Inhoudsopgave Voorwoord
2
Historische Vereniging knapt grafstenen op
3
De dienstjes van Janna Wiersema-Hoeksema Terugblik op het weer in Ten Post De haarvlecht Exposities Uit onze archieven Uit de stads- en dorpskroniek van J. B. Vinhuizen Groningana
VOORWOORD Met veel plezier presenteren wij de nieuwe Kroniek. Alweer de 19e jaargang. Wij hopen dat u het blad met genoegen zult lezen. Ik zeg graag dank aan iedereen die heeft bijgedragen aan het vervaardigen van deze Kroniek. Het jaar 2008 is voor de Historische Vereniging een jaar vol activiteiten geweest. Allereerst is het project ‘Pastoor’ een heel eind opgeschoten en het blijkt dat er zo veel foto’s boven water zijn gekomen dat de productie van het boek naar 2009 opgeschoven moest worden. Het opknappen van de begraafplaats heeft een aanvang genomen in het voorjaar en zal later worden doorgezet. In deze Kroniek vindt u hiervan een verslag. Ook, door dezelfde auteur Rini Doff, is er een interview met mevrouw Janna Wiersema-Hoeksema. Toevalligerwijs sluit dit interview uitstekend aan bij een tv-serie die onlangs op TV Noord was en waarin Groningers op leeftijd over hun ervaringen als jeugdig dienstmeisje op de boerderij vertelden. Verder is er een greep uit ons eigen archief door J. Langeland. Over sagen en historische werkelijkheid vertelt het stuk over de ‘vlecht van Loppersum’ en de terugkerende rubrieken zijn: uit het boek van Vinhuizen, het weer en een literatuuroverzicht. Ook het jaarverslag 2007 van de vereniging is opgenomen in deze Kroniek. De redactie hoopt natuurlijk op veel lezenswaardige artikelen in de Kroniek. Wij roepen alle leden van de vereniging dan ook op een stuk te schrijven en in te leveren. Schroom niet om uw bijdrage te leveren. Wij helpen u graag uw stuk geschikt te maken voor de nieuwe Kroniek. Ten slotte wil ik graag iedereen bedanken die zich dit jaar heeft ingezet voor de Historische Vereniging Loppersum. We hopen dat we ook in de komende jaren kunnen bijdragen aan de bloei van het cultuurhistorische leven van Loppersum, een dorp met geschiedenis. Namens de redactie Jan Wiebe van Veen (voorzitter)
HISTORISCHE VERENIGING KNAPT GRAFSTENEN OP Door: Rini Doff en Nicolette Scholten Gewapend met kurken, staalborstels, algendoder, zwarte verf en schoonmaakazijn togen op zaterdag 24 mei zo’n vijftien vrijwilligers aan het werk. Ze hadden alle omstandigheden mee: een stralende zon, potten vol koffie en koek om mee te beginnen. Eén van onze leden vestigde al een poos geleden onze aandacht op de onderhoudsstaat van de begraafplaats. Dit jaar is het er dan toch van gekomen. Nadat het hek van de begraafplaats in Loppersum – ook door onze vrijwilligers – zo prachtig was gerestaureerd, was het nu de beurt aan de begraafplaats zelf. Want eerlijk gezegd: het zag er niet zo best uit, daar. Scheefgezakte stenen, onleesbare teksten en mosgroei. De vereniging vond in Landschapsbeheer Groningen een partner: Landschapsbeheer heeft al jaren ervaring in het opknappen van begraafplaatsen en haakt graag in op lokale initiatieven. Voorlichtingsavond Eerst was er een voorlichtingsavond. De wethouder, Hommo Smit, opende de avond en vertelde van de problemen op de begraafplaatsen. Vroeger hield de familie zelf de graven keurig schoon, bij voorkeur iedere week. Maar wie komt er tegenwoordig nog zorgen voor het monument van ouders, grootouders of verdere aanverwanten? Reint Wobbes liet ons dia’s zien van prachtige oude grafschriften in Groningen en vertelde dat er in 1827 een eind kwam aan het begraven in de kerken. Vervolgens legde Marije Kattenwinkel van Landschapsbeheer uit hoe Landschapsbeheer te werk gaat. Landschapsbeheer is de uitvoerende instantie die zorgt dat alles goed wordt gerestaureerd. Aan de slag Zaterdag 24 mei was de praktijkdag. Voor de catering was gezorgd. We gingen eerst over het kerkhof (begraafplaats hoor je te zeggen) en Marije gaf instructies. Maar eerst zijn wij maar eens simpel begonnen met een lapje begraafplaats dat van ‘jan met de pet is’: niet de graven van rijke families, maar de meer simpele stenen. Sommige grafstenen zijn van beton waar ooit een tekst op geschilderd was. Die teksten zijn totaal verdwenen. Om dat te herstellen zou je de tekst moeten achterhalen en met mallen weer moeten inschilderen. Dat ging natuurlijk te ver voor beginnende vrijwilligers. Maar de teksten op de marmeren stenen waren met simpele technieken goed leesbaar te krijgen. Zodat bezoekers nu bijvoorbeeld weer kunnen lezen dat Geert Balkema in 1896 is overleden: ‘betreurd als een geliefde zoon en broeder en veelbelovend jongeling’. Van de gemeente hebben we algenverdelger gekregen om schoon te maken. We hebben verder een pot zwarte verf gekregen (bedankt hiervoor!) en zelf ook verf aangeschaft uit onze eigen kas. Ook kregen we een bedragje van een familie die het eigen monument dankzij ons niet zelf heeft hoeven opknappen! Eerst maakten we schoon, zetten palen recht, want er stonden er nogal schots en scheef en daarna gingen we de letters schilderen. Ook werd overbodig struikgewas weggesnoeid; soms kon je geen monument meer zien, omdat alles overwoekerd was. Een enkele steen werd gelijmd; er zijn veel graven domweg stuk. [foto 1] Zo was het
[foto 2] Stenen worden rechtgezet [foto 3] En zo is het geworden
En nu? Maar ja… dan het vervolg. Zoals dat meestal gaat als je niet direct goede afspraken maakt, verloopt het toch wel wat. Maar de eerste aanzet is gegeven en was dan ook zeer geslaagd. Over de volgende stappen moeten we duidelijke afspraken maken. Het geld is een groot probleem. We hebben nu uit eigen middelen betaald en wat gekregen, maar als de kosten hoger worden, kan dat niet meer van onze vereniging komen. Als we alles willen opknappen, moet er een flink bedrag op tafel komen. Landschapsbeheer werkt op basis van fiftyfifty. Dus als de gemeente (eigenaar van de begraafplaats) bijvoorbeeld €100.000 bijdraagt, zorgt Landschapsbeheer ook voor een ton. Nu we van de gemeente niet veel kunnen verwachten, zullen we de oplossing moeten vinden bij fondsen. Als u echter eens gaat kijken hoe mooi het is geworden, dan zult u het met ons eens zijn dat we door moeten gaan. Een kerkhof (begraafplaats) moet er toch keurig bijliggen? Oproep Dus een oproep bij deze. Hebt u ook een graf dat onderhouden zou moeten worden op deze begraafplaats, neemt u dan eens een kijkje en probeert u zelf ook iets te regelen waardoor het graf van vader en moeder, opa en oma, broertje of zusje, oom en tante er weer netjes bij komt te liggen. Wij kunnen het niet alleen. Samen zullen we moeten zorgen dat het er allemaal weer netjes bij komt te liggen. Rini Doff DE DIENSTJES VAN JANNA WIERSEMA-HOEKSEMA Door: Rini Doff Janna werd geboren op 19 mei 1910, aan de Kruisweg te Loppersum. Het was een groot gezin waarin Janna opgroeide – dertien broers en zusjes. Haar hele lange leven heeft ze hard gewerkt. Al vanaf haar 12de. De nu 98-jarige mevrouw Janna Wiersema-Hoeksema woont nog altijd op zichzelf aan de dr. P.J. van Leeuwenhof. Janna, de oudste dochter van dertien kinderen, ging naar de hervormde school aan de Kruisweg. Vader kreeg ruzie met meester De Moor en daarna ging ze naar de Gereformeerde school aan de Wirdumerweg. ‘Eigenlijk ben ik maar weinig naar school geweest. Ik moest werken, want we hadden niks. We gingen bessenplukken en aardappels rooien. Na schooltijd gingen we schoven bij elkaar leggen en binden voor vader. Die ging na zijn werk nog lopend naar Johan Glas, Ubbens en Boelemaheerd. Hij heeft nooit een fiets gehad. Op Den Ham hadden we aardappelland. Soms kwam je pas om half tien thuis, maar ik ging altijd zingend naar het land. Mijn eerste dienst was bij Tjaard Glas in de Leermenster Meeden, als kindermeisje. Ik was toen 12 jaar. Kinderen die op kinderen moesten passen. Wat ik zoal moest doen? Nou, aanpakken!! Daarna ging ik naar Bedum (Westerdijkshörn) bij boer M. van Dijk. Daar ben ik twee jaar geweest. Daar leerde ik melken (onder een vaars) en dat is heel lastig. Ik zou een
