19
Voorstel voor de vorming van een
ICCO-coöperatie Discussienota voor de Generale Synode van de Protestantse Kerk
Generale Synode November 2011 MDO 11-03
19
Pagina 3 van 19
Inhoud 1
Voorgeschiedenis: de samenwerking tot nu toe
5
2
Nieuwe ontwikkelingen
6
3
Wat houdt het vormen van een coöperatie in?
7
4
Besturingsmodel van de coöperatie
9
5
Samenwerking in de Coöperatie
11
6
Wat zijn de voordelen van deze coöperatie boven de huidige situatie?
13
7
Wat betekent de coöperatie voor het werk van Kerk in Actie
14
8
Hoe denkt het Bestuur om te gaan met de lopende evaluatieverplichtingen (synodebesluit 2010)
15
Hoe blijft de zeggenschap van de synode over het werk van Kerk in Actie gewaarborgd?
16
Bijlage 1:
Coöperatiepartners
17
Bijlage 2:
Bestuursstructuur ICCO-coöperatie op hoofdlijnen
19
9
Inhoudsopgave
19
Pagina 5 van 19
1
Voorgeschiedenis: de samenwerking tot nu toe
In november 2006 stemde de synode in met de verregaande samenwerking tussen Kerk in Actie en ICCO. Deze samenwerking is vervolgens door het bestuur van de dienstenorganisatie en het bestuur van ICCO nader uitgewerkt in een samenwerkingsconvenant 2007-2010. Onderdeel van dit convenant is het samenbrengen van het buitenlandwerk van Kerk in Actie en het werk van ICCO in één uitvoeringsorganisatie. In april 2010 stemde de Generale Synode van de Protestantse Kerk in met een verlenging van dit convenant t/m 2015. Vanaf 2006 participeren ICCO en Kerk in Actie ook in de zogenoemde ICCO Alliantie; onder andere Edukans en Prisma maken deel uit van deze alliantie. Het is de ICCO Alliantie die als koepel van (protestants)christelijke organisaties gesprekspartner is voor de overheid en door de overheid als medefinancieringsorganisatie voor ontwikkelingshulp wordt gezien. De ICCO Alliantie heeft in 1 2009 gekozen voor een strategiewijziging (ProCoDe ), onder meer ingegeven door wijzigingen in overheidsbeleid. Die koerswijziging kwam er in het kort op neer dat bij het verlenen van ontwikkelingshulp de Zuidelijke stem meer zeggenschap dient te krijgen, dat programmatische samenwerking tussen partners wordt bevorderd en dat de uitvoering van het relatiebeheer wordt gedecentraliseerd. Deze wijziging heeft onder meer geleid tot een aanpassing van de gezamenlijke werkorganisatie van Kerk in Actie en ICCO. De Generale Synode is hierover in 2009 geïnformeerd middels de notitie Getuigenis en Dienst (november 2009) en heeft besloten mee te gaan in de ProCoDe aanpak. De samenwerking tussen Kerk in Actie en ICCO wordt voortdurend geëvalueerd op zijn effectiviteit. De Synode is daarover geïnformeerd, het laatst in 2010 (rapport MDO 10-01). De synode verzocht toen aan het bestuur van de dienstenorganisatie om: zorg te dragen voor de verankering van de samenhang van zending , werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking in bestuur en uitvoering; 2
de verbeteringen die in de notitie werden genoemd in de samenwerking van Kerk in Actie met 3 ICCO aan te brengen; over drie jaar (in 2013) een tussentijdse evaluatie voor te leggen aan de generale synode omtrent resultaten van de ProCoDe-aanpak in vergelijking met de resultaten van de huidige werkwijze.
1 2
3
ProCoDe is de afkorting van: Programmatisch werken, Co-responsibility en Decentralisatie. De werksoort Zending wordt in deze notitie niet verder uitgewerkt omdat die buiten de coöperatie blijft. De huidige positie van Zending blijft gehandhaafd. (zie hoofdstuk 7) Deze verbeterpunten hebben betrekking op a) Identiteit en Kerkelijk partnernetwerk, b) communicatie en versterking van het draagvlak, c) fondswerving en het uitbouwen van de fondswerving vanuit de Regionale kantoren, d) financiële transparantie, e) vergroten van de effectiviteit en f) Versterken van de samenwerking.
