NORTH STAR DESIGN FLUXIO DAC/VOORVERSTERKER
tested
Well done Giuseppe!
52
Mede door de jarenlange buitengewoon goede ervaringen met het merk North Star Design, brengt de komst van een nieuw digitaal product van deze kleine Italiaanse fabrikant mij doorgaans in een staat van verhoogde euforie. Hoofdreden voor deze prettige gemoedstoestand is dat deze kleine onderneming er keer op keer in slaagt, om zowel technologisch, prijstechnisch als vooral klankmatig onderscheidende producten op de markt te brengen. Met de zeer recent uitgebrachte Fluxio heeft Music Emotion niet alleen een heuse Europese testprimeur in handen, maar tevens een nieuwe vaandeldrager die het merk kwalitatief nog hoger in de markt moet gaan plaatsen.
Fluxio
Met de gloednieuwe Fluxio jaagt NSD niet alleen op het reeds dichtbevolkte spelersveld in deze klasse, maar voegt tevens een nieuw hoofdstuk aan haar eigen reeds uitgebreide assortiment toe. Binnen het merk moet de Fluxio enkel nog de bijzonder fraaie Extremo dac boven zich dulden. Maar dat is dan op zijn beurt al wel een inmiddels meer dan vijf jaar meelopend ‘dac only’ ontwerp zonder voorversterkerfunctie. Wanneer ik de Fluxio uit zijn eenvoudige maar stevige verpakking bevrijd, vallen mij direct een aantal dingen op. Zo is de behuizing gelukkig weer in de volledige conventionele breedte van 43,5 cm uitgevoerd. Hierdoor is er vooral op de achterzijde weer voldoende ruimte ontstaan om het grote arsenaal aansluitingen netjes onder te brengen. De diepte is met 17 cm zeer beperkt en is al jarenlang de standaard voor alle digitale producten van
dit merk. Een mogelijk nadeel is dat je er daardoor producten van andere merken niet op kunt stapelen. Maar voor NSD is het al vanaf de eerste beginintroductie, een volstrekt logische beslissing geweest. Niet alleen blijkt er voor de gebruikte inwendige componenten gewoonweg niet meer ruimte nodig te zijn, maar een kleinere kast is met verder hetzelfde materiaalgebruik, natuurlijk ook gewoon steviger en stijver dan een groot exemplaar. Iets wat wordt onderstreept door het respectabele gewicht van 5 kilo voor zo’n compact apparaat. Ook kan door deze denkwijze de elektrische opbouw compacter en meer efficiënt uitvallen, kunnen de signaalwegen korter zijn en is het ontwerp veel minder gevoelig voor resonanties en ongewenste elektrische instraling. Als laatste is de beperkte 7 cm hoogte van de Fluxio behuizing heel actueel ‘slim line’ te noemen. De voorzijde van het apparaat is naast een 3,5 mm Jack aansluiting, een dubbele felblauwe display en een multifunctionele draai-/drukknop, verder helemaal leeg. Bediening geschiedt dan ook enkel met deze draaiknop en een opvallend mooi gestileerde, goed in de hand liggende aluminium afstandsbediening met zeer precies werkende drukknoppen. Met deze druktoetsen kunnen zowel het volumeniveau, bronkeuze, mute functie als de stand-by functie worden bediend. Wanneer ik het apparaat omdraai ontwaar ik direct een groot scala aan in- en uitgangen. Van links naar rechts zie ik 2x coaxiaal, 2x optisch, 1x gebalanceerd, 1x USB en 1x I2S digitale ingangen. Deze laatste wordt gelukkig steeds vaker (weer) gebruikt en is feitelijk een in 1986 geïntroduceerd Philips protocol. Hierbij worden het klok en datasignaal gescheiden van elkaar getransporteerd, in plaats van tegelijkertijd bij bijvoorbeeld een coaxiale en gebalanceerde verbinding. Dit alles om maar een zo laag mogelijke jitter te verkrijgen. Naast de I2S ingang bevinden zich een paar gebalanceerde (XLR) en on-
tested
Ondanks de onophoudelijke stroom aan vaak kostbare digitale high-end testproducten die mijn luisterruimte regelmatig bevolken. Is het toch vaak het relatief onbeduidende en prijstechnisch voordelige North Star Design, dat al meerdere keren in huize Ero voor een ware sensatie gezorgd heeft. Naast de betrouwbare, probleemloze werking en het no-nonsense design met goed gedoseerde Italiaanse grandeur, heeft dit voornamelijk betrekking op de klank van dit merk. Als ik de weergave van digitale producten van NSD in een aantal woorden zou moeten omschrijven is dat: vloeiend, betrokken, lichtvoetig, open en transparant met fijnzinnige dynamische schakeringen die zijn ingebed in een bovengemiddeld goed gelaagd 3D ruimtebeeld. In principe bezitten alle ooit door mij beluisterde producten van deze fabrikant bovenstaande kenmerken, hoewel er afhankelijk van de prijsklasse natuurlijk wel de nodige gradaties in bestaan.
