Vitality & Tourism Management Journal Nr

Vitality & Tourism Management Journal Nr.1 2014

Credits This feature report was published by the Research Centre for Coastal Tourism & Scaldis Academy. Copyright © 2014, Research Centre for Coastal Tourism & Scaldis Academy Reproduction of the information in this publication is Photography:

authorised, provided that the source is acknowledged.

Felice Buonadonna Although this report has been drafted with the greatest possible care, the Research Centre for

Photographics

Coastal Tourism cannot accept liability for any damage caused by – either directly or indirectly – the

Paul van Bueren

information provided. All presented management articles in this volume are written as part of the

Willem Woznitza

course ‘Business Case’, semester 6 of the HZ Univeristy of Applied Sciences’ BBA program entitled

Ben Biondina

‘Vitality & Tourism Management’. The guest editor Blanca Aarts took care of composing and structuring

Xander Koppelmans

this volume but limited to no grammatical and style improvements have been made to the students’

Dennis Wisse

original works. The final structural edit was conducted by course lecturer Timo Derriks. For related

Eddy Westveer

enquiries, do not hesitate to contact Timo by e-mail: [email protected]

Ben Seelt Gemeente Riemerswaal Becks

For more information:

All abovementioned for DNA Beeldbank on www.laatzeelandzien.nl

Research Centre for Coastal Tourism E-mail: [email protected]

Graphic and layout design:

Internet: www.kenniscentrumtoerisme.nl/en

Kees Hoendervangers, www.dtp-plus.nl

2

Vitality & Tourism Management Journal Nr.1

Table of Contents

Introduction 5

Manon van Zweden Medisch Toerisme in opkomst

56

Julia Janda

Health & Leisure 7

Wellbeing on the Northern Coast Line Attract an Increasing Number of International Visitors

61

Laura Skiezgilaite Lexy Wagenaar

Voluntourism: Motivation and effects on tourists

Increasing growth wellness tourism

9

Blanca Aarts

The Sport & Beauty Connection

Communication to Yoga Travelers

12

Monika Vezbergaite

15

Lukas Borst

19

Roxy la Soe

Danyel van Zweden

Care hotels

De positieve en negatieve groei van medisch toerisme in India Jenny de Back

Doing business in the medical world

De kansen voor toerisme marketing door culinair toerisme te promoten. Tara Hoetjes

Making better use of spiritual tourism in today’s wellness arrangements

Healthy food alternatives at festivals

64

Maaike van Santen 67 72 75 79

23

Melanie de Caluwé

Tourism 83

Wat zijn van de positieve- en negatieve aspecten van selecteren van een expatriate voor een wellness hotel?

27 Faar Madjdian

Mendy Clarijs Cosmetic Medical Tourism Is Booming Business

30

Reisbeleving nu en in de toekomst

Het aanbieden van medische behandelingen in zowel Nederland als in het buitenland door online ‘reisbureaus’

34

Kaily du Pré

38

Iris Dieleman

42

Kaho Leung

45

Daisy Goulooze

48

Beau Hoek

52

Nadja Poterjaev

Miranda Ligtendag Marketing in sporttoerisme

Wat drijft mensen ertoe om aan special interest tourism te doen?

Erika Vaskyte Holiday and Travel Impact on Tourists’ Well-Being

Wildlife Tourism Management

Rianne Poot Corporate Wellness Management: Voor rust in de chaos

Kindersekstoerisme; van fenomeen naar dagelijks probleem

Ellis van de Watering Thalassotherapie in Zeeland

85 89

Duurzaam toerisme is de oplossing voor de reiswereld 92

Denise Pieters Renesse, de vernieuwende badplaats van Schouwen Duivenland?

Duurzaam Toerisme: De Toekomst? Ilse Blom

Jocintha Jansen

Duurzaam ondernemen voor tour operators Community-based Tourism – The future?


96 99 103 107 112

3

Aurelija Grigalaviciute Green travelers: who are they?

Fayona Vermeire 115

Paulien Koenraadt Space toerisme

176

Sadie Steward 119

Teresa Kaestel Voluntourism – A new phenomenon to change the world

Verslaving: definitie, afkicken en promotie Stress in the business industry

180

Lieke Vos 123

Duurzame bedrijven en vitale werknemers

184

Yunus Güngürdü Community based tourism – a false savior?

125

Cited works 189

Manu Rosenthal Transformational leadership and its effects on employees in the hospitality industry

129

Markus Brueggemann Township tourism-chances, possibilities and the other side of the medal: a South African example

131

Vitality 135 Jinke van den Engel Cruisemedewerker kampt met overgewicht door werk omstandigheden

137

Mariël van der Veeken Gezondheidsbevordering voor vliegtuigpersoneel

141

Ariska Bouterse Reducing stress by hotel employees and managers

144

Caroline Cabboort Als je haar maar goed zit

148

Ylva Ideler Vitaal tot de eindstreep: De voordelen van duurzame inzetbaarheid

152

Caroline Jumelet Healthy employees build the company

157

Denise Montauban How can the Vitality and Tourism Industry Contribute to the Reduction of Obesity?

161

Esther Korstanje Vliegen op een gezond, verantwoorde manier kan nog beter?

165

Jessica Rongen Healthy food trends

168

Wendy Slager Ongemotiveerd tot motivatie

4

172


Introduction

You have the very first edition of the Vitality & Tourism Management Journal in front of you. In this journal, you could read management articles written by 3rd year students of the BBA program ‘Vitality & Tourism Management’. These articles will give you various insights in contemporary issues related to vitality and tourism. Although being characterized by its cross sectorial approach, the articles are categorized by main emphasize. The defined categories in which the articles are presented are ‘Health & Leisure’, ‘Tourism’ and ‘Vitality’. One objective of this journal is to inform all interested stakeholders of the vitality and tourism industries. Another objective is to help actual and future vitality and tourism management students to orientate on their possible careers and inspire them in their ambitions and paths to take. Wishing you an inspiring experience reading this report, Your guest editor,

Blanca Aarts


5

6


Health & Leisure

8


Lexy Wagenaar

Increasing growth wellness tourism Latest trends, destinations, consumer motivations and implementation

Introduction

massage (Kooistra, 2013). This treatment provides relaxation for body and mind. The purpose of this treatment is to “get out of your own head” and to pay attention in a particular way on purpose;

Over the last years there has been a rapid growth of the tourism industry. Due to this growth we

in this specific moment. By integrating mindfulness with massage, clients will not only reduce stress

see the occurrence of relatively new concepts such as wellness tourism. Wellness is a trending

during the treatment, but by engaging in the ongoing component of mindfulness, they may also

topic (Hoheb & Puzckó) lately and its popularity keeps rising (Rabobank Cijfers & Trends, 35e

experience the benefit of brain changes that enable them to become more resilient in coping with

jaargang), more and more people are regularly visiting spa’s. Wellness itself dates back from the

stress on an enduring basis (Ellis, 2013). The old wellness traditions are regaining awareness and

ancient times where roman baths were very common and Cleopatra took milk baths to treaten her

there for Ayurveda is indispensible in the 2013 trends. This treatment or lifestyle ensures a balance

skin, but the travel for wellness has always been just for the wealthy. Nowadays travel has become

between mind and body (Kooistra, 2013). It restores the misbalance in the body by the application

more available for everyone and long destination flights are affordable for almost everybody. This

of old Hindu health education. Wellness activities do not only attract woman anymore and there is

results in different types of tourism such as wellness tourism. Wellness tourism signifies all travels that

a trend especially for the men. Men are becoming more conscious about their appearance and they

concern the harmony of body, mind and spirit, with self-responsibility, physical fitness, beauty care,

want to look good and young too. About 25% of all men in the US are undergoing treatments (Ellis,

healthy nutrition, diet, relaxation (need for de-stressing), meditation, mental activity, education and

2013). They go for massages, facial, manicures and even injectables. This phenomenon is called

environmental sensitivity, social contacts as fundamental elements (Mueller & Kaufman, Wellness

