Inhoud Voorwoord .................................................................................................................. 2 Strategische doelen van SWMD en de gerealiseerde acties in 2013 ......................... 3 Ontwikkelingen ........................................................................................................... 6 Organisatie en Beleid ................................................................................................. 7 Organisatie ................................................................................................................. 8 Samenwerking en overleg ........................................................................................ 10 Informatie en advies ................................................................................................. 11 Ouderenadviseur ...................................................................................................... 12 Activering en ondersteuning ..................................................................................... 15 Servicepunt Vrijwilligers ............................................................................................ 20 Dienstverlening ......................................................................................................... 23 Sport en beweging .................................................................................................... 23 Recreatie en ontmoeting........................................................................................... 24 Educatie en vorming ................................................................................................. 25
pag. 1
Voorwoord In 2013 heeft het bestuur een verdere stap gezet naar een integratie van strategie en bedrijfsvoering. Een goede afstemming tussen strategie, beleid en uitvoering is van groot belang. Tegen deze achtergrond zijn in 2013 diverse sessies geweest met het bestuur, de directie en Gemeente Midden-Delfland onder leiding van BMC. Strategische verkenningen werden gezamenlijk uitgevoerd. Het aantal mensen dat zorg nodig heeft zal de komende jaren flink stijgen. De budgetten zullen hier zeker geen gelijke tred mee houden. In de zorg zal hierdoor meer met minder gepresteerd moeten worden. De inzet van vrijwilligers en mantelzorgers is hierbij cruciaal. Missie , visie, beleid en uitvoering werden als volgt vastgesteld. Missie Stichting Welzijn Midden-Delfland (SWMD) is voor inwoners van Midden-Delfland de verbindende schakel op het gebied van welzijn. SWMD stimuleert de eigen kracht van inwoners en is een eerste aanspreekpunt bij hulpvragen. Visie SWMD richt zich op 3 sporen: Het bevorderen van eigen kracht Door het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers en het uitvoeren van sociaal-culturele activiteiten en een aantal diensten, bevorderen we de eigen kracht van inwoners van Midden-Delfland. We verkennen samen met de gemeente in hoeverre activiteiten worden uitgebreid in verband met de decentralisaties van taken vanuit de AWBZ. Informatie en doorverwijzing Voor vragen van inwoners op het gebied van ondersteuning zijn we een belangrijk aanspreekpunt. We geven informatie en waar noodzakelijk verwijzen we door naar andere instellingen. Hierbij werken we nauw samen met de gemeente, en met andere (zorg) aanbieders. Specifieke nieuwe activiteiten Binnen de prestatievelden 1 t/m 5 van de Wmo wordt de komende periode een aantal nieuwe activiteiten opgezet. De voorbereidingen hiervoor zijn gestart. Onze passie: Inwoners van Midden-Delfland ondersteunen, stimuleren en activeren opdat zij zo lang als mogelijk hun zelfstandigheid behouden en / of anderen daarbij kunnen helpen. Onze kernbegrippen zijn: - verbinden,- voorkomen,- ondersteunen,- activeren Het bestuur en de teamleden blijven de komende jaren hard werken om de kwetsbare groepen in Midden-Delfland te ondersteunen. Jan Verkerke Voorzitter
pag. 2
Strategische doelen van SWMD en de gerealiseerde acties in 2013 Personeel toerusten: - De juiste mensen op de juiste plaats aannemen en behouden. - Zeer deskundig personeel garanderen. - De passie voor kwaliteit van onze medewerkers afstemmen, belonen en stimuleren. - Diversiteit waarderen en een vertrouwenscultuur bevorderen door onze kernwaarden na te leven. Gerealiseerd in 2013: - In 2013 is gestart met een maandelijks werkoverleg met het team. Zo zijn we meer bij elkaar betrokken, denken met elkaar mee en leren van elkaar. Een aantal keren hebben teamleden een casus besproken in het werkoverleg, zo krijgen we meer zicht op elkaars werkzaamheden. - Annette heeft een cursus Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO) gevolgd en de kennis gedeeld met alle collega’s. - Nel heeft de cursus Welzijnsmarketing gevolgd en de kennis gedeeld met alle collega’s. - Helaas hadden we te maken met langdurig ziekteverzuim van een aantal teamleden. Er is voor gekozen om dit gezamenlijk op te lossen, zonder externe vervanging, en dat is gelukt. - Alle teamleden hebben workshops, symposia en bijeenkomsten bezocht in het kader van deskundigheidsbevordering. Effect in de samenleving - Ons bereik in Midden-Delfland vergroten. - Bijdragen aan een afgestemd systeem voor ondersteuning / advisering van de Doelgroepen. - Samenwerken met partners in de gemeenschap, gemeentebestuur, klantenorganisaties, invloed uitoefenen op kwesties relevant voor het welzijn/ zelfredzaamheid van de doelgroepen, en veranderingen op dit gebied aansturen. - Welzijn/zelfredzaamheid van doelgroepen verbeteren door activiteiten en recreatie, advisering, bemiddeling etc te organiseren. Gerealiseerd in 2013: - Onder begeleiding van BMC is een nieuwe strategie ontwikkeld. Hierbij zijn zowel het team, als het bestuur, en Gemeente Midden-Delfland betrokken. De strategische koers is besproken met de wethouder. - Alle teamleden hebben geïnvesteerd in het netwerk. Er zijn bijeenkomsten bezocht en er is actief contact gezocht en veel informatie uitgewisseld. Hierbij is ook ingestoken op nieuwe groepen, zoals professionals in jeugdzorg en ondernemers. - SWMD is goed zichtbaar op de Social Media. Susanne, Annette en Nel zijn actief op Twitter, Facebook en LinkedIn. - Vrijwilligers van SWMD hebben diverse leuke evenementen georganiseerd zoals een optreden van Wieteke van Dort, Kerstvieringen, Dag van de Ouderen, High Tea, Modeshows etc.
