Waterplan Den Haag III Bijlagen

RIS170340c_4-FEB-2010

Waterplan Den Haag 2010‐2015  III – Bijlagen 

III – Bijlagen

Toelichting  Voor u ligt deel III van het ontwerp‐Waterplan Den Haag 2010‐2015, de bijlagen bij de delen I en II, resp. het stra‐ tegisch beleidsdeel en het uitvoeringsdeel.  De besturen van de Gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van Delfland (verder Den Haag en Delfland  genoemd) stellen het ontwerp‐waterplan naar verwachting in februari 2010 vast. 

Pagina 2 van 36

III – Bijlagen

Inhoudsopgave    Inhoudsopgave .................................................................................................................................................................. 3 Bijlage I

Vigerende (beleids)kaders en wet‐ en regelgeving ......................................................................................... 4

I.1

Europese (beleids)kaders en instrumenten 

4

I.2

Nationale (beleids)kaders en instrumenten 

5

I.3

Provinciale (beleids)kaders en instrumenten 

8

I.4

Kaders en instrumenten van het intergemeentelijk samenwerkingsverband Haaglanden 

8

I.5

Kaders en instrumenten vanuit het Hoogheemraadschap van Delfland 

9

I.6

Gemeentelijk beleid Den Haag 

Bijlage II

11

Beschrijving Haagse waterambitieniveaus inclusief globale vergelijking met de KRW‐ambities..................... 17

II.1

‘Water dat siert' 

17

II.2

'Water dat behaagt' 

18

II.3

'Water dat leeft' 

19

II.4

KRW doelen en ambities Waterplan 

20

Bijlage III

Overzicht maatregelenpakket 2010‐2027..................................................................................................... 22

 

Pagina 3 van 36

III – Bijlagen

Bijlage I I.1

Vigerende (beleids)kaders en wet‐ en regelgeving 

Europese (beleids)kaders en instrumenten 

Europese Kaderrichtlijn Water  Sinds 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW, richtlijn 2000/60/EG) van kracht, die gericht is op ecologisch  gezond water en duurzaam watergebruik. De KRW gaat ervan uit dat water geen gewone handelswaar is, maar  een erfgoed dat moet worden beschermd en verdedigd. Het doel van de KRW is dat alle lidstaten van de Europe‐ se Unie adequate maatregelen nemen om de kwaliteit van het oppervlaktewater en grondwater te verbeteren.  Nieuw aan deze richtlijn is dat er ten eerste een Europese schaal wordt aangehouden en zodoende in elk Euro‐ pees land over een aantal jaren dezelfde waterkwaliteit aanwezig moet zijn voor dezelfde soort wateren. Ten  tweede wordt gewerkt met een zogenaamde stroomgebiedbenadering; dat betekent dat bovenstroomse gebie‐ den hun waterproblemen zelf moeten aanpakken en oplossen en niet mogen afwentelen naar hun (beneden‐ stroomse) buren. Ten derde worden niet alleen de verontreinigende stoffen aangepakt in het beleid, maar ook  wordt er gekeken naar de ecologie. Dus juist kijken welke planten en dieren wel in je watersysteem moeten voor‐ komen en niet alleen wat er aan stoffen niet thuishoort.   De doelstellingen van de Kaderrichtlijn moeten op 22 december 2015 zijn bereikt. Deze datum kan worden ver‐ lengd met twee periodes van zes jaar. De uiteindelijke deadline is 2027.  In onderstaande tabel B‐1 is het tijdschema van de KRW aangeduid.  Tabel B‐1. Tijdschema KRW  Termijn 

Doel 

2008 

vaststellen (raads)besluiten door gemeenten en besturen Waterschappen  

2009 

vaststellen doelstellingen ecologie; 

2009 

opstellen pakket maatregelen in stroomgebiedbeheersplan (SGBP); 

2015 

uitvoeren maatregelen en bereiken doelstellingen (SGBP 1); 

2021 

uitvoeren maatregelen en bereiken doelstellingen (SGBP 2) 

In het Stroomgebiedbeheersplan 2009 worden doelen en maatregelen vastgelegd voor de KRW. De analyse van  doelen, maatregelen en kosten wordt door de waterschappen getrokken. Andere actoren als provincies, gemeen‐ ten, belangenorganisaties en Rijkswaterstaat worden er uitdrukkelijk bij betrokken. Waterplannen zijn een ge‐ schikt instrument om de maatregelen in mee te nemen. De richtlijn is resultaatplichtig. De EU kan boetes opleg‐ gen aan lidstaten die de doelstellingen niet halen. Tot 2009 wordt het huidige waterkwaliteitsbeleid gecontinu‐ eerd.   De KRW‐opgave in Delfland voor gemeenten, waterschap en provincie ligt deels in de afvalwaterketen. Het be‐ treft het daadwerkelijk uitvoeren van de bestaande afspraken in deze waterketen. Meegenomen zijn de basisin‐ spanningen (aanpassen/saneren overstorten, aanleg bergbezinkbassins, afkoppelen verhard oppervlak).   Het Bestuurlijk Overleg KRW Delfland heeft op 17 oktober 2007 besloten dat de KRW‐inrichtingsopgave gekop‐ peld wordt aan kansen en dynamiek in het gebied. Concreet is hierover het volgende afgesproken: “de initiatief‐ nemer van een (ruimtelijk) ontwikkeling, in of nabij een KRW‐waterlichaam, neemt de KRW‐opgave mee in de  planontwikkeling en ziet dit als een kans om de opgave te realiseren, voor zover dit niet leidt tot significante  schade of disproportionele kosten”. Dit uitgangspunt kan leiden tot drie situaties:  1. Er is wel ruimte langs het boezemkanaal 

 

 

B natuurvriendelijke oever aanleggen 

2. Er is geen ruimte langs het kanaal maar wel dynamiek 

B kans benutten 

3. Er is geen ruimte langs het kanaal en geen dynamiek 

B geen opgave 

Zwemwaterrichtlijn  De Europese Zwemwaterrichtlijn is vanaf 24 maart 2006 van kracht. Doel van deze richtlijn is de gezondheid van  Pagina 4 van 36

III – Bijlagen

recreanten in en op het water te beschermen. De richtlijn stelt daartoe strenge eisen aan de (bacteriologische)  waterkwaliteit van officieel aangewezen zwemwateren. Alle zwemwateren moeten uiterlijk in 2015 aan de ge‐ stelde eisen voldoen1. Door de strikte termijndoelstelling hebben de zwemwateren ook de zogenaamde status  van ‘beschermde wateren’ onder de KRW. Voor de Haagse situatie gaat het om de Oostmadeplas en Plas Ma‐ destein.  Delfland heeft in samenwerking met Den Haag en de beheerders van de genoemde zwemwateren intussen de  maatregelen bepaald die nodig zijn om aan de eisen van de richtlijn te voldoen. 

I.2

Nationale (beleids)kaders en instrumenten 

Er zijn tal van nationale wetten die betrekking hebben op de waterhuishouding, de waterkeringen en de ruimtelij‐ ke ordening. In deze paragraaf noemen we die wetten die op dit moment het meest van invloed zijn op de inhoud  van het Waterplan.   Nota Ruimte  De Nota Ruimte (2005) beschrijft het ruimtelijke beleid op nationaal niveau. Het grote verschil tussen de Vijfde  Nota en de nieuwe Nota Ruimte is de ontwikkelingsgerichte insteek. Het Rijk stelt minder regels en laat meer over  aan provincies en gemeenten. Zo is de strikte lijn van rode en groene contouren weer verlaten. De ontwikkeling  van de economie, en daarmee van de mainports en de greenport Westland, is weer speerpunt. Voor water is nog  veel aandacht die zich echter vooral concentreert op rijkswater.   Het Rijk streeft naar het waarborgen van de veiligheid tegen overstromingen, voorkoming van wateroverlast en – tekorten, inclusief verbetering van water‐ en bodemkwaliteit. Ingrijpende aanpassingen in het watersysteem en  de waterhuishouding zijn noodzakelijk. Het ruimtelijk waterbeleid richt zich op het op orde brengen en houden  van het watersysteem, zoals is overeengekomen in het Nationaal Bestuursakkoord Water. Het beschouwt water  als één van de structurerende principes voor bestemming, inrichting en gebruik van de ruimte. Voor de waarborg  van de veiligheid tegen overstromingen geeft het Rijk meer ruimte aan de grote rivieren en aan de kustverdedi‐ ging. Het Rijk is verantwoordelijk voor het hoofdwatersysteem. Bij de uitwerking van het waterbeleid hebben Rijk,  provincies, gemeenten en waterschappen ieder hun eigen verantwoordelijkheden. Dit betekent dat ruimtelijke  keuzen nadrukkelijk moeten worden afgedwongen op grond van kenmerken van watersystemen.   Wet op de Ruimtelijke Ordening (Wro)  Hoe Nederland er nu en in de toekomst uit moet zien, wordt geregeld in ruimtelijke plannen. Zowel het Rijk, de  provincies als gemeenten maken zulke plannen. Hoe deze tot stand komen en gewijzigd worden, is geregeld in de  Wet op de Ruimtelijke Ordening (Wro). Deze wet bepaalt de taken van de overheid en de rechten en plichten van  burgers, bedrijven en instellingen. De wet stamt uit 1965 en is sindsdien al vele malen herzien. Ook op dit mo‐ ment is een nieuwe versie in de maak die naar verwacht in 2008 in werking treedt.  Met de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) moet duidelijker zijn wie verantwoordelijk is voor welke ruimtelij‐ ke beslissingen. Rijk, provincies en gemeenten stellen straks een structuurvisie op. Dit is een strategisch docu‐ ment over de ruimtelijke ontwikkelingen in een bepaald gebied. Een structuurvisie komt in de plaats van de pla‐ nologische kernbeslissing (Rijk), het streekplan (provincie) en het structuurplan (gemeente). Beleidsdoelen uit de  structuurvisie worden gerealiseerd in het bestemmingsplan. Dit wordt in principe opgesteld door de gemeente.  Rijk en provincie kunnen gemeenten hiervoor inhoudelijke instructies geven, die de gemeente in acht moet ne‐ men. Vinden Rijk en provincie dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor een bepaalde ontwikkeling of gebied, dan  kunnen ze zelf het bestemmingsplan vaststellen. Daarnaast moeten gemeentelijke bestemmingsplannen actueler  worden. Ook moeten gemeenten beter gaan toezien op ruimtelijke ontwikkelingen (handhaving).  Watertoets  Sinds 2003 is de watertoets wettelijk verplicht voor alle nieuwe ruimtelijke plannen en besluiten. Dit betekent dat  alle ruimtelijke plannen van overheden het watertoetsproces moeten doorlopen. De afstemming tussen water en  ruimtelijke planvorming is een gedeelde verantwoordelijkheid van waterbeheerders, planvormers, ontwerpers en                                                               1

 In principe betekent dit dat zwemwateren al in 2012 aan de eisen van de richtlijn moeten voldoen, omdat de beoordeling voor de rapportage in 2015 aan de  Europese Commissie een beoordeling over 4 voorafgaande zwemseizoenen moet omvatten.  Pagina 5 van 36

III – Bijlagen

ontwikkelaars. De waterschappen en hoogheemraadschappen hebben de taak gekregen erop toe te zien dat de  watertoets juist wordt toegepast.  De watertoets is een instrument dat ervoor zorgt dat water vanaf het begin van het planvormingsproces wordt  meegewogen bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. De watertoets loopt mee in het proces van planinitiatief tot  vastgesteld plan, om te borgen dat de uitgangspunten voor het watersysteem op een juiste wijze in het plan wor‐ den verwerkt. Met de watertoets worden deze afstemming en afspraken gewaarborgd en Waterplan en water‐ structuurvisie nader ingevuld, de opsteller van een ruimtelijk plan moet de waterbeheerder vroegtijdig informe‐ ren over zijn voornemen.   De watertoets dient drie doelen:  1. Voorkomen dat (nieuwe) ruimtelijke ontwikkelingen negatieve effecten hebben op het watersysteem  2. Noodzakelijke verzachtende (binnen het plangebied) of compenserende maatregelen (buiten het plangebied)  direct in de planvorming meenemen wanneer (nieuwe) ruimtelijke ontwikkelingen toch negatieve effecten  hebben. Daarbij hebben verzachtende maatregelen de voorkeur boven compenserende.  3. Bij elk ruimtelijk plan gaat Delfland na of bestaande waterknelpunten kunnen worden opgelost en of er kan‐ sen zijn voor het realiseren van een veerkrachtiger, robuuster en veiliger watersysteem.   Waterbergingsnormen  De landelijke wateroverlastnormen zijn uitgedrukt in een kans dat het peil van het oppervlaktewater het niveau  van het laagst maatgevende maaiveld overschrijdt als gevolg van hevige neerslag. Delfland heeft deze normen  vertaald naar gedifferentieerde normen voor de hoeveelheid waterberging: de ABC‐bergingsnormen. De ber‐ gingsnormen zijn te gebruiken als hulpmiddel bij de toetsing en gelden voor gebieden waar de algemene rand‐ voorwaarden en uitgangspunten voor het percentage verhard oppervlak, type rioleringssysteem, afvoercapaciteit  en bodemopbouw van toepassing zijn. Afhankelijk van de feitelijke lokale omstandigheden kunnen in bepaalde si‐ tuaties andere, nader te bepalen, waarden worden gehanteerd.  Wet verontreiniging oppervlaktewater  Het doel van de Wet verontreiniging oppervlaktewater (Wvo) is het oppervlaktewater te beschermen tegen ver‐ ontreiniging. Daarom is het verboden om zonder vergunning afvalstoffen, verontreinigende of schadelijke stoffen  ‐ in welke vorm dan ook ‐ in het oppervlaktewater te lozen. De Wvo maakt onderscheid tussen:  ƒ

Rechtstreekse lozingen direct in het oppervlaktewater en indirecte lozingen, zoals lozingen op de gemeente‐ lijke riolering;  

ƒ

Lozingen via een ‘werk’, zoals via een pijp of buis, of op ‘andere wijze dan via een werk’, zoals vanaf een  vrachtwagen. 

Wvo‐vergunningen vallen vanaf 1 januari 2009 onder de Waterwet en de daaraan verbonden watertoets.   Wet milieubeheer  De Wet milieubeheer (Wm) is de juridische gereedschapskist om het milieu te beschermen. De Wet milieubeheer  geeft algemene regels voor uiteenlopende onderwerpen, van stoffen en afvalstoffen tot handhaving, openbaar‐ heid van milieugegevens en beroepsmogelijkheden. De Wm is op 1 maart 1993 van kracht geworden. Het is een  zogenaamde kader‐ of raamwet: het bevat de algemene regels voor het milieubeheer. Meer specifieke regels  worden uitgewerkt in besluiten (algemene maatregelen van bestuur of AmvB’s) en ministeriële regelingen. Nog  niet alle milieuwetten zijn in de Wm ondergebracht. De belangrijkste 'losse' wetten zijn: de Wet Geluidhinder, de  Wet verontreiniging oppervlaktewateren, de Wet bodembescherming en de Meststoffenwet. De meeste van deze  wetten krijgen de komende jaren alsnog een plaats in de Wm.  De wet wordt doorlopend aangepast, onder meer als gevolg van de Modernisering VROM regelgeving. Met deze  modernisering wil VROM het aantal wetten en regels flink reduceren en verbeteren. Uitgangspunten van recente  aanpassingen in de wetgeving zijn:  ƒ

Aanpak bij de bron; voorkomen van verontreiniging van regenwater 

ƒ

Regenwater vasthouden en bergen  Pagina 6 van 36

III – Bijlagen

ƒ

Regenwater gescheiden van afvalwater afvoeren, tenzij dat niet doelmatig is 

ƒ

Integraal afwegen op lokaal niveau. 

