Vitrectomie Glasvocht operatie
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is glasvocht? Wanneer een vitrectomie? Uw voorbereiding Opname Hoe wordt de vitrectomie verricht? Welke complicaties kunnen optreden? Na de behandeling Bij welke klachten waarschuwt u het ziekenhuis of uw huisarts? Uw vragen Notities
3 3 4 7 7 10 11 13 14 14
Deze brochure is in een groter lettertype opgemaakt, zodat ook slechtzienden de tekst goed kunnen lezen.
Colofon Redactie: Vormgeving: Oplage: Druk: Artikelnummer:
polikliniek oogheelkunde afdeling marketing & communicatie Beeldgroep MCA 250 / 2e druk Ricoh 111685 / 2012.07
Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 2
Deze brochure geeft algemene informatie over een vitrectomie (glasvocht operatie) en wat u van deze operatie kunt verwachten. Deze informatie ondersteunt de gesprekken die artsen en verpleegkundigen met u over de operatie zullen hebben. Niet alles in deze brochure hoeft op u van toepassing te zijn.
Wat is glasvocht? Het glasvocht (ook wel glasachtig lichaam genoemd) iseen gelei die het grootste deel van het oog opvult. Het bevindt zich achter de ooglens. Normaal glasvocht laat lichtstralen ongehinderd door naar het netvlies.
Wanneer een vitrectomie? Deze operatie wordt verricht wanneer zich in het glasvocht troebelingen bevinden of wanneer er op het netvlies littekenweefsel is gevormd, of gaten in het netvlies zijn
ontstaan. Troebelingen houden lichtstralen tegen. Littekenweefsel kan het netvlies van zijn plaats trekken, zodat het niet goed kan functioneren. Troebelingen en litteken vorming kunnen vele oorzaken hebben. Wanneer in de loop van het leven het glasachtig lichaam gaat krimpen, dan kunnen op de plekken van de aanhechting in het netvlies gaatjes ontstaan. Verder kunnen suikerziekte, afwijkingen van bloedvaten in het oog, een ongeval, of bepaalde veranderingen in het oog door ouderdom troebelingen en litteken 3
Vitrectomie
vorming en/of gaten in het netvlies tot gevolg hebben. Deze kunnen leiden tot een netvliesloslating (zie folder netvliesloslating).
1 dag voor de ingreep het te behandelen oog druppelen volgens schema: • 13.00 uur 1 druppel • 18.00 uur 1 druppel • 22.00 uur 1 druppel
Uw voorbereiding
Op de foto’s hieronder kunt u goed zien hoe u uw oog moet druppelen.
Oogdruppelen Eén dag voor de operatie start u met het druppelen van het te opereren oog. Een recept voor deze oogdruppel heeft u gekregen. Heeft u het recept niet ontvangen? Laat het ons weten. Dan sturen we het recept alsnog naar u toe of we faxen het naar uw apotheek.
Druppeltechniek 1 zelf druppelen. 4
Hulp nodig bij het druppelen? Omdat u voor én na de operatie uw ogen moet druppelen, is het fijn als u dat zelf kunt doen. Lukt het u niet uw ogen te druppelen, dan kan een oogdruppelhulpstuk uitkomst bieden.
Druppeltechniek 1 zijaanzicht.
Druppeltechniek 2.
De keuze van het hulpstuk is afhankelijk van wat uw apotheek levert. Laat u zich over het gebruik van het hulpstuk adviseren door uw apotheek. Houdt u er rekening mee dat de prijs per apotheek verschilt. Mocht het zelf druppelen ook met behulp van een hulpstuk niet lukken, dan kunt u of uw familie contact opnemen met een thuiszorgorganisatie en hulp aanvragen voor het druppelen. De thuiszorgorganisatie vraagt zelf bij het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) een indicatie aan. Een indicatie heeft u voor uw zorg verzekering nodig. Meestal moet hiervoor een eigen bijdrage worden betaald. Een eigen bijdrage wordt altijd gevraagd aan de hand van het inkomen van de patiënt.
Oogdruppelhulpstuk Goede hygiëne bij het druppelen is erg belangrijk! • Was uw handen goed met water en zeep. • Haal daarna de dop van het flesje en leg deze - om verontreiniging te voorkomen - op de zijkant. • Zorg ervoor dat de opening van het flesje nooit uw oog, wimpers of wenkbrauw raakt. De oogdruppels kunnen daardoor verontreinigd raken. 5
Vitrectomie
U vindt de volgende thuis zorginstellingen in de regio: • Evean, www.evean.nl • Actie Zorg, www.actiezorg.nl • Zorgbedrijf, www.zorgbedrijf.nl • Viva zorggroep, www.vivazorggroep.nl • De Omring, www.omring.nl
Anesthesie Afhankelijk van de ernst van de afwijking kan de operatie één tot enkele uren duren. Of de operatie onder narcose of onder lokale verdoving plaatsvindt, hangt af van vele factoren. De oogarts bespreekt dit vooraf met u.