pag. 3
-
-
Samen met collega’s van Wonen Midden-Delfland heeft het team de ruimte in Windrecht sfeervoller gemaakt tijdens NL-Doet. Er is een verkiezing geweest voor Jonge Vrijwilligers. Op de Dag van de Vrijwilliger heeft de wethouder de prijs uitgereikt en het heeft publiciteit opgeleverd voor deze groep. Teneinde een bredere groep inwoners aan te spreken zijn de huisstijl en het logo van SWMD aangepast en er zijn nieuwe foto’s gemaakt. De Dag van de Mantelzorg stond in het teken van fit en vitaal blijven, en is georganiseerd met ondernemers van Allround Sport in Den Hoorn. Dankzij een gift is er een film gemaakt over het werk van SWMD. Deze is een aantal keren vertoond. In 2013 is Zorgvoorelkaar gelanceerd in Midden-Delfland. Teamleden van SWMD werken aan publiciteit, zichtbaarheid en gebruik van deze nieuwe dienst. Er zijn regelmatig persberichten geschreven en advertenties geplaatst om de zichtbaarheid te vergroten, bijvoorbeeld een advertentie in de krant van CJG. Er is aandacht besteed aan jonge mantelzorgers, Susanne heeft informatie gegeven aan mensen die betrokken zijn bij voortgezet onderwijs. Riet en Nel hebben meegewerkt met de campagne Dementie En Dan. Hierbij zijn op een zaterdag vele zakjes vergeet-me-nietjes uitgedeeld, in samenwerking met Pieter van Foreest en Careyn. Dit werd zeer gewaardeerd door inwoners.
Service en kwaliteit - Uitstekende service garanderen om een menselijke, persoonlijke, en deskundige ervaring te bieden. - Uitstekende resultaten behalen via gecoördineerde zorg en stimulering van welzijn en gezondheid. - Technologie inzetten voor procesverbetering, verbeterde kwaliteit, veiligheid en uitstekende service. - Samenwerken met zorgverleners, klantenorganisaties om een effectieve en efficiënte omgeving te creëren voor zorg en welzijn. Gerealiseerd in 2013: - Steeds meer mensen van uiteenlopende leeftijden en met uiteenlopende vragen, weten de weg naar SWMD te vinden. Ze komen vaak binnen bij Ellen of Riet, die informatie verstrekken en / of collega’s inschakelen voor een vervolg. - We zijn in samenwerking met de gemeente gestart met het project ‘Aan de Slag”, een pilot waarin we ervaring opdoen in het kader van de participatiewet die er aan komt. Annette vervult hierin een belangrijke rol. - In navolging van het rapport Redzaam Ouder zijn we begonnen met het vormgeven van een levensloopwijzer. Rond dit thema heeft Nel mede een Maatschappelijk Café georganiseerd om in gesprek te gaan met senioren en professionals. - Inzet van technologie heeft de aandacht. In 2013 zijn in Maasland en Den Hoorn cursussen verzorgd voor iPad gebruikers. - Samen met zorgaanbieders hebben Nel en Mariët plannen ontwikkeld voor Midden-Delfland. Zo is een werkgroep gestart met het vormgeven van dorpskamers en er zijn afspraken voor informatiemarkten rondom dementie.
pag. 4
Efficiëntie en omgeving - Fysieke omgevingen scheppen en verbeteren die doelgroep gericht zijn en een uitstekende service en ondersteuning bieden. - Garanderen dat de bedrijfsvoering efficiënt en effectief is. - Financiële middelen en kapitaal toewijzen voor efficiency en effectiviteit. Gerealiseerd in 2013: - De automatisering blijft een punt van aandacht. In 2013 is overgegaan op een andere server, met nieuwe software en met meer ruimte voor opslag van data. De snelheid van werken is nog niet naar tevredenheid, vooral in Maasland. Dit zullen we in 2014 oppakken. - Als altijd zorgt Mieke ervoor dat de ruimtes in Den Hoorn netjes blijven. Daarnaast heeft ze altijd een luisterend oor voor vrijwilligers of bezoekers, en dat al 35 jaar lang. Om dat te vieren hebben teamleden haar op 1 oktober verrast met een ontbijt en een beeldje. - In 2013 is Wifi aangelegd in de locaties Den Hoorn en Maasland, zodat bezoekers gratis en zonder wachtwoord toegang hebben tot Internet. Afnemers/klanten - Een vertrouwde bron zijn om het welzijn/zelfredzaamheid te verbeteren, en verbeteringen aan te sturen. - Doelgroepen een omgeving bieden waarin men zich thuis voelt. Gerealiseerd in 2013: - Door middel van Signalerend Huisbezoek is voor het tweede jaar contact gelegd met mensen om hen te informeren en tevens bekendheid te vergroten. Tegelijkertijd behoefte en knelpunten geïnventariseerd en verwerkt in een rapport wat is verspreid onder gemeente, CMS, Wmo Cliëntenraad, Wonen MiddenDelfland en zorgaanbieders. - In elk dorp is een aantal activiteiten aangeboden in de zomer, waar mogelijk in samenwerking met andere organisaties. - Er is meegedacht in activiteiten voor de doelgroepen, en in samenwerking zijn bijeenkomsten georganiseerd om gezamenlijk een sluitend aanbod te realiseren. - Samen met zorgaanbieders en collega’s hebben we meegewerkt aan planvorming om de decentralisaties in onze regio vorm te geven. Financiële Gezondheid en Beheer - Voldoende middelen om onze strategische doelstellingen te bereiken - Groei via uitstekende dienstverlening en activiteiten - Kosten/uitgaven beheren door efficiënte processen en beslissingen over middelen. Gerealiseerd in 2013: - SWMD is aangesloten bij de Community Financieringsmodellen. Dit om ervaring op te doen met andere vormen van financiering en als collega’s elkaar te informeren en te stimuleren. - Ook in 2013 bleek dat we te maken kregen met financiële overschotten. Er is een investeringsplan gemaakt voor het laatste halfjaar, maar we zullen alsnog afsluiten met een positief resultaat. pag. 5
Ontwikkelingen Ouderen Het aantal ouderen in Midden-Delfland neemt toe, maar het totaal aantal inwoners neemt na 2015 af, zie onderstaande tabel. Jaartal 2015 2020
Inwoners totaal 19.900 19.800
60 – 75 jaar 2.900 3.500
75+ 1.200 1.400
Bron: Gemeente Midden-Delfland
Dementie Het aantal mensen met dementie gaat in de komende jaren sterk stijgen. Cijfers voor Midden-Delfland Dementerenden Mannen Vrouwen Totaal
2015 119 211 330
2020 156 250 406
2025 191 268 459
2030 237 280 517
Bron: Horizonline
Mantelzorgers Mantelzorg in Midden-Delfland: Aantal mantelzorgers van 18 jaar en ouder Mantelzorgers die lang of intensief zorgen Mantelzorgers die lang en intensief zorgen Zwaar- of overbelaste mantelzorgers
3.848 2.904 1.219 500
Bron: CBS, uitgave 2011
Vrijwilligers Zo’n 42 procent van de Nederlanders van 18 jaar en ouder doet vrijwilligerswerk. Als we dat vertalen naar Midden-Delfland dan betekent dit dat 7.500 inwoners actief zijn als vrijwilliger. In 2013 zijn 165 vrijwilligersorganisaties die werkzaam zijn in Den Hoorn, Maasland of Schipluiden opgenomen in het bestand van het Servicepunt Vrijwilligers. In 2013 wonen in Midden-Delfland zo’n 1000 jongeren in de leeftijd van 13 – 16 jaar. Zij volgen voortgezet onderwijs en zoeken mogelijk een Maatschappelijke Stage.
