Inleiding Uniek zijn zowel hoofdpersoon Jane McBride als het eiland waar zij voor strijd. Señorita Juanna, zoals de eilanders haar kennen, probeert het ideaal van haar ouders, de vermaarde Iers-Engelse wetenschappers Burton en Jeanette McBride-Chesterfield, te verwezenlijken. Maar daarbij heeft ook zij heel wat hobbels te overwinnen. Haar strijd lijkt verloren als enkele multinationals burgemeester Juan Del Golfo voor zich weten te winnen en het massatoerisme zich nog verder als een olievlek over de Canarische Eilanden dreigt te verspreiden.
Het verhaal is geschreven door Wiebe Glastra op grond van het plot dat door zijn vrouw Agnes Glastra is bedacht. Zij zijn voor hun inspiratie naar El Hierro gegaan, het tot dan toe kleinste eiland van de Canarische archipel, dat zich voorlopig nog heeft kunnen vrijwaren van het massatoerisme en het ecotoerisme heeft weten te omhelzen.
1. La Única Jane verbreekt de telefoonverbinding en tuurt nog even in gedachten verzonken over de golven naar de grillige wolken die boven de oceaan hangen. Ze draait zich om en loopt zo van de veranda rechtstreeks de keuken in, om bijna gedachteloos het knopje van de waterkoker in te drukken. Volledig routinematig maakt ze een nieuwe pot Rooibos thee, haar favoriete theesoort nadat ze voorgoed haar koffieverslaving achter zich had gelaten. ... Tante Sophie kent haar zó goed, haar gevoel voor rechtvaardigheid en haar oprechte motieven, maar ook haar gedrevenheid. Tante weet te luisteren en te bemoedigen, maar ook tegengas te geven als Jane dat nodig heeft. Tante Sophie is geen jaknikker als Jane weer eens met een van haar wilde ideeën aan komt zetten. Nee, tante heeft meer van het leven gezien en is door schade en schande wijzer geworden tijdens de opbouw van het bedrijf, samen met oom Henry, die een pionier was in zijn branche. ... De waterkoker klikt uit. Ze giet het water in een kopje, dompelt het zakje erin, gooit het leeg, schenkt de rest van het water in de pot en hangt het zakje erin. Zo heeft ze dat geleerd, op een van haar vakanties in Zuid-Afrika. Zo maak je de beste Rooibos. Zo deed ze het in Engeland en zo doet ze dat ook nu op La Única, volledig op de automatische piloot. Ze loopt de veranda weer op, leunt met haar rug tegen de koele muur en speurt de horizon af, om enkele minuten later weer naar binnen te gaan en de verse thee in te schenken in het porseleinen kopje met Engels jachttafereel, dat ze van tante Sophie had gekregen toen ze voor haar marketing studie aan de Oxford Brookes University het huis van haar pleegouders in Londen verliet. De veranda is haar lievelingsplekje. Uit de zon, uit de wind, uit het zicht. Helemaal voor zich alleen. Een plek om na te kunnen denken, of helemaal mallotig uit haar dak te gaan als ze een van haar favoriete CD's uit volle borst meegalmt. Maar vandaag is het een denkdag. Ze kan de zaken met moeite op een rijtje krijgen, alhoewel ze precies weet wat ze wel en wat ze niet wil. Het theekopje vindt z'n weg naar haar mond zodra de thee voldoende is afgekoeld. De smaak van de Rooibos prikkelt haar en zo wordt ze wakker uit haar vicieuze gedachtencirkel. ...
