VERGADERING DATUM AGENDAPUNT BIJLAGE
: : : :
BESTUUR 9 SEPTEMBER 2010 7 13
NL-project HealthGrain Volkoren & gezondheid – een begrijpelijk overzicht van de wetenschappelijke literatuur De laatste jaren zijn veel nieuwe onderzoeksresultaten beschikbaar gekomen over de relatie van de consumptie van volkerenproducten en gezondheid (of preventie van ziekte). Het is een duidelijk gegeven dat we steeds ouder worden, maar op steeds jongere leeftijd een chronische aandoening krijgen, waardoor we steeds langer leven met een ziekte. Uit het grote EU project HEALTHGRAIN (2005 – 2010) is gebleken dat volkoren producten en bestanddelen van volkoren gunstige gezondheidseffecten hebben op chronische ziekten. Hieruit moge helder zijn dat stimulering van de keuze en de consumptie van gezonde graanproducten, rijk aan vezels en daaraan geassocieerde bio-actieve componenten een aantoonbaar positief effect zal hebben op de volksgezondheid. In Nederland zal het hierbij gaan om het stimuleren van de consumptie van producten zoals de volkoren en graanvezelrijke varianten van brood, andere bakkerijproducten, ontbijtgranen en pastaproducten. Momenteel worden de mogelijkheden geïnventariseerd om een breed project op te zetten waarbij de huidige kennis, en de verdere ontwikkeling en valorisatie daarvan, wordt ingezet voor de ontwikkeling, productie en consumptie van op granen gebaseerde voedingsproducten. Het doel is om het belang van volkorenbrood en andere voedingsproducten rijk aan volkoren componenten breder te onderbouwen en te communiceren en een breder aanbod van deze producten ter verbetering van het Nederlandse voedingspatroon. Dit zal leiden tot een positieve invloed op de volksgezondheid en daardoor een vermindering van de gezondheidsrisico’s en ziektekosten. Vanwege een brede aanpak zal ook een brede inzet nodig zijn; vanuit graansector, overheid, wetenschap, retail, catering, gezondheids- en patiëntenorganisaties. Het is voor niet-wetenschappers niet zo eenvoudig om een overzicht van al dat onderzoek te krijgen en daar conclusies aan te verbinden, voor beleid, voorlichting of productontwikkeling. In het licht daarvan en mede met het oog op de gesprekken die gevoerd moeten worden over het beoogde project wordt voorgesteld om door middel van een brochure de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek naar volkoren en gezondheid op een compacte, overzichtelijke manier te presenteren.
De doorlooptijd voor het schrijven van de brochure wordt geschat op ca. 6 weken na tekenen van de offerte. De kosten voor het beschreven werk bedragen €20.000,= (excl. BTW). Voorgesteld wordt de gevraagde bijdrage ten laste te brengen van het fonds verwerkende bedrijven sector granen, zaden en peulvruchten. Den Haag, 1 september 2010 Ref.: El
Volkoren & gezondheid – een begrijpelijk overzicht van de wetenschappelijke literatuur
Datum:
31 augustus 2010
Auteur:
Alwine Kardinaal, PhD Senior Consultant Voeding & Gezondheid TNO Kwaliteit van Leven
Tel:
+31 (0)30 694 4225
E-mail:
[email protected]
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van TNO. © 2010 TNO
BSC_10_0XXX
1
CONFIDENTIAL
1
INLEIDING
De laatste jaren zijn veel nieuwe onderzoeksresultaten beschikbaar gekomen over de relatie van de consumptie van volkorenproducten en gezondheid (of preventie van ziekte). Het is voor nietwetenschappers niet zo eenvoudig om een overzicht van al dat onderzoek te krijgen en daar conclusies aan te verbinden, voor beleid, voorlichting of productontwikkeling. Voorgesteld wordt om de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek naar volkoren en gezondheid op een compacte, overzichtelijke manier te presenteren. In heldere taal wordt in 20-25 pagina’s (in mooie lay-out en voorzien van illustraties) een overzicht gegeven van de relatie van de consumptie van volkoren graanproducten met chronische welvaartsziekten – wat is er onderzocht, hoe zeker zijn we van de gevonden relaties? Daarnaast wordt er aandacht besteed aan aspecten als: - wat verstaan we onder volkoren graanproducten (definitie) - wat weten we over de consumptie van volkoren graanproducten in Nederland - hoe staat het met aanbevelingen - wat kunnen we verwachten op het gebied van gezondheidsclaims Voorgesteld wordt om de nadruk in de publicatie te leggen op tarwe(producten), maar om ook informatie over andere graanproducten, zoals bv rijst, mee te nemen. Dit voorstel beschrijft hoe de inhoud van het boekje/brochure tot stand kan komen. De productie van een publicatie (lay-out, drukken) is in dit voorstel niet meegenomen.