cadeautje krijgen als ik het kon. Maar ik heb nooit wat gehad, hoewel ik het goed deed. Om 5 uur ’s morgens moest ik gaan melken: eerst melkersgoed aan, daarna naar het land om zestien koeien te melken. In de oogsttijd begon ik al om 3 uur want dan moest ik alle zestien koeien in m’n eentje melken. Als je terugkwam, ging je jezelf eerst wassen, andere kleren aan, melk warm maken en roggebrood met kaas erop. De knechten kwamen dan ook eten. Opruimen en dan aan het werk. Alles deed je. De kamers moesten worden gestoft. De was, daar was je de hele week mee bezig. Op zaterdag ging alles in sodawater in de week, ’s maandags werd het uit de soda gehaald en werd het in groene zeep uitgekookt en daarna dinsdags op de bleek. Als het om 1 uur al wat droog was, moest je alles wat besprenkelen. Om 5 uur moest het in huis worden gehaald en dan moest het in sunlight water. De volgende dag weer uitkoken. Donderdag werd het gewassen en de lakens onder de mangel doorgehaald. Als het droog was moest je het strijken. Vrijdags moest je het hele huis weer bij langs. Zaterdags moest de stookhut altijd een goede beurt hebben, hier werd altijd gekookt. Zondags moest je melken, twee keer. Om de zondag was je vrij, dan mocht je naar huis, op de fiets als je die al had. Eerst moest ik alles lopen, want ik had geen fiets.’ In de stad ‘Daarna ging ik in de stad werken. Pa bracht mij erheen. De eerste betrekking was het jodenhuis – aan de Schoolholm. Een echtpaar met een dochter (Saar) was de baas. Er waren allemaal joden. Vrijdags mochten ze niks doen, geen lamp op. Wij kregen ook soep en allerlei lekkers. ’s Zaterdags gingen ze naar de synagoge, dat was hun zondag. Daarna ging ik bij de familie Kooi in Helpman werken (nog familie van bakker. M. Norden-Kooi aan de Singelweg), ongeveer 3 ½ jaar. Toen met Arie Schreuder een half jaar op een schip gewerkt: we gingen naar Duitsland, naar Rotterdam en naar de suikerfabriek. Daarna kwam ik bij de familie Zuidema aan het Rabenhaupt, zij hadden een kruidenierswinkel. Daar vandaan ben ik getrouwd (met Piet Wiersema) en ging ik weer terug naar Loppersum.’ Weer in Loppersum Het eerste huis van het pasgetrouwde stel was achter de Schipsloot, in een kamer van de familie Alting (familie van P. Wayer), op de plek waar nu familie Schudde woont, aan de achterkant. Maar er moest ook weer worden gewerkt. Druiven krenten deed ze bij Jan Hovenga (naast de christelijke school aan de Wirdumerweg). Ook bij Rieks Hovenga aan de Molenweg en bij Alje Hovenga aan de Bosweg hielp ze in de kassen en ze hielp altijd Jo de Boer (Bosweg). Ze had verschillende werkhuizen. Bij vrouw Van Dijken (beurtdienst) heeft ze twintig jaar gewerkt. Bij vrouw Berg (de buurvrouw van mw. Van Dijken) en bij vrouw Maat (Wirdumerweg, hoek Fruitlaan) ging ze wassen. Twaalf jaar heeft ze gewerkt bij Olthof (Singelweg) en ze hielp bij Job Kuipers (brandstofhandelaar), Aaltje van Van Dijken (Singelweg), Gooitzen van Assen (Singelweg), Witkop en bakkersvrouw Van de Ziel op de Lagestraat waar nu de Chinees zit (samen met Jannie Frankruyter), waar ze om 11 uur een glaasje Valencia (ranja) kreeg. De school aan de Wirdumerweg heeft ze schoongemaakt, bij vrouw Lemstra (schilder) tegenover deze school gewerkt en bij Drewes Lemstra aan de Nieuwstraat. Ook heeft ze iedere week gewassen voor vrouw Bloema (elektricien), bij bloemist Jan van Delden op de Wirdumerweg, bij Harm Jan Miske (Molenweg) en bij Pie Miske (Bosweg), bij Rika Miske (Pomonaweg), ôl vrouw Miske aan de Molenweg, familie Stenveld (Duursumerweg, hij is raadslid geweest), Dré Lemstra, Tjaaktje van der Molen en bij haar moeder Sien van der Molen. [foto 4]
Wonen op Jericho. Van links naar rechts: Janna Wiersema-Hoeksema, schoondochter Tini Wiersema en haar vader, melkboer Paul Wiersema Bakeren ‘Jarenlang werkte ik ook op de aardappelloods, aardappels sorteren, samen met Leentje Pilon, Wipke Schilthuis, Anne Balkema, Dina Heun en nog vele anderen. Op de veiling ‘Pomona’ was ik altijd aan het appels sorteren, samen met Elze Huis. Toen de nieuwe school (Beatrixschool) klaar was heb ik ook meegeholpen om hem schoon te maken. Al die glazen moesten met een scheermesje van de verf worden ontdaan. Dat was een heel karwei. Er zat vreselijk veel verf op de ramen. Daarna werd Klaas Wals de conciërge. ‘Toen Liene Wierenga-Doorn (die in het blauwe hoes woonde aan de Wijmersweg waar nu Ko Wiersema woont) mij vroeg of ik haar wou helpen met de bevalling, heb ik dat ook gedaan. Dr. Nanninga vroeg of ik het wel eerder had gedaan. Nee, zei ik, ik heb het nooit gedaan. Maar ik kreeg een pluim van hem, dat ik het zo goed had gedaan. Daarna heb ik wel vaker gebakerd. Bij mijn schoonzusters, Frouwkje, Marie, bij Loukje Kamminga, de laatste keer was bij familie Jager aan de Schipsloot, bij de geboorte van Ida. Ons tweede huis was aan de Lantingstreek (Tweede Singelweg). Op de hoek van de Singelweg woonden de dames Duursema. De heg ging eruit en toen zetten ze er een muur neer, en zodoende kreeg de streek de naam Jericho. Op 8 mei 1942 werd mijn zoon Roelf geboren op Jericho. Later zijn we naar de Wirdumerweg verhuisd, in één van de negen nije hoeskes. Ook hebben we nog aan de Badweg gewoond.’ Heerlijke droge bonen ‘Ik deed ook alles in de tuin: aardappels rooien, rode bieten, bonen plukken, knollen, bieten voor de konijnen. Ik deed bossen bonen aan een lang touw, drogen en daarna op zolder: heerlijke droge bonen. Je knipte ze met een schaar, dan een nacht in de week. Daarna kookte ik de bonen met een stuk spek erin. Och, dat was zó lekker he? Zuurkool inmaken deed ik ook altijd. Héél weinig zout tussen de duim en de vinger. De kool snijden en in een vat doen en persen dat er sap opkomt, dan weer een hand kool, beetje zout en zo doorgaan tot de Keulse pot vol was. Daarna een fles volle karnemelk erop. Daar werd het zó lekker van… Bonen in de pot deed ik ook, maar daar moet héél veel zout op. Snijbonen net zo. Wat heb ik daar veel van ingezet. [foto 5) Janna Wiersema-Hoeksema Ik ging altijd naar de zangvereniging en naar de catechisatie bij dominee Steenhuis. En altijd twee keer naar de kerk. Maar ik heb er nooit spijt van gehad dat ik altijd werkte. Mijn man heeft er nooit last van gehad dat ik altijd werkte, zijn eten stond altijd op tijd klaar.’
