NUMMER
2 mei 2014
1
Horsewedstrijdspecial Morse In dit nummer
Van de redactie De dressuurcompetitie komt er weer aan en straks ook de clubkampioenschappen. Alle leden kunnen hieraan meedoen. Dat kan met een manegepaard of –pony, maar ook met een eigen of verzorgpaard of –pony. Daarom deze keer een speciaal nummer over het rijden van (onderlinge) wedstrijden. Heb je vragen, dan mag je deze altijd e-mailen naar onderstaand e-mailadres. Veel leesplezier toegewenst! Groetjes van de redactie, Geraldine de Jong-van Os
[email protected] Dit nummer is tot stand gekomen met behulp van informatie van de KNHS, informatie uit het dressuuren menproevenboekje, informatie van juryleden en eigen ervaring. Bij het samenstellen van dit nummer is uiterst zorgvuldig te werk gegaan, maar er kunnen geen rechten aan de informatie in dit nummer worden ontleend. Tijdens de wedstrijden hebben de jury en/of het bestuur het laatste woord.
Activiteiten 17 mei
1e competitie
14 jun
2e competitie
29 aug + Ponykamp 30 aug 20 sep
Clubkampioenschappen dressuur en borrel
11 okt
Clubkampioenschappen springen en kür op muziek
11 okt
Bixie jeugd tm 12 jr
26 okt
Strandrit
n.t.b.
15+ activiteit
Dressuurwedstrijd blz. 1 Waar kijkt een jury naar? blz. 4 Als er iets misgaat blz. 10 Regels blz. 11 Tips blz. 12 Sponsors blz. 13
Dressuurwedstrijd Bij een dressuurwedstrijd moet je een dressuurproef rijden. De proef wordt voorgelezen door mensen die helpen tijdens een wedstrijddag. Je hoeft het niet uit je hoofd te doen. Deze proeven bestaan uit allerlei onderdelen die je in de les oefent, zoals een grote volte, van hand veranderen enzovoort. De proef wordt beoordeeld door een jury, die geeft voor ieder onderdeel een cijfer. Je krijgt ook cijfers voor algemene onderdelen zoals houding en zit en verzorging van paard en ruiter. Al die cijfers worden bij elkaar opgeteld en de deelnemer met de meeste punten wint de wedstrijd. Cijfers Voor elk onderdeel krijg je een cijfer. In het dressuur- en menproevenboekje van de KNHS worden de cijfers als volgt uitgelegd: 10 - uitmuntend 9 - zeer goed 8 - goed 7 - tamelijk goed 6 - bevredigend 5 - voldoende 4 - onvoldoende 3 - tamelijk slecht 2 - slecht 1 - heel slecht 0 - niet getoond Bij paardrijden gaat het iets anders dan op school. In de praktijk zul je niet snel een 9 of 10 halen, maar ook geen 0 of 1. De meeste jury’s geven cijfers tussen de 4 en de 8. Als je een 6 hebt voor een onderdeel, betekent dit dat je het onderdeel prima hebt uitgevoerd. Als je het heel goed doet kun je zelfs een 7 of 8 halen. Zitten er nog kleine foutjes in de uitvoering, dan krijg je een 5. Bij de jury zit ook altijd een schrijver. De jury zegt welk cijfer de ruiter voor een onderdeel krijgt en de schrijver schrijft dit op het protocol. Daarop staan alle onderdelen. Zo kan de jury de hele proef goed zien en wordt hij/zij niet afgeleid omdat hij/zij zelf dingen op moet schrijven. Vaak laat de jury ook commentaar opschrijven bij verschillende onderdelen, vooral waar een onvoldoende is gescoord. Door dit commentaar weet je wat er precies mis ging en wat je de volgende keer beter kunt doen. Na afloop van de prijsuitreiking krijg je dit protocol mee naar huis.
1
nummer 2 mei 2014
Horse Morse wedstrijdspecial
Klassen Er zijn verschillende klassen waarin je kunt deelnemen. Je instructrice bepaalt in welke klasse je deelneemt. Monarchiste heeft de volgende klassen: Groepsverband: dit is voor kinderen die nog niet zo lang paardrijden, je rijdt dan met meerderen tegelijk in de bak. Bixie: dit is voor kinderen die zelf kunnen sturen, stappen en draven. Tijdens deze proef ben je alleen in de bak en moet je diverse figuren rijden, maar ook slalommen en tussen balken doorlopen. Aan het eind moet je afstappen en zelf je paard of pony uit de bak begeleiden. Aangepaste proef (rondje galop): dit is een wat makkelijkere proef dan een officiële B proef met een rondje galop. Just Started: voor leden die net beginnen met een eigen paard of pony is er een speciale categorie die wat makkelijker is dan de B. B: dit staat voor Basis. Dit is voor kinderen met enkele jaren rijervaring. Je moet diverse figuren rijden in stap, draf en galop. L: dit staat voor Licht. Eerst komt L1 en dan komt L2. Dit is al weer wat moeilijker dan de B. Je moet wijken, middengalop en in de L2 achterwaarts en voltes 15 meter in de galop rijden. M (Middel) en Z (Zwaar). Aan de klassen M1, M2 en Z1 kunnen alleen leden met een eigen paard of pony of verzorgpaard of –pony deelnemen. In de klasse M moet je middelzware oefeningen doen zoals schouderbinnenwaarts, travers en contragalop. De klasse Z is nog moeilijker, hier komen oefeningen als appuyeren en eenvoudige galopwissels bij. Winstpunten Bij officiële dressuurwedstrijden wordt begonnen met de B. Als je 180 punten haalt voor je proef, heb je gemiddeld een 6 en krijg je één winstpunt. Vanaf 195 punten (gemiddeld een 6,5) krijg je twee winstpunten en vanaf 210 (gemiddeld een 7) krijg je drie winstpunten. Als je in totaal 10 winstpunten hebt dan ga je door naar de volgende klasse. Bij Monarchiste houden we vanaf de klasse B de winstpunten bij. Als je vijf winstpunten hebt, mag je door naar de klasse L1 en als je in de klasse L1 vijf winstpunten hebt, mag je door naar de klasse L2. Dit gaat wel in overleg met de instructrice. De overgang van groepsverband naar Bixie, naar aangepaste proef (rondje galop) en naar B wordt door de instructrice bepaald. Tijdens officiële dressuurwedstrijden kun je verliespunten