VOORWOORD DE INFORMATIEREVOLUTIE IN HET BEDRIJFSLEVEN EN HET MANAGEMENT: DE OPKOMENDE DIGITALE ONDERNEMING

xviii

VOORWOORD Bedrijfsinformatiesystemen (negende editie) is gebaseerd op het principe dat kennis van informatiesystemen noodzakelijk is voor het creëren van competitieve ondernemingen, het managen van wereldwijd opererende organisaties en het aanbieden van producten en diensten aan klanten. Een van de belangrijkste vragen waar managers vandaag de dag mee te maken krijgen is hoe ze een optimaal rendement krijgen van hun investeringen in informatiesystemen. Een van de centrale aandachtspunten in dit boek is dan ook managers te helpen bij het nemen van betere beslissingen over technologie en om hen te helpen de maximale waarde uit hun investeringen in informatietechnologie te halen. We doen dit deels door te beschrijven hoe echte managers en organisaties tegenwoordig beslissingen nemen, en deels door analytische concepten te bieden die bruikbaar zijn bij het nemen van beslissingen in de toekomst. Dit boek biedt een introductie tot bedrijfsinformatiesystemen en zal voor studenten een onmisbare hulp zijn bij de voorbereidingen voor een succesvolle carrière.

DE INFORMATIEREVOLUTIE IN HET BEDRIJFSLEVEN EN HET MANAGEMENT: DE OPKOMENDE DIGITALE ONDERNEMING Een voortdurende stroom van innovaties op het gebied van informatietechnologie, van het internet en draadloze netwerken tot digitale telefonie en kabelsystemen, zorgt voor continue veranderingen in het bedrijfsleven. Deze voortdurende stroom van innovaties helpt ondernemers en vernieuwende traditioneel gevormde organisaties bij het maken nieuwe ondernemingsmodellen, het afbreken van oude modellen, complete industrieën op hun kop te zetten, nieuwe bedrijfsprocessen te ontwerpen en de manier te veranderen waarop van dag tot dag zaken worden gedaan. De groei van internet, wereldwijde handel en de opkomst van informatie-economie hebben het belang van informatiesystemen in het bedrijfsleven en in het management danig vergroot. Het is van groot belang dat studenten begrijpen hoe informatietechnologie het bedrijfsleven en zakelijke markten verandert en welke kant ze uitgaan, gezien de blijvende veranderingen op dit gebied in de nabije toekomst. Ondernemingen kunnen internet en netwerktechnologieën gebruiken om meer werk elektronisch uit te voeren en om fabrieken, kantoren en verkoopteams overal ter wereld aan elkaar te koppelen.Vooraanstaande ondernemingen als Cisco Systems, Dell Computer en Procter & Gamble breiden deze netwerken uit naar leveranciers, klanten en andere groepen buiten de organisatie, zodat ze direct kunnen reageren op behoeften van klanten en verschuivingen op de markt. De managers van Cisco Systems kunnen informatiesystemen gebruiken om hun boekhouding ‘virtueel sluitend te maken’ en financiële overzichten te genereren op basis van de laatste cijfers voor opdrachten, kortingen, inkomsten, productmarges en personeelskosten. Managers kunnen hun resultaten constant op alle niveaus van de organisatie analyseren. Deze digitale integratie, zowel binnen als buiten de onderneming, van het magazijn tot in de vergaderzaal, van leverancier tot klant, verandert de manier waarop we een onderneming organiseren

Laudon_boek.indb xviii

4/28/06 14:36:32

VOORWOORD

xix

en coördineren. Uiteindelijk leiden deze veranderingen tot volledig digitale ondernemingen, waarin alle interne ondernemingsprocessen en relaties met klanten en leveranciers digitaal zijn geregeld. In digitale ondernemingen is de informatie die beslissingen ondersteunt, altijd en overal binnen de organisatie beschikbaar.