Pagina 6 van 19
2
Nieuwe ontwikkelingen
In de loop van 2010 werd duidelijk dat de ICCO Alliantie (net als alle medefinancieringsorganisaties) moest gaan rekenen met een sterke verlaging van het bedrag dat zij voor de periode 20112015 van de overheid aan medefinanciering zou ontvangen. In de praktijk bleek dat ook het geval: het budget voor de medefinanciering ontwikkelingssamenwerking daalde van 640 miljoen in 2010 naar 385 miljoen in 2011. De ICCO Alliantie heeft daar een harde tik van gekregen. Geconcludeerd moet worden dat ontwikkelingssamenwerking in het defensief is geraakt: Het draagvlak in Nederland voor ontwikkelingssamenwerking wordt uitgehold. Er zijn twijfels over de effectiviteit. Het inschakelen van het Nederlandse bedrijfsleven en de Nederlandse ambassades in de keten van samenwerking komt steeds vaker voor. Deze conclusie betekent voor ICCO een overgang van medefinancieringsorganisatie, die afhankelijk is van overheidsfinanciering, naar een maatschappelijke organisatie die samen met organisaties en bedrijven ideële doelen wil realiseren. ICCO ziet zich genoodzaakt te zoeken naar nieuwe vormen van samenwerking binnen de ICCO Alliantie en zo ruimte te scheppen voor eigen beleidsruimte en meer verbanden in de samenleving. ICCO staat voor de noodzaak het werk anders te organiseren. Vooral het waarborgen hiervan voor de langere termijn is van belang om datgene dat de afgelopen jaren is opgebouwd aan netwerk in het Zuiden en methode [ProCoDe] niet verloren te laten gaan. Kerk in Actie werkt al jaren op vele gebieden intensief samen met ICCO. De generale synode ondersteunde deze werkwijze al eerder. Hiervoor is een organisatieverandering nodig die beter het maatschappelijke draagvlak onder het werk van ICCO en haar Alliantiepartners tot uitdrukking brengt. Door de zeer forse vermindering 4 van de MFS financiering is het denken over deze vermaatschappelijking van de ICCO Alliantie in een stroomversnelling gekomen en is het nodig om op korte termijn tot handelen over te gaan. Dit heeft geleid tot het voorstel een coöperatie te vormen, waarin Kerk in Actie, Edukans en Prisma 5 zullen deelnemen. Het voorliggende voorstel geeft achtereenvolgens aan: 3. Wat houdt het vormen van een coöperatie in? 4. Wat zijn de voordelen van deze coöperatie boven de huidige situatie? 5. Wat betekent de coöperatie voor het werk van Kerk in Actie. Tenslotte gaan we in op de zaken die de generale synode in het bijzonder aangaan: 6. Hoe denkt het Bestuur om te gaan met de lopende evaluatieverplichtingen (synodebesluit 2010) 7. Hoe blijft de zeggenschap van de synode over het werk van Kerk in Actie gewaarborgd?
4 5
MFS – MedeFinancieringsStelsel In bijlage 1 is achtergrondinformatie over de beoogde coöperatie partners te vinden.
19
Pagina 7 van 19
3
Wat houdt het vormen van een coöperatie in?
De Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht van ICCO hebben het initiatief genomen om het gesprek met de Alliantie-partners te openen over de toekomstige samenwerking. Het idee is uitgewerkt om te komen tot de vorming van een coöperatie bestaande uit een aantal kernleden uit de ICCO-Alliantie. Deze kernleden zijn dan gezamenlijk ‘eigenaar’ van de coöperatie. Deze cooperatie voert taken uit voor en samen met deze leden. Die taken kunnen daardoor efficiënter worden gedaan en er kunnen mogelijkheden worden geboden die de leden onafhankelijk niet of moeilijker kunnen realiseren. Een belangrijk voordeel van een coöperatie ten opzichte van een stichting is dat eigendom en aansprakelijkheid beter vormgegeven kunnen worden. De coöperatie is van de leden en voor de leden en heeft als doelstelling om de leden voordeel te verschaffen. Gezamenlijk aanvaarden zij de verantwoordelijkheid voor de coöperatie en daarmee voor de continuïteit van de werkorganisatie. Dit zal gestalte worden gegeven door storting van ledenkapitaal. De generale synode van de Protestantse Kerk wordt voorgesteld akkoord te gaan met de vorming van de ICCO-coöperatie en te besluiten in te stemmen met deelname van de Dienstenorganisatie ten behoeve van Kerk in Actie. De Protestantse Kerk geeft aan dat zij middels de participatie van Kerk in Actie in de coöperatie zal voldoen aan de gestelde voorwaarden. Deze zijn: •
Acceptatie door de leden van de coöperatie van de principes van ProCoDe;
•
Participatie van de leden in het investeringsfonds;
•
Storting van ledenkapitaal door de leden ter versterking van de continuïteitsbasis.