2
Tante Sophie geloofde in Jane. Dat ze het helder zag en dat ze in staat zou zijn haar kennis en kundigheid in te zetten voor het behoud van de ecologische status van het eiland en te voorkomen dat die stomme burgemeester Juan Del Golfo z'n zin zou krijgen door de hele boel hier te verpesten met z'n bizarre ideeën over ecotoerisme. Ja hoor, economisch toerisme bedoelt hij natuurlijk. Voor hem geldt geld en groeien, maar duurzaamheid kan hem niet boeien. Actie voeren, een petitie, demonstreren, dat zal ze. Het mag en zal niet gebeuren dat hij dit eiland verwoest. "Maar ja, Jane, je bent geen eilander! Je pa heeft dit óók geprobeerd, op Tenerife, waar hij als sterrenkundige werkte, maar hij was óók geen eilander en je weet wat het hem heeft gekost. Nee, ik ga het anders doen. Maar hoe? Ik moet die eilanders voor me winnen en ze meenemen in het proces. Nee, ik moet ze winnen voor hún eiland. Hun ogen openen voor het unieke en de schoonheid van hún stukje bijzondere vulkanische natuur op deze aardbol. Maar ja, ik ben geen eilander..." Ze is strijdlustig, maar voelt zich tegelijkertijd ook zó machteloos. ... Ja, ze is geen eilander, dat kan iedereen meteen zien. Haar rode krullen verraden duidelijk haar niet-Spaanse afkomst. Maar wie Juanna, zoals ze voor haar Spaanse contacten heet, alleen van de telefoon kent, denkt toch echt met een autochtone Canariepiet te maken te hebben. Haar dubbele nationaliteit en perfecte tweetaligheid dankt ze aan het feit dat ze geboren werd twee jaar na de verhuizing van haar ouders van Engeland naar Tenerife. Haar rode krullen zijn de 'schuld' van haar opa en oma van vaders kant, de McBride's, die in het begin van de vorige eeuw vanuit Belfast in NoordIerland naar Bristol, de havenstad in Zuid-West Engeland aan de overkant van de Ierse Zee waren getrokken, op zoek naar beter werk. Eilanders dus, maar wel 'van een andere planeet', gelukzoekers met een economisch motief. Een bedreiging voor de eigen bevolking die ook werk zocht. Het zit haar dus wel in de genen, dat ze iets heeft met het leven op een eiland. Maar het zit haar ook tegen, dat ze van een ander eiland komt. Er is altijd een bepaald gevoel van naijver en bedreiging of van competitie tussen de autochtonen van de verschillende eilanden. Je bent een 'echte eilander' als je van 'ons eiland' bent. En zo was de cirkel opnieuw rond. Ze is geen Única, ze is een buitenstaander, van het toeristische Tenerife, en zal in de ogen van deze eilanders waarschijnlijk altijd een dubbele agenda hebben. Of nog erger, ze is een buitenlander, en dan nog wel uit Engeland, waarvandaan in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw de eerste toeristen Tenerife overspoelden. En kijk eens hoe ze dat eiland voorgoed veranderd, verpest hebben. Een toeristenparadijs noemen ze dat. Het is niet minder dan een culturele revolutie geworden, waarbij het massatoerisme het karakter en de toekomst van het eiland is gaan bepalen. Dat noemen 3
ze dan 'economische vooruitgang'. Iets wat haar als universitair marketeer vast als muziek in de oren zal klinken. Nee, de achterdocht rond de motieven van deze roodharige schoonheid zit er goed in bij de eilanders van La Única. Maar hoe kan zij met zoveel minpunten in haar persoonlijk profiel ooit deze eilanders overtuigen dat haar motieven anders zijn, goed zijn, in hun voordeel zijn, in het voordeel van hún eiland. En daar bleef ze toch weer hangen. ... Genoeg gepiekerd. Ze loopt de keuken in, schenkt in het voorbijgaan nog een kopje thee in en loopt de trap af naar haar werkkamer in het souterrain. Daar verschanst ze zich achter haar laptop en schrijft ze de gebeurtenissen van deze dag van zich af, in chronologische volgorde, in haar digitale dagboek. Zo hoeft er geen papier verbruikt te worden. De laptop draait uiteraard op zonne-energie, net als alles in haar typisch Canarische huis. ... La Única, een uniek eilandje in de Canarische archipel heeft op dit moment rond de tienduizend inwoners, waarvan de meesten werken in de kleine fruitteelt en aansluitende bedrijfstakken. Een waar paradijs als je dat zo ziet. Papaja's, mango's, meloenen, ananassen, bananen, vijgen, teveel om op te noemen. De winkels liggen er vol mee en de handel en export lopen ook goed. En dan nog de bloemenpracht. Je kijkt je ogen uit als je ziet hoe tussen de keiharde onvruchtbare lavastromen en gestolde rotsblokken plotseling de meest unieke en kleurrijke vegetatie opschiet. Jane's prachtig verbouwde 4
