Voorwoord De 24UP 2013 commissie al in september 2012 voor het eerst bij elkaar gekomen. Vrij snel stond de eerste bel ochtend op de agenda en hebben we contact gezocht met een twintigtal gemeentes. Na een lange zoektocht waren er in december nog 3 gemeentes met in totaal 7 geschikte projecten in de running. Toch was de keuze voor het Oliemolenkwartier in Amersfoort geen moeilijke keuze: een enthousiaste gemeente, een ambitieuze opdracht en de zo-goed-als monumentale Prodentfabriek. Bij het schrijven van de opdracht en het zoeken naar een geschikte werklocatie bleek al hoe enthousiast de gemeente Amersfoort daadwerkelijk was. De door hun geregelde Poppodium De Kelder is een uitstekende uitvalsbasis midden in het Oliemolenkwartier gebleken.
Als commissielid heb ik de kans gehad om mijn interview talent te ontdekken, geleerd dat slapen op of onder een tafel geen probleem is en gemerkt dat 24 uur toch best wel lang is. Namens de hele commissie is het aan mij de eer om iedereen nogmaals te bedanken voor het meedoen aan de 24UP 2013. Ik hoop dat jullie met net zo veel plezier terug kunnen kijken op een geslaagde editie, als wij dat doen. Roel Schiffers, voorzitter 24UP commissie 2013
v.l.n.r: Daniël Kersbergen, Anne van Heijst, Lotte Kooi, Roel Schiffers, Emiel van Strien, Eveline Demouge, Felix van der Weijst, Remco van Nieuwland
4
Index Opdracht: Oliemolenkwartier Team inzendingen
6
Sponsoren Bedankt Foto’s
32
Team Vierkantje Team Sven! Team KIP kip kip Team Flauwekölsch Team Sketchception Team Grand Theft Architecture Team Smarties Team OPA Team Het Idee
14 16 18 20 22 24 26 28 30
33 34
5
Opdracht: Oliemolenkwartier Het creatieve hart van Amersfoort Het Oliemolenkwartier ligt op vijf minuten van het historisch stadshart van Amersfoort en is gelegen tussen De Nieuwe Poort, Brabantsestraat, de Eem en de Eemlaan. De gemeente Amersfoort hee! het Oliemolenkwartier aangewezen als creatief hart. De locatie biedt volop plek en ruimte voor creatieve ondernemers op het gebied van ontwerp, advies, media, kunst en cultuur. Naast creatieve economie biedt het Oliemolenkwartier ook ruimte voor ontmoetingen, horeca, onderwijs, exposities en tentoonstellingen. Zandfoort aan de Eem, Locatie Schipbreuk, Hogeschool Utrecht, Citymarketing Paviljoen, het gerestaureerde fabriekspand Rohm & Haas en de kleurige studentenunits bepalen nu het gezicht van het Oliemolenkwartier. In de bijgevoegde bijlage is te zien waar deze ondernemingen zich in het gebied bevinden. In de toekomst zullen mogelijk ook anderen zich vestigen in het creatieve hart van Amersfoort.
6
Historie & Ontwikkelingen Het Oliemolenkwartier is een belangrijke plek in de stad. Het ligt nog in de invloedsfeer van het centrum, direct aan de Eem en dicht bij het station tussen de woongebieden Puntenburgerlaan en het Gildenkwartier. Het draagt bij aan de entree en beleving van de stad voor “ etsers en voetgangers. Een ideale plek om te wonen en te werken. Het Oliemolenkwartier was onderdeel van het coördinatieplan Centraal Stadsgebied (CSG 2009). Voor het Oliemolenkwartier stond het volgende gemengd stedelijk programma in het CSG genoemd: • 5000 vierkante meter commerciële functies • 18.500 vierkante meter kantoren • 200 woningen Wonen op het terrein behoorde vanwege milieueisen voorlopig niet tot de mogelijkheden. Daarnaast werd aandacht gevraagd voor behoud van industrieel erfgoed. In 2005 heeft de gemeente na beëindiging van de functie het terrein van Rohm en Haas verworven. In die tijd is ook de ontwikkeling van de zone langs de Amsterdamseweg nader ingevuld. De gemeente heeft toen ingestemd met het realiseren van een vestiging van de Hogeschool Utrecht in Amersfoort (KennisSatteliet) langs de Amsterdamseweg en de Eemlaan .Met deze veranderingen en met de verdere planvorming voor het Eemplein direct gelegen naast het Oliemolenkwartier werd de vraag naar verdere ontwikkeling groter. Een projectontwikkelaar liet weten geïnteresseerd te zijn in de locatie voor een groot theater en marktpartijen waren geïnteresseerd in Rohm en Haas. In de tussentijd was de gemeente ook gestart met onderzoek naar het stimuleren van creatieve economie. Uit het onderzoek bleek dat het Oliemolenkwartier een goede mogelijke locatie is voor deze economische activiteiten.
Op 27 november 2007 heeft het college ingestemd met het Plan van Uitvoering Oliemolenkwartier. Hierin is vastgelegd om in dit gebied tijdelijke functies in het kader van de creatieve economie te realiseren omdat een definitieve invulling met o.a. woningbouw vanwege milieu-eisen niet mogelijk was.
De termijn tot 2023 is gebaseerd op de verwachting dat tegen die tijd de nieuwe stedelijke functies op het naburige Eemplein en de Kop van Isselt goed ingebed zijn in het stedelijke weefsel en vanuit die situatie er dan voldoende zicht is op een gewenste nieuwe structurele invulling van het Oliemolenkwartier.
Op 22 september 2009 is het bestemmingsplan “Oliemolenkwartier 2009” door de raad vastgesteld en op 19 januari 2011 onherroepelijk verklaard. Dit plan omvat kort samengevat de mogelijkheid om tijdelijk (tot 2023) creatieve economie in het gelijknamige gebied te ontwikkelen. Op de diverse terreinen kunnen stapsgewijs tijdelijke gebouwen worden geplaatst, waarin zich ondernemingen uit de creatieve economie kunnen vestigen.
De situatie nu Het is echter gebleken dat invulling van het Oliemolenkwartier met creatieve economie moeilijk van de grond komt. Dit ligt niet zozeer aan de initiatieven maar wel aan de financiering van de initiatieven. De tijdelijkheid en het ontwerp van de initiatieven stuiten op financieringsproblemen bij de banken. Goed bedoelde initiatieven komen daardoor niet van de grond. In het gebied spelen ook andere ontwikkelingen.
