Zitting 1972 - 11 8 8 9
±
Werkgelegenheidssituatie in 1972 en 1973 (Tweede Werkgelegenheidsprogramma) BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN Nr. 7
(De vroegere stukken zijn gedrukt in de zitting 1971-1972.)
's-Gravenhage, 10 november 1972.
Te uwer informatie doe ik u hierbij toekomen een overzicht van de stand van zaken per 1 oktober jl. met betrekking tot een aantal maatregelen in het kader van de beide werkgelegenheidsprogramma's, tot de uitvoering waarvan de Regering dit jaar heeft besloten. Ter zake moge worden verwezen naar mijn brieven van 14 februari 1972 (gedrukt stuk zitting 1971-1972 - 11 711) en van 23 juni 1972 (gedrukt stuk zitting 1971-1972 - 11889). Voor wat betreft het eerste programma (van februari jl.) kan worden opgemerkt, dat de resultaten daarvan volledig aan de verwachtingen hebben beantwoord. Blijkens de werkloosheidscijfers van de afgelopen maanden is de invloed van dit eerste programma, dat primair voorziet in extra werkgelegenheid in de bouwsector (burgerlijke en utiliteitsbouw; grond-, weg- en waterbouw) in het noorden des lands en vrijwel volledig in uitvoering is, thans duidelijk merkbaar. Zowel eind augustus jl. als eind september jl. kwam in de drie noordelijke provincies alsmede in de rayons Almelo, Steenwijk en Hardenberg, zoals uit bijlage IV blijkt, slechts in één rayon een werkloosheidspercentage voor van meer dan 4 pet. In geen enkel rayon in bovengenoemde gebieden kwam een werkloosheid voor van 5 pet. of hoger. Ten aanzien vari het tweede werkgelegenheidsprogramma (van juni jl.) kan worden vermeld, dat vrijwel alle in dit programma opgenomen objecten inmiddels zijn vrijgegeven. Omtrent de nog resterende objecten zal binnen enkele weken worden beslist. Van de vrijgegeven objecten zijn er thans 290 aanbesteed, 160 gegund en 90 reeds daadwerkelijk aangevangen. Naar globale raming zal van het tweede programma 5 pet. in 1972, 85 pet. in 1973 en 10 pet. in 1974 worden verwerkt. De Minister van Sociale Zaken, BOERSMA.
Aan de Heer Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 11 889
7 (2 vel)
2 Overzicht van de door de Regering getroffen maatregelen *) in het kader van het eerste en het tweede extra-werkgelegenheidsprogramma 1972 en de stand van uitvoering daarvan op 1 oktober 1972 A. Het eerste extra-werkgelegenheidsprogramma 1972 a. In februari 1972 is een bedrag van f 126,5 min. beschikbaar gesteld aan extra financieringsmiddelen ten behoeve van provincies en gemeenten ten einde op deze wijze de nodige middelen te verschaffen om ter bevordering van de werkgelegenheid de versnelde uitvoering van werken mogelijk te maken. Voor de provincies Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel zijn respectievelijk f 25,4 min., f 52,1 min., f 39,3 min. en f 9,7 min. beschikbaar gesteld. Nadien zijn nog ca. f 34 min. beschikbaar gesteld en wel voor de provincies Gelderland f 4 min., Zeeland f 6 min., Noord-Brabant f 20 min. en Limburg f 4 min.; waarmede het totaal bedrag op f 160,5 min. kwam. b. Voor de uitvoering van rijkswerken in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe en Noord-Oost en Noord-West Overijssel is f 72,4 min. uitgetrokken. In bijlage II wordt een overzicht gegeven van de aantallen werken, die in de vorengenoemde programma's zijn opgenomen, de investeringskosten die hiermede zijn gemoeid, de huidige bezetting en de aantallen manweken die hierop per 1 oktober zijn verwerkt. c. Voor verbetering van agrarische bedrijfsgebouwen is een bedrag van f 10 min. beschikbaar, waarvan f 5 min. wordt bijgedragen uit het Ontwikkelings- en Saneringsfonds voor de Landbouw. Het werkgelegenheidseffect van deze maatregel wordt geschat op globaal 7000 manweken. Er is inmiddels door het Ministerie van Landbouw en Visserij voor f 8 min. aan subsidies toegekend, terwijl de toezeggingen voor wat betreft het resterende bedrag van f 2 min. op zeer korte termijn zullen uitgaan. d. Versnelde uitvoering van woningbouwprogramma's in het noorden. e. Aanpassing rijksgoedkeuringsbeleid voor bedrijfsgebouwen. /. Maatregelen gericht op woningverbetering. Het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening kan thans nog niet een volledig overzicht geven van het effect van de drie bovengenoemde maatregelen. Eerst aan het einde van dit jaar komen de gegevens daartoe binnen. g. Plaatsingsbevorderende maatregelen ten behoeve van leerlingen in de bouw In het eerste werkgelegenheidsprogramma 1972 is de mogelijkheid geopend om de z.g. regeling werkloze leerlingen in de bouw in te voeren voor maximaal 500 leerlingen. Voor dat doel was een bedrag van f 1 min. uitgetrokken. Op 17 februari 1972 is tot dat doel een landelijke regeling ingevoerd. In het kader van deze regeling wordt een financiële tegemoetkoming van f 40 per week toegekend aan een werkgever die een jeugdige werkloze bouwvakarbeider tewerk stelt, waardoor deze in staat is zijn opleiding in het kader van het leerlingstelsel voort te zetten. De regeling loopt af in december a.s. Tot 1 oktober is er in 485 gevallen gebruik van gemaakt. Van een regeling voor pseudo-arbeidsplaatsen in de bouw, die op 26 april 1972 is ingevoerd, is tot dusverre geen gebruik gemaakt. !) Voor een volledig overzicht van de desbetreffende maatregelen alsmede van de hiertoe uitgetrokken gelden wordt verwezen naar bijlage I.