Verder geven leggen de aanpassingen meer nadruk op afstemming tussen gemeente en waterschap, met name in  het gemeentelijk rioleringsplan (GRP).  Besluit lozing afvalwater huishoudens  In de modernisering van de VROM‐regelgeving is ervoor gekozen de regelgeving ten aanzien van lozingen zoveel  mogelijk te ordenen naar de doelgroepen die voor de lozingen verantwoordelijk zijn. Één van de herijkingprojec‐ ten is het opstellen van één besluit voor de lozingen vanuit huishoudens. Dit besluit zal alle lozingssituaties rege‐ len die bij een particulier huishouden aan de orde kunnen zijn, zowel in het stedelijk gebied als in het buitenge‐ bied. Het Besluit lozing afvalwater huishoudens is op 1 januari 2008 in werking getreden.  Nationaal Bestuursakkoord Water  De primaire doelstelling van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) is om in 2015 het watersysteem op or‐ de te hebben en daarna te houden, rekening houdend met alle ontwikkelingen, zoals klimaatverandering. De  aanpak die wordt voorgesteld is gefaseerd. De uitvoering is geknipt in een korte termijn (tot 2007) en een lange  termijn (tot 2015). In het NBW wordt de voorkeur uitgesproken voor een integrale aanpak van de uitwerking voor  veiligheid en het voorkomen van wateroverlast. Daarbij wordt rekening gehouden met de aanpak van watertekor‐ ten, het tegengaan van verdroging en verbetering van de waterkwaliteit. Ook zijn er mogelijkheden om aan te  sluiten bij plannen op andere beleidsterreinen.  Tabel B‐2. Procesafspraken NBW  Termijn 

Doel 

2003 ‐ 2005 

Het waterschap toetst haar regionale watersysteem aan de werknormen voor overlast en de  ruimteclaim aan provincie en gemeenten. 

2003 ‐ juli 2006 

Gemeenten maken, samen met de waterschappen stedelijke Waterplannen en houden daarbij  rekening met de ruimteclaim. 

2003 ‐ juli 2006 

De provincie maakt een integrale afweging van de ruimtebehoefte, gebaseerd op een uitge‐ werkte ruimteclaim van het waterschap en een gemeentelijke visie. 

2003‐2007  

Gemeenten (in structuur‐ en bestemmingsplannen) en provincie (in beleids‐ en streekplannen)  anticiperen zo veel mogelijk op de uitkomsten van de inspanningen. 

2007  

Gemeenten en provincie leggen definitieve, taakstellende afspraken als resultaat van besluit‐ vorming uiterlijk in 2007 vast in ruimtelijke plannen. 

2009 

Alle bovengenoemde procesafspraken moeten resulteren in taakstellende afspraken die uiterlijk  in 2009 zijn vastgelegd in stroomgebiedbeheersplannen. 

2015 

Watersystemen (zoveel mogelijk) op orde 

Vanuit het NBW moet het Waterplan dus de ruimtebehoefte voor water weergeven, zodat deze kan worden op‐ genomen in de ruimtelijke plannen. Het NBW valt vanaf 1 januari 2010 onder de Waterwet.  Deelstroomgebiedsvisie Midden‐Holland  De deelstroomgebiedsvisie heeft als centraal doel om op basis van landelijk afgesproken principes en uitgangs‐ punten voor de lange termijn (2050) een systematisch beeld te schetsen van zowel de waterproblematiek, als de  richting waarin (ruimtelijke) oplossingen gezocht moeten worden om die het hoofd te kunnen bieden. De hoofd‐ doelstelling van het waterbeheer is het streven naar robuuste en ecologisch gezonde watersystemen, gebaseerd  op de principes van integraal en duurzaam waterbeheer. Dit houdt onder meer in dat oplossingen worden ge‐ zocht die zo veel mogelijk aansluiten bij de fysisch‐geografische kenmerken van het plangebied en de hydrologi‐ sche processen die zich daarin afspelen. Deze doelstelling is uitgewerkt in zes subdoelstellingen:  ƒ

Garanderen van voldoende veiligheid.  

ƒ

Tegengaan van wateroverlast, doordat de boezem en poldersystemen aan de normen voldoen.  

ƒ

Voorkomen van een tekort aan water van goede kwaliteit.  

Pagina 7 van 36

III – Bijlagen

ƒ

Bereiken van een goede of bijzondere waterkwaliteit.  

ƒ

Beperken van bodemdaling.  

ƒ

Zorgen voor voldoende grondwater van goed kwaliteit.  

Voor het tegengaan van wateroverlast is in de deelstroomgebiedsvisie de wateropgave gekwantificeerd. Voor  Delfland is het noodzakelijk nog circa 3,5 miljoen m3 te realiseren. Voor waterkwaliteit en het voorkomen van een  tekort aan water van goede kwaliteit is geen gekwantificeerde opgave gegeven.   Ecologische Hoofdstructuur  De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is een netwerk van gebieden in Nederland waar de natuur ‐ plant en dier ‐  voorrang heeft op andere activiteiten en plannen. Het netwerk helpt voorkomen dat planten en dieren in geïso‐ leerde gebieden uitsterven en dat de natuurgebieden hun waarde verliezen. De EHS kan worden gezien als de  ruggengraat van de Nederlandse natuur. De EHS omvat bestaande natuurgebieden, reservaten en natuurontwik‐ kelingsgebieden, landbouwgebieden met mogelijkheden voor agrarisch natuurbeheer (beheersgebieden) en ver‐ bindingszones. Het Nederlandse beleid is er op gericht om in 2018 de EHS te hebben gerealiseerd. De Nederland‐ se Ecologische Hoofdstructuur is per provincie uitgewerkt tot de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS).  Door de gemeente Den Haag is een uitwerking gemaakt voor de realisatie van deze ecologische doelstellingen (zie  beleid Den Haag.) 

I.3

Provinciale (beleids)kaders en instrumenten 

Streekplan  In het Streekplan Zuid‐Holland‐West wordt uitgegaan van drie principes: anticiperen in plaats van reageren, niet  afwentelen maar vasthouden ‐ bergen, afvoeren en aanvoeren ‐ en méér ruimte voor water naast techniek. Om  de kwaliteit van het water te beschermen, geldt de trits: schoon houden, scheiden en schoonmaken. Om ervoor  te zorgen dat waterhuishoudkundige doelstellingen worden meegenomen bij ruimtelijke plannen is de watertoets  verplicht gesteld. Met de komst van de nieuwe Wro (zie § 1.2) worden geen streekplannen meer opgesteld. Dit  streekplan wordt op termijn vervangen door een provinciale structuurvisie.  Beleidsplan Groen, Milieu en Water  Het provinciaal waterhuishoudingsplan van de provincie Zuid‐Holland is opgenomen in het Beleidsplan Groen, Mi‐ lieu en Water. Dit geeft op strategisch niveau de hoofdlijnen van beleid weer voor diverse onderdelen die betrek‐ king hebben op water. Een van de thema's is water en milieu in het landelijke gebied. De provincie wil het water‐ bergend vermogen in het landelijk gebied vergroten. Ter bevordering van de afstemming tussen waterbeheer en  ruimtelijke ordening, worden waterkansenkaarten opgesteld. Verder bevordert de provincie duurzame land‐ en  tuinbouw.  Verordening ‘Regionale Waterkeringen West‐Nederland’  In oktober 2006 is de provinciale verordening ‘Regionale Waterkeringen West‐Nederland’ vastgesteld. Hierin zijn  aan boezemkaden veiligheidsklassen (beschermingsniveaus) toegekend die verband houden met de potentiële  schade die optreedt bij dijkdoorbraak. In 2008 worden de regionale waterkeringen door Delfland getoetst aan de  normen uit de verordening. Uit de toets kan voortkomen dat verzwaring van de waterkering noodzakelijk is. Dit  heeft vrijwel altijd ruimtelijke consequenties.  

I.4

Kaders en instrumenten van het intergemeentelijk samenwerkingsverband Haaglanden 

Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020  Het Stadsgewest Haaglanden wil zijn negatieve bijdrage aan de verandering van het klimaat drastisch reduceren.  Een krachtige aanpak zet een mogelijke dreiging van overstromingen om in kansen voor het vestigingsklimaat. De  regio Haaglanden is als laaggelegen en sterk verstedelijkt kustgebied extra gevoelig voor klimaatveranderingen.  Ambities als ontwikkeling en behoud van een sterk vestigingsklimaat en een aantrekkelijke leefomgeving, hangen  samen met de inrichting van een robuust en beheersbaar watersysteem.   Voor de middellange termijn (tot 2015) staat de uitvoering van het maatregelenpakket uit het Waterkader Haag‐ landen voorop. De langere termijn (tot 2030) richt zich op een maatschappelijk breed gedragen regionale kli‐ Pagina 8 van 36

III – Bijlagen

maatadaptatiestrategie. Deze dient als basis voor de verdere besluitvorming over ruimtelijke ontwikkelingen. De  verandering van het klimaat wordt structureel meegewogen in alle (ruimtelijke) investeringsbeslissingen. De be‐ nodigde extra oppervlakte voor water kan goed met andere functies van  groen worden gecombineerd, zowel in  het stedelijke groen als in het weidelandschap. De waterkwaliteit wordt sterk verbeterd aan de hand van de ge‐ meentelijke Waterplannen. In 2030 moet het watersysteem voldoen aan de eisen van de Europese Kaderrichtlijn  Water en is het zwemwater van goede kwaliteit. De Kaderrichtlijn Water wordt in 2007 en 2008 uitgewerkt in een  maatregelenpakket waar ook ruimtelijke maatregelen onderdeel van uitmaken.   Waterkader Haaglanden  Het Waterkader Haaglanden is een initiatief van het Stadsgewest Haaglanden, de provincie Zuid‐Holland en Delf‐ land om samen de wateropgave in de regio aan te pakken.  Op 22 februari 2006 ondertekenden bestuurders van de betrokken partijen het Regionaal Bestuursakkoord Water  Haaglanden. Daarin staat centraal: ruimte maken voor water en economie met innovatieve projecten. 

I.5

Kaders en instrumenten vanuit het Hoogheemraadschap van Delfland 

Delfland heeft vele beleidsnota’s die van toepassing zijn op het (functioneren van het) watersysteem. In deze pa‐ ragraaf worden alleen de meeste nota’s toegelicht.  (Vigerend) Waterbeheersplan Delfland 2005‐2009  In het Waterbeheerplan 2005‐2009 van het Hoogheemraadschap van Delfland staan de doelen die Delfland voor  deze periode nastreeft en wat het gaat doen om deze te realiseren. Het is een centraal beleidskader dat richting  geeft aan alle activiteiten van Delfland.  In dit Strategisch Beleidsplan stelt Delfland vanuit zijn missie een visie op het watersysteem en het waterbeheer  op. De missie van Delfland is: ‘Het Hoogheemraadschap van Delfland speelt een centrale, actieve rol in het water‐ beheer ten behoeve van de veiligheid, leefbaarheid en duurzame bruikbaarheid van het gebied, nu en in de toe‐ komst en werkt daartoe als een open en betrouwbare partner samen met anderen’. In het uitvoeringsprogramma  geeft Delfland aan wat het gaat doen om deze doelen te realiseren. Deze vervalt in januari 2009 en wordt opge‐ nomen in de Waterwet.  Delflands Keur  De 'Keur' is de traditionele naam die waterschappen geven aan een verordening met betrekking tot hun water‐ staat‐ en waterhuishoudkundige taken. De Keur is gebaseerd op de Waterschapswet, de Waterstaatswet 1900 en  op de Wet op de waterhuishouding. Daarnaast maakt de Algemene Wet Bestuursrecht onderdeel uit van het wet‐ telijke kader van de keur. De Keur bestaat in essentie uit verboden en geboden. Op de meeste verboden en gebo‐ den kan onder bepaalde voorwaarden een zogeheten ‘vergunning’ worden verleend.   De bepalingen in de Keur moeten worden toegepast met inachtneming van het beleid dat geldt voor het water‐ staatkundige zorggebied. Ter motivering van die besluiten kan worden verwezen naar de beleidsregels. Van deze  beleidsregels kan alleen gemotiveerd worden afgeweken (Titel 4.3 Algemene Wet Bestuursrecht). De keur vervalt  in januari 2009 en wordt opgenomen in de Waterwet en zal als watertoets worden gehanteerd.   Legger  Voor het merendeel van de waterstaatswerken die in beheer zijn bij Delfland geldt dat de begrenzingen hiervan  volgens wettelijke voorschriften moeten worden vastgelegd in leggers. Het aangeven van de begrenzingen van  waterkeringen en wateren, waarop de gebods‐ en verbodsbepalingen van de Keur van toepassing zijn, gebeurt  door verwijzing naar de legger waarin ze zijn vastgelegd. Hierdoor zijn de begrenzingen niet direct uit de Keur af  te lezen.  De legger heeft een tweeledige functie. Naast de aanwijzing van onderhoudsplichtigen en onderhoudsverplichtin‐ gen, is dat het aangeven van de begrenzingen van waterstaatswerken met het oog op de toepassing van gebods‐  en verbodsbepalingen. De legger wordt ondergebracht in de Waterwet vanaf 1 januari 2009.  Handreiking watertoets  Met de verankering van de watertoets per 1 november 2003 in het Besluit op de ruimtelijke ordening, heeft de  watertoets een duidelijke procedurele en inhoudelijke invulling gekregen. Daarnaast bleek dat de behoefte be‐ staat aan een praktisch instrument op regionaal niveau. Om in deze behoefte te voorzien heeft het Hoogheem‐ Pagina 9 van 36

