stichting Vrienden van de LIS. 3. Vereniging tot bevordering van de opleiding tot instrumentmaker Overdracht activiteiten per 1 januari 2010. Tot 1 januari 2010 werd de LIS geëxploiteerd door de Vereniging tot bevordering van de opleiding tot instrumentmaker, vanaf 1 januari 2010 door de Leidse Instrumenmakers Stichting. De overdracht van de onderwijsinstelling heeft plaats gevonden bij notariele akte, verleden op 3 februari 2010. Bij deze overdracht zijn alle rechten en plichten, bezittingen en schulden alsmede het onroerend goed en het eigen vermogen overgedragen. Statutenwijziging in 2010 Op dertig juni 2010 zijn de statuten van de Vereniging aangepast, waarbij het doel van de vereniging is gewijzigd in het toezicht houden op de Leidse Instrumenmakers Stichting. In deze hoedanigheid fungeren de bestuursleden van de Vereniging als Raad van Toezicht van de Leidse Instrumenmakers School. Bestuurssamenstelling Het Bestuur van de Vereniging is op 31 december 2011 als volgt samengesteld. Prof. Dr. J. Schmidt (voorzitter) Dr. A.J. van Strien (vice voorzitter) Mevrouw Dr. J. Katgert-Merkelijn (secretaris) Prof. Dr. P.H. Kes (penningmeester)

B

Jaarrekening 2011

B1

Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld volgens de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. In deze regeling is bepaald dat de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in het bijzonder RJ 660 Onderwijsinstellingen) van toepassing zijn en met inachtneming van de daarin aangeduide uitzonderingen. Vreemde Valuta Voor zover van toepassing worden activa en passiva omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Koersverschillen welke ontstaan bij de omrekening worden aangemerkt als resultaat. Grondslagen voor de waardering van de activa en passiva Algemeen Alle activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde , tenzij anders vermeld. Materiële vaste activa Inventaris en apparatuur: De aanwezige inventaris en apparatuur werd gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van de jaarlijks toegepaste afschrijvingen die zijn afgestemd op de geschatte levensduur van de betreffende activa en tijdsevenredig worden berekend. Als activeringsgrens voor de onder dit hoofd te plegen investeringen geldt vanaf 1 januari 2004 een bedrag van EUR 750,per eenheid. De gehele inventaris is per januari 2010 overgedragen. Grondslagen voor de bepaling van het exploitatiesaldo Het exploitatiesaldo wordt bepaald als het verschil tussen de baten en lasten. De baten en lasten worden, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde algemene grondslagen en grondslagen voor de waardering van activa en passiva, toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Baten worden slechts verantwoord voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Lasten en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in aanmerking genomen zodra deze voorzienbaar zijn. Er is voor 2011 geen begroting opgemaakt.

Pagina 2

2011 Vereniging bev opl Instrumentmaker

B2

Balans per 31 december 2011.

1

Activa

2011-12-31 EUR

2010-12-31 EUR

Vlottende activa 1.5 1.5.3

Vorderingen Verbonden partijen

3,001

2,035 3,001

2,035

Totaal vlottende activa

3,001

2,035

Totaal activa

3,001

2,035

2

Passiva

2.1 2.1.1 2.1.3

Eigen vermogen Algemene reserve (Privaat) Bestemmingsreserves (Privaat)

2011-12-31 EUR

2010-12-31 EUR

3,001 0

2,035 0

Totaal vermogen

3,001

2,035

Totaal passiva

3,001

2,035

Pagina 3

2011 Vereniging bev opl Instrumentmaker

B3

Staat van baten en lasten 2011 Begroting 2011 EUR

2011 EUR

3

Baten

3.4

Contributies

1,305

4

Lasten

4.4

Overige instellingslasten

227

Totaal lasten

Saldo baten en lasten

5

Financiële baten en lasten

5.1 5.5

Financiële baten Financiële lasten Saldo fin. baten en lasten

Exploitatieresultaat

0 1,305

Totaal baten

2010 EUR 2,035 0

0

2,035

0

227

0

0

1,078

0

2,035

0 -112

0 0

0 0

-112

0

0

966

0

2,035

Pagina 4

2011 Vereniging bev opl Instrumentmaker

B4

Toelichting op de balans per 31 december 2011

VLOTTENDE ACTIVA 1.5.3

Verbonden partijen: Leidse Instrumentmakers Stichting

2

Passiva

2.1

Eigen vermogen

3,001

Mutaties 2011 Overdracht Resultaat 01-01-2011 2011

Saldo 31-12-2010 EUR 2.1.2 2.1.2

Algemene reserve (2010 : Publiek) Algemene reserve (2011 : Privaat)

0 2,035

Totaal algemene reserve

2,035

B5

Toelichting op de staat van baten en lasten over 2011

3

Baten

3.5

Overige baten

3.5.8 3.5.8.3

Overige Contributie vereniging

4 4.4

Lasten Overige instellingslasten

4.4.1

Administratie- en beheerslasten Overige beheerslasten Contributies en abonnementen

Financiële baten en lasten

5.5 5.5.1 5.5.2

Financiële lasten Rentelasten Stichting Vrienden (R/C)

Saldo financiële baten en lasten

E

Overige gegevens

E1

Bestemming van het resultaat

Saldo 31-12-2011

EUR 0 0

0

EUR 0 966

0 3,001

966

3,001

Begroting 2011 EUR

1,305 1,305

0 0

1,305

0

Uitkomst 2011 EUR

Uitkomst 2010 EUR

2,035

Begroting 2011 EUR

200 27

Totaal overige instellingslasten

5

EUR

Uitkomst 2011 EUR

Totaal overige baten

2035

227

0 0 0

227

0

Uitkomst 2011 EUR

Begroting 2011 EUR

112 0 112

0 0 0

112

0

2,035

2,035

Uitkomst 2010 EUR 0 0 0

0

Uitkomst 2010 EUR

0 0 0

0

Voorgesteld wordt het exploitatiesaldo van € 966 te muteren in de de algemene reserve, waarna deze reserve ultimo 2011 € 3,001 bedraagt. Dit voorstel, dat nog goedgekeurd dient te worden door het bestuur, is voorshands in de jaarrrekening verwerkt.

Pagina 5

2011 Vereniging bev opl Instrumentmaker

Pagina 6

2011 Vereniging bev opl Instrumentmaker

Pagina 7