Inhoudsopgave Registreer dit e-book! Volg ons op de sociale media Voorwoord: bevorder en bewaak je gezondheid met apps Inleiding: gezondheidsapps Omschrijving Door de bomen het bos Certificering Waar te vinden? 1. Apps voor kleine en grote kwalen Omschrijving Hoe werkt het? Hoe betrouwbaar? Hoe een ziekte-app te kiezen? Waar te vinden? Diabetes-apps Astma- en COPD-apps Kinderziekten Huidafwijkingen Maag- en darm-apps Naar-de-dokter-apps Ziekte op vakantie Gezondheidscoach Naslagwerken Opsporingsapps 2. Hart- en polsapps Omschrijving Hoe werkt het? Wat kun je ermee? Hoe betrouwbaar? Waar te vinden? Cardiografie-apps Bloeddrukmeting 2
3.
4.
5.
6.
Zuurstofmeting Cardio-leerapps Reanimatie en AED-apps Risicocalculatoren Voedings- en bewegingsapps Omschrijving Hoe werkt het? Hoe betrouwbaar? Waar te vinden? Voedingsapps Bewegingsapps Psychisch gezond en welbevinden met apps Omschrijving Hoe werkt het? Hoe betrouwbaar? Waar te vinden? Psy-apps Geestelijk groei Leefstijl, seksualiteit, alcohol, roken en drugs Omschrijving Hoe werkt het? Hoe betrouwbaar? Waar te vinden? Seksualiteit-apps Alcohol-apps Roken-apps Drugs-apps Groei- en ontwikkelingsapps voor kinderen Omschrijving Hoe werkt het? Hoe betrouwbaar? Waar te vinden? Groei-apps Zwangerschaps-apps 3
Motorische en cognitieve ontwikkeling 7. Apps voor een gezonde leefomgeving Omschrijving Hoe werkt het? Hoe betrouwbaar? Waar te vinden? Stoffen, geluid en straling meten Vervuiling en zwerfafval melden per app Sensoren van Lapka 8. Apps in het gezonde slimme huis en domotica Omschrijving Hoe betrouwbaar? Waar te vinden? Surveillance-apps Zelfstandig wonen Het motiverende huismaatje Conclusie: zo gebruik je gezondheidsapps Over de auteur Ulco Schuurmans: (elektronische) gezondheidsexpert Colofon Over dit e-book
4
Voorwoord: bevorder en bewaak je gezondheid met apps Apps en gezondheid vormen een vrijwel ideale combinatie. Vanaf de smartphone, tablet of computer hebben gezondheidsapps belangrijke functies: ze zijn een goede informatiebron, een persoonlijke coach, diagnostisch instrument, vraagbaak, surveillant en hulpverlener. Dit zowel preventief als curatief. Preventieve apps voorkomen het optreden van gezondheidsschade of dringen de effecten van een ongezonde leefstijl terug. Ook verminderen ze doktersbezoek of dure zorg en ze verbeteren de therapietrouw. Kortom, ‘an app a day keeps de doctor away’. Bij alle aanwezige kwalen, ziekten of stoornissen helpen gezondheidsapps bij het verbeteren van de kwaliteit van leven. Zieken en mensen met beperkingen kunnen dankzij deze apps en het slimme huis langer zelfstandig blijven wonen. En een goede app-gezondheidscoach weet zelfs verslavingen, ongezonde leefgewoonten en psychische problemen deskundig aan te pakken. In de pijplijn zitten nog apps die genetische bepalingen doen, lichaamsfuncties zoals het verbranden van calorieën direct weergeven en de complete smartphone-dokter, zoals de Tricorder bij Star Trek. Momenteel maken gezondheidsapps een sterke groei door. Dat maakt het moeilijk voor de gebruiker om zich te oriënteren op het aanbod en een voor hem of haar geschikte gezondheidsapp te kiezen. Een ander aspect vormt de kwaliteit van de aangeboden gezondheidsapps. Is daar eigenlijk een keurmerk of een zegel voor? In dit e-book ontdek je welke typen gezondheidsapps verkrijgbaar zijn. De acht hoofdstukken geven een omschrijving per app6
categorie, bespreken hoe deze apps werken, hoe betrouwbaar ze zijn en waar je ze kunt vinden. Van kleine en grote kwalen met diagnose en begeleiding of therapie, het meten van hart- en polsslag, een gezonde leefstijl (voeding, voldoende bewegen, alcohol, roken, drugs), groei en ontwikkeling bij baby’s en jeugdigen, reizigersadvies en kinderziekten tot het aanpakken van psychische problemen, het bewaken van een gezonde leefomgeving en het slimme zorghuis aan toe. De appwijzer maakt het eenvoudig de verschillende typen gezondheidsapps snel te vinden. Omdat het bespreken van alle beschikbare gezondheidsapps ondoenlijk is, ontdek en leer je aan de hand van voorbeelden, tips en links naar vindplaatsen waarop je moet letten. De inhoud van dit e-book over gezondheidsapps staat onder redactie van Ulco Schuurmans, arts Maatschappij & Gezondheid, Atie Koldeweij en Manita Toetenel (beiden documentalisten gezondheidsbevordering) van de gezondheidsinstelling GGD Hart voor Brabant.