III – Bijlagen

raadschap van Delfland daarom de ‘Handreiking’ watertoets opgesteld. Deze is vooral gericht op ruimtelijke plan‐ nen op gemeentelijk niveau en gaat zowel in op de proceskant van de watertoets als op de inhoudelijke kant in  hoofdlijnen. Het geeft inzicht in de goedkeuringscriteria en richtlijnen over water in ruimtelijke plannen. De crite‐ ria vormen een kader voor de waterinbreng tijdens het planvormingsproces. Bij het beoordelen van ruimtelijke  plannen vormen deze criteria Delflands toetsingskader. Onder de waterwet krijgt de watertoets per 1 januari  2009 een verbrede invulling en wordt 1 vergunning voor alle watervergunningen en verordeningen.   Programma ABC‐Delfland  Delfland startte in 1998 met het project Afvoer‐ en Bergingscapaciteit Delfland, kortweg ABC‐Delfland, omdat het  dat jaar te maken kreeg met wateroverlast. Om zich in de toekomst hier tegen te wapenen, wil Delfland een bete‐ re inrichting en beheer van het waterhuishoudkundige systeem opzetten, waarmee een verantwoord veiligheids‐ niveau wordt bereikt. Dit tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten.   ABC‐Delfland heeft als doel meer verwerkingsruimte te creëren voor een plotselinge toename van de waterhoe‐ veelheid, zoals bij hevige regenbuien. Belangrijk is dat voorzieningen worden getroffen voor het zorgvuldig bergen  van water. Daarom richt ABC‐Delfland zich nadrukkelijk op ruimtelijke maatregelen. Zo worden kanalen verbreed,  nieuwe waterverbindingen aangelegd, versmallingen in boezemkanalen weggenomen en gebieden gereserveerd  voor het opvangen van water (waterberging) in natte perioden.  Voor het boezemgebied en de afzonderlijke polders wordt een maatregelenpakket opgesteld. Het project wil de  totale capaciteit zodanig te vergroten, dat de kans op wateroverlast beperkt is en de schade bij eventuele overlast  zo klein mogelijk blijft. 'Anticiperen', 'niet afwentelen' en 'vasthouden, bergen en afvoeren' staan hierbij voorop.  Normering Wateroverlast  De Nota Normering Wateroverlast, waarmee het algemene bestuur van Delfland in november 2005 instemde, be‐ vat resultaten van de toetsing van de watersystemen in Delfland. Het programma ABCDelfland sluit aan bij de  ontwikkelingen en inzichten rond klimaatverandering en afspraken die voortvloeien uit het NBW.  Kadernota Natuurlijk inrichten van watersystemen  Hoewel geen officieel beleid van Delfland is de Kadernota ‘Natuurlijk inrichten van watersystemen’ een belangrijk  uitgangspunt voor inrichting, beheer en onderhoud van watersystemen. Voor verschillende typen omgeving wor‐ den kenmerken gegeven waar het watersysteem in die omgeving aan zou moeten voldoen om een goede water‐ kwaliteit en ecologische waarde te krijgen en te houden.  Kadeverbeterings‐ en onderzoeksprogramma  Het Kadeverbeterings‐ en Onderzoeksprogramma heeft als doel de veiligheid van Delfland tegen overstromingen  te verhogen. Kadestrekkingen die niet aan de veiligheidseisen voldoen – te laag of te zwak – worden aangepakt.   Herziene beleidsregel ‘Niet Bouwen op Veendijken’ en bijbehorende kaart en memo’s (2005)  Totdat meer bekend is wil Delfland de veendijken beter beschermen en vrij houden van waterkeringvreemde  elementen. De beleidsregel is: In de kernzone van veendijken worden voor waterkeringvreemde elementen strikt  de ge‐ en verbodsbepalingen van Delflands Algemene Keur gehanteerd. De resultaten van landelijke onderzoeken  kunnen leiden tot een aanpassing van de beleidsregel en extra maatregelen.  Notitie kaden en waterkeringvreemde elementen (1999)  In deze notitie wordt op hoofdlijnen nader ingegaan op het al lange tijd door Delfland gevoerde beleid met be‐ trekking tot de toelaatbaarheid van waterkeringvreemde elementen op boezem‐ en polderkaden en land‐ en wa‐ terscheidingen. Met name wordt ingegaan op beplanting, bebouwing, kabels en leidingen, wegen en in‐/aflaten.  De nota wordt binnenkort herzien. Het in deze notitie beschreven beleid heeft geen betrekking op de Delflandse‐ dijk en de Maasdijk. Ook waar de herziene beleidsregel Niet bouwen op veendijken geldt, is de notitie niet van  toepassing.  Sanering van waterkeringvreemde elementen  Op de kaden van Delfland bevinden zich waterkeringvreemde objecten (bomen, (toegangs)wegen etc.), die voor  een groot deel niet vergund zijn, maar gedoogd worden. Dit is een situatie die in de loop van de tijd ontstaan is,  maar die in feite zeer ongewenst is, omdat de uitvoering van het (buitengewoon) onderhoud belemmerd kan  worden en in sommige gevallen de veiligheid (op lange termijn) niet gewaarborgd kan worden. Om de kaden te 

Pagina 10 van 36

III – Bijlagen

kunnen saneren is een conceptnotitie opgesteld, waarin op hoofdlijnen de uitgangspunten en de criteria van Delf‐ land beschreven zijn. Veiligheid, LNC‐waarden en beheer en onderhoud zijn hierbij de sleutelwoorden. Aan de  hand hiervan wordt beoordeeld of de aanwezigheid van een waterkeringvreemd object aanvaardbaar is of niet.  Saneren houdt in sommige gevallen in het verwijderen van objecten en in andere gevallen het verlenen van een  vergunning. Deze werkwijze wordt momenteel in een pilot in Berkel getest, de resultaten worden in de loop van  2006 verwacht.  Beheersplan waterkeringen voor de primaire waterkering (deel I beleidsdeel en deel II uitvoeringsdeel) (2005)  De duurzame bescherming tegen overstroming van het achterland staat centraal in dit plan. Het beheersplan  maakt het beleid van Delfland inzichtelijk voor alle participanten en geeft aan op welke wijze het mogelijk is om te  blijven wonen, werken en recreëren achter veilige waterkeringen. Het beleidsdeel van het beheersplan beschrijft  waarom Delfland beheert, wat het beheert en hoe het beheert. In het uitvoeringsdeel worden de consequenties  hiervan vertaald naar een uitvoeringsprogramma.  Visstandbeheerplan  Het visstandbeheerplan Delfland kent de diverse watergangen in het gebied een bepaald viswatertype toe. Het  Visstandbeheerplan is een inhoudelijk advies. Het geeft inzicht in welke knelpunten, oplossingsrichtingen en  streefbeelden voor visstand en viswater er zijn en welke gebiedsbrede en gebiedsspecifieke maatregelen geno‐ men moeten worden. Daarnaast geeft het achtergrondinformatie over de huidige situatie.  In die wateren waar Delfland geen beheerder is ‐ of waar anderen het visrecht hebben ‐ kan Delfland niet zonder  toestemming ingrijpen in de visstand. Via visstandbeheercommissies (VBC's) kan Delfland wel invloed uitoefenen  op visstandbeheer en daarmee het waterkwaliteitsbelang dienen. In visstandbeheercommissies (VBC's) zitten  naast Delfland ook andere waterbeheerders (gemeente, recreatieschap) en de visrechthebbenden (sport‐ en be‐ roepsvissers). Die commissies kunnen visstandbeheerplannen opstellen en deze uitwerken tot uitvoeringsplan‐ nen, waarbij Delfland het waterkwaliteitsbelang inbrengt.' 

I.6

Gemeentelijk beleid Den Haag 

Hieronder is een lijst opgenomen met vastgestelde beleidsnota’s met een korte samenvatting en waar mogelijk  een verwijzing naar een website en Gemeentelijk informatiesysteem.  Ruimtelijke structuurvisie 2020 ‘Den Haag, Wereldstad aan Zee’ (RIS129201)  Den Haag heeft haar ideeën en wensen wat betreft de toekomst van de stad vastgelegd in de ruimtelijke Struc‐ tuurvisie 2020, ‘Den Haag, wereldstad aan zee’. Deze visie is de grondslag voor het opstellen van zogenaamde  masterplannen voor een aantal onderscheiden herstructureringsgebieden in Den Haag (zie kaart). Deze master‐ plannen bieden een goede gelegenheid om de wensen en eisen vanuit duurzaam stedelijk waterbeheer integraal  mee te laten wegen in de ruimtelijke planvorming rondom deze gebieden. Op deze wijze kunnen zaken als de  ontwikkeling en verbetering van de bestaande ecologische water‐ en groenstructuur én het zoeken naar water‐ bergingsmogelijkheden worden voortgezet. De positie van het water in deze masterplannen verschilt per plan. Dit  komt door de verschillen in de karakteristieken van elk herstructureringsgebied (ondergrond, kenmerken (lokaal)  watersysteem, lokale watervraagstukken, beoogde inrichting en het gebruik van het gebied). Zo is bijvoorbeeld in  het Masterplan Binckhorst (polder) de aanleg van extra open water in combinatie met de aanleg van een natuur‐ vriendelijke oeverinrichting voorzien, terwijl in Masterplan Scheveningen‐Kuststrook de versterking van de zeewe‐ ring (veiligheid) in relatie tot een kwaliteitsimpuls van de openbare ruimte alle aandacht krijgt.  Waterplan Den Haag 1998‐2012 (RIS22861)  In 1998 heeft de gemeente samen met het Hoogheemraadschap van Delfland het Waterplan Den Haag opgesteld.  Dit is in maart 1999 vastgesteld in de raad van Den Haag en in de verenigde vergadering van Delfland. Een van de  eerste Waterplannen van Nederland had als doel de kwaliteit en de 'belevingswaarde' van het water in de stad te  verbeteren. Omdat de stad verschillende watersoorten heeft die elkaar beïnvloeden, richt het plan zich niet al‐ leen op het zichtbare water in sloten en grachten, maar ook op afvalwater, grondwater en regenwater.   In de afgelopen jaren is in Den Haag hard gewerkt. Zo zijn er in totaal zo'n 25km natuurvriendelijke oevers aange‐ legd, is het rioolstelsel verder verbeterd en zijn alle sloten en grachten uitgebaggerd. Daarnaast zijn proefprojec‐ ten uitgevoerd met onder meer het infiltreren van hemelwater in de bodem, zijn onderzoeken gedaan naar het  watersysteem en de knelpunten en zijn verdere maatregelen benoemd waaronder rioleringsmaatregelen.   Pagina 11 van 36

III – Bijlagen

Inmiddels is Den Haag bezig aan de tweede uitvoeringsperiode, waarin de zorg voor veiligheid, droge voeten en  voldoende schoon en biologisch gezond water centraal staat.  Om dit te realiseren zijn deelplannen opgesteld die zich richten op dertien aandachtsgebieden, waaronder de rio‐ lering, knelpunten in ecologische verbindingszones, het visstandbeheer, extra ruimte voor water en het invoeren  van een grondwaterloket, een centraal punt waar mensen informatie verkrijgen over grondwater. Met de laatste  drie is al een voortvarende start gemaakt. Zo hebben de gemeente Den Haag en Delfland een unieke overeen‐ komst gesloten met de lokale sport‐ en beroepsvisserij. Met de ondertekening van de overeenkomst zijn de ge‐ meentelijke visrechten (op huurbasis) overgegaan op de Haagse visserij. Het grondwaterloket is inmiddels geo‐ pend en de Waterbergingsvisie geeft aan hoe Den Haag omgaat met de vraag naar ruimte voor water.  Gemeentelijk Rioleringsplan 2006‐2010 (RIS140586)  Centraal in dit plan staat de extra rioolvervanging die de gemeente de komende jaren moet uitvoeren om de kwa‐ liteit van het riool op peil te houden. Het gaat hierbij vooral om de riolering die in het begin van de vorig eeuw is  aangelegd. Als deze riolen niet tijdig vervangen worden kan dat nadelige consequenties hebben voor de veiligheid  en hygiëne in de stad.   Daarnaast gaat het Rioleringsplan in op de maatregelen die het komende jaar noodzakelijk zijn om de riolering  aan de milieuwetgeving te laten voldoen. Alle Nederlandse gemeenten moeten maatregelen nemen om vervui‐ ling van het oppervlaktewater verder terug te dringen.     Grondwaternota (RIS115909)  In maart 2004 is de gemeentelijke Grondwaternota opgesteld waarin de kansen en bedreigingen voor het stede‐ lijke grondwater zijn verkend. Basis is de huidige stand van zaken op het gebied van de huidige regelgeving, de  huidige aanpak van overlast, activiteiten die de grondwaterstand structureel kunnen veranderen en de effecten  van de grondwaterstand voor vegetatie en grondwaterkwaliteit. De benadering in het eerste Waterplan gaat uit  van een samenhangend beleid voor riolering, oppervlaktewater, watergebonden natuurwaarde en ondiep  grondwater. Voor het Haagse watersysteem zijn de drie oplopende ambitieniveaus gehanteerd (water dat siert,  water dat behaagt en water dat leeft.). Om de in het Waterplan gestelde doelen te behalen moeten een aantal  maatregelen worden genomen.   Afkoppelvisie (RIS154072)  Afkoppelen is geen doel op zich. Afkoppelen wordt ingezet waar dit effectief bijdraagt aan de waterkwaliteit. De  maatregelen worden opgenomen in het nieuwe Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP).Voor Den Haag is afkoppelen  een maatregel die sinds het eerste Waterplan is ingezet. In de watersysteemberekening Den Haag (2003) is bere‐ kend dat met een maatregelenpakket van bergbezinkbasins, rioolvergrotingen en het afkoppelen van 2 ha aan de  basisinspanning wordt voldaan. Voor het waterkwaliteitspoor wordt het afkoppelen ingezet in combinatie met de  stadsvernieuwing, herinrichtingen en rioolvervangingen. In 2010 is dit grotendeels gerealiseerd en start een  nieuw programma om de vuiluitworp uit de gemengde riolering verder te beperken.   Afvalwaterakkoord (RIS151879)  22 januari 2008 is het Afvalwaterakkoord ondertekend door Delfland en Den Haag nadat 6 februari 2006 de Inten‐ tieverklaring Afvalwaterakkoord was getekend. Het Afvalwaterakkoord moet leiden tot een kwaliteit ‐en efficien‐ cyverbetering tegen de laagst maatschappelijke kosten. Sinds de overname van de zuiveringtechnische werken  door Delfland in 1990 hebben zich wijzigingen voorgedaan in de landelijke inzichten omtrent de taakverdeling  tussen gemeente en waterschap, met name waar het de afbakening van de wettelijke verantwoordelijkheden be‐ treft. In het nieuwe Afvalwaterakkoord wordt nu de ontvangstkelder van het riooleindgemaal als het afleverpunt  aangewezen waar de rioleringstaak van Den Haag ‐ zowel beheersmatig als financieel ‐ eindigt en de zuive‐ ringstaak van Delfland aanvangt. De exploitatiekosten voor het medegebruik van de riooleindgemalen en perslei‐ dingen vormen jaarlijks (complexe) verrekeningen op basis van de overeenkomst uit 1989/1990. De financiële  middelen waren al geraamd bij de totstandkoming van het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP 2006 ‐ 2010). Vanaf  2016 zal er niet meer worden verrekend en zijn partijen elkaar over en weer geen bedragen meerverschuldigd.  Waterbergingsvisie (RIS149032)  In 2003 besloten de gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van Delfland samen een Waterbergingsvisie  voor de stad op te stellen. De centrale vraag hierbij is, wat moet er gebeuren om ervoor te zorgen dat de burgers 