7
Zo worden er op de “Lips-locatie” studentenwoningen gerealiseerd en hebben twee ROC’s interesse getoond om zich in het gebied te vestigen. Ook is het Eemplein inmiddels zo goed als gereed en aan de andere kant wordt de Kop van Isselt voorlopig niet herontwikkeld. Er zijn dus meerdere aanleidingen om de huidige ontwikkelingsstrategie en kaders opnieuw onder de loep te nemen en waar nodig de bakens te verzetten. Voor de definitieve invulling van het Oliemolenkwartier zijn nog geen gemeentelijke kaders opgesteld. De kaders die er liggen zijn gebaseerd op tijdelijke invulling en zijn vastgelegd in het bestemmingsplan, maar zijn nu niet meer relevant. Gezien de te verwachte trage ontwikkeling van het Oliemolenkwartier, de combinatie van tijdelijke en definitieve functies en de huidige ontwikkelingstendens (waarbij het de wens is veel vrijheid te genereren voor de toekomstige gebruikers) is het de vraag welke planvorming en welke strategie het best passend is bij deze situatie. Duidelijk is dat de huidige tijd vraagt om een grote mate van ontwikkelruimte (flexibiliteit). Voor het bepalen van de (nieuwe) strategie voor de definitieve invulling van het Oliemolenkwartier is het relevant om van te voren inzicht te krijgen in de diverse ruimtelijke, programmatisch, verkeerstechnische en financiële mogelijkheden van het gebied. De gemeente weet momenteel niet hoe ze hier mee verder moeten en daarom staan de huidige plannen hiervoor stil.
Oliemolenkwartier vanaf Eemhaven
8
De Opdracht Het is belangrijk dat het Oliemolenkwartier een nieuwe impuls gee! voor de stad. Er moet iets met het gebied gebeuren wat een ‘nieuwe smaak’ oplevert voor de stad. Hierbij gee! de gemeente voorkeur aan creatieve ondernemingen voor een ‘bijzonder programma’, denk aan een theater, cultuurcentrum, tentoonstellingen etc. Ook is er steeds meer vraag naar permanente ontwikkeling. Nog een belangrijke factor waar rekening mee moet worden gehouden is dat er in het gebied 24 uur wat gaande is. Wanneer je hier vanuit gaat zijn woningen hiervoor bijna een vereiste. Verder staat alles vrij.
Voorgevel Zeepfabriek Rohm en Haas
In de geschiedenis is gebleken dat tijdelijke initiatieven niet van de grond komen vanwege finnancieringsproblemen. Daarom wordt gezocht naar andersoortige permanente invulling van het gebied. Hierbij kunnen de huidige tijdelijke invullingen worden meegenomen. Door het sluiten van de Prodentfabriek moet er worden nagedacht over een nieuwe invulling. Vanwege de milieucontouren rond deze fabriek was het tot voor kort niet mogelijk om woningbouw en andere gevoelige bestemmingen te realiseren op het Oliemolenkwartier. Omdat de fabriek verkocht is, bestaan er kansen om samen met de nieuwe eigenaar te kijken naar herontwikkeling van de fabriek. Als gevolg van de nieuwe ontwikkelingen in en rond het plangebied ligt er een grotere parkeerdruk op het ge-
bied. Vanuit de ontwikkeling van het Eemplein heeft de gemeente in 2009 toegezegd om 300 parkeerplaatsen in het Oliemolenkwartier te handhaven als overloopgebied van het Eemplein. Hiernaast moeten er voor de bestaande en de nieuwe functies ook extra parkeerplaatsen worden gerealiseerd in het gebied. Er dient goed onderzocht te worden op welke wijze dit gerealiseerd kan worden zonder dat hier te veel nadruk op wordt gelegd en het, het imago van het gebied kan beïnvloeden.
Belangrijke bedrijven op het Oliemolenkwartier Zeepfabriek Rohm&Haas Tot het einde van de vorige eeuw werden in dit monument zeep en aanverwante producten gemaakt. Daarna bood het onderdak aan kunstenaars Thijs Trompert, Marisja Smit en Sander van Mill, die hier hun ateliers inrichtten. In het voorjaar van 2010 werd het voormalige complex van Zeepfabriek Rohm & Haas na een ingrijpende restauratie feestelijk geopend. Naast de gevestigde kunstenaars hebben ZEEP Architecten, Restaurant de Vereeniging en de ondernemers van de Rohm & Haas villa hun intrek genomen in het nieuwe complex. Mediafusion Alles rond media in een nieuw pand. MediaFusion is een innovatieve leer- & werkomgeving voor de creatieve industrie. De uitdaging: grenzen verleggen en verbindingen leggen. MediaFusion brengt een krachtige wisselwerking op gang tussen bedrijfsleven en onderwijs met als gevolg een frisse stroom, nieuwe impulsen en frisse ideeën. Het concept MediaFusion is ideaal voor creatieve ondernemers, studenten en kleinschalige ondernemingen, specifiek werkend aan de creatie van nieuwe media. MediaFusion is een tijdelijk plan wat uiteindelijk niet gerealiseerd is en nog niet van de grond is gekomen.
Plattegrond Oliemolenkwartier
Ontwerpaspecten waar dus rekening mee gehouden moet worden zijn: • Vernieuwen van de ruimtelijke en programmatische uitgangspunten t.b.v. permanente ontwikkelingen met specifieke aandacht voor cultuurhistorisch waar- devolle gebouwen in het plangebied; • uitgangspunten voor beeldkwaliteit en duurzaamheid bepalen • integrale parkeeroplossing voor het gebied • strategisch grondbeleid • afstemmen met bestaande situatie en gebiedsontwik- kelingen in de omgeving.
