Behandelend ambtenaar: P.A.M. Janssen Beleidsveldbeheerder: A. Meuleman Portefeuillehouder: J. van der Aa Ambtenaar aanwezig bij het DT: Ja
Zaaknr. : 14.ZK08934/14.B0287 Kenmerk : 14IT026339 Barcode
:
*14IT026339*
Aanvraag uitvoeringskrediet maatregelen in het Markdal Doel van de notitie: Besluitvorming door Algemeen bestuur over een kredietaanvraag ter voorbereiding en uitvoering van maatregelen in het Markdal (project 6748). Samenvatting: Het waterschap en de Vereniging "Markdal, duurzaam en vitaal" hebben een intentieovereenkomst gesloten om de waterdoelen in het Markdal ten zuiden van Breda te realiseren. Concreet betreft het 6 km beekherstel (incl. het vispasseerbaar maken van 2 stuwen) en het hydrologisch herstel van ruim 100 ha natte natuurparel. De beoogde maatregelen geven ook invulling aan de KRWdoelstellingen; het watersysteem wordt robuuster en er komt meer ruimte voor waterberging. Voor de voorbereiding en uitvoering van deze maatregelen is (aanvullend) krediet nodig op project 6748. Zodra voldoende gronden beschikbaar zijn, worden de maatregelen uitgewerkt in één of meerdere projectplannen, die ter vaststelling aan het algemeen bestuur zullen worden aangeboden. De Vereniging heeft daarbij de regie en kan, zoals overeengekomen in de intentieovereenkomst, een beroep doen op het waterschap. Advies: Het algemeen bestuur stemt in met het beschikbaar stellen van een (aanvullend) krediet van € 3 miljoen voor de voorbereiding en uitvoering van maatregelen, waarmee invulling gegeven wordt aan de waterdoelen in het Markdal.
Bespreking in: Directieteam
Vergaderdatum: 07 oktober 2014
Overlegvergadering Dagelijks Bestuur
21 oktober 2014
Georganiseerd Overleg
--
Besluitvormend AB
12 november 2014
Bijlage(n) bij het besluit kaart Investeringsbesluit
gevoegd 14IT026456
Achtergronddocument(en)
Aanleiding In de Bovenmark –het tracé van de Mark vanaf de Belgische grens tot aan de stad Breda- liggen vanuit het (provinciale) beleid ambitieuze doelstellingen op het gebied van water en natuur. Het gebied maakt deel uit van de ecologische hoofdstructuur (EHS) en is aangeduid als natte natuurparel. De watersysteemdoelen hebben betrekking op: - het hydrologisch herstel van de natte natuurparel; - het inrichten van de beek conform de functie “verweven” (geschikt maken als biotoop voor vis); - waterberging met het oog op het voorkomen van wateroverlast in de stad Breda; - inrichten conform de Kader Richtlijn Water (KRW). Het waterschap heeft een belangrijke rol in het realiseren van deze watersysteemdoelstellingen en is daarbij afhankelijk van de beschikbaarheid van grond. Omdat het daarbij gaat om EHS-grond, was de provincie Noord Brabant verantwoordelijk voor het beschikbaar krijgen van die grond. Die verantwoordelijkheid heeft de provincie in 2013 middels een overeenkomst overgedragen de Vereniging ”Markdal, duurzaam en vitaal”. In 2013 heeft de Vereniging een visie met uitvoeringsprogramma opgesteld voor de inrichting van het Markdal. Centraal hierin staat een samenhangende realisatie van doelstellingen voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) en de EHS; zie bijgevoegd kaartbeeld op pagina 4 van deze nota. De vereniging heeft in oktober 2013 met de provincie hiervoor een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Op basis van die overeenkomst heeft de Vereniging op zich genomen om, met gebruikmaking van een provinciale subsidie (ruim € 6,7 miljoen), in het Markdal ruim 100 ha EHS te realiseren in samenhang met de watersysteemdoelen (waaronder de KRWopgave). Vanwege