Brotox. Overall there has been a slight shift in wellness trends. People are in search for inner balance

Tourism: Market analysis of a special health tourism segment and implications for the hotel industry.,

and a healthy lifestyle. Nature and nutrition are becoming more important and people are eager for

2001)This concept is a big opportunity for tourism destinations and its companies and is easily

mindfulness. There is a wide variety of wellness based treatments and activities so it is always possible

implementable. But before this can be implemented it is necessary to gain some more knowledge

to implement a suitable one in your business that fits the company profile.

about the trends in wellness and tourism and the motivation of the consumers. Tourism trends Going green and healthy is the big trend not only in the wellness industry but also in the tourism

Trends

industry. An ordinary vacation is linked to excessive eating and drinking and lack in exercise and sleep. Therefor it’s normal for most tourists to return from their vacation unhealthier as they arrived

Wellness trends

(Ellis, 2013). Due to the rising stress levels and increasing amount of chronic diseases on a global

There are always the basic wellness trends that will never disappear such as the facial treatment,

level, the concept of vacation is changing and healthy hotels are arising (Ellis, 2013). These hotels

massage, manicure, steam bath and sauna(Smith & Puczkó). But wellness has become so much

are focusing on healthy eating, exercises, productivity and rest. These hotels are not only healthy

more than just a day in the spa. Spas are an important part of wellness tourism, but wellness is

for their customers but also for the environment. The emissions are minimized and the water use has

much more than just spas (Global Spa Summit, 2011). There are some new and interesting trends

significantly decreased. Due to the increasing awareness of the human influence on the environment

arising for 2013, one of those new trends is called Earthing (Kooistra, 2013). This trend promotes

people have the need to reconnect with nature (WTW, 2013), new trends make this possible. For

the connection with the earth and to “ground” to it again, doing this by walking bare foot, treatments

example there are deprivation holidays where consumers undergo a boot camp to improve their fitness

in nature and digital detox. This is trending because of the continues surrounding of concrete

or even weight loss while being outdoors. Hot springs are another possibility to reconnect with nature.

and technology. Another trend that arises due to our concrete and busy lifestyle is the mindfulness

This ancient treatment is once more gaining ground in the wellness and tourism industry (Erfurt-Cooper


9

& Cooper, 2009). This can perfectly be combined by hiking through nature and outdoor fitness

Destinations

activities. Sequentially people want to escape from their busy regular life and according to Murphy (2012) 77% of the consumers believe that a holiday without gadgets will be liberating. Giving your

Because of the specialization of certain treatments in specific areas and the use of the environment the

technological life a rest will have a positive effect on the state of mind and it relaxes and improves

offer and the destinations differentiate.

productivity.

Conclusion

Products & services in 2020

Most Important Region

Therapeutic services

Central-, Eastern Europe

Spiritual & holistic services

Far East, South East Asia

Wellness hotels & resort spas

Africa, Central and South America, Middle East, Australia,

There are a lot of similarities between the trends in the wellness and tourism industry. The interest in nature and how to decrease polluting the environment is rising. As well as personal health which is

New Zealand Lifestyle-based services

Northern, Southern and Western Europe, North America

a hot topic at the moment. We also see that wellness and spas are not only for the ladies anymore because men are going for spa treatments too. People are aware of their physique and they want

Africa offers mainly spirituality and natural environment. As where Asia offers spirituality, medical and

to improve or maintain their fitness / wellbeing. This can be obtained by healthy nutrition, exercise,

alternative treatments. Australia and the Middle-East provide tourists with traditional and alternative

treatments and balancing body and mind. By slight modification in the facilities and the offer a tourism

treatments. For Europe the environment plays an important role. In the west and central part of Europe

destination or company can attract a totally new target group and penetrate a new market.

natural healing is offered. Surgical services are an inevitable part in the wellness tourism in all regions in Europe except in Southern Europe. In North America tourist can enjoy almost all segments of wellness tourism, medical services are the most important assets. Alternative treatments and the natural

Offer and destinations

environment are highly valued too. In Central and South America tourist can enjoy traditional and complementary treatments. The environment is of high importance as well (Hoheb et al., 2012).

A lot of hotels are already implementing wellness into their concept. We see a lot of hotels with saunas facilities and the ability to enjoy a massage or facial treatment. Around the Mediterranean

Some popular wellness destinations are Budapest and Hajdúszoboszló who dispose of thermal

you see lots of hotels offering thalasso therapy. And so you see specific treatments at specific areas in

waters. There are a lot of cities all around Europe who are still very popular due to their thermal

the world. There is a wide offer of wellness tourism and a lot of destinations apply wellness to attract

waters and hot springs. Hot springs in Asia, South America, New Zeeland and Iceland are also still

tourists.

attracting tourist. India, Thailand, Malaysia and Singapore are very popular among medical tourists (Erfurt-Cooper & Cooper, 2009). Active tourists will find their saturation in spas and safaris in Kenya or spas and golf in Cyprus. Typical destinations for Ayurveda are India, Sri Lanka, Mauritius and Bali.

Offer

Where detox and weight loss can be found in the USA, Malta, Hungary and Greece. For Holistic treatments the best destinations are Thailand, Malaysia, Sri Lanka, the Maldives and Mauritius.

We can segment the different offers of wellness tourism. The most important services are therapeutic,

Thalasso therapy can be enjoyed mostly around the Mediterranean in countries like Crete, Cyprus but

spiritual & holistic and lifestyle based (Hoheb & Puzckó). Puur&Kuur is a Dutch company that arranges

also in Ireland (Smith & Puczkó, 2009)

wellness trips all over the world. They segment their travels into different types. They offer the possibility to go on an active, detox / weight loss, thalasso, wellness break, ayurveda, yoga / pilates, anti-

The health and wellness tourism market is growing (Euromonitor International, 2009) and it doesn’t

stress / burn-out, mindfulness holiday (Griensven, 2013).

seem to stop any time soon. Therefore it would be a strategic move to implement wellness in tourism destinations and companies. Companies can generate more revenue by implementing this concept because the demand will keep growing.

10


Motivation

– Meditation – Health consciousness

The number of people who suffer from chronicle diseases is rising therefore people are becoming

– Mental therapy

more aware of their physical and mental health (Tsui, 2008). The hectic pace of living and the high

– Word of mouth

stress-levels at the workforce causes the need to slow down (Voigt, Brown, & Howat, 2011) and

– Curiosity

to improve the quality of life (Chen, Prebensen, & Huan, 2008). The changes in the health care

– Business engagement

system from healing to preventing make consumers more conscious about their health and physique.

These elements show that the lifestyle of wellness tourist is very dynamic. And according to the findings

According to the research of Naylon and Kayser motives for wellness tourism might be the benefits

before we can say that wellness tourist are health conscious, looking for relaxation and attractiveness,

of pampering, self-discovery, fitness, weight loss, experience that other people will envy. This was

curious and care to improve the quality of their life (Erfurt-Cooper & Cooper, Health and Wellness

researched among visitors of fitness resorts. The spa visitors according to the research of Mak, Wong,

tourism, 2009).

& Chang (2009) are more motivated by escaping from everyday life, relaxation and relief, selfreward and indulgence, and health and beauty. It depends on the type of person what motivates them towards wellness tourism. According to (Kickbusch & Payne, 2013) there are five types of wellness

Implementation

consumers. The ‘well beings’ type consider their health and lifestyle importand and are not concerned about the price. ‘Food actives’ are dedicated to eat healthy with a balanced diet and exercise. They

There are many ways to implement wellness into tourism. Not only hotels are able to implement

aim for long term solutions and results. The ‘magic bullets’ are searching for a short term result and

on this but also restaurants and companies that organize activities. Depending on the destination

they don’t mind to obtain that by the use of dietary supplements. This group is somewhat struggling

and the company profile there are choices to implement trends, treatments and activities. There are

with their health. ‘Fence sitters’ are a group that is not sure how to deal with health and wellness,

only benefits for companies in touristic destinations to apply wellness tourism due to the fact that the

they are neutral on most health issues. Finally, ‘the eat, drink and be merrys’ who do not recognize

demand for wellness tourism keeps on rising. Companies in touristic areas will be able to penetrate

the need for health or wellness. All these types will be triggered by different offers of wellness tourism.

a new market and attract a different target group. At the same time they can contribute to a more

Therefore it is important to target the group of consumers which companies care to attract.

sustainable way of working with positive effects on all stake holders. This al goes hand in hand with increasing revenue. There are really no reasons not to implement wellness tourism.