3D beelden ontwerp Mediafusion
9
De Kelder De Kelder is het podium voor popcultuur in Amersfoort. Hier vinden wekelijks concerten en clubavonden plaats voor muziekliefhebbers van jong tot oud. Per jaar komen ruim 22.500 bezoekers uit Amersfoort en ver daar buiten naar De Kelder voor het brede aanbod aan live muziek. Vele grote namen hebben het podium van De Kelder in de afgelopen jaren al betreden, waaronder New Cool Collective, De Staat, Van Dik Hout, Go Back To $ e Zoo, De Jeugd Van Tegenwoordig en Giovanca. Ook zijn er iedere week clubavonden met nationale en internationale dj’s in allerlei genres, van hiphop tot house en van disco tot techno. De Kelder organiseert jaarlijks twee buitenfestivals in Amersfoort: Torenpop en Stadsgeluid. Torenpop is een vrij toegankelijk popfestival met 15.000 bezoekers en Stadsgeluid een dancefestival met ruim 5000 bezoekers. Naast de reguliere programmering is De Kelder beschikbaar voor externe programmering en verhuur aan het bedrijfsleven. De Kelder beschikt over een professionele crew en een compleet licht- & geluidssysteem voor alle typen evenementen. Dankzij samenwerking met Eten bij de Vereeniging is elk type catering mogelijk. Het podium is gevestigd aan de Eemlaan, heeft ruime parkeermogelijkheden voor de deur, is op slechts tien minutenloopafstand van het Centraal Station Amersfoort, en heeft een capaciteit van 350 personen. Hogeschool Utrecht De HU Amersfoort zet een duidelijke stempel op de ‘Amersfoortse skyline’ en is gevestigd op een gloednieuwe locatie op het Oliemolenkwartier. Wie de stad in- of uitrijdt via de Amsterdamsestraatweg of met de trein, kan het markante nieuwe gebouw niet missen. Het gebouw is een ontwerp van DP6 Architecten uit Delft en heeft een totaaloppervlak van 13.500 vierkante meter. HU Amersfoort heeft een breed aanbod hbo-studies in de vakgebieden zakelijke en ! nanciële dienstverlening, onderwijs, gezondheidszorg en sociaal agogisch werk.
10
Hogeschool Utrecht Amersfoort
De Eemhaven De Eemhaven ligt direct aangrenzend aan het Oliemolenkwartier en wordt meer en meer een toeristisch-recreatieve trekpleister met een passanten- en sloepenhaven. Vanuit de haven is het slechts enkele minuten lopen naar de gezellige oude binnenstad van Amersfoort met haar vele bezienswaardigheden, musea, winkels, restaurants, terrassen en zomerse festivals. Het Eemplein Het Eemplein is een aansprekend en levendig stadsplein met voorzieningen die passen bij de groeiende stad en omvat winkels, zoals Albert Heijn, Saturn, Xenos, Zeeman, Etos, Gall & Gall en Primera. Daarnaast kent het plein horeca: Subway, King of Ribs, lunchroom Dici Otto en cafetaria Pommes. Tevens zijn een bioscoop met acht zalen (Pathé), appartementen en een parkeergarage met 625 plaatsen onderdeel van het Eemplein. Hiermee is het Eemplein een waardevolle aanvulling op het bestaande historische stadscentrum van Amersfoort. Het opmerkelijke architectonische ontwerp, het gebruik van bijzondere materialen en het plein met haar hoogteverschillen, vorm en groen maken van het Eemplein een project met allure. Het is een multifunctioneel centrumgebied waar mensen elkaar ontmoeten, uitgaan, genieten van cultuur, winkelen, maar ook wonen en werken.
Prodent Fabriek De karakteristieke Prodentfabriek, die gezien wordt als monument, is onlosmakelijk verbonden met Amersfoort. De fabriek werd in 1936 naar een ontwerp van architect Philippe Anne Warners gebouwd op een braakliggend terrein van 13.000 m2 in opdracht van N.V. Maatschappij voor Waschverwerking Erdal. De officiële opening vond plaats op 27 mei 1937.
Luchtfoto Eemplein
Citymarketing Paviljoen Het Citymarketing Paviljoen is in 2008 gebouwd als huisvesting voor de organisatie achter het jubilieumjaar ‘Amersfoort 750’. Het markante gebouw is omhuld met een opvallen doek. Hierop staan teksten die betrekking hebben op het verleden, heden en de toekomst van Amersfoort in een sierlijk lettertype. Daaroverheen is een gedicht gedrukt in groene strakke letters van kunstenaar Frank Ottink. Tot begin 2010 hee” het paviljoen dienst gedaan als kantoor en vergaderruimte voor het projectbureau Amersfoor 750. Sindsdien is het in gebruik door de Stichting Citymarketing regio Amersfoort.
Citymarketing Paviljoen
De Prodentfabriek staat echter sinds 5 juli 2012 leeg, nadat toenmalig eigenaar Unilever de productie naar Frankrijk verplaatste. Schipper Bosch neemt de Prodentfabriek in Amersfoort over. Het bedrijf gaat het monumentale pand aan de Eem herontwikkelen en daarmee de Prodentfabriek nieuw leven geven. Schipper Bosch heeft de ambitie om hier mensen en bedrijven te vestigen die sociale en maatschappelijke meerwaarde bieden. De verkoop zal een verdere impuls geven aan het Oliemolenkwartier. Terwijl er de laatste tijd alleen nog maar tandpasta werd gefabriceerd, bestond de productie in eerdere jaren onder andere uit schoensmeer, vliegenmeppers, shampoo en deodorant. Erdal hield in 1983 op te bestaan nadat het werd overgenomen door Sara Lee. Unilever nam de tandpastafabriek in 2009 over.
Voorgevel Prodent Fabriek
11
Doelstelling De doelstelling is om een beeld te vormen op welke wijze het plangebied het beste herontwikkeld kan worden. Hierbij kan gedacht worden aan een ruimtelijk raamwerk/ ambitiedocument, waarbinnen interessante initiatieven ontwikkeld kunnen worden. Vervolgens moet dit raamwerk/ambitiedocument leiden tot herontwikkeling van het gebied tot een plek die bijdraagt aan de kwaliteit van de stad en zorgt voor versterking van de omgeving. Het gebied moet een meerwaarde vormen voor de stad. Aan de slag Gedurende de komende 24 uur zal er aan deze opdracht gewerkt worden. Dit kan in drie onderdelen worden opgesplitst: Stedenbouw, Architectuur en Techniek. Bij de verschillende onderdelen is er een richttijd aangegeven voor de te besteden tijd per onderdeel. Stedenbouw (+/- 12 uur) De stedenbouwkundige plannen voor het Oliemolenkwartier liggen momenteel stil. Daarom is het de bedoeling dat er een masterplan komt voor het gebied. Wat een vernieuwde en inspirerende kijk gee! . Hierbij kan aan de volgende punten worden gedacht: • Impuls voor de stad (bekendheid) • Creatieve economie • Bijzonder programma (nieuw aantrekkingspunt voor de stad bv. “ eater). • 24 uur leven. • Parkeren • Permanente ontwikkelingen i.p.v. tijdelijke ontwikke- lingen • Woningen/Studentenwoningen Probeer zo veel mogelijk van deze punten te verwerken tot een goed masterplan. Wees hierbij creatief. Alles kan en alles mag. Alle mogelijkheden liggen nog open. Probeer het masterplan zo goed mogelijk uit te werken. Dit kan verduidelijkt worden met sfeerbeelden.