Pagina 12 van 36

III – Bijlagen

droge voeten houden? Om dit te bereiken is een uitgebalanceerd pakket van zowel technische als ruimtelijke  maatregelen nodig. De Waterbergingsvisie geeft concreet invulling aan deze opgave en legt de afspraken vast tus‐ sen Den Haag en Delfland over de uitvoering van de maatregelen en de doorwerking hiervan in de ruimtelijke  planvorming. Dit alles moet leiden tot een goed functionerend en duurzaam watersysteem. De Waterbergingsvi‐ sie Den Haag bestaat uit acht deelgebiedrapportages en een samenvatting.  Visie op duurzaam materiaalgebruik (zie afspraken VINEX Wateringseveld)  Interne regeling duurzaam hout van de gemeente Den Haag (vanaf sep. 2006). Voor al het te gebruiken hout is  het FSC‐keurmerk vereist. Deze eis wordt standaard opgenomen in het bestek (ook in eventuele moederbestek‐ ken). De diensten Stadsbeheer (DSB) en Stedelijke Ontwikkeling (DSO) en de Facilitaire Dienst (FAD) hebben voor‐ namelijk te maken met het gebruik van hout bij bouw‐ en onderhoudswerkzaamheden. Deze diensten gaan al ja‐ ren bewust om met de noodzaak van het gebruik van duurzaam hout. De DSB heeft deze eis opgenomen in haar  Programma van Eisen voor de openbare ruimte en ook het Ingenieursbureau Den Haag heeft deze eis opgenomen  in het moeder‐bestek. De controle of ook echt FSC‐hout is gebruikt, vindt echter om praktische redenen hoofdza‐ kelijk op papier plaats. Dit gebeurt door het overleggen van certificaten en facturen. Om het gebruik van duur‐ zaam hout beter te verankeren wordt het gemeentelijk beleid met aanvullende maatregelen aangepast.  Contourennota voor milieubeleid 2006‐2010 (RIS 133647)  De contourennota legt een visie neer op de positie van milieu ten aanzien van inzet van beleid en middelen ten  behoeve van het lopende collegeakkoord. Deze visie is agenda bepalend naast de visie op ruimte in de Structuur‐ visie 2020 en de sociaal economische visie. In deze contourennota wordt aangegeven hoe verschillende beleids‐ terreinen samenhangen en hoe verbinding en specifieke accenten kunnen worden aangebracht om een leefbare,  gezonde en veilige stad te waarborgen. De contourennota signaleert dat bronaanpak het meest effectief is, maar  dat de gemeente Den Haag hier niet in haar eentje altijd iets aan kan doen. Het is de opgave om aan de intenties  van milieuregels tegemoet te komen zonder dat deze een belemmering vormen voor de ontwikkeling van de stad.  Gebiedsgericht Milieubeleid  Om milieuaspecten een plek te geven in ruimtelijk planprocessen is gebiedsgericht milieubeleid ontwikkeld. Bin‐ nen dit beleid wordt gekeken naar milieueffecten, milieunormen en naar kansen. Gestreefd wordt daarbij  naar  een optimale leefomgevingkwaliteit. Voor een zestal gebiedstypen zijn ambities en wettelijke kaders weergege‐ ven op een negental milieuthema's. Met het gebiedsgericht milieubeleid wordt momenteel de duurzaamheidpa‐ ragraaf vorm gegeven die door de gemeenteraad bij elk ruimtelijk plan wordt gevraagd.  Zwakke schakels (RIS138635)  Scheveningen is één van de zogenaamde Zwakke Schakels van de Nederlandse kust. De zeewering tussen de  Scheveningse slag en de keerlus van tram 11 is niet sterk genoeg volgens de huidige veiligheidseisen. Om de  zwakke schakel sterk te maken wordt een dijk aangelegd. Hiervan is straks niets meer te zien omdat de dijk in de  boulevard wordt weggewerkt. Daarnaast wordt het strand en de zandbodem onder het water vlak voor de kust  (vooroever) opgehoogd. De nieuwe boulevard wordt doorgetrokken tot aan de haven. Zo wordt de boulevard de  verbinding tussen Scheveningen bad, dorp en haven. Het ontwerp voor een veiligere én aantrekkelijkere boule‐ vard loopt van de Scheveningse slag tot de haven.   Aquamarijn Blauw (onderwijsproject onder Den Haag Schittert)  In het project Aquamarijn Blauw doen leerlingen van het Voortgezet Onderwijs in Den Haag onderzoek naar de  kwaliteit van het oppervlaktewater in hun directe school‐ omgeving. De meetresultaten zijn te zien op de digitale  kaart en worden jaarlijks aan de Haagse burgers gepresenteerd met de rondreizende tentoonstelling Den Haag  Schittert. Gedurende het schooljaar brengen leerlingen de kwaliteit van het Haagse oppervlakte water in kaart  door middel van metingen en eigen onderzoek. Zij bestuderen de flora en de fauna en bepalen allerlei abiotische  factoren zoals het zuurstof‐ en fosfaatgehalte. Door de meetresultaten aan het Haagse Waterplan te koppelen  kunnen de meetgegevens in een breder kader worden geplaatst.  Doelgroep. Aquamarijn Blauw is zo gemaakt dat leerlingen van verschillende leeftijden en opleidingsniveaus er  mee aan de slag kunnen. De partners binnen Aquamarijn Blauw zijn:   ƒ

Afdeling Riolering en Waterbeheersing / www.denhaag.nl/water 

ƒ

Hoogheemraadschap van Delfland / www.hhdelfland.nl  Pagina 13 van 36

III – Bijlagen

ƒ

Ton voor Water (stimuleringsproject voor regentonnen) 

Afkoppelprojecten met derden (Marlot, Vogelwijk, Den Haag Zuid West)  Het riool in de Vogelwijk stamt uit de tijd dat de wijk zelf is aangelegd. Het heeft al die jaren goed gefunctioneerd,  maar wordt vervangen. Van de gelegenheid wordt gebruik gemaakt om het gemengde rioolstelsel te vervangen  door een gescheiden systeem. Dit houdt in dat het regenwater dat op de straat terecht komt, apart wordt afge‐ voerd. Via zogenoemde ‘bergingskratten’ onder het gazon bij ‘t Nachtegaalplein en het Mezenplein infiltreert dit  water vervolgens rechtsreeks in de bodem. Dit voorkomt onnodige belasting van riolering en waterzuivering met  regenwater en zorgt voor een natuurlijke aanvulling van het grondwater. Het afvalwater wordt op de gebruikelij‐ ke manier afgevoerd. De Houtzone ligt waar heel vroeger de strandwallen en strandvlakten achter de duinen la‐ gen. Dit is de zone van de landgoederen, waar vanaf het midden van de 16e eeuw boerderijen uitgroeiden tot  grote en kleine buitenplaatsen. Zo waren er de landgoederen Oostduin, Arendsdorp, Clingendael en Waalsdorp.  In de 19e eeuw werden er landschapsparken aangelegd in Engelse landschapsstijl. Toen de woonwijken werden  aangelegd, zijn de restanten van de landgoederen op harmonieuze wijze in de aanleg van de wijken opgenomen.  Zij zijn nog goed herkenbaar. De grote groengebieden in de Houtzone liggen vooral op het zand. In de lagere de‐ len komen grondsoorten voor die meer vocht bevatten en vasthouden. Hierdoor ontstaat een fraaie schakering.  Er komen dan ook veel verschillende planten en dieren voor. Sommige soorten zijn specifiek voor oude bossen of  voor landgoedbossen. In en langs het water komen oeverplanten, amfibieën en Waterplanten voor.  Zie ook http://www.denhaag.nl/Pics/dsb/Ststr/ecologie/Houtzone.pdf  Beleidsplan voor het Haagse groen 2005‐2015 (RIS129360)  Groen maakt Den Haag een aantrekkelijke stad om er te wonen, te werken en te recreëren. De groenstructuur  zorgt er voor dat het Haagse groen stevig is verweven in de structuur van de stad. Den Haag is een internationale  en dynamische stad waardoor continue ontwikkeling op het gebied van wonen, werken, recreatie en infrastruc‐ tuur aanwezig is. Dit maakt het noodzakelijk keuzes en afwegingen bij de inrichting en het gebruik van de openba‐ re ruimte te maken. In het Beleidsplan voor het Haagse groen "Groen kleurt de stad" 2005 ‐ 2015 wordt ingegaan  op de betekenis en de waarde van het groen voor de stad. Het beleid krijgt gestalte in twee doelstellingen en vier  ambities. Doelstellingen:  1. Het beleidsplan biedt een kader voor duurzaamheid bij inrichting, beheer en gebruik van groen waarbij steeds  meer sprake zal zijn van een gezamenlijke verantwoordelijkheid van beheerder en gebruiker.   2. Het beleidsplan biedt een raamwerk waarbinnen keuzes kunnen worden gemaakt bij ruimtelijke ingrepen die  van invloed zijn op het groen in de stad en bij veranderende maatschappelijke ontwikkelingen die van invloed  zijn op de functies van het groen.  Ambities:  1. Ruimte voor groen in en om de stad. Den Haag is volop in beweging. Veranderingen bieden mogelijkheden  voor aanleg van nieuw groen of een betere verdeling ervan. Nieuw groen in oude wijken is hiervan een mooi  voorbeeld. Door het instellen van een Stedelijke Groene Hoofdstructuur krijgt het beeldbepalende en meest  belangrijk groen extra bescherming. Aangegeven wordt ook waar de groene en recreatieve voorzieningen  moeten worden verbeterd, zwakke schakels versterkt en barrières moeten worden opgeheven. De nadruk ligt  vooral op doorgaande verbindingen als Kijkduin‐Midden Delfland, de Vliet‐ en Zwethzone, de relatie tussen  de Oost‐ en Westduinen en de verbindingen met het Groene Hart van de provincie Zuid‐Holland.   2. Toegankelijkheid, gebruik en beleving van het groen. De toegankelijkheid, het gebruik en de beleving van het  groen worden zo optimaal mogelijk afgestemd op de wensen van de gebruiker. Aandacht is er voor nieuwe  manieren van groengebruik en groenbeleving als gevolg van maatschappelijke veranderingen en wijzigingen  in de bevolkingssamenstelling. Voorbeelden zijn de wijkparken De Verademing, de Hof van Heden, De Punt en  het vernieuwde Melis Stokepark.  3. Inrichting, beheer en onderhoud. Inrichting, beheer en onderhoud van het groen bepalen in belangrijke mate  het gebruik en de beleving ervan. In de nota wordt, afgestemd op de specifieke groensoorten, aangegeven  hoe de gemeente in de komende jaren de kwaliteit van het groen op het voorgeschreven niveau wil houden. 

Pagina 14 van 36

III – Bijlagen

Voor de uitwerking hiervan worden beheervisies en beheerplannen voor straatbomen, monumentale bomen,  delen van het wijk‐ en buurtgroen en de grote groengebieden opgesteld.  4. Samen het groen beheren. Door intensivering van de samenwerking tussen de gemeente en burgers, o.a. door  begeleidingsgroepen en beheerplatforms in te stellen, zullen inrichting, beheer en onderhoud van het groen  meer en meer een gezamenlijke verantwoordelijkheid worden. Informatie‐uitwisseling via publieksbrochures,  websites en informatiepanelen zal leiden tot meer kennis over en betrokkenheid bij het groen. Ook publiek‐ private samenwerking biedt nieuwe mogelijkheden om de betrokkenheid te vergroten en de kwaliteit van het  groen te verbeteren.  Stedelijke Ecologische Verbindingszones in Den Haag 2008‐2018 (RIS 159450)  Het College van B&W heeft ingestemd in met de nota Stedelijke Ecologische Verbindingszones in Den Haag. In de‐ ze nota staan de hoofdlijnen en maatregelen voor ecologische inrichting en beheer van de twaalf verbindingszo‐ nes in de komende tien jaar. In 2006 en 2007 is voor alle verbindingszones bekeken of ze voldoen aan de natuur‐ vriendelijke inrichting. Op basis hiervan zijn ruim 300 verbeterpunten gesignaleerd. Het gaat om aanpassingen in  inrichting, beheermaatregelen, de aanleg van natuurvriendelijke oevers en poelen. Maar ook om het oplossen  van barrières van grote wegen en te krappe ecoduikers. De meeste verbeterpunten worden in de komende tien  jaar uitgevoerd.  Subsidieverstrekking Haagse Groene daken bestaande bouw (RIS 163832)  Groene daken hebben een positieve invloed op het terugdringen van fijnstof, op de waterhuishouding en op de  geluidhinder en de hitte die de stad genereert. Met de beleidsregel subsidieverstrekking “Haagse groene daken  bestaande bouw” is voor de jaren 2009 en 2010 een budget beschikbaar gesteld van € 630.000,‐ voor subsidiering  van de aanleg van groene daken.  Beheerplannen voor grote groengebieden  Voor grotere gebieden zijn aparte beheerplannen opgesteld waar water en integraal onderdeel van uitmaakt.   Wapendal (RIS139008)  Om de natuurwaarden in Wapendal te behouden, moet het gebied goed worden beheerd en onderhouden. Op  basis van het beleidsplan voor het Haagse groen 2005‐2015, 'Groen kleurt de stad', heeft de gemeente Den Haag  voor dit duingebied een beheervisie en beheerplan opgesteld. Ook is vanwege de Natuurbeschermingswet een  beheerplan vereist.  Westduinpark (RIS 131605)  In de uitlopers van de duinen in het zuidwesten van Den Haag ligt de gemeentelijke begraafplaats Westduin. In de  uitlopers van de duinen in het zuidwesten van Den Haag ligt de gemeentelijke begraafplaats Westduin. Westduin  is ruim opgezet met veel groen in een parkachtige setting. De begraafplaats ligt temidden van het buiten Ocken‐ burg en volkstuinen en sportterreinen.   Madestein (RIS122393)  Aan de Adviescommissie Duurzaamheid en Milieu (ADM) is door de afdeling Stedelijke Structuren van de Dienst  Stadsbeheer en door de betrokken tuin‐ en landschapsarchitect de Ontwikkelingsvisie en Beheerplan 2003‐2012  voor het recreatiegebied Madestein (conceptversie 020603) gepresenteerd. In vergelijking met andere grote  groengebieden in Den Haag, waar het accent op cultuur en recreatie ligt, kenmerkt Madestein zich door de com‐ binatie van natuur en recreatie. Madestein vormt samen met het Westduinpark, het landgoed Ockenburgh en het  recreatiegebied De Uithof het grootste aaneengesloten groen‐ en recreatiegebied in de stad. Tevens maakt Ma‐ destein deel uit van de provinciale ‐ en stedelijke ecologische verbindingszone haaks op de kust.  Erasmuszone, Clingendael en Meer en Bos (RIS85277)  Deze zone ligt in het noordelijk deel van de nieuwbouwwijk Wateringse Veld. Groen en water vormen een belang‐ rijk onderdeel van deze wijk. Straten, paden en waterlopen worden begeleid door smalle en bredere groene ber‐ men. Daarnaast is er een groot aantal groene oppervlakten, zoals volkstuinen en sportvelden, die de identiteit van  het gebied bepalen. De ecologische zone Erasmus Veld is een belangrijke schakel in de Provinciale Ecologische  Hoofdstructuur. De zone haakt aan op de Erasmuszone en loopt als een groenlint door de wijk naar de Noordweg.  De groengebieden in de zuidwestelijke stadsrand, De Uithof en Madestein zijn zo verbonden met enerzijds de 