h. Extra scholingscapaciteiten ten behoeve van werkloze bouwvakarbeiders Voor bijscholing van werkloze bouwvakarbeiders is in het eerste werkgelegenheidsprogramma f 1,25 min. uitgetrokken waarmede ca. 250 ongeschoolde c.q. halfgeschoolde bouwvakarbeiders zouden kunnen worden opgeleid volgens een scholingsprogramma, dat in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven zou worden uitgevoerd en ca. 20 weken in beslag zou nemen. Tot dusver is slechts in incidentele gevallen van de betrokken regeling gebruik gemaakt. Dit komt vooral, doordat op het tijdstip dat de maatregel in werking trad de seizoenwerkloosheid in de bouw terugliep en vele bouwvakarbeiders als weer afspraken met hun werkgevers hadden gemaakt. Deze maatregel zal vooral effect sorteren in de najaarsperiode. i. Bijscholingsproject schilders Dit bijscholingsproject beoogt te voorzien in bestaande tekortkomingen in vakbekwaamheid. Met dit project, uitgevoerd door de Stichting Vakopleiding Schildersbedrijf met financiële medewerking van het Ministerie van Sociale Zaken, zouden 150 volwassen werklozen c.q. met werkloosheid bedreigde schilders en 250 leerlingschilders op leerovereenkomst, wier opleiding gevaar liep ten gevolge van het wegvallen van hun arbeidsplaats, kunnen worden bereikt. Reeds hebben 43 volwassen en 191 leerlingschilders van deze regeling gebruik gemaakt. B. Het tweede extra-werkgelegenheidsprogramma 1972 a. Bij brief van 23 juni 1972 aan de Tweede Kamer heeft de Regering medegedeeld, dat voor de uitvoering van werken in de sector bouwnijverheid een bedrag ten laste van de algemene middelen beschikbaar is gesteld van f 503 min. Hiervan kwam ten goede aan de lagere publiekrechtelijke lichamen f 250 min. en aan werken van het rijk f 253 min.; welk laatste bedrag in twee fasen is vrijgegeven te weten f 78 min. direct en f 175 min. in september jl. Onderstaand schema geeft een overzicht van de verdeling van het bedrag van f 503 min. per programma en per provincie, op basis waarvan de Provinciale Commissies voor de Werkgelegenheid op 29 juni 1972 zijn uitgenodigd om vóór 19 juli programmavoorstellen in te dienen. Provincie
LPL-werken Rijkswerken Totaal
Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Zeeland Noord-Brabant Limburg
f 62,5 55,7 58,15,5 9,9,26,8 13,5
Totaal (in min. gulden)
f 250.waarvan Ie fase
63,2 56,4 58,7 15,7 9,1 9,1 27,1 13,7
f 125,7 112,1 116,7 31,2 18,1 18,1 53,9 27,2
f253,f 78,-
f503,f328,-
De desbetreffende voorstellen zijn op 11 augustus jl. besproken in het Coördinatiecollege voor Openbare Werken, waarna op 14 augustus werken tot een subsidiebedrag van f 260 min. konden worden vrijgegeven. Op 6 september daaraanvolgend werd tot uitvoering van de tweede fase besloten; kort daarop werden de betreffende werken voor uitvoering vrijgegeven.