12
Architectuur (+/- 8 uur) Nadat het masterplan is ontwikkeld, kan er gekeken worden naar de architectuur. Er is niet genoeg tijd om het hele gebied architectonisch uit te werken, maar probeer het belangrijkste of het bijzondere programma uit te kiezen. Vervolgens kan dit verder uitgewerkt worden door middel van duidelijke schetsen. Richt je hierbij op de uitstraling, gevels, materialisatie, of interieur, datgene wat het gebouw karakteriseert. Techniek & Management (+/- 2 uur) Mocht er nog tijd over zijn of wordt het ontwerp gekarakteriseerd door een bepaalde constructie of andere technische aspecten dan kunnen deze verder worden uitgewerkt. Probeer dit zo goed mogelijk in beeld te brengen, met duidelijke schetsen.
1
PROEF
jaar
vaktijdschrift Bouwen met Staal
abonnement
BMW WELT, MUNCHEN (D)
dubbele, gedraaide kegel van 28 m hoog. De Oostenrijkse architect, prof. Wolf D. Prix van Coop Himmelb(l)au – bekend van het Groninger Museum – gebruikte samen met de Duitse ingenieurs Bollinger+Grohmann 5500 ton staal voor de constructie én de glazen gevel die respectievelijk werden uitgevoerd door de Duitse fi rma’s Josef Gartner en Maurer Söhne. De opdracht voor de bouw werd al in
Duitse draai
2001 gegeven, maar de eerste werkzaamheden begonnen pas in 2004, omdat de bouwgrond tot die tijd parkeerterrein was voor het Olympisch Stadion. Meer dan duizend mensen werkten mee aan de bouw van BMW Welt dat 170 tot 250 auto’s per dag zal uitleveren en zo’n 850.000 bezoekers per jaar wil trekken, voornamelijk via de diabolovormige entree. Een icoon? Zeker, maar wellicht ver-
beeldt de zandloper ook wel een tijd waarin de Bayerische Motoren Werke herrees na het zware bombardement in WO II. Net alsof het propellerblad zich letterlijk uit de grond heeft gedraaid en Duitsland – op autogebied – weer tot een wereldmacht maakt. MP
Geef je op voor een jaar lang een gratis proefabonnement op het vaktijdschrift Bouwen met Staal. Ga naar de website www.bouwenmetstaal.nl en klik in de menubalk op ‘publicaties‘, ‘vakblad’ en ‘proefabonnement’. Vul daar je naam, adres en collegekaartnummer in. Je krijgt dan vanaf het eerstvolgende nummer zes edities in de brievenbus. Gedurende je studie kun je éénmaal gebruik maken van dit aanbod.
Foto’s: (groot) Reinhard Goemer/Artur/VIEW, (klein) Roland Halbe/Artur/VIEW.
Munchen is sinds 17 oktober een publiekstrekker rijker. Op die dag gingen daar namelijk de deuren open van BMW Welt, het nieuwe uitlevercentrum en expositieruimte van de wereldberoemde autofabrikant. BMW-topman Norbert Reithofer sprak bij de opening liever over een ‘home of the brand’, waarin alles draait om het merk. Misschien is daarom de entree wel uitgevoerd als een
+32430
HEB 280, rond gewalst
+31430
aluminium pui, rond gewalst
Neem een gratis proefabonnement voor 1 jaar. Wil je meer? Word dan student-lid voor € 20,- per jaar.
gebogen glas (l = 3,9 m)
gewalst paneel 3 mm aluminium hart radius +27710
sikkel 2x18 mm multiplex klimaatelementen zonwering
geleiding zonwering
+23990
+22990
gebogen glas (l = 3,9 m) zonwering aluminium pui, rond gewalst sikkel 2x18 mm multiplex bevestiging sikkel op HEB 280 HEB 280, rond gewalst bevestiging panelen
+19200
40
BOUWEN MET STAAL 199
Architectuur Las Palmas is in 1953 gebouwd als werkplaatsengebouw voor de Holland Amerika Lijn, naar een ontwerp van de architecten Van den Broek en Bakema. Met zijn gevel van uiterst verfijnde schokbetonnen panelen straalt het een strakheid uit die kenmerkend is voor de Nieuwe Zakelijkheid. Met de renovatie is het gebouw teruggebracht naar de staat waarin het was gebouwd. De robuuste betonconstructie met paddestoelkolommen bleef vrijwel in tact en de gevel werd in oude luister hersteld. Doordat het nieuw toegevoegde Penthouse lijkt te zweven en door de ronde kanten zet het zich sterk af tegen de andere gebouwen op de pier. De krachtige vorm compenseert het relatief kleine volume en maakt het eerder tot een gebaar dan een gebouw. In het bestaande gebouw is het constructieve stramien van ongeveer 7,5 m verdeeld naar een driedeling in de gevel. In het Penthouse is diezelfde maat verdeeld in vier delen van 1,875 m, wat beter aansluit op huidige standaardafmetingen van bouwmaterialen en beukmaten van kantoorruimten. Bij de ronde koppen is het oorspronkelijke gevelstramien aangehouden. Dit heeft tot gevolg dat de straal van de ronding, en daarmee ook de hoogte van het Penthouse, afgeleiden zijn van het BOUWEN MET STAAL 199
hor izontale s tramien van Las P almas . De ver diepings vloer ligt vanzelfsprekend op gelijke hoogte met het middelpunt van de cirkeluitsnede. Het eenvoudige witte volume is bekleed met aluminium beplating. De twaalf gebogen ramen in de koppen zijn 3,9 m lang en zijn daarmee de langste gekromde ruiten die tot nu toe in Europa zijn gemaakt. Ze geven de bezoeker vanuit het Penthouse een gefragmenteerd beeld van zowel de straat als de omringende hoogbouw. Er is zo helder mogelijk glas toegepast om goed aan te sluiten bij de openheid en lichtheid van het onderliggend gebouw. De vloerrand van de verdieping is afgedekt met hetzelfde glas en daardoor overdag niet zichtbaar in de gevelís. Avonds tekent de vloer zich donker af. Dan gaat de geïntegreerde verlichting op de vloerrand aan en is de noordgevel een tekst in morse-code te lezen: ‘penthouse las palmas’. Het dak van het werkplaatsengebouw is vormgegeven als daktuin. Het is daadwerkelijk een ‘vijfde gevel’, gezien vanuit de bestaande en toekomstige hoogbouw eromheen. Onder het Penthouse, op het dak van het werkplaatsengebouw, is het mogelijk met autoís te rijden. Daarvoor is de oude goederenlift omgebouwd tot autolift. 41