Bij de besluitvorming aangaande deelname aan het proces van decentralisering van de werkorganisatie en voortzetting van de samenwerking met ICCO in het najaar van 2009 zijn de principes 6 van ProCoDe aanvaard als basis voor de samenwerking. Vanuit de bestemmingsreserve van Kerk in Actie zullen middelen worden vrijgemaakt die participatie in het investeringsfonds mogelijk maken. Het voortbestaan van de coöperatie wordt conform het voorstel vormgegeven door een deelneming in de vorm van ledenkapitaal op de balans van 1 miljoen Euro. Daarmee wordt de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk ten behoeve van het werk van Kerk in Actie formeel mede7 eigenaar van de coöperatie samen met Prisma en Edukans. De centrale taak van Kerk in Actie is het werken aan de bestrijding van armoede en onrecht door solidariteit en hulpverlening. De missie van de ICCO-coöperatie vormt een bedding voor deze centrale taak en die van de andere partners. Deze bedding kan als de missie van ICCOcoöperatie worden beschouwd. De andere partners kunnen zich vinden in de definiëring van die bedding. De missie is het zich inzetten voor werken aan een wereld waarin mensen in waardigheid en welzijn samen kunnen leven. Mensen zijn gelijkwaardig en elk mens verdient respect te ontvangen
6 7
Notitie Getuigenis en Dienst – november 2009. Door de dienstenorganisatie is een risico-inventarisatie gemaakt die de organisatorische en financiële risico’s voor dit eigenaarschap in kaart brengt. Deze analyse wordt bij de verdere inrichting van de coöperatie als checklist gebruikt. Een onafhankelijke toetsing van de financiële positie en risico’s van de huidige ICCO werkorganisatie zal deel uitmaken van de uitvoering van het besluit om toe te treden tot de ICCO-coöperatie.
Pagina 8 van 19
en wordt opgeroepen aan anderen respect te betonen. In navolging van Jezus Christus worden we opgeroepen tot barmhartigheid, gerechtigheid voor allen en tot rentmeesterschap over deze schepping. Het nieuwe perspectief voor het jaar 2020 bestaat voor de partners uit de volgende doelstellingen: Identiteit: wij zijn een partnerschap, op basis van bovengenoemde visie, in nauwe verbondenheid met vertegenwoordigers van het (protestants) christelijke volksdeel in Nederland en met partners in het Zuiden.
Visie: het gaat niet om ons product ‘ontwikkeling’ voor onze partners, maar het gaat erom om samen met onze partners een bijdrage te geven aan veranderingen ten goede; een verandering die juist in de samenwerking niet buiten onszelf omgaat.
Geïntegreerde programma’s, waar alle partners aan bijdragen en die betrekking hebben op het Noorden en het Zuiden.
Iedere partner heeft een eigen kleur en een eigen netwerk; deze voegen waarde toe aan het geheel.
50% van de “resources” (o.a. financiën, werknemers en adviseurs) wordt zo mogelijk geworven in het Zuiden.
De uitvoerende werkorganisatie zal bestaan uit de huidige werkorganisatie van ICCO en Kerk in Actie en specialisten van Prisma en Edukans op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg en HIV/Aids. Deze zullen in een gezamenlijke specialistenpool op het kantoor in Utrecht werken. Om meer programmatische eenheid ook in het werk van de coöperatie in het zuiden te creëren zullen de regionale organisaties in het zuiden gaan werken ten behoeve van alle leden van de coöperatie. Hiervoor is een pilot begonnen in de regio Centraal en Oost Afrika waarin dit verder wordt uitgewerkt. Voor Kerk in Actie, de leden van Prisma en voor Edukans is het van groot belang hun naam en positie naar de eigen achterban te behouden en te versterken. Voor ICCO is het van belang haar opgebouwde positie richting Nederlandse overheid, het bedrijfsleven en partijen in het zuiden te behouden en te versterken. Dit zal in een uit te werken “merkenbenadering” tot uitdrukking worden gebracht.
19
Pagina 9 van 19
4
Besturingsmodel van de coöperatie
De coöperatie is een organisatievorm die als doel heeft om het maatschappelijk belang te dienen. De leden zijn weliswaar eigenaar van de coöperatie maar hebben ook de plicht om dat maatschappelijk belang te vertegenwoordigen en zich daarvoor in te zetten. De primaire taak is dan ook te zorgen dat dit maatschappelijk belang zich vertaalt in een visie en een strategie voor de coöperatie en zorg te dragen voor de continuïteit van de coöperatie. De coöperatie is actief naar haar achterban toe door op aangelegen onderwerpen en thema’s bijeenkomsten te organiseren. Elk jaar zullen afhankelijk van onderwerp en actualiteit meerdere bijeenkomsten voor de achterban worden georganiseerd. Binnen de coöperatie wordt onderscheid gemaakt tussen een verenigingsaspect, een adviseren8 de rol, een toezichthoudende rol, en een bestuurlijke rol van de coöperatie. Verenigingsaspect De Algemene Leden Vergadering (ALV) is het hoogste orgaan binnen de coöperatie. De ALV a) draagt zorg voor de maatschappelijke verankering én het debat binnen de coöperatie; b) toetst of de coöperatie voldoet aan haar missie; c) neemt besluiten over de visie en strategie van de cooperatie; en d) zorgt als hoogste orgaan voor de continuïteit van de coöperatie. De ALV stelt de jaarrekening van de coöperatie vast. De ALV bestaat uit personen / afgevaardigden met stemrecht (per lid 1 persoon) en