3 In bijlage III van deze nota wordt een overzicht gegeven van het totaal aantal objecten, dat op 23 oktober 1972 voor uitvoering was vrijgegeven, alsmede de bezetting daarop, voor zover reeds aanwezig, per 2 oktober. b. Regiewerken. Gezien de toegenomen bezetting op A.W. regiewerken als gevolg van de aanhoudende stijging van de werkloosheid, is in het kader van het tweede extra werkgelegenheidsprogramma 1972 aan het voor dit doel op de begroting 1972 uitgetrokken bedrag nog een f 30 min. toegevoegd. Met het aldus in totaal beschikbaar komende bedrag van ruim f50 min. kan tot medio volgend jaar een werkgelegenheidseffect van ca. 80 000 manweken worden gerealiseerd, waarvan inmiddels 45 000 manweken zijn verwerkt. De bezetting op A.W. regiewerken bedraagt thans 760 man. Naar verwachting zal deze bezetting tegen het einde van het jaar nog aanmerkelijk stijgen. c. Eenvoudige objecten voor oudere werklozen (E-objecten). Het op de begroting 1972 beschikbare bedrag van f 8 min. is - gelet op de grote behoefte aan deze objecten - met gelden uit het tweede extra werkgelegenheidsprogramma 1972 verhoogd tot f 23 min., waarmede ca. 60 000 manweken kunnen worden gerealiseerd, hetgeen neerkomt op een extra arbeidsvoorzieningseffect van ca. 39 000 manweken. d. Ten behoeve van de verbetering van agrarische bedrijfsgebouwen is in het kader van het tweede extra werkgelegenheidsprogramma 1972 een bedrag van f24 min. beschikbaar gesteld, waarvan f 12 min. wordt bijgedragen uit het Ontwikkelings- en Saneringsfonds voor de Landbouw. Deze middelen, vermeerderd met de eigen bijdragen van betrokkenen, zullen tot een investering van pl.m. f 80 min. in de B- en U-sector aanleiding geven. Voor het gehele beschikbare bedrag zijn bij het Ministerie van Landbouw en Visserij reeds aanvragen om subsidie ontvangen. Het werkgelegenheidseffect van de maatregel wordt geschat op globaal 17 000 manweken. e. Subsidieregeling binnenschilderwerk winterseizoen 1972/ 73. Aan het Bedrijfschap Schildersbedrijf is in het kader van het tweede werkgelegenheidsprogramma een bijdrage van f 1 min. toegezegd ten behoeve van de uitvoering van de zgn. premieregeling binnenschilderwerk in het winterseizoen 1972/73. Dit bedrag wordt gevoegd bij een bedrag van f 9 min. dat door het betrokken bedrijfsleven wordt bijeengebracht, zodat in totaal voor deze premiëring een fonds van maximaal f 10 min. ter beschikking staat. /. Extra arbeidsvoorzieningsmaatregelen in de overige sectoren. Administratieve A.W. Binnen de begroting voor 1972 was reeds f 1 min. uitgetrokken voor aanvullende werkgelegenheid ten behoeve van werkzoekenden uit de administratieve en dienstensector, alsmede ten behoeve van werkloze academici. In het kader van het tweede werkgelegenheidsprogramma is dit bedrag aangevuld met nog eens f 25 min. Het aantal werknemers dat op grond van de administratieve A.W. op tijdelijke basis in dienst was van diverse instan-
ties, zoals Rijk, gemeenten, stichtingen, universiteiten, enz. enz., bedroeg begin oktober 1972, 84. Dankzij de in het kader van het tweede werkgelegenheidsprogramma ter beschikking gestelde extra geldmiddelen kunnen de bestaande mogelijkheden tot het uitvoeren van administratieve projecten, waaronder ook projecten ten behoeve van werkloze academici, thans intensiever worden benut. Een en ander komt reeds tot uitdrukking in een ruim aantal aanvragen voor plaatsing op administratieve A.W.; op het ogenblik zijn aanvragen voor 140 arbeidsplaatsen in behandeling. In bovenvermelde brief dd. 23 juni 1972 aan de Tweede Kamer is reeds aangekondigd, dat een honderdtal bij de gewestelijke arbeidsbureaus ingeschreven werkzoekenden van middelbaar en lager niveau, die onder de huidige omstandigheden in het bedrijfsleven zeer moeilijk passende arbeid kunnen vinden, tijdelijk ingeschakeld kan worden ten dienste van het directoraat-generaal voor de