Bouwen met Staal Postbus 190 2700 AD Zoetermeer tel 079 353 12 77
[email protected] www.bouwenmetstaal.nl
13
Team Vierkantje Jesper van den Toorn, Luuk van den Elzen, Miriam Michon en Sjoerd Rasing Steeds weer keren ze terug, her in te richten industrieterreinen die hun industriële functie aan het verliezen zijn en een onzekere, vaak vervallen toekomst tegemoet gaan. Het Oliemolenkwartier in Amersfoort is zo’n gebied. Grove volumes vullen er een saai afgelegen stuk grond waarmee men nog nooit een ansichtkaarten van de stad heeft kunnen verkopen. Maar wanneer de gebouwen leeg komen te staan en een gemeente gaat er met haar projectontwikkelaars woorden van internationale allure over spreken, lijkt het ineens het meest mooie stukje stad. Wij als team ‘Vierkantje’ zetten graag de redelijk succesvol gebleken benadering van de gemeente voort. Toch staan wij nu voor een herontwerpopgave omdat die benadering, op haar huidige manier ingevuld, geen toekomst heeft. In ons ontwerp hebben wij gezocht naar een concept voor het gebied waarmee de kansrijke situatie voor tijdelijke en innovatieve ondernemers blijft zoals hij is, maar in een systeem dat financieel toekomstbestendig is. De oplossingen hebben we zo dichtbij mogelijk gezocht, met een oog op Amersfoort en de huidige ontwikkelingen in de maatschappij. Bedrijventerrein Isselt, ten noorden van het Oliemolenkwartier, brengt haar bestaande ambachtsinvalshoek. De voormalige Prodentfabriek wordt een plaats voor ambachtsscholen. Houtbewerkers, schilders; uitblinkende, passionele, en creatieve studenten vinden hier een waardige opleiding. Het centrum ten zuiden rolt zich verder uit over het Oliemolenkwartier. Na de authentieke binnenstad en de enorme ketens van het Eemplein, is het tijd voor een gebied met een wat creatievere en onderscheidende inhoud, een nieuwe smaak. De ambachtsscholen in de voormalige Prodentfabriek zullen het financiële vangnet vormen voor de tijdelijke, innovatieve en onderscheidende initiatieven in het gebied. Zij bieden goed opgeleide studenten aan en laagdrempelige startersmogelijkheden voor ondernemers met een degelijk plan dat past bij de invalshoek van het gebied.
14
Ondernemers bieden de scholen stageplekken, de kans om naam te maken, aansluiting te vinden bij de stad Amersfoort, en in samenwerking geld te verdienen. Werkelijk ontwerpend was het zoeken naar een model waarbij er, in het lege gebied voor de Prodentfabriek, flexibel ruimtes gevormd konden worden waarin ondernemers zich zouden kunnen vestigen. Er is veel mogelijk, wij hebben ervoor gekozen om een gridsysteem uit te werken. De ribben van kubussen vormen het grid. Binnen de ribben zijn vlakken op te vullen waardoor er ruimtes ontstaan, verschillend van grootte en vorm. De niet ingevulde vlakken blijven open en zorgen daarmee voor een luchtig geheel. Dat maakt het rigide systeem tot een juist tegenovergesteld beeld dat het frisse, tijdelijke karakter, ook werkelijk bloot legt. En dat de kans biedt aan ondernemers om zich ook naar buiten toe neer te zetten. Wij denken zo een gebied te creëren dat interessant is voor bewoners en bezoekers van Amersfoort en inspeelt op de huidige vraag van de maatschappij naar vakbekwame mensen met passie voor hun werk. De opzet biedt de kans voor ondernemers om ideeën tot werkelijkheid te doen verworden, en geeft vakmensen de kans hun werk te exposeren en de waarde ervan door te geven aan de stad. Het geeft Amersfoort een nieuwe smaak, met gebruik van bestaande ingrediënten.
15
Team SVEN! Nijs de Vries, Tom Scholte, Willem Cijsouw en Jasper Volmer Na een versnelde analyse van het Oliemolenkwartier, bleek al snel dat het verbeteren van het gebied, geen makkelijke opgave zou zijn. Het gebied is omsloten door verschillende typen wijken met variérende historie.Uit analyses bleek dat door de kleinschaligheid en tijdelijkheid van de huidige bebouwing een volledig plan nooit goed van de grond is gekomen. Ook werd er te weinig gebruik gemaakt van de kwaliteiten van de Eems. Vanuit de wil om van het Oliemolenkwartier een betere plek te maken, is er een visie ontwikkeld. Deze visie luidt:
“We bepalen niet, We voorzien.” Wat deze plek namlijk erg goed zou versterken, is een klimaat waarbinnen de gebruiker zelf definitieve vorm geeft aan zijn of haar woon- /werkomgeving. Om het gebied toch een eenheid te laten vormen, is er voor gekozen om hierom een permanente plint te trekken.Tijdens de analyse werd ook duidelijk dat ten gevolge van de tijdelijkheid van de aanwezige functies, er vaak financieringsproblemen optraden. Mede om deze reden is er voor gekozen om de schil economisch aantrekkelijk te maken en de tijdelijkheid achter te laten. Door de diversiteit van de omgeving door te zetten binnen het gebeid, wordt er een variatie in bebouwing, binnen enkele randvoorwaarden, aangeboden. Dit aanbod geldt voor zowel woningzoekende als kleine ondernemingen en ambachtslieden. Hierbij wordt de HUA betrokken bij de herbestemming van de fabriek, waar een plek wordt gerealiseerd voor creativelingen, kunstenaars en andere belanghebbenden. Om nog even terug te komen op het plan van aanpak; de doelstelling was om een visie te creëren, waarbinnen een stedenbouwkundig plan zou passen en niet zozeer een architectonisch masterplan te visualiseren. Samen met het concept van een permanente plint en een aanpasbare kern, heeft dit geleid tot uitwerking van de bebouwingsschil en het opstellen van scherpe randvoorwaarden en een grid voor de kernbebouwing.