TERUGBLIK OP HET WEER IN TEN POST Door: Henk Veldman OKTOBER - WIJNMAAND Brengt oktober vorst en sneeuw, men hoort des winters klaaggeschreeuw Oktober met groene blaân,
duidt een strenge winter aan De maand oktober werd iets aan de koude kant met een gemiddelde temperatuur van 9,8°C tegen normaal 10,0°C. Het was een maand die aan de zonnige kant was en duidelijk te droog. De hoeveelheid neerslag bedroeg 31,0 mm tegen normaal 74,1 mm. Op 20 oktober op een zaterdag werd de eerste officiële vorst genoteerd op normale hoogte van -0,1°C. Aan de grond was het al -5,0°C. Dat was aan de vroege kant. Normaal komt pas op 5 november de eerste vorst in ons gebied. Er waren 15 mooie dagen in oktober tegen normaal slechts 7. Sneeuw kwam er nog niet. Verder was het een opvallend rustige maand met weinig wind. Aantal uren zon: 107 tegen normaal 92. NOVEMBER – SLACHTMAAND Donder in november laat een goed jaar verhopen Als het met Allerheiligen sneeuwt, leg dan uw pels gereed November werd weer eens aan de zachte kant. De vorige maand was een uitzondering in deze warme tijden. De gemiddelde temperatuur kwam op 6,4°C tegen normaal 5,6°C. De laagste temperatuur was -2,0°C op 15 november. Op 10 cm hoogte werd een minimum geconstateerd van -6,9°C. De hoeveelheid neerslag was iets aan de droge kant met 79,1 mm tegen normaal 84,9 mm. Ook het aantal dagen met neerslag was iets aan de lage kant met een aantal van 21 tegen normaal 23. De eerste herfststorm was er op vrijdag 9 november uit het noordwesten met in Delfzijl een verhoging van 4,21 meter boven NAP. Ook de 25ste was het stormachtig uit het noordwesten. Op 2 dagen viel er een beetje sneeuw maar tot een sneeuwdek kwam het nog niet. Onweer was er ook niet en slechts op één dag was er mist. Aantal uren zon: 50 tegen normaal 58. DECEMBER – WINTERMAAND December veranderlijk en zacht, geeft een winter waar men mee lacht Brengt december kou en sneeuw in ´t land, dan groeit er koren zelfs op´t zand December had geen grote afwijkingen. De gemiddelde temperatuur bedroeg 3,8°C tegen normaal 3,1°C. De laagste temperatuur was -5,2°C op de 22ste. Nabij de grond was het toen -6,3°C. Net als vorig jaar werd op Sinterklaas de hoogste temperatuur van de maand gemeten. Vorig jaar in 2006 was het 14,0°C en nu 12,5°C. De eerste drie dagen van december waren stormachtig. Op 3 dagen in de wintermaand werd er wat sneeuwval genoteerd maar tot een sneeuwdekje kwam het niet. Op 2 dagen weerlicht maar de donder werd niet gehoord. De hoeveelheid neerslag was 72,6 mm tegen normaal 78,9 mm. Aantal uren zon: 54 tegen normaal 44. JANUARI – LOUWMAAND Januari zonder sneeuw maar met veel regen, brengt de boer geen zegen
Valt in januari veel regen, Dan brengt hij de vruchten veel zegen Januari werd een zeer zachte, zeer sombere en natte maand met een gemiddelde temperatuur van 5,4°C tegen normaal 1,8°C. De laagste temperatuur was -2,7°C op Nieuwjaarsdag. De eerste vier dagen waren te koud maar de rest van de maand zou gewoon veel te zacht zijn voor de tijd van het jaar. Op 4 januari bleef het zelfs de hele dag onder het vriespunt met een hoogste temperatuur van -0,3°C, een zogenaamde ijsdag. Meer van die dagen zouden er echter niet komen terwijl er normaal 5 van die dagen zijn. Op 3 dagen was er een weinig sneeuwval maar ook nu geen sneeuwdekje. De hoeveelheid neerslag was 100,2 mm tegen normaal 73,0 mm. De hoogste dagsom was 27,5 mm op de 22ste. Op een groot aantal dagen was er veel wind. Op de 7de, de 16de en de 31ste was het stormachtig. Aantal uren zon: slechts 26 tegen normaal 53. FEBRUARI – SPROKKELMAAND Al is de Sprokkel nog zo fel, zij heeft toch haar 3 zomerse dagen wel Als de kat in februari in de zon ligt, moet zij in maart weder achter ‘t vuur Zo in februari de muggen zwermen, moet ge in meert u wermen Ook de maand februari was zeer zacht met gemiddeld 4,9°C tegen normaal 2,2°C. De laagste temperatuur was -5,2°C op de 17de. Nabij de grond was de vorst zowel op 16 als op 17 februari streng met een laagste stand van -11,8°C. Slechts op één dagje werd er wat sneeuwval waargenomen (2 februari) maar ook nu weer geen sneeuwdekje. De hoogste temperatuur was 13,8°C op de 10de. Het was aan de droge kant met 38,9 mm tegen normaal 45,6 mm. Op 5 dagen werd er mist waargenomen en op 2 dagen hagel. Op 1, 22 en 29 februari was het stormachtig. Aantal uren zon: 102 tegen normaal 78. MAART – LENTEMAAND Als het in maart fel waait, zal er veel fruit zijn Daar is geen maart zo goed, Of ’t sneeuwt op de boer zijn hoed De maand maart was een onstuimige en regenrijke maand met aan het eind nog flinke vorst. Ondanks de vele neerslag was het toch aan de zonnige kant. De gemiddelde temperatuur was 5,3°C tegen normaal 5,0°C. De laagste temperatuur was -4,7°C op de 23ste. Nabij de grond was het toen zelfs 11,3°C onder het vriespunt. Op negen dagen werd er sneeuwval waargenomen en op drie dagen was er een sneeuwdekje (24, 25 en 26 maart). Op 25 maart lag er 2 cm. Er waren twintig dagen met slecht weer tegen normaal twaalf. De hoeveelheid neerslag was 113,1 mm tegen normaal 61,8 mm. Aantal dagen met neerslag was 27 tegen
