Werkt Bookshelf met voorleessoftware?

Werkt Bookshelf met voorleessoftware? December 2013

In opdracht van: Expertisecentrum handicap + studie Postbus 1585 5200 BP ’s Hertogenbosch T E W

+31 (0)30 2753300 [email protected] http://www.handicap-studie.nl/

Geschreven door: Rick Buchter Dyslexie ICT hulpmiddelen expert Q4D Kotter 3 1186 WH Amstelveen T E W

+31 (0)6 25 24 05 75 [email protected] www.q4d.nl

Uitgangspunten Doel rapport:  Uitzoeken of de bestanden van het Bookshelf platform voorgelezen kunnen worden met voorleessoftware.  In kaart brengen wat de knelpunten zijn van het Bookshelf platform in combinatie met voorleessoftware. Doelgroep:  Hogescholen en universiteiten met studenten met lees-, schrijf- en spellingsproblematiek. Geteste software omgevingen Bookshelf:  Web-applicatie  Windows applicatie  iOS applicatie Geteste voorleessoftware:  Kurzweil 3000 Pro (V13.23) – Windows  ClaroRead Pro (V6.1) – Windows  Sprint Plus (V1.18.0.20) – Windows Gebruikte OCR-software:  ABBYY FineReader 10 – Windows  SprintOCR – Windows Belangrijke begrippen:  Foto-PDF: is een foto in PDF-formaat. Hierdoor kan de tekst niet voorgelezen worden terwijl er wel tekst in beeld is. Je kunt controleren of je met een foto-PDF te maken hebt door de tekst te selecteren. Is dit niet per regel mogelijk dan is het een foto-PDF.  Tekst-PDF: Een tekst-PDF is een PDF waarbij de tekst die op het scherm staat ook echte tekst is voor de computer. Je kunt de tekst selecteren per regel. Een tekst-PDF krijg je als je bijvoorbeeld een PDF maakt van een Word-document of een foto-PDF met OCR-software omzet naar een tekst PDF.

Pagina 2 van 26

Inleiding Tijdens het schrijven van de ‘onafhankelijke vergelijking van software voor ondersteuning bij lezen, schrijven en spelling’ voor Handicap + Studie kwam het digitale boekenplatform Bookshelf ter sprake. Het gebrek aan digitale studieboeken is voor veel studenten een groot knelpunt. We zijn benieuwd of Bookshelf daar een oplossing voor kan zijn. Na een korte inventarisatie en mail wisseling met medewerkers van Bookshelf, hebben wij besloten de combinatie Bookshelf met voorleessoftware nader te onderzoeken. Dit heeft geresulteerd in dit rapport met onze bevindingen.

Pagina 3 van 26

Inhoudsopgave Uitgangspunten ..................................................................................................................... 2 Inleiding ................................................................................................................................ 3 Bookshelf met voorleessoftware ........................................................................................... 7 ClaroRead ......................................................................................................................... 7 1.

Selecteren, (kopiëren) en afspelen ......................................................................... 7

2.

Selecteren en direct voorlezen ................................................................................ 7

3.

Printen en inscannen (ClaroRead Pro vereist) ........................................................ 8

4.

Van scherm scannen (ClaroRead Pro).................................................................. 11

Kurzweil 3000 .................................................................................................................. 13 1.

Printen en inscannen (Kurzweil 3000 Pro vereist) ................................................. 13

2.

Kurzweil taakbalk .................................................................................................. 14

3.

Lees het web ........................................................................................................ 15

4.

Screenshot-lezer (Kurzweil 3000 Pro V13 vereist) ................................................ 15

Conclusie: .................................................................................................................... 16 Sprint ............................................................................................................................... 17 1.

Printen en inscannen (SprintOCR of ander OCR programma vereist) ................... 17

2.

Sprinter ................................................................................................................. 20

3.