krijgen, bijvoorbeeld bij een score lager dan 50% of wanneer je uitgesloten wordt omdat je van je paard bent gevallen. Bij onderlinge dressuurwedstrijden van Monarchiste worden geen verliespunten geregistreerd. Groepen Voor iedere wedstrijd worden de deelnemers in de verschillende klassen ingedeeld. Vaak zijn er in de B bijvoorbeeld veel deelnemers. Die worden dan weer opgesplitst in meerdere groepen. De instructrices beoordelen bij wie je in de groep komt door te kijken naar het rijniveau, want sommige deelnemers in de B kunnen wat beter rijden dan de andere. Het kan dus zo zijn dat er iemand in je groep zit die veel ouder is, maar die heeft dan wel hetzelfde niveau als jou. Ex aequo Het kan zo zijn dat meerdere mensen uit één groep hetzelfde aantal totaalpunten hebben. Om de plaatsing te bepalen wordt gekeken naar wie het hoogste cijfer heeft voor de algemene onderdelen: in het groepsverband, de Bixie en aangepaste proef wordt gekeken naar wie het hoogste cijfer heeft voor het onderdeel ‘algemene indruk’, vanaf de klasse B wordt gekeken naar onderdeel 26: rechtgerichte, ontspannen en in aanleuning gaande paard en vervolgens naar 28: rijvaardigheid en effect van de hulpen. Als die cijfers bij de deelnemers met hetzelfde aantal punten gelijk zijn, dan is er een ex aequo plaatsing. Zo kunnen er bijvoorbeeld twee deelnemers op de eerste plaats komen, de tweede plaats komt dan te vervallen. Competitie en clubkampioenschappen Bij de Monarchiste zijn ieder jaar de competitie en de clubkampioenschappen. De competitie bestaat uit twee wedstrijden in mei en juni. Je kunt dan proberen competitiewinnaar van jouw groep te worden. Hierbij wordt gekeken naar plaatsingspunten. Als je twee keer eerste van je groep wordt, dan heb je
2
nummer 2 mei 2014
Horse Morse wedstrijdspecial
twee keer één plaatsingspunt dus in totaal twee plaatsingspunten. Degene met de minste plaatsingspunten (gemiddeld de hoogste plaatsing) wordt competitiewinnaar. Als er meerdere mensen zijn met hetzelfde aantal plaatsingspunten wordt er ook nog gekeken wie in totaal de meeste punten voor de twee proeven heeft gehaald. De clubkampioenschappen zijn in september. Tijdens de clubkampioenschappen dingen deelnemers vanaf de klasse B mee naar de kampioenstitel. De deelnemer met de hoogste score van de dag wordt clubkampioen. Je kunt maar met één paard of pony meedingen naar de kampioenstitel. Deelnemers die met meerdere paarden en/of pony’s mee willen doen, moeten van tevoren doorgeven met welk paard of met welke pony ze willen meedingen naar de kampioenstitel. Kleding Tijdens een wedstrijd is het de bedoeling dat jij en je paard of pony er tiptop uitzien. Het officiële wedstrijdtenue bestaat uit: Een rij-jas, type colbert. Een overhemd, dressuurblouse of shirt: voorzien van lange of korte mouwen en een hoge boord of kol. Een witte, beige of gele rijbroek. Een paar rijlaarzen of jodphurlaarsjes in combinatie met gelijkkleurige, gladde chaps. Een veiligheidscap. Het is toegestaan om met een bodyprotector te rijden. Deze mag boven of onder het wedstrijdtenue gedragen worden. Er mag gebruik gemaakt worden van een opblaasbaar veiligheidsvest welke bevestigd wordt aan het zadel. Als je alleen onderlinge wedstrijden rijdt, is het erg duur om al deze dingen aan te schaffen. Probeer er zo netjes mogelijk uit te zien en zorg dat je kleding schoon is. Probeer voor onderstaande kleding te zorgen: Een witte, beige of gele rijbroek of een donkergekleurde rijbroek. Voor de bovenkleding heb je, naast het rijjasje, de volgende mogelijkheden: o Zwarte Monarchiste trui of donkergekleurde trui. o Lichtgekleurde blouse met de zwarte Monarchistebodywarmer of donkergekleurde bodywarmer. Rijlaarzen of jodphurlaarsjes/rijschoenen en (bij voorkeur donkergekleurde) chaps en een veiligheidshelm zijn altijd verplicht om te dragen, net als in de les. Handschoenen zijn tegenwoordig niet meer verplicht, maar je mag ze dragen als je dat prettig vindt. Als je langer haar hebt, is het gebruikelijk om dit te dragen in een haarnetje of in een knotje. Er zijn ook speciale strikken te koop. Verzorging paard of pony Tijdens de wedstrijd moet je paard of pony tip top in orde zijn. In het dressuur- en menproevenboekje staan de volgende richtlijnen voor de verzorging van je paard of pony: Het paard wordt in wedstrijdconditie voorgesteld. Het al dan niet dragen van hoefijzers is voor de beoordeling niet van belang. Voor de wijze van het correct toiletteren van het paard wordt een aantal mogelijkheden gegeven in voorkeursvolgorde. Voor paarden en pony’s van rassen waarbij een andere wijze van toilettering gebruikelijk is, zoals Fjorden, Haflingers, IJslanders, Shetlanders en Friezen, is deze voorkeursvolgorde uiteraard niet van toepassing. De manen a. Gevlochten in één enkele rij van dubbel geslagen vlechtjes of knotjes die afgewerkt mogen zijn met wit band. De maantop mag daarbij los blijven, maar moet dan over de frontriem worden gedragen. b. Los gedragen goed verzorgde naar één zijde liggende manen van gelijke lengte. c. Op andere wijze dan onder (a) aangegeven ingevlochten manen. d. Totaal afgeschoren manen. Bij voorkeur wordt vlak achter de oren een stukje manen verwijderd (‘derde oor’), zodat het hoofdstel een goede ligplaats heeft. De bovenkant van de staart a. De haren van de staart ingevlochten over een afstand van ten minste een vierde deel van de staartwortel. Het mee vlechten van gekleurde linten is niet toegestaan. b. De haren van de staartwortel ‘bijgetrokken’.