Overview

Conclusion

The most important elements to motivate consumers towards wellness tourism are from most to least important are:

The trends in wellness and tourism are always shifting but the demand to improve life quality in these

– Relaxation

sectors collide into a new phenomenon. The chance that this relatively new concept will increase

– Pursuing multiple activities

its growth is almost certain. For the tourism industry is it inevitable to offer wellness related facilities,

– Recreation

treatments and/or activities due to the fact that tourist are becoming more aware of their health and

– Experiencing nature

environment. The wellness tourism market has lots of opportunities to attract more and new consumers

– Social activity

and to generate more income. If this will be combined with sustainable environmental care it will

– Affordable activity

evidently succeed.

– Effortless activity – Enhance the quality of life – Physical therapy – Attractiveness


11

Blanca Aarts

Communication to Yoga Travelers Opportunity for health sector beginning a yoga retreat in a western country

Introduction

of yoga. First one is ‘Yama’ this is self-control, the most important are: truth, nonviolence, don’t steel, chastity and renounce possessions. The second one is ‘Niyama’, the observance of rules: physical

The aim of this article is to give an insight of globalization of yoga. Did you ever wonder why people

purity, source of supreme joy, burning zeal, self-reflection and surrender to the worship of Ishvara.

are traveling for spiritual meanings? Why this might be interesting for me as a manager of a health

Third segment is ‘Asanas’, physical exercises like stretching to become lean, balanced and vital. Forth

sector?

is ‘Pranayama’, this is the regulation of the breath. Fifth one is ‘Pratyahara’, the restraint of senses.

Long time ago yoga lifestyle has spread its awareness by Indians who traveled around the world

Sixth segment is ‘Dharana’, steadying of mind. Seventh is ‘Dhyana’ that is the meditation part. And

convincing other people to practice yoga for vital benefits. Now days people have become more

the last segment is ‘Samadhi’ where you develop a contemplation of universal consciousness. All these

aware of their health and are actively busy with that. In the western world, yoga awareness is

segments help you towards the union of your body mind and spirit. These are the part of classical

increasing every day and here new concepts of yoga are created. The basic principle stays but the

yoga, yoga before globalization. The Indian tradition has seen yoga as a path to spiritual goal. For

original meaning of yoga is vanishing. By this cause, more yoga practitioners are traveling to India to

few decades there was an evidence-based scientific research where they documented a systematic

find the real meaning of yoga. There they stay in a retreat. India is a developing country, where there

documentation of the benefits of various yoga-based practices on physiological functioning in terms of

is an increase in tourists in the country (Aggarwal, Guglani, & Goel, 2008). There are undiscovered

physical effects such as metabolic efficiency as well as cognitive aspects such as memory in healthy

places with a lot of spirituality. This attracts tourists where they can be closer to themself. Yoga retreats

subjects of different age groups. (Varambally & Gangadhar, 2012). Furthermore, this article describes

are mostly located in the nature. By traveling to different kind of country for an experience gives a

the benefits of yoga in several psychological disorders. There have been also other researches done

traveler a new insight of himself. ‘Spiritual and Yoga tourism is foreign tourists that are not looking

with an example of benefits of yoga (Rocha, et al., 2012). They had 2 groups one group was control

for luxury but arduous journeys to meet the divine goal or simple life & the technology, which makes

group and other was the yoga group that where tested on Beck Depression Inventory (BDI), Beck

traveling easier’ (Aggarwal, Guglani, & Goel, 2008).

Anxiety Inventory (BAI), and Lipp Stress Symptom Inventory (LSSI). Yoga group was a group that did for

Tourism is a fast growing industry now days, where people find it interesting in preventing illnesses

6 months yoga, before and after.

and are all the time actively busy with it. They travel all over the places to find their inner peace and themself (Parashar & Dubey, 2012). Seeing the increased awareness of personal health and traveling

At the end yoga has a significant benefit on the specific tested part, it shows low result of BDI, BAI

to a yoga retreats in a far country, western world should implement this idea in their own country

and LSSI, what is good. Therefor yoga is a good way to prevent several sicknesses, physical and

where people can find their inner peace by staying in a retreat and live by the original principles of

mental. It is important to let people know to prevent sicknesses rather than to treat the sicknesses,

yoga lifestyle. This is a good opportunity for the health management.

because while the sickness is treated, unhealthy side effects might occur.

Yoga

Health awareness of the western

Information

Yoga introduction to the west

Yoga is related of religion Hinduism, it is a ‘union’ of body, mind and spirit. It originates 5.000 years

Yoga has become popular practice that is done by many people in every age worldwide. The

B.C. from India (Bance, 2005). Yoga is even more than that, it has also eight segments that are part

number of yoga schools and yoga teachers are increasing every year. It is a globalization of yoga

12


where body, mind and spirit are combined. In the mid 19th century, Yoga had never left India. Gurus,

tourists, where they participate with sacred pilgrimage, a journey driven by faith, religion and spiritual

masters of yoga, started the globalization around year 1900, where they migrated from India to other

fulfillment, and the other group is the temporary visitors, who may seek to satisfy some personal or

places. This had an effect on the spiritual seekers that traveled to India in mid 20th century. Celebrities

spiritual need through tourism (Sharpley & Sundaram, 2005). Furthermore this article, they have

such as the Beatles and Marilyn Monroe have increased the awareness of yoga. Since then yoga

research the purpose of tourists in India. The outcome of the research was that the tourist were in India

have became popular and fashionable (Hoyez, 2007). From here the classical yoga has changed

out of curiosity, others to learn yoga and some simply because they had spiritual need that they could

into post-classical yoga. The eight segments were modified into five principles of yoga: ‘Savasana’

find there. Most of tourists are traveling to India to stay in retreats close to Himalaya Mountains. These

proper relaxation, ‘Asanas’ proper exercise, ‘Pranayama’ proper breathing, proper diet and ‘Dhyana’

retreats were built by British people long time ago, to escape from the summer heat of India. ‘If travel

positive thinking and Meditation (Bance, 2005).

and tourism are ways of enlightening the spirit… they have been practiced for centuries in India,

Yoga was originally a meditative practice with little movements, but in the west we are more familiar

whose peoples have long expressed a common sense of community in organized religion’ (Singh S.,

with the ‘Asanas’, these are the body movements. Meditation is still a small part of most yoga practices

2001, p. 138). The retreats are also called Ashrams. It is an Indian word for community and meeting

in the west. Back in India yoga is practiced in nature retreats and isolated village that gives people

place of religious people, the Hinduisms. These places are meant for life, study and work community

more relaxation and awareness around them. Here in the west, yoga is practiced mostly in a studio in

(Ashram, 2013). An outcome of a research is that the tourists in India are increasing (Aggarwal,

a city (Kern, 2012). During the globalization of yoga to the world, the west has change the meaning

Guglani, & Goel, 2008). In table 2 you can see the increase of tourists during 15 years. The highest

of yoga. All these years people have made yoga an attractive sport, by changing intent of the original

peak is in 2007, this eventually will increase in years. This means more travelers will go to India, to

yoga. It has become more physical sport, but there are still somewhere yoga practitioners that

find their meaning in their live. There is also a big chance that they will stay there permanent.

concentrated on the body, mind and spirit. It is important to grow the awareness towards original yoga. This gives a good idea of implementing the Ashram concept into western world, where people can Popular yoga styles

stay in a retreat that is located in a peaceful location and live the yoga lifestyle principles.