normaal 20. Grootste dagsom was 21,2 mm op 21 maart. Aantal uren zon: 127 tegen normaal 105. APRIL – GRASMAAND Als april blaast op zijn hoorn, is het goed voor gras en koorn April veranderlijk en guur, brengt hooi en koren in de schuur De maand april had in tegenstelling tot een jaar geleden weinig afwijkingen. De gemiddelde temperatuur was 8,2°C tegen normaal 7,8°C. Wel waren er in het begin van de maand zware nachtvorsten. De laagste temperatuur was -3,0°C terwijl dicht bij de grond de temperatuur zelfs tot -9,0°C zakte. Gelukkig was er nog geen schade aan het gewas omdat het nog vroeg in het seizoen was. De hoogste temperatuur was 21,0°C op 27 april. De hoeveelheid neerslag bedroeg 33,6 mm tegen normaal 44,7 mm. Op twee dagen was er hagel. Onweer was er niet en op slechts één dag was er mist. Aantal uren zon: 193 tegen normaal 158. MEI – BLOEIMAAND Avonddauw en koelte in mei, brengen veel wijn en veel hooi Is het weer in mei zeer mooi, dan ziet de schuur maar weinig hooi Mei werd een zeer warme, zeer zonnige en droge maand. Volgens bovenstaande weerspreuken dus niet veel goeds voor de oogst. De gemiddelde temperatuur was 14,5°C tegen normaal 12,1°C. Door de heldere nachten was er nog op vier dagen vorst aan de grond. De laagste stand was -3,1°C op 20 mei. Op een hoogte van anderhalve meter bleef het 1,9°C boven nul. De hoogste temperatuur was 26,5°C op de 30ste. Er waren vier zomerse dagen met temperaturen van ten minste 25 graden. De hoeveelheid neerslag was 26,2 mm tegen normaal 54,9 mm. Slechts op zeven dagen viel er meetbare neerslag. Er werden twintig mooie dagen geteld tegen tien normaal en dat was een record. Op twee dagen viel er hagel. Onweer kwam ook op twee dagen voor en mist maar op één dag. Ten slotte het aantal uren zon. Dat was maar liefst 305 tegen 212 normaal. En dat was het hoogst sinds 1909 toen er 333 uren werden geregistreerd. JUNI – ZOMERMAAND Als het in juni veel dondert, komt er overvloed van koren Als ´t koud en nat in juni is, Dan is de rest van het jaar ook mis Net als vorig jaar was juni zeer warm en zonnig en dan vooral de eerste helft. Bovendien bleef de droogte aanhouden. En dat kon tot grote schade leiden voor de groei van de pootaardappels op het Hogeland. De gemiddelde temperatuur bedroeg 16,6°C tegen normaal 14,7°C. De
laagste temperatuur was 5,6°C op 17 juni. Vlak bij de grond werd nog een beetje vorst gemeten van -1,2°C. De hoogste temperatuur was op 2 juni met 28,5°C. Er waren acht zomerse dagen tegen normaal drie. De hoeveelheid neerslag was 30,9 mm tegen normaal 75,0 mm. Op één dag werd onweer gehoord, op één dag hagel en op twee dagen mist. Aantal uren zon: 253 tegen normaal 181 uren. JULI – HOOIMAAND In de hooimaand moet gebraden wat in september wordt geladen Wisselen in juli regen en zonneschijn, ´t zal het naaste jaar voor de boeren kermis zijn Zonder dauw geen regen, heet het in juni allerwegen De maand juli was zeer warm, zeer nat en nog iets aan de zonnige kant. De gemiddelde temperatuur was 18,5°C tegen normaal 16,8°C. De laagste temperatuur was 9,4°C op de 13de. De hoogste 32,7°C op 2 juli. Er waren elf zomerse dagen tegen normaal vijf en drie tropische dagen van ten minste 30 graden tegen normaal één. Onweer was er op vijf dagen en mist op drie dagen. Hagel kwam niet voor. De hoeveelheid neerslag was 131,3 mm tegen normaal 76,7 mm. Zes dagen waren er met minstens 10 mm regen. De hoogste dagsom was 25,3 mm op de 20ste. Aantal uren zon: 204 uren tegen normaal 195 uren. AUGUSTUS - OOGSTMAAND Zo d´eerste week van d´oogst is heet, dan staat een lange winter gereed Geeft augustus zonneschijn, zeker krijgen we gouden wijn Net als vorig jaar was de eerste week van augustus inderdaad warm maar veel zon hebben we zeker niet gehad. Ook was de maand zeer nat. De gemiddelde temperatuur was 17,6°C tegen normaal 17,0°C. De laagste temperatuur was 9,0°C op de 16de en de hoogste 25,9°C op de 31ste. Er was maar één zomerse dag tegen normaal vijf. Wel was het aantal warme dagen van ten minste 20 graden boven normaal met 22 stuks tegen normaal 18. De hoeveelheid neerslag was 105,8 mm tegen normaal 67,9 mm. Er waren veel dagen met meetbare neerslag, namelijk 23 tegen normaal 16. Zes dagen met onweer werden geteld, geen enkele dag met hagel en twee dagen met mist. Het aantal uren zon was 157 tegen normaal 188. SEPTEMBER – HERFSTMAAND Als in september de donder knalt, met Kerstmis sneeuw in hopen valt In september warme regen, brengt de boeren rijke zegen in september, Zacht in december (Limburgs)
De gemiddelde temperatuur was met 14,2°C tegen 14,0°C normaal. De laagste temperatuur was 4,3°C op de 27ste en de hoogste 25,9°C op de 11de. De maand was erg droog en aan de zonnige kant. De hoeveelheid neerslag was 30,1 mm tegen normaal 74,9 mm. De hoogste dagsom was 9,0 mm op de 30ste. Op één dag werd onweer gehoord. Hagel werd niet waargenomen en op zes dagen was er mist. Aantal uren zon: 152 tegen normaal 132. De laatste dag van september was de slechtste met veel wind en de hele dag regen. OVERZICHT NEERSLAGCIJFERS Loppersum
Ten Post
Stedum
Oktober 2007 November December Januari 2008 Februari Mdaart April Mei Juni Juli Augustus September
29 89 67 94 35 93 34 36 28 129 121 48
31 79 73 100 39 113 34 26 31 131 106 30
36 87 79 104 39 124 35 31 30 121 107 34
Totaal
803
793
827
(Gemeten door: Luurt Wiersema, Henk Veldman en Alje Toxopeus) Op de keper beschouwd zien we dat over de jaarperiode oktober 2007 tot en met september 2008 ongeveer de normale hoeveelheid neerslag is gevallen. Normaal valt er in ons gebied in een jaar 808 mm. De afgelopen 12 maanden waren ook zeer warm met gemiddeld 10,5°C tegen normaal 9,2°C. Alle maanden waren aan de warme kant behalve de maand oktober die een fractie aan de koele kant was. De weerrijmpjes heb ik deze keer voor een groot deel uit het Spreekwoordenboek van K. ter Laan gehaald. Daar staan honderden stuks achter in het boek. Er bestaan duizenden van die spreuken. Meestal hebben ze niet veel waarde maar een enkele keer komen ze uit. DE HAARVLECHT Door: Nicolette Scholten In de Nederlands Hervormde kerk in Loppersum, waarvan het oudste deel dateert van 1217 (en tufstenen muurdelen herinneren aan een nog oudere kerk) hangt een kastje, met daarin achter het glas iets merkwaardigs. Een kwastje? Een koeienstaart? Nee, het is een haarlok. Maar van wie en waarom? Aan de ‘hoarvlecht van Loppersom’ is de legende verbonden van een jonkvrouw, die in grote ijdelheid alleen maar leefde voor uiterlijk schoon. Ze aanbad slechts haar eigen schoonheid. Elke man die haar zag, was verrukt van haar blonde haren en menig man aanbad haar. Maar