Arbeidsvoorziening. Van dit aantal zijn inmiddels reeds 62 werkzoekenden geplaatst. g. Maatregelen ten behoeve van schoolverlaters 1972. In het tweede werkgelegenheidsprogramma is een bedrag van f 5 min. uitgetrokken in verband met problemen, die zich mogelijkerwijs zullen voordoen ten aanzien van schoolverlaters die geen arbeidsplaats kunnen krijgen en daardoor hun opleiding in het kader van het leerlingstelsel niet kunnen aanvangen of deze voortijdig moeten onderbreken. De volgende maatregelen zijn intussen genomen: 1. Per 18 september 1972 is in overleg met de betrokken leerlingstelsels ingevoerd de „Regeling 1972 arbeidsplaatsen werkloze leerlingen". Deze landelijke regeling kent een financiële tegemoetkoming toe van de overheid aan de werkgever van f40 per week. De regeling eindigt op 30 juni 1973 en heeft betrekking op leerlingen van verscheidene landelijke organen van het leerlingwezen. 2. Complementair aan de hierboven onder 1 genoemde regeling is de „Regeling 1972 pseudo-arbeidsplaatsen voor werkloze leerlingen" getroffen. Deze regeling, die is ingegaan op 16 oktober 1972 en van kracht zal zijn tot 30 juni 1973, heeft ten doel werkloze leerlingen, die niet kunnen worden bemiddeld, in de gelegenheid te stellen hun vakopleiding te voltooien bij werkgevers die wel hun bedrijfsruimte en outillage voor scholingsdoeleinden beschikbaar willen stellen, zonder de leerling in dienst te nemen. h. Scholingsmaatregelen In het tweede werkgelegenheidsprogramma worden de volgende scholingsmaatregelen aangekondigd: 1. Er is een bedrag gereserveerd van f 8 min. ten einde de beschikbare capaciteit van de centra voor vakopleiding van volwassenen optimaal te kunnen benutten. Dit bedrag wordt in 1972 en 1973 voor dit doel besteed. 2. Voor de verruiming van de toepassingsmogelijkheden van de bedrijfsscholingsregeling en de studiekostenregeling is in het tweede extra werkgelegenheidsprogramma 1972 een bedrag van f 2 min. beschikbaar gesteld. Deze verruiming maakt het mogelijk deze activiteit te stimuleren. 3. Er is een bedrag van f 5 min. gereserveerd voor scholingsactiviteiten in samenwerking met het bedrijfsleven. Met enige ondernemingen is overleg gaande om scholingsactiviteiten te realiseren.
4 BIJLAGE I Overzicht werkgelegenheidsbevorderende maatregelen in 1972 per categorie en per programma in min. guldens Categorie van maatregelen
Uitvoering van werken in gww/b en u sector regie sector E-objecten Administratieve objecten 35% regeling Subsidie regeling binnenschilderwerk seizoen 1972/1973 Verbetering agrarische bedrijfsgebouwen Versnelde uitvoering woningbouw Aanpassing rijksgoedkeuringsbeleid voor bedrijfsgebouwen Woningverbetering Vakopleiding jeugdige werknemers en schoolverlaters Scholing werkloze bouwvakarbeiders Bijscholing schilders Andere scholingsmaatregelen . Totaal
Ten laste van
Totaal
lste werkgelegenheidsprogramma 1972
2de werkgelegenheidsprogramma 1972
f 232,9 — — —
f 503,— 30,— 15,— 25,—
— 10,— 1) 2 ) — 2) a — ) 1,— 1,25 0,35 — f 245,5
1,—■ 24,— x) — — — *) 5,— — — 15,— f 618,—
') De helft van dit bedrag wordt beschikbaar gesteld door het O en S-fonds voor de landbouw. ) De kosten hiervan komen ten laste van de begroting van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
2
f 735,9 30,— 15,— 25,— 1,— 34,— ') — 2) — 2) — a) 6,— 1,25 0,35 15,— f 863,5
BIJLAGE II Overzicht van de stand van uitvoering van het programma extra financieringsmiddelen en rijkswerken van het 1ste werkgelegenheidsprogramma 1972 op 1 oktober 1972 Provincie
Programma extra financieringsmiddelen Aantal objecten in progr.
Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Zeeland Noord-Brabant Limburg Totaal
45 75 91 40 11 16 37 11 326
Geraamde totale kosten
tot 1/10 verw. manw.*)
Totaal
Programma rijkswerken bezetting op 2/10
Aantal objecten in progr.
Geraamde totale kosten
tot 1/10 verw. manw.*)
Aantal objecten in progr.