16
Zoals eerder gezegd is met de permanente schil een diversiteit aan horecagelegenheden gecreeërd, die tevens een verbetering van de loop en fietsroute langs de Eems geeft. Hieraan is ook gekoppeld, een looproute tussen de panden van de oude fabrieken. In de toekomst zullen in deze oude fabrieken bijvoorbeeld ateliers en ambachtelijke ondernemingen gevestigd worden. Tevens zullen deze ruimten gebruikt worden door studenten aan de HUA. De looproute tussen de fabriek door, is gekoppeld aan een looproute van en naar het Eemsplein., welke de gebruikers ook langs de verschillende bebouwing in de kern voert. In deze bebouwing hebben mensen de mogelijkheid hun werk of hobby te delen. Wij zijn er van overtuigd dat de combinatie van permanente bebouwing met de dynamiek van vraag en aanbod, zowel een diversiteit als een krachtige solide basis, zal zorgen voor een gebied dat nog vele jaren, zal fungeren als compleetmaking van de stad Amersfoort.
17
Team KIP Kip Kip Emma Lubbers, Erik Zonneveld, Joeri Sowka en Martin Buil Het Oliemolenkwartier is met haar vele kleinschalige creatieve ondernemingen een van de spannendste stukjes van Amersfoort, het is echter niet altijd zo geweest. Enige jaren geleden was het gebied niet meer dan een vervallen industrieterrein. Met de komst van enkele creatieve ondernemingen is de interesse in het gebied gestegen en ziet de gemeente kansen in een herontwikkeling van het gebied. Wanneer de gemeente besluit een grootschalig herbestemmingsplan voor het Oliemolenkwartier te maken bestaat het gevaar dat de creatieve initiatieven verdwijnen. In onze ogen zou hiermee de grote potentie die het gebied nu heeft verloren gaan. Onze aanpak is er op gericht de nu aanwezige kwaliteiten te behouden en te versterken door het bevorderen van de ruimtelijke kwaliteit. Door het gebied in te delen naar ruimtelijke kwaliteit is een zonering ontstaan die inzicht geeft in de ruimtelijke werking van het gebied. Zones met hoge en lage ruimtelijke waarde wisselen elkaar af. Door de zones met lage ruimtelijke kwaliteit op te waarderen met behulp van minimale ingrepen, willen we de maximale potentie van het gebied naar boven brengen. Het doel is dus het creëren van een voedingsbodem voor verder ontwikkelingen door middel van specifieke ingrepen op kleine schaal: Archipunctuur.
W IN N AA R
18
W IN N AA R
Gebiedsanalyse Ruimtelijke kwaliteit
6 Randvoorwaarden
Voor interventies
Toepassing ‘Archipunctuur’
Na interventies
19
Team Flauwekölsch Roald Damoiseaux, Edwin Jacobs en Mark Wesdijk In de bestaande situatie worden slechts enkele van de gebouwen op het Oliemolenkwartier gebruikt. Vanwege de moeite die het kost om financierders te vinden voor een groot project, wordt de verlevendiging van dit kwartier gefaseerd uitgevoerd. Bij deze fasering is de aangename verhouding tussen straatbreedte en gebouwhoogte van de bestaande bebouwing een aanleiding. Uit deze aanleiding volgt het thema van een fijnmazig straatnetwerk dat refereert naar de oude binnenstad van Amersfoort. Het fijnmazige netwerk groeit in fases en deze groeit begint bij het in gebruik nemen van de bestaande leegstaande bebouwing. Door hier functies als kleinschalige commercie (als een fietsenmaker of ICT-bedrijfje) en studentenwoningen te plaatsen, komt er levendigheid in het gebied. Dit wordt versterkt door enkele publiekstrekker als het reeds bestaande poppodium en de markthal die in één van de oude gebouwen wordt geplaatst. Bij de volgende stap wordt er een ‘hoofdgebouw’ geplaatst, waardoor er een centraal plein ontstaat. In de derde fase wordt het netwerk uitgebreid met starterswoningen en een commerciële functie (theater), waardoor nog enkele pleinen ontstaan. Ten slotte wordt alle (goedkope) parkeerruimte op het maaiveld geconcentreerd in een garage en wordt de vrijgekomen ruimte opgevuld met nog meer woningblokken. Door deze gefaseerde groei ontstaat op den duur een natuurlijk netwerk van straten en pleinen die aanvoelen als de oude binnenstad. Stedenbouwkundige randvoorwaarden voor de architectonische invulling worden gevonden in de verhouding tussen gebouwhoogte en straatbreedte, materiaalgebruik, weinig plastische, doch vakkundig gedetailleerde gevels en de duidelijke differentiatie tussen openbaar en privé in het gebied.
20
21
Team Sketchception Evert Hollander, Gido Dielemans, Frederike Zielman en Thimo Hillenius Ons ontwerp kenmerkt zich door het toevoegen van water aan het Oliemolenkwartier. Deze waterpartij karakteriseert het gebied in grote mate. Door niet een plein, maar een waterplas te creeren, geven beide gebieden elkaar een meerwaarde. Alhoewel het uitgraven van het terrein een kostbare zaak is, heeft het resultaat er vele voordelen van. Waardeverhoging van bebouwing, versterkende verbintenis tussen de pleinen en hun functies en interactie met de stad. Behalve deze voordelen biedt een waterpartij ook een nieuwe impuls voor recreatie.
De Prodentfabriek, cultureel erfgoed van hoge waarde in het gebied, hebben wij opnieuw ingedeeld. We hebben hier zo veel mogelijk het bestaande stramien gehandhaafd. Op de bovenste etages aan de straatzijde hebben we woonfuncties geplaatst. De onderste etage, half onder het maaiveld, wordt geschikt gemaakt voor ateliers en werkruimten voor (creatieve) bedrijven. Boven deze bedrijven is ook woonfunctionaliteit gesitueerd. Op deze manier worden creatieve bedrijven en winkelstraat gecreëerd waarmee het Oliemolenkwartier zijn karakteristieken uitbreidt.
Een deel van de actuele bebouwing diende meegenomen te worden in het masterplan. Bepalend hiervoor waren voornamelijk de Prodentfabriek en de zeepfabriek met aanliggende panden. Van deze panden hebben de bestaande functies uitgebreid en zo nodig een nieuwe bestemming toegevoegd.
Toelichting op kaart in de linkerbovenhoek op de bladzijde hiernaast: - Paars: Binnenstad - Rood: Woonwijk - Groen: Groengebieden - Geel: (oude) industriegebieden. Uit deze kaart is op te maken dat er in dit gebied een breed scala aan stedebouwkundige disciplines samenkomt.