tevergeefs: aan niemand schonk zij haar hart. Al haar streven was slechts op dat ene doel gericht: het geven van luister aan haar schoonheid. Een negentiende-eeuwse dichter dichtte: Wat schikte zij haar blonden lokken Steeds rusteloos en onvermoeid Nu in een krans als blanke vlokken Dan golvend om haar hoofd gevloeid! Nu opgeknoopt, dan naar beneden Bevallig om den hals geplooid! Maar nimmer met zich zelf tevreden En telkens fraaier omgetooid. Maar ja, met de tijd zou ook haar schoonheid verloren gaan. Ze huilde tranen met tuiten als ze bedacht dat de aarde ooit haar haarschat zou verslinden. Dat zij zelf zou sterven en dat zij ten prooi zou vallen aan de wormen, dat deerde haar niet. Ook maakte ze zich geen zorgen over haar ziel. Maar toen ze de dood voelde naderen, jammerde ze dat haar mooie haren haar niet in het graf mochten volgen. Ze vertrouwde haar schat daarom toe aan degenen die bij haar sterfbed stonden. ‘Och, dat men na mijn dood in ’t ronde dien steeds als een reliek beschouw’, bezwoer ze hen. Ze streek voor het laatst haar vlechten, ze snikte en sloot haar ogen. Haar lichaam zonk in de groeve. Van haar schoonheid bleef slechts die droeve, verdorde haarvlecht over. De moraal van het verhaal? Meisjes, houd je niet alleen bezig met je uiterlijk. Bedenk dat die ‘vlok vermolmde haren een zusterkrone eens is geweest’. Zie hoe zielig die vlecht er nu bijhangt en bedenk hoe zinloos blinde hoogmoed is. [foto 6, moet nog geleverd worden} Volgens minder dichterlijke mensen is de beroemde haarlok van Loppersum van een non die bij haar intrede haar haar liet knippen. In de Groningse almanak van 1940 komt ds. Ten Broek na genealogisch historisch onderzoek tot de conclusie dat de lok afkomstig is van een zekere Teta die na de dood van haar man en zoontje in het klooster ging en de tonsuur ontving. Daarna zou de lok als een soort wijdingsoffer boven het altaar zijn gehangen. Anderen denken dat het een relikwie is. De kerk bezat altaren voor de heilige Catherina, Christoffel en Anna. Zou de vlecht een reliek zijn van de Catherina? Nicolette Scholten Bronnen Van tufsteen tot spitsboog, door B. Huizing De Nederlands Hervormde Kerk te Loppersum EXPOSITIES Door: Rini Doff In december hebben we op de kerstmarkt in Wiemersheerd gestaan en ook twee dagen op de kerstmarkt bij tulpenboer Schilder. Beide markten waren goed bezocht. Waarom wij er staan,
als Historische Vereniging Loppersum, terwijl wij eigenlijk niks te koop hebben (zelfs de kalender was al uitverkocht) is toch vanwege de naamsbekendheid en onze poging een aantal nieuwe leden te krijgen. We zoeken foto’s bij elkaar en proberen om mensen ervoor te interesseren. Ook vragen we of ze zelf nog foto’s hebben. Gemaakt door ‘onze’ fotograaf Pastoor natuurlijk, maar ook gewone foto’s van de straat waar ze wonen of gewoond hebben. Soms zijn mensen lid geweest van verenigingen die inmiddels zijn opgeheven en dan vragen we of er nog notulen of iets dergelijks zijn bewaard. Als wij die in ons archief bewaren, dan heb je later nog de mogelijkheid om iets te weten te komen over hoe bloeiend het verenigingsleven vroege wel niet was. Op 30 april, Koninginnedag, staan we altijd in de achterzaal van het Dorpshuis. Dit jaar hadden we een videopresentatie erbij van foto’s van Pastoor, om mensen een blik te gunnen op al die verschillende foto’s die al zijn ingeleverd. Foto’s van het Kreupeltje van vroeger hadden we gekregen, en dit moesten we natuurlijk laten zien. Al die huisjes van vroeger… Veel bezoekers wisten nog wie er gewoond had. Prachtig. In maart hebben we ook nog een stand gehad in hotel spoorzicht bij de uitreiking van de prijzen van de schiefwedstried. Trouwen In Wiemersheerd werd (eind mei van dit jaar) er een week van het huwelijk gehouden. Op de vraag of wij mee wilden doen, zeiden we direct ja. Wie heeft er nu zoveel trouwfoto’s als wij? Dankzij onze fotograaf Pastoor natuurlijk. Op panelen door heel Wiemersheerd stonden de foto’s tentoongesteld. Er waren nog een paar waar we geen namen bij hadden, maar even een briefje erbij: ‘wie kent deze mensen?’, en de namen kwamen er direct op te staan. De contacten met de mensen zijn ook altijd zo leuk. Waist wel wat doar vrouger was? Nee, niet altijd, maar dan krijg je een verhaal te horen. Ook zijn we nog naar Appingedam geweest, voor de dag van de Noord-Groninger geschiedenis. Hier staan meer historische verenigingen. We stonden in het koor van de pas geopende Nicolai-kerk, een mooi plekje. De expositie in 2010 ter gelegenheid van de bevrijding van 65 jaar geleden doen we ook zeker weer. Dat is iedere keer een megaklus, maar dankzij ons lid D. Langeland, die zoveel spullen heeft dat hij de hele kerk alleen zou kunnen vullen, hebben wij iedere keer weer een hele bijzondere expositie. [foto 7 moet nog geleverd worden] Zo doen we dit al jaren, met een vaste kern van vrijwilligers die altijd bereid zijn om er een paar uurtjes te staan. Dankzij deze enthousiaste mensen kunnen we dit doen. Bedankt voor de inzet van iedereen die altijd weer helpt: je moet er immers voor voelen om dit te doen en er een beetje vanaf weten.