53
NEXT
tested 54
gebalanceerde (RCA) analoge ingangen. En door de daadwerkelijk gebalanceerde inwendige opzet van deze dac/voorversterker, heeft het ook werkelijk zin om deze indien nodig te gebruiken. Een losse IEC netstekkeraansluiting met hoofd aan-/uitschakelaar, completeert tenslotte het geheel. De keurige afwerking van het exterieur wordt na het verwijderen van de stevige gevouwen bovenkap, naadloos voortgezet in het super strakke interieur. Naast een paar flinke dubbele ringkerntrafo’s en een klein lichtnetfilter, is er verder veel SMD techniek zichtbaar en worden de allernieuwste en beste chipsets van dit moment gebruikt, waaronder de in dit geval voor het linker en rechterkanaal afzonderlijke Burr Brown 1795 dac’s. USB data kan de Fluxio tot 24 bit en 192 kHz in asynchrone modus van pc en Mac verwerken en de daarvoor benodigde drivers worden zelfs keurig netjes op een cd-rom bijgeleverd. De dac’s, de overige digitale ingangen en de digitale volumeregelaar, zijn in 32-bit uitgevoerd. Wat in het laatste geval zelfs bij een flinke verlaging van het volumeniveau niet tot een hoorbaar verlies aan resolutie en geluidskwaliteit zou moeten leiden. Last but not least is de Fluxio uitgerust met de keuze tussen twee digitale filters en kan de absolute fase van het uitgangssignaal worden omgekeerd. Luisteren 1 - dac
Met de klank van de North Star Design Essensio Plus nog recent in het hoofd, ben ik vooral benieuwd in hoeverre deze hoger geplaatste Fluxio dat niveau nog weet te verbeteren. En dan met name op welke onderdelen. Het eerste wat na het aansluiten en inschakelen altijd bij alle NSD apparaten opvalt, is de rust die ontstaat door het volledig ontbreken van mechanische trafo brom! Dit lijkt vanzelfsprekend, maar ook vandaag de dag kom ik nog steeds te veel producten tegen met irritant continu zoemende trafo’s. Omdat ik het medium cd tot op heden (bij gebruikmaking van een topspeler), nog steeds als het klankmatig meest bevredigende softwaremedium beschouw, is de eerste ronde met de Fluxio dan ook de vertolking van cd signalen. Hiervoor maak ik net als bij mijn eigen NSD Extremo dac, gebruik van de bijzonder hoogwaardige North Star White Gold I2S kabel. De beste die ik tot op heden ken. Waar het bij de Extremo nog blauwe LED’s zijn die de ingangskeuze en samplingfrequentie aangeven, de Fluxio gebruikt hier zowel grote zeer goed leesbare letters als cijfers voor. Deze informatie wordt vervolgens middels een tweetal nogal fel oplichtende blauwe LCD displays weergegeven. Mede hierdoor is deze in-
formatie ook op grotere afstand bijzonder goed leesbaar. Wel is het een beetje jammer dat een dimfunctie geheel ontbreekt. Om meteen alle informatie zo optimaal mogelijk hoorbaar te maken, speel ik in een eerste ronde met mijn inmiddels denk ik wel zeer bekende referentie set. Dus als basis de Master CC luidsprekers en Unison Reseach Performance single ended buizenversterker. De Fluxio wordt in deze ronde enkel gebruikt als dac en zowel de volumeregelaar als hoofdtelefoonfunctionaliteit zijn hiervoor in het slim en overzichtelijk opzette menu buiten werking gesteld. Als eerste verdwijnt het bijzondere en bij vlagen adembenemend mooie album Paramita van de Chinese componist en uitvoerende ‘He Xun-Tian’ (Wind Audio XRCD-5258) in het compartiment van het NSD 192 MK II loopwerk. Dit zowel dromerige als vurig en krachtig gespeelde album kent zowel zuiver Chinese als