Klembord-lezer ..................................................................................................... 21

Conclusie: .................................................................................................................... 22 Apps ................................................................................................................................... 23 iOS............................................................................................................................... 23 Android ........................................................................................................................ 24 Conclusie ............................................................................................................................ 25

Pagina 4 van 26

Algemeen Bookshelf zal vanaf september 2013 geïntroduceerd worden op de Nederlandse markt. Bookshelf is een platform voor de distributie van educatieve e-book titels naar studenten en onderwijsinstellingen. CB(Centraal Boekenhuis) wordt verantwoordelijk voor het beheer van de Nederlandse versie. Werking Om gebruik te kunnen maken van de functionaliteiten van Bookshelf, hebben studenten een Bookshelf-account nodig. Met dit account kunnen de studenten inloggen binnen de Bookshelf omgevingen op pc, laptop en/of mobiele apparaten. Binnen de Bookshelf omgevingen kunnen ze werken met hun digitale studieboeken. Omgevingen Binnen alle onderstaande omgevingen kunnen de studenten de aangeschafte boeken openen. Het is niet mogelijk de boeken te exporteren en daarna te openen met een ander programma zoals bijv. ‘Adobe Reader’. De boeken moeten altijd in een Bookshelf omgeving gelezen worden. Het laten voorlezen van de boeken met behulp van voorleessoftware is daarom lastiger. De voorleessoftware moet in staat zijn te communiceren met de Bookshelf omgeving, om het gebruikte boek te kunnen voorlezen.

Aanschaffen Studenten kunnen hun boeken aanschaffen via een van de aangesloten webshops. Door tijdens het bestellen een Bookshelf-account aan te maken of een bestaand account te koppelen aan de bestelling, worden de boeken na betaling afgeleverd op het Bookshelfaccount. Daarna kan de student het boek in alle omgevingen gebruiken. Als testmateriaal hebben wij via educatheek.nl het boek ‘een goed rapport’ als Bookshelf (ebook) aangeschaft. Tijdens het bestellen dien je gebruik te maken van hetzelfde emailadres waarop je Bookshelf account is aangemaakt. De bestelling wordt dan direct afgeleverd op je Bookshelf account. Vervolgens krijg je in elke omgeving de vraag of je het boek wilt downloaden. E-book formaat De boeken binnen de Bookshelf omgeving zijn gemaakt in het VBK-format, dit is een formaat dat door Bookshelf zelf is ontwikkeld. Aan de basis van dit bestandformaat liggen twee type bestandformaten: PDF en EPUB.

Pagina 5 van 26

PDF is een universele bestandsindeling waarmee lettertypen, afbeeldingen en lay-out van elk willekeurig brondocument behouden blijven, ongeacht het programma of het platform waarmee het document is gemaakt. EPUB is ontworpen voor reflowable content. Bij reflowable content kan de tekst van de boeken voor elke e-reader geoptimaliseerd worden. Dit houdt in dat onder andere het lettertype, lettergrootte etc. door de gebruiker in te stellen zijn. Het testmateriaal ‘een goed rapport’ is oorspronkelijk een PDF die geschikt is gemaakt voor het Bookshelf platform. We hebben niet kunnen testen of een Bookshelf boek met als basis een EPUB bestand tot meer gebruikersgemak leidt in combinatie met voorleessoftware. Kopiëren en printen Binnen de Bookshelf omgevingen is het mogelijk om stukken tekst uit een e-book te kopiëren, plakken en printen. De hoeveelheid tekst die gekopieerd en geplakt kan worden, kan per e-book verschillen. Deze kopieerinstelling wordt door de uitgever van het desbetreffende e-book bepaald. Het is alleen mogelijk pagina’s te printen in de Windowsapplicatie. Van het boek ‘een goed rapport’ mogen slecht twee pagina’s tegelijk worden geprint. In alle omgevingen kan een beperkte hoeveelheid tekst worden geselecteerd en worden gekopieerd. Bij ieder stuk tekst dat gekopieerd wordt, wordt een zin toegevoegd met de broninformatie van het betreffende boek. In combinatie met de voorleessoftware betekent dit dat de broninformatie dus regelmatig voorgelezen zal worden aan de gebruiker. Toegankelijkheid VitalSource ondersteunt wel schermlezers en andere software die ondersteuning biedt aan mensen met een beperking. Alleen zijn dit niet de toepassingen die veel in Nederland worden gebruikt door de groep die gebruik maakt van voorleessoftware. Bookshelf biedt ondersteuning voor: TalkBack, VoiceOver, JAWS, NVDA en Window-Eyes. De meeste van de hier genoemde oplossingen zijn ontwikkeld voor blinden en slechtzienden.