Since 1980’s to the present day more and more yoga styles and types appear. Here are the top three: Ashtanga, Bikram and Hatha. Ashtanga is in Sanscrit ‘eight limbs’, it is also know as power

Traveling to other countries

yoga. Ashtanga provides a useful means for achieving weight loss and performing strength training

There are also other yoga retreats that you can find in other countries. These retreats you can find

without using weights. Bikram yoga, known as ‘hot’ yoga, where 26 different poses are made in

mostly in a warm country, located in the beautiful nature (Greenwood, 2012). Most retreats, you

a room temperature of 40 degrees. And there is Hatha yoga, the most popular yoga. Hatha is in

can stay for minimum 2 or up to 8 weeks. Yoga retreats have their own schedule. Mostly they start

Sanskrit ‘balance’, it is a physical yoga practice that focus on basic postures and breathing techniques

at 6 o’clock in the morning with meditation and sun salutation (morning exercise). During the day

(Blank, 2011). There are a lot of different kinds of yoga styles. All these yoga styles are given to

and evenings, the yoga practitioners get several workshops that might be new for them and get help

people in different ages, it is meant for children, teenagers, adults and elderly people. These styles

with new movements or breathing exercise. They have also a food pattern, this is mostly a vegetarian

have been developed recently in the west. It is made on basis of people’s needs and wishes. The

meals. The purpose is to detox your body to feel renewed and vital. In the retreats you get also some

yoga teachers have listen to their students and create new type of yoga.

wise quotes and stories that enriches your wisdom. Beside this, yoga retreats are also organizing trips to spiritual or beautiful places or cultural activities nearby the retreat (Pizer, 2012). But why are there only yoga retreats in warm or beautiful countries? Most people can’t even afford such trips to far and

Spiritual seekers

warm country or due to economic crisis, where more people are workless (Janssen & Souren, 2011) and not everybody is able to spend money on faraway vacation. Since more and more people are

Traveling to India

interesting in yoga retreats, is this a good opportunity to have a yoga retreats in their own country,

People, who are more interested in ancient yoga, mostly look for spirituality. They really are looking

nearby their homes and located in beautiful nature that is offered by their native country.

for the meaning of yoga, the tree main objectives, body, mind and spirit. Therefor they travel to country where yoga origin, India, to find the meaning of it. These people are the spiritual seekers, they are also called religious tourism. This tourists can be seen as two different groups: Permanent


13

Communication Several ways are used to communicate a new concept into the market (Kaplan & Haenlein, 2010). The old way was always mouth-to-mouth communication, but now days this has been change into the more virtual way. In table 3 you can find the most influenced media towards people. Where people communicate with each other via Internet. Social media is now days the most important tool to reach the target group. This is the best way, to promote and hear the interested people their needs. And the best part is discussing new concepts, to listen to their needs and implement clients ideas. With social media is possible to reach hundreds or even thousands of people (Mangold & Faulds, 2009). There is also some of the good old ways to make a good promotion. Such as visiting yoga schools and ask for co-operations. This is a two way of promoting, promoting each other. Also visiting fairs and workshops and socializing with other people who are interesting in the new concept, yoga retreat. This all is communication towards the potential clients. But there might also occur some problems towards health promotion. These problems are moral and ethical issues, they are mostly sensitive topics, have deeply held beliefs and moral judgments (Guttman, 2008). It is important to know the need of people and to sensitively approach them, by offering something new and attractive to them.

Conclusion A yoga retreat is a good opportunity for a health sector. It is a practice that is healthy in physiological, psychological and spiritual way. Here people find themselves and their peace. They are aware of their health and want to be actively busy with it. This is a preventive, of sicknesses, way of living. Yoga has become popular over years and well known by a lot of people. More and more people are traveling to India to a yoga retreat for their inner peace. But not everybody get the chance of doing this. This might be personal issue, shortage in money or due to economic crisis. Where people don’t need to travel so far for their needs, here they can safe their money by not traveling too far. Yoga retreats in their own country, western country, could be a good opportunity to offer people something new and interesting. These people can get aware of yoga retreats by good communication, where there is need to discuss about it. This might be a great chance in the Western to open Yoga retreats for people aware of their health!

14


Danyel van Zweden

De positieve en negatieve groei van medisch toerisme in India

Het begrip medisch toerisme, oftewel het reizen naar een bestemming om daar een medische

De medisch toerist

ingreep te laten verrichten, is de laatste 10 jaar enorm gegroeid. Steeds meer mensen bekijken hun mogelijkheden in het buitenland en zijn bereid om te reizen voor medische doeleinden (Connell,

Medisch toeristen kunnen van alle leeftijden zijn, maar vaak betreft het de wat oudere of gepensio

2005). De internationale markt in medisch toerisme wordt ogenschijnlijk gedreven door de huidige

neerde mens uit de Westerse landen waar de prijzen voor medische behandelingen hoog zijn en de

druk van de grote vraag naar, en de hoge kosten van behandelingen in het Westen en door de lage

wachtlijsten lang. Assenov en Suthin schatte dat in de UK in 2004 meer dan 41.000 mensen langer

kosten en hoge kwaliteit van zorg in een aantal ontwikkelingslanden (Smith, 2012). In dit artikel wordt

dan 6 maanden moesten wachten op een medische behandeling. In the USA zijn zorgverzekeringen

dieper ingegaan op de niche markt medisch toerisme en wordt er gekeken naar zowel de negatieve

erg duur en niet verplicht. Hierdoor zijn veel Amerikanen onder verzekerd of helemaal niet verzekerd en

als positieve gevolgen voor het land van bestemming die medisch toerisme met zich mee brengt en

kunnen daardoor geen behandelingen of operaties veroorloven in eigen land (Melanie Smith, 2010).

wat hier aan gedaan kan worden. Hierbij wordt er ingezoomd op het land India, dat zal dienen als

Medisch toeristen vliegen over de hele wereld om die zorg te krijgen die ze willen. In de huidige

voorbeeld in het algemeen.

tijd vindt medisch toerisme plaats tussen zowel rijkere als armere landen en wordt de medisch toerist gemotiveerd door diverse factoren zoals: kosten van de behandeling, kwaliteit van de dienstverlening, lengte van de wachtlijsten en wachttijden, (il)legaliteit van procedures en beschikbaarheid van huidige

Medisch toerisme

en alternatieve geneeskunde (Smith, 2012). Een andere reden waarom veel toeristen naar het buitenland gaan is het tropische denkbeeld waarbij men heerlijk in het buitenland, in de zon, aan het

Al lijkt medisch toerisme een verschijnsel van de laatste tientallen jaren te zijn, het gaat velen malen

strand hersteld van laag geprijsde operaties (Johnston, 2010). Daarbij hoeft ook niemand te weten

verder terug. De oudste vormen van toerisme stonden al direct in verband met het verbeteren van

dat je een operatie heb gehad aangezien je in het buitenland verblijft. Denk hierbij aan cosmetische

de gezondheid en het welzijn. Voorbeelden hier van zijn de vele diverse spa’s die te vinden zijn in

ingrepen waar nog deels een taboe over heerst.

Europa waar o.a. de Romeinen al gebruik van maakten (Connell, 2005).