OVERZICHT VAN HET BOEK Bedrijfsinformatiesystemen bestaat uit vijftien hoofdstukken die zijn verdeeld over vier delen. Deel 1: Organisaties, management en de netwerkonderneming, gaat in op de organisatorische basis van informatiesystemen. Dit deel beschrijft de kritische rol die verschillende typen systemen spelen binnen organisaties en de grote veranderingen die gepaard gingen met de opkomst van het internet en de digitale integratie van de onderneming. Daarnaast behandelt het de noodzaak om het rendement van investeringen in informatiesystemen aantoonbaar te maken. De hoofdstukken in dit deel bieden een uitgebreide introductie van daadwerkelijk gebruikte systemen, waarbij de nadruk ligt op de relatie ervan met organisaties, management, bedrijfsprocessen en strategie. Deel 2: IT-infrastructuur, biedt de technische basis voor een goed begrip van informatiesystemen. Het gaat in op de technologische en managementvragen die spelen bij het IT-infrastructuur van de organisaties. Hoofdstuk 5 - 8 beschrijven de moderne hardware- en softwareplatforms en behandelen technologieën voor gegevensbeheer en communicatie, met speciale nadruk op het internet, draadloze netwerktechnologieën en de convergentie van computers en telecommunicatie. Hoofdstuk 9 gaat over beveiliging van informatiesystemen. Dit hoofdstuk is een afspiegeling van de huidige stand van zaken van informatiebeveiliging en de noodzaak voor strengere beveiligingseisen. Deel 3: Ondersteuningssystemen voor management en organisatie in de digitale onderneming, beschrijft de rol van informatiesystemen in de verbetering van bedrijfsprocessen en het besluitvormingsproces door de gehele organisatie. De hoofdstukken 10 en 11 gaan over de belangrijkste bedrijfsapplicaties voor digitale integratie: enterprisesystemen en systemen voor supply chain management (SCM), customer relationship management (CRM) en kennismanagement. Dit deel gaat bovendien over business intelligence, beslissingsondersteuning en managementsystemen die de prestaties van de onderneming helpen verbeteren en die waarde toevoegen door managers en medewerkers te helpen betere beslissingen te nemen. Deel 4: Informatiesystemen bouwen en beheren, concentreert zich op de bouw en het beheer van systemen in organisaties. De hoofdstukken 13 en 14 beschrijven hoe ondernemingen informatiesystemen kunnen gebruiken om hun organisatie en bedrijfsprocessen te herontwerpen, waarbij de nadruk ligt op de noodzaak om inzicht te hebben in de bedrijfswaarde van een systeem en de noodzaak om systeemgerelateerde organisatieverandering te managen. Hoofdstuk 15 beschrijft de problemen waarmee rekening moet worden gehouden bij het ontwerp en management van internationale informatiesystemen, inclusief het management van offshore softwareoutsourcing en wereldwijde teams.

Overzicht van de hoofdstukken Elk hoofdstuk bevat de volgende onderdelen: leerdoelen van het hoofdstuk; een openingscase waarin een onderneming wordt beschreven en het thema en het belang van het hoofdstuk worden verduidelijkt;

• •

Laudon_boek.indb xix

4/28/06 14:36:33

xx

VOORWOORD

• • • • • • • • • • •

een diagram waarin het voorbeeld wordt geanalyseerd in termen van het management-, organisatie- en technologiemodel dat in het hele boek wordt gebruikt; een afsluitend onderdeel over mogelijkheden, uitdagingen en oplossingen voor het management; een onderdeel ‘IT in jouw bedrijf ’ waarin de verschillende bedrijfsfuncties aan de onderwerpen in het hoofdstuk worden gelinkt; een samenvatting van het hoofdstuk, gebaseerd op de leerdoelen; een lijst met belangrijke termen; herhalingsvragen waarmee de kennis van de in het hoofdstuk behandelde stof kan worden getoetst; discussievragen waarin de grotere thema’s van het hoofdstuk aan de orde komen een softwareoefening waarbij studenten softwaretools moeten toepassen om oplossingen te vinden voor realistische problemen, gebaseerd op de concepten in de hoofdstukken; een Dirt Bikes-project; een e-commerce- of e-businessproject; een groepsproject om samenwerkings- en presentatievaardigheden te ontwikkelen.