Pagina 6 van 26

Bookshelf met voorleessoftware In de algemene inventarisatie zijn al een paar knelpunten aan het licht gekomen: het niet kunnen exporteren van de boeken, de beperkte kopieer/print mogelijkheden en het feit dat de voorleessoftware, die veel in Nederland wordt gebruikt, niet vermeld staat bij de ondersteunde programma’s van Bookshelf. Daarom gaan we in de hierop volgende hoofdstukken per programma (ClaroRead, Kurzweil 3000 en Sprint) inventariseren op welke manieren de content van Bookshelf voorgelezen kan worden. Als aanvulling hierop geven we ook een korte toelichting, hoe met behulp van apps (iOS en Android) stukken tekst uit Bookshelf kunnen worden voorgelezen.

ClaroRead De combinatie ClaroRead met Bookshelf is werkbaar. ClaroRead werkt met een permanente werkbalk, die zolang het programma actief is op het beeldscherm aanwezig is. Het programma vormt een ‘voorlees laag’ over alle programma’s heen die op de computer aanwezig zijn. De tekst in de boeken van zowel de Windowsapplicatie als de web-applicatie kan hierdoor voorgelezen worden. 1. Selecteren, (kopiëren) en afspelen Selecteer de tekst die je wilt laten voorlezen. * Deze stap is afhankelijk van welke browser je gebruikt: Klik op je rechtermuis ‘kopiëren’ (Windowsapplicatie), ‘copy’ (in web-applicatie) of de sneltoets CTRL + C in beide situaties. In Internet Explorer is deze stap niet nodig. Klik daarna op de knop ‘Afspelen’ en ClaroRead zal de tekst voorlezen.

2. Selecteren en direct voorlezen Met een aangepaste instelling kan direct alle geselecteerde tekst voorgelezen worden. Hiervoor moet je eenmalig de volgende stappen doorlopen. Klik eerst op ‘instellingen’.

Klik vervolgens in het scherm dat verschijnt, op ‘Geavanceerde spraak’.

Pagina 7 van 26

In het scherm dat verschijnt activeer je ‘Geselecteerde tekst uitspreken’.

Klik op ‘Ok’ en alle tekst die je hebt geselecteerd zal direct voorgelezen worden. 3. Printen en inscannen (ClaroRead Pro vereist) De gebruiker opent zijn boek in de Bookshelf omgeving op de PC (Windows) en klikt: ‘Bestand’ > ‘Afdrukken’.

Vervolgens verschijnt het onderstaande scherm. De gebruiker selecteert hier welke pagina’s afgedrukt moeten worden. De gebruiker mag slechts 2 pagina’s per keer afdrukken (het aantal pagina’s kan per uitgever verschillen en helemaal niet mogen afdrukken is ook een optie). Naast een beperking op het aantal pagina’s wordt de afdrukkwaliteit ook beperkt.

Pagina 8 van 26

Door vervolgens op ‘Doorgaan’ te klikken kun je met behulp van een PDF-printer deze bladzijde opslaan als PDF-bestand. Het bestand is een zogenaamde foto-PDF.