pag. 6
Organisatie en Beleid Bestuurlijke zaken De samenstelling van het bestuur van SWMD in 2013: Dhr. M.J. Verkerke voorzitter Mw. G. van der Windt secretaris Dhr. A. van Velzen penningmeester Dhr. P. de Laat algemeen adjunct Het bestuur heeft in 2013 vijf vergaderingen gehouden, waarbij steeds de directie werd uitgenodigd. De belangrijkste actiepunten van het bestuur: - Opstellen van een checklist Controle Reglement Toezichthoudend bestuur SWMD en Controle Reglement Directie SWMD, betreffende 2012. - Opening gemeentehuis bijgewoond - Bijdrage aan en goedkeuring van het jaarverslag en het financieel verslag 2012. - Bijdrage aan en goedkeuring van het werkplan en de productbegroting 2014. - Deelname aan overlegvormen met vrijwilligers. - Gesprek van bestuur en directie met wethouder mevrouw T. van Nimwegen. - Vertegenwoordigen van SWMD op uitnodiging van diverse organisaties. - Financieel overleg gevoerd met directie en administratiekantoor. - Strategische verkenning geïnitieerd, en daarbij de deskundigheid van BMC ingezet. - Strategische koers 2014 – 2017 vastgesteld. - Bijwonen diverse activiteiten, zoals Dag van de Ouderen, Dag van de Mantelzorg kerstvieringen en andere bijeenkomsten. - Bijdrage aan dank-je-wel bijeenkomsten voor vrijwilligers van SWMD. - Bijeenkomsten bijgewoond rondom Zorg en Techniek. - Een afsluitende jaarbijeenkomst met team en bestuur georganiseerd in december.
pag. 7
Organisatie Personele bezetting De personele bezetting was in 2013 als volgt: N. v.d. Hoeven-Keijzer directeur R. Duijndam-v.d. Broek administratieve locatiemedewerker E. v. Adrichem-v.d. Meijs administratieve locatiemedewerker M. Boks-van Vliet huishoudelijk medewerker M. Barendse ouderenadviseur S. Janssen steunpunt mantelzorg A. den Ouden-Vink servicepunt vrijwilligers
32 uur 24 uur 19 uur 15 uur 24 uur 20 uur 24 uur
Deskundigheidsbevordering van medewerkers In 2013 zijn onderstaand bijeenkomsten en trainingen bijgewoond door teamleden: - Welzijnsmarketing - Wat betekent het als je een psychische stoornis hebt, van GGZ Delft - Kracht en kwetsbaarheid, over mantelzorg en dementie - Introductie Zorgvoorelkaar - Symposium Mantelzorg en Werk - Maatschappelijk Café “Vitaal ouder worden” - Community financieringsmodellen - Werken met Zorgvoorelkaar - Kennisbijeenkomst MO groep rondom de drie transities - Maatschappelijk Betrokken Ondernemen - Toekomst van MaS - Goed voor elkaar (participatiewet) - Kenniscafé crowdfunding - Netwerkbijeenkomst mantelzorgvriendelijke organisaties
Het team van SWMD
pag. 8
Financiën Belastingadvies- en Administratiekantoor A.J.M. Kolmeyer B.V. uit Maasland verzorgde in 2013 de salarisadministratie en ondersteunde medewerkers bij financiële vraagstukken. De jaarrekening 2012 is opgemaakt door Scholtes Accountancy. Er zijn een productbegroting en werkplan voor 2014 ingediend bij Gemeente MiddenDelfland.
Huisvesting Den Hoorn SWMD huurt ruimtes voor de kantoorfuncties, activiteiten en cursussen. De ruimtes in Kickerthoek in Den Hoorn worden volledig gehuurd door SWMD. Het beheer van het gebouw, en ook de schoonmaak in Den Hoorn zijn in handen van medewerkers van SWMD met vrijwillige beheerders.
Huisvesting Schipluiden In Schipluiden werkt een beheerder in dienst van Wonen Midden-Delfland. Hij draagt zorg voor het beheer van de grote zaal. SWMD huurt deze ruimte voor activiteiten per dagdeel.
Huisvesting Maasland In Singelhof is een beheerder van de woningcorporatie voor praktische zaken rondom het gebouw. SWMD huurt de zaal op dagdelen. Het kantoor en de cursusruimte worden volledig door SWMD gehuurd. Voor deze ruimtes zijn afspraken gemaakt met een schoonmaakbedrijf.
pag. 9
Samenwerking en overleg Er zijn veel organisaties betrokken bij het welzijnswerk. Afstemming, samenwerking, coördinatie en overleg zijn daarom noodzakelijk. Alle medewerkers van SWMD hebben regelmatig contact met: - Ouderenbonden en Coalitie Midden-Delfland Senioren. - Zonnebloem. - Kerken. - Wmo Cliëntenraad. - Gemeente Midden-Delfland, beleidsmedewerkers, klantmanagers Wmo, etc. . Overlegvormen en werkgroepen van de directeur op lokaal niveau: - Stuurgroep Wonen Zorg Welzijn Gemeente Midden-Delfland. - Voorzitter van de begeleidingsgroep Ontmoetingscentrum Maasland. - Zorgaanbieders Pieter van Foreest en Careyn. - Woon Initiatief Midden-Delfland (WIMD), uitwisseling van informatie. Overlegvormen en werkgroepen van de directeur op regionaal niveau: - Regionale Commissie Gezondheidszorg (RCG DWO). - Bezwarencommissie Regiotaxi Haaglanden. - MO-groep (Maatschappelijke Ondernemers groep). - Deelname aan het Geriatrisch Netwerk DWO. - Werktafels rondom decentralisaties in DWO verband. De ouderenadviseur neemt deel aan de volgende overlegvormen: - Signaleringsoverleg volwassenen van Midden-Delfland. - Ketenteam Dementie Midden-Delfland. - Regio DWO ketenteam dementie. - Voorbereidingen Dorpskamer Den Hoorn. - Collega ouderenadviseurs uit de regio. - Casuïstiek casemanagers dementie. - Eerstelijns overleg van Schipluiden / Den Hoorn. De consulent van Steunpunt Mantelzorg neemt deel aan diverse overlegvormen: - Steunpunten Mantelzorg in DWO gebied. - Begeleidingsgroep ontmoetingscentrum Maasland. - Eerstelijns overleg van Schipluiden en Den Hoorn. - Ketenteam Dementie Midden-Delfland. De consulent van Servicepunt Vrijwilligers heeft onderstaande externe contacten: - Beleidsmedewerker Gemeente Midden-Delfland. - Regionale overlegvormen voor Maatschappelijke Stages. - Regionale overlegvormen voor Steunpunten Vrijwilligerswerk. - Stage coordinator Lentiz Maasland college. - Besturen en vrijwilligers van organisaties in Midden-Delfland. - Locale ondernemers en sleutelfiguren.