Om een voorbeeld te geven, een Canadees die naar Costa Rica was gereisd voor meerdere

Maar het gaat bij medisch toerisme niet alleen over het verbeteren van de gezondheid en welzijn van

cosmetische ingrepen zei het volgende; “It was the best experience that anybody could have because

de mens, maar ook over diverse medische ingrepen. In de literatuur vind je verschillende definities van

while you are healing, you are in the sunshine… it is absolutely incredible” (Johnston, 2010).

medisch toerisme. Zo stelt Rayma M. Vijaya, professor Economie aan de Richard Stockton College

Statements als dit werken mee aan het exotische beeld van medisch toerisme, dat er voor zorgt dat

of New Jersey dat medisch toerisme gaat over het reizen van patiënten naar ontwikkelingslanden

de focus niet meer ligt op de ernst van het hebben van een medische ingreep of soms zelfs zware

waar de medische kosten erg laag zijn (Vijaya, 2010). Een andere definitie van medisch toerisme

operatie in het buitenland.

die gegeven wordt door A. Whitaker is dat medisch toerisme gaat over patiënten die hun land van verblijf verlaten met de bedoeling om de medische zorg binnen te treden, vaak voor een operatie, in het buitenland (Johnston, 2010). Deze laats genoemde definitie zal ook aangehouden worden in dit

Globalisatie

artikel. Zoals al eerder aangegeven gaat medisch toerisme veel verder terug dan je in eerste instantie zou denken, maar is pas sinds de afgelopen 10 jaar echt een opkomende trend te noemen. Medisch toerisme zou nooit bestaan zoals hij nu bestaat zonder de globalisering van onze wereld.


15

Globalisatie kent verschillende definities, maar de definitie die binnen dit artikel gebruikt wordt luidt

is er een goede toegang tot alternatieve gezondheidszorg, beschikbaarheid van gespecialiseerde

als volgt: “de veranderingen in sociale gedragspatronen en technologie die bedrijven in staat stellen

behandelcentra, gebruik van geavanceerde technologie en apparatuur en natuurlijk als laatst de

om hetzelfde product over de hele wereld te verkopen” (Levitt, 1983). Maar een definitie als deze

meest belangrijke reden die al eerder is genoemd, alles kan tegen een veel lagere prijs worden

is vrij abstract. Globalisatie is niet abstract, maar een proces waarbij verschillende maatschappijen,

aangeboden dan in eigen land (Hazarika, 2009).

culturen en economieën dichter bij elkaar komen, grenzen vervagen en goederen, technologie, arbeid en kapitaal internationaal integreren (Singh, 2009). Globalisatie heeft dus een grote invloed op medisch toerisme doordat grenzen vervagen en afstanden “verkleind” worden mede dankzij de steeds

De Indiase overheid

vernieuwende technologie. Een reisje naar bijvoorbeeld India vanuit Nederland is tegenwoordig niets geks meer, terwijl dit 100 jaar geleden wel anders was.

De Indiase overheid speelt een grote rol in de enorme groei van medisch toerisme in India. De grote

Maar er is nog een factor die grote invloed uit oefent op medisch toerisme en dat is de opkomst van

drang naar het verbreden van de economie zorgt ervoor dat de overheid zich actief inzet voor de

het internet. De opkomst van het internet heeft het mogelijk gemaakt voor bestemmingsziekenhuizen

promotie van het medisch toerisme in hun land. Ze proberen buitenlandse patiënten te werven door

om informatie over faciliteiten, personeel en diensten te distribueren naar een voorheen ondenkbaar

grootschalige campagnes waarin India als medische bestemming op de kaart wordt gezet. Ook heeft

groot publiek, zonder dat ze macht verliezen over de presentatie van de informatie (Johnston, 2010).

de overheid een aantal maatregelen getroffen om de groei van het medisch toerisme te stimuleren. Zo bepaalt de Indiase Health Policy dat het verlenen van medische behandelingen en diensten waarvoor betaald wordt met buitenlandse valuta wordt gezien als export. Doordat dit gezien wordt als export

India

levert dit een belastingvoordeel op voor de medische klinieken in India die buitenlandse patiënten behandelen. Daarnaast verleent de Indiase overheid een speciaal medisch visum met een maximum

Om een beter beeld te krijgen van hoe medisch toerisme in de praktijk werkt en welke gevolgen

van een jaar zodat het makkelijker is voor patiënten om het land binnen te komen. (Singh, 2009)

medisch toerisme kunnen hebben voor het land van bestemming zal er verder worden ingezoomd op

Een van de belangrijkste ethische kwesties die in medisch toerisme speelt in India is de steeds

India.

onduidelijker wordende rollen van zowel de publieke als de private sector. In september 2003 intro

India positioneert zichzelf als een van de koplopers in de wereldwijde medische markt door

duceerde de overheid het Public-Private-Partnership (PPP) beleid om toekomstige ontwikkelingen in de

het neerzetten van een reputatie in een aantal onderdelen van de gezondheidszorg zoals hart,

gezondheidszorg te sturen. Dit beleid schetst een aantal maatregelen omtrent de uitbesteding van

cosmetische en gewrichtschirurgie. Een van de belangrijkste drijfveren is hun geavanceerde medische

het beheer van de openbare voorzieningen van de overheid naar niet-gouvernementele organisaties,

technologie die ze aanbieden tegen veel lagere kosten dan het internationale gemiddelde (Smith,

de uitbesteding van particuliere gespecialiseerde diensten, en, de uitbesteding van diensten van

2012).

dochteronderneming ziekenhuizen. Ondanks aanvankelijke pogingen om voorkeuren tussen de

De medisch toerisme industrie groeit snel, vooral in de opkomende markt als India. De Confederatie

publieke en private sector te promoten, blijft het een relatief ad hoc-regeling, waarbij de geplande

van de Indiase Industrie voorspelt dat India een omzet van 2 miljard dollar vanuit medisch toerisme

strategieën en de bewaking van de uitkomsten van de relaties ofwel zwak of afwezig zijn (Smith,

zal genereren in 2012. In de ban van dit economisch potentieel, is de Indiase Regering actief bezig

2012).

met het aantrekken van internationale patiënten. Momenteel heeft India wat wordt beschouwd als één van de meest geprivatiseerde gezondheidszorg in de wereld. Indiaas zogenoemde ‘three-tiered’ gezondheidszorg systeem, bestaande uit primaire

Gevolgen van medisch toerisme in India

gezondheidscentra, district ziekenhuizen en tertiaire ziekenhuizen raken steeds meer overbelast Medisch toerisme kan niet zomaar plaatsvinden zonder dat dit gevolgen heeft voor het land van

(Shetty, 2010).

bestemming. Deze gevolgen kunnen zowel positief als negatief zijn. Als we kijken naar India speelt Volgens Indrajit Hazarika van de Public Health Foundation of India zijn er meerder factoren die

de groei en verbreding van de economie een grote rol in de promotie van medisch toerisme.

verklaren waarom India zo aantrekkelijk is voor de medische toerist. Zo heeft India veel hoog

De overheid is hierin geïnteresseerd omdat er veel geld in om gaat. Maar ondanks dat het grote

opgeleide professionals, beheerst een groot deel van de populatie en medische staf de Engelse taal,

voordelen kent voor de economie van India, kent het vele nadelen voor de publieke sector.