de relatie met de watersysteemdoelen, heeft de Vereniging ook aan het waterschap gevraagd om met het oog op de gewenste samenwerking, een overeenkomst aan te gaan. Op 1 juni 2014 heeft het DB ingestemd met de ondertekening van de overeenkomst. De overeenkomst, die het karakter heeft van een intentieovereenkomst, is op 19 september jl. ondertekend. Met het ondertekenen van de overeenkomst spreekt het waterschap de intentie uit om samen met de Vereniging Markdal in de periode tot eind 2021 een aantal maatregelen uit te voeren. De maatregelen hebben betrekking op beekherstel, vismigratie en hydrologisch herstel van een natte natuurparel. Met deze maatregelen kan een belangrijk deel van de Kaderrichtlijn Water opgave voor het waterlichaam Boven-Mark worden gerealiseerd. Het watersysteem wordt robuuster en er komt meer ruimte voor waterberging. De Vereniging heeft –als initiatiefnemer- de regie en is vanuit die rol en mede gelet op de samenwerkingsovereenkomst met de provincie ook verantwoordelijk voor het beschikbaar krijgen en inrichten van de benodigde gronden. In de intentieovereenkomst tussen het waterschap en de Vereniging wordt uitgegaan van een totale bruto investeringsprognose van maximaal € 3.000.000,- inclusief de inzet van de benodigde mensuren door het waterschap. Daarbij is uitgegaan van minimaal 50% co financiering; de netto investering van het waterschap bedraagt dus maximaal € 1.500.000,-- Het investeringsbedrag is bedoeld om in de periode tot 2021 6 km beekherstel (inclusief opheffen van twee resterende vismigratieknelpunten bij de stuwen Galder en Blauwe Kamer) uit te voeren en om 100 ha natte natuurparel hydrologisch te herstellen. Met de ondertekening van de intentieovereenkomst heeft het waterschap nog geen harde financiële toezegging gedaan. Zodra de Vereniging en het waterschap vaststellen dat er een voldoende substantiële grondpositie is geregeld, zullen nadere bindende afspraken worden gemaakt over de rol- en taakverdeling m.b.t. de planvoorbereiding, uitvoering en financiering van de maatregelen. De beoogde doelrealisatie wordt –afhankelijk van het beschikbaar komen van de gronden- uitgewerkt in één of meerdere projectplannen, waarbij ernaar gestreefd wordt om het aantal projectplannen te beperken, zodat relatief grote gebieden in één keer (hydrologisch) ingericht kunnen worden. Daarbij kan het zijn dat het waterschap -op verzoek van de Vereniging- de maatregelen uitwerkt in een projectplan en vervolgens –na vaststelling van het projectplan door het algemeen bestuur van het waterschap- ook de uitvoering oppakt. Een andere optie is dat de Vereniging zelf een projectplan uitwerkt en dat –na vaststelling door het algemeen bestuur- uitvoert en dat het waterschap haar netto bijdrage beschikbaar stelt. In beide gevallen is het algemeen bestuur van het waterschap bevoegd gezag in het kader van de Waterwet. De aanpak waarvoor gekozen wordt en de bindende afspraken die daarover gemaakt worden, zal nader uitgewerkt worden in één of meerdere samenwerkingsovereenkomsten. In die zin kan de reeds ondertekende intentieovereenkomst gezien worden als de eerste raket van een 2 trapsraket. Om invulling te kunnen geven aan de beoogde samenwerking is aanvullend uitvoeringskrediet nodig. Eerder heeft het toenmalige waterschapsbestuur ook krediet beschikbaar gesteld voor het realiseren van watersysteemdoelstellingen in het Markdal. Dit krediet is vervolgens herverdeeld, omdat de benodigde EHSgronden niet beschikbaar kwamen. Er resteert momenteel nog een krediet van € 300.000,-.
