Welkom!
Faculty of Economics and Business Administration
Academie voor Overheidsjuristen Academie voor Wetgeving Actualiteitenbijeenkomst Academiegebouw, Den Haag 18 november 2009
DE KREDIETCRISIS: De Gevolgen van de Crisis voor de Koers van de Overheid Prof Dr J.G.A. (Hans) van Mierlo Hoogleraar Openbare Financiën Universiteit Maastricht Faculty of Economics and Business Administration
De Kredietcrisis 1. De aanleiding: • De val van zakenbank Lehman Bothers in de VS in September 2008. 2. De oorzaken: • Vervuilde Hypotheken: Securitisatie van Subprimes: mix van goed en slecht; • Deconfiture: Vertrouwen volkomen verdwenen; • Domino-effect: zelfs Systeembanken getroffen! Faculty of Economics and Business Administration
Wat zijn Subprimes? • • • • •
Water bij de wijn. Vervuilde kredietportefeuilles. “Tweede hands-markt”. Niemand kende de mate van vervuiling meer! Risico’s van vervuilde kredietportefeuilles niet meer bekend, niet bij de Experts en zeker niet bij de Leiding! • Kredietverstrekking stokt!
Faculty of Economics and Business Administration
Korte Termijn: Wat moeten wij doen? • • • •
• • •
Primaire reactie: uit laten zieken. Gevaar van Wilde Shake-Out! Systeeminstellingen overeind houden! Nieuwe overheidsinterventies: • Leningen; • Garanties; • Gedeeltelijke/volledige overnames! Kritiek: ‘Back to good old Communism’?! Kredietstroom hoe dan ook weer op gang krijgen! Hoe weer vertrouwen te krijgen?
Faculty of Economics and Business Administration
Gevolgen voor de Koers van de Overheid 1. Langere Termijn; 2. In de Discussie over Marktwerking en Privatisering; 3. Nieuwe Ronde in Discussie die verstomd leek; 4. Marktwerking, Privatisering en Regulering/Toezicht.
Faculty of Economics and Business Administration
Gevolgen voor de Banken/Financiele Instellingen 1. Commissie-Maas: a. Beloningenbeleid; b. Bonussysteem. 2. Een Professor uit Maastricht: a. Het ligt niet primair aan het Beloningenbeleid/Bonussysteem! b. Securitisatie, hoe verstandig ook vanuit bedrijfseconomisch gezichtspunt (risicospreiding), is te ingewikkeld geworden, niemand begrijpt het meer en de onderliggende risico’s zijn onzichtbaar geworden. Faculty of Economics and Business Administration
Gevolgen voor de Eigendomsstructuur 1. Moet de NV-vorm en de beursnotering wel worden gehandhaafd? a. Maximalisatie van Aandeelhouderswaarde heeft ook Nadelen: - korte termijn; - verwaarlozing van andere stake-holders (werknemers, klanten, toeleveranciers, partners). b. De RABO doet het veel beter: - Cooperatieve structuur. - Sinds jaar en dag Triple A-Rating! c. Cooperatieve structuur kun je niet opleggen en de NV-vorm/beursnotering kun je niet verbieden! +
Faculty of Economics and Business Administration
Wat dan wel: Versterking van Intern Toezicht! 1. Versterk de Rol van de Raad van Commissarissen: - Gekozen op basis van Deskundigheid; - Behartiging van Belangen van alle Stakeholders! - Bedrijf als Belangengemeenschap! - Lange Termijn-Perspectief; - Going Concern-Beginsel. 2. Terug naar Beschermingsconstructies tegen Vijandige Overname-Pogingen (VentureCapital en Hedge-Funds) Faculty of Economics and Business Administration
Ook Versterking van Extern Toezicht 1. Versterk de Rol van de AFM: Gedragstoezicht vanuit Consumentenperspectief: - kwaliteit van de produkten; - kwaliteit van de dienstverlening; - breder scala van bevoegdheden; - meer transparantie van ingrijpen! 2. Versterk de Rol van de DNB: Financieel Toezicht (Solvabiliteit, Liquiditeit, Rentabiliteit) vanuit Marktperspectief; - meer transparantie; - hoe lossen wij het Duivelse Dilemma op?! Faculty of Economics and Business Administration
Versterking van Extern Toezicht (vervolg) Bovenal is Betere Samenwerking tussen AFM en DNB broodnodig door: 1. Periodiek Agenda-overleg; 2. Gezamenlijke Projecten; 3. Gezamenlijke Individuele Dossiers.
Faculty of Economics and Business Administration
Consequenties voor de Discussie en voor Andere Sectoren 1. Algemene discussie over privatisering, marktwerking, regulering/toezicht gaat door! 2. In andere sectoren spelen dezelfde problemen en dezelfde beleidsdiscussies! 3. Voorbeelden in de semi-publieke dienstverlening: - pensioenfondsen; - woningcorporaties; - maatschappelijke dienstverlening; - zorginstellingen; - onderwijsinstellingen; - nutsvoorzieningen. 4. Marktsector: commerciele dienstverlening (verzekeringsbranche). Faculty of Economics and Business Administration
Conclusies 1. De discussie is nog maar net begonnen! 2. Er zijn geen panklare oplossingen voor een complex probleem. 3. Door stapsgewijze aanpak, experimenten en leerervaringen komen wij langzaamaan verder. 4. Ofwel ‘Learning by Doing’!
Faculty of Economics and Business Administration