NIEUW IN DEZE NEGENDE EDITIE Deze negende editie van Bedrijfsinformatiesystemen is grondig herschreven om managers een zo goed mogelijk inzicht te geven in hoe ze een zo groot mogelijk rendement uit hun investeringen halen. De tekst en de cases beschrijven hoe informatiesystemen bijdragen aan betere managementbeslissingen, efficiëntere bedrijfsprocessen en grotere ondernemingswinst. Elk hoofdstuk gaat in op de organisatorische en managementfactoren die de onderneming helpen te profiteren van hun investeringen in informatietechnologie. Deze editie werpt ook licht op de nieuwe kansen voor het verbeteren van bedrijfsprestaties door het gebruik van de modernste technologieën die computing en communicatie veranderen. De volgende inhoudelijke features geven deze nieuwe richting aan.

Hoofdstuk over IT-infrastructuur en –platforms Een compleet nieuw hoofdstuk over informatietechnologie (IT)-infrastructuur en -platforms (hoofdstuk 5) komt in de plaats van het hoofdstuk over hardware en software in eerdere edities. In plaats van de aandacht te richten op de werking van hardware en software, biedt dit nieuwe hoofdstuk een overzicht en technologie- en dienstencomponenten van IT-infrastructuur en de belangrijkste trends op het gebied van hardware- en softwareplatforms. Het hoofdstuk onderzoekt de vermogens van grote technologieleveranciers en de belangrijkste technologieën die managers helpen bij het nemen van de juiste beslissingen over de te gebruiken IT- en dienstenplatforms voor hun ondernemingen.

Hoofdstuk over de draadloze revolutie Draadloze technologie heeft een geheel nieuw platform gecreëerd voor het leveren van producten en voor communicatie met klanten en leveranciers. We zijn van mening dat draadloze systemen zo alomtegenwoordig en krachtig zijn dat het onderwerp zijn eigen hoofdstuk verdient (hoofdstuk 8). Dit hoofdstuk behandelt diepgaand de technologieën voor draadloze netwerken en draadloze applicaties. We gaan

Laudon_boek.indb xx

4/28/06 14:36:33

VOORWOORD

xxi

hierbij in op mobiele systemen en netwerkgeneraties, draadloze gegevensnetwerken en internettoegang (Bluetooth, Wi-Fi, WiMax en breedbanddiensten), draadloze netwerkstandaarden, m-commerce, RFID-systemen en andere toepassingen waar draadloze technologie grote impact heeft.

Hoofdstuk over enterprisetoepassingen voor digitale integratie Er is een heel nieuw hoofdstuk (10) gewijd aan supply chain management, customer relationship management, enterprisesystemen en enterprisetoepassingen die kunnen worden gebruikt in platforms voor nieuwe veelzijdige diensten. Het legt uit hoe deze toepassingen werken, hoe ze waarde leveren aan het bedrijf, en de uitdaging voor het succesvolle ontwerp en gebruik ervan.

Hoofdstuk over beveiliging en beheer van informatiesystemen In de vorige edities kwam beveiliging en beheer aan de orde in een van de laatste hoofdstukken van het boek. Dit onderwerp is zo belangrijk geworden dat we het eerder in het boek behandelen, in hoofdstuk 9, direct volgend op de hoofdstukken over informatietechnologie. Het hoofdstuk is volledig herschreven voor een diepgaande behandeling van internetbeveiliging; uitdagingen voor de beveiliging van draadloze; juridische maatregelen, zoals Sarbanes-Oxley en HIPAA, voor de waarborging van veiligheid en privacy; het organisatorische, management- en technologische framework voor een up-to-date beveiligingsbeheer; en computer forensics.

Hoofdstuk over telecommunicatie, netwerken en het internet In eerdere edities werden telecommunicatie en internet behandeld als aparte onderwerpen. Dit is niet langer mogelijk. Het internet is op om weg om de dominante netwerkstandaard te worden voor zowel spraak- als datacommunicatie, en het onderscheid tussen providers van spraak-, kabel- en internetdiensten verdwijnt. Dit nieuwe hoofdstuk (6) gaat in op de convergentie van computer- en communicatietechnologie en de opkomst van internettechnologie voor de integratie van spraak-, video- en datacommunicatie in één enkel netwerk.