westerse invloeden met verder de nodige new age ingrediënten a la Enya. Dit tezamen met de buitengewoon goede opnamekwaliteit en de enorme dynamische contrasten en laagextensie, maken deze XRCD een uitdaging voor ieder audiocomponent. Van Paramita draai ik dit keer drie nummers. De dromerige titelsong ‘Paramita, The ultimate’ (track 2), vervolgens het spannende en steeds luider aanzwellende ‘Song of Enlightenment’ (track 3) en als laatste de bijna aardbeving opwekkende grote drums op ‘Earth Drums’ (track 7). Al bij de eerste twee nummers wordt het mij overbekende en zo voor North Star Design typerende grote en vooral goed gelaagde 3D beeld neergezet. Al vanaf de instap dac Essensio is dit een van de eerste dingen die iemand bij dit Italiaanse merk zal opvallen en bij deze Fluxio is het net zoals het topmodel Extremo, nog veel mooier en verder uitgewerkt. Het is dus met recht een derde dimensie! Het tweede aspect wat in positieve zin mijn aandacht trekt, is de buitengewoon mooie kwaliteit van het laag. Hier nu eens niet het drukkende en ongedefinieerde laag wat ik eigenlijk bij veel te veel andere dac’s hoor, maar een heel natuurlijk, zeer diep doorlopend en vooral harmonisch correct laag. Het knort, is zowel strak en kleurrijk en kan indien nodig huizen verzetten. Wat het bijna zeldzaam maakt is dat het laag ook echt ademt. Het is geen vaste, granieten klomp van geluid, maar een bijna kneedbaar, vloeiend geheel. Vol met kleur, grandeur en klein als het klein moet zijn en groots en enorm krachtig uithalend als de muziek hierom vraagt. Laatste en voor mij erg belangrijke aspect, is de hele mooie rust bij gebruik van deze dac. Noten sterven heel lang uit en er is geen vervelende interferentie bij complexe harmonische structuren. Wanneer ik weer
Luisteren 2 - voorversterker/volumeregelaar
Zoals we tegenwoordig door de alsmaar toenemende systeemintegratie steeds vaker zullen tegenkomen, is ook de Fluxio voorzien van een ingebouwde hoofdtelefoonversterker
en een volumeregelaar met aanvullende afstandsbediening. Mede door deze zaken houd ik mijn hart toch een klein beetje vast. Want hoe goed het eerder geteste broertje van de Fluxio in de vorm van de Essensio Plus dac ook was, de volumeregelaar en vooral het enigszins ontbreken aan resolutie bij de Plus versie vond ik jammer. Het voldeed op zich prima bij de relatief voordelige prijsstelling, maar toch. Eerst stel ik net als bij de Essensio Plus, in het menu de volumefunctionaliteit in werking. Dit gaat op zich snel en trefzeker en na wat draaien en drukken is de dac dan ook omgetoverd in een meer multifunctioneel apparaat. In eerste instantie staat de Fluxio nog steeds op de referentie Performance versterker aangesloten. Dit om zo goed mogelijk de inbreng van de digitale volumeregelaar in de signaalweg te kunnen detecteren. Het goede nieuws is dat deze duurdere nieuweling gelukkig over een veel beter en aanzienlijk minder signaal beïnvloedend volumeconcept beschikt dan zijn kleine broer. Maar het minder goede nieuws is dat ook hier met ingeschakelde regelaar er meteen weer een lichte afname aan rust en resolutie hoorbaar is. Het mooi gelaagde 3D ruimtebeeld blijft echter nog steeds mooi en groot, maar wordt nu wel eerder breed en minder diep en hoog gepresenteerd. Toch blijkt het in de praktijk aan wat minder oplossende en beter bij de prijs van de dac passende apparatuur, allemaal een stuk minder dramatisch te zijn