16


Het Bruto Nationaal Product in India was in 2005 $754 miljard, maar er wordt verwacht, dat

gynaecologen (56%), kinderartsen (67%), chirurgen (56%) en medisch specialisten (59%) (S.K.

dankzij de diensten sector waar medisch toerisme onder valt, in 2035 India tot de top 3 van de

Satpathy, 2006). Terwijl de publieke sector kamt met een tekort aan personeel en middelen, is

wereldeconomie zal behoren (Singh, 2009). De gezondheidszorg is één van de grootste sectoren,

geschat dat meer dan 75% van de menselijke hulpbronnen en geavanceerde medische technologie,

in termen als omzet en werkgelegenheid. Tijdens de jaren ’90 is deze sector gegroeid met maarliefst

68% van de naar schatting ruim 15.000 ziekenhuizen en 37% van de ruim 620.000 aantal

16%. In 2009 was de totale waarde van de sector meer dan $34 miljard. De verwachting is dat

ziekenhuisbedden in het land zich bevinden in de private sector. Deze cijfers suggereren dat de

dit in 2012 gegroeid zal zijn naar bijna $40 (Hazarika, 2009). Het is dan ook niet gek te noemen

private sector de belangrijkste werkgever van het personeel in de gezondheidszorg is die voor

dat India hier een groot voordeel in ziet, maar onder dit grote voordeel gaan ook nadelige gevolgen

namelijk zijn opgeleid in instituten voor de volksgezondheid (Hazarika, 2009). Verdere groei in deze

schuil.

sector als gevolg van medisch toerisme zou de interne “braindrain” verergeren, doordat de beter

Doordat de overheid zo gefocust is op de omzet die medisch toerisme kan generen, zal de private

opgeleide professionals van de publieke sector naar de private sector zullen gaan mede door hogere

sector steeds dominanter worden in India. Hieronder vallen immers de privé klinieken en ziekenhuizen

lonen en superieure infrastructuur. Ook zie je dat ondanks 80% van de Indiase bevolking woonachtig

waar de welvarende medisch toerist gebruik van maakt. Maar dit betekent wel dat de publieke sector

is in landelijke gebieden, dat 75% van de biomedische doktoren en 70% van de ziekenhuisbedden

waar de eigen bevolking het van moet hebben, ondergesneeuwd raakt. De private sector is goed

zich bevinden in stedelijke centra. Dit zorgt er mede voor dat een groot deel van de patiënten in de

voor 82% van de buitenlandse patiënten, 58% van de intramurale uitgaven en 40% van de geboortes

Indiase publieke sector niet de zorg (kunnen) krijgen die zij nodig hebben (Smith, 2012).

in klinieken. De positieve vooruitzichten van medisch toerisme en zijn verdere groei stimuleren

Als laatst wordt er voorspeld dat in de komende jaren de kosten van gezondheidzorg zullen

de private sector door de invoering van een toenemend aantal joint ventures en gezamenlijke

stijgen als gevolg van medisch toerisme. De laatste jaren hebben verschillende studies de stijging

inspanningen. Positief bekeken kunnen dergelijke partnerschappen bijgedragen tot verbetering

in medische kosten aangegeven. Volgens enquête schattingen van NSSO 2006 zijn de medische

van voorzieningen en de invoering van superieure management technieken en informatiesystemen

kosten tussen 1995-6 en 2004 gestegen met respectievelijk 55, 67 en 77,28%, wat betreft voor

(Hazarika, 2009). De keer zijde hiervan is dat de verbeteringen over het algemeen alleen uitgevoerd

de overheid en de private sector op het platteland van India. In stedelijke India zijn de bijbehorende

worden binnen de private sector omdat hier geld in te verdienen is.

toenames respectievelijk 76,6 en 116,2%. Er wordt voorspeld dat deze trend zich de komende

In een rapport van het openbaar bestuur van de Indiase regering uit 2005 wordt onderzocht of

jaren voort zal zetten en dat beetje bij beetje de gezondheidszorg duurder wordt in India. Wel is

private ziekenhuizen in Delhi hun belofte hebben gehouden omtrent het verstrekken van een deel

het zo dat de kosten in India nog steeds lager zullen liggen dan het internationale gemiddelde. Het

gratis gezondheidszorg in ruil voor het kopen van land tegen enorme gesubsidieerde tarieven.

probleem hierbij is wel dat het voor de bevolking van India ook steeds duurder zal worden terwijl een

Gesubsidieerde ziekenhuizen werd gevraagd om gratis zorg te verlenen aan 25% van de

groot deel van de bevolking zich nu al geen medische zorg kan veroorloven. Dit zorgt er voor dat het

ziekenhuispatiënten en 40% van de poliklinische patiënten. Maar het rapport concludeerde dat de

gat tussen de arme en rijke bevolking, en tussen de private en publieke sector alleen maar groter zal

meeste instellingen niet deze gratis zorg hadden aangeboden. Het beleid zou levens redende kansen

worden (Hazarika, 2009).

kunnen bieden voor diegene die levensbedreigend gewond of ziek zijn, maar behandeling hiervan niet kunnen betalen. Het begon als een groots idee om de armere bevolking van India te helpen, maar in plaats daarvan zien we dat deze publieke dollars worden verschoven naar particuliere

Hoe nu verder?

gezondheidszorg en de voordelen voor de publieke sector erg onduidelijk zijn (Shetty, 2010). De sterke verschillen tussen de publieke en private sector worden gezien als één van de grootste reden

Er kan nu wel geconcludeerd worden dat medisch toerisme een grote impact heeft op een land als

van de steeds groter worden kloof tussen rijk en arm in India.

India. Aan de ene kant heeft het vele voordelen voor de economische groei van India. Maar aan de

Een ander gevolg van medisch toerisme in India is het tekort aan bekwaam en opgeleid personeel

andere kant brengt het veel nadelen met zich mee voor een groot deel van de Indiase bevolking die

in de publieke sector. Volgens een rapport van de Planning Commissie uit 2006 blijkt dat er een

zich geen zorg kan veroorloven binnen de private sector. Ondanks sommige inspanningen van de

tekort is van 600.000 artsen, 1 miljoen verpleegsters en 200.000 tandartsen (Planning Commission,

overheid lukt het India niet om het gat te dichten tussen de publieke en private sector. De vraag is ook

Goverment of India, 2006). De beschikbaarheid van medisch specialisten in de lokale Community

of ze dit wel willen dichten, aangezien er zoveel geld wordt gegenereerd uit de private sector. In mijn

Health Centres, vergeleken met het aantal goedgekeurde posten is ook zorgwekkend. De bestaande

ogen zijn er aantal dingen die waar aangewerkt moet worden, wil India slagen als medisch toerisme

Community Health Centres hebben een hoog tekort aan specialisten zoals verloskundigen en

bestemming.


17

Er zullen inspanningen moeten worden gedaan om samenwerkingen tussen de publieke en private sector te kunnen vergemakkelijken. Het is belangrijk om deze verbanden vast te stellen, omdat dit zou kunnen helpen bij het vergroten van de financiële capaciteit van de sector van de volksgezondheid, het verbeteren van de algehele beschikbaarheid en kwaliteit van diensten voor de hele bevolking, en het verminderen van de ongelijkheid in normen en arbeidsvoorwaarden tussen de twee sectoren. Er moet meer subsidies komen voor de publieke sector en er dient meer geld dat verdient wordt in de private sector geïnvesteerd te worden in de publieke sector. Hierbij spelen de privéklinieken een grote rol. Zij kunnen bijvoorbeeld investeren in goede doelen binnen de publieke sector om zo de ethische aard van het medisch toerisme te ondersteunen. Er dient meer toezicht te komen op het naleven van regels die door de overheid zijn opgesteld omtrent het verbeteren van zorg voor het armere deel van de bevolking van India. Denk hierbij aan de eerder genoemde regeling van de overheid dat privé ziekenhuizen in Dehli deels gratis zorg moeten aanbieden in ruil voor gesubsidieerd land (Shetty, 2010). De werkomstandigheden en arbeidsvoorwaarden voor personeel in de publieke sector moeten verbeterd worden en de onvrede die heerst onder de werknemers moet geadresseerd en voor zo ver mogelijk verholpen worden. Dit zou namelijk bij kunnen dragen aan het tegen gaan van de “brain-drain” dat speelt tussen de publieke en de private sector omdat goed opgeleid personeel dan gestimuleerd wordt om te blijven werken in de publieke sector. Al met al heeft India zeker de potentie om uit te groeien tot één van de meeste belangrijke gezondheidzorg centra van de wereld. Maar deze status zal alleen betekenis hebben als de kansen die medisch toerisme voor het land biedt ook de kwaliteit en toegankelijkheid van de publieke sector verbeterd.