3
nummer 2 mei 2014
Horse Morse wedstrijdspecial
c. De haren van de staartwortel ‘bijgeknipt’ of ‘bijgeschoren’. d. De natuurlijke staartgroei, mits verzorgd. De onderkant van de staart a. Recht afgeknipt. De lengte in ‘gedragen’ toestand reikt ten minste een handbreedte onder de spronggewrichten. b. Gedragen in niet bijgewerkte toestand, lengte als onder (a). Het is gebruikelijk om nog een stapje verder te gaan. Het paard moet goed gepoetst worden en eventueel gewassen, zodat hij mooi glimt. Ook de sokken kun je knippen, tenzij lange sokken bij het ras horen. In de vorige Horse Morse kun je meer lezen over het toiletteren van je paard of pony. De dag voor de wedstrijd worden alle paarden en pony’s klaargemaakt voor de wedstrijd. Hier moeten de deelnemers zelf voor zorgen, maar er is natuurlijk wel hulp. Als je met meerdere mensen op dezelfde pony moet, spreek dan met elkaar af wie wat doet. Het zadel en hoofdstel moeten natuurlijk ook schoon zijn. Zorg dat er geen etensrestjes aan het bit of aan de neusriem zitten. Het beste kun je een paar dagen van te voren het zadel en hoofdstel schoonmaken met speciale zadelzeep en invetten met ledervet.
Waar kijkt een jury naar? Tijdens de dressuurwedstrijd word je beoordeeld door een jury. De jury geeft zijn of haar mening over je proef en vertaalt dit in punten. Dit maakt het ook gelijk lastig. Bij springen is het makkelijk, je paard gaat over de hindernis, of niet. De balk is erop blijven liggen, of hij is eraf gevallen. Daarover is geen twijfel mogelijk. Bij een dressuurwedstrijd ligt dat anders. Een B proef bestaat uit 29 onderdelen (waarvan 21 oefeningen) waarvoor de jury afzonderlijk punten geeft. Hoewel de jury richtlijnen heeft hoe een cijfer tot stand komt, blijft het de mening van de jury. Bij grote wedstrijden zijn er dan ook meerdere jury’s. Toch zie je meestal dat de punten van de verschillende jury’s niet ver uit elkaar liggen. Waar let een jury nu eigenlijk op tijdens een dressuurproef? In eerste instantie is het belangrijk dat paard en ruiter een harmonieus geheel vormen. Het paard en de ruiter begrijpen elkaar. Het paard moet de indruk geven dat hij uit vrije wil datgene doet wat hem gevraagd wordt. Wanneer de ruiter iets wil van het paard, geeft de ruiter een hulp. Hierop moet het paard bereidwillig reageren. Takt, ontspanning en aanleuning In de klassen B en L zijn bovenstaande begrippen belangrijk. Tijdens iedere oefening wordt gekeken of dit in orde is en het cijfer wordt daarop gebaseerd. Met takt wordt bedoeld dat iedere pas even groot is en even lang duurt. Het paard moet de benen ritmisch in de juiste volgorde neerzetten. Als het paard ontspannen is, zullen de hulpen beter doorkomen. Met aanleuning wordt de licht verende druk op de teugel bedoeld die het paard aanbiedt als gevolg van voorwaartse inwerking van de ruiter nadat deze contact heeft genomen. Eerst dient de achterhand geactiveerd te worden, de ruiter maakt contact met de mond van het paard en daardoor ontstaat aanleuning. Dit mag nooit tot stand komen door aan de teugels te trekken. Wanneer een paard verder in zijn opleiding komt, zal de neus steeds rechter worden: het paard zal steeds beter ‘aan de teugel’ lopen. Aan de teugel lopen Dit is iets waar jury’s nog wel eens verschillend over denken. In het dressuur- en menproevenboekje van de KHNS staat hierover het volgende: “in al het werk dient het paard aan het bit te gaan. Het paard is aan het bit wanneer de hals afhankelijk van de graad van africhting en de mate van verzameling in de gang, meer of minder opgericht en gewelfd is. Het paard accepteert het bit met een licht en soepel contact.”
4
Horse Morse
nummer 2 mei 2014
wedstrijdspecial
In de klasse B hoeft je paard nog niet perfect aan de teugel te lopen. Het is belangrijk dat je paard vanuit een actieve achterhand contact maakt met het bit waardoor er een smakelijke en vooral constante aanleuning ontstaat. Hierbij hoeft het paard nog niet met zijn neus op de loodlijn te lopen, de neus mag voor de loodlijn zijn, of iets erachter. In de klasse L wordt het aan de teugel lopen al wat belangrijker. Het paard mag zijn gewicht al wat meer op de achterhand gaan dragen, waardoor de hals wat meer omhoog gaat komen. De neus moet al wat dichter naar de loodlijn toe. Vanaf de klasse M wordt de oprichting nog belangrijker, je paard moet zijn gewicht nog meer op de achterhand gaan dragen en mag niet ‘te diep’ lopen. Hij mag zijn neus niet teveel naar zijn borst brengen.
2 1
1. Klasse B: paard loopt niet perfect aan de teugel, maar maakt wel contact met het bit.
3
2. Hier loopt het paard te ver met zijn hoofd naar beneden. Er is geen contact met het bit, de teugels zijn los. 3. Hier heeft het paard zijn hoofd teveel omhoog, ook hier is geen aanleuning en contact met het bit. 4. Het paard heeft de neus voor de loodlijn.