en valt er ook met de voorversterker veel te genieten van dit mooie apparaat. De Fluxio wordt nu vervolgens in een meer op de dagelijkse praktijk lijkende situatie geplaatst. Hierbij wordt er zowel gebalanceerd als met gebruikmaking van single ended interlinks, naar een opstelling met verschillende solid state eindversterkers geluisterd. Dit keer start ik met een prachtig en groots opgezet muziekspektakel van de moderne Amerikaanse componist Aaron Copland. Geen makkelijke keuze, want wanneer er maar ergens in de keten serieuze hiaten voorkomen, is er naar deze categorie muziek vaak niet echt meer ontspannen te luisteren. Wanneer ik start met het grootschalige, bombastische en kleurrijk aandoende ‘Fanfare for the common man’, hier uitgevoerd door Eiji Oue en het Minisota Orchestra (Reference Recordings RR-93 cd). Weet ik meteen dat het goed zit met deze relatief kleine maar dappere dac met zijn extra functionaliteit. Wanneer ik het nummer met gebruikmaking van een hele mooie Sonore Epilog en de Fluxio in de ‘direct’ afspeel, is er natuurlijk best verschil en een duidelijke verbetering te horen. En de Fluxio speelt nu eenmaal
tested
terugschakel naar mijn referentie dac, de duurdere NSD Extremo en tot op heden nog steeds het huidige ongeslagen topmodel van deze Italiaanse fabrikant, dan lijkt de weergave in eerste instantie sterk op elkaar. Wederom hoor ik dat bijna superieur gelaagde 3D beeld, lucht, correcte schaalgrootte, realisme, natuurlijke klankkleuren, puntigheid en kracht indien de opname dit bevat. Ook zijn er weer die moeiteloze dynamische contrasten en een weergave die van laag tot hoog, één eenheid vormt. De verschillen blijken na langer luisteren vooral op het vlak van verfijning te liggen. De Extremo gaat gewoon nog verder in alle bovengenoemde eigenschappen en weet daarmee het moeilijk bereikbare omslagpunt te bereiken wanneer muzikale conserve overgaat in echte muziekbeleving. De Fluxio is op al deze eigenschappen gewoon net een streepje minder en dat is gezien de aanzienlijk lagere prijs beslist geen schande. Maar let er wel op dat de Fluxio op een zéér uitgewogen set beoordeeld is. Op een minder uitgerijpt systeem kunnen deze verschillen minimaliseren of in bepaalde gevallen zelfs geheel wegvallen. Uiteindelijk blijkt het voornaamste verschil tussen deze twee dac’s, in de interpretatie van het laag te liggen. De Extremo meer ademend, meer vloeiend en wat lichtvoetiger, de Fluxio ietsje krachtiger en hoekig. Uiteraard is er ook nog uitgebreid naar gestreamde hoge resolutie software via een Apple MacBook Pro en een Mac Mini met Pure Music geluisterd. Verheugend is daarbij te melden dat er buiten het superieure I2S met het cd loopwerk, maar nauwelijks serieuze verschillen tussen de overige digitale aansluitvarianten hoorbaar zijn. Mits de bron en het bestand goed zijn, weet de Fluxio een plaatje van een geluid neer te zetten. Ten opzichte van cd verschuiven er wat parameters en wordt het beeld bij hi-res media nog wat ruimtelijker en hoor je afhankelijk van de resolutie en opname, soms nog wat meer lucht en detail. Maar zoals altijd bij streaming audio, lever je anderzijds ook weer in op zaken als timing, slagkracht, stabiliteit, betrokkenheid, emotioneel gevoel en realisme. Maar het is eerlijk om te zeggen dat dit absoluut niet aan de Fluxio ligt en dat deze dac dicht tegen de top zit wat ik tot op heden uit cd en streaming audio heb gehaald.