Pagina 15 van 36

III – Bijlagen

Rijswijkse Voordes en anderzijds, via de Tomatenlaan, Vlietpark en de zone langs de Rijnerwatering, met de zuide‐ lijk gelegen Zwethzone. Clingendael ligt in de zgn. Houtzone waar heel vroeger de strandwallen en strandvlakten  achter de duinen lagen. Dit in de 19e eeuw ontstane landschapspark is aangelegd in Engelse landschapsstijl. Toen  de woonwijken werden aangelegd. Clingendael is nog relatief compleet gebleven en niet als andere landgoederen  bebouwd (Merlot.) Meer en Bos is een relatief klein groengebied, maar voor verschillende planten‐ en diersoor‐ ten is het landgoed van onschatbare waarde. Bijzonder is vooral het op grote schaal voorkomen van stinzeplan‐ ten. De Haagse Beek ontspringt op dit Landgoed.  Zuiderpark (RIS 80293)  Het Zuiderpark is met zijn 105 hectare een belangrijk van oorsprong Volkspark uit de jaren 20 van de vorige eeuw.  Het heeft een belangrijk gebruik ‐en ontspanningswaarde voor de omwonenden uit de aanliggende buurten maar  ook (inter)nationaal door de verschillende festivals als Milan Festival en Parkpop. Daarnaast heeft het een belang‐ rijke waarde als ecologisch kerngebied. Het behoort tot de stedelijke hoofdstructuur.   Haags beleid voor duurzaam gebruik hout (RIS 138541)  De gemeente acht het gebruik van duurzaam geproduceerd hout al sinds de jaren tachtig zeer gewenst. Alle ge‐ meentelijke diensten dienen bij houtgebruik in eigen opdracht het Forest Stewardship Council (FSC)‐keurmerk te  eisen. B&W ziet met een brief aan de diensthoofden met de volgende richtlijnen strenger toe op het algemeen  geldend beleid. In september 2006 heeft B&W over deze eis besloten.   Haagse bomen, 'kiezen voor kwaliteit en diversiteit' (RIS 152415)  Den Haag heeft bij het onderhoud van de straatbomen de afgelopen tien jaar gewerkt aan de hand van het “Ste‐ delijk Beheerplan Straatboombeplantingen 1997 – 2006”. Dit plan vormde de basis van het bomenbeheer waar‐ door er de afgelopen tien jaar op grote schaal is geïnvesteerd in de verbetering van de kwaliteit van het Haagse  bomenbestand. Na tien jaar is de balans opgemaakt en is een plan ontwikkeld voor de komende periode van tien  jaar. In deze visie worden de hoofdlijnen voor het boombeheer voor de komende periode van tien jaar weergege‐ ven. Zie ook http://www.denhaag.nl/Pics/dsb/Ststr/bomen/081016_Nota_Haagse_Bomen.pdf   Een miljoen voor (omni‐)groen (RIS 143597)  In het collegeprogramma is met ingang van 2007 in het kader van de deconcentratie extra budget beschikbaar,  waaronder € 1 mln. voor (Omni‐)groen. Bewoners kunnen aanvragen indienen voor werkzaamheden in het groen  anders dan dagelijks onderhoud. Deze worden op stadsdeelniveau bij de stadsdeeldirecteuren ingediend. De aan‐ vragen worden voorzien van een advies van de groenbeheerder. De groenbeheerder beziet de consistentie met  gemeentelijk groenbeleid en de lopende plannen voor onderhoud en/of herinrichtingsplannen, om zo overlap te  voorkomen.  In 2007 is het budget gelijkelijk over de acht stadsdelen verdeeld. Dat betekent € 125.000,‐ per stadsdeel. Aan de  hand van de evaluatie van de ervaringen in 2007 zal worden bezien of dit een werkzame verdeling is. Een aan‐ vraag kent een maximum van € 25.000. Daarmee zijn minimaal 40 aanvragen per jaar mogelijk. De stad zal be‐ kend moeten worden gemaakt met de beschikbaarheid van dit geld en de mogelijkheid om projecten in te die‐ nen. Hier zal een goede campagne op worden ingezet. De verwachting is dat met het miljoen voor groen synergie  bereikt kan worden met andere middelen die op het thema Burgerschap worden ingezet. 

Pagina 16 van 36

III – Bijlagen

Bijlage II Beschrijving Haagse waterambitieniveaus inclusief globale verge‐ lijking met de KRW‐ambities  De ambitieniveaus uit Waterplan I nemen we ongewijzigd over in Waterplan II. We vergelijken daarom in deze bij‐ lage deze ambitieniveaus met de KRW‐doelstellingen. 

II.1 ‘Water dat siert'  Voor het laagste ambitieniveau staat de beleving van het water centraal. Het oppervlaktewater ziet er aantrekke‐ lijk uit, het stinkt niet en wateroverlast wordt voorkomen.  De waterkwaliteit is acceptabel en voldoet aan de meeste grenswaarden. De maatstaven voor meststoffen (fos‐ faat en stikstof) worden niet altijd gehaald. Mede daardoor komt in de zomer lokaal nog incidenteel algenbloei  voor. Het water is redelijk helder met een gemiddeld doorzicht van 20‐40 cm. Botulisme komt niet voor. Regelma‐ tig wordt drijfvuil verwijderd van concentratiepunten.  Oever‐ en Waterplanten sieren lokaal de waterpartijen en brengen meer variatie in het beeld van het oppervlak‐ tewater. Het planten‐ en dierenleven in en om het water is redelijk divers en bestaat voornamelijk uit algemene  soorten: planten zoals pitrus, gele lis, kattestaart, lisdodde, grof hoornblad, waterlelie en gele plomp en dieren  zoals de gewone pad, bruine en groene kikker, wilde eend, meerkoet, waterhoen, fuut, karper, brasem en snoek‐ baars. In het jargon van ecologische waterbeoordeling (volgens STOWA ‐ Stichting Toegepast Onderzoek Water‐ beheer) bevindt de kwaliteit zich tussen het laagste en het middelste ecologische niveau. De luwte achter de  bruggen (waar nu vaak drijfvuil achterblijft) biedt mogelijkheden voor het aanbrengen van groenvoorzieningen,  zonder dat de doorstroming van het water wordt gehinderd. Waardevolle (kade‐) muurvegetaties worden be‐ schermd en er worden enkele 'groene stapstenen' en 'vluchtplaatsen' in de waterlopen aangelegd, waardoor een  aantal diersoorten zich kan handhaven en zich door de watergangen kan verspreiden.  De oeverinrichting is vooral afgestemd op de functie als waterkering en oeverbescherming. Op enkele plaatsen ‐  daar waar ruimte is, geen gevaar bestaat voor overlast en een verbinding met andere groenstroken is gewenst ‐  zijn natuurlijke oevers aangelegd. Vijf procent van de oevers is natuurvriendelijk ingericht. Kenmerken hiervan  zijn:  ƒ

de afwezigheid van beschoeiing; 

ƒ

toepassing van flauwe in plaats van steile taluds; 

ƒ

inpassing van plas‐draszones. 

Het waterpeilbeheer is afgestemd op het stedelijk belang: het voorkomen van wateroverlast en het doorspoelen  van de watergangen.  De dikte van de sliblaag in de watergangen wordt beneden de 20 tot 25 cm gehouden. Op die manier kunnen de  watergangen voldoende water blijven afvoeren en is de sliblaag niet te dik zodat Waterplanten een kans krijgen.  De sliblaag is door de resterende rechtstreekse en diffuse lozingen op het oppervlaktewater overwegend licht  (klasse 2) en slechts op enkele plaatsen matig verontreinigd (klasse 3).  Het rioolstelsel voldoet aan de basisinspanning volgens de CUWVO‐richtlijnen (Commissie Uitvoering Waterver‐ ontreinigingen Oppervlaktewateren) wat betreft de berging van regen‐ en afvalwater, de afvoer naar de rioolwa‐ terzuiveringsinstallatie en de vuiluitworp naar het oppervlaktewater (overstorten). Hier en daar zijn aanvullende  maatregelen genomen om de vuiluitworp uit het gemengde of het gescheiden rioolstelsel (verder) te doen afne‐ men.  De grondwaterstand is afgestemd op het stedelijk gebied. Daar waar nu lokaal nog grondwateroverlast voorkomt,  zijn maatregelen getroffen om deze te beperken.  Gebruik voor recreatie, zoals sportvissen en pleziervaren, is lokaal mogelijk gemaakt door het opheffen van knel‐ punten en de aanleg van visplaatsen en afmeermogelijkheden.  Pagina 17 van 36

III – Bijlagen

  Figuur B‐1. Indeling in deelwatersystemen inclusief de toegekende Haagse waterambitie. 

Het materiaalgebruik in en aan het water voldoet aan redelijke eisen van milieuvriendelijkheid. Het gaat hierbij  om materialen die tijdens de gebruiksfase geen schadelijke effecten hebben op het watermilieu en die geen of  een geringe milieubelasting kennen tijdens winning, productie, bouw, sloop en in de afvalfase. Dit betekent dat  het gebruik van met chemische middelen verduurzaamd hout wordt voorkomen en het gebruik van tropisch  hardhout alleen is toegestaan als het aantoonbaar duurzaam is geproduceerd. 

II.2 'Water dat behaagt'  In het tweede ambitieniveau wordt ‐ aanvullend op de grotere belevingswaarde ‐ ruimte geboden aan een duur‐ zamer beheer van het stedelijk water en wordt de waternatuur versterkt.  De waterkwaliteit is voldoende: de meststoffen (fosfaat en stikstof) overschrijden de maatstaven nog slechts in  geringe mate. Het water is redelijk helder (doorzicht circa 40 cm).  De waterbodem is bedekt met slechts een dunne sliblaag (maximaal 10 cm). Daardoor is het effect op de water‐ kwaliteit van omwoeling door vissen, wind of stroming gering. De slibaanwas is plaatselijk ook kleiner, omdat lo‐ zingen op het oppervlaktewater grotendeels zijn opgeheven. De sliblaag is niet of slechts licht vervuild.  Oever‐ en Waterplanten sieren op diverse plaatsen de waterpartijen en vergroten daarmee de belevingswaarde.  De oevers zijn voor 10% natuurlijk ingericht, zodat ze fungeren als groene linten door de stad. De 'groene stapste‐ nen' en 'vluchtplaatsen' uit het eerste ambitieniveau hebben zo'n omvang gekregen dat ze een werkelijke bijdra‐ ge leveren aan het overleven en verplaatsen van watervogels en andere waterdieren. Het planten‐ en dierenleven 

Pagina 18 van 36

III – Bijlagen

in en om het water is dan ook behoorlijk gevarieerd en bestaat naast algemene ook uit een aantal minder alge‐ mene soorten. Planten als echte koekoeksbloem, kleine watereppe, pijlkruid en aarvederkruid komen voor naast  de algemenere soorten uit het vorige ambitieniveau. Naast de dieren uit 'water dat siert', behoren de kleine wa‐ tersalamander, baars, snoek, ruisvoorn en enkele rietvogels tot dit ambitieniveau. In het jargon van ecologische  waterbeoordeling (volgens STOWA) bevindt de kwaliteit zich op tenminste het middelste ecologische niveau. Het  onderhoud en het beheer van de waterbodems en de water‐ en oeverplanten is, daar waar nodig, afgestemd op  het beschermen van planten en dieren.  De waterhuishouding is erop gericht om alleen tijdens droge perioden in de zomer, of bij calamiteiten, water in te  laten om door te spoelen. Het water wordt meestal in beweging gehouden door circulatie door het stedelijke wa‐ tersysteem zelf. Dit beperkt algenbloei en vissterfte. Waterinlaat kan worden beperkt door het plaatselijk toe‐ staan van peilschommelingen en het vergroten van het buffervermogen (het vasthouden van water). Het pompen  van water naar de zee met gemalen is hierdoor afgenomen. Dat scheelt energieverbruik.  Het oppervlaktewater is minder vuil door een afname van overstortingen vanuit het riool. Op kwetsbare water‐ gangen vinden geen overstortingen meer plaats. In termen van rioleringsbeleid heet dat het invullen van het zo‐ genaamde waterkwaliteitsspoor. De vermindering van overstortwater gaat verder dan de bij het eerste ambitie‐ niveau genoemde basisinspanning. Er vinden geen ongezuiverde lozingen uit huishoudens of bedrijven (meer)  plaats op het oppervlaktewater.  De grondwaterstand is afgestemd op het stedelijk gebied. Daar waar lokaal nog grondwateroverlast voorkomt,  zijn maatregelen getroffen om deze te beperken. In de duinrandzone is de grondwaterstand beter afgestemd op  de natuurlijke vegetatie (dat betekent een hogere grondwaterstand en een kleiner verloop tussen winter en zo‐ mer door het beperken van de ontwatering). Ook in de parken is waar mogelijk de grondwaterstand beter afge‐ stemd op het stedelijk groen.  Recreatief gebruik wordt gestimuleerd door het opheffen van knelpunten voor de recreatievaart en door de aan‐ leg van voorzieningen om te vissen. Op plaatsen waar de sportvisserij strijdig is met de nagestreefde natuurdoe‐ len wordt een oplossing gezocht. Met voorlichtingsborden wordt uitleg gegeven over het hoe en waarom van de  gekozen inrichting.  Met betrekking tot materiaalgebruik geldt dezelfde ambitie als bij 'water dat siert'. Met betrekking tot energie  geldt dat naar verminderd verbruik wordt gestreefd. 

II.3 'Water dat leeft'  In het derde ambitieniveau vormen duurzaam waterbeheer en ontwikkelen van waterafhankelijke natuur de be‐ langrijkste doelen. Daarbij wordt een evenwicht gezocht tussen de terechte behoeften van de stadsmens en de  mogelijkheden voor de natuur.  De waterkwaliteit voldoet op alle punten aan de vereiste milieukwaliteitsmaatstaven. Waar afwijkingen van de  maatstaven voorkomen, ligt dat aan de natuurlijke gesteldheid ter plaatse, zoals brak en/of voedselrijk kwelwa‐ ter. Het water is helder (doorzicht meer dan 40 cm).  De waterbodem is bedekt met slechts een dunne sliblaag en voldoet overal aan de milieukwaliteitsmaatstaven.  De slibaanwas is klein. Het oppervlaktewater wordt niet meer belast met overstorten of ongezuiverd afvalwater.  De invloed van andere vervuilingsbronnen is beperkt door inrichtings‐ en beheermaatregelen. Zo wordt bijvoor‐ beeld voorkomen dat vervuild regenwater (wegen) naar oppervlaktewater spoelt en worden op sommige plaat‐ sen kleine zuiveringsmoerassen aangelegd.  De oeverinrichting is voor meer dan 10% natuurvriendelijk. Er komen veel oever‐ en Waterplanten voor die sa‐ men een voor de stad hoge natuurwaarde vertegenwoordigen. Naast de meer algemene soorten planten en die‐ ren komen ook gebiedsspecifieke (en soms zeldzame) soorten voor die worden geassocieerd met helder water.  Behalve aan planten en vissen moet voor dit ambitieniveau ook worden gedacht aan extra kansen voor amfibieën  en kleine zoogdieren. Voorbeelden hiervan zijn, afhankelijk van de specifieke gebiedsomstandigheden, rietorchis,  waterscheerling, zwanebloem, pluimzegge, holpijp, krabbescheer, tenger fonteinkruid, kranswieren, rugstreep‐ pad en watervleermuis. In vochtige duinvalleien kan de plant parnassia (weer) verschijnen. Het onderhoud en het  beheer van de watergangen is afgestemd op bescherming van de natuurwaarden. In het jargon van ecologische  Pagina 19 van 36

III – Bijlagen

waterbeoordeling (volgens STOWA) bevindt de kwaliteit zich tussen het middelste en het hoogste ecologische ni‐ veau. De 'groene stapstenen' en 'vluchtplaatsen' uit het eerste ambitieniveau hebben plaatsgemaakt voor echte  natuurkernen en 'groene snelwegen' tussen groengebieden aan de randen van de stad.  Voor de grondwaterhuishouding is een evenwicht bereikt tussen menselijke belangen zoals droge kruipruimten  en voldoende ontwatering onder wegen enerzijds en natuurbelangen zoals hoge grondwaterpeilen in de winter‐ maanden anderzijds. Op de hoger gelegen zandgebieden kan infiltratie van schoon regenwater plaatsvinden, zo‐ dat het grondwater wordt aangevuld. In de lager gelegen gebieden wordt regenwater, dat op schone oppervlak‐ ken zoals daken valt, naar het oppervlaktewater geleid. Het water van vuile oppervlakken (wegen) en het afvalwa‐ ter worden naar de waterzuiveringsinstallatie geleid.  Recreatief gebruik wordt op de daartoe geschikte plaatsen gestimuleerd. Wanneer het gaat om de keuze tussen  recreatie en natuur, krijgt de natuur voorrang. Voorlichtingsborden benadrukken de educatieve waarde van na‐ tuurlijke watergangen.  Ten aanzien van materiaalgebruik en energieverbruik gelden dezelfde doelen als bij 'water dat behaagt'. 