finca, een voormalige boerderij dus, is half overwoekerd door schitterende paarse en roze bougainvillea, terwijl in haar tuin een grote variatie aan wilde oleanders, geraniums en hortensia's, allerlei soorten cactussen en andere bloeiende vetplanten is te bewonderen. Daar tussendoor schieten kleine schichtige hagedissen in uiteenlopende kleur en tekening, die zich snel onzichtbaar maken door tussen de zwarte en bruine lavastenen te kruipen zodra ze onraad bespeuren. Dit paradijsje is haar oase. Een oord van inspiratie, een unieke plek om tot rust te komen. ###
5
2. Tenerife een paradijs voor hemel en aarde Burton McBride werd samen met zijn tweelingzus Sophy geboren in Bristol, als zoon van het gelukzoekende Ierse echtpaar David en Ethel McBride. De McBride's waren namelijk geëmigreerd, van Belfast naar Bristol. Een kleine verandering zou je denken. Hemelsbreed wel, van de ene naar de andere havenplaats, van het ene naar het andere eiland, maar wel van Ierland naar Engeland. En hun accent konden ze maar niet kwijtraken. Burton en Sophy, geboren en opgegroeid in Bristol, hadden daar minder moeite mee. Thuis spraken ze met het Ierse toontje en een rollende 'errr', op school en later op het werk was hun 'English are' niet te onderscheiden van die van anderen in hun omgeving, die 'The Queens English' spraken. Kinderen passen zich in de meeste gevallen zo makkelijk aan. Totdat ze zich in de 'grote mensen maatschappij' moeten bewijzen dat ze net zo slim en wijs zijn als iedereen. Sophy trouwde, Burton ging studeren. Daarmee brak hij los uit de arbeidersklasse van zijn ouders, wat beslist niet eenvoudig was in die tijd, want je was arbeider of je kon studeren. Z'n vader was een harde werker, een autodidact in van-alles-en-nog-wat, als hij maar voor zijn gezin kon zorgen. Zijn leergierigheid maakte hem ook reislustig. Maar dat was in de eerste jaren in Bristol niet mogelijk. Toen de kinderen tien werden besloot vader David, dat een ontdekkingsreis naar Londen uiteraard ook via Stonehenge moest lopen. Deze reis bleef in het geheugen van Burton gegrift als de ontdekking van zijn bestemming. Vanaf dat moment wist hij het zeker, hij wilde astronoom worden. Zijn fascinatie voor de hemellichamen was niet te temmen. ... Burton koos uiteraard voor sterrenkunde, in Cambridge, en studeerde af op Vulkanisme op Mars. Zo was hij betrokken in de analyses van de gegevens, die van de Mariner 9 kwamen, begin zeventiger jaren. Hij was echt in de wolken, zogezegd, toen hij z'n bull in ontvangst nam, dat hij op deze manier geschiedenis had mogen schrijven en beschrijven. Stofwolken waren het, want de vulkaanuitbarstingen op Mars hadden heel wat stof doen opwaaien, dat natuurlijk allang weer was neergedaald. Maar ook daar was toch veel uit af te lezen. Jeanette Chesterfield studeerde ook aan de universiteit van Cambridge, maar zij hield zich bezig met meer aardse zaken tijdens haar specialisatie hydrogeologie. Ze ging letterlijk dieper op de zaken in, als het maar met grondwater te maken had. Een excursie met haar high-school klas naar de grotten van Remouchamps in België had diepe indruk op haar gemaakt en een interesse opgeroepen naar alles wat zich onder de grond afspeelt, met name op het gebied van water verplaatsing en verzameling. 6
... Het leek niet echt op een perfecte match toen Burton en Jeanette elkaar voor het eerst in de studentenvereniging tegenkwamen. Hun werelden lagen nogal ver van elkaar verwijderd. Hij in de wolken, zij down to earth. Zijn rossige krullenkop verraadde meteen zijn afkomst, terwijl haar schattige typisch Engelse koppie ook niet veel kon verbergen. De buitenkant matchte dan misschien niet, maar bij Burton borrelde er meteen wat vanbinnen toen hij Jeanette voor het eerst zag. De maanden die volgden kenmerkten zich door heel wat discussies tot diep in de nacht over van alles wat zich tussen hemel en aarde afspeelt en daaronder en