Hoofdstuk over kennismanagement Kennismanagementsystemen vormen een van de belangrijkste enterpriseapplicaties, en een van de snelst groeiende softwareapplicaties in het hedendaagse bedrijfsleven. Het nieuwe hoofdstuk 11 biedt een diepgaande bespreking van de belangrijkste, ondernemingsbrede kennismanagementsystemen voor het vastleggen, verspreiden en toepassen van organisatorische kennis. De hoofdstuk laat zien hoe ondernemingen deze ondernemingsbrede kennismanagementsystemen gebruiken met kenniswerkersystemen en intelligente technieken om de prestaties van de onderneming en besluitvorming door het management te verbeteren.

Onderdeel ‘Mogelijkheden, uitdagingen en oplossingen voor het management’ We hebben het onderdeel ‘Managementuitdagingen’ vervangen voor een nieuw onderdeel ‘Mogelijkheden, uitdagingen en oplossingen voor het management’ aan het eind van elk hoofdstuk om meer nadruk te leggen op relevante managementproblematiek.

Actuele onderwerpen Naast de behandeling van de nieuwe digitale onderneming die we al hebben beschreven, bevat deze editie ook up-to-date informatie over onderwerpen als: Wi-Fi, WiMax en EV-DO draadloze netwerken (hoofdstuk 8)

•

Laudon_boek.indb xxi

4/28/06 14:36:34

xxii

VOORWOORD

• • • • • • • • • • • • •

uitdagingen bij de beveiliging van Wi-Fi-netwerken (hoofdstuk 9) RFID-systemen (hoofdstuk 8) Internettelefonie (VoIP) (hoofdsstuk 7) Digitale convergentie (van telecommunicatie- en computerplatforms) (hoofdstuk 5 en 7) Computer forensics (hoofdstuk 9) Grid computing, edge computing en autonomic computing (hoofdstuk 5) Webservice en servicegerichte architectuur (hoofdstuk 5) Nanotechnologie (hoofdstuk 5) 3G mobiele netwerken (hoofdstuk 8) Draadloze sensornetwerken (hoofdstuk 8) Gevolgen voor informatiesystemen van Sarbanes-Oxley, HIPAA en andere overheidsreguleringen (hoofdstuk 9) Business intelligence (hoofdstuk 12) Strategische informatiesystemen voor bedrijfsecosystemen (hoofdstuk 3)

Veel aandacht voor outsourcing Hoofdstuk 15, Management van internationale informatiesystemen, gaat uitgebreid in op de uitdagingen van het managen van internationale outsourcing en mondiale teams. In hoofdstuk 5, IT-infstractuur en -platforms, wordt aandacht besteed aan hardware- en softwareoutsourcing.

DIDACTISCHE PLUSPUNTEN VAN DIT BOEK Geïntegreerd raamwerk voor het beschrijven en analyseren van informatiesystemen Informatiesystemen worden in een geïntegreerd raamwerk weergegeven, waarin management, organisatie en technologie samenwerken. Dit raamwerk wordt in het hele boek gebruikt om informatiesystemen en problemen te beschrijven en analyseren.

Voorbeelden uit de dagelijkse realiteit In de hele tekst staan voorbeelden uit de praktijk van zakelijke en publieke organisaties. Meer dan honderd bedrijven uit de hele wereld worden besproken in korte en lange cases en in voorbeelden die zijn geïntegreerd met de tekst.

Casemateriaal Het boek biedt een variëteit aan cases aan de hand waarvan studenten kunnen zien hoe concepten in de praktijk werken en waaraan ze hun kennis van echte problemen en scenario’s kunnen toetsen. Elk hoofdstuk bevat een openingscase en twee Focus op-kaders. Het boek sluit af moet drie lange internationale cases. Deze editie legt meer de nadruk op het oplossen van problemen en het uitvoeren van projecten dan eerdere edities, met nieuwe leerprojecten om studenten te helpen beter grip te krijgen op de concepten die in de tekst worden besproken.