II.4 KRW doelen en ambities Waterplan  De kaart geeft de ambitie per deelgebied weer. De inzetkaart toont het waterlichaam Oostboezem in Den Haag.  Een belangrijk aandachtspunt voor de ambities van gemeente Den Haag zijn de KRW‐doelstellingen.  Vanuit de KRW streeft Delfland een hoge ambitie na voor de Oostboezem, waarbij eventueel rekening gehouden  wordt met doelverlaging.  Gemeente Den Haag heeft aan de Oostboezem het ambitieniveau ‘water dat siert’ toegekend. Dit komt niet goed  overeen met de hoge KRW‐ambities die het Hoogheemraadschap van Delfland aan de Oostboezem toekent.  Tabel 1 geeft een beknopte inhoudelijke vergelijking van de KRW‐doelen, toegespitst op de Haagse boezem en de  (huidige) ambitieniveaus Waterplan. Uit de tabel blijkt dat de normen voor stoffen (met name N en P) en ecolo‐ gie, volgens de KRW veel strenger zijn. De lagere Waterplanambitie voor de boezem is ingegeven door de sterk  verstedelijkte inrichting met gemengd rioolstelsel, beperkte mogelijkheden voor ecologie en afkoppelen. De Wa‐ terplan ambities voor de Haagse polders zijn hoger maar de kleinere polderwatergangen vallen bij het KRW tra‐ ject buiten beeld. De KRW onderkent met de stroomgebiedsbenadering het belang van de kleinere watergangen,  maar de EU vraagt alleen om gegeven over de grotere watergangen. Europa brede controle op alle kleinere wa‐ tergangen is eenvoudigweg niet realiseerbaar.  Tabel B‐3. Vergelijking doelstellingen KRW en Haagse waterambities  KRW doelen Oostboezem 

WP ambities en doelen boezemgebied 

Stoffen: 

Water dat siert 

Resultaatsverplichting voor prioritaire stoffen volgens one‐ out‐all‐out principe(1) 

acceptabele kwaliteit 

Normen P ≤ 0,3 mg/l en N ≤ 1,8 mg/l voor kanalen 

overschrijding P en N (> 0,3 resp. > 3mg/l)   doorzicht 0,2 ‐ 0,4 m  lokaal algenbloei in zomer 

Ecologie: 

Ecologie: 

Goede score ecologische parameters (fytoplankton, ma‐ crofauna, macrofyten en vissen) (2)  

oevers gericht op waterkering  lokaal natuurvriendelijke oevers (5%) 

GEP, zoals vastgelegd in landelijke doelstellingen (mogelijk  doelverlaging aanvragen voor 2021) 

STOWA klasse laag ‐ midden 

Opgave / voorgestelde maatregelen 

Afspraken/maatregelen Waterplan 

Stoffen (N, P): 

Stoffen (N, P) 

Afspraken waterketen uitvoeren 

Afspraken afvalwaterakkoord uitvoeren 

N‐reductie met 52% (46% doelbereik autonoom) 

Basisinspanning en waterkwaliteitsspoor (afkoppelen, met  name in polders) 

Pagina 20 van 36

III – Bijlagen

P‐reductie met 57% (24% doelbereik autonoom) 

‘geen doel voor P‐reductie’ 

Onderzoeksopgave: 

Onderzoek / uitvoeringsopgave: 

Bergen (3) water in haarvaten 

‘geen onderzoek voor waterberging’ 

Verwijderen voedselrijk bagger 

‘geen onderzoek naar voedselrijk bagger’ 

Doorspoelen met Brielsemeer water 

maatregelen doorspoelplan Den Haag 

Terugdringen belasting blad en maaisel  

optimalisatie onderhoud  

Ecologie: 

Ecologie: 

Aanleg van natuurvriendelijke oevers (autonoom en aanvul‐ Aanleg natuurvriendelijke oevers nauwelijks in centrum  lend) totaal 33ha.  (boezem) vanwege ruimtegebrek, beschermd stadsgezicht  of stedelijke inpassing  Kansen Laakhaven, bedrijventerrein Binckhorst en Vlietzone Ecologisch onderhoud  Ecologisch onderhoud watergangen  1)  Zie onderstaande tabel 2 voor totaal overzicht toetsing prioritaire stoffen  2)  Zie onderstaande tabel 3a voor totaaloverzicht toetsing ecologie  3)  In de geformuleerde KRW‐doelen is dit geformuleerd als ‘Vasthouden water in de haarvaten’. De term ‘vasthouden’ is bij Hoogheemraadschap Delfland  echter in gebruik in de trits ‘vasthouden‐bergen‐afvoeren’ (zie de Waterbergingsvisie). In deze trits staat ‘vasthouden’ voor het lokaal (tijdelijk) ‘opslaan’  van regenwater. Bijvoorbeeld door het te infiltreren in de ondergrond of het opvangen van dakwater in een regenton.   (uit KRW‐maatregelenpakket waterlichamen, 5 december 2008, HHDelfland) 

Tabel B4. Toetsresultaten ecologische doelen, huidige situatie 

Vissen

Macrofyten

Macrofauna

Waterlichaam

Fytoplankton

Huidige situatie

Westboezem Oostboezem Polder Berkel Holierhoek- en Zouteveense Polder Zuidpolder van Delfgauw Solleveld Meijendel

 

(onder voorbehoud definitieve toetsprotocollen, uit KRW‐maatregelpakket waterlichamen, 5 december 2008, HHDelfland)  Blauw = zeer goed; Groen = goed; Geel = matig; Oranje = ontoereikend; Rood = slecht 

 

Pagina 21 van 36

III – Bijlagen

Bijlage III Overzicht maatregelenpakket 2010‐2027  2016‐ 2027 

2015 

2014 

2013 

2012 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten (afgerond)    Algemeen 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

€11.000.000,00 

€1.800.000,00 

€9.200.000,00 

     

A01 

Uitvoeren geen spijt‐maatregelen  Doorspoelplan 

DSGW,  VBW 

x 

  

  

  

  

  

  

Delfland 

€ 90.000,00 

€ 90.000,00 

€ 0,00 

Het betreft het uit‐ voeren van maatre‐ gelen als de vervan‐ ging of aanleg van  krooshekken voor in‐ laten en het inrichten  van zuurstofmeet‐ punten 

A02 

Actualiseren Doorspoelplan 

DSGW,  VBW 

x 

  

  

  

  

  

  

Delfland 

€ 30.000,00 

€ 15.000,00 

€ 15.000,00 

  

A03 

Opstellen monitoringstrategie incl.  nulmeting 

DSGW,  AW, VBW,  BVHW 

x 

  

  

  

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

A04 

Opstellen jaarlijkse voortgangsrap‐ portages incl monitoring 

DSGW,  AW, VBW,  BVHW 

  

x 

x 

x 

x 

x 

  

Delfland 

€ 380.000,00 

€ 270.000,00 

€ 110.000,00 

Pagina 22 van 36

De kostenschatting is  als volgt opgebouwd:  de kosten voor het  opstellen van een  monitoringstrategie  worden geschat op  €25.000,‐ + de kosten  voor het opstellen  van de 'nulmeting' op  €45.000,‐. Kosten‐ verdeling nader uit‐ werken in 2010  De kostenschatting is  gebaseerd op ge‐ schatte jaarlijkse kos‐ ten voor het opstel‐ len van een voort‐ gangsrapportage á  €65.000,‐. Kosten‐ verdeling uitwerken  na opstellen monito‐ ringstrategie 

III – Bijlagen

2016‐ 2027 

2015 

2014 

2013 

2012 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen  De planstudie betreft  o.a. het uitwerken  van de mogelijkhe‐ den om een vaarrou‐ te tussen Schevenin‐ gen en de Vliet te re‐ aliseren  Den Haag heeft de  'Bijdrage regeling  groene daken' voor  de jaren 2009 en  2010 ingesteld. Het  totale budget voor  deze regeling be‐ draagt  € 630.000,‐ (€  315.000,‐ per jaar).  De subsidie is gedekt  uit de volgende mid‐ delen: Subsidie  "duurzaam bouwen”  €360.000,‐ (€  180.000,‐ per jaar).  Het Actieplan Lucht‐ kwaliteit €180.000,‐  (€90.000 per jaar).  Regulier budget  Grachten en vaarten  €90.000,‐ (€45.000,‐  per jaar). 

A05 

Opstellen waterrecreatieplan 

AW 

x 

  

  

  

  

  

  

Den  Haag 

€ 100.000,00 

€ 0,00 

€ 100.000,00 

A06 

Uitvoeren bijdrageregeling groene  daken 

VBW 

x 

x 

x 

x 

x 

x 

  

Den  Haag 

€ 1.890.000,00 

€ 0,00 

€ 1.890.000,00 

A07 

Opzetten communicatietraject “Den  Haag Leeft Met Water” 

BVHW 

x 

  

  

  

  

  

  

Den  Haag 

€ 50.000,00 

€ 25.000,00 

€ 25.000,00 

  

A08 

Uitvoeren communicatietraject  “Den Haag Leeft Met Water” 

BVHW 

x  

x 

x 

x 

x 

x 

  

Den  Haag 

€ 300.000,00 

€ 150.000,00 

€ 150.000,00 

De kostenschatting  betreft het uitvoeren  van de gehele cam‐ pagne 

A09 

Watertoets aanpassen aan eisen  KRW 

VBW 

x 

x 

  

  

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

A10 

Opstellen nieuw of herzien vis‐ standbeheersplan voor periode na  2012 

DSGW 

  

  

x 

  

  

  

  

Den  Haag 

€ 40.000,00 

€ 20.000,00 

€ 20.000,00 

In het plan wordt ook  het onderzoek naar  vispasseerbaar ma‐ ken van obstakels  meegenomen 

A11 

Uitwerken mogelijkheden wonen en  werken op het water (onderzoek 

AW 

x 

  

  

  

  

  

  

Den  Haag 

€ 30.000,00 

€ 0,00 

€ 30.000,00 

  

Pagina 23 van 36

III – Bijlagen

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

2012 

2013 

2014 

2015 

2016‐ 2027 

Naam maatregel 

2010 

Code 

AW 

  

x 

  

  

  

  

  

DSGW 

x 

  

  

  

  

  

  

DSGW 

x 

  

  

  

  

  

  

DSGW 

x 

 

 

 

 

 

DSGW,  VBW 

x 

x 

x 

x 

x 

x 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

€ 50.000,00 

€ 25.000,00 

€ 25.000,00 

  

€ 20.000,00 

€ 0,00 

€ 20.000,00 

  

Delfland 

€ 20.000,00 

€ 20.000,00 

€ 0,00 

  

 

Delfland 

pm 

pm 

0.00 

 

x 

Delfland 

pm 

pm 

pm 

 

Trekker 

meervoudig ruimtegebruik) 

A12  A13  A14  A15 

A16 

Opstellen voorbeeldenboek duur‐ zaam stedelijk waterbeheer  Evaluatie uitvoering maatregelen  Haagse Beek  Evaluatie uitvoering maatregelen  Hofvijver  Bijdrage Hoogheemraadschap aan  afkoppelprojecten Den Haag voor  periode 2006‐2010  Stijging jaarlijkse beheer en onder‐ houdskosten door uitvoeren Door‐ spoelplan (circa 5% van de investe‐ ringskosten) 

Den  Haag  Den  Haag 

A17 

Jaarlijks bladvissen 

DSGW,  AW 

  

x 

x 

x 

x 

x 

x 

Delfland 

pm 

pm 

pm 

Het betreft een be‐ staande beheer‐ en  onderhoudmaatre‐ gel, waarvan de uit‐ voering vanuit de  KRW echter mis‐ schien moet worden  aangepast. In 2011  wordt daarom eerst  de huidige toepas‐ sing geëvalueerd. 

A18 

Uitvoeren watergebiedsstudies in  Den Haag 

VBW 

  

  

x 

x 

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

pm 

Het betreft de aan‐ vraag van een inter‐ nationaal herken‐ ning‐ en kwaliteits‐ symbool voor goede  stranden en jachtha‐ vens. De procedure  kan pas starten als  een aantal verbeter‐ maatregelen zoals de  aanpassing van ge‐ maal Morssestraat  zijn uitgevoerd  

A19 

Start procedure aanvragen Blauwe  Vlag 

AW 

  

  

x 

x 

  

  

  

Pagina 24 van 36

Den  Haag 

pm 

pm 

III – Bijlagen

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2010 

2011 

2012 

2013 

2014 

A20 

Uitvoeren planevaluatie 

DSGW,  AW, VBW,  HBW 

 

 

 

 

 

DSGW 

  

x 

  

  

  

DSGW 

  

  

x 

  

DSGW 

  

x 

  

DSGW 

  

  

Oostboezem  Herstellen doorvoorgemaal  B01  Westambacht.  Aanleg nieuw circulatiegemaal  Loosduinen bij Palachka‐ B02  de/Loosduinsekade (capaciteit 18  m3/min)  Aanleg retourpomp overstort bij  B03  Kwekerijweg  By‐pass GE‐gemaal automatiseren  B04  voor flexibel inzet tijdens rioolover‐ storten. 