7
Inleiding: gezondheidsapps In dit hoofdstuk ontdek je:
Dat apps een steeds grotere invloed krijgen op zowel het gezond leven/gezond blijven als de gezondheidszorg. An app a day keeps the doctor away – althans, het opvolgen van (medische) adviezen verbetert de benodigde therapie. Dat er heel veel gezondheidsapps zijn. Maar zijn deze wel effectief en/of betrouwbaar? Een keurmerk of kwaliteitszegel biedt daarbij zekerheid. Dat de taken van gezondheidsapps zijn: adviseren, controleren, motiveren/coachen en diagnosticeren.
Omschrijving Een app is een klein zelfstandig computerprogramma (een applicatie) dat een bepaalde nuttige taak voor de gebruiker uitvoert. Een gezondheidsapp informeert, adviseert of begeleidt de gebruiker bij zijn of haar gezondheid. Naar schattig zijn er anno 2013 al meer dan 30.000 gezondheidsapps verkrijgbaar voor de smartphone en tablet, met de iPhone en iPad aan top. Daarnaast zijn er ook tal van apps die geschikt zijn voor notebooks en pc’s. De gezondheidsapps bestrijken een waar scala aan terreinen, bijvoorbeeld een ziektecoach, hoe kleine en grote kwalen te herkennen en daarbij te handelen, inzicht in groei en ontwikkeling, het controleren van een gezonde leefomgeving, informatieve naslagwerken, adviezen ten aanzien van voeding, het gebruik van medicijnen en bewegen, plus allerlei diagnostische methodes en meetapparatuur. Volgens recent onderzoek raadplegen acht van de tien Nederlanders eerst een website of app alvorens naar de dokter te gaan. Moet ik nu wel of niet naar de dokter? Wat ga ik daar vragen en welke instructies neem ik van dit consult mee? 8
Omgekeerd gebruiken artsen, verzekeraars en farmaceuten apps om hun patiënten en cliënten beter voor te lichten en te begeleiden. In de praktijk werken deze apps bevorderend voor het begrip en de therapietrouw. An app a day keeps the doctor away.
Door de bomen het bos De ware explosie aan gezondheidsapps maakt het moeilijk om geschikte typen voor jouw vragen of ziekte te selecteren. Je ziet algauw door de bomen het bos niet meer. De verschillende hoofdstukken in dit e-book geven inzicht in de soorten gezondheidsapps die er zijn, hoe ze werken, wat je ermee kunt doen en de mate van betrouwbaarheid. Vervolgens krijg je een aantal voorbeelden die het desbetreffende type gezondheidsapp beschrijven en lees je waar je ze kunt vinden. Een echte leidraad bij het zelf ontdekken van de gezondheidsapps die passenbij jou, je kinderen, familie of vrienden . De meeste hier besproken apps schaf je aan via een App Store of 9
vanaf een website. Een andere vorm is de Facebook-app, een applicatie die aan de desbetreffende pagina is gekoppeld. Bijvoorbeeld een presentatie of interactieve vragenlijst. Gezondheidsapps zijn doorgaans gratis of kosten maar weinig.