Beoogd effect Met het beschikbaar gestelde krediet kan de beoogde samenwerking geconcretiseerd worden en kunnen de watersysteemdoelen in het Markdal gerealiseerd worden, waardoor het watersysteem robuuster wordt. Argumenten 1. In het Markdal liggen voor het waterschap belangrijke opgaven op het gebied van beekherstel (inclusief het vispasseerbaar maken van de stuw Blauwe kamer en de stuw Galder) en herstel natte natuurparel. Bovendien heeft het waterschap in het Markdal een verplichting t.a.v. de KRW. De Vereniging Markdal heeft zich voorgenomen om de EHS-realisatie op te pakken in samenhang met het realiseren van deze watersysteemdoelen. In dat opzicht biedt deze ontwikkeling voor het waterschap een kans om haar doelen te realiseren. Als de vereniging erin slaagt om een goede grondpositie te realiseren, kan een grote uitvoeringsstap worden gezet waarbij water- en natuurdoelen op een integrale manier worden gerealiseerd. 2. Met de ondertekening van de intentieovereenkomst heeft het waterschap aangegeven bereid te zijn om in het gebied te investeren. 3. Op 29 oktober 2013 hebben de Vereniging Markdal en de provincie een samenwerkingsovereenkomst gesloten. De provincie heeft daarmee een subsidie in het vooruitzicht gesteld voor realisatie van ruim 100 ha EHS. In die overeenkomst wordt synergie met maatregelen voor de KRW als een belangrijke inzet beschouwd. De subsidie van de provincie heeft echter geen betrekking op de uitvoering van KRW- en watermaatregelen. De intentieovereenkomst tussen het waterschap en de vereniging vormt daarom een belangrijke aanvulling. 4. De beoogde samenwerkingswijze kan uitgroeien tot een aansprekend voorbeeld van zelforganisatie in de geest van de participatiesamenleving. De wijze van samenwerken wijkt af van de traditionele aanpak waarbij het waterschap van a tot z de regie voert voor het realiseren van waterdoelen. In de voorgestelde samenwerking neemt een lokale organisatie, de Vereniging Markdal, het initiatief om in dialoog met diverse partijen (waaronder het waterschap, agrarische ondernemers en andere overheden) waterdoelen te realiseren in samenhang met andere maatschappelijke doelen (landbouw, natuur, toerisme en recreatie). In deze samenwerkingsfilosofie, die ook ten grondslag ligt aan de ondernemende EHS van de provincie Noord-Brabant, ligt de nadruk op het zelforganiserende vermogen van de streek. De vereniging is verantwoordelijk voor het beschikbaar krijgen van de benodigde gronden, voor de inrichting en voor de uitvoering en zal daarbij een beroep doen op het waterschap. 5. De aanpak biedt kansen voor een nadere samenwerking met Vlaanderen. Het waterschap en de Vereniging Markdal beseffen dat water zich niet stoort aan landsgrenzen. Investeringen aan Nederlandse zijde kunnen daarom niet los worden gezien van investeringen aan Vlaamse zijde. Met andere woorden: het is wenselijk de visie en het uitvoeringsprogramma voor een duurzaam en vitaal Markdal waar mogelijk te koppelen aan voorgenomen maatregelen voor het Vlaamse deel van de Mark. Denk hierbij bijvoorbeeld aan samen slim monitoren of zoeken naar de meest geschikte locaties voor een hydrologisch verantwoord watersysteemherstel. De voorziene afstemming met Vlaanderen over KRW maatregelen ziet het waterschap hierbij als een belangrijke eerste stap. Grensoverschrijdende afstemming biedt ook kansen voor Europese cofinanciering. Kanttekeningen en risico’s 1. Beschikbaarheid van grond en 50% co-financiering: De intentieovereenkomst maakt duidelijk dat een samenhangende realisatie van KRW en EHS maatregelen alleen kan, mits er voldoende grond op geschikte locaties beschikbaar komt en er voldoende cofinancieringsmiddelen (50%) worden gegenereerd voor de watersysteemmaatregelen. Mocht er aan een of beide randvoorwaarden niet kunnen worden voldaan dan ontstaat er het afbreukrisico dat de KRW doelstellingen niet volledig kunnen worden gehaald. In dat geval zal het waterschap uiterlijk in 2019 een analyse uitvoeren van alternatieve maatregelopties en de mate van doelrealisatie die daarmee op haalbare en betaalbare wijze zou kunnen worden gerealiseerd. Uiterlijk in 2020 dient het waterschap de provincie Noord-Brabant te adviseren over eventuele aanpassing van de KRW doelstellingen. Deze worden verankerd in het provinciaal waterplan en in het stroomgebiedsbeheerplan. 