Geraamde totale kosten
tot 1/10 verw. manw. x)
f
60 342 709 55 115 500 71 127 894 12 402 552 4 108 000 2 972 630 20 043 000 4 048 000
6 930 8 554 14 623 2 581 819 696 1 573 535
471 367 648 143 63 59 164 18
f 233 160 285
36 311
1 933
25 442 897 52 115 500 39 311043 9 656 397 4 108 000 5 972 630 20 043 000 4 048 000
3 508 8 308 7 723 1 849 819 696 1 573 535
208 333 305 81 63 59 164 18
23 1 39 5
f 34 899 812 3 000 000 31 816 851 2 746 155
3 422 246 6 900 732
263 34 343 62
— — — —
— — — —
— — — —
— — — —
68 76 130 45 11 16 37 11
f 160 697 467
25 011
1231
68
f 72 462 818
11 300
702
394
f
bezetting op 2/10
bezetting op 2/10
l
) Deze gegevens zijn ontleend aan de telling op de maandagen van de werknemers werkzaam op de bovenbedoelde werken, uitgevoerd door het directoraat-generaal voor de arbeidsvoor ziening.
Lr\
BIJLAGE III Overzicht van het Tweede werkgelegenheidsprogramma 1972 naar de stand op 23 oktober 1972 Provincie
L.P.L.-werken
Rijkswerken
Aantal Geraamde vrijgegeven subsidiekosten objecten
Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Zeeland Noord-Brabant Limburg
108 95 76 43 33 19 95 27
f 57 024 675
Totaal
496
f 243 581 108
53 239 423 57 944 400 17 679 943 10 826 913 6 777 200 26 577 054 13 511 500
Totaal
tot 1/10 verw. manw. *)
bezetting op 2/10
Aantal Geraamde vrijgegeven subsidiekosten objecten
— — — — — — — —
— — — — — — — —
52 84 59 36 29 13 38 19
f 39 135 362 51 112 938 52 198 385 13 414 284 7 085 589 8 625 000 24 865 050 12 284 828
—
330
f 208 721 436
tot 1/10 verw. manw. *)
bezetting op 2/10
Aantal Geraamde vrijgegenen subsidiekosten obj. in beide progr.
tot 1/10 verw. manw. *)
bezetting op 2/10
120 — 239 — — — — —
160 179 135 79 62 32 133 46
f
96 160 037 104 352 361 110 142 785 31 094 227 17 912 502 15 402 200 51 442 104 25 796 328
120 — 239 — — — — —
45 — 76 — — — — —
359
826
f 452 302 544
359
121
') Deze gegevens zijn ontleend aan de telling op de maandagen van de werknemers werkzaam op de bovenbedoelde werken, uitgevoerd door het directoraat-generaal voor de arbeidsvoorziening.
ON
7 BIJLAGE IV Overzicht van de werkloosheid van mannen in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, alsmede de Overijsselse rayons Almelo, Steenwijk en Hardenberg op het einde van de maanden augustus en september 1972 Rayon/Provincie
Werkloosheid van mannen Aantal
In % van de afhankelijke beroepsbevolking
augustus 1972
september 1972
augustus 1972
september 1972
Delfzijl Groningen Marum Hoogezand-Sappemeer Veendam Stadskanaal Uithuizen Winschoten
372 1 357 235 210 259 342 234 436
331 1 377 236 195 272 345 177 470
3,3 3,1 3,1 1,9 3,2 3,1 3,6 3,4
2,9 3,1 3,1 1,8 3,4 3,1 2,7 3,6
Groningen
3 445
3 403
3,1
3,0
216 92 204 358 115 215 126 218 74 821 287 159
214 88 230 360 137 259 133 214 52 786 251 152
3,3 2,1 2,7 3,7 3,5 2,8 2,5 2,1 1,9 2,8 3,3 3,3
3,2 2,0 3,2 3,7 4,2 3,4 2,6 2,1 1,3 2,7 2,9 3,2
Friesland
2 885
2 876
2,9
2,9
Rayon/Provincie
Werkloosheid van mannen
Buitenpost Bergum Dokkum Drachten Oosterwolde Harlingen Bolsward Heerenveen Wolvega Leeuwarden Sneek Lemmer
Aantal augustus 1972 Assen Borger Emmen Coevorden Hoogeveen Beilen Meppel Drenthe Almelo (Overijssel) Steenwijk Hardenberg
In % van de afhankelijke beroepsbevolking september 1972
augustus 1972
september 1972
583 124 832 230 269 66 127
601 117 835 217 278 99 131
3,1 3,4 3,7 4,0 2,5 1,8 1,5
3,2 3,2 3,7 3,7 2,6 2,8 1,6
2 231
2 278
3,1
3,1
992 195 380
943 182 332
3,9 2,8 3,7
3,7 2,6 3,3