Certificering Ondanks de recente grote groei aan medische en gezondheidsgeoriënteerde apps bestaat er nog geen sluitende regelgeving of keurmerk voor. In Nederland verkrijgbare medische apps voldoen doorgaans niet aan de verplichte CEmarkering/goedkeuring. (CE staat voor Conformité Européenne: voldoet aan de Europese regelgeving.) Medische instanties vragen daarom naar een keurmerk. Eind september 2012 heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan voor de regulering van gezondheidsapps en e-health. Dat geldt met name voor de serieuze medische apps. De typen voor entertainment en eenvoudig privégebruik worden daarin nog ontzien. Een veelbelovend initiatief is ZegelGezond, een kwaliteitskeurmerk voor online gezondheidsinformatie. Er is zelfs een ZegelGezond-zoekmachine. Een dergelijk initiatief voor certificering/keurmerken is tevens geschikt voor gezondheidsapps. Ook kun je terecht op verschillende binnen- en buitenlandse blogs en forums die de verdienste en betrouwbaarheid van nieuwe gezondheidsapps bespreken. Enige voorzichtigheid ten aanzien van de betrouwbaarheid en toepassing van de adviezen in de eigen situatie blijft echter altijd geboden.
10
Waar te vinden? Een gezondheidsapp koop je – of krijg je gratis – via een App Store, website of profielsite zoals Facebook. Het ligt echter in de lijn der verwachting dat artsen/specialisten, verzekeraars en gezondheidsinstellingen op termijn hun eigen specifieke gezondheidsapps gaan aanbieden. Een app op recept of als ondersteunende hulpverlener. Koppeling aan de domotica (het smart verzorgende huis) ligt daarbij al in het verschiet. Het is nog niet zover, maar er wordt al over introductie in 2015 gesproken. De belangrijkste ontdekkingen uit dit hoofdstuk:
Apps zijn een goede hulp om gezond te blijven. Apps kunnen goed helpen bij het behandelen van ziekten en het innemen van de medicatie, of bij het uitvoeren van de ingestelde therapie. Betrouwbaarheid en werkzaamheid behoeven een keurmerk. Je arts en verzekeraar gaan binnen afzienbare tijd therapeutische apps verstrekken.
11
3. Voedings- en bewegingsapps In dit hoofdstuk ontdek je:
Welke verschillende app-typen er zijn voor advies over gezonde voeding en beweging. Hoe deze apps een gezonde leefstijl bevorderen. Hoe deze apps je kunnen coachen bij het bijhouden van het eigen voedings- en bewegingspatroon. Wat je aan gezondheidseffecten van voedings- en bewegingsapps kunt verwachten. Hoe de betrouwbaarheid van deze apps is en waar ze te vinden zijn. Dat de rol van social media steeds groter wordt bij het met elkaar delen van gezond eten en bewegen.
Omschrijving Als er ergens veel over gepubliceerd is, is het wel over gezonde voeding en voldoende beweging. Er zijn talloze tips en leefwijzen, diëten of trainingsplannen beschikbaar. Het zijn onderwerpen die een groot deel van bevolking bezighouden. Veel mensen willen er zelf iets aan doen, maar al te vaak komt het er niet van. Er zijn doorgaans drie praktische problemen: Vind in de veelheid aan informatie op internet, zoals YouTube, en in de gedrukte media maar eens een bruikbaar advies of aanpak. Past de gevonden informatie wel bij jou? Dat het anderen ook hielp, wil niet altijd zeggen dat het ook bij jou gaat werken. Het volhouden en monitoren/controleren van de resultaten is knap lastig. Ook kan het lang duren voordat er echt effecten merkbaar zijn. Goede coaching is dan onmisbaar. 37
In ieder geval zijn er gerenommeerde bronnen of instanties die apps betreffende gezonde voeding en beweging leveren. Deze apps kunnen goed helpen om greep op de persoonlijke leefstijl te krijgen. Vaak helpen ze ook met het plannen van de aanpak, evaluatie en persoonlijke coaching.