Om het uiteindelijke effect van het Oliemolenkwartier te garanderen, is het intzettend belangrijk het masterplan over de tijd te ontwerpen. Hiervoor plaatsen wij achtereenvolgens de functies: - Water - Woongelegenheid en parkeergelegenheid - Winkelgelegenheid en horeca - Theater en andere Culturele initiatieven - Jonge bedrijven uit voornamelijk creatieve sector
22
23
Team Grand Theft Architecture Peet Wijnen, Tom Wijnen, Joeri Bollen en Theun Persoon Het Oliemolenkwartier heeft veel potentie, maar er is weinig financiële ruimte voor grote gebaren. Om het potentieel tot uiting te laten komen zal met kleine deelingrepen invulling aan deze potentie gegeven worden. Deze ingrepen kunnen in een ruime periode worden gerealiseerd omdat ze los van elkaar ook kunnen functioneren. Echter zullen ze elkaar versterken, in samenspraak met de huidige voorzieningen Studentencampus 2 flats met voorzieningen Binnentuinen Campuscafe Copyshop Ondergrondse parkeren Bovenplanse vraag Binnenplanse vraag Creatief kwadrant Herontwikkeling Prodentfabriek Renovatie schil Invulling middels ateliers en starterswoningen Doorlopende straat, met verkoopruimtes Commercieel kwadrant Behoud Rohm&Haas & de Kelder Winkelruimte Intiem plein, ingeklemd door bebouwing Villa kwadrant Beste plaats bij water en bij Eemsplein Dicht bij het centrum
24
Studentencampus
Creatief kwadrant
Commercieel kwadrant
Villa kwadrant
25
Team Smarties Robbert van Bezooijen, Roy van Hoorn, Aris Santarmos en Niek Schouten Ons concept is ontstaan door eerst gekeken te hebben naar de verschillende eigenschappen van de gebieden om het Oliemolenkwartier te Amersfoort (het paarse vak). De locatie oogt als een overgangsgebied, enerzijds tussen het oude stadscentrum en het verlengde industriegebied en anderzijds tussen de twee varierende gebieden in de vertikale as.
Functies die elkaar aanvullen in sociale veiligheid als zowel het creëren van ruimte voor ontmoeting. Deze eigenschap van lagere schaal en dichtheid aan bebouwing uit zich voornamelijk aan de boulevard van de rivier de Eem, welke bestaat uit deels bestaande bebouwing met verder ruimte voor flexibiliteit, activiteit en creativiteit.
Via deze twee assen maken we de overgang en het onderscheid tussen de verschillen in schaal van de belendende bebouwing en de dichtheid. Deze overgang geven we weer door in de lijn van de verticale as een overgang van grote schaal bebouwing af te laten lopen naar kleine schaal bebouwing. Op de horizontale as loopt de hoge dichtheid van de gebouwen van het oude stadscentrum af naar lage dichtheid van het industriegebied.
Een van de belangrijkste looplijnen voor ons is tevens een overgangsroute van de hoge schaal bebouwing naar de lage schaal bebouwing van de rivier de Eem. Deze route aangegeven door een rode pijl op de plattegrond baant zich een weg tussen de oude Prodent fabriek, waar de overgangsroute zowel fysiek als visueel mee in contact staat. Door het concept van de overgang in schaal en dichtheid is er een opening ontstaan temidden van de oude fabriek, wat op een moderne manier in verbinding staat met de verhoogde overgangslooproute. De continuiteit van de beeldkrachtige oude kozijnen is met een knipoog terug gebracht in de opening waarachter het wonen en creativiteit met elkaar in aanraking komt. Zo is het leven in het hart van het overgangsgebied.
Verdere randvoorwaarden voor deze stedenbouwkundige uitdrukking zijn de omliggende wegen die aansluiten op het gebied. De hoofdweg vanaf de rotonde geeft een grootschalige indruk en een duidelijke richting aan welke wij met het continueren van de stedenbouwkundige wand willen accentueren. door in het verlengde van de hogeschool het leegstaande parkeerveld met bebouwing invulling te geven. Zoals zichtbaar op de schema’s ontstaat er een wilde en gestructureerde belijning door het gebied waarmee het overgangsgebied wordt vormgegeven door het concept van schaal en dichtheid. Belangrijke functies die we willen meenemen vanuit de wensen gegeven uit deze opdracht, zijn te onderscheiden in het creatieve ondernemersgebied en functies zoals wonen, werken en onderwijs. Deze functies zijn op een dergelijke manier verweven door het ontwerp waardoor er een dynamiek in activiteiten ontstaat in het dagelijkse leven op deze locatie.
26
27
Team OPA Geordy van Bussel, Taeke Offringa, Lenne van Schie en Jeroen de Winter Bij het analyseren van het plangebied viel op dat het gebied valt in een mengelmoes van verschillende stijlen, gebouwvormen en stedebouwkundige structuren. Uit deze analyse kwamen een aantal punten naar voren die als aanknopingspunt genomen zijn voor het plangebied. Voornaamste hiervan is het aantrekken en bevorderen van de creatieve sector. Op dit moment zijn hier ook al enkele creatieve ondernemingen gevestigd op de locatie, deze tonen de diversiteit aan die bereikt kan worden wanneer er gewerkt wordt met creatieve mensen. Op deze lijn willen we graag verder. We gingen op zoek naar een aspect wat creatievelingen aantrekt. Voor ons, ook na gesprekken met ondernemers, bleek dat vrijheid van grote waarde is. Heeft men veel vrijheid dan is er ook veel vrijheid voor ontplooiing en creativiteit. Een hoge mate van vrijheid is lastig om te realiseren. Het liefst zou je geen regels verzinnen en iedereen compleet vrij laten. In de praktijk werkt dit echter niet zo. De kunst was het vinden van een gulden middenweg tussen de hoeveelheid restricties en de hoeveelheid vrijheid die we aan de toekomstige gebruikers willen geven. De eerste fase van ontwikkeling zal plaatsvinden in de Prodentfabriek, hier wordt geprobeerd startende kunstenaars en creatieve bedrijven aan te trekken. Deze gebruikers kunnen zich vestigen in zelf te bepalen verhuurde delen van het casco van de oude fabriek. In de fabriek wordt verder een werkplaats voorzien, die collectief gebruikt zal worden. De tweede fase zal zich vooral bezighouden rond het gebouw van de Hogeschool Utrecht. De oude tube-fabriek wordt gesloopt en zal vervangen worden door een gebouw met dezelfde vorm. Deze vorm was van grote waarde omdat het een duidelijke grens markeert tussen het gebied met de ‘creatievelingen’ en de Hogeschool.