2. Kwantitatief beheer en onderhoud watersysteem Het waterschap blijft verantwoordelijk voor het kwantitatief waterbeheer en onderhoud van de BovenMark. Bij de uitvoering van de watermaatregelen is een belangrijke randvoorwaarde dat deze hydrologisch inpasbaar zijn, dat wil zeggen er geen onacceptabele wateroverlast gaat ontstaan. Het waterschap voert hiervoor de nodige analyses uit, waar nodig in samenhang met analyses voor het Vlaamse deel van de Mark. Bij de uitvoering van de watersysteemmaatregelen staat een integrale benadering van de verschillende wateropgaven centraal. 3. Herinrichting én waterkwaliteit Het uitvoeren van herinrichtingsmaatregelen is belangrijk voor herstel van natuurlijkere stromingsprocessen en patronen. Het betekent niet dat daarmee de KRW doelen automatisch zullen worden bereikt. Voldoende water van een voldoende kwaliteit is eveneens van belang. Daarom bevat de intentieovereenkomst een gezamenlijke inspanningsverplichting van de vereniging en het waterschap om
-2-
samen met de agrarische sector kansrijke maatregelen te verkennen voor een duurzaam, klimaatrobuust waterbeheer en –gebruik. Het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer en het Deltaplan Hoge Zandgronden vormen hierbij de belangrijkste uitgangspunten. Financiële dekking Oplevering Verwacht tijdstip oplevering
Investering
Totaal benodigd extra krediet ontwikkelingsinvestering Kapitaallast
Verwachting bij kredietaanvraag 01-01-2021
Raming bij kredietaanvraag Investering
Waarvan bijdrage derden
€ 3.000.000
€ 1.500.000
Raming bij kredietaanvraag
Watersysteembeheer eerste (volle) jaar (kapitaallast aanvullend krediet)
€ 95.000,-
De kapitaallasten worden verwerkt in de Begroting vanaf 2021, of eerder wanneer de uitvoering eerder is afgerond. Bij het opstellen van de jaarlijkse begroting zal zodanig worden geprioriteerd op de investeringen dat de investeringsvolumes en kapitaallasten per taak binnen de kaders van de laatst vastgestelde kadernota blijven. Uitvoering De Vereniging heeft op basis van de overeenkomst met de provincie een trekkende rol op zich genomen en is vanuit die hoedanigheid ook verantwoordelijk voor het beschikbaar krijgen van de benodigde gronden. Het waterschap heeft daarbij een adviserende rol, zodat ook ingezet wordt op het beschikbaar krijgen van de juiste gronden. De Vereniging werkt nauw samen met lokale partijen, natuurterreinbeheerders en individuele ondernemers op het gebied van recreatie en landbouw. Zodra de Vereniging er in geslaagd is om een substantiële en een aan één gesloten grondpositie te verkrijgen, zullen met het waterschap nadere afspraken worden gemaakt over de uitvoeringswijze en financiering van maatregelen voor het realiseren van de watersysteemdoelen. Deze afspraken zullen vastgelegd worden in nader uit te werken samenwerkingsovereenkomst(en). Communicatie Het besluit van het algemeen bestuur om krediet beschikbaar te stellen hoeft niet actief gecommuniceerd te worden. Enkel de Vereniging zal hierover geïnformeerd worden. Zodra de samenwerking resulteert in concrete inrichtingsvoorstellen (projectplannen) zal daarover actief en in samenwerking met de Vereniging gecommuniceerd worden. Relatie met beleidsvelden - Winnend Samenwerken in Brabant niet van toepassing. -
Bijdrage aan doelen voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Met ondertekening van de intentieovereenkomst heeft het waterschap de intentie uitgesproken om de watersysteemdoelen samen met streekpartners te realiseren in de context van een duurzaam en vitaal Markdal.
-3-
-4-