Hoe werkt het? Achter vrijwel elke goede app voor gezonde voeding en beweging zit een beproefd plan, een concept of bewezen filosofie. Kortom, er is een achterliggende methodiek die althans anderen heeft geholpen. Heel belangrijk is of jij ook in deze doelgroep past. Kijk wie de andere gebruikers zijn, hoe het hen verging, wat je met hen gemeen hebt en vooral ook welke inzet of inspanning daarvoor nodig is. Dat kan cruciaal zijn voor het boeken van succes! Je laten verblinden door te optimistische resultaten of onhaalbare idealen leidt tot teleurstelling en demotivatie. Heb je een app voor een gezond voedings- en/of bewegingspatroon gevonden, dan helpt deze doorgaans bij: Het duidelijk maken van de achterliggende methode en informatie. Het opstellen van een persoonlijk plan van aanpak. Dit kun je echter ook doen samen met een groep van via social media verbonden medestanders of vrienden. Het vastleggen van de voortgang, behaalde doelen, dagboeken etc. Deze resultaten kun je op een fraaie, aansprekende wijze visualiseren. Het functioneren als een persoonlijke leefstijlcoach. Het vinden van de bestanddelen, toevoegingen (E-stoffen) en eventuele componenten die allergische reacties kunnen veroorzaken.
38
Samenvattend: het gaat om een op de eigen behoefte afgestemde mentor voor gezond eten en bewegen. Een andere categorie zijn apps die de voedingsmiddelen inscannen (QR- of barcode) en vervolgens adviezen over calorieën en/of gezonde recepten geven. Verder komen er ook steeds meer apps met bewegingsgames die met name interessant zijn voor jeugdigen.
Hoe betrouwbaar? De betrouwbaarheid van een app voor voeding en beweging is een lastige kwestie. Het gaat eerder om verwachtingen dan om wetenschappelijke onderbouwing. Een koper van een dergelijke app verwacht er algauw te veel van, bijvoorbeeld dat hij of zij binnen enkele weken flink kan afvallen. In de praktijk is dat helaas lang niet zo eenvoudig als het lijkt. De resultaten kunnen tegenvallen en/of van korte duur zijn. Je kunt ervan uitgaan dat apps die zijn uitgebracht door befaamde instituten – zoals het Voedingscentrum, de WeightWatchers, 39
verenigingen van diëtisten of fysiotherapeuten en wetenschappelijke instellingen – goed bruikbaar zijn. Daar is het nodige aan wetenschappelijk onderzoek en uitgevoerde praktijktesten aan voorafgegaan. Velen hebben hiervan profijt gehad. Net als bij de gedrukte media en op internet prijzen app-makers allerlei wondermethoden aan, inclusief de ervaringen van dolenthousiaste gebruikers. Of het op den duur allemaal ook echt werkt is een tweede. Een gratis of goedkoop app-je valt uiteraard wel even te proberen. Let echter op met (wonder)middelen van onbekende (internet)origine en strenge eenzijdige diëten of overmatige inspanning. Raadpleeg dan toch maar liever eerst een echte deskundige.
Waar te vinden? Het vinden van voedings- en bewegingsapps is niet moeilijk, want die zijn er in overvloed. Het is meer zaak om het kaf van het koren te scheiden. Te beginnen met de categorie gezondheid en fitness uit de App Store. Hier vind je een ruime collectie bewegingsapps. Let op de onderverdeling in: Gewoon dagelijks gezond bewegen. Bewegen om af te vallen. Fitnesstrainingen; deze apps zijn nog onder te verdelen in algemene fitness en trainen van het figuur (taille, achterwerk, borstspieren e.d.). Sommige apps zijn te extreem voor de doorsnee mens. In de categorie Gezondheid en Fitness vind je ook een aantal dieetexemplaren betreffende gezonde voeding en de inname van calorieën. Het zoeken op ‘voeding’ bij de App Store levert een 40
aantal dieet- en afvalcoaches op. Bekend en vertrouwd is het Voedingscentrum, bijvoorbeeld met de aan de persoonlijke agenda gekoppelde app Eetwijzer. Daarnaast is er bijvoorbeeld ook een app Slim Koken en een Etikettenwijzer (wat zit er in het product?). Zie verder ook de geselecteerde collectie voedingsapps of bespreking ervan op: www.vetvrij.com www.windowsphone.com/nl-nl/store/top-free-apps/dieetvoeding/dietandnutrition, www.appszoom.com/android_applications/voeding, www.jongerenopgezondgewicht.nl/partners www.groentenenfruit.nl www.2x2.nl www.ikkiesbewust.nl www.superwijzer.nl www.voedingnu.nl Verder zijn er diverse voedingsmiddelen en supermarkten die apps voor gezonde aankopen en recepten aanbieden. En er is ook al een vis-app. Bekijk ook zeker de categorie ‘Eten en Drinken’ in de App Store.