daarbuiten. Hun intensieve contacten door hun studies leidden bijna automatisch tot een ontluikende liefde, die dan ook uitmondde in een huwelijk tussen twee wetenschappen. Maar gelukkig ook tussen twee mensen. Mensen met passie, die geliefd waren om hun gedrevenheid en inzet voor de opkomende milieubeweging van die tijd. Sneller dan gepland werd hun zoon Bruce geboren, waardoor ze toch even pas op de plaats moesten maken en hun drive om de wereld te verbeteren een beetje naar de achtergrond verschoof. Maar het bleef toch kriebelen om meer dan alleen onderzoeker te zijn. Nee, ze wilden iets neerzetten, iets kunnen betekenen voor deze wereld. ... Het kostte heel wat denk- en rekenwerk om tot de conclusie te komen dat het nu of nooit zou zijn om hun vakanties naar de Canarische Eilanden, die hun liefde en voorkeur voor deze eilanden langzaamaan hadden ingeslepen, om te zetten naar een permanent verblijf aldaar. Bruce was net vijf en zou snel kunnen omschakelen naar de nieuwe omgeving en taal. Dat zou later moeilijker kunnen worden. Nu kon hij meteen instromen in het primair onderwijs en het geringe aantal toeristen uit het Verenigd Koninkrijk maakte het ook makkelijker om niet meteen met argwaan aangekeken te worden. Het werd nog makkelijker om de knoop door te hakken toen Burton, vanwege zijn inmiddels internationaal erkende onderzoeksresultaten destijds in het Mars-project, nu plotseling werd gevraagd om op Tenerife te komen helpen met de uitbreiding van het sterrenobservatorium. Deze uitbreiding was ten behoeve van de deelname van het Verenigd Koninkrijk aan de telescopen op Pico del Teide, de hoogste berg van Spanje midden op de Atlantische Oceaan, juist in de Canarische archipel, op Tenerife. Dit was de baan waar hij als jongen al van gedroomd had. Voor Jeanette was het geen vraag of ze naar Tenerife wilde verkassen. Ze was al langer betrokken in een waterproject, dat onderzoek deed naar de watervoorziening en de waterkwaliteit op de Canarische Eilanden. Voor haar zou het ook geen probleem zijn om haar werk op een andere plek voort te zetten en zeker niet als ze zo met haar neus bovenop de realiteit zou zitten. 7
Burton zou ook de kans krijgen om met seismologisch onderzoek mee te werken, vanwege zijn kennis op het gebied van vulkanisme op andere planeten. De vulkanische archipel kon zijn kennis prima inzetten in het kader van te verwachten erupties en de consequenties die dat zou hebben op de geologische en geografische stabiliteit van de regio. Het eiland El Hierro, om maar een voorbeeld te noemen, was ontstaan door ruim duizend vulkanen waarvan er nog steeds zo'n honderdveertig redelijk recent actief waren of kunnen worden. En de berekeningen van Burton dat er in de nabije toekomst een belangrijke uitbarsting aan de zuidkust van El Hierro zou plaatsvinden werden in 2011 wereldnieuws. Een kilometer buiten de haven van La Restinga vond een geweldige onderwatereruptie plaats die boven zee een schitterend schouwspel van kokend water opleverde. De lokale uitbater José Rodriguez staat er nog bij te stralen als hij erover vertelt en hoe het zijn kijk op de schepping en het leven drastisch heeft veranderd. ... Burtons collega's kwamen uit verschillende wetenschappelijke stromingen en sommige van hen waren helemaal gefocust op de grote tsunami die ze verwachtten als gevolg van een enorme aardverschuiving die de helft van het eiland in de zee zou laten zakken. De schokgolf die dat zou teweegbrengen zou enige tijd later de Amerikaanse kust bereiken, met alle gevolgen van dien. Maar goed, de tijdlijn die daar bij hoorde kon wel tussen enkele honderden tot wel vijftienduizend jaar liggen. Genoeg tijd dus om je er op voor te bereiden of de modellen aan te passen. Burton was zich bewust van de relativiteit van de waarheid die sommige wetenschappers verkondigen en met hand en tand verdedigen. Hij wist, al zocht hij regelmatig ook de grenzen van de controverse op, zijn geloofwaardigheid te waarborgen door telkens met deelonderzoeken en publicaties dicht bij de haalbaarheid van de bewijslast te blijven. Hierdoor won hij vertrouwen en wist hij zelfs prominente tegenhangers van zijn theorieën te overtuigen en mee te