Dit PDF-bestand moet vervolgens omgezet worden naar een tekst-PDF om voorgelezen te kunnen worden met ClaroRead. Dit kan met de uitbreiding ClaroRead Pro of met een los OCR-programma. Met ClaroRead Pro Klik in de linkerbovenhoek van de ClaroRead balk op ‘Scannen’ > ‘Scannen van PDF/bestand’.

Het onderstaande scherm verschijnt op je beeldscherm.

Pagina 9 van 26

Zoek het bestand wat je geprint hebt als PDF vanuit de Bookshelf-omgeving en klik op 'Openen'. Het bestand wordt nu geladen, dit duurt even. Er verschijnt een nieuw scherm, klik op ‘OK’ in de rechterbovenhoek.

Het bestand wordt van foto-PDF omgezet in een tekst-PDF. Er verschijnt een nieuw scherm, klik op ‘Document klaar’.

Pagina 10 van 26

Klik daarna op ‘Opslaan als…’. Bepaal de locatie en naam van het bestand dat je wilt opslaan. Het bestand dat je opslaat is een tekst-PDF. Met ABBYY FineReader: Zie de uitleg bij Sprint, deze tekst-PDF is ook geschikt voor ClaroRead. Vervolg: Vervolgens kun je deze PDF openen met Adobe Reader en laten voorlezen met de ClaroRead. Voordeel is dat met deze methode de opmaak van het boek behouden blijft. Nadeel is dat het omslachtig is om grote hoeveelheden tekst met deze methode geschikt te maken voor ClaroRead. 4. Van scherm scannen (ClaroRead Pro) Met ClaroRead Pro heb je de functie: ‘van scherm scannen’, waarmee je als het ware een screenshot maakt en deze laat voorlezen. Met deze optie kunnen stukken tekst in web-applicatie of Windowsapplicatie worden voorgelezen. Klik in de linkerbovenhoek van de ClaroRead balk op ‘Scannen’ > ‘Van scherm scannen’.

Na het aanklikken sleep je met de muis een kader om de tekst die je wilt laten voorlezen. Zodra je loslaat gaat ClaroRead de ‘afbeelding’ omzetten in tekst.

Pagina 11 van 26

Klik vervolgens op ‘Afspelen’ en de tekst zal worden voorgelezen. Nadeel is dat de in- en uitzoom mogelijkheden binnen de Bookshelf omgeving beperkt zijn en het afhankelijk is van je schermformaat hoeveel tekst je in een leesbare grootte kan vastleggen. Verder kun je niet zien waar in de tekst voorgelezen wordt. Conclusie: Het is mogelijk om stukken uit boeken van Bookshelf voor te laten lezen met behulp van ClaroRead. Met de ‘Selecteren en direct voorlezen’ functie gaat dit soepel. Ook ‘Selecteren, (kopiëren) en afspelen’ zorgt voor een redelijke gebruikservaring. Het enige nadeel van Bookshelf in combinatie met ClaroRead is dat je geen gebruik kunt maken van de meeleescursor. Het gebruik van de Windowsapplicatie verdient wel de voorkeur.

Pagina 12 van 26

Kurzweil 3000 De combinatie Kurzweil 3000 met Bookshelf is niet ideaal. Kurzweil werkt namelijk met zijn eigen software omgeving waar de voor te lezen informatie naar toe gehaald moet worden. Aangezien Bookshelf werkt met eigen omgevingen en geen export-functie bevat, kunnen de boeken niet zonder extra handelingen worden voorgelezen. Hieronder bespreken we een aantal opties waarmee toch stukken van de boeken uit de Bookshelf omgeving kunnen worden voorgelezen. 1.

Printen en inscannen (Kurzweil 3000 Pro vereist) De gebruiker opent zijn boek in de Bookshelf omgeving op de PC (Windows) en klikt: ‘Bestand’ > ‘Afdrukken’.