afgevaardigden zonder stemrecht (per lid maximaal 3 personen). Daarmee wordt zowel de eigenaarsrol als de maatschappelijke verankering in de coöperatie geborgd. De ALV streeft naar consensus in haar besluitvorming. Gezien het grote belang dat de Protestantse Kerk hecht aan de strategische keuzen van de coöperatie en de grote inbreng van het werk, zal in geval van stemming de stem van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk bij de meerderheid dienen te zijn. Dit zal nog nader in overleg met betrokkenen juridisch worden uitgewerkt. De ALV komt tweemaal per jaar bijeen. Het Bestuur van de coöperatie voert de directie van de vereniging. Zij bereidt de ALV voor en organiseert op verzoek van de ALV bijeenkomsten voor belangstellende achterbannen over specifieke onderwerpen. De directieraad, waarin de directeuren van de leden van de coöperatie zitting hebben, adviseert de Raad van Bestuur. Adviserende rol De coöperatie zal de maatschappelijke verankering vorm geven door zich te laten adviseren op drie verschillende niveaus: a. In Nederland door een maatschappelijke betrokkenheid bij de coöperatie vorm te geven in de ALV en de achterban bijeenkomsten; b. In het zuiden door de Regionale Raden die binnen de beleidskaders van de coöperatie advies geven over de koers, strategie en prioriteiten van de coöperatie binnen de regio’s. c. Op mondiaal niveau door de Internationale Advies Raad (IAR) die vanuit haar perspectief advies geeft over de koers en strategie van de coöperatie. In deze IAR zitten mensen uit Zuid en Noord die een onafhankelijke positie hebben en op basis van hun professionele kennis en ervaring worden gevraagd door de coöperatie. Besturende rol De primaire taak van de Raad van Bestuur van de coöperatie is om uitvoering te geven aan visie en strategie zoals is geformuleerd en goedgekeurd door de ALV. De RvB bestaat uit twee leden – voorzitter en een lid – die de dagelijkse leiding hebben over de coöperatie. De RvB legt verantwoording af aan de Raad van Commissarissen. Voor de Raad van Bestuur zijn de visie en strate-
8
In bijlage 2 is de organisatie van de ICCO-coöperatie op hoofdlijnen weergegeven
Pagina 10 van 19
gie zoals goedgekeurd door de ALV leidend. De wijze waarop deze worden uitgevoerd is aan de RvB. Zij legt daar achteraf verantwoording over af aan de ALV. Toezichthoudende rol De Algemene Leden Vergadering zorgt voor een onafhankelijk toezicht op de uitvoering van de beleidsplannen en een gezonde inhoudelijke en financiële bedrijfsvoering. De ALV benoemt daartoe een Raad van Commissarissen waarvan de leden niet afkomstig zijn uit de organisaties van de leden en geen directe banden daarmee hebben. Voor de leden van de RvC worden profielen opgesteld met verschillende achtergronden, expertises, netwerken en affiniteit met de leden waarna deze leden in een open procedure worden geselecteerd een aangesteld door de ALV. De RvC keurt het jaarverslag en de jaarrekeningen goed en adviseert de ALV.
19
Pagina 11 van 19
5
Samenwerking in de Coöperatie
De afgelopen tijd zijn verschillende activiteiten gestart met de leden van de coöperatie om de samenwerking te verstevigen. De synode wordt met het onderstaande overzicht geïnformeerd over deze plannen. ProCoDe uitwerking in Zuid De groeiende samenwerking tussen de leden van de coöperatie moet niet alleen in Nederland gestalte krijgen maar vooral ook in het Zuiden. In het voorjaar van 2011 is besloten tot een pilot in Centraal en Oost Afrika om daar het programmatisch werken met en tussen de leden van de alliantie en hun partners vorm te geven en de daarvoor meest geëigende organisatorische vorm te vinden. Het ligt in de bedoeling om ook in andere regio’s waar leden van de coöperatie samenwerken te komen tot een geïntegreerde manier van werken waarbij de regionale kantoren een regiefunctie hebben binnen de coöperatie en als regiokantoren van de coöperatie gaan functioneren. Opzetten van een Investeringsfonds Na 2015 zullen de mogelijkheden voor MFS fondsen mogelijk beperkt worden zowel in omvang als in de landen waar deze beschikbaar voor komen. De coöperatie zal zich dus sterk moeten gaan richten op de verwerving van andere fondsen. De coöperatie zelf zal zich dus niet richten op publieke fondsenwerving in Nederland; dat blijft het exclusieve terrein van de leden van de coöperatie. Het investeringsfonds zal de komende jaren voldoende andere middelen moeten gaan verwerven om de missie van de coöperatie ook zonder dominante inbreng van overheidssubsidie mogelijk te blijven maken. De partnerschappen van de coöperatie in het zuiden Ten behoeve van partijen in het zuiden wordt een dubbele positie ingenomen. Enerzijds zullen de regionale werkorganisaties in het zuiden de afstemming gaan doen met (kerkelijke)partners in de thematische allianties. Tegelijkertijd is het erg belangrijk om de relatie tussen de achterban in Nederland en de partnerorganisaties en de lokale (kerk)gemeenschappen) in het zuiden niet alleen te behouden maar ook te versterken. De coöperatie en haar leden investeren daarom in de communicatie tussen de achterban hier en de zuidelijke gemeenschappen en partners. Dat gebeurt bijvoorbeeld door de plaatsing van communicatie medewerkers in de regionale organisaties en door gebruik van nieuwe ICT mogelijkheden. Voor Kerk in Actie betekent dit dat de mogelijkheden voor het programma Interactief daardoor versterkt zullen worden. Deskundigenpool De coöperatie is actief in zes programma’s die de sociale, politieke en economische dimensies van armoede omvatten: 1. Onderwijs; 2. Gezondheidszorg en HIV/Aids; 3. Conflicttransformatie en democratisering; 4. Voedselzekerheid; 5. Duurzame en Rechtvaardige Economische Ontwikkeling; 6. Fair Climate. Binnen de werkorganisatie van de coöperatie wordt een pool van deskundigen gevormd met medewerkers van ICCO, Kerk in Actie, Prisma en Edukans. Deze stafleden zijn deskundig op het gebied van de 6 programma’s van de ICCO-coöperatie en op het gebied van overlappende