Voedingsapps Het is ondoenlijk om alle beschikbare voedingsapps te bespreken. Niet alleen zijn het er behoorlijk veel, ze lijken qua inhoud en werking ook nog eens veel op elkaar. Daarom een groepsindeling in zes categorieën met een korte bloemlezing. Calorie-apps
De zogenoemde calorie-apps doen een aantal zaken. De belangrijkste functies zijn: Laten zien hoeveel calorieën er in een bepaald 41
voedingsproduct of recept zitten. Dat is mogelijk door het intypen van de productnaam, het recept of het uitlezen van QR-barcodes. Berekenen van een gezond caloriepatroon voor de desbetreffende persoon (geslacht, leeftijd, lengte en gewicht). Ook voor bepaalde ziekten en afwijkingen, bijvoorbeeld diabetes en maag- en darmziekten. Bijhouden van de dagelijks calorie-inname, al dan niet in combinatie met agenda’s en dagboeken. Veelal zit hier ook een coachfunctie bij.
Een appnaam als Calorie Teller van Fat Secret op de iPad spreekt voor zich. Onder het symbool van een weegschaaltje met twee voeten erop schuilt een app voor het bijhouden van de eigen dagelijkse calorie-inname. Vul eerst het geslacht en maateenheden, het huidige gewicht en streefgewicht plus de lengte in. De leeftijd wordt aan de hand van de geboortedatum berekend. Bij de leefstijl geef je nog op hoe actief je bent: een 42
korte omschrijving bij gering tot zeer actief. Dan volgt het eigenlijke doel: wil je een gewichtsafname of -toename? Rest nog de invoer van een account, wachtwoord en e-mail. Vervolgens gaat Calorie Teller aan de slag met jouw dagelijkse inname per voedingsmiddel, boodschappen, merken, bezoek aan restaurants, agenda. Ter afronding volgen een voedingslogboek, het bewegingspatroon en de grafiek van de weegschaal. Deze app is heel geschikt om je calorieën en gewicht visueel en cijfermatig bij te houden. De Engelstalige niet-gratis Calory Counter van Livestrong voor iPhone en iPad en de gratis Calorie Count (Mobile) voor de meeste smartphone-platforms doen ongeveer hetzelfde. Een andere app-benaming is Calorie Checker. Ook het Voedingcentrum heeft een app die je calorie-inname bijhoudt. Kun je niet van fastfood afblijven, dan is er Fast Food Calorie Checker van Euliax Inc. Hier staan meer dan 15.000 snelle voedingsproducten van honderd gangbare restaurantketens in. Weliswaar is de voertaal Engels, maar deze app is ook in Nederland geschikt om de calorische waarde van een ‘eetvluggertje’ te achterhalen. Gewoon gezond eten
Je wilt gewoon gezond, lekker en gevarieerd eten, zonder allerlei gedoe met calorieën en beweging? Roep dan een app zoals Eetwijzer van het Voedingscentrum aan. De filosofie van het Voedingscentrum is het ‘nieuwe eten’ bij (belangrijke) gelegenheden. Kerst en andere feestdagen, bruiloften en partijen, een vergadering, of gewoon uit eten? Eetwijzer analyseert je agenda op trefwoorden en geeft gezonde eetadviezen voor de desbetreffende afspraak of gelegenheid. Centraal in het geadviseerde voedingspatroon staan: Een gezondere keuze. 43
aanbod van allerlei afvalmethoden per app is navenant en een aantal van deze afval-apps werkt ook best aardig tot goed. Er zijn echter enkele kanttekeningen: Van een geringe mate van overgewicht valt best af te komen. Maar hoe meer kilo’s er te veel zijn, des te lastiger is het afvallen in de praktijk. Een eerste aanpak betreft vaak het inperken van de hoeveelheid calorieën bij de maaltijden, tussendoortjes en frisdranken. Afval-apps kunnen dit goed inzichtelijk maken. Het spreekwoord ‘Ieder pondje gaat door het mondje’ gaat echter niet altijd op. Er is ook nog zoiets als de eigen