UIT ONZE ARCHIEVEN Het archief van onze vereniging wordt steeds groter. Veel leden blijken nog oude regionale kranten te bezitten of notulen van verenigingen die niet meer bestaan. De Historische Vereniging neemt dergelijke documenten graag in ontvangst. Onze archivaris Johannes Langeland maakte voor deze Kroniek een keuze. Eerst een bijna actueel bericht over het stationsgebouw. Vervolgens het verhaal over de gemeentelijke ontvanger, die niet meer zelfstandig het toilet mag bezoeken in hotel Spoorzicht. En tot
slot twee artikelen over twee politieke partijen die om verschillende redenen niet blij waren met de benoeming van een nieuwe PvdA-burgemeester. KAMERLEDEN OP DE BRES VOOR STATIONSGEBOUW VAN LOPPERSUM (van één onzer verslaggevers) De Kamerleden Van der Doef en mevrouw Haas-Berger (beiden PvdA) zijn in de bres gesprongen voor het behoud van het NS-stationsgebouw in het Groninger Loppersum. In schriftelijke vragen aan minister Westerterp (Verkeer en Waterstaat) en staatssecretaris Meijer (CRM) vragen zij dit uit het einde van de negentiende eeuw daterende gebouw niet te slopen. Zij willen dat het als monument bewaard blijft. Daarmee steunen zij een handtekeningenactie onder de bevolking van Loppersum voor behoud van het gebouw. De Nederlandse Spoorwegen willen het stationsgebouw afbreken. NS vinden dat in het dorp met een wachthuisje kan worden volstaat en dat komt er ook in ieder geval. Hoewel B. en W. al vergunning gaven voor de sloop is inmiddels de Kroon gevraagd dit besluit te vernietigen. Een speciale raadscommissie heeft twee keer een bespreking met NS-vertegenwoordigers gehad om van de sloop af te zien. Als oplossing ziet men dat het gebouw wordt verhuurd aan een plaatselijke gegadigde. Het stationsgebouw houdt dan niet meer zijn eigenlijke functie, maar dat vindt men in Loppersum minder belangrijk. Voorop staat het behoud van het gebouw. Men vindt dat het dorpsbeeld ernstig geschaad wordt als het moet verdwijnen. NS hebben nog niet beslist. Het gebouw is inmiddels vanaf maandag niet meer in gebruik, omdat er geen NS-personeel meer is. Uit: Nieuwsblad van het Noorden, 10 april 1965 [foto 8, zie foto van kalender 2008 (maart)] Achterzijde van het stationsgebouw, vóór 1975 TELEFOONPERIKELEN (Van onze redactie voor Noord-Groningen) De ruzie tussen de gemeenteontvanger van Loppersum, de heer A.A. Nieuwhof en burgemeester Assies is in Loppersum een publieke zaak geworden. Na de zomerhuisaffaire van het vorige jaar, zijn er nu ‘telefoonperikelen’, zo werd door de PvdA-fractie ontvouwd. De ontvanger scheen er een gewoonte van te hebben gemaakt de burgemeester veelvuldig buiten diensttijd op te bellen en omdat de heer Assies niet van zins was om met hem te spreken werd het nummer van de ontvanger, op last van de directeur van het telefoondistrict, afgesloten. Op 18 november verscheen de heer Nieuwhof in hotel Spoorzicht en vroeg de eigenaar of hij de burgemeester even mocht bellen. Dit kon natuurlijk. Maar het gevolg was dat de lijn van het hotel werd geblokkeerd. Twee dagen later ontvang de eigenaar, de heer G. Bos, van de directeur van het telefoondistrict de reden van de blokkade: ‘De ontvanger mag de burgemeester niet meer bellen’ (Telefonisch hinderen). De blokkering was niet alleen hinderlijk voor de eigenaar, maar ook voor de hotelgasten. Het nummer van Spoorzicht is intussen weer in de lucht. Als de heer Nieuwhof zich in het hotel naar het toilet begeeft, wordt hij vergezeld door de heer Bos zodat de ontvanger niet wederrechtelijk de burgemeester belt. Overigens staat in het hotel een bord waarop in het algemeen wordt verboden van daaruit de heer Assies te bellen.
Uit: Nieuwsblad van het Noorden, 30 november 1968 [foto 9 moet nog aangeleverd worden] VVD-FRACTIE LOPPERSUM VERONTWAARDIGD OVER BENOEMING NIEUWE BURGEMEESTER De benoeming van de nieuwe PvdA-burgemeester van Loppersum, mevrouw J.G. Sleurink-Rabbinge, heeft bij de VVD-fractie uit de Loppersumer raad verontwaardiging opgewekt. De kritiek betreft niet de persoon van mevrouw Sleurink, maar richt zich op de PvdA. De VVD-fractie vindt het onjuist dat de PvdA in een tijd van grote werkloosheid een gehuwde vrouw aanwijst voor het burgemeestersambt. De fractievoorzitter van de VVD in Loppersum, de heer J. Sloots, zegt in een eerste reactie het ‘niet erg’ te vinden dat de nieuwe raadsvoorzitter een vrouw is. ‘Wel vind ik het bevreemdend dat de PvdA een vrouw benoemt die een echtgenoot heeft met een goede baan. In deze tijd van grote werkloosheid vind ik dat geen stijl. Misschien stond ze niet eens heeft ingeschreven bij het Arbeidsbureau.’ (…) Voorzitter J.G. van der Laan [van de CDA-fractie]: ‘wij vragen ons af of zij zich als raadslid wel voldoende heeft verdiept in het functioneren van de secretarie en de verschillende afdelingen.’ (…) Dat zij een dame is, is voor ons niet zo moeilijk. Van ons zitten er zelfs twee dames in de fractie.” (…) Mevrouw Sleurink zegt ons desgevraagd het niet eens te zijn met de kritiek van de VVDfractie in Loppersum. ‘Ik vind dat een vrouw net zoveel recht heeft op een baan als een man. Ongeacht het feit of haar man wel of niet een baan heeft. Afgezien daarvan zie ik het burgemeestersambt niet als een baantje. Het is voor mij een roeping, een uitdaging. (…) Het verbaast mij eigenlijk dat deze uitspraak van de VVD afkomstig is.’ Mevrouw Sleurink-Rabbine volgt de heer A. Assies op die vorig jaar bij een ongeval om het leven kwam. Uit: De Eemsbode, 27 januari 1982 [foto 10 moet nog aangeleverd worden] UIT DE STADS- EN DORPSKRONIEK VAN J. B. VINHUIZEN De stads- en dorpskroniek werd bijgehouden door J.B. Vinhuizen. De kroniek is later bewerkt door G.A. Wumkes, predikant te Zeerijp van 1908 tot 1938. De Lopster Kroniek neemt een deel over om zo een beeld te geven van de veranderingen in onze maatschappij in ongeveer anderhalve eeuw. 23 mei 1846
Overleden vrouwe Sophie Elisabeth baronesse Rengers, geboren baronesse thoe Schwartzenberg en Hohenlandsberg.
26 mei 1846
De Groninger courant bevat een stuk, getiteld: Indien er een spoorweg van Groningen naar Harlingen gelegd wordt, wat zal men daarover vervoeren?
2 juni 1846
Ongeval met de barge, varende van Groningen op Uithuizen, waardoor wegens het groot aantal passagiers en goederen, deze teveel op een kant kwamen en een 12-tal te water geraakten en sommigen bijna verdronken.
18 juni 1846
Verkoop van de boerenplaats ‘Edema’ genaamd, met p.m. 65 bunders land, huur ƒ275.-, gelegen te Uithuizen, toebehoorende aan de weduwe en kinderen van Siewert Luitjes Wiersum.
5 juli 1846
De grondslagen voor het nieuwe academiegebouw te Groningen uitgebakend.