Vervolgens verschijnt het onderstaande scherm. De gebruiker selecteert hier welke pagina’s afgedrukt moeten worden. De gebruiker mag slechts 2 pagina’s per keer afdrukken (het aantal pagina’s kan per uitgever verschillen en helemaal niet mogen afdrukken is ook een optie). Naast een beperking op het aantal pagina’s wordt de afdrukkwaliteit ook beperkt.

Door vervolgens op ‘Doorgaan’ te klikken kun je met behulp van een PDF-printer deze bladzijde opslaan als PDF-bestand. Het bestand is een zogenaamde foto-PDF.

Pagina 13 van 26

Dit PDF-bestand open je vervolgens weer met Kurzweil, waarna het wordt ingescand voordat je het kan laten voorlezen. Belangrijke voorwaarde hierbij is dat je beschikt over Kurzweil 3000 Pro (met scan functionaliteit). Een andere optie is gebruik maken van de ‘KESI Virtual Printer’ waardoor de bladzijde direct naar Kurzweil wordt gestuurd en vervolgens wordt ingescand binnen de Kurzweil omgeving.

Na deze stappen kan de gebruiker de bladzijde laten voorlezen in de Kurzweil omgeving. Voordeel is dat met deze methode de opmaak van het boek behouden blijft. Nadeel is dat het omslachtig is om grote hoeveelheden tekst met deze methode geschikt te maken voor Kurzweil 3000. 2.

Kurzweil taakbalk De gebruiker activeert de werkbalk door met zijn rechtermuisknop op zijn taakbalk te klikken > ‘Werkbalken’ > ‘Kurzweil Taakbalk’.

Vervolgens verschijnt het volgende gedeelte in het rechtergedeelte van de taakbalk.

Pagina 14 van 26

Als de gebruiker daarna binnen de Bookshelf omgeving op de PC (Windows) een stuk tekst selecteert en sleept naar het ‘Kurzweil icoon’, verschijnt het onderstaande scherm. De gebruiker kan ook de tekst via de tekst kopiëren en dan plakken door de rechtermuisknop in te drukken boven het Kurzweil icoon op de taakbalk. Na deze stappen kan de gebruiker de gekopieerde tekst laten voorlezen. Nadeel hierbij is wel dat alle opmaak van de bladzijde verloren gegaan. Voordeel is dat het minder handelingen omvat dan het printen en inscannen van de pagina.

Bij ieder stuk tekst dat gekopieerd wordt, wordt een zin toegevoegd met de bron informatie van het betreffende boek. Als niet op ‘pauze’ wordt gedrukt zal dit ook voorgelezen worden. * Deze stappen zijn ook uit te voeren met de web-applicatie van Bookshelf. Hier kun je alleen kopiëren en niet slepen. Bij de web-applicatie wordt geen broninformatie toegevoegd aan de gekopieerde tekst. 3.

Lees het web Het is niet mogelijk met de ‘Lees het web’ functie van Kurzweil boeken voor te laten lezen in de web-applicatie van Bookshelf.

4.

Screenshot-lezer (Kurzweil 3000 Pro V13 vereist) Vanaf Kurzweil Versie 13 wordt de functionaliteit: ‘screenshot-lezer’ aangeboden. Met behulp van de screenshot-lezer kan de gebruiker een screenshot maken van zijn beeldscherm en de tekst daarin laten voorlezen met Kurzweil. Met deze optie kunnen dus stukken tekst in web-applicatie of Windowsapplicatie worden voorgelezen. De screenshot-lezer kan opgestart worden via onderstaande knop, het menu ‘lezen’ > ‘Screenshot-lezer’ en in de ‘Kurzweil taakbalk’ door op meest rechtse knop te drukken (via de taakbalk blijft de opmaak niet behouden). Na het aanklikken sleep je met de muis een kader om de tekst die je wilt laten voorlezen. Zodra je loslaat gaat Kurzweil de ‘afbeelding’ omzetten in tekst. Pagina 15 van 26