nemen. Burton was gewaardeerd en geliefd, in zijn wetenschappelijke wereld. Daarbuiten bleef hij op Tenerife 'die rooie' die het maar niet lukte om een beetje meer Spaans te spreken, dan Hola en Buenos Días. ... Jeanette wilde de eerste tijd vooral met Bruce doorbrengen. Hij moest zich ook thuis voelen in zijn nieuwe wereldje. Zij integreerde hierdoor ook sneller. Zij had meer contacten met lokalen, vanwege haar dagelijkse ontmoetingen met andere moeders aan de poort van de school en haar taalgevoel werd ook dankzij de taallessen van de kleine Bruce vanzelf gevoed. Binnen een paar maanden na de emigratie waren ze helemaal gesetteld en hadden ze hun nieuwe dag- en nachtritme rond de schooltijden van de kleine Bruce gedrapeerd. Burton was vaak in de nacht in het observatorium op El Teide, maar had ook wel eens 8
dagdiensten als er zonne-erupties onderzocht moesten worden. Het was een boeiende tijd, waarin veel onderzocht en gepubliceerd moest worden. Ook Jeanette kon haar hart ophalen en haar droombaan vorm en inhoud geven. Ze was regelmatig op korte expedities, maar hoefde daar nu veel minder voor te reizen dan toen ze nog in Engeland woonden. Nu kon ze gewoon in haar eigen bed slapen en hoefde niets te missen van de ontwikkelingen die hun opgroeiende kanjer Bruce doormaakte. Hij was echt een geschenk, dat vrolijke kereltje. Inmiddels al een knul, hoor. Hij deed dapper mee met alle schoolactviteiten en scoorde prima op alle vakken, inclusief z'n taalontwikkeling. Thuis bleef Jeanette aandacht geven aan de aansluiting op het Engelse schoolsysteem en z'n Engelse taalontwikkeling. ... Samen met Burton geniet Jeanette optimaal van alle uitdagingen, die ook de kruisvlakken tussen hun verschillende expertises omvatten. Ze zijn een perfecte mix van wetenschappelijke disciplines die elkaar aanvullen. Zijn kennis van en inzicht in de krachtenvelden die tussen de planeten, de zon, de maan en de aarde aanwezig zijn, zijn voor haar een waardevolle bron van informatie bij onderzoek naar alle bewegende watermassa's die zich onzichtbaar onder het aardoppervlak vormen en verplaatsen. De hydrogeologische en geografische ontwikkelingen onder de grond werken soms mee, soms tegen bij de blootlegging van grottenstelsels. Ondergrondse meren waar zich geweldige watermassa's van heerlijk drinkwater met unieke minerale samenstelling vormen, waar de eilanden de komende honderd jaar voldoende aan hebben, voor de eigen bevolking. De groeiende toestroom van zomer- en wintergasten zullen daar een flinke wissel op trekken en ook mogelijke vulkanische uitbarstingen kunnen letterlijk roet in het eten en drinken gooien of het water zomaar in damp laten opgaan. ... In het tweede jaar dat de McBride's nu op Tenerife wonen kondigt zich een tweede telg aan. En zo krijgt de inmiddels zevenjarige Bruce er een zusje bij, Jane. Een wolk van een 9
baby, met rossige krulletjes. Tja, dit was niet echt meer verwacht en het trekt best een wissel op hun improvisatietalent wat betreft de combinatie van werk en gezin. Gelukkig hebben ze al een goede vriendenkring opgebouwd door hun betrokkenheid bij de internationale kerk waar ze lid van zijn, zodat er binnen niet al te lange tijd een betrouwbare oppas en zorg voor de kinderen is gevonden. Jane wordt geboren op Spaanse grond, groeit volledig tweetalig op, maar Spaans is wel de taal van haar hart. Thuis spreekt ze Engels, maar buiten de deur staat haar Spaanse kwebbel niet stil. Ze is de favoriet van de klas als het sporten betreft. In teamsporten altijd herkenbaar met haar rode krullen, die ze van vaders kant heeft overgeërfd. Met haar broer heeft ze amper contact. Hij is zeven jaar ouder en leeft in een andere wereld dan de hare. Als zij naar het primair onderwijs gaat zit hij al op het secundair onderwijs. Hij heeft zijn vrienden, en dankzij de snel groeiende toeristenindustrie hebben ze altijd wel werk of hebben ze andere dingen te doen waar hun ouders niet altijd even blij mee zijn. Pa McBride ziet het voor zijn eigen ogen gebeuren, dat de opkomst van het massatoerisme het eiland met de dag verandert, maar ook in de nacht. Niet alleen de sociale verhoudingen veranderen, ook de mensen zelf. Hun denken