22 juli 1846
Z.M. Koning Willem II brengt een bezoek aan de stad Groningen en keert over Leeuwarden, Bolsward en Lemmer per stoomjacht naar Den Haag terug.
25 juli 1846
Prins Lodewijk Bonaparte, voormalig koning van Holland, te Livorno overleden, oud zijnde 68 jaren.
8 augustus 1846
28 augustus 1846 27 november 1846
25 december 1846 5 januari 1847
22 januari 1847
Overleden te Groningen vrouwe Catharina Lewe van Aduard, weduwe van Mr. R.A. van Swinderen. Het feest van de bevrijding van Groningen als naar gewoonte gevierd. Verschenen bij A. Oomkes Jz: De Groninger volksalmanak voor 1847, a ƒ 1,--. Overleden Johannes Snoek, predikant der Herv. Kerk te Huizinge. Verkoop van 300 stuks iepen, esschen, linden, witblad, wilgen, en appelboomen, staande op de plaats Ludema te Usquert. Harddraverij met paard en arreslede te Onderdendam.
25 januari 1847
Verkoop van de boerenplaats Langeweer te Hoogemeeden gem. Aduard in 36 percelen.
2 maart 1847
Aanbesteding van het bouwen van een nieuw academiegebouw te Groningen.
4 maart 1847
Aanbesteding van het begrinten enz. van de Kroonpolderweg en een gedeelte van den weg over de stadspolder tot aan het gehucht Drieborg Beerta.
23 maart 1847
Groote houtverkoop in het bosch Ennemaborg te Midwolda (Old.).
14 april 1847
Overleden vrouwe Johanna Alberda van Ekenstein geb. Trip echtgenote van O.J. Alb. van Ekenstein, oud 58 jaren.
25 mei 1847
De koepel van de behuizing van Mr. H.J.Trip aan de Vischmarkt wordt te koop aangeboden.
28 juni 1847
Ongeregeldheden te Groningen waarbij vijf personen werden gedood n.l.: W.H. Breedhof confiturier, gehuwd, oud 59 jaren, H.L. Fabriaan, verlakker oud 23 jaar, G. Heussens, smidsknecht oud 22 jaar, D. Post, oud 16 jaar en E. van Weerden geh. oud 41 jaar, velen werden gekwetst.
28 augustus 1847
Het feest der verlating van Groningen door den bisschop van Munster, als naar gewoonte gevierd.
18 september 1847
Getrouwd W.A. Scholten van 't Hoogezand en K. Sluis.
17 november 1847
Overleden te Groningen, vrouwe Hermanna Louisa Christina de Sandra Veltman, vrouwe van Slochteren, Colham, Foxham en half Schildwolda, echtgenote van Jhr. W. Hora Siccema van Slochteren, oud 58 jaren.
24 december 1847
Overleden Roelina Santee, weduwe van Ds N. Westendorp, pred. van Losdorp, get. A.P.A. du Cloux en J. W. du Cloux, geb. Westendorp. Bij haar begrafenis viel onder het luiden de klepel uit de klok en bekwam een der familie leden van den overledene A. A. Cremers ijzerkooper te Groningen, hierdoor een wonde aan het hoofd zoodat men voor zijn leven vreest.
12 januari 1848
Verkoop van de boerenplaats Engeweer te Westerwijtwerd, van wijlen Arien Luurts Heres en Trientje Alberts Zuidhof.
19 januari 1848
Hardrijderij met paard en arreslede te Winsum.
22 februari 1848
Z.M. de koning benoemt een commissie voor het door T. Groot c.s. ontworpen plan tot bedijking en droogmaking der Lauwerzee en een gedeelte der Wadden. zijnde de heren Jhr. Mr. U.W.F. van Panhuys, Jhr. Mr. J.M. Quintus, J. Homan, H.H. de Haan, G. Reinders, R. de Sitter leden der Staten en Jgr Mr. O. R. Alberda van Ekenstein, griffier der staten van de provincie Groningen.
6 april 1848
Overleden Mr. Jean Francois van Iddekinge, ridder in de orde van de Ned. leeuw, oud burgemeester der stad Groningen, echtgenoot van vrouwe Christina Maria van Menkema, oud 83 jaren.
JAARVERSLAG 2007 Door: Nicolette Scholten Het jaar 2007 mag wel een bijzonder actief jaar genoemd worden. Met het project Pastoor heeft zich een groot aantal leden beziggehouden. Het begraafplaatshek is opgeknapt. De
kalender en de kroniek hebben een nieuw jasje gekregen. Verder zijn er de gebruikelijke activiteiten geweest: vier ledenvergaderingen met lezingen, de excursie en de normale bestuursvergaderingen om alle lopende zaken te regelen. Wat betreft de ledenvergaderingen mag de Historische Vereniging zich steeds verheugen in een grote opkomst. Bovendien zijn de vergaderingen altijd gezellig. En dat moeten we vooral zo houden. Kalender 2008 en kroniek 2007 Dankzij een subsidie van het SNS-fonds heeft Design 247 (Ingrid Ekkers) uit Loppersum de kalender kunnen restylen. Fré Wassenaar heeft de foto’s verzorgd. De eerste kalender 2008 is aangeboden aan Jan Pilon, die jarenlang zijn bijdrage leverde aan de totstandkoming van de kalender. Achteraf bleek dat het bestuur te zuinig zijn geweest wat betreft het drukken van het aantal exemplaren. Ze zijn helemaal uitverkocht. Dus ieder die een kalender heeft kunnen bemachtigen: wees er zuinig op want ze worden collector’s items! Ook dankzij Design 247 heeft de Lopster Kroniek een ander en wat professioneler uiterlijk gekregen. Een aantal leden heeft (weer) een bijdrage geleverd, waardoor de Kroniek een alleszins lezenswaardig boekwerkje is geworden. Pastoor-project Er zijn meer dan 4000 scans gemaakt van foto’s van Willem Pastoor door Fré Wassenaar en Herman Rinket. Reint Middel is de trekker van het project. Tjaard Wals en Johannes Langeland zoeken het archief door en Rini Doff struint door het hele dorp om foto’s te vinden. Vanwege de vele foto’s is beloten dat het boek pas in 2009 geproduceerd gaat worden. Red het Hek De actie Red het Hek (van de begraafplaats) is een groot succes geworden, met dank aan de vrijwilligers (Menzo Eissens, Herman Eissens, Henk ter Veen en Eisse Mollema die het fantastisch hebben opgeknapt. Maar hierbij blijft het niet. Er is inmiddels overleg geweest met de nieuwe eigenaar van het gemeentelijke mededelingenkastje (bij Bellevue) om het onder verantwoordelijkheid van de Historische Vereniging te restaureren. Het kastje heeft altijd bij het gemeentehuis gestaan en eerder in de Lagestraat (zie fotoboek). Begraafplaatsproject In 2006 is al het idee geopperd om, onder begeleiding van Reint Wobbes, grafzerken op de begraafplaats aan te laten pakken door vrijwilligers. Door de bestuurswisselingen in het voorjaar 2007 is het er jammer genoeg – in 2007 - niet van gekomen, maar in 2008 is een begin gemaakt. De relatie met de gemeente De Vereniging maakte zich zorgen over de toekomst van het oude raadhuis, het stationsgebouw en villa Bellevue, vanaf het moment dat de gemeente zou verhuizen naar het nieuwe gemeentehuis. Om die reden heeft ze samen met de Bedrijvenvereniging en Dorpsbelangen een brief geschreven aan raad en college. De brief resulteerde in krantenartikeltjes en een gesprek met wethouders Stoel en Smit, waar in ieder geval toegezegd is dat met toekomstige eigenaren afspraken zouden worden gemaakt. De villa is inmiddels verkocht en heeft een goede bestemming gekregen. De toekomst van het raadhuis is nog ongewis. Het stationsgebouw, eigendom van NS, blijft een punt van zorg. De verhuizing van de gemeente had nog andere gevolgen. Voor ons archief was er geen plaats meer. We hebben gelukkig een ruimte kunnen krijgen bij Wiemersheerd (Van Leeuwenhof). Ook hebben we van de gemeente een paar afgedankte kasten gekregen. J. Langeland heeft het