Pagina 12 van 19
thema’s zoals gender, religie en ontwikkeling, en mensenrechten. In deze pool zijn ook een aantal stafleden aanwezig deskundig op de terreinen van capaciteitsversterking, leren en monitoring & evaluatie. De bundeling van deze deskundigen in één pool zal de samenwerking en beleidsmatige ontwikkeling bevorderen niet alleen binnen de specifieke programma’s zoals onderwijs en economische ontwikkeling maar ook tussen deze verschillende beleidsterreinen (b.v. op het vlak van onderwijs voor werk). Strategisch plan 2020 Gezien de grote veranderingen in het veld van ontwikkelingssamenwerking en de veranderingen die vanuit de leden van de coöperatie worden ingezet, is het belangrijk om in 2011 de koers uit te zetten die de coöperatie wil gaan richting 2020. In het strategisch plan 2020 worden identiteit van de (leden van de) coöperatie geschetst, de visie en theorie van verandering, de strategie en de meerwaarde die de coöperatie wil bereiken voor haar leden. In het proces zullen alle betrokkenen in Nederland en vanuit het zuiden worden betrokken.
19
Pagina 13 van 19
6
Wat zijn de voordelen van deze coöperatie boven de huidige situatie?
De wereld verandert. Jaren van werken aan ontwikkeling en werelddiaconaat hebben in een groot aantal landen veel opgeleverd. Veel van onze partners staan sterker en zoeken onderling naar samenhang en samenwerking. In het werk is het daarom van belang meer aan te sluiten bij de bij de ontwikkelingen in het globale zuiden. Dat kan beter samen dan alleen. Er is in een groot aantal landen sprake van groeiende eigen economieën en meer mogelijkheden voor cofinanciering van het ontwikkelingswerk in de eigen regio’s. Dit biedt kansen voor het versterken van het werk van Kerk in Actie in de regio’s door middel van programmatische samenwerking, regionale fondswerving en medefinanciering van het werk van onze partners. Deze mogelijkheden kunnen beter benut worden door vanuit Nederland samen te gaan werken binnen een coöperatie omdat dan de krachten hier en in het Zuiden gebundeld en beter afgestemd kunnen worden. Door het daadwerkelijk mede eigenaar worden van de coöperatie wordt de samenwerking met ICCO, Prisma en Edukans verder versterkt. Met het in handen geven van het eigenaarschap van het werk van ICCO aan de deelnemers van in de coöperatie maakt ICCO een duidelijke keuze voor het verankeren van haar werk in het (Protestants) Christelijke maatschappelijke veld van de Nederlandse samenleving. Tevens biedt de vorming van de coöperatie de mogelijkheid van verbreding van het draagvlak onder de regionale werkstructuur (ProCoDe) omdat ook Prisma en Edukans daar aan gaan meewerken. Door opzet van een investeringsfonds wordt er toegewerkt aan een extra en nieuwe wijze van investering in en financiering van het gezamenlijke werk naast de bestaande financieringswijzen (overheidssubsidie en vrijwillige geldwerving). Een coöperatieve rechtsvorm past bij Kerk in Actie en de ICCO alliantie omdat het vorm en inhoud geeft aan aandacht voor de lange termijn, solidariteit en duurzaamheid. De coöperatie streeft naar de beste voorwaarden voor haar leden en vormt daarmee een goed alternatief voor bijvoorbeeld een stichting die voor een beperkter doel t.b.v. het behalen van een specifieke doelstelling kan worden opgericht. Bestuur en leden van een coöperatie zijn van elkaar afhankelijk. Leden kunnen niet zomaar uit de coöperatie stappen. Juist in de vorm van een coöperatie wordt zichtbaar dat er een duidelijk aanwezige achterban is. De leden geven samen steun aan het realiseren van gezamenlijk werk en stellen dit op lange termijn zeker. Het grote voordeel van de coöperatie is dat de achterban dicht zit op het bestuur. De ledenraad neemt een cruciale positie in. Het bestuur moet een strategiewijziging of een nieuwe begroting vooraf voorleggen aan de ledenvergadering die 2 keer per jaar bijeen komt. Zeker voor het bieden van duurzame ontwikkelingskansen aan het zuiden is de coöperatie daarom de meest tastbare, herkenbare en passende organisatievorm. Deze vorm laat ook toe dat nieuwe partners in Nederland en het Zuiden op een evenwichtige wijze in de toekomst de verantwoordelijkheid voor de coöperatie kunnen gaan meedragen. Voor met name de coöperatie leden Edukans en Prisma betekent de vorming van de coöperatie dat zij zich meer dan nu zullen committeren aan het ProCoDe proces en ook deel zullen nemen aan de regionale werkorganisatie van ICCO en Kerk in Actie. Daarmee wordt het draagvlak onder deze regionale en programmatische werkwijze vergroot.