stofwisseling, (erfelijke) aanleg en bijkomende ziekten. Het gaat niet alleen om de calorieën, maar ook om voldoende beweging (verbrand het teveel). Te weinig bewegen is een bekende oorzaak van overgewicht en daar zijn de verderop in dit hoofdstuk besproken apps weer goed voor. De derde factor die invloed op overgewicht en ons eetpatroon heeft, is de psyche. Kunnen wij het snoepen of te veel eten wel weerstaan? De verleiding kan groot zijn. Persoonlijke coaching door een afval-app kan hierbij helpen. Rigoureuze afvalmethodes kunnen gevaarlijk voor de eigen gezondheid zijn. Raadpleeg bij matig of ernstig overgewicht eerst je huisarts of een diëtist. De apps om af te vallen zijn ruwweg te verdelen in de coaches en de diëten. De beste combinatie van coaching zijn de onderbouwde voedings- en bewegingsadviezen plus een stukje psychische begeleiding. Die helpen doorgaans goed bij een middelmatig overgewicht. Eetwijzer van het Voedingscentrum is al eerder besproken. De Engelstalige app Noom Weightloss voor het Android-platform is een goed doordachte afvalcoach. Het gaat om een combinatie van 46
Relatief nieuw is het afvallen met behulp van een draadloze wifiweegschaal die de bevindingen aan een afval-app doorgeeft. Verder zijn er enkele apps die het water drinken (rond de acht glazen per dag) als afvalmethode propageren. 48
De pure dieet-apps gaan uit van een bepaalde voedingsmethode om de calorische inname te verminderen en/of de verbranding van vet te bevorderen. Let erop dat de beoogde dieetmethode ook echt bij je persoonlijkheid past. Stel vragen zoals: Hoe werkt het? (methode) Wat moet ik daar precies voor doen? Kan ik dat wel volhouden? (Hoeveel gewicht in welke tijd?) Heeft het dieet mogelijk gevolgen voor mijn gezondheid? Diet2go (Engelstalig) stelt een passend dieet samen op basis van de eigen fysieke kenmerken en de dagelijkse bewegingsactiviteiten van de gebruiker. WeightWatchers 2.0 biedt toegang tot alle gereedschappen van de ‘gewichtsbewakers’, plus tal van dieetadviezen, recepten, het behalen van ProPoints. De eigen voeding onderweg bijhouden en een persoonlijk plan dat je desgewenst met andere WeightWatchers kunt delen. Verder noemen wij nog de zeer uitgebreide Engelstalige dieet-app Lose It!. Speciale dieet-apps
Er is een aantal speciale dieet-apps verkrijgbaar. Dit type app is bedoeld voor: Lijders aan bepaalde ziekten. Bijvoorbeeld ziekten van het maag-darmkanaal, diabetes, hart- en vaatziekten en nierproblemen. De voeding wordt hierop aangepast. Vitaliserende apps. Dit type apps mikt erop ouderen of mensen met bepaalde aandoeningen meer vitaal te houden en de kwaliteit van het leven te bevorderen. Babyvoeding. Behalve algemene voedingsadviezen bieden deze apps adviezen voor baby’s met overgevoeligheden; onder andere van Nutricia. Zie voor dit type apps de aanbevelingen van 49
patiëntenverenigingen, belangenverenigingen en specialisten. Gezondheidsgames
Gezond leren eten in de vorm van een leuke videogame in een app is iets voor jongeren en voor het onderwijs. Het Voedingscentrum begon hier op de eigen website al vroeg mee, bijvoorbeeld met de campagne Na-aapje. Voor de basisschool zijn er vanuit voedingsprojecten game-apps over boodschappen doen, die de leerlingen gezond leren winkelen en koken. Kookspelletjes zoals Cooking Mama Seasons Pro en Diners Dash zijn behoorlijk populair en onderhoudend, maar niet altijd even gezond. Het spelelement overheerst. Met Dr Panda’s Restaurant van Tripeplay leren kinderen de basiselementen van het koken via chefkok Panda en zijn dierenvrienden.