archief vervolgens geordend. Op de zolder van het oude raadhuis stond verder de tafel, waaraan de gemeenteraad lang geleden zijn vergaderingen hield. Een foto van de tafel (in het bezit van de Vereniging) staat in één van de fotoboekjes van Loppersum. De tafel moest uiteraard ook weg en heeft een plekje gekregen in de bibliotheek, met een vitrinekastje waarin wat voorwerpen liggen. Het ziet er nog niet erg mooi uit, maar Johannes Langeland heeft toegezegd een aangepast kastje te zullen maken. Toen de gemeente eenmaal verhuisd was naar het nieuwe gemeentehuis, heeft de Historische Vereniging een laatste blik mogen werpen op de zolder van Bellevue. We hebben nog voor ons interessante voorwerpen mee kunnen nemen, zoals luchtfoto’s van Loppersum uit de zeventiger jaren en een reeks ingebonden provinciale bladen vanaf 1850. Sprekers Op 25 januari 2007 hield de Vereniging haar jaarvergadering. Bijzonder hoogleraar Simon Reker was uitgenodigd om te vertellen over Lopsters en lobsters (“Ie konden t aal lezen op joen nuigen, ie worden der nait kèl meer van as ik hier vanoavend grunnegers proat…”) en dat deed hij met zijn gebruikelijke aanstekelijke enthousiasme. Tijdens deze vergadering vond ook een bestuurswisseling plaats. Het bestuur heeft helaas afscheid moeten nemen van Peter Zoestbergen en Peter Zandt, die beiden heel veel voor de vereniging hebben betekend. Op 22 maart heeft Rinze Mast, oud-havenmeester van Delfzijl, verhaald over Johannes Tunnis Bogeholt. Kapitein Bogeholt (die zijn carrière begonnen is als kok en dekknecht) is 95 jaar oud geworden, op een dieet van bonen met spek en een paar sigaartjes en twee fladderakjes per dag. Dhr. Mast liet bij zijn verhaal veel foto’s zien van havensteden, zeil- en stoomschepen. Op 25 september hield Otto Knottnerus een bijzonder interessante inleiding over de Fivelstroom. Vervolgens was, op 29 november, Lieke Veldhuis aan de beurt. Zij illustreerde haar lezing over sits (met de hand beschilderd, kleur- en wasecht katoen, door de VOC ingevoerd) met een minitentoonstellinkje en dia’s. Excursie In 2007 voerde de excursie de leden naar molen De Goliath. Marianne van Veen heeft er een verslag van gemaakt, gepubliceerd in de Lopster Kroniek van 2007. Eerbetoon Rini Doff heeft in 2007 een lintje gekregen (lid in de Orde van Oranje-Nassau) onder andere vanwege haar vele werk in de Historische Vereniging. Reint Middel is, mede vanwege zijn inspanningen voor de totstandkoming van de boeken over Oeds de Leeuw Wieland en Pastoor, genomineerd voor de Waarderingsprijs 2007 van de gemeente. Presentaties Vrijdag 23 maart stond de Vereniging in Spoorzicht (schriefwedstried) en op 30 april in het dorpshuis. Ook was de Historische Vereniging present op de kerstmarkten in de schuur van Schilder en in Wiemersheerd. Leden en bestuur De vereniging telt 127 betalende leden. In het bestuur hebben sinds januari 2007 zitting: Jan Wiebe van Veen (voorzitter) Nicolette Scholten (secretaris) Jan de Heer (penningmeester) Bram van den Akker Rini Doff
GRONINGANA Hierna volgt een selectie uit in 2008 verschenen Groningana Peter Karstkarel, Alle Middeleeuwse kerken - Van Harlingen tot Wilhelmshaven Alle middeleeuwse kerken van Friesland, Drenthe, Groningen en Oost-Friesland in één band van maar liefst 974 bladzijden groot. Aan elk kerkgebouw worden, twee, soms vier bladzijden gewijd; schitterend fotomateriaal en een bondige tekst: een naslagwerk en tegelijk een reisgids. De middeleeuwen eindigen in dit boek ergens in de tweede helft van de 17e eeuw! (ISBN 978 90 330 0558 9) Pieter de Vries, Het huisje op de begraafplaats. Lijkenhuisjes in Groningen Een boekje met een beschrijving van ruim 170 lijkenhuisjes in onze provincie. Met foto's. De samensteller gaat in op de bouwhistorie, wijst op kenmerken en bijzondere attributen. Ook poortgebouwen, klokkenstoelen en enkele kunstwerken komen aan de orde in 240 bladzijden. (ISBN 978 90 5294 389 3) Canon van Groningen, 40 ijkpunten uit de Groninger geschiedenis Op chronologische en beknopte wijze wordt de geschiedenis van de provincie doorlopen, waardoor deze voor een breed publiek toegankelijk wordt gemaakt. De ijkpunten worden ondersteund door de levensverhalen van 52 Groninger 'boegbeelden'. Vooraanstaande auteurs schrijven daarnaast in achtergrondartikelen over langere perioden uit het Groninger verleden, en geven daarmee een context aan de punten van de canon. De verhalen zijn rijk geïllustreerd aan de hand van een tijdslijn die door de hele uitgave loopt. Uitgave van Huis van de Groninger Cultuur, Regionaal Historisch Centrum Groninger Archieven en Stad en Lande. Bertus Fennema e.a. Willem Reitsema Tzn(1885-1963). Architect op het Hogeland Als architect uit Leens ontwierp Reitsema in de jaren twintig en dertig en na de tweede Wereldoorlog een groot aantal panden op het Hogeland. Hoewel in stijl variërend van typisch Amsterdamse School en het Nieuwe Bouwen, met invloeden van Wright en Dudok, tot een meer historische opvatting, zijn de panden herkenbaar als ontwerpen van Reitsema. Maar liefst vijftien van zijn ontwerpen zijn inmiddels aangemerkt als rijksmonument! (ISBN 978 90 330 0686 9) Harm en Wim Plas, Religieus Erfgoed in Groningen - Oude kerken in de Ommelanden De auteurs hebben een bijzondere invalshoek gekozen om de kerken te beschrijven. Eerst krijgt de lezer een impressie van het kerkbezoek en een korte introductie van het dorp. Vervolgens worden het exterieur, interieur, en wanneer aanwezig, de toren van de kerk besproken. Elk hoofdstuk eindigt met de rubriek 'kerkgangers toen', waarin historische wetenswaardigheden rond vroegere kerkgangers aan de orde komen, waarbij uit kerkelijke archieven geput wordt. Vrijwel alle kerken van meer dan een eeuw oud hebben een plaats gekregen. (ISBN 9 789 052 944111)