pag. 10
Informatie en advies “Informatie en advies” is een heel belangrijk taakgebied voor SWMD. Indien ouderen of mensen met een functiebeperking een hulpvraag hebben, moet het voor hen duidelijk zijn waar ze met deze vraag terecht kunnen. Bovendien is het belangrijk dat ze objectieve en onafhankelijke informatie krijgen, uitgaande van hun individuele situatie. Daarnaast is informatie over activiteiten en voorzieningen belangrijk voor mantelzorgers en voor mensen die overwegen ergens gebruik van te gaan maken. Nieuwsbrieven De locatiemedewerkers van SWMD maken maandelijks een overzicht van de activiteiten in de locaties. In 2013 zijn er 10 nieuwsbrieven verspreid. Vaste kolom in de krant Maandelijks plaatst SWMD een kolom in de Midden-Delfland Schakel met informatie over activiteiten en ander nieuws. Persberichten Regelmatig plaatsen de medewerkers van SWMD een persbericht om activiteiten of voorzieningen onder de aandacht te brengen. Digitale Sociale Kaart Alle activiteiten en voorzieningen van SWMD zijn te vinden op de Digitale Sociale Kaart van Gemeente Midden-Delfland: www.lokaalloket.nl/midden-delfland. Deze wordt regelmatig geactualiseerd. Eind 2013 is dit beëindigd. Website Op de website van SWMD is veel algemene informatie te vinden over de ondersteuning, de taakvelden en voorzieningen. Folders De volgende folders zijn in 2013 beschikbaar: - activiteiten per dorp - ouderenadviseur - steunpunt mantelzorg - thuisadministratie - begeleiding boodschappen en ziekenhuisbezoek - servicepunt vrijwilligerswerk - vrijwilliger bij SWMD - klachtenregeling - Infogids SWMD Lokale aanspreekpunten In Maasland en Den Hoorn is een kantoorruimte van SWMD waar op werkdagen in de ochtenden iemand aanwezig is. Dit vormt vaak het eerste aanspreekpunt voor ouderen, vrijwilligers, mantelzorgers en externe contacten. pag. 11
Ouderenadviseur De ouderenadviseur had in 2012 in haar bestand 165 klanten staan. Mensen waarvoor geen monitoring of actie meer nodig is zijn uit het bestand gehaald, waardoor dit aantal in 2013 is afgenomen tot 128 klanten. De verdeling over de drie dorpen is af te lezen in onderstaande grafiek. 80 70 60 50
D e n H o o rn
40
M a a s la n d
30
S c h ip lu id e n
20 10 0
2012
2013
Het is opvallend dat in Maasland meer mensen een beroep doen op de ouderenadviseur dan in de andere dorpen. We merken dat mensen locatie Maasland goed vinden, daar makkelijk binnenlopen met hun vragen. In Schipluiden is geen vaste werkplek van medewerkers, daarom start de ouderenadviseur hier met spreekuren in de Dorpshoeve. Het contact met de ouderenadviseur kan een verschillend doel hebben.
Actiesoort van de ouderenadviseur 120 100 80 60 40 20
adviseren bemiddelen doorverwijzen informeren ondersteunen regelen
0
pag. 12
Soorten hulpvragen De ouderenadviseur krijgt heel uiteenlopende vragen, over diverse onderwerpen. In onderstaande tabel is zichtbaar welke activiteiten of voorzieningen aan de orde kwamen in de contacten met de ouderenadviseur.
60 50 40
administratie
30
welzijn wonen
20
zorg 10 0 hulpvraag
In 2013 heeft de ouderenadviseur 301 acties ondernomen om klanten te ondersteunen. Hieronder een verdeling in sectoren:
120 100 80
administratie
60
welzijn wonen
40
zorg 20 0 aantal acties
Het aantal individuele vragen naar ondersteuning door de ouderenadviseur neemt af. Mensen lijken beter de weg te vinden en maken waarschijnlijk meer gebruik van internet om informatie te zoeken. De ouderenadviseur is wel steeds meer tijd kwijt per klant, daarnaast richt ze zich op het organiseren van informatieve bijeenkomsten, afstemmen van de inzet met eerstelijnszorg, en presentaties verzorgen voor doelgroepen en het organiseren van netwerken rondom klanten. Gezondheidsmarkten In samenwerking met Careyn organiseerde de ouderenadviseur in elk dorp een gezondheidsmarkt met als thema “Bewegen en Veiligheid”. Hiervoor werden organisaties uitgenodigd die binnen dat thema pasten. Hier richtte zij een stand in met informatie over SWMD. Bovendien blijkt het een goede activiteit in het kader van netwerken.
pag. 13
Bijeenkomsten. In samenwerking met Careyn organiseerde de ouderenadviseur een bijeenkomst over voeding. In samenwerking met de locatiemedewerker leverde de ouderenadviseur een bijdrage aan het opzetten van zomeractiviteiten in Den Hoorn. Vanwege afwezigheid van de consulent Mantelzorg organiseerde de ouderenadviseur de Dag van de Mantelzorg. Dag van de Ouderen De ouderenadviseur heeft namens SWMD zitting in werkgroepen rondom de organisatie van de Dag van de Ouderen in de drie dorpen. Zij levert een inhoudelijke bijdrage bij het bepalen van het thema etc. Signalerend Huisbezoek De ouderenadviseur coördineerde het Signalerend Huisbezoek in de drie dorpen. Er werden 306 mensen aangeschreven in de leeftijd van 75, 80, 85, 90 en 95 jaar. Hiervan kregen we van 144 mensen een respons, zij zijn bezocht door een geschoolde vrijwilliger met een vragenlijst. De ouderenadviseur heeft naar aanleiding van de gesprekken een rapport geschreven met de uitkomst van het onderzoek. Dit leverde te weinig nieuwe informatie op, daarom is besloten om het Signalerend Huisbezoek in 2014 niet voort te zetten in de huidige vorm. Leeftijden Het klantenbestand van de ouderenadviseur bestaat niet alleen meer uit ouderen. Regelmatig wordt er op haar een beroep gedaan door volwassenen die jonger zijn dan 60 jaar.