4
5. Het paard heeft de neus achter de loodlijn.
5
Van nature loopt een paard met zijn gewicht op zijn voorhand. Tijdens het grazen bijvoorbeeld, heeft het paard zijn hoofd helemaal naar beneden en is er meer gewicht op de voorbenen dan op de achterbenen. Als je op een paard rijdt, wil je dat hij zijn gewicht meer op zijn achterbenen gaat dragen, hij moet jouw gewicht tenslotte ook nog dragen. Hoe verder het paard in zijn opleiding komt, hoe meer het paard zijn gewicht op zijn achterhand zal gaan dragen. Dit leer je hem door allerlei oefeningen die ook in de dressuurproeven voorkomen. Doordat het gewicht meer op de achterhand komt, zal het paard zijn hals ook steeds meer oprichten. Op deze manier zal je paard steeds beter aan de teugel gaan lopen. Aan de teugel lopen wordt dus bereikt door het activeren van de achterhand en het licht sluiten van de voorhand. Wanneer een ruiter de achterhand vergeet en teveel met de voorhand bezig is en het paard aan de teugel wil laten door aan de teugels te gaan trekken, zal het paard snel zijn neus te ver naar zijn borst brengen. Links: hoe verder het paard in de opleiding komt, des te meer hij het gewicht op de achterhand zal gaan dragen. Midden: hier loopt het paard duidelijk te diep. Rechts: absolute perfectie bij Edward Gal met Moorlands Totilas
5
nummer 2 mei 2014
Horse Morse wedstrijdspecial
Een juiste aanleuning komt vanzelf tot stand als de voorwaarden maar goed zijn. Uiteindelijk moet het doel zijn dat je paard lekker en ontspannen gaat lopen met een goede aanleuning. Het aan de teugel lopen alleen moet nooit het doel zijn. Als dit niet vanuit de achterhand komt, zal je in een later stadium tegen problemen aanlopen, omdat je paard dan de zwaardere oefeningen niet aankan. Rechtrichten, stelling en buiging Als er in de proef een rechte lijn gevraagd wordt, moeten de afdrukken van de achtervoeten in het spoor van de afdrukken van de voorvoeten treden. Er wordt ook wel gezegd dat het paard ‘spoort’. Het rijden in stelling betekent, dat door het geven van de juiste hulpen van de ruiter het paardenhoofd iets naar links of rechts gebogen is. Bij het rijden in stelling blijven de hals en de romp van het paard rechtgericht. De ruiter ziet één oog en de rand van één neusgat van het paard. Bij lengtebuiging is het paard door het hele lichaam gebogen. De lengtebuiging die getoond dient te worden bij voltes, wendingen en figuren, is afhankelijk van het verloop van de gebogen lijn en het gevraagde niveau. Tijdens bijvoorbeeld een volte is het dus de bedoeling dat het paard met het hele lichaam buigt en niet alleen met het hoofd en de hals. Impuls Met impuls wordt de activiteit vanuit de achterhand bedoeld. De rug van het paard moet soepel en verend zijn moet een verbinding vormen tussen de actieve achterhand en het vriendelijke contact tussen de hand van de ruiter en de mond van het paard. Snelheid heeft niets te maken met impuls. Door een te hoge snelheid zal de beweging juist afvlakken. Een zichtbaar kenmerk van impuls is een meer uitgesproken ondertreding van de achterhand in een gelijkmatige beweging. Als de achtervoet op de grond komt, moet de hak eerst voorwaarts bewegen en niet worden opgetrokken. Een ander belangrijk onderdeel van impuls is de tijd van het zweefmoment ten opzichte van de tijd van het grondmoment; met andere woorden meer uitdrukking in de gangen. Stap De stap moet regelmatig, vrij en ontspannen zijn. Bij middenstap moet het paard de passen verruimen (groter maken) en mag de hals iets langer worden. Het paard mag niet harder gaan stappen. De achtervoeten worden iets voorbij de afdruk van de voorvoeten gezet. De vrije stap is een ontspannen gang in rust. Het hoofd en de hals mogen naar voren gebracht worden (minimaal horizontaal), met een lichte aanleuning. Draf De draf moet regelmatig, vrij, soepel, krachtig en actief zijn. Bij middendraf moeten de passen verlengd worden. De hals mag daarbij iets verlengen. Op het goede been lichtrijden Het is belangrijk om op het goede been licht te rijden. Als je op het verkeerde been lichtrijdt, zal je voor ieder onderdeel waarbij je verkeerd zit, een punt lager krijgen. Wanneer je dus eigenlijk een zeven voor je volte zou hebben, maar je rijdt op het verkeerde been licht, dan krijg je een zes. Over het algemeen wordt er in de klassen lager dan B (rondje galop, Bixie en groepsverband) minder streng naar het lichtrijden op het goede been gekeken. Je rijdt op het goede been licht als gaat staan wanneer het buitenvoorbeen naar voren gaat. Als je van hand verandert, moet je aan het einde van de diagonaal van been wisselen door twee keer door te zitten.
6
nummer 2 mei 2014
Horse Morse wedstrijdspecial
Doorzitten of lichtrijden Bovenaan de proef staat of je moet doorzitten of lichtrijden. In de klasse B en L1 moet je lichtrijden, tenzij anders vermeld bij een onderdeel. Vanaf de klassen L2 moet je doorzitten, tenzij anders vermeld. Wanneer je dit verkeerd doet wordt het cijfer met één punt verminderd, net als bij op het verkeerde been lichtrijden. Galop De galop moet regelmatig, licht en gecadanceerd zijn. Dat laatste wil zeggen dat het paard van de grond af moet komen, hij moet zijn benen optillen. Bij middengalop worden de sprongen verlengd waarbij de hals ook wat mag verlengen.