U kunt kiezen uit nog meer thuiszorginstellingen. Raadpleeg voor meer infor matie het internet of informeer bij de verpleegkundige van het transferpunt van MCA. Het transferpunt is bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur op telefoonnummer (072) 548 25 11.
Voorafgaand aan de ingreep brengt u een bezoek aan het inloopspreekuur van de polikliniek anesthesiologie. Hier heeft u een gesprek gevoerd met de anesthesioloog. De volgende onderwerpen zijn hierbij met u besproken: • uw gezondheidstoestand • welke anesthesie bij u wordt toegepast • het eventueel aanpassen van uw medicijnen rond de operatie • informatie over niet eten en drinken (nuchter zijn).
Medicijnen Wilt u uw dagelijkse medicij nen meenemen op de dag van opname? Heeft u diabetes mellitus (suikerziekte)? Vergeet dan niet uw insuline mee te nemen. 6
Meer informatie vindt u in de brochure ‘Goed voorbereid op uw operatie’. Deze heeft u van de medewerker van de polikliniek anesthesiologie meegekregen.
Opname Meestal worden de patiënten de dag van de operatie opgenomen en mogen zij de volgende dag weer naar huis.
Hoe wordt de vitrectomie verricht? Bij een vitrectomie worden drie kleine openingen in de harde oogrok vlak naast het hoornvlies gemaakt. Soms wordt het bindvlies rond het oog apart geopend. Bij de operatie wordt zoveel mogelijk glasvocht en littekenweefsel verwijderd.
Overzicht van de vitrectomie met drie werkopeningen.
Het glasvocht wordt meestal vervangen door een speciale vloeistof, zonodig aangevuld met gas of olie. Het kan nodig zijn tijdens de operatie een kunststof bandje (cerclage-bandje) rond het oog aan te brengen om het netvlies extra steun te geven. Dit bandje is van buitenaf niet zichtbaar en hoeft niet te worden verwijderd.Soms moet de ooglens verwijderd worden. In een aantal gevallen kan de verwijderde 7
Vitrectomie
Cerclageband rond het oog.
ooglens door een kunstlens worden vervangen. Meestal zal het aanbrengen van een cerclage-bandje en het verwijderen of vervangen van de ooglens tevoren met u worden besproken. Bij onvoorziene omstandigheden zal de arts tijdens de operatie de beslissing moeten nemen. Speciale vloeistof, gas of olie Bij een vitrectomie wordt het glasvocht vervangen door een speciale vloeistof (een zoutoplossing), zonodig 8
aangevuld met gas of olie. Gas of olie wordt gebruikt om het netvlies na de operatie enige steun te geven. De ernst en aard van de oogafwijking bepalen de keuze tussen vloeistof, gas of olie. De keuze wordt voor de operatie met u besproken. Soms zal de arts tijdens de operatie moeten besluiten van deze keuze af te wijken. De speciale vloeistof wordt snel vervangen door vocht dat het oog zelf maakt. Ook gas wordt door eigen vocht vervangen, maar blijft langer in het oog. Zolang er een grote gasbel in het oog zit, kunt u weinig zien. Na verloop van tijd merkt u dat u over de gasbel heen kunt kijken en de bel langzaam uit uw oog verdwijnt. Bij gebruik van gas is het meestal nodig dat u gedurende een aantal dagen na de operatie
een bepaalde houding aanneemt, bijvoorbeeld: de zogenaamde treurhouding. Hieronder ziet u een afbeelding van een stoel met een steun waar uw hoofd op kan rusten. Deze steun kan u helpen de voorgeschreven houding zo aangenaam mogelijk te maken. Tenzij de arts het anders voorschrijft, kunt u zolang de gasbel groot is niet langdurig plat op uw rug liggen. De gasbel zou zich dan naar het voorste deel van het oog kunnen verplaatsen.
Olie verdwijnt niet vanzelf, maar kan met een tweede operatie verwijderd worden. Deze operatie zal meestal enkele maanden na de eerste operatie plaatsvinden. Het gebruik van olie heeft voor u als voordeel dat u er enigszins doorheen kunt kijken. Resultaat Het uiteindelijke resultaat van de operatie hangt af van de onderliggende oorzaak. De verwachtingen zullen voor de operatie zo goed mogelijk met u worden besproken. Na de operatie zal het zien in de loop van enkele weken tot maanden geleidelijk verbeteren. Soms zijn meerdere glasvochtoperaties nodig om het doel te bereiken. Als de ooglens bij de operatie verwijderd is en er geen 9
Vitrectomie
kunstlens is ingebracht, zal later een contactlens gedragen moeten worden, of alsnog, met een extra operatie,een kunstlens in het oog aangebracht moeten worden.