De ouderenadviseur gaat ook op huisbezoek
pag. 14
Activering en ondersteuning Mensen die actief blijven deelnemen aan de samenleving, en het gevoel hebben dat zij er toe doen, zijn over het algemeen meer tevreden over het leven. Het verrichten van vrijwilligerswerk kan mensen het gevoel geven mee te tellen en het is vaak een zinvolle invulling van de tijd. Vrijwilligers zijn voor SWMD onmisbaar. Zij werken zelfstandig en dragen eigen verantwoordelijkheid. Tegelijkertijd werken ze wel onder de vlag van SWMD, die ook nog eens een aantal betaalde medewerkers in dienst heeft. Dit kan verwarrend zijn, de taakverdeling tussen betaalde en onbetaalde krachten is niet altijd duidelijk. Het blijft belangrijk om dit goed te communiceren. De betaalde medewerkers creëren de randvoorwaarden. Ze zorgen er voor dat er een goede en schone ruimte is voor activiteiten, een budget, eventueel een vakkracht, zij verzorgen de coördinatie en publiciteit op de website, in folders en de kolom. Daarnaast organiseren zij nieuwe activiteiten en diensten, werven hiervoor de vrijwilligers en verzorgen het trainen of inwerken van de vrijwilligers. Het overige werk wordt door vrijwilligers verricht. Zij organiseren de activiteit, voeren hem uit, maken posters, persberichten, etc. Activering en ondersteuning van alle vrijwilligers maakt onderdeel uit van de werkzaamheden van de betaalde krachten. Vrijwilligers kunnen bij vragen, problemen en knelpunten altijd een beroep doen op de medewerkers van SWMD. Vrijwilligers binnen SWMD Een grote groep enthousiaste mensen is dagelijks bezig om het werk van de organisatie uit te voeren. In totaal waren 260 vrijwilligers actief betrokken. Bestuur en directie hebben in 2013 in Den Hoorn, Schipluiden en Maasland bijeenkomsten georganiseerd voor alle SWMD vrijwilligers binnen het dorp. We hebben de promotiefilm vertoond en gesproken over de veranderingen die op ons afkomen. Vrijwilligers en vakkrachten vonden het zinvolle bijeenkomsten. In november zijn de vrijwilligers en vakkrachten uitgenodigd voor de jaarlijkse dankje-wel bijeenkomst in de Tuinderij. Hier werd iedereen ontvangen met koffie en taart en vervolgens werd in gemengde groepen een Pub quiz gespeeld. Dit was een groot succes. Na afloop was er nog gelegenheid om na te praten en er was een uitgebreid buffet en een ijsje toe. Het was een zeer geslaagde bijeenkomst.
pag. 15
Mensen met dementie Er is een samenwerkingsovereenkomst ondertekend door diverse organisaties, namelijk Gemeente Midden-Delfland, Pieter van Foreest, Careyn, GGZ Delfland, Alzheimer DWO en Stichting Welzijn Midden-Delfland. Zij onderschrijven hierin het belang van het Ontmoetingscentrum in Maasland voor beginnend dementerenden en hun mantelzorgers. Alle organisaties leveren hierin een bijdrage, Zorginstellingen Pieter van Foreest is de uitvoerende en eindverantwoordelijke organisatie. De directeur van SWMD is voorzitter van de begeleidingsgroep van het Ontmoetingscentrum in Maasland. Pilot PAL 4 In samenwerking met Careyn is een start gemaakt met een pilot PAL4. Dit is een technologische aanpassing voor zorg op afstand. Door middel van een beeldscherm kunnen zorgverleners, mantelzorgers, de ouderenadviseur of informele zorg contact hebben met de aangesloten cliënt. In Midden-Delfland werd een pilot gedaan met dit systeem bij mensen met beginnende dementie. SWMD vervulde hierin een rol door het werven van vrijwilligers voor instructie en begeleiding van cliënten. Helaas is deze pilot niet goed van de grond gekomen, er is onvoldoende ervaring opgedaan met dit systeem. Dementieketen Stichting Welzijn Midden-Delfland is aangesloten bij de dementieketen DWO. Dat wil zeggen dat de begeleiding en verzorging van mensen met dementie en hun mantelzorgers zorgvuldig worden afgestemd binnen de keten. De ouderenadviseur en de medewerker van Steunpunt Mantelzorg maken deel uit van het ketenteam dementie Midden-Delfland. Sociale Netwerken versterken Het is voor mensen belangrijk dat ze deel uitmaken van een sociaal netwerk. Dit fungeert als vangnet waar mensen een beroep op doen indien dat nodig is. SWMD wil mensen, organisaties en ondernemers aan elkaar verbinden en zoekt ze actief op in de dorpen. Alle teamleden bereiken daardoor nieuwe mensen die iets kunnen (gaan) betekenen in Midden-Delfland. Zorgvoorelkaar In april 2013 heeft SWMD samen met de gemeente Zorgvoorelkaar geïntroduceerd in Midden-Delfland. Dit is een online marktplaats voor mensen met een hulpvraag en mensen die iets willen betekenen. Teamleden van SWMD hebben er in 2013 aan gewerkt om hier bekendheid aan te geven en om mensen te motiveren deze website te gebruiken. Het aantal aanvragen bleef echter achter bij de verwachting, te weinig mensen maakten er gebruik van. Begin 2014 is dan ook de keus gemaakt om de samenwerking met Zorgvoorelkaar te beëindigen.