18


Jenny de Back

De kansen voor toerisme marketing door culinair toerisme te promoten

Introductie

de manier waarop voedsel bereid wordt. Gastronomie hoort bij de consumptie van voedsel en drinken en het kunnen genieten van goed eten en drinken. Culinair kan ingrediënten, bereid voedsel,

Zo veel mooie en verse regionale producten, bijzondere tradities die terugkomen in de keuken en

drankjes, productie van voedsel, motivatie, activiteiten en voedsel toerisme. (Horng & Tsai, 2009)

op het bord. De lokale gerechten eten en het bezoeken van de traditionele restaurants brengt de

Dorpen, steden, regio’s of zelfs landen kunnen bekend staan om bepaalde unieke keukens of

beleving van een land of bestemming op een heel ander niveau. Bovendien is het bijzonder om zulke

gerechten. (Horng & Tsai, 2009) Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Franse keuken, waarvan je door

gerechten te proeven, klaargemaakt door de echte kenners, omdat je ze thuis waarschijnlijk nooit op

heel het land kunt genieten, of de Nederlandse kust met verse vis uit de Noordzee. Het eten binnen

die manier zult eten.

toerisme wordt hierdoor ook vaak gezien als een attractie (Cohen & Avieli, 2004).

Terwijl er zo een mooi aanbod te krijgen, met in iedere regio weer iets anders, is de komst van de allinclusief resorts niet meer tegen te houden. Grote internationale buffetten domineren, waar de toeristen in hordes op af komen om de kant en klare en veel te gare producten op een bord te leggen. De

Waar wordt de toerist door gehinderd?

tradities en verse producten van de bestemming zijn totaal niet meer terug te zien in de buffetten. (Berg, 2013)

Vele keukens zijn internationaal gevestigd, door heel Nederland bijvoorbeeld kun je genieten van

Is het gemakzucht voor de toeristen dat ze ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds gewoon kunnen

Aziatische keukens, Europese keukens, Amerikaanse keukens, en nog veel meer. Toch zorgt deze

aanschuiven bij het buffet en onbeperkt drinken kunnen bestellen? Ja, het is gemakkelijk dat alles al in

toegankelijkheid tot andere keukens er niet voor dat toeristen in een vreemd land gemakkelijker

de prijs zit, maar zo mis je wel de bijzonderheden van de bestemming. Wat houdt de toerist tegen

een niet-toeristisch restaurant gaan bezoeken. Toeristen zijn vaak terughoudend met het proeven of

om lokale restaurants op te zoeken? En hoe kan een bestemming zich ook van zijn beste culinaire

eten van onbekend voedsel, waarvan de ingrediënten niet bekend zijn. Cohen en Avieli hebben

kant laten zien, in plaats van dat men alleen komt voor het klimaat.

ontdekt dat zelfs avontuurlijke toeristen vaak kieskeurig zijn tegenover lokaal eten. Elke vakantie

Daarnaast zijn al deze buffetten niet goed voor het milieu. Er blijft altijd eten over, wat resulteert in

brengt zorgen met zich mee; hoe is het klimaat, hoe is het verblijf, wat zijn de gezondheidsrisico’s,

dat het allemaal de prullenbak in gaat. Daarnaast worden veel ingrediënten voor de maaltijden zo

en hoe is het gesteld met de veiligheid, eetbaarheid en smakelijkheid van het eten en drinken. Zo

goedkoop mogelijk ingekocht bij groothandels, wat de druk verhoogt op onder andere boeren om de

zijn er verscheidene redenen ontdekt, wat een toerist zou kunnen tegenhouden om een uniek lokaal

producten zo goedkoop mogelijk te verkopen (Gössling, Garrod, Aall, Hille, & Peeters, 2010).

restaurant te bezoeken, maar juist te gaan voor een meer toeristisch restaurant. (Cohen & Avieli, 2004)

Culinair toerisme; wat houdt dit in?

Hygiëne en gezondheid

De term culinair toerisme is ontwikkeld door Lucy Long in de Jaren ’98: “A participation, including but not limited to the consumption and presentation of food or cuisine, in the special or unique food

De zorgen voor gezondheidsproblemen door het eten van verkeerd eten tijdens vakanties ontstaan

experiences related to a tourist destination.” (Horng, Liu, Chou, & Tsai, 2011)

voornamelijk door de vele verhalen verteld door andere toeristen. Een gids van de bestemming kan

Er zijn drie termen die gebruikt worden om de begrippen voedsel en toerisme aan elkaar te koppelen:

helpen om de verkeerde dingen te vermijden en juist de goede en lekkere dingen niet te missen. In

keuken toerisme, culinair toerisme en gastronomische toerisme. De keuken (cuisine) focust zich op

veel landen wordt er afgeraden om kraanwater te drinken, maar de auteur Avieli heeft ontdekt dat


19

sommige toeristen hier wat in doorslaan. Zij weigeren zelfs sla te eten omdat dat wel eens gewassen

Mogelijkheden van culinair toerisme

zou kunnen zijn in vervuild water. Daarentegen geeft een gids over de Filipijnen aan dat je niet paranoïde zou moeten worden maar dat lokaal eten en drinken proberen juist een deel is van de

Toeristen besteden tijdens hun vakantie ongeveer 40% van hun budget aan eten en drinken (Horng,

ervaring en beleving van de vakantie. Helaas dragen alle verhalen op het internet of van bekenden

Liu, Chou, & Tsai, 2011), dit is een hoog aantal en is dus een belangrijk onderdeel van de beleving

en daarnaast alle waarschuwingen om sommige lokale versnaperingen te vermijden, bij aan het

en algemeen oordeel van de bestemming. Verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat

compleet voorbij lopen van lokale consumpties, omdat men bang is ziek te worden.

interesse en behoefte qua aanbod van eten in een regio, een grote rol speelt in het al dan niet bezoeken van die bestemming. (Mak, Lumbers, & Eves, Globalisation and food consumption in tourism, 2011)

Lokale tafelmanieren en –gewoonten

Het gedrag van toeristen met betrekking tot eten wordt beïnvloed door vijf belangrijke factoren (Mak, Lumbers, Eves, & Chang, 2011):

Bij Westerse tafelmanieren hoort het gebruik van bestek, dit gebruik wordt niet alleen gezien als hygiënisch, maar ook als beschaafd in plaats van eten als een dier. Vaak in gebieden als Zuid en

1. Invloeden van cultuur en geloof

Zuid-Oost Azië wordt er helemaal geen gebruik gemaakt van bestek. Avieli ontdekte dat wanneer

Cultuur heeft invloed op wat de mens geschikt acht als eetbaar, of iets voor hen acceptabel of juist

toeristen daarvan op de hoogte waren, ze afzagen van het eten daar. In Azië zie je ook vaak dat

onacceptabel is. Verder bepaalt het welke smaaksensaties als lekker worden beschouwd, zoals pittig

men gedeelde gerechten op tafel krijgt en daarin allemaal de vingers of het bestek in stopten om er

of juist absoluut niet pittig. Zo is religie ook bepalend in de keuze om iets wel of niet te eten. Zo is

van te eten. Dit is ook iets wat Westerse toeristen vaak afschrikt. Lastig te hanteren bestek kan ook iets

varkensvlees eten bij bepaalde geloven niet toegestaan.

zijn dat als obstakel wordt ervaren, zoals het eten met stokjes. Zo zijn er in het Westen ook gewoonten die niet door iedereen gewaardeerd worden. Zoals de

2. Sociaal-demografische factoren

kreeften die nog levend in een aquarium zitten, afwachtend tot ze worden uitgekozen om opgegeten

Leeftijd kan verschillen laten zien in eetgewoonten, ouderen bijvoorbeeld hebben andere voorkeuren

te worden, of de nog onbewerkte vissen en zeevruchten die gepresenteerd worden op een flinke laag

dan jongeren. Zo is ook uit een onderzoek gebleken dat oudere toeristen en hoger opgeleide

ijs, alvorens te worden bereid. Maar ook in onder andere China, Hong Kong, Taiwan en Vietnam

toeristen zich meer zorgen maken over hun gezondheid, wanneer ze lokale gerechten zouden

worden levende dieren bij de ingang van het restaurant neergezet, klaar om bereid te worden.