Bij de screenshotlezer via de taakbalk krijg je alleen de platte tekst te zien, via de andere twee opties keer je terug naar de Kurzweil omgeving en wordt de tekst met behoud van opmaak voorgelezen. Nadeel is wel dat de in- en uitzoom mogelijkheden binnen de Bookshelf omgeving beperkt zijn en het afhankelijk is van je schermformaat hoeveel tekst je in een leesbare grootte kunt vastleggen. Conclusie Het is mogelijk om stukken uit boeken van Bookshelf voor te laten lezen met behulp van Kurzweil. Het vraagt alleen behoorlijke vaardigheid van de gebruiker en kost ook behoorlijk wat moeite. Zeker voor grote hoeveelheden informatie is dit niet ideaal en is het de vraag of de gebruiker er echt bij geholpen is. Het knelpunt voor de meeste gebruikers van voorleessoftware zit hem toch vooral in het verwerken van grote hoeveelheden informatie. De hierboven beschreven werkwijze is eigenlijk alleen geschikt om kleine stukken informatie met Kurzweil voor te kunnen lezen.

Pagina 16 van 26

Sprint Met de combinatie Bookshelf en Sprint kan tekst worden voorgelezen maar gebruikersvriendelijk is anders. Sprint heeft grofweg vier programma omgevingen. Namelijk een omgeving voor PDF-bestanden, een werkbalk als toevoeging aan Microsoft Word, een simpele tekstverwerken en de ‘sprinter’. Met de ‘sprinter’ kan alle geselecteerde tekst worden voorgelezen onder andere op internet. Alleen de ‘sprinter’ en ‘Sprint PDF’ omgeving zullen relevant zijn in combinatie met het gebruik van Bookshelf. Hieronder bespreken we een aantal opties waarmee toch stukken van de boeken uit de Bookshelf omgeving kunnen worden voorgelezen. 1. Printen en inscannen (SprintOCR of ander OCR programma vereist) De gebruiker opent zijn boek in de Bookshelf omgeving op de PC (Windows) en klikt ‘Bestand’ > ‘Afdrukken’.

Vervolgens verschijnt het onderstaande scherm. De gebruiker selecteert hier welke pagina’s afgedrukt moeten worden. De gebruiker mag slechts 2 pagina’s per keer afdrukken (het aantal pagina’s kan per uitgever verschillen en helemaal niet mogen afdrukken is ook een optie). Naast een beperking op het aantal pagina’s wordt de afdruk kwaliteit ook beperkt.

Door vervolgens op ‘Doorgaan’ te klikken kun je met behulp van een PDF-printer deze bladzijde opslaan als PDF-bestand. Het bestand is een zogenaamde foto-PDF. Pagina 17 van 26

Dit PDF-bestand moet vervolgens omgezet worden naar een tekst-PDF om voorgelezen te kunnen worden met Sprint. Dit kan met de uitbreiding SprintOCR of met een los OCR-programma (wij gebruiken hiervoor het losse OCR-programma ABBYY FineReader). Met ABBYY FineReader: Open het programma: ‘ABBYY FineReader’ en klik op ‘Openen’.

Zoek het bestand wat je geprint hebt als PDF vanuit de Bookshelf-omgeving en klik op ‘Openen’.

Pagina 18 van 26

Het bestand wordt nu van foto-PDF omgezet in een tekst-PDF, dit duurt even. Klik vervolgens bovenaan op de knop ‘Opslaan’, zorg dat bij het pijltje naar beneden ‘Opslaan als PDF-Document’ is aangevinkt.

Bepaal de locatie en naam van het bestand dat je wilt opslaan. Het bestand dat je opslaat is een tekst-PDF. Zie verder ‘Vervolg’. Met SprintOCR: Wanneer je gebruik maakt van de SprintOCR functie, kun je deze vinden in de ‘Sprint PDF’ omgeving via ‘Bestand’ > ‘Scannen’. Er verschijnt een nieuw venster.