pag. 16
Steunpunt Mantelzorg Mantelzorgers in de dorpen Steunpunt Mantelzorg Midden-Delfland werkt voor mantelzorgers in de gemeente. Het aantal mantelzorgers dat is geregistreerd bij Steunpunt Mantelzorg blijft stabiel en is 116. Verdeling van aangesloten mantelzorgers over drie dorpen in 2013 is als volgt: Den Hoorn 41 mantelzorgers Maasland 36 ,, ,, ,, Schipluiden 39 ,, ,, ,, Totaal 116 ,, ,, ,, Verloop In 2013 zijn 103 mantelzorgers het hele jaar betrokken gebleven. Met 12 mantelzorgers is het contact beëindigd. Over het algemeen wordt dit in overleg besloten als mensen geen mantelzorger meer zijn, bijvoorbeeld vanwege overlijden van de zorgvrager. Er hebben zich 13 nieuwe mantelzorgers aangemeld. Leeftijd van mantelzorgers Gemiddelde leeftijd van mantelzorgers in het bestand is 68,8 jaar. Een belangrijk onderdeel in het werk van Steunpunt Mantelzorg is de bewustwording van mensen dat zij mantelzorger zijn, en het aandacht vragen voor mantelzorgers bij organisaties en werkgevers. Het steunpunt organiseert daarom regelmatig bijeenkomsten rondom een thema. Soms worden de bijeenkomsten in samenwerking met het ontmoetingscentrum aangeboden. In 2013 zijn er 12 bijeenkomsten geweest en de volgende thema’s zijn aan de orde gesteld: - woonvormen - 9 deelnemers - omgaan met dementie – 8 deelnemers - vormen van dementie - 8 deelnemers - mantelzorg, hoe hou je het vol - 4 deelnemers - relaties – 3 deelnemers - vergeetachtig of dementie – 14 deelnemers - claimen – 6 deelnemers - (on)begrip uit de omgeving – 2 deelnemers - Welzijn en mantelzorg – 4 deelnemers Buiten de thematische bijeenkomsten zijn er 2 informele ontmoetingen geweest, waarbij mantelzorgers hun ervaringen uitwisselden, maar ook gewoon gezellig konden bijpraten. Hierbij waren in totaal 17 deelnemers. Respijtzorg Met ingang van 2011 wordt bemiddeld bij vrijwillige respijtzorg voor mantelzorgers in Midden-Delfland. Dit betekent dat een geschoolde vrijwilliger tijdelijk de zorg van een mantelzorger kan overnemen zodat deze tijd heeft voor iets anders. In de praktijk wordt deze vorm van respijtvorm niet vaak aangevraagd en dus ook niet vaak ingezet. Steunpunt Mantelzorg bemiddelt wel regelmatig naar professionele respijtzorg, zoals het ontmoetingscentrum, thuiszorg en begeleiding tijdens vakantie van mantelzorger, etc. pag. 17
Jonge Mantelzorg In 2013 is het thema Jonge Mantelzorg onder de aandacht gebracht in het voortgezet onderwijs. Het doel was bewustwording, en aandacht vestigen op de problemen die jonge mantelzorgers kunnen ervaren. Dit gebeurde door middel van benadering van scholen, sportverenigingen, scouting en muziekverenigingen. Zij hebben een pakket ontvangen met daarin informatie over jonge mantelzorgers. Daarnaast is er in de kranten aandacht besteed aan dit thema. Steunpunt Mantelzorg heeft hier meerdere positieve reacties op gekregen. Dienstverlening Steunpunt Mantelzorg Midden-Delfland heeft een gevarieerd ondersteuningsaanbod; zowel individueel als in groepsverband. Elkaar ontmoeten is belangrijk voor mantelzorgers. In onderstaande grafiek wordt duidelijk waar de accenten liggen.
45 40
Bemiddelen
35
Regelen
30
Informeren
25 20
Begeleiden / ondersteunen
15
Ontmoeten / waarderen
10 5
Overig
0
Individuele ondersteuning Individuele ondersteuning neemt een belangrijke plaats in in het ondersteuningsaanbod. Mantelzorgers komen op afspraak naar een locatie in de drie dorpen. Ze vragen daarnaast met regelmaat een huisbezoek aan, voor informatie en advies of structureel ter ondersteuning van het mantelzorgen. Steunpunt Mantelzorg adviseert ook bij regeltaken. Deze ondersteuning is vooral gericht op het stimuleren en behouden van de zelfredzaamheid van de mantelzorgers. Hulpsoort De aard van vragen van mantelzorgers is overwegend op het terrein van welzijn. Dat wil zeggen psychosociale ondersteuning, vragen over activiteiten en hulpmiddelen. . Nieuwsbrief Naast de activiteiten, heeft Steunpunt Mantelzorg 4 nieuwsbrieven uitgegeven voor mantelzorgers en zorgverleners in Midden-Delfland. De nieuwsbrief is gericht aan mantelzorgers en geeft informatie over mantelzorg, ondersteuningsmogelijkheden en activiteiten voor mantelzorgers in deze regio. Mantelzorgers geven aan het prettig te vinden om geïnformeerd te worden. pag. 18
Dag van de Mantelzorg Jaarlijks wordt de Dag van de Mantelzorg gevierd. In 2013 organiseerde Steunpunt Mantelzorg een bijeenkomst op 8 november. Deze dag had als insteek: mantelzorgers moeten, om het vol te houden, ook goed voor zichzelf zorgen. Daarom werd de bijeenkomst gehouden in samenwerking met Allround Sport in Den Hoorn en daar kregen de deelnemers activiteiten aangeboden in het kader van voeding en beweging. Er waren 21 mantelzorgers aanwezig.
In gesprek met mantelzorgers
Public Relations De werkzaamheden die Steunpunt Mantelzorg verricht zijn nog niet bij iedereen bekend. Door middel van het verspreiden van folders en flyers bij huisartsen, bibliotheken en supermarkten en Wmo loket, en het verzorgen van presentaties, probeert de medewerker bekendheid, bewustwording en begrip te stimuleren. Persberichten Er zijn in de Midden-Delfland Schakel persberichten geplaatst om mensen te informeren over de bijeenkomsten. Daarnaast worden persberichten gebruikt om de bewustwording van mantelzorgers te bevorderen en informatie te geven over de ondersteuning van Steunpunt Mantelzorg. In totaal zijn er 18 persberichten verschenen in de Midden-Delfland Schakel.