Pagina 14 van 19
7
Wat betekent de coöperatie voor het werk van Kerk in Actie
Voor Kerk in Actie betekent de oprichting van de coöperatie een vervolgstap op de weg van samenwerking met ICCO en houdt in essentie in dat de Protestantse Kerk mede-eigenaar wordt van al het werk dat binnen de coöperatie wordt gerealiseerd. Naast de directe verantwoordelijkheid voor het werk van Kerk in Actie zal de Protestantse Kerk ook samen met de andere leden van de coöperatie verantwoordelijkheid voor het totale werk van de coöperatie dragen. Op hoofdlijnen zal de vorming van de coöperatie vanuit het gezichtspunt van Kerk in Actie inhouden dat al het wereld-diaconale werk dat nu binnen het internationale programma wordt uitgevoerd binnen het verband van de werkorganisatie van de coöperatie valt. Het werk van de Zending wordt voortgezet conform de huidige werkwijze. De coöperatie zal niet verantwoordelijk zijn voor het zendingswerk van de Protestantse Kerk. Waar mogelijk zal er samengewerkt worden. Daarnaast is voor de leden van de coöperatie het starten met een investeringsfonds van belang. Dat fonds zal de komende jaren worden opgebouwd en beoogt om de coöperatie meer onafhankelijk te maken van de overheidsfinanciering en sociaal ondernemerschap te bevorderen. Hierin zitten voor Kerk in Actie goede en noodzakelijke kansen de impact van het werk te vergroten en alternatieve financierings mogelijkheden verder uit te bouwen. Kerk in Actie onderhoudt zelf actief de relatie met de achterban in Nederland. Daarin zal door de vorming van de coöperatie geen verandering komen. De werkorganisatie van de coöperatie is gericht op het uitvoeren van werkzaamheden t.b.v. de leden. De contracten die de werkorganisatie van de coöperatie aangaat kunnen namens een of meerdere leden afgesloten worden. Namens Kerk in Actie worden door de coöperatie middelen ingezet in de inhoudelijke programma’s. Dit betekent dat er in de praktijk van samenwerken geen verandering zal optreden t.o.v. de wijze waarop nu in de gemeenschappelijke buitenland afdeling wordt gewerkt. De consequenties voor het personeel in dienst van de Dienstenorganisatie, maar werkzaam binnen de gezamenlijke afdelingen, zullen gering zijn. De grootste veranderingen hebben immers betrekking op de bestuurlijke structuur. De overgang van de huidige situatie van samenwerken in een alliantie naar de coöperatie zal daarom zorgvuldig moeten gebeuren. Deze overgang heeft vooral grote bestuurlijke consequenties voor de huidige Raad van Toezicht van ICCO en voor de nieuw te vormen bestuursorganen: Algemene Leden Vergadering (ALV), Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur. Aan de huidige ondernemingsraad van ICCO, en voor zover van toepassing voor de ondernemingsraden van andere leden van de coöperatie, zal een adviesaanvraag worden voorgelegd.
19
Pagina 15 van 19
8
Hoe denkt het Bestuur om te gaan met de lopende evaluatieverplichtingen (synodebesluit 2010)
Voorgesteld wordt om dit besluit onverkort uit te voeren en de besluitvorming aangaande de cooperatie per 1/1/2012 bij deze evaluatie te betrekken. Het bestuur zal in 2013 met een evaluatie komen over de samenwerking tussen ICCO en Kerk in Actie en daarbij voor zover mogelijk de stand van zaken van de coöperatie betrekken. In het bijzonder wordt hierbij bij gedacht aan de wijze waarop de zeggenschap van de synode aangaande het werk van Kerk in Actie binnen de organisatiestructuur van de coöperatie gestalte krijgt, de ProCode uitwerking coöperatie breed en het functioneren van de deskundigenpool. Deze punten zijn van belang in het licht van de verbeterpunten die bij de bespreking van de tussen evaluatie zijn genoemd. In de evaluatie zal op de voortgang van deze verbeterpunten worden ingegaan.
Pagina 16 van 19
9
Hoe blijft de zeggenschap van de synode over het werk van Kerk in Actie gewaarborgd?