én doen veranderen, en daarmee hun omgeving. Zelfs de autochtone bevolking verliest het oog voor de schitterende natuur en werkt mee aan de ongebreidelde bouw van megahotels en entertainment paradijzen. Als ze maar werk en plezier hebben. De opkomst van het nachtleven wordt een bedreiging voor de nachtelijke observaties die ze op El Teide doen. Het toenemende aantal vluchten moet echt aan banden worden gelegd om de observaties 's nachts en overdag niet te verstoren, op dit unieke plekje op de aardbol. Burton wordt de initiatiefnemer van een actiegroep die opkomt voor natuurbehoud en het stimuleren van milieubewust toerisme. Maar er wordt niet naar hem geluisterd, want hij is geen eilander, geen autochtone Tenerifer, niet een van hen. Hij is als een roepende in woestijn, en wordt eerder gezien als een belemmering, dan een oplossing voor de problemen waar het eiland toch wel degelijk voor staat. Samen met Jeanette start hij een stevige lobby op regionaal, Europees en zelfs internationaal niveau, waardoor het erop lijkt dat er een doorbraak aan zit te komen, om Tenerife te beschermen tegen de ongebreidelde groei en uitwassen van het massatoerisme. In de bouw worden veel ondeugdelijke vergunningen afgegeven om maar aan de vraag naar overnachtingsmogelijkheden te kunnen voldoen, waardoor er ongewenste en gevaarlijke situaties ontstaan. Havenbedrijven en hotelketens bevechten elkaar om felbegeerde vierkantemeters en worden zo gevaarlijk dichtbij elkaar gebouwd, wat ook de sfeer van het oorspronkelijke Tenerife niet ten goede komt. Het aantal toeristen is in twintig jaar tijd met bijna een factor tweehonderd toegenomen. De eerste 10
stroom Britse toeristen, begin zestiger jaren, was slechts een ruime 25.000, maar nu kwamen er jaarlijks enkele miljoenen het eiland overspoelen. Een ware ecologische ramp voor de flora en fauna op het eiland, waar sommige planten en diersoorten als enige op de wereld voorkomen. Burton en Jeanette gaan ervoor, ze organiseren een internationale conferentie waar veel hoogwaardigheidsbekleders worden verwacht. Ze werken zich uit de naad. Van 's morgens vroeg tot laat in de nacht zijn ze op pad om alles tot in de puntjes te regelen. Gelukkig worden ze omringd door een heel team van gelijkgestemden, die allemaal hun kwaliteiten en contacten inzetten om de conferentie tot een succes te maken. Ze komen terug van een teamoverleg waar de laatste input en scenario's zijn besproken, tot op het hoogste niveau van de security en calamiteiten. In de auto terug naar huis, moe maar voldaan, praten ze na over hoe ze eigenlijk genieten van de inzet van iedereen. De steile wegen met hun vele haarspeldbochten de bergen op en af kunnen ze wel dromen na al die jaren, maar Burton blijft altijd op z'n hoede met z'n camouflagekleurige Landrover. Het kan altijd gebeuren, dat een of andere waaghals of een onervaren vakantieganger niet oplet en je van die smalle onverharde bergweggetjes afrijdt. Samen opletten wat er van de andere kant komt, bij elke bocht opnieuw, vooral bij schemer en zoals nu in de nacht. Het prachtig geelroze gekleurde rotsblok dat al die jaren al een paar tientallen meters hoger langs de weg overdag goed is te zien tussen de andere zwarte, groene en bruine sedimenten, is vanwege de aanhoudende regen van de afgelopen dagen, bezig in het donker van de nacht los te komen en rolt volledig onverwacht van de berghelling af. De timing is hen noodlottig. Het gevaarte verplettert hun auto volledig en ze sterven op slag allebei in de aanloop naar het hoogtepunt van hun ultieme roeping. Het bizarre aan dit dramatische en fatale ongeval met juist deze alles berekenende wetenschappers is, dat de kans dat dit juist hen overkwam volgens de wetten van 11
Murphy ergens tussen de 0 en 100% lag. Met andere woorden, zoiets kan altijd, misschien of nooit gebeuren. Dat is wetenschap: niets is zeker. ... De conferentie moet en zal doorgaan, want sommige deelnemers zijn al onderweg, vanuit verre oorden. De wereldpers zal aanwezig zijn en er zullen door de UNESCO knopen worden doorgehakt om de unieke biosfeer van de Canarische archipel veilig te stellen. Het verslagen team draait op de automatische piloot. ###
12