Klik op het ‘openen’ icoontje en zoek het bestand dat je geprint hebt als PDF vanuit de Bookshelf-omgeving.

Klik daarna op ‘OCR starten’ en bepaal de locatie en naam van het tekst-PDFd bestand dat je wilt opslaan. Vervolgens kun je dit bestand openen met de ‘Sprint PDF’ omgeving. Vervolg: Start vervolgens de ‘Sprint PDF’ omgeving en open het betreffende bestand.

Pagina 19 van 26

Binnen de ‘Sprint PDF’ omgeving kun je vervolgens de 2 pagina’s laten voorlezen en gebruik maken van alle aanvullende functionaliteiten van de ‘Sprint PDF’ omgeving. Voordeel is dat met deze methode de opmaak van het boek behouden blijft. Nadeel is dat het omslachtig is om grote hoeveelheden tekst met deze methode geschikt te maken voor Sprint. 2.

Sprinter Start de ‘Sprint’ simpele tekstverwerker op en ga naar ‘Beeld’ en klik op ‘Sprinter’.

Het onderstaande icoon verschijnt op je beeldscherm. Dit kun je vrij verplaatsen over je beeldscherm zolang sprint actief is.

Ga naar de web-applicatie van Bookshelf (deze functie werkt niet in de Windowsapplicatie) en open het boek dat je wilt laten voorlezen. Selecteer vervolgens de tekst die je wilt laten voorlezen.

Pagina 20 van 26

Klik op de ‘Play’ knop en Sprint leest de geselecteerde tekst voor. Dit kun je onderbreken door nog een keer op deze knop te drukken. 3. Klembord-lezer Start de ‘Sprint’ simpele tekstverwerker op en ga naar ‘Spraak’ en klik op ‘Instellingen’.

Het onderstaande menu verschijnt op je beeldscherm.

Vink de optie ‘Lees gekopieerde of geknipte tekst (klembord-lezer)’ aan.

Klik daarna op ‘OK’. Pagina 21 van 26

Open in de Windowsapplicatie het betreffende boek en selecteer de tekst die je wilt laten voorlezen.

Klik vervolgens rechtermuisknop > ‘Kopiëren’ of CTRL + C. Vervolgens zal Sprint direct de geselecteerde tekst voorlezen. Aan het einde zal wel altijd een zin worden voorgelezen met de copyright gegevens van het boek. In de web-applicatie kan ook gebruik worden gemaakt van de klembord-lezer door op ‘Copy’ te drukken bij het selecteren van de tekst of CTRL + C.

Hierbij worden geen copyright gegevens van het boek voorgelezen. Conclusie Het is mogelijk om stukken uit boeken van Bookshelf voor te laten lezen met behulp van Sprint. Het printen van pagina’s naar PDF-formaat kost ongeveer evenveel handelingen als bij Kurzweil. Helaas is de ‘Sprinter’ niet in staat om in de Windowsapplicatie teksten voor te laten lezen. De beste optie is toch om de klembord-lezer aan te zetten, deze werkt zowel in de Windowsapplicatie als de web-applicatie goed. Alleen het voorlezen van de copyright gegevens zorgt voor een negatieve gebruikservaring.

Pagina 22 van 26

Apps iOS Met behulp van de VoiceOver op de iPhone en iPad is het mogelijk de tekst in app voor te laten lezen. Alleen is de kwaliteit van de stem beperkt en laat het gebruikersgemak te wensen over, omdat deze functie is ontworpen voor blinden en slechtzienden. Wel is het mogelijk met elke willekeurige tekst-naar-spraak app stukken tekst te kopiëren vanuit de Bookshelf-app om deze te laten voorlezen. Open de Bookshelf-app op je iPad of iPhone.