De zeggenschap van de synode blijft bij de vorming van de coöperatie gewaarborgd omdat de dienstenorganisatie middels een samenwerkingsconvenant (zoals dat nu ook de samenwerking tussen ICCO en Kerk in Actie regelt) de wijze van samenwerken binnen de coöperatie zal regelen en daarbij de prestatieafspraken zal vastleggen. Hiermee is zeggenschap over al het werk van Kerk in Actie door de synode gewaarborgd. Middels het samenwerkingsconvenant wordt het door de synode bepaalde beleid aangaande Kerk in Actie geborgd binnen de werkorganisatie van de coöperatie. De coöperatie is een uitvoeringsorganisatie. Al het werk van Kerk in Actie inclusief het aandeel van Kerk in Actie in de ICCO-coöperatie zal via de reguliere weg, vaststellen van begroting, jaarrekening en jaarverslag door de synode, blijven lopen. Het strategisch beleid van Kerk in Actie wordt middels bespreking en vaststelling van het meerjarenbeleidsplan van de Dienstenorganisatie door de synode bepaald. Daarmee wordt dan ook het kader voor het functioneren van Kerk in Actie binnen de ICCO-coöperatie bepaald. De generale synode van de Protestantse Kerk heeft in 2009 besloten de samenwerking met ICCO tenminste tot 2015 voort te zetten. Bij de behandeling van de nota Getuigenis en Dienst besloot de synode in 2009 tot voortzetting en intensivering van de samenwerking tussen ICCO en de Dienstenorganisatie. Zij sprak toen daarmee uit nieuwe mogelijkheden te zien om het werk ten diensten van en in samenwerking met onze naasten in het Globale Zuiden te versterken. In deze nota zijn de principiële uitgangspunten voor deze intensieve samenwerking reeds voldoende aangegeven. Eveneens zijn bij de behandeling van deze nota de uitgangspunten van het ProCoDe-proces aanvaard en is al de keuze gemaakt om de uitvoering van het werelddiaconale werk van Kerk in Actie samen met ICCO te decentraliseren. Met de keuze voor samenwerken binnen een coöperatief verband blijft deze voorgaande besluitvorming onverkort van kracht.
19
Pagina 17 van 19
Bijlage 1:
Coöperatiepartners
In deze bijlage wordt de synode nader geïnformeerd over de partners van Kerk in Actie in de ICCO-coöperatie.
Algemene informatie over ICCO De stoot tot de oprichting van ICCO in 1964 is gegeven door de zendingsman prof. dr. Joh. Verkuyl, die toentertijd voorzitter van de Nederlandse Zendingsraad was. Hij geloofde hartstochtelijk dat de kerken in de nu onafhankelijke landen in het Zuiden een belangrijke rol konden spelen in de opbouw van de samenleving. Het was een uitdaging om voor het sociale en educatieve werk van deze kerken fondsen beschikbaar zouden komen uit bredere kringen dan alleen de kerken: ook de overheid en het bedrijfsleven moesten een steentje kunnen bijdragen. ICCO werd opgericht en bestuurd door de kerkelijke organen voor zending en werelddiaconaat en door christelijke maatschappelijke organisaties. De Interkerkelijke Coördinatie Commissie voor Ontwikkelingssamenwerking werd in 1971 een onafhankelijke stichting. Kerkelijke bestuurders werden vervangen door onafhankelijke professionals. ICCO is echter al vele jaren bezig zich te heroriënteren op haar oorspronkelijke wortels. Een van de tekenen daarvan is de verhuizing naar in het Protestants Landelijk Dienstencentrum en de gegroeide samenwerking met Kerk in Actie en de vorming van de ICCO Alliantie. De missie van de organisatie is het werken aan een wereld waarin mensen in waardigheid en welzijn leven, een wereld zonder armoede en onrecht. Ieder mens verdient respect en een gelijke behandeling en draagt de verantwoordelijkheid om zo ook met anderen om te gaan. Vanuit de Bijbelse opdracht tot barmhartigheid, gerechtigheid en heelheid van de schepping werkt ICCO aan duurzame armoedebestrijding, waarbij mensenrechten een dragend principe vormen. ICCO werkt samen met kerken en niet-kerkelijke organisaties die rechtstreeks bij de doelgroepen betrokken zijn en respecteert de eigen cultuur, geschiedenis en maatschappelijke rol van deze organisaties. ICCO is geworteld in protestants-christelijk Nederland en is partner in verschillende nationale en internationale oecumenische netwerken. Daarnaast gaat ICCO samenwerking aan met wie haar idealen deelt. De organisatie is actief in een breed scala van netwerken om de effecten van haar werk te versterken en de aanwezige kennis en informatie vruchtbaar te maken voor lobby en voorlichting.