Bewegingsapps Het aanbod aan apps die het bewegen bevorderen, is de laatste jaren flink gestegen. Ze mogen zich in een snelgroeiende populariteit verheugen. De gemiddelde Nederlander beweegt gewoon te weinig en dat leidt tot overgewicht en afnemende vitaliteit. Ook hier functioneren bewegingsapps weer als inschatter van het benodigde persoonlijke bewegingspatroon, als verschaffer van informatie en adviezen, als vastlegger van de resultaten en als een motiverende coach. Een aantal van deze bewegingsapps werkt in combinatie met voedings- en afval-apps. We bespreken drie verschillende categorieën. In de App Store vind je deze apps onder de categorie Gezondheid en Fitness. Een dagelijkse portie beweging
Onze jachtige maatschappij heeft de dagelijkse portie beweging flink doen afnemen. We hebben talloze verplichtingen en zitten te veel en te lang. Bewegen komt er vaak gewoon niet meer van en 50
bij velen is de motivatie vervlogen. Met name jongeren en mensen met overgewicht kunnen wel wat gezond gedoseerde beweging gebruiken. Dan komt een app als bewegingscoach om de hoek kijken. Gekoppeld aan agenda, log/dagboek, fysieke parameters van de betrokken persoon en een trainingsprogramma met ingebouwde coach trekken deze apps de bewegingsarmoede op een aantrekkelijke wijze weer vlot. Er zijn ook combinaties met yoga. Moeilijk is het allemaal niet en veel tijd hoeft het echt niet te kosten: tot een uurtje per dag. In de eenvoudigste vorm is de bewegingsapp voor de dagelijkse portie gezond bewegen niet meer dan een soort stappen- of verplaatsingsmeter (GPS). De app visualiseert de gedane actie, geeft aan of deze voldoende is en laat ook nogal eens zien hoeveel calorieën hiermee verbrand zijn.
RunKeeper was een van de eerste apps die jongeren aansprak om 51
sportactiviteiten zoals fietsen en hardlopen met elkaar te delen. Een belangrijke ontwikkeling vormt daarbij de Health Graph API (http://developer.runkeeper.com/healthgraph/introducing-thehealth-graph), waarmee de aangesloten gebruikers hun eigen gezonde leefstijl, beweging, voeding en slaappatroon fraai grafisch in kaart kunnen brengen. Vele andere bewegingsapps zijn hier inmiddels al bij aangesloten. Ook Mover is een app die het bewegingspatroon nauwlettend in de gaten houdt en die tevens in gebruik is voor medische toepassingen. Een app als Dagelijkse Training (gratis en – uitgebreider – betaald) voorziet in eenvoudig thuis uit te voeren dagelijkse oefeningen om je fit en slank te houden. Fit blijven en fitness
Wie meer aandacht aan het echt fit blijven en fitness wil besteden, kan kiezen uit een groot aantal trainingsapps met oefeningen voor thuis, in de gymzaal of op de sportschool. Het aanbod is heel divers: van gewone sportschooltrainingen en de aanpak van slappe buikspieren of billen tot de echte spiervormers en duurtrainingen. Het gaat ook hier weer om de combinatie van oefeningen, kennis opdoen en het bijhouden van dag/logboeken met streefgetallen en coaching. Alvorens een fitness-app aan te schaffen enkele punten ter overweging: Past de geboden trainingsvorm wel bij jou? Een aantal apps geeft in de praktijk minder resultaat dan men verwachtte. Dat kan per individu verschillen. Wat is er aan materiaal of ruimte nodig om de aanbevolen oefeningen uit te voeren? Dit varieert van niets tot een complete gymzaal of sportlokaal. Onvoorbereid een zwaardere training aangaan kan medisch riskant zijn! Raadpleeg eerst je huisarts of sportarts. 52