Open een boek en selecteer de tekst die je wilt laten voorlezen en druk op ‘Copy’.

Start een willekeurige tekst-naar-spraak app en plak daar de gekopieerde tekst in en klik op ‘afspelen’. De gekopieerde tekst zal voorgelezen worden.

Pagina 23 van 26

Door via ‘Instellingen’ > ‘Algemeen’ > ‘Multitasking-gebaren’ aan te zetten kan de gebruiker tussen apps wisselen met een veeg naar links of rechts met vier of vijf vingers. Dit maakt het aanzienlijk makkelijker om te wisselen tussen de Bookshelf-app en een willekeurige tekstnaar-spraak-app. Android Deze handelingen zijn ook mogelijk met de Android-applicatie van Bookshelf en een tekstnaar-spraak-app voor Android. Conclusie Het is mogelijk met behulp van apps stukken uit de Bookshelf omgeving voor te laten lezen. Gezien de huidige staat van tekst-naar-spraak apps moet de gebruiker niet meer verwachten dan alleen het voorlezen van ‘platte’ tekst.

Pagina 24 van 26

Eindconclusie De boeken op het Bookshelf platform kunnen worden voorgelezen maar daarmee is eigenlijk alles gezegd. De studenten zullen steeds geconfronteerd worden met de obstakels die verbonden zijn aan het voorlezen van de Bookshelf-boeken met voorleessoftware. Afhankelijk van het programma moeten enkele tot meerdere handelingen uitgevoerd worden om de boeken voorgelezen te krijgen. Daarbij komt dat de extra functionaliteiten van de meeste pakketten niet te gebruiken zijn. De student wordt alleen voorgelezen en krijgt bijvoorbeeld geen meeleescursor in beeld om te zien waar op dat moment voorgelezen wordt. Bij de werkwijze waarbij pagina’s worden geprint kunnen wel alle functionaliteiten worden benut. Het is sterk de vraag of uitgevers dit überhaupt zullen toestaan. In de huidige situatie zal de student alleen korte stukken van het boek laten voorlezen. Enerzijds omdat veel functionaliteiten wegvallen. Anderzijds omdat de werkwijzes erg omslachtig en tijdrovend zijn. De belofte van de combinatie digitale studieboeken en voorleessoftware wordt daardoor niet ingelost. Sommige voorleessoftware pakketten valt te verwijten dat ze hun eigen ‘eiland’ hebben gecreëerd waardoor de samenwerking met het Bookshelf platform niet makkelijker wordt. Anderzijds is te zien dat de programma’s die als ‘voorlees laag’ fungeren over de bestaande programmatuur ook amper overweg kunnen met de boeken in de Bookshelf omgeving. Vooral de maatregelen om het copyright van het Bookshelf-boek te beschermen zijn vaak een struikelbrok tijdens het gebruik van de voorleessoftware. Zo worden in een aantal situaties steeds de copyright gegevens voorgelezen. Het beperkte aanbod van digitale studieboeken is voor veel studenten met een functiebeperking, die gebruik maken van voorleessoftware, een knelpunt. Juist voor deze groep studenten zou een groter aanbod van digitale studieboeken een oplossing bieden. We moeten op dit moment concluderen dat Bookshelf en voorleessoftware niet op elkaar zijn afgestemd.

Pagina 25 van 26

© Q4D, Amstelveen, 2013 (www.q4d.nl of [email protected]) In opdracht van: Expertisecentrum handicap + studie (www.handicap-studie.nl of [email protected]) Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle productnamen en merknamen zijn handelsmerken of geregistreerde handelsmerken van hun houders. Degenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, hebben uiterste zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van deze publicatie. Desondanks kunnen fouten niet worden uitgesloten. Q4D sluit mede ten behoeve van al diegenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, elke aansprakelijkheid uit voor directe en indirecte schade, ontstaan door of verband houdende met toepassing van deze publicatie.

Pagina 26 van 26