Diverse praktijkopdrachten Doorlopende case Een doorlopende case aan het eind van elk hoofdstuk biedt

de studenten mogelijkheid om hun kennis toe te passen op een realistisch bedrijfscenario van de gesimuleerde, snel groeiende onderneming ‘Dirt Bikes’ . Voorbeelden van opdrachten zijn: analyse van de supply chain van Dirt Bikes

• Laudon_boek.indb xxii

4/28/06 14:36:34

VOORWOORD

• • •

xxiii

het vaststellen van de mogelijkheden van kennismanagement voor Dirt Bikes het ontwerpen van een volgsysteem voor de training en vaardigheden van personeel herontwerpen van de database van Dirt Bikes voor CRM

Softwareoefeningen voor het toepassen van kennis Elk hoofdstuk bevat een realistische softwareoefening waarin studenten een oplossing leren ontwikkelen met software voor spreadsheets, databases, websiteontwikkelprogramma’s of elektronische presentaties. Een aantal van deze oefeningen vereist dat de studenten deze softwaretools toepassen in webactiviteiten. De oefeningen gaan onder andere over het verbeteren van supply chain management (hoofdstuk 2), kapitaalbudgettering (hoofdstuk 14), CRM (hoofdstuk 13) en het uitvoeren van een break-evenanalyse en een gevoeligheidsanalyse (hoofdstuk 12). Op de website behorende bij dit boek (zie verderop) zijn de benodigde bestanden te vinden. E-commerce- en e-businessprojecten Elk hoofdstuk bevat een e-commerce of e-

businessproject. Studenten kunnen de interactieve software op verschillende websites van bedrijven en andere webtools gebruiken om de ondernemingsproblemen, die betrekking hebben op de concepten in het hoofdstuk, op te lossen. Deze projecten dagen studenten uit hun vaardigheden in te zetten bij het onderzoek van bronnen op het internet. Uitgebreide projecten Elk deel wordt afgesloten met een langer en uitgebreider projecten. Deze projecten vereisen dat studenten de concepten uit eerdere hoofdstukken toepassen op complexe problemen die zij binnen ondernemingen, die steeds digitaler gericht worden, kunnen tegenkomen. Deze projecten zijn: de analyse van bedrijfsprocessen voor een enterprisesysteem (deel I); de creatie van een nieuwe internetonderneming (deel II); het ontwerpen van een enterprise-informatieportal (deel III); het herstructureren van ondernemingsprocessen (deel IV);

• • • •

Aandacht voor de bedrijfstoepassingen van bedrijfsinformatiesystemen Het onderdeel ‘IT in jouw bedrijf ’ laat zien hoe de onderwerpen die in het hoofdstuk aan bod zijn geweest een rol spelen in de belangrijkste bedrijfsfuncties: financiën en boekhouding, human resources, productie en verkoop en marketing. Met paginanummers wordt aangegeven waar in het hoofdstuk de specifieke onderwerpen worden besproken.

SUPPLEMENTEN Websites bij het boek Bedrijfsinformatiesystemen gaat vergezeld van twee websites: een Nederlandse en de originele Engelstalige. Op de vrij toegankelijke Nederlandse website (www.pearsoneducation.nl/laudon) zijn extra cases, oefenmateriaal, powerpoints en online testmogelijkheden te vinden.Verder staan er de (Engelstalige) bestanden die nodig zijn bij het maken van de oefeningen in het boek. Op deze Nederlandse site kun je ook terecht voor toegang tot de Engelstalige site (www.prenhall.com/laudon). Op de site vind je onder andere mogelijkheden realtime nieuwsberichten te lezen (IS-gerelateerde nieuwsartikelen die worden verzameld door een team van deskundigen en die worden ondersteund door oefeningen en activiteiten) en internetoefe-

Laudon_boek.indb xxiii

4/28/06 14:36:35

xxiv

VOORWOORD

ningen te doen. Deze oefeningen moedigen studenten aan om kritisch na te denken bij het zoeken naar geschikte bronnen op internet en om hun studie van bedrijfsinformatiesystemen via internet op een hoger plan te brengen.