Welke complicaties kunnen optreden? Zoals bij iedere operatie kan ook na een vitrectomie een nabloeding of infectie optreden. Bij een bloeding wordt het hele beeld plotseling wazig. Een bloeding verdwijnt meestal binnen enkele weken vanzelf. Een infectie komt zelden voor,maar kan ernstige gevolgen hebben voor het zien. Een infectie kenmerkt zich door toenemende hevige pijn in het oog, roodheid en achteruitgang 10
van het gezichtsvermogen. Bij dergelijke klachten moet u direct contact opnemen met de polikliniek oogheelkunde. Bij patiënten op hogere leeftijd, die nog niet aan staar (troebele ooglens) zijn geopereerd, zal zich binnen enkele weken tot twee jaar na de vitrectomie staar ontwikkelen.Bij jongere patiënten kan dit veel langer duren. Het ontstaan van staar merkt u op door een langzame achteruitgang van de gezichtsscherpte. Een staaroperatie zal dan nodig zijn. Soms is na de operatie de oogdruk tijdelijk te hoog. De oogdrukverhoging kan worden behandeld met oogdruppels of oogdrukverlagende medicatie.
Soms treedt na de operatie (opnieuw) een netvliesloslating op. Bij netvliesloslating valt een deel van het gezichtsveld weg en/ of treden er lichtflitsen op. De kans op netvlieslos-lating is het grootst in de eerste maanden na de vitrectomie.
Na de behandeling
Het is verstandig in deze periode het gezichtsveld af en toe zelf te controleren. Dit kunt u doen door uw hand in het gezichtsveld te bewegen, terwijl u recht vooruit blijft kijken en het niet geopereerde oog dicht houdt. Uw hand moet dan rondom overal evengoed zichtbaar zijn. Bij een netvliesloslating is meestal een nieuwe operatie nodig.
Leefregels voor de eerste zes weken na de ingreep • Volg het houdingsvoor schrift van de oogarts op. • Doet u thuis nog rustig aan en doe geen zwaar werk. • U mag niet zwaar tillen (maximaal vijf kilo). • U slaapt met een oogkapje op. • U mag niet zwemmen of naar de sauna. • Inspannende sporten mogen niet. • Zorg ervoor dat u geen zeep in uw ogen krijgt. • Het kan zijn dat er tijdens de operatie intra-oculair
Voor goed herstel is het belangrijk dat u thuis een aantal leefregels in acht neemt. Hier vindt u uitleg over deze leefregels en bij welke klachten u uw huisarts of het ziekenhuis waarschuwt.
11
Vitrectomie
gas is gebruikt. U heeft dan een polsbandje gekregen. U mag in dat geval niet vliegen of een bergreis maken. Ook is het belangrijk dat u dit doorgeeft als u eventueel geopereerd moet worden en daarvoor narcose krijgt. Waarschuw dan de anesthesioloog en laat het polsbandje zien. • Na overleg met uw oogarts en zo nodig uw bedrijfsarts mag u uw werk weer hervatten. Oogdruppels U gebruikt tot enkele weken na de ingreep oogdruppels. Bij uw ontslag heeft u daarvoor het volgende meegekregen: • een flesje Tobradex (oogdruppels); • zo nodig een herhalingsrecept voor de oogdruppels; 12
• een oogdop voor ’s nachts; • een rolletje leukopor pleisters. U druppelt vier keer per dag om 8.00 uur, 12.00 uur, 18.00 uur en om 22.00 uur. Alleen als de oogarts iets anders met u heeft afgesproken, volgt u een ander schema. Mogelijke klachten na de ingreep Het kan zijn dat u na de ingreep last krijgt van: • irritatie door de hechtingen (vooral de eerste week), deze hechtingen lossen vanzelf op; • een gevoelig, rood en gezwollen oog: dit kan enkele weken duren. Waarschijnlijk kunt u door deze klachten niet goed tegen fel licht. Het kan daarom plezierig zijn om een
zonnebril te dragen. Wanneer een cerclagebandje is aangebracht, wordt uw brilsterkte na drie maanden aangepast. De brilsterkte verandert ongeveer een of twee eenheden, omdat uw oog door het bandje iets van vorm is veranderd. Controle U krijgt bij uw ontslag een aantal controleafspraken mee. Uw gezichtsvermogen zal in de loop van enkele weken tot maanden geleidelijk verbeteren. Soms zijn meerdere glasvochtoperaties nodig. Uw oogarts bespreekt dit dan met u. Uw brilsterkte wordt na drie maanden aangepast.
Bij welke klachten waarschuwt u het ziekenhuis of uw huisarts? Neem bij de volgende klachten contact op met de polikliniek oogheelkunde of met uw huisarts: • bij toenemende pijn en roodheid van uw oog; • als u steeds meer last krijgt van licht. ‘s Avonds, ‘s nachts en in het weekend kunt u telefonisch contact opnemen met de afdeling spoedeisende hulp (072) 548 24 88. U kunt natuurlijk ook eerst overleggen met uw huisarts. De polikliniek oogheelkunde is op werkdagen bereikbaar van 8.30 tot 16.00 uur, telefoon (072) 548 32 00.
13
Vitrectomie
Uw vragen Met vragen of voor meer informatie kunt u contact opnemen met de polikliniek oogheelkunde. Dat kan op werkdagen van 8.30 tot 16.00 uur via telefoonnummer (072) 548 32 00. Notities ...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
14
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................
15
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T (072) 548 44 44 mca.nl/oogheelkunde
mca.nl 1