Binnenkomen Gewoon over de hoefslag binnenkomen lijkt misschien simpel, maar ook hier kan de jury beoordelen hoe je dit uitvoert. Je paard moet voorwaarts draven en in balans lopen. Je paard moet over de hoefslag draven en mag daarbij niet naar binnen vallen. Ook moet hij door de hoeken lopen. Vanaf de klasse L2 moet je bij A afwenden en bij C naar links of rechts. Hierbij is het belangrijk dat je paard recht blijft en niet slingert. Overgangen In de klassen B en L worden zogenaamde progressieve overgangen gevraagd. Dit betekent dat je niet bij een bepaalde letter de overgang hoeft te maken, maar dat het mag geleidelijk uitgevoerd worden. Er wordt gekeken naar de overgang zelf, een paar passen ervoor en een paar passen erna. Als je bijvoorbeeld tussen M-C-H een overgang moet maken, moet de overgang wel tussen die letters gemaakt worden, maar het hoeft niet precies bij de C. Het gaat erom dat de jury ziet dat je zelf bepaald hebt wanneer het paard er klaar voor is en je de overgang het beste kunt maken. Soms wordt een overgang ook in een wending gevraagd, bijvoorbeeld bij A afwenden en arbeidsstap. Let er dan op dat je de overgang tijdens of na de wending maakt. Ga dus niet voor A al stappen en dan pas beginnen met je wending. Nadat je de wending hebt ingezet, ga je de overgang maken. Een overgang moet vloeiend zijn. Bereid de overgang voor, maak je paard alert en geef een duidelijke hulp met je benen en je zit. Bij een overgang naar van galop naar draf en draf naar stap gebruik je ook je teugels. Een overgang naar een langzamere gang mag nooit tot stand komen door alleen aan de teugels te trekken! Als je moet gaan doorzitten voor bijvoorbeeld een overgang naar de galop, bepaal je zelf wanneer je dat doet. Voor het cijfer maakt het niet uit wanneer je gaat doorzitten, maar als je te vroeg of te laat gaat doorzitten, kan de overgang zelf minder goed lukken. Oefen dus in de les wanneer je het beste kunt gaan doorzitten. Meestal is het beter om een paar passen voor de letter al te gaan doorzitten. Je paard kan er dan aan wennen, je hebt zelf nog even de tijd om je balans weer te vinden en je kunt eventueel nog wat bijdrijven. Als je dit allemaal tijdens het sturen moet doen, is dat wat lastiger. Bij de overgang naar de galop zelf is het belangrijk dat je paard in één keer aanspringt. Het is niet de bedoeling dat hij eerst wat harder gaat draven en een soort aanloopje neemt. Ook bij de overgang terug naar draf moet de eerste drafpas ook echt een drafpas zijn en mag je paard niet doorrennen. Van hand veranderen en enkele passen middendraf Met deze oefening begin je al in de hoek. Hier laat je je paard attent worden, zodat hij oplet en klaar is om naar je hulp te luisteren. In de B wordt als eerste verwacht dat je goed de hoek doorkomt. Wanneer je op de diagonaal bent, probeer je geleidelijk de passen te verlengen, dit een aantal passen vol te houden en dan op een geleidelijke manier weer terug te rijden naar arbeidsdraf. Je hoeft dus niet van het begin tot het eind middendraf te rijden. Wanneer je dit wel doet, wordt dit niet afgestraft, maar het moet wel goed uitgevoerd worden. Beter een paar passen goed dan veel passen minder goed. Het belangrijkste is dat je paard tactzuiver blijft lopen en geen onregelmatige passen heeft. Verder wordt gekeken of het paard niet sneller gaat, of hij zijn balans en aanleuning niet verliest en of hij recht loopt. De achterhand moet achter de voorhand blijven.
Horse Morse
nummer 2 mei 2014
wedstrijdspecial
Halthouden Bij het halthouden moet het paard recht en onbeweeglijk stilstaan. Het gewicht moet over vier benen verdeeld zijn. Vierkant halthouden, waarbij het paard zijn voorbenen naast elkaar heeft en zijn achterbenen ook, is pas vereist vanaf de klasse M2. Het paard moet zijn gewicht naar de achterhand verplaatsen. Als er niet bij staat hoeveel seconden je moet halthouden, moet je net zolang halthouden zodat het voor de jury duidelijk is dat je controle hebt en zelf de voorwaartse overgang hebt gevraagd. Je kunt hier ongeveer vijf seconden voor aanhouden. Als je vanuit draf moet halthouden, mag dat in de lagere klassen door middel van een paar passen stap. Achterwaarts Vanaf de klasse L2 moet er achterwaarts getoond worden. Dit is een diagonale achterwaarts stappende beweging waarbij de benen als diagonale paren worden opgetild en weer neergezet. De voeten moeten duidelijk opgetild worden en het paard moet recht en nageeflijk blijven. De eerste pas achterwaarts dient meteen een ruime, diagonale pas naar achter te zijn. In de klasse L2 wordt het niet als fout gezien als je paard even aarzelt bij het achterwaarts gaan. Als je weer wegstapt of -draaft, moet je paard dit onmiddellijk doen, zonder halt te houden of een tussenpas te maken. Halsstrekken Tijden het halsstrekken is het belangrijk dat het paard de hand volgt en niet ‘uit elkaar valt’. Ook mag het paard niet langzamer of sneller gaan lopen en moet er tact blijven. De neus van het paard moet naar kniehoogte en voor de loodlijn zijn, hij mag zijn hoofd dus niet naar zijn borst toe brengen, maar moet juist zijn neus naar voren steken. Als je moet halsstrekken op een grote volte, is het uiteraard ook belangrijk dat je volte mooi rond is. Je hoeft pas na enkele drafpassen de hals te laten strekken. Gooi dus niet voordat je je volte inzet de teugels als los, maar stuur eerst de volte in en laat het paard geleidelijk de hals strekken. Bij halsstrekken tijdens van hand veranderen moet het paard recht blijven en mag hij niet gaan slingeren. Maak hier ook weer eerst de wending en laat dan de hals zakken. Na het halsstrekken moeten de teugels weer op maat gemaakt worden. Hierbij kijkt de jury of het paard zijn tact en balans niet verliest. Als het paard de hals niet strekt, valt er weinig op maat te maken en kan de jury daar dan ook geen hoog cijfer voor geven. Figuren In een dressuurproef worden verschillende figuren gevraagd. Voor elk figuur waar in het dressuur- en menproevenboekje een nummer voor staat, krijg je een cijfer. Voor elk figuur (en ook voor oefeningen en overgangen) geldt dat dit uitgevoerd moet worden op het moment dat het lichaam van de ruiter bij de bedoelde letter is. In het algemeen kun je stellen dat bij verandering van richting de buiging van het paard in overeenstemming moet zijn met de lijn die hij volgt. Het paard moet soepel blijven en de aanwijzingen van de ruiter zonder verzet volgen. Er mag geen verandering optreden in takt, tempo of aanleuning. Als een figuur beoordeeld wordt, gaat het om de totaalindruk. Er moet sprake zijn van regelmaat van de beweging, ontspanning en souplesse, aanleuning, impuls en de juiste mate van rechtgerichtheid of buiging. Ook moet het figuur technisch goed uitgevoerd worden. Hiernaast zie je een afbeelding van de rijbak met de letters en de afmetingen. Een ezelsbruggetje om de letters te onthouden kan zijn: Alle Friese Boeren Met Centen Hebben Een Koe Door X Gemolken.