Een goed voorbeeld van een gedegen fitness-app is Fitness Pro van Data Supply. Aan boord zijn meer dan 450 oefeningen die de gebruiker zelf eenvoudig kan uitvoeren. De browser helpt bij het zoeken van de oefeningen, die voorzien zijn van foto’s en een duidelijke uitleg. Voor de planning van de training kun je er een eigen workout-schema en een bij te houden logboek mee maken. Ook Fitness Buddy voor iPad zet een fraai geïllustreerd workoutjournaal voor de gebruiker klaar. Motion Fitness is een gratis fitness-app waar in feite geen extra attributen voor nodig zijn. Steek de iPhone in de zak en de bewegingssensor detecteert met deze app welke activiteiten de gebruiker aan het uitvoeren is. Behalve voor het monitoren van de bewegingsactie tevens een geslaagde manier om af te vallen. iFitness PRO HD biedt in het Engels een groot aantal duidelijk geïllustreerde fitnessoefeningen aan. Er is ook een calorieteller aan boord. Hoewel op Amerikaanse leest geschoeid, is deze app heel geschikt voor de fervente beoefenaar van fitnesstraining. Onder de naam Runtastic zijn er diverse apps met wetenschappelijk onderbouwde sportplannen verkrijgbaar: van zittend oefeningen doen tot squats. Ze zijn grafisch leuk en motiverend vormgegeven. En Bodyweight Training organiseert een met voorbeeldvideo’s ondersteunde gymtraining thuis (er is geen speciale ruimte nodig). Een tak apart is Sportalyzer, een app die beweging analyseert aan de hand van opgenomen videofragmenten. Sportalyzer faseert de korte bewegingsclips en maakt daarvan een rapport. Zo kun je kritisch verbetermogelijkheden bekijken voor onderwijs, eigen prestaties en sporttraining, fysiotherapie of coaching. Bewegingsgames
Games brengen mensen in beweging, zoals de Wii Fit en Microsoft Kinect al uitvoerig hebben bewezen. Zet een dergelijke 53
game in een app voor de smartphone of tablet en de eigenaar kan er vol vuur mee aan de slag. Twee voorbeelden. De app Fitocracy (http://www.fitocracy.com/) is een game waarmee de gebruiker de eigen fitnessactiviteiten bijhoudt. Het vooruitgaan op de sportschool betekent meer punten en/of het betreden van een hoger spelniveau. Er ligt veel nadruk op het aspect van social media. Neem deel aan het uitgebreide netwerk van wereldwijde gezondheidscoaches, voedingsexperts, deel ervaringen en meet je met je vrienden in de game. Ook de game-app Nexercise (http://www.nexercise.com/) voor iPhone en Android laat de gebruiker punten verdienen met sportactiviteiten zoals fietsen, hardlopen, wandelen en aerobics. Ook hier verwerken het GPS-systeem, de bewegingsdetector en de interne klok van de smartphone de bewegingsactiviteiten van de gebruiker. In de wandelgangen heet Nexercise de bewegingsapp voor ‘luie gebruikers’. Deze app slechts vijftien minuten per dag inzetten levert al een merkbaar resultaat op. De vormgeving is grappig en inspirerend. Games betreffende revalidatie, na een CVA, de ziekte van Parkinson en MS zijn in opkomst.
54
De belangrijkste ontdekkingen uit dit hoofdstuk:
Bij een gering tot matig overgewicht kan het afvallen per app redelijk eenvoudig en ook leuk zijn. De belangrijkste sleutels tot effectief afvallen zijn: het letten op de calorieën, het voedingspatroon, voldoende bewegen en het psychisch volhouden. Een sterke troef voor resultaat is de persoonlijke coach in de app. De app moet ook echt bij je passen qua fysieke bouw en persoon. Bewegingsapps kunnen je lang vitaal houden. Apps voor gezonde voeding en beweging zijn geen wondermiddelen maar kunnen wel een hele steun zijn. Social media kunnen helpen om samen met je vrienden af te vallen en/of lekker te sporten. Bij een groter overgewicht of medische afwijkingen dient eerst een deskundige geraadpleegd te worden alvorens zelf drastisch aan de slag te gaan!
55