pag. 19
Servicepunt Vrijwilligers Het Servicepunt Vrijwilligers heeft diverse taakvelden ter ondersteuning en promotie van vrijwilligerswerk en maatschappelijke stages. Bereik Bij het Servicepunt Vrijwilligers zijn 165 vrijwilligersorganisaties ingeschreven. Zij ontvangen regelmatig kennis, inspiratie en informatie door middel van een nieuwsbrief. In 2013 zijn 4 nieuwsbrieven verzonden. Ook weten inwoners die vrijwilligerswerk zoeken het servicepunt of SWMD te vinden. Het servicepunt brengt graag spelers in onze dorpen bij elkaar, is een verbindende schakel. 14
Goede Doelen
12
Religie
10
Sport Evenementen
8
Kunst en Cultuur
6
Natuur, dieren
4
Muziek, hobby
2
Sociaal werk Belangenbehartiging
0 Schipluiden
Den Hoorn
Maasland
Overig
Aantal vrijwilligersorganisaties per sector, per dorp
Aantal vrijwilligersorganisaties per dorp: Schipluiden: 57 organisaties Den Hoorn: 44 organisaties Maasland: 64 organisaties Totaal: 165 Versterking vrijwilligersorganisaties (scholing vrijwilligers en besturen) Servicepunt Vrijwilligers organiseert met regelmaat workshops voor vrijwilligersorganisaties. In 2013 kon men gebruik maken van het volgende aanbod: 25 NL DOET, inspiratie
20
Sociale Media, 1e 15
Sociale Media, 2e Financieel management
10
Meer vrijwilligers in korte tijd 5
Fondsenavond 1e Fondsenavond 2e
0 aantal deelnemers
Workshops en aantal deelnemers
pag. 20
Bemiddeling naar vrijwilligerswerk, hiervoor zijn de volgende acties verricht: - Het Servicepunt heeft voor 19 mensen een bemiddelende rol vervuld via de vacaturebank. - Twee keer samen met een collega gewerkt aan integratie van dames van buitenlandse komaf naar activiteiten van SWMD. - Een kennismaking georganiseerd en begeleid van zes mensen die met elkaar een culturele uitstapjes wilden maken, naar aanleiding van een oproep van een eenzame man. - Op aanvraag van Jeugdzorg een logeergezin gevonden voor een meisje, zodat haar gezin regelmatig ontlast wordt. - Op aanvraag van CJG een aannemer bereid gevonden om op vrijwillige basis mee te denken in aanpassen van een woning van een gezin met Multi problematiek. - Een nieuwe historicus aangetrokken en bereid gevonden zich vrijwillig in te zetten voor de Historische Vereniging Maasland, na een vraag van de wethouder. Maatschappelijke Stages De stages zijn met ingang van het schooljaar 2013 – 2014 niet meer van overheidswege verplicht. Samenwerkingspartner Lentiz VMBO Maasland besluit de stages op eigen wijze voort te zetten in goede doelenprojecten. Nu er geen financiering meer is voor de MaS ziet het er naar uit dat de meeste scholen stoppen met de MaS. Het servicepunt ziet zeker een rol weggelegd om het jongerenvrijwilligerswerk blijvend te waarderen en waar kan te ondersteunen en te stimuleren. We zullen ook het binnen de school opgebouwde netwerk blijven benutten. Promotie van vrijwilligerswerk Het Servicepunt vraagt gedurende het jaar aandacht voor vrijwilligerswerk, en draagt kennis over via verschillende media: Kranten, WOS, Nieuwsbrieven, Twitter, Facebook en een eigen Website. Op de Dag van de Vrijwilliger, 7 december, is voor de eerste keer de Jonge Vrijwilligersprijs uitgereikt door wethouder mw. Van Nimwegen. Hiermee willen we aandacht vragen en waardering uiten voor jongeren in het vrijwilligerswerk. Er waren 5 inzendingen. De prijs zal om het jaar uitgereikt worden. In de tussenliggende jaren reiken we de Vrijwilligersprijs uit aan een volwassene. Een docent van het Lentiz VMBO Maasland droeg “zijn jongens” van het Leerwerktraject voor voor de Jonge Vrijwilligersprijs. Zij konden niet meedingen naar de prijs, maar mw. Van Nimwegen bracht hen een bezoek en sprak lovende woorden.
pag. 21
NL Doet In 2011 introduceerde het Servicepunt ‘NL Doet’ bij organisaties en dorpsgenoten. Dit is een landelijke actie van het Oranjefonds om vrijwilligerswerk te promoten en mensen te motiveren zich op deze dagen (en hopelijk blijvend) in te zetten.. Sindsdien zijn er jaarlijks 10 klussen in Midden-Delfland. Het college van B & W ging aan de slag als vrijwilliger, en samen met hen nog tientallen anderen. Het servicepunt benaderde in 2013 ook ambtenaren, ondernemersverenigingen, Lionsclub Maasland. Er waren twee collegiale teams aan het werk: Wonen MiddenDelfland en Welzijn Midden-Delfland staken gezamenlijk de handen uit de mouwen.
Uitreiking Jonge Vrijwilligersprijs
Project “Aan de Slag” In januari 2015 wordt de Participatiewet ingevoerd. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt gaan dan een bijdrage leveren aan de samenleving. Om hiermee ervaring op te doen heeft SWMD samen met Gemeente Midden-Delfland project “Aan de Slag” vormgegeven en uitgevoerd. Hierbij zijn 10 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bemiddeld naar een vrijwilligersorganisatie waarbij ze twee keer per week actief waren. Het project is met succes afgerond en de uitkomst is verwerkt in een rapportage. Maatschappelijk betrokken ondernemen Ondernemers kunnen hun lokale betrokkenheid vormgeven in samenwerking met de non-profit sector. Beiden hebben iets te vragen en iets te bieden, samenwerken is winst voor allebei. In gesprekken met ondernemersverenigingen bleek dat er veel verbindingen zijn tussen ondernemers en verenigingen. Voorbeelden zijn uitleen van materialen, en het doneren van geld of goederen. Dat is natuurlijk heel mooi en dit blijft belangrijk. Het servicepunt wil daarnaast inzetten op bewustwording bij de non-profit organisaties (inclusief scholen / zorg / kinderopvang) op het punt: wat heb ik een ondernemer te bieden? Wat is mijn kapitaal? En ondernemers tegemoet komen door het organiseren van een regelmatige netwerkgelegenheid met non-profit sector, zodat vragen vanuit verenigingen zich meer daar concentreren. Om e.e.a. vorm te geven heeft de consultent de training tot MBO-intermediair van MVO-Nederland met succes gevolgd en is er contact gelegd met Bedrijf en Samenleving Delft pag. 22
Dienstverlening Gezamenlijke Maaltijd Vrijwilligers van SWMD organiseren 12 keer per jaar een open maaltijd in Den Hoorn en Schipluiden. In Den Hoorn zijn gemiddeld 16 deelnemers, in totaal werden 180 maaltijden besteld. In Schipluiden ligt het gemiddelde op 27 deelnemers, met in totaal 312 maaltijden. In Singelhof kunnen mensen twee keer per week eten in het restaurant, op maandag en vrijdag, hier zijn gemiddeld 25 deelnemers. In totaal zijn er het afgelopen jaar 2523 maaltijden genuttigd in het restaurant. Daarnaast is maandelijks een themadiner georganiseerd, met gemiddeld 32 gasten en in totaal 288 maaltijden. Thuisadministratie SWMD biedt vanaf 2011 de dienst Thuisadministratie. Dat wil zeggen dat mensen die begeleiding of ondersteuning nodig hebben bij het voeren van hun administratie, een beroep kunnen doen op een vrijwilliger. De ouderenadviseur coördineert deze dienst, zij verzorgt ook de intake. Ze heeft 8 vrijwilligers geworven en opgeleid, maar er werd slechts 2 keer een beroep gedaan op de dienst Thuisadministratie. Begeleiding bij ziekenhuisbezoek en boodschappen. In 2011 is ook gestart met een nieuwe dienst waarbij vrijwilligers mensen incidenteel begeleiden bij de boodschappen, of bij ziekenhuisbezoek. Hiervoor hebben zich 3 vrijwilligers gemeld en er is 5 keer gebruik van gemaakt in de drie dorpen. Daarnaast is er bij drie mensen sprake van structurele hulp door vrijwilligers bij de boodschappen.