8
nummer 2 mei 2014
Horse Morse wedstrijdspecial
Grote volte Een grote volte is een cirkel met een doorsnede van 20 meter. Het beslaat de halve rijbaan. Wanneer je bij A of C een volte moet maken, moet je dus niet over de hoefslag blijven rijden, maar de hoeken afronden, want anders krijg je geen cirkel. Je gaat bij A (of C) van de hoefslag en raakt als je op de helft bent de hoefslag weer, vervolgens ga je over X en raak je op de helft de hoefslag weer. Daarna ga je weer terug naar A (of C). Het paard moet dusdanige stelling en buiging hebben dat hij met de achterhand het spoor van de voorhand volgt. Halve grote volte In sommige proeven moet je voorafgaand aan een volte, bijvoorbeeld voor het halsstrekken een halve grote volte rijden. Je volte begint dan bij de A (of C), waarbij je ook weer je hoek afrond en eindigt bij X, daarna begint je nieuwe onderdeel. Wanneer dit een halve grote volte de andere kant op is, moet je bij lichtrijden op X van been wisselen. Slangevolte Vanaf de klasse L1 wordt een slangevolte gevraagd. De slangevolte met drie bogen bestaat eigenlijk uit drie halve voltes, verbonden door rechte verbindingslijnen. Je moet de bogen zo verdelen over de rijbaan, dat ze even groot zijn. In de proef moet je tijdens de slangevolte doorzitten. Wanneer je in je training blijft lichtrijden, moet je iedere keer op de A-C-lijn van been wisselen, omdat je de andere hand op gaat. Van hand veranderen korte of lange diagonaal Bij het van hand veranderen moet het lichaam van de ruiter bij de letter zijn op het moment dat je wendt. Bij een lange diagonaal is het belangrijk dat je goed de hoek doorrijdt, want dan kun je je paard op de diagonaal beter rechtrichten. Het paard moet ook hier weer met de achterhand in het spoor van de voorhand blijven. Je komt weer op de hoefslag op het moment dat je lichaam bij de letter is en rijdt ook weer goed door de hoek. Bij een korte diagonaal van bijvoorbeeld M naar E moet je scherper wenden om weer bij de E uit te komen. Er mag geen slinger in je lijn zitten. Afwenden bij B of E Ook hier moet je lichaam bij de letter zijn tijdens de wending. Begin dus op tijd met wenden, want als je pas gaat draaien als je met je lichaam bij de letter bent, kom je verder dan de E-B-lijn. Als je bij B afwendt, mag een persoon die bij E zou staan de B niet zien. Probeer zo scherp mogelijk te wenden en ook weer zo lang mogelijk rechtuit te rijden. Gebroken lijn Bij een gebroken lijn is het ook belangrijk dat je paard met de achterhand het spoor van de voorhand blijft volgen en dat het overgaan van de ene lijn naar de andere lijn geleidelijk verloopt. Uiteraard moet de gebroken lijn niet te groot of te klein worden uitgevoerd. Bij een gebroken lijn van 10 meter moet je over de X rijden. Een gebroken lijn van 5 meter komt tot ¼ van de bak. Wanneer je moet blijven lichtrijden, hoef je niet van been te wisselen. Wijken In de klasse L moet je gaan wijken. Tijdens het wijken voor het been beweegt het paard zich met een lichte stelling op twee hoefslagen voorwaarts en opzij. De benen aan de binnenzijde kruisen voor die aan de buitenzijde langs. De stelling is tegenovergesteld aan de bewegingsrichting. Als je wijkt voor het linkerbeen (paard gaat naar rechts) is de stelling ook naar links. De ruiter kan net het neusgat zien en het paard blijft nagenoeg recht. Het paard blijft zo parallel als mogelijk aan de lange zijde van de rijbaan. Het paard mag dus niet schuin naar de hoefslag lopen. Hij moet recht blijven en de benen moeten kruisen. Je moet de buitenkant begrenzen om ervoor te zorgen dat het paard recht blijft. Met je binnenbeen stuur je hem zijwaarts. De voorhand gaat een klein stukje voor de voorhand. Het paard moet in hetzelfde tempo blijven lopen. Voor het cijfer is het niet van belang hoe schuin het paard gaat, het gaat meer om de totaalindruk.
nummer 2 mei 2014
Horse Morse wedstrijdspecial
Het wijken is een gehoorzaamheidsoefening als voorbereiding op meer verzameling. Bij de uitvoering van dit onderdeel is het belangrijk dat je laat zien dat je netjes kan wenden vanaf de hoefslag en eerst je paard recht richt op de middenlijn. Pas daarna begin je met wijken. Wanneer je al een beetje schuin de wending inzet valt je paard over de buitenschouder weg. De jury ziet liever dat je wat langer rechtuit rijdt. In de klasse L1 wordt minimaal vijf meter wijken gevraagd. Je mag ook tot aan de hoefslag rijden, maar het is niet zo dat je daarvoor een hoger punt krijgt. Vijf meter technisch goed uitgevoerd geeft net zo’n goed punt als tien meter technisch goed uitgevoerd. Vijf meter lijkt misschien makkelijker, maar je moet dan wel zonder aanleuning van de hoefslag rechtuit rijden en dat is moeilijker.
9
Halthouden en groeten Bij het halthouden en groeten voor de jury laat je je paard eerst goed stilstaan. Daarna neem je de teugels en eventueel de zweep in de linkerhand. Je brengt je rechterhand achter je dijbeen en knikt met je hoofd. Het halthouden tijdens de groet moet minimaal 3 seconden getoond worden. Daarna neem je de teugels weer in beide hand en verlaat de rijbaan in vrije stap. In principe is het zo dat je eerst langs A moet en daarna pas de bak mag verlaten. Als de wedstrijdorganisatie anders bepaalt, dan mag je gelijk na het groeten de bak uit. Eindcijfers Naast een cijfer per uitgevoerde oefening, krijg je ook cijfers voor algemene zaken. De stap, draf en galop en de impuls en het rechtgerichte, ontspannen en in aanleuning gaande paard zijn hierboven al besproken. Houding en zit van de ruiter Alle oefeningen moeten worden uitgevoerd zonder duidelijk zichtbare inspanning van de ruiter. Je moet recht en soepel in het zadel zitten. Je benen moeten gesloten en afhangend aan je paard zijn. De handen moeten laag en bij elkaar zijn zonder elkaar of het paard te raken. De duimen zijn het hoogste punt. De ellebogen en de armen moeten dicht bij het lichaam zijn. Hierdoor kun je de bewegingen van het paard soepel en ongedwongen volgen en onzichtbare hulpen geven. Rijvaardigheid en effect van de hulpen Dit onderdeel telt twee keer mee. Als je hier een goed cijfer voor krijgt, wil dat zeggen dat je je paard op de juiste manier bewerkt. Met rijvaardigheid laat je je gevoel voor inwerking op het paard zien. Je geeft je hulpen op het juiste moment en in de juiste hoeveelheid. Voor de jury is dit een lastig onderdeel. Hij/zij moet veel plussen en minnen en tegen elkaar afwegen. Er mag gerust iets mis gaan in een proef. De jury kijkt ook hoe je dit oplost. Als je paard bijvoorbeeld verkeerd aanspringt en je lost dat direct op een correcte manier op, dan kan dat een plus zijn. Hoewel het effect van de hulpen minder was, want het paard sprong verkeerd aan, lost de ruiter dit op door goede rijvaardigheid. Het kan dus theoretisch zo zijn dat er in een proef heel wat mis ging, maar dat er voor dit onderdeel toch een voldoende wordt gegeven. Verzorging van het geheel Voor de verzorging geven de meeste jury’s aan alle deelnemers hetzelfde cijfer, zolang de jury maar kan zien dat er wat aan de verzorging van ruiter en paard gedaan is. Er wordt gekeken naar hoe het paard getoiletteerd is, het harnachement (zadel en hoofdstel) en de kleding en verzorging van de ruiter. Wanneer je paard niet op de juiste manier getoiletteerd is of je kleding is niet volgens de regels kun je soms een aftrekpunt krijgen, dit wordt dan direct in het cijfer verwerkt.