2016‐ 2027 

Naam maatregel 

2015 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

X 

 

Den  Haag 

pm 

pm 

pm 

 

  

  

Delfland 

€ 100.000,00 

€ 50.000,00 

€ 50.000,00 

  

  

  

  

Delfland 

€ 125.000,00 

€ 62.500,00 

€ 62.500,00 

  

  

  

  

  

Delfland 

€ 40.000,00 

€ 20.000,00 

€ 20.000,00 

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

€ 25.000,00 

€ 12.500,00 

€ 12.500,00 

  

B05 

“Integraal waterbeheer” 

DSGW 

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

B06 

“Effectiviteit zuiveringsmoerassen” 

DSGW 

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

B07 

“Ecologische ontwikkeling boezem‐ watergangen” 

DSGW 

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

B08 

Pilot “Nuttig gebruik maaisel” 

DSGW 

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

B09  B10  B11  B12 

Zie toelichting in pa‐ ragraaf 4.4  Zie toelichting in pa‐ ragraaf 4.4  Zie toelichting in pa‐ ragraaf 4.4  Zie toelichting in pa‐ ragraaf 4.4 

Pilot “Effectiviteit beheer & onder‐ houd paaiplaatsen vis”  Pilot “Ontwikkeling methodiek &  beoordeling effectiviteit visbeheer  (wegvangen)  Pilot “Invloed N & P waterbodem op  waterkwaliteit” 

DSGW 

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

Zie toelichting in pa‐ ragraaf 4.4 

DSGW 

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

Zie toelichting in pa‐ ragraaf 4.4 

DSGW 

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

Pilot “Effectief blad verwijderen” 

DSGW 

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 30.000,00 

€ 0,00 

€ 30.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 25.000,00 

€ 0,00 

€ 25.000,00 

  

Scheveningen/Benoordenhout  Aanleg ecologische oever (oever  S01  verlagen) incl. ecologisch beheer  gras bij Neuhuyskade.  Aanleg ecologische oever (oever  S02  verlagen) incl. ecologisch beheer  gras bij hart Nibbrigkade. 

Pagina 25 van 36

Zie toelichting in pa‐ ragraaf 4.4  Zie toelichting in pa‐ ragraaf 4.4 

III – Bijlagen

2014 

  

  

  

  

  

  

x 

  

  

  

  

  

x 

  

AW 

x 

  

  

DSGW 

  

x 

DSGW,  AW 

x 

DSGW,  AW 

2016‐ 2027 

2013 

DSGW,  AW 

2015 

2012 

Aanleg ecologische oever (oever  verlagen) incl. ecologisch beheer  S03  gras en struiken aanplanten bij Frits  Hirschpad  Aanpassen spoelregiem BBB in Bel‐ S04  gisch park  Aanpassen inrichting watergang  S05  Belgisch park  Onderzoek consequenties capaci‐ teitsvergroting voor woonboten en  S06  uitwerking ervan tot beleidsdocu‐ menten en ‐instrumenten  Het vispasseerbaar maken van ge‐ S07  maal drs. P.J. Schoute  Duindorp/Vogelwijk/Haagse Beek  Langs Stadhoudersplantsoen tussen  Johan de Wittlaan en Sweelinck‐ straat de gebiedsvreemde soorten  D01  verwijderen. Natuurlijke inrichting.  Ecologische oever met ruigte/riet  aanbrengen.  Ecologische oever ontwikkelen en  schuilmogelijkheden creëren bij de  D02  Witte brug ter hoogte van Ieplaan  tot Fahrenheitstraat  Ecologische oevers aanleggen van  D03  Fahrenheitstraat tot Rode Kruislaan  Ecologische oevers aanleggen en  schuilmogelijkheden creëren van  D04  Rode Kruislaan tot Goudenregen‐ straat  Ecologische oever maken, struweel  aanbrengen en ruigte/riet ontwik‐ D05  kelen van de Goudenregenstraat tot  de eerste witte brug.  Ecologische oever ontwikkelen van  D06  de eerste witte brug tot de Kwartel‐ laan 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

  

x 

Den  Haag 

€ 10.000,00 

€ 0,00 

€ 10.000,00 

  

  

  

Den  Haag 

€ 50.000,00 

€ 25.000,00 

€ 25.000,00 

  

  

  

  

Delfland 

€ 200.000,00 

€ 100.000,00 

€ 100.000,00 

  

  

  

  

  

Delfland 

€ 40.000,00 

€ 20.000,00 

€ 20.000,00 

  

  

  

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

  

  

  

  

  

  

Den  Haag 

€ 440.000,00 

€ 0,00 

€ 440.000,00 

  

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 15.000,00 

€ 0,00 

€ 15.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 20.000,00 

€ 0,00 

€ 20.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 10.000,00 

€ 0,00 

€ 10.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 10.000,00 

€ 0,00 

€ 10.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 25.000,00 

€ 0,00 

€ 25.000,00 

  

DSGW,  VBW  DSGW,  VBW 

Pagina 26 van 36

III – Bijlagen

D13 

D14 

D15 

Uitvoeren plan van aanpak knel‐ punt Verhulsplein/Houtrustbrug 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

DSGW,  AW 

  

VBW 

VBW 

DSGW,  VBW 

2016‐ 2027 

D12 

DSGW,  AW 

2015 

D11 

2014 

D10 

2013 

D09 

2012 

D08 

Ecologische oever aanbrengen van  de Kwartellaan tot Daal en Bergsel‐ aan  Ecologische oever aanleggen van  Hoek van Hollandlaan tot Muurpe‐ perlaan  Algengroei tegengaan en ecologi‐ sche oever aanbrengen van Driedis‐ tellaan tot Pyrolalaan  Ecoduiker onder de Sportlaan op  het punt waar de Haagse Beek  kruist met de Sportlaan (de beek  zelf kruist met Segbroeklaan,  Goudsbloemlaan en Ranonkel‐ straat) WiBo HB 5  Amfibieëntunnel aanleggen met ge‐ leiding langs de ecologische oever  op het punt waar de Haagse Beek  weer bovenkomt bij de Savornin  Lohmanlaan. WiBo HB 4  Twee amfibieëntunnels aanleggen  met geleiding langs ecologische oe‐ ver (kant Marchiel Vrijenhoeklaan)  op het punt waar de Haagse Beek  kruist met de Kijkduinsestraat (aan  de kant van de zee). WiBo HB 1  Twee opvoergemalen voor sport‐ velden bij de Bosjes van Pex om be‐ regening vanuit de boezemwater‐ gang Loosduinen mogelijk te ma‐ ken.  Persleiding voor sportvelden bij de  Bosjes van Pex om beregening van‐ uit de boezemwatergang Loosdui‐ nen mogelijk te maken. 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

D07 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

  

x 

Den  Haag 

€ 22.000,00 

€ 0,00 

€ 22.000,00 

  

  

x 

Den  Haag 

€ 66.000,00 

€ 0,00 

€ 66.000,00 

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 30.000,00 

€ 0,00 

€ 30.000,00 

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 595.000,00 

€ 0,00 

€ 595.000,00 

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 235.000,00 

€ 0,00 

€ 235.000,00 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 350.000,00 

€ 0,00 

€ 350.000,00 

  

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

€ 100.000,00 

€ 50.000,00 

€ 50.000,00 

  

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

€ 240.000,00 

€ 120.000,00 

€ 120.000,00 

  

€ 1.000.000,00 

De kostenschatting is  als volgt opgebouwd:  50% van de kosten  komt ten laste van  het Waterplanbudget  + 50% ten laste van 

  

x 

  

  

  

  

  

Pagina 27 van 36

Den  Haag 

€ 1.000.000,00 

€ 0,00 

III – Bijlagen

2016‐ 2027 

2015 

2014 

2013 

2012 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen  het budget voor de  aanleg van ecozones 

Centrum  C01 

Uitvoeren studie naar mogelijkhe‐ den om historische waarde grach‐ tenstelsel te vergroten 

AW 

C02 

Onderzoek inpassen natuurvriende‐ lijke oeverinrichting, Haagse Trek‐ vliet 

DSGW,  AW 

x 

  

  

  

  

DSGW,  VBW 

  

  

  

x 

DSGW,  VBW 

  

  

  

DSGW,  VBW 

  

  

DSGW,  VBW 

  

DSGW,  AW 

Veen‐ en Binckhorstpolder  Automatiseren inlaatduiker  V01  Schenk/Utrechtsebaan.  Aanleg van een retourpomp en in‐ V02  laatschuif bij het BBB op de kop van  de Schenk.  Herstellen en automatiseren van de  inlaatmogelijkheden vanuit de  V03  Haagse trekvliet bij de Zon‐ weg/begraafplaats.  Sturen van de inlaatconstructie op  de kop van De Schenk op basis van  V04  overstortingen vanuit bergbezink‐ bassin Schenkkade  Noordpolder  Waar mogelijk stobbenwallen aan‐ leggen, ecologische oever aanleg‐ N01  gen en gras ecologisch beheren  langs de Broeksloot tussen de Lide‐ wijdestraat en de Jonathanstraat  Oevers flauwer aanleggen langs de  N02  Broeksloot tussen de Jona‐ thanstraat en de van Zeggelenlaan  Waar mogelijk stobbenwallen aan‐ leggen, deels ecologische oever  N03  aanleggen en de rietkraag door‐ trekken. Broeksloot tussen de Ge‐ nestetlaan en de Pasteurstraat 

  

Den  Haag 

  

  

Den  Haag 

pm 

  

  

  

Delfland 

  

x 

  

  

x 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

x 

  

  

  

  

  

€ 20.000,00 

  

pm 

pm 

De uitvoering van dit  onderzoek 'lift mee'  met de uitwerking  van (Masterplan)  Binckhorst. 

€ 25.000,00 

€ 12.500,00 

€ 12.500,00 

  

Delfland 

€ 40.000,00 

€ 20.000,00 

€ 20.000,00 

  

  

Delfland 

€ 50.000,00 

€ 25.000,00 

€ 25.000,00 

  

x 

  

Delfland 

€ 50.000,00 

€ 50.000,00 

€ 0,00 

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 25.000,00 

€ 0,00 

€ 25.000,00 

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 15.000,00 

€ 0,00 

€ 15.000,00 

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 30.000,00 

€ 0,00 

€ 30.000,00 

  

Pagina 28 van 36

€ 20.000,00 

€ 0,00 

III – Bijlagen

N10 

N12 

N13  N14  N15  N16 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

VBW 

  

VBW 

2016‐ 2027 

N09 

DSGW,  AW 

2015 

N08 

2014 

N07 

2013 

N06 

2012 

N05 

Waar mogelijk stobbenwallen aan‐ leggen, gras ecologisch beheren en  riet/ruigteontwikkelen bij de Broek‐ sloot tussen deRijswijkseweg en de  Trekweg  Gras ecologisch beheren en deels  ecologischeoevers aanleggen langs  de sloot langs de Noordpolderkade  tussen de Broeksloot en de Laak  Looprichels aanleggen aan beide  kanten van de duiker op het punt  waar de Laak kruist met de Slacht‐ huisstraat. WiBo NP 3  Aanleggen amfibietunnel langs de  duiker op het punt waar de Laak  kruist met de Genestetlaan. WiBo  NP 2  Twee ecoduikers aanleggen op het  punt waar de Laak kruist met het  Hildebrandplein. WiBo NP 1  Aanleg gemaal Ferrandweg ter ver‐ vanging van gemalen Julialaantje  en Laakmolen (ABC‐polders maat‐ regel)  Aanleg inlaat Julialaantje als het  gemaal hier wordt opgeheven van‐ wege maatregel N18  Automatiseren en capaciteit vergro‐ ten (18 m3/min) van zes inlaten  (Sammersweg, Kruisvaarderspark,  Julialaantje, Ketelstraat, Laakmo‐ len).  Aanleg retourpomp overstort bij de  Lichtenbergweg  Proefproject: handmatig beheer van  stuw Lichtenberg om invloed op wa‐ terkwaliteit te inventariseren.  Automatiseren van de stuw Lich‐ tenbergweg  Renovatie vier stuwen. 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

N04 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

  

x 

Den  Haag 

€ 10.000,00 

€ 0,00 

€ 10.000,00 

  

  

x 

Den  Haag 

€ 32.500,00 

€ 0,00 

€ 32.500,00 

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 20.000,00 

€ 0,00 

€ 20.000,00 

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 90.000,00 

€ 0,00 

€ 90.000,00 

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 435.000,00 

€ 0,00 

€ 435.000,00 

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

pm 

pm 

€ 0,00 

  

  

  

  

  

  

x 

  

Delfland 

€ 50.000,00 

€ 25.000,00 

€ 25.000,00 

  

VBW 

  

  

  

  

  

  

x 

Delfland 

€ 150.000,00 

€ 75.000,00 

€ 75.000,00 

  

VBW 

  

  

  

  

  

  

x 

Delfland 

€ 40.000,00 

€ 20.000,00 

€ 20.000,00 

  

DSGW,  VBW 

  

  

  

x 

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

  

  

  

  

x 

  

  

Delfland 

€ 40.000,00 

€ 20.000,00 

€ 20.000,00 

  

  

  

x 

  

  

  

  

Delfland 

€ 20.000,00 

€ 10.000,00 

€ 10.000,00 

  

DSGW,  VBW  VBW 

Pagina 29 van 36

III – Bijlagen

E08 

  

  

x 

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

2016‐ 2027 

E07 

VBW 

2015 

E06 

2014 

E05 

2013 

E04 

2012 

Renovatie vier inlaten Vredenburg‐ weg.  Eshofpolder  Ecotunnel aanleggen met geleiding  door stobbenwallen en beplanting  E01  aan te leggen op het punt waar de  Melis Stokelaan kruist met de Be‐ rensteinlaan. WiBo EP 12(11)  Ecotunnel aanleggen met geleiding  door stobbenwallen en beplanting  E02  aan te leggen op het punt waar de  Melis Stokelaan kruist met de Vre‐ derustlaan. WiBo EP 12  Ecoduiker aanleggen bij kruising As‐ E03  sumburgweg/Erasmusweg. WiBo  NP 4  N17 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

  

  

Delfland 

€ 20.000,00 

€ 10.000,00 

€ 10.000,00 

  

  

x 

Den  Haag 

€ 165.000,00 

€ 0,00 

€ 165.000,00 

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 335.000,00 

€ 0,00 

€ 335.000,00 

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 142.500,00 

€ 0,00 

€ 142.500,00 

  

Aanpassen 5 inlaatwerken (afhan‐ kelijk van resultaat E10) 

DSGW,  VBW 

  

  

  

x 

  

  

  

Delfland 

€ 350.000,00 

€ 175.000,00 

€ 175.000,00 

Aanleg 5 automatische stuwen.  In de sloot naast Erasmusweg ter  hoogte van de kruising met Loeves‐ teinlaan, looprichels aanleggen  A. Noordewierstraat/ Beethovenln  duikers. knelpunten WiBo LD 5 

VBW 

  

  

  

  

  

x 

  

Delfland 

€ 250.000,00 

€ 125.000,00 

€ 125.000,00 

De uitvoering van de‐ ze maatregel is af‐ hankelijk van de re‐ sultaten van het on‐ derzoek genoemd  onder E10. De ge‐ noemde maatregel Is  een combinatie van  de volgende zaken:  vergroten capaciteit  5 inlaatwerken, ver‐ vangen/aanleggen  ruimere krooshekken  bij de inlaten en au‐ tomatiseren van de  inlaatwerken    

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 5.000,00 

€ 0,00 

€ 5.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

x 

  

  

Den  Haag 

€ 135.000,00 

€ 0,00 

€ 135.000,00 

  

Inpassen natuurvriendelijke oever‐ inrichting, Korte Laak 

DSGW,  AW 

  

Den  Haag 

pm 

De uitvoering van de‐ ze maatregel 'lift  mee' met de ontwik‐ keling van de Eras‐

  

  

x 

  

  

  

Pagina 30 van 36

pm 

pm 

III – Bijlagen

2016‐ 2027 

2015 

Natuurvriendelijke oever aanleg‐ gen, poel aanleggen en struweel  aanplanten bij de Schenk vanaf het 

2014 

M04 

2013 

Proefproject: handmatig beheer van  inlaat werken invloed op waterkwa‐ liteit inventariseren.  Proefproject: handmatig beheer van  E11  stuwen om invloed op waterkwali‐ teit inventariseren.  Onderzoek blauwalg plassen (Zui‐ E12  derpark)  Mariahoeve  Ecologische oever verbreden (flau‐ wer aanleggen), waterkwaliteit  verbeteren, bloemrijk grasland  ontwikkelen en eventueel poel cree‐ M01  eren (pad verleggen/bomen kap‐ pen) in de sloot naast de Bezuiden‐ houtseweg ter hoogte van Reigers‐ bergen (Marlot)  Natuurvriendelijke oever aanleg‐ gen. Waterkwaliteit verbeteren.  Voorstel: gras ecologisch beheren  M02  bij de Bezuidenhoutseweg tussen  Carel Reinierszkade en de Reigers‐ bergenweg.  Natuurvriendelijke oever aanleg‐ gen, waterkwaliteit verbeteren en  mantel en zoomvegetatie ontwikke‐ M03  len in de sloot tussen Finnenberg en  Barnsteenhorst (langs Norenburg,  Ivoorhorst, Robijnhorst)  E10 

2012 

Inpassen natuurvriendelijke oever‐ inrichting, Wennetjessloot e.o. 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

E09 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen  muszone. Een deel  van het traject (0,7  km) wordt nog on‐ derzocht.  De uitvoering van de‐ ze maatregel 'lift  mee' met de ontwik‐ keling van de Uithof‐ slaan. 