Sport en beweging Het is voor iedereen belangrijk om voldoende en verantwoord te bewegen. Regelmatig bewegen bevordert de vitaliteit en regelmatig bewegen met een groep deelnemers is bovendien erg gezellig. Veel ouderen voelen zich niet meer thuis bij de reguliere sportverenigingen omdat het tempo te hoog ligt, omdat ze worden geconfronteerd met hun beperkingen, en omdat ze geen aansluiting vinden bij de andere leden. Een aantal sportverenigingen in Midden-Delfland houdt hier rekening mee en zij organiseren een speciale activiteit voor de senioren binnen de club. Daarnaast biedt SWMD in de dorpen aan ouderen de mogelijkheid om te bewegen in hun eigen tempo, samen met andere ouderen. Hierdoor ligt de nadruk op de mogelijkheden en niet op de beperkingen. Tevens komen er nieuwe sociale contacten uit voort. Een aantal activiteiten wordt begeleid door vakkrachten. Hierdoor is er sprake van verantwoord bewegen. In totaal zijn er 8 vakkrachten werkzaam voor SWMD.
pag. 23
Bewegingsactiviteiten met aantal personen wat wekelijks deelneemt: Activiteit Koersbal Jeu de Boules Gymnastiek Bewegen op Muziek Internationaal dansen Yoga Zit-Fit Nordic Walking Totaal
Den Hoorn 18 20 27 14 7
Schipluiden 15 -
20
-
Maasland 23 15 17 28 14 20 25 15
106
15
161
Recreatie en ontmoeting Recreatieve activiteiten bieden ouderen de mogelijkheid om mensen te ontmoeten, en om hun hobby te beoefenen. Deze activiteiten zijn van groot belang omdat er in de kleine woonkernen van Midden-Delfland weinig extra aanbod is op dit gebied. Recreatieve activiteiten, wekelijks, aantal deelnemers: Activiteit Handwerkgroep Bridgen Kaart- spelmiddag Ouderenkoor Soosactiviteiten Hobbyclub Koffie ochtend Sjoelen Biljarten Totaal
Den Hoorn 14 194 44 45 4 16 30 52
Schipluiden 24 32 12 38 20 20 -
Maasland 30 50 50 38 20 5
399
146
190
Maandelijkse en incidentele activiteiten, aantal deelnemers: Activiteit Kerstviering Koninginnedag Bevrijdingsdag Modeshows Bingo Spelletjesavond Filmavond Zondagmiddaginloop Oudejaarsavond Totaal
Den Hoorn 90 n.v.t 55 55 45 -
Schipluiden 80 45 40 50 25 -
-
-
Maasland 240 120 75 50 55 25 50 25 25
391
240
608 pag. 24
Zomeractiviteiten Den Hoorn Voor het eerst is er een aantal zomeractiviteiten georganiseerd in Den Hoorn: - Seniorencafé 50 deelnemers - Lezing en excursie vleermuizen: 20 deelnemers - High Tea 40 deelnemers Schipluiden: - Koffie aan de Kade
30 deelnemers
Maasland: - Fietstochten - Brunch - Zomerfit - Rolstoelwandelen
20 deelnemers per keer 12 deelnemers 35 deelnemers per keer 25 deelnemers per keer
Vakantieweken In Den Hoorn, Schipluiden en Maasland bestond de mogelijkheid om mee te gaan met een vakantieweek. Deze weken worden georganiseerd door vrijwilligers. Incidentele activiteiten Naast alle genoemde activiteiten organiseren vrijwilligers in Maasland met regelmaat een extra activiteit zoals een toneelstuk, dansavond, concert, etc. In Schipluiden en Den Hoorn worden regelmatig door andere verenigingen extra activiteiten georganiseerd voor senioren, en daarom niet door SWMD.
Educatie en vorming Gedurende het leven krijgt elk mens te maken met veranderingen in de maatschappij. Om te kunnen blijven meedoen, is het belangrijk om je te blijven ontwikkelen. Daarnaast is het altijd goed om nieuwe vaardigheden aan te leren, zodat mensen actief en betrokken blijven. SWMD organiseert speciaal voor ouderen cursussen zodat ze langer zelfstandig kunnen functioneren. Het kan gaan om het ontwikkelen van een nieuwe hobby, of om praktische vaardigheden zoals het leren omgaan met de computer. In Schipluiden is geen cursusaanbod, daar is (nog) geen vraag naar. Cursus aanbod in Den Hoorn Bridge cursus Tekenen Engelse les Kennismaken met de computer E-mail en Internet iPad introductie
8 cursisten 12 cursisten 14 cursisten 16 cursisten 16 cursisten 15 cursisten
pag. 25
Cursus aanbod in Maasland Ipad introductie Schilderen
30 cursisten 8 cursisten
Cursus Dag van de Ouderen In alle kernen is aandacht besteed aan de Nationale Dag van de Ouderen, overal rond een ander thema. De invulling en uitvoering van de vieringen is een samenwerking tussen de lokale ouderenbonden en SWMD. In Schipluiden namen 65 mensen deel aan het programma. In Maasland bezochten 95 mensen het programma in het kader van MiddenDelfland. In Den Hoorn waren er 120 deelnemers voor een dag die in het teken stond van valpreventie.
pag. 26