28
In het gebouw zal een horecafunctie en fitnessruimte worden gehuisvest. Verder worden er een 60-tal studentenwoningen voorzien bovenop de plint. De overige gebouwen die een plein creeëren tussen de tube-fabriek en de Hogeschool hebben een woonfunctie en volgen stedebouwkundige lijnen. De meest cruciale fase van het plan is de invulling van het grote parkeerterrein. Deze zal in eerste instantie ingericht worden als openbaar groen met looplijnen en zichtlijnen van en naar de diverse omsluitende functies. Binnen dit ‘raster’ van lijnen liggen kavels die een uitloop zullen gaan vormen van de creatieve sector in de Prodentfabriek. Deze zal uit gaan groeien vanuit de fabriek het park in, waar de kavels organisch opgenomen zullen worden. Interessant zal zijn hoe hier de gebouwde omgeving zich zal vormen om de uitgebaande lijnen. Dit zal naar verwachting organisch, zoveel mogelijk vrij en mogelijk ook chaotisch plaatsvinden. Dit is echter geen probleem, het is de ultieme test van hoe er om gegaan wordt met een grote mate van vrijheid door gebruikers. Wij verwachten dat de creatieve sector hier uitermate goed gebruik van zal maken en in deze wijk zal floreren.
29
Team Het Idee Aike van Ruitenbeek, Vera Six, Jorinde Bijpost en Manon Derks Bij deze 24UP is er op de vraag in gegaan hoe het Oliemolenkwartier vierentwintig uur dynamisch kan worden gemaakt. Daarbij is er aansluiting gezocht met de stad en de oever. Ook is het culturele gebied uitgebreid. Om de aansluiting met de oever en de stad te creëren, zijn er verschillende zichtlijnen en looproutes door het plangebied getrokken. Deze vier lijnen lopen vanaf de oever, de stad, het Eemplein en de fietsroute het gebied in. Op deze manier ontstaan er drie gebieden met een verschillend karakter. Deze zijn: recreatie, wonen en cultuur. Het recreatiegebied is aan de oever gesitueerd. Zo worden de terrassen bij het water betrokken en ontstaat er een levendige en dynamische strook. De boten aan de kade en het strandrestaurant worden behouden, aangezien het past bij de visie van het gebied. Er is een nieuw film-/eethuis geplaatst met een terras gericht op de middagzon en de kade. Ook bevindt zich in dit gedeelte een trefpunt voor jongeren waar geskate kan worden. Ook is er ruimte voor een danscafé waardoor er nachtelijke levendigheid ontstaat. Dit frisse stukje stad maakt een connectie tussen het Eemplein en het Oliemolenkwartier. Het woongebied omarmt een park wat onder andere gevormd wordt door de zichtlijnen vanaf de stad en de oever. De toegevoegde woonstroken vervullen de functie van studenten- en starterwoningen. Ook het monumentale fabriekspand krijgt gedeeltelijk een woonfunctie die aansluiting heeft met het park. Het gebouw wat het cultuurplein en woonplein scheidt, maakt een koppeling tussen culturele activiteiten en het wonen. Aan het woonpark komen de woningen die in verbinding kunnen staan met de creatieve functies (atelier, dansstudio, oefenruimte, enz.). De vorm van dit gebouw is afgeleid van de industriële vormgeving van de bestaande bebouwing.
30
Het cultuurgebied is volledig gericht op zo veel mogelijk culturele activiteiten. Het plein is ontworpen vanuit het principe van een buitentheater, waarbij de trappen als tribune kunnen werken. Daarnaast is er op het plein ruimte voor kunstenaars om hun werk te exposeren. Dit kan in de open lucht of in het tentoonstellingsgebouw voor de niet-weerbestendige kunst. Hier komt men langs als het gebied wordt betreden. Het monument wordt hier betrokken bij het gebied door de dynamische fabrieksstraat die van de oever naar het cultuurplein leidt. Deze straat kan zo functioneren als ontmoetingsplek voor creatieve ondernemers en designers. Deze ambitieuze plannen kunnen in fases worden gerealiseerd. Hierbij wordt er aanbevolen om in fase één te starten met het gebouw dat de koppeling tussen wonen en cultuur maakt. Op deze manier krijgt het gebied al snel zijn gewenste karakteristieke eigenschappen waar dit project op is gefocust. Daarna kan er naar vraag worden uitgebreid.
31
Sponsoren
VAN EESTEREN-FLUCK & VAN LOHUIZEN STICHTING
32
Bedankt Sprekers Pim van den Berg Jan Poolen Bert Blijleven Marco Pauw
Wethouder Ruimtelijke Ordening, cultureel klimaat en stadshart ZEEP Architecten Gemeente Amersfoort, afdeling Stedenbouw Hoofdredacteur Bouwen Met Staal
Begeleiders Faas Moonen Maarten Willems Gerald Lindner Bert Blijleven Yordi Grutters Mildred van der Linden Willem Oxener Max Cramer Gerry Zwier Astrid van de Laarse
TU/e TU/e TU/e Gemeente Amersfoort Gemeente Amersfoort Gemeente Amersfoort Gemeente Amersfoort Gemeente Amersfoort Gemeente Amersfoort Gemeente Amersfoort
Jury Yordi Grutters Bert Blijleven Johanna van der Werff Jan Poolen Frank Maatje
Gemeente Amersfoort Gemeente Amersfoort FASADE ZEEP architecten Bouwen met Staal
Opnames Hein Kuiper Ischa Kersten
CityTV CityTV
Commissie Roel Schiffers Anne van Heijst Remco van Nieuwland Lotte Kooi Daniël Kersbergen Eveline Demouge Felix van der Weijst Emiel van Strien
Voorzitter Secretaris Penningmeester Contactpersoon PR Opdracht en locatie Promotie Bestuursverantwoordelijke
33
Foto’s
34
35
Colofon
Dit verslag is een uitgave van CHEOPS, Studievereniging Bouwkunde, van de Technische Universiteit Eindhoven en is gepubliceerd naar aanleiding van de 24UP 2013. 24UP commissie 2013 Roel Schiffers Anne van Heijst Remco van Nieuwland Lotte Kooi Daniël Kersbergen Eveline Demouge Felix van der Weijst Emiel van Strien Vormgeving en Layout Roel Schiffers Drukwerk Drukkerij Snep Oplage 60 exemplaren
36
Voorzitter Secretaris Penningmeester Contactpersoon PR Opdracht en locatie Promotie Bestuursverantwoordelijke