Algemene informatie over Edukans Edukans helpt kansarme kinderen in ontwikkelingslanden naar school, zonder onderscheid te maken naar ras, religie of politieke overtuiging. Wereldwijd gaan 72 miljoen kinderen in de basisschoolleeftijd niet naar school. Armoede, oorlog, handicap, discriminatie of aids maken dat onmogelijk. Edukans steunt kleinschalige onderwijsprojecten van betrouwbare particuliere lokale organisaties, daar waar de overheid tekort schiet. Het gaat om alle vormen van algemeen basisonderwijs tot de leeftijd van 14 jaar en beroepsopleidingen tot de leeftijd van 18 jaar. Edukans kiest voor projecten die de toegankelijkheid, flexibiliteit en toepasbaarheid van het onderwijs voor kansarme kinderen verbeteren. Leerlingen uit Nederland worden bij de ontwikkelingssamenwerking betrokken. Zij verdiepen zich in het leven van leeftijdgenoten in ontwikkelingslanden en in duurzame ontwikkeling hier en daar. Uitgangspunten voor deze mondiale vorming zijn: delen en samen leven. Delen is oog hebben voor mensen die buitengesloten worden en naar hen omzien: kwetsbaren, armen, zieken.
Pagina 18 van 19
Edukans laat zich als organisatie inspireren door de christelijk-sociale traditie. De organisatie laat zich leiden door de volgende waarden: • Vertrouwen: geloven in mensen die verantwoording durven nemen voor elkaar. Mensen waarop je kunt bouwen, die je kunt vertrouwen. Wij kennen dergelijke mensen in ontwikkelingslanden: betrouwbare partners die zich met hart en ziel inzetten voor kansarme kinderen. Wij op onze beurt willen zulke partners niet in de steek laten, maar trouw ondersteunen. • Hoop: we willen kansarme kinderen in ontwikkelingslanden hoop bieden op een betere toekomst. Omdat onderwijs daarin een sleutelrol speelt, hopen we dat uiteindelijk alle kinderen naar school kunnen. Daaraan willen we als organisatie ons steentje bijdragen. We stellen ook onze hoop op kinderen als dragers van de toekomst. • Betrokkenheid: we vinden het belangrijk om betrokkenheid als daad te stellen tegenover onverschilligheid, ongevoeligheid en vrijblijvendheid. Dat geldt in ontwikkelingslanden en ook in Nederland. Betrokkenheid uit zich niet alleen in geld, maar ook in het geven van aandacht, tijd en energie. Daarom willen we meer dan financiering van ontwikkelingsprojecten. Kansarme kinderen ter plekke moeten weten dat betrokken leerlingen in Nederland zich voor hen inzetten en met hen meeleven, met het oog op een rechtvaardige samenleving. Met Edukans wordt door Kerk in Actie al samengewerkt via de gezamenlijke participatie in Impulsis: het loket voor plaatselijke particuliere initiatieven op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast werkt Edukans samen in het Changemaker programma van Togetthere, het internationale jongerenwerk van Kerk in Actie en ICCO.
Algemene informatie over Prisma Prisma is een vereniging van een aanzienlijk aantal christelijke organisaties, o.a. de GZB, World Servants, Tear, Woord & Daad, De Verre Naasten, Red een Kind en het Leger des Heils. Deze organisaties zijn actief op het gebied van ontwikkelingssamenwerking en diaconaat wereldwijd. Het gezamenlijke doel en de gezamenlijke verantwoordelijkheid is om door onderlinge samenwerking de strijd tegen de enorme armoede in de wereld te kunnen versterken. Prisma werkt via twee handelingsperspectieven: •
•
Bezinning, beleidsbeïnvloeding en bewustwording vanuit de identiteit. Prisma laat vooral in voor haar leden identiteitsgevoelige kwesties een ander geluid klinken dan veel van de andere spelers in het veld. Ongeacht de politieke ontwikkelingen in Nederland wil Prisma dit duidelijk christelijk geluid over ontwikkelingssamenwerking en specifieke thema’s daarin blijvend laten klinken in de politiek en in de samenleving. Daarbij kunnen genoemd worden de rol en het belang van religie, kerken, Faith Based Organisations en religieuze leiders in ontwikkelingssamenwerking en in het bijzonder in de strijd tegen HIV & Aids; en het vragen van aandacht voor kwetsbare mensen voor wie voortdurend marginalisering dreigt, zoals weeskinderen en mensen met een beperking of aandoening Belangenbehartiging en strategische financiering. Daarbij moet vooral gedacht worden aan institutionele fondsen en aan overheidssubsidie. Er is een convenant afgesloten tussen EOmetterdaad, de Evangelische Zendingsalliantie, Kerk in Actie en Prisma. Omdat de beschikbare overheidsfinanciën voor particuliere organisaties zullen verminderen, wil Prisma een grotere rol gaan spelen op het gebied van fondsenwerving, met name op het gebied van institutionele donoren.
Kerk in Actie werkt met Prisma al samen binnen Micha-Nederland. In deze coalitie zetten we ons samen in voor bewustwording op het gebied van sociale rechtvaardigheid en duurzame ontwikkeling.
19
Pagina 19 van 19
Bijlage 2:
Bestuursstructuur ICCO-coöperatie op hoofdlijnen
Edukans PKN / Kerk in Actie
Prisma
Algemene Leden Ver- 100% Eigendom gadering (ALV)
Raad van Commisarissen
Bestuur
Werkorganisatie Coöperatie
het kantoor in Utrecht en de 7 regionale kantoren (RO)