Ondersteunend materiaal voor docenten Op of via de Engelstalige website bij dit boek (www.prenhall.com/laudon) is aanvullend Engelstalig materiaal te verkrijgen voor docenten. De site zelf bevat de nodige hulpmiddelen: een docentenhandleiding, extra cases, multiple-choice- en andere vragen, groepsprojecten, en PowerPoint-presentaties die zowel door studenten als door docenten kunnen worden gedownload. Daarnaast is er een cd-rom verkrijgbaar met onder meer extra bronnen, een test item file en een image library. Neem voor meer informatie over deze supplementen – en over de manier waarop ze te bestellen zijn – contact op met de uitgever, via [email protected].

Online cursussen Veel materiaal van Pearson Education – waaronder de inhoud van dit boek – kan worden gebruikt voor online, op maat gesneden cursussen. Pearson Education heeft samen met Blackboard een eigen online coursemanagementsysteem ontwikkeld, OneKey, waarmee onder meer de inhoud van dit boek onderdeel kan worden van een gemakkelijk te gebruiken, geheel naar eigen inzicht in te vullen elektronische leeromgeving. Meer informatie is te vinden op www.prenhall.com/onekey. OneKey is beschikbaar in WebCT-, Blackboard- en CourseCompass-formaat. Over de mogelijkheden van deze systemen kunt u ook contact opnemen via docent@pearson. com.

DANKWOORD De productie van een boek vraagt altijd veel energie en bijdragen van een groot aantal mensen. We willen al onze redacteuren bedanken voor hun enthousiasme, inzicht en steun tijdens de afgelopen jaren. Bob Horan heeft de ontwikkeling van deze editie uitstekend begeleid. We zijn ook Jeff Shelstad dankbaar voor zijn steun. We bedanken Debbie Clare, senior marketingmanager, voor haar uitstekende marketingwerkzaamheden. We bedanken Lori Cerreto voor haar leiding tijdens het voorbereiden deze editie. Pat Smythe, Renata Butera, Sharon Anderson en Shirley Webster danken we voor productie van dit boek onder deze uitzonderlijk ambitieuze deadline. Onze speciale dank gaat naar de auteurs van de supplementen voor deze editie en Lawrence Anderson voor zijn bijdrage aan hoofdstuk 6, Gegevensbeheer. Wij zijn veel dank verschuldigd aan Kenneth Rosenblatt en Diana R. Craig voor hun zeer waardevolle hulp tijdens de voorbereidingen van dit boek . De Stern School of Business aan de universiteit van New York en de faculteit Information Systems hebben een zeer speciale leeromgeving geboden, waarin wij en anderen konden nadenken over bedrijfsinformatiesystemen. Speciale dank gaat naar de professoren Vasant Dhar, Foster Provost, Roy Radner en Alex Tuzhilin voor het bieden van kritische feedback en steun. Professor William H. Starbuck van de managementfaculteit aan NYU heeft waardevolle opmerkingen en inzichten geboden tijdens ons gezamenlijk seminar over organisatietheorie. Professor Edward Stohr van het Stevens Institute of Technology, de professoren Al Croker en Michael Palley van Baruch College en NUY, professor Thomas J. Housel van de Naval Postgraduate School en professor Donald Marchand van de Internatio-

Laudon_boek.indb xxiv

4/28/06 14:36:35

VOORWOORD

xxv

nal Institute for Management Development zijn we dankbaar voor hun bijdragen. Een van onze doelstellingen was het schrijven van een boek dat gezaghebbend was, dat verschillende ideeën over bedrijfsinformatiesystemen zou behandelen en dat een academisch veld zou helpen definiëren. We hebben contact opgenomen met een groot aantal onderzoekers op dit gebied, die ons hebben geholpen ons doel te bereiken. Speciale dank voor de negende editie gaat uit naar: Rahul C. Basole, Georgia Institute of Technology; Timothy Kayworth, Baylor University; Robert Lee, Chapman University; Lannes L.Morris-Murphy, Troy State University; Peter J. Natale, Regent University; Alan Graham Peace,West Virginia University; Kala Chand Seal, Loyola Marymount University; Troy Strader, Drake University; David Teneyuca, Schreiner University en Jennifer Williams, University of Southern Indiana. Voor de Nederlandse editie is dankbaar gebruik gemaakt van de kritische bijdragen van Wim van Grembergen (Universiteit Antwerpen/Universiteit Antwerpen Management School) en van Theo Thiadens (Avans Hogeschool).