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

x 

  

Den  Haag 

pm 

pm 

pm 

DSGW,  VBW 

x 

  

  

  

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

DSGW,  VBW 

x 

  

  

  

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

DSGW,  AW 

x 

  

  

  

  

  

  

Delfland 

€ 25.000,00 

€ 12.500,00 

€ 12.500,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 5.000,00 

€ 0,00 

€ 5.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 4.000,00 

€ 0,00 

€ 4.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 52.000,00 

€ 0,00 

€ 52.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 25.000,00 

€ 0,00 

€ 25.000,00 

  

Pagina 31 van 36

III – Bijlagen

2013 

2014 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

DSGW,  VBW 

x 

  

  

VBW 

  

  

2016‐ 2027 

2012 

DSGW,  AW 

2015 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

  

x 

Den  Haag 

€ 470.000,00 

€ 0,00 

€ 470.000,00 

  

  

x 

Den  Haag 

€ 35.000,00 

€ 0,00 

€ 35.000,00 

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 150.000,00 

€ 0,00 

€ 150.000,00 

  

  

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

  

  

  

  

x 

Delfland 

€ 15.000,00 

€ 7.500,00 

€ 7.500,00 

  

Aegonplein naar de Landschei‐ dingsweg. 

M05 

M06 

M07 

M08 

M09 

Ecotunnel aanleggen aan de Bezui‐ denhoutseweg ter hoogte van Ro‐ bijnhorst. WiBo MH 2  Amfibieëntunnel aan kant spoor  aanleggen bij onderbreking van  sloot de Schenk door fietspad (bij  brandweer).  Amfibieëntunnel aan kant spoor  aanleggen op het punt waar de  sloot de Schenk kruist met de Hof‐ zichtlaan  Proefproject: handmatig beheer van  inlaat Landscheidingsweg om in‐ vloed op waterkwaliteit te inventa‐ riseren.  Automatiseren inlaat Landschei‐ dingsweg 

M10 

Proefproject: handmatig beheer van  stuw Isabellalandje om invloed op  waterkwaliteit te inventariseren. 

DSGW,  VBW 

x 

  

  

  

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

M11 

Automatiseren stuw Isabellalandje 

VBW 

  

  

  

  

  

  

x 

Delfland 

€ 15.000,00 

€ 7.500,00 

€ 7.500,00 

  

M12 

Proefproject: handmatig beheer van  stuw Margarethaland om invloed  op waterkwaliteit te inventariseren. 

DSGW,  VBW 

x 

  

  

  

  

  

  

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

VBW 

  

  

  

  

  

  

x 

Delfland 

€ 35.000,00 

€ 17.500,00 

€ 17.500,00 

  

DSGW 

  

  

  

x 

  

  

  

Delfland 

€ 125.000,00 

€ 62.500,00 

€ 62.500,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

x 

  

  

  

Delfland 

€ 75.000,00 

€ 37.500,00 

€ 37.500,00 

  

VBW 

  

  

x 

  

  

  

  

Delfland 

€ 5.000,00 

€ 2.500,00 

€ 2.500,00 

  

DSGW,  AW 

x 

  

  

  

  

  

  

Den  Haag 

€ 10.000,00 

€ 0,00 

€ 10.000,00 

  

M13  M14  M15  M16 

Aanleg automatisch stuw Marga‐ rethaland  Aanleg circulatiegemaal  (18m3/min)  Kroos mechanisch verwijderen in de  grote plas  Regeling inlaten Huis den Bosch op  basis van doorspoelbehoefte 

Oostmadepolder  O01 

Uitvoeren kleinschalige maatrege‐ len in zwemwaterplassen Ma‐

Pagina 32 van 36

III – Bijlagen

2012 

2013 

2014 

2015 

2016‐ 2027 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Naam maatregel 

2010 

Code 

x 

x 

x 

x 

x 

x 

x 

Den  Haag 

pm 

pm 

pm 

  

x 

x 

x 

x 

x 

x 

x 

Delfland 

pm 

pm 

pm 

  

DSGW,  AW 

  

  

x 

  

  

  

  

Den  Haag 

€ 20.000,00 

€ 10.000,00 

€ 10.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 5.000,00 

€ 0,00 

€ 5.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 5.000,00 

€ 0,00 

€ 5.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 5.000,00 

€ 0,00 

€ 5.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 5.000,00 

€ 0,00 

€ 5.000,00 

  

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

destein/Oostmadeplas  Exploitatiekosten zwemwaterplas‐ sen Madestein/Oostmadeplas  Meten waterkwaliteit Ma‐ O03  destein/Oostmadeplas  Onderzoek of de kleinschalige  maatregelen voldoende zijn en in‐ O04  dien nodig vaststellen van extra  maatregelen.  Ypenburg/Leidschenveen/Tedingbroekpolder  Struweel aanleggen en oever ecolo‐ gisch beheren, natuurvriendelijke  oevers aanleggen en verbinding  Y01  maken over de sloot ter hoogte van  het punt waar de sloot naast de  Rijswijkse Landingslaan kruist met  de Frits Iepenlaan.  Struweel aanleggen en oever ecolo‐ gisch beheren, natuurvriendelijke  oevers aanleggen en verbinding  Y02  maken over de sloot ter hoogte van  het punt waar de sloot naast de  Nootdorpse Landingslaan kruist met  de Zwaluwsingel.  Struweel aanleggen en oever ecolo‐ gisch beheren, natuurvriendelijke  oevers aanleggen en verbinding  Y03  maken over de sloot ter hoogte van  het punt waar de sloot naast de  Nootdorpse Landingslaan kruist met  de Zilvermeeuwlaan.  Struweel aanleggen en oever ecolo‐ gisch beheren, natuurvriendelijke  oevers aanleggen en verbinding  Y04  maken over de sloot ter hoogte van  het punt waar de sloot naast de  Nootdorpse Landingslaan kruist met  de Sperwersingel.  O02 

DSGW,  AW  DSGW,  AW 

Pagina 33 van 36

III – Bijlagen

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

2016‐ 2027 

DSGW,  AW 

2015 

Y09 

2014 

Y08 

2013 

Y07 

2012 

Y06 

Struweel aanleggen en oever ecolo‐ gisch beheren, natuurvriendelijke  oevers aanleggen en verbinding  maken over de sloot ter hoogte van  het punt waar de sloot naast de  Nootdorpse Landingslaan kruist met  de Karekietsingel.  Struweel aanleggen en oever ecolo‐ gisch beheren, natuurvriendelijke  oevers aanleggen en verbinding  maken over de sloot en looprichels  onder de brug aanbrengen ter  hoogte van het punt waar de sloot  naast de Rijswijkse Landingslaan  kruist met de Jonkheer van Riems‐ dijklaan.  Struweel aanleggen en oever ecolo‐ gisch beheren, natuurvriendelijke  oevers aanleggen en verbinding  maken over de sloot en looprichels  onder de brug aanbrengen ter  hoogte van het punt waar de sloot  naast de Rijswijkse Landingslaan  kruist met de Anthony fokkersingel.  Gemeente: Gras ecologisch beheren  en natuurvriendelijke oever aan een  zijde bij De Mok. HMC: Boom‐ struweelverbindingaanlegen langs  zuidberm, ecograsverbinding langs  zuidkant Rijswijkse Landingslaan,  natuurvriendelijke oever zuidoever  Waterwijkvaart over het traject  Ypenburg centrum ‐ akoestische  wegdijk A13.  Gras ecologisch beheren en natuur‐ vriendelijke oever aan een zijde  Rijswijkse Waterweg vanaf De Mok  tot Bottgerwater. 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Y05 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

  

x 

Den  Haag 

€ 5.000,00 

€ 0,00 

€ 5.000,00 

  

  

x 

Den  Haag 

€ 5.000,00 

€ 0,00 

€ 5.000,00 

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 5.000,00 

€ 0,00 

€ 5.000,00 

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 30.000,00 

€ 0,00 

€ 30.000,00 

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 80.000,00 

€ 0,00 

€ 80.000,00 

  

Pagina 34 van 36

III – Bijlagen

Y16 

Y17 

Y18  Y19 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

DSGW,  AW 

  

DSGW,  AW 

2016‐ 2027 

Y15 

DSGW,  AW 

2015 

Y14 

2014 

Y13 

2013 

Y12 

2012 

Y11 

Gras ecologisch beheren, een zijde  natuurvriendelijke oever aanleggen,  sloot verbreden voor schuilmoge‐ lijkheden. Gemeente langs Poort‐ wegsingel tussen Koolhavenlaan en  Laan van Hoornwijk. HMC het tra‐ ject akoestische wegdijk A13 ‐ Laan  van Hoornwijck.  Struweel aanleggen en oever ecolo‐ gisch beheren, natuurvriendelijke  oevers aanleggen en verbinding  maken over de sloot. Looprichels  onder de brug aanbrengen ter  hoogte van het punt waar de sloot  naast de Rijswijkse Landingslaan  kruist met de Rijkstraat  Natuurvriendelijke oever langs  wegkant aanleggen. Ruigte/riet  langs randen aanbrengen langs de  Donau .  Plas‐draszone of natuurvriendelijke  oeveraanleggen langs de Tiber.  Natuurvriendelijke oever langs een  zijde aanleggen langs de Bob Oost‐ hoeklaan.  Beide zijden natuurvriendelijke oe‐ vers aanleggen Langs de Gorter‐ laan.  Natuurvriendelijke oever op schier‐ eiland aanleggen ter hoogte van  Loire bij de Polderweg.  Ecologische oever aanleggen gren‐ zend aan de weilanden bij de  Veenweg tussen ZoetermeerseRij‐ weg en Kostverlorenweg.  Ecologische oever aanleggen bij de  watergang langs Klaver‐ veld/Arenastraat.  Ecologische oever aanleggen (pad  verleggen) langs Zoetermeerse Rij‐

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Y10 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

  

x 

Den  Haag 

€ 25.000,00 

€ 0,00 

€ 25.000,00 

  

  

x 

Den  Haag 

€ 7.000,00 

€ 0,00 

€ 7.000,00 

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 31.000,00 

€ 0,00 

€ 31.000,00 

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 22.000,00 

€ 0,00 

€ 22.000,00 

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 30.000,00 

€ 0,00 

€ 30.000,00 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 30.000,00 

€ 0,00 

€ 30.000,00 

  

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 9.000,00 

€ 0,00 

€ 9.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 31.000,00 

€ 0,00 

€ 31.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 36.000,00 

€ 0,00 

€ 36.000,00 

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 30.000,00 

€ 0,00 

€ 30.000,00 

  

Pagina 35 van 36

III – Bijlagen

2013 

2014 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

DSGW,  AW 

  

  

  

2016‐ 2027 

2012 

DSGW,  AW 

2015 

Bijdrage  beleids‐ doel (1) 

2011 

Naam maatregel 

2010 

Code 

Trekker 

Totale kosten  (2) 

Kosten Delf‐ land 

Kosten Den  Haag 

Opmerkingen 

  

x 

Den  Haag 

€ 29.000,00 

€ 0,00 

€ 29.000,00 

  

  

x 

Den  Haag 

€ 55.000,00 

€ 0,00 

€ 55.000,00 

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 29.000,00 

€ 0,00 

€ 29.000,00 

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 22.000,00 

€ 0,00 

€ 22.000,00 

  

  

  

  

x 

Den  Haag 

€ 55.000,00 

€ 0,00 

€ 55.000,00 

  

pm 

pm 

pm 

pm 

pm 

pm 

weg tussen Houtkade en Rietkade. 

Y20 

Y21 

Y22  Y23 

Y24 

Ecologische oever aanleggen langs  weiland bij groenzone tussen Meer‐ koetsingelen Rietkade.  Ecologische oever aanleggen langs  weiland en schuilmogelijkheden  creeëren bij de groenzone tussen  Veenweg en Meerkoetsingel.  Ecologische oever aanleggen bij  Bergeendsingel.  Ecologische oever aanleggen aan  een zijde en riet/ruigte aanplanten  bij IJseendsingel.  Ecologische oever aanleggen aan  wegkant bij water langs Libelsingel,  Mosselsingel en Zaagjesingel. 

Y25 

Onderzoek inpassen natuurvriende‐ lijke oeverinrichting, Zuidvliet 

DSGW,  AW 

x 

  

  

  

  

  

  

Den  Haag 

Y26 

Onderzoek aanleg paaiplaatsen vis,  Zuidvliet 

DSGW,  AW 

x 

  

  

  

  

  

  

Den  Haag 

  (1) DSGW = Duurzaam schoon en gezond water, AW = Aantrekkelijk water, VBW = Veilig en beheerst Water, BVHW = Bewustwording van Haags water  (2) Het betreft de totale kosten, berekend over de gehele planperiode 2010‐2015 en exclusief BTW. 

 

Pagina 36 van 36

De uitvoering van dit  onderzoek 'lift mee'  met de uitwerking  van (Masterplan)  Vlietzone / A4  De uitvoering van dit  onderzoek 'lift mee'  met de uitwerking  van (Masterplan)  Vlietzone / A4