Als er iets misgaat Natuurlijk kan niet alles perfect gaan. Je kunt een fout of een vergissing maken. In het Wedstrijdreglement Dressuur van de KNHS staat hoe een jury hiermee om moet gaan. Bij een onderlinge wedstrijd wil een jury nog wel eens soepeler zijn. Zolang dit maar consequent gebeurt, dus voor iedere deelnemer hetzelfde, is dit geen probleem. Fout in de proef Als je een fout in de proef maakt (bijvoorbeeld de verkeerde kant op gaan of een onderdeel overslaan), dan wordt dat bestraft als een vergissing. Je mag het onderdeel niet opnieuw doen, behalve wanneer de jury anders beslist. De jury maakt dit altijd kenbaar door het geven van een signaal. Als je toch op eigen initiatief een onderdeel herhaalt, mag de jury alleen de eerste keer dat je dit onderdeel uitvoerde beoordelen. Ook moet de jury dit bestraffen als een vergissing.
10
nummer 2 mei 2014
Horse Morse wedstrijdspecial
Vergissing Alle oefeningen die in de proef worden gevraagd, moeten in de aangegeven volgorde worden uitgevoerd. Gebeurt dat niet, dan is er sprake van een vergissing. Wanneer een deelnemer zich vergist moet de jury de deelnemer door middel van signaal waarschuwen. Het kan zijn dat de jury vindt dat het waarschuwen bij een vergissing voortgang van de proef onnodig zou belemmeren, bijvoorbeeld als een overgang op de verkeerde plek wordt gemaakt. Dan kun je gewoon doorrijden. Als de jury bij een vergissing een signaal geeft, wijst de jury een punt aan, waarop met de proef moet worden doorgegaan en noemt het onderdeel dat moet worden uitgevoerd. Hier moet je je aan houden, anders kan de jury je uitsluiten van verdere deelname en mag je de proef niet afmaken. Als je hulpmiddelen gebruikt tijdens de proef, die tijdens het losrijden wel zijn toegestaan, bijvoorbeeld het dragen van peeskappen, moet dat onmiddellijk hersteld worden en moet de proef opnieuw begonnen worden. De jury bestraft dit als een vergissing. Dit is ook het geval als de kleding of het harnachement niet juist is. Als je hulpmiddelen, de kleding of het harnachement niet kunt corrigeren, mag je niet opnieuw beginnen en word je uitgesloten. Als de jury niet heeft ingegrepen voor de inzet van het derde onderdeel, mag je de proef verder uitrijden, zonder verdere consequenties voor de beoordeling. De jury moet deze overtreding wel aanrekenen als een vergissing. Als dit de derde vergissing betreft, volgt alsnog uitsluiting. Strafpunten Voor iedere vergissing, weglating of inbreuk op de volgorde van wat moet worden getoond, krijg je strafpunten. Ook als je niet begint binnen 45 seconden nadat het startsein is gegeven of je begint de proef zonder dat het startsein is gegeven, krijg je strafpunten. Bij de eerste keer krijg je twee strafpunten en bij de tweede keer vier strafpunten. De derde keer word je uitgesloten en mag je de proef niet uitrijden. Strafpunten worden bij het betreffende onderdeel apart op het protocol vermeld. Verzet Er is sprake van verzet wanneer het paard weigert voorwaarts te gaan, ongevraagd achteruit loopt of op eigen initiatief stil gaat staan. Ook is er sprake van verzet als het paard zich omdraait, bokt, steigert, door de teugel springt, wegstormt of zich op een andere manier overduidelijk aan de wil van de ruiter onttrekt. Verzet wordt bestraft in de waardering van het betreffende onderdeel en bij de beoordeling van de gehoorzaamheid van het paard. Als het paard zich verzet, moet de proef binnen 20 seconden vervolgd worden. Gebeurt dit niet, dan word je uitgesloten en mag je de proef niet verder uitrijden. Uitsluiting Als je van je paard valt, word je uitgesloten en mag je de proef niet verder uitrijden. Bij een officiële wedstrijd heb je in geval van uitsluiting twee verliespunten. Tijdens onderlinge wedstrijden bij Monarchiste worden geen verliespunten geregistreerd. Het enige gevolg is dat je niet meer in het klassement opgenomen kan worden, omdat je de proef niet uit mag rijden.
Regels Tijdens een wedstrijd heb je te maken met allerlei regels. Wanneer je niet met een manegepaard op -pony deelneemt, moet je je voor wat betreft het harnachement houden aan de regels van de KNHS. Deze kun je teruglezen in het Wedstrijdreglement Dressuur op de website van de KNHS. Algemene regels Het gebruik van sporen is toegestaan, overleg dit wel met je instructrice. Als je in de les nooit met sporen rijdt, doe dit dan tijdens de wedstrijd ook niet. Tot en met de klasse L2 is het rijden met een zweep toegestaan. Bij de paarden mag de zweep maximaal 120 cm zijn en bij de pony’s maximaal 100 cm.
nummer 2 mei 2014
Horse Morse wedstrijdspecial
Tijdens een dressuurwedstrijd is het dragen van peeskappen, bandages e.d. niet toegestaan, tenzij anders vermeld op de uitnodiging. Bij een springwedstrijd mag dit wel. Wanneer je tijdens je proef hulp krijgt van derden, kun je worden uitgesloten. Degene die voorleest, mag alleen exact dat wat in het dressuur- en menproevenboekje staat voorlezen. Er mogen door de voorlezer of mensen aan de kant geen aanwijzigen worden gegeven. Je mag tijdens de proef je stem niet gebruiken en ook geen tonghulpen geven. Het cijfer van het onderdeel wordt dan met één punt omlaag gebracht.