– K.C.L. – J.P.L.

OVER DE AUTEURS Kenneth C. Laudon is hoogleraar Informatiesystemen aan de Stern School of Business van de universiteit van New York. Hij heeft een BA in economie van Stanford en een PhD van de universiteit van Columbia. Hij heeft elf boeken geschreven over informatiesystemen, organisaties en maatschappelijke kwesties. Professor Laudon heeft ook meer dan veertig artikelen geschreven over de sociale, organisatorische en managementgerelateerde gevolgen van informatiesystemen, privacy, ethiek en multimediatechnologie. Professor Laudon onderzoekt momenteel de planning en het management van grootschalige informatiesystemen en multimedia-informatietechnologie. Hij ontving eerder beurzen van de Amerikaanse National Science Foundation om de evolutie van nationale informatiesystemen te onderzoeken bij sociale-zekerheidsinstellingen, de belastingdienst en de FBI. Een deel van zijn onderzoek houdt zich bezig met computergerelateerde organisatorische en beroepsmatige veranderingen binnen grote organisaties, veranderingen in managementideologieën, veranderingen in openbaar beleid en het begrip van productieveranderingen binnen de kennissector. Ken Laudons hobby is zeilen. Jane Price Laudon is managementconsultant voor informatiesystemen en auteur van zeven boeken. Haar specialismen zijn onder andere systeemanalyse, gegevensbeheer, onderzoek naar bedrijfsinformatiesystemen, software-evaluatie en het lesgeven aan managers over het ontwerpen en toepassen van informatiesystemen. Jane ontving haar PhD van de universiteit van Columbia, haar MA van Harvard en haar BA van Barnard College. Zij heeft gedoceerd aan de universiteit van Columbia en de Graduate School of Business aan de universiteit van New York. Ze is al haar hele leven geïnteresseerd in oosterse talen en volkeren. De Laudons hebben twee dochters, Erica en Elizabeth.

Laudon_boek.indb xxv

4/28/06 14:36:36

xxvi

VOORWOORD

Nederlandse bewerking Wim Van Grembergen is gewoon hoogleraar aan de faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen (UA) en executive professor aan de Universiteit Antwerpen Management School (UAMS). Zijn huidig onderwijs en onderzoek betreft de thema’s IT-governance, IT-strategie, IT-performancemanagement, en de IT-balanced scorecard. In het kader van zijn IT Alignment and Governance (ITAG) Research Institute (www.umas.be/itag) verricht hij onderzoek ter ondersteuning van de verdere ontwikkeling van het standaard IT controle model COBIT. Dr.Van Grembergen publiceerde in 2003 Strategies for information technology governance. Een nieuw boek Implementing IT governance: models, practices and cases is momenteel in voorbereiding. Theo Thiadens is sinds november 2004 lector ICT-servicemanagement bij de Avans Hogeschool. Daarnaat geeft hij les aan de universiteiten van Groningen, Twente, Tilburg en Amsterdam in informatie en ICT-management. Hetzelfde doet hij bij de Open Universiteit en de Erasmus universiteit. Zijn onderwijs staat op de website www.ict-management.com. Theo Thiadens werkte hiervoor in diverse functies bij ondermeer de politie, de IB groep, het Kadaster, het ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, IBM, Foxboro en de Koninklijke Marine. Hij studeerde regeltechniek aan de universiteiten van Twente en Cambridge (UK), rechten aan de universiteit van Utrecht en promoveerde aan de universiteit van Delft.

Laudon_boek.indb xxvi

4/28/06 14:36:36