2
PROJECT
Inhoud: Er zijn verschillende bronnen waaruit de literatuur over volkoren en gezondheid kan worden geput. In 2006 is het rapport van de Gezondheidsraad “Richtlijn voor de vezelconsumptie” gepubliceerd. De daarin beschreven onderzoeken en conclusies vormen het uitgangspunt voor het overzicht. De recentere literatuur is in diverse (systematische) reviews en meta-analyses verzameld en samengevat. In aanvulling daarop zal PubMed worden geraadpleegd voor de meest recente, en kwalitatief acceptabele studies. Alle geraadpleegde literatuur zal in een lijst van referenties worden opgenomen. Het is niet de bedoeling zelf een systematische review van alle studies uit te voeren. De selectie van literatuur zal plaatsvinden met zoektermen als “wholegrain(s)”, “whole grain(s)”. De zoekacties zullen beperkt worden met de volgende criteria: - publicatie in de laatste 5 jaar (in vervolg op Gezondheidsraad-rapport) - humane studies (zowel observationeel als interventies) - publicatie in het Engels of Nederlands Uit een eerste zoekactie blijkt dat er in de laatste 5 jaar tenminste 70 publicaties zijn verschenen die aan de zoekcriteria voldoen. Ca. 30% daarvan betreft de relatie met glucose/insulinerespons en/of diabetes Ca. 25% gaat over de relatie met hart- en vaatziekten (-risicofactoren) Ca. 20% gaat over overgewicht en/of verzadiging De resterende publicaties behandelen andere aandoeningen (obstipatie, diverse vormen van kanker, periodontitis), de relatie met mechanistische biomarkers (oxidatie, ontsteking), of onderzoek naar de inneming van volkoren producten.
BSC_10_0XXX
2
CONFIDENTIAL
Het boekje zou de volgende hoofdstukken kunnen bevatten (maar dit is uiteraard open voor discussie): 1. Definitie volkoren 2. Darmfunctie (obstipatie, stoelgang) 3. Hartgezondheid 4. Diabetes, insulinegevoeligheid 5. Overgewicht en verzadiging 6. Dikke darmkanker en andere vormen van kanker 7. Consumptie van volkorenproducten 8. Gezondheidsclaims, voorlichting, aanbevelingen 9. Literatuur Na selectie van de relevante literatuur zullen de publicaties worden bestudeerd en de resultaten van de studies zullen worden samengevat en geïnterpreteerd. Op basis hiervan wordt de tekst voor de brochure geschreven: wat weten we nu, en wat niet (zeker)? Organisatie: Het project wordt uitgevoerd bij TNO Kwaliteit van Leven. De uitvoering vindt plaats door twee senior voedingskundigen (TNO consultant in samenwerking met externe consultant met specifieke inhoudelijke expertise). Twee onafhankelijke experts, plus een vertegenwoordiger van de sponsor, zullen worden gevraagd op te treden als adviseur m.b.t. de inhoud.
3
RAPPORTAGE
De tekst voor de brochure/boekje wordt aangeleverd als electronisch bestand. Daarnaast wordt een verantwoording gegeven van de gevolgde aanpak (zoekstrategie, gemaakte keuzes, lijst van in- en uitgesloten publicaties, samenvattende tabellen) in de vorm van een briefrapportage. Tekst en rapportage zullen in het Nederlands worden aangeleverd, tenzij de sponsor de voorkeur geeft aan een Engelstalige versie.
4
TIMING EN BUDGET
De doorlooptijd voor het schrijven van de brochure wordt geschat op ca. 6 weken na tekenen van de offerte. De kosten voor het beschreven werk bedragen €20.000,= (excl. BTW). Productiekosten zijn hier niet in opgenomen.
5
VOORWAARDEN
Algemene Voorwaarden TNO
BSC_10_0XXX
3
CONFIDENTIAL