Tips: Tot slot nog wat tips om goed voorbereid en met veel plezier aan een onderlinge of officiële wedstrijd deel te nemen. Wedstrijd rijden moet leuk zijn. Natuurlijk horen zenuwen erbij, dit helpt je om juist scherp en geconcentreerd te zijn. Probeer om ontspannen te blijven. Hierdoor zal je paard of pony ook beter ontspannen en komen de hulpen beter door. Let op je ademhaling, wanneer je ‘hoog’ en snel adem haalt, zal je paard deze spanning overnemen. Wanneer je ‘laag’ via je buik ademhaalt, je buik wordt dan wat boller als je inademt, werkt dat ontspannend voor je paard. Het kan helpen om aan je eigen voeten of om aan de staart van het paard te denken, je brengt dan vanzelf je ademhaling ‘naar beneden’. Probeer je niet teveel te focussen op het winnen. Ook al doe je nog zo goed je best, je hebt geen invloed op hoe de andere deelnemers rijden. Het leuke aan paardrijden is dat je toch verder kunt komen zonder een eerste prijs. Winstpunten staan los van de plaatsing, zelfs als je laatste bent kun je winstpunten halen! Wanneer je voldoende winstpunten hebt mag je door naar een hogere klasse. Stel jezelf realistische doelen, dat werkt motiverend. Als je jezelf als doel stelt dat je minimaal 200 punten wilt halen, maar je van tevoren weet dat dit eigenlijk niet gaat lukken, dan zul je alleen maar teleurgesteld zijn. Wanneer je jezelf als doel stelt om bijvoorbeeld de hele proef op het goede been licht te rijden en dat lukt dan ook uiteindelijk, kun je met een tevreden gevoel naar de proef terugkijken. Als er iets fout gaat tijdens de proef, probeer hier dan niet meer aan te denken. Je kunt er tenslotte toch niets meer aan veranderen. Voor de volgende onderdelen kun je nog gewoon hoge cijfers halen. Als een fout nog te herstellen is, doe dat dan altijd. Wanneer je paard bijvoorbeeld te vroeg uit de galop valt, probeer dan weer aan te springen zodat je alsnog een goede overgang naar draf kunt laten zien. Doe dit alleen als je niet van je oorspronkelijke lijn hoeft af te wijken. Je mag bijvoorbeeld geen extra volte maken, want dan krijg je strafpunten. Lees van tevoren je proef goed door, als je vragen hebt, kun je dat altijd aan je instructrice vragen. Het helpt om de proef van tevoren te visualiseren: lees de proef zoals je hem gaat rijden, beeld je in wat je op welk moment gaat doen en welke voorbereiding je daarvoor moet treffen en welke hulpen je gaat geven. De KNHS heeft een speciale DVD uitgebracht met daarop alle proeven gereden door diverse ruiters voorzien van commentaar door bekende jury’s. Door hiernaar te kijken zie je hoe het precies moet. Veel mensen zetten ook filpjes van proeven op Youtube, die kun je ook bekijken. Lees na afloop van de wedstrijd je protocol goed door. Zo weet je wat er wel en niet goed ging en wat je de volgende keer anders moet doen. Als je vragen hebt, mag je dit na afloop van de wedstrijd altijd aan de jury vragen, als hij/zij nog aanwezig is. Anders kun je het aan je instructrice vragen. Als je de proef laat filmen, kun je met het protocol erbij nog meer leren over wat er wel en niet goed ging. Kijk ook eens bij de proeven van andere deelnemers, vooral bij gevorderde ruiters. Kijk wat ze goed doen en wat ze minder goed doen, hier kun je heel veel van leren. Zorg dat je op de dag van de wedstrijd op tijd bent, niets is zo vervelend als op het laatste moment te moeten stressen. Je paard neemt deze spanning ook over! Overdrijf ook weer niet. Er zullen maar weinig paarden zijn die het prettig vinden om uren doodstil op de was- of poetsplaats te staan en vervolgens ook nog de trailer op te moeten. Geef je paard ook de tijd om even de benen te strekken. Als je klaar bent met vlechten, wassen en poetsen zet hem dan weer lekker in zijn stal.
12
Horse Morse
nummer 2 mei 2014
wedstrijdspecial
Bestuur Voorzitter Frank van der Kruk
[email protected] Secretaris Brigit Sloof-Kloosterman
[email protected] Penningmeester en ledenadministratie Astrid Scheffer
[email protected]
Als je voor een officiële wedstrijd erg vroeg op pad moet, kun je beter zoveel mogelijk de dag van tevoren doen. Probeer je paard ook gewoon te tijd te geven om te eten, stoor hem alleen als het echt niet anders kan. Houd er rekening mee dat je paard zijn eten minimaal een uur voordat je gaat rijden, op moet hebben. Houd er rekening mee als je je paard gaat wassen dat het bij koud weer wel een paar uur kan duren voordat je paard droog is.
Onze sponsors zijn:
Wedstrijdsecretariaat Gerda Boer wedstrijdsecretariaat@ monarchistelopik.nl Algemeen bestuurslid Esther Hof
[email protected] Algemeen bestuurslid en eigenaar manege Joop Schimmel
Instructrices Mariska de Bruin Astrid Scheffer Gonnie Tuls-van Vliet kijk voor de lestijden op de website
Manege De manege is gevestigd aan de Oudeslootseweg 3.
Huur clubtrailer Voor meer informatie kun je terecht bij Astrid Scheffer
[email protected]
Rekeningnummers
Colofon
Voor contributie, verenigingsactiviteiten en sponsoring: NL25RABO0337113793
Horse Morse is de nieuwsbrief van Rijvereniging en Ponyclub “Monarchiste”
Voor huur, lesgeld en pensionkosten: NL24RABO0337155909
Redactie Geraldine de Jong-van Os
[email protected] Internet website: www.monarchiste.nl webmaster: Mandy Kampman Facebook: monarchistelopik