55
NEXT
tested WHITE GOLD I2S DIGITALE KABEL
56
gewoon het beste als (top) dac. Maar ook met gebruikmaking van de digitale volumeregelaar blijft de muzikale boodschap verder toch heel behoorlijk overeind. De rust en resolutie mogen dan zeker in vergelijking met topklasse analoge volumeregelaars het nodige afnemen, maar de digitale signatuur van deze ingebouwde regelaar is verder zeker niet onplezierig. De slam, kracht en dynamische contrasten blijven onverminderd overeind en ook het speelplezier in dit en later nog andere gedraaide stukken uit de Jazz, rock, new age en elektronische muziek, blijven aanstekelijk en dwingen betrokkenheid af. Al naargelang de gebruikte eindversterker(s) kan voor de meest optimale match in het menu 1, 2 of 4 volt worden gekozen. In de praktijk blijken dit goed gekozen waardes te zijn. Theoretisch kan daarbij het beste een getal worden gekozen waarbij voor een maximaal prettig luisterniveau, de display het dichtste bij de ‘000’ uitsturing komt. Oftewel maximaal niveau en dus tevens maximale resolutie. Maar mede door de 32-bit resolutie komt deze stand in de praktijk niet zo kritisch en ook op een lage volumestand heb ik dan ook geen waarneembare resolutievermindering kunnen constateren. Als laatste heb ik nog even voor alle volledigheid naar de prestaties van de hoofdtelefoonuitgang geluisterd. Hierbij heb ik gebruikgemaakt van enkele actuele modellen uit het subtop segment van AKG en Sennheiser. Over het resultaat kan ik kort zijn, vooral omdat het als twee druppels water lijkt op de prestatie van de voorversterker hangend aan een eindversterker. Oftewel krachtig,
ruimtelijk en goed uitgewogen, maar ook met een wat lagere resolutie en wat minder absolute rust. Het moet dus vooral worden gezien als een mooie bruikbare bonus voor mensen die ook graag af en toe een hoofdtelefoon op een behoorlijk niveau willen gebruiken. Conclusie
Alleen al door de prachtige high-end kwaliteiten van het zeer uitgebreide dac gedeelte, vind ik dat deze nieuwe ambitieuze Fluxio zijn verwachtingen waarmaakt. Gehoormatig komt hij in deze modus geschakeld, verrassend dicht in de buurt van mijn referentie. Kortom met de Fluxio bent u relatief voordelig uit en schaft u voor een eerlijke prijs niet alleen een echt mooie highend dac aan voorzien van alle gangbare aansluitingen, maar bezit u ook meteen een heel bruikbare en goede ingebouwde voorversterker met als extra bonus een mooie hoogwaardige hoofdtelefoonuitgang. Kortom: ‘well done Guiseppe!’ Tekst & fotografie: Werner Ero
PRIJS NORTH STAR DESIGN FLUXIO DAC/VOORVERSTERKER
€ 2.490,-
HIFI CORNER TRADING, TEL: +32-(0)3-6583470 E-MAIL:
[email protected], WWW.NORTHSTARDESIGN.NL
END