proberen. 3. Voedsel-gerelateerde persoonlijke karaktereigenschappen

Communicatie moeilijkheden

Hier kunnen twee vormen worden onderscheiden: de angst om iets nieuws te proberen en het zoeken naar variatie. Dit ligt aan je eigen wil om iets nieuws te ontdekken of je te gedragen naar het

Als laatste zou de vreemde taal het lastig kunnen maken om te begrijpen wat sommige gerechten zijn

Nederlandse spreekwoord ‘wat de boer niet kent, dat eet hij niet’.

en kan het zelfs moeilijk zijn om een bestelling te plaatsen. Men is onbekend met de ingrediënten of weten de vertaling van de ingrediënten niet. Dit alles kan als te veel moeite worden ervaren en men

4. Ervaringen uit het verleden

gaat dan liever naar een restaurant waar meer toeristen komen en waar op zijn minst een taal wordt

Over het algemeen prefereren mensen eten waarmee ze al bekend zijn, maar ook als iets ooit niet

gesproken die te begrijpen is. Toeristen zijn ook vaak bang om een plek te betreden waar alleen de

goed is bevallen, zal men het niet snel opnieuw proberen.

lokale bevolking zit en gaan dan liever naar een locatie waar meer niet-lokalen zijn. Restaurants met internationale keukens geven een verkeerd beeld aan mensen. De Japanse keuken in

5. Motiverende factoren

de Westerse wereld maakt vaak gebruik van producten gebaseerd op de behoeften van de bevolking

Ten eerste zal voedsel een fysieke drijfkracht zijn, omdat het van levensbelang is. Ten tweede kan het

daar en maakt geen gebruik van de originele ingrediënten. Zo is de Thaise keuken eigenlijk veel

worden gezien als een culturele motivatie, omdat het eten van onbekende lokale gerechten bijdraagt

pittiger dan je deze in Nederland vaak proeft. Juist zulke uitgesproken smaken kunnen ziektes als

aan de gehele culturele belevenis. Het kan een sociale motivatie zijn, interacties tussen mensen tijdens

diarree veroorzaken bij toeristen. (Cohen & Avieli, 2004)

het eten kunnen bijdragen aan het leggen van nieuwe contacten. Tot slot kunnen toeristen hun kennis

20


verbreden door de lokale keuken te proberen en zelfs te eten zoals de lokale bewoners ook doen. Dit

hygiëne regels dan in hun eigen land. Daarnaast kunnen de lokale tafelmanieren en –gewoonten

zal zorgen voor meer status, omdat vrienden en familie dat niet snel thuis tegen zullen komen.

afschrikken, zoals dat je bijvoorbeeld in Japan op de grond zittend moet eten. Als laatste kan de vreemde taal een obstakel zijn. Het is daardoor soms lastig om te begrijpen wat een gerecht inhoudt

Voedsel wordt binnen toerisme steeds belangrijker, maar toch profiteren nog niet alle bestemmingen

en is het plaatsen van de bestelling moeilijk.

van de potentiële kansen die het biedt, laat staan dat de heerlijke keukens worden gebruikt om een

In het geval van Hong Kong is duidelijk te zien dat er voldoende mogelijkheden zijn om een

bestemming te promoten. Hong Kong is een stad die zich positioneert als verfijnd en internationaal,

bestemming als culinaire hot spot op de kaart te zetten. De belangrijkste stappen hierin zijn dat er

en als een stad die aan verschillende smaken wil voldoen. De stad biedt verschillende keukens aan,

rekening gehouden moet worden met de toeristen die niet zo avontuurlijk zijn, maar toch graag wat

onderverdeeld in drie onderdelen: 1. Chinese keuken, 2. andere Aziatische keukens en 3. Westerse

meer lokale producten willen proberen. Het aanbod moet toegankelijker worden en het moet niet zo

keukens. Het eten wordt hier juist gebruikt om toeristen en de lokale bevolking nader tot elkaar te

zijn dat je als toerist niet welkom voelt of dat je wordt aangekeken op een manier dat men afvraagt

brengen, er ontstaan zelfs positieve interacties, zolang de toerist zich netjes gedraagt en kleedt. Het

wat je komt doen. Ook is het van belang dat er een taal wordt gesproken die voor een groot deel

eten dat op tafel komt ziet er uit als een plaatje, goed gedecoreerd en het ziet er aantrekkelijk uit. In

van de toeristen te begrijpen is, zoals Engels. Dit zou het al een stuk laagdrempeliger maken voor de

Hong Kong wordt gemiddeld 15% van de ruimte op bijvoorbeeld een brochure of ander promotie

toerist.

materiaal besteed aan de culinaire mogelijkheden.

De locatie zelf kan promotie maken met mooie, aantrekkelijke foto’s in brochures van gerechten

In het geval van Turkije daarentegen, wordt er bijna geen promotie gebruikt op het gebied van het

en eetgelegenheden en daarnaast aanbevelingen geven op het gebied van eten en drinken. Wat

culinaire aanbod. En wanneer er wel gepromoot wordt met eten, gebeurt dit op de verkeerde manier:

is bijvoorbeeld echt een plaatselijk drankje, of welke vis wordt er dagelijks vers gevangen en

foto’s van gerechten worden zonder beschrijving of naam erbij getoond, foto’s van etende mensen

traditioneel bereid.

in een compleet leeg restaurant, of er wordt een foto gebruikt van een restaurant vol met lokale

Door meer á la carte restaurants aan te bieden in de buurt van toeristische gebieden en resorts

mensen die zitten te roken (Okumus, Okumus, & McKercher, 2005). In de situatie van Turkije zijn dat

kun je meer tegemoet komen aan de wensen en behoeften van toeristen, door ze toch de lokale

voorbeelden van hoe je beter niet het culinaire aanbod kunt promoten.

producten te laten proeven, zonder zich al te veel te hoeven aan passen. En daarnaast is het beter voor het milieu, doordat er minder wordt weggegooid, er met betere en eerlijkere producten kan

Om als lokale keuken populariteit onder toeristen te winnen, zal er toch iets van een transformatie

worden gewerkt. Bovendien kunnen restaurants die aan zo een project mee willen werken, worden

moeten plaatsvinden. Op toerisme gerichte eetgelegenheden zullen moeten voldoen aan gerechten

vernoemd in speciale toeristische brochures, folders en websites. Zodat de toerist weet waar hij goed

die voor toeristen te begrijpen zijn. Zodra je de eerste meer avontuurlijke toeristen binnen kunt halen,

terecht kan, zonder bang te hoeven zijn voor hygiëne en gezondheidsproblemen, ongemakkelijke

volgt de rest vanzelf. (Cohen & Avieli, 2004)

tafelmanieren en kunnen restaurants inspelen op de taal door gebruik te maken van Engelstalige menukaarten en personeel dat wat Engels vocabulaire beheerst.

Conclusie

Door bijvoorbeeld arrangementen op te stellen in samenwerking met hotels of resorts zouden er ook meer toeristisch toegankelijkere restaurants kunnen ontstaan. In plaats van all-inclusive op het eigen

De internationale keukens, gevestigd over heel de wereld, geven mensen vaak verkeerde inzichten.

terrein van het resort, een all-inclusive regeling met omliggende eetgelegenheden aanbieden.

Zo ben ik zelf eens naar Griekenland geweest, naar een plekje waar nauwelijks toeristen komen. Als je daar naar Gyros vraagt, beledig je de restaurants. Gyros is in de echte authentieke steden en dorpen van Griekenland een snack, zoals je een frikadel in Nederland koopt bij de snackbar. Terwijl, wanneer je hier in Nederland gaat eten bij een Grieks restaurant, je overal Gyros tegen komt op de menukaart. Dit schetst een verkeerd beeld van de werkelijkheid. Er zijn verschillende aspecten die meespelen in de keuze van een toerist om al dan niet tijdens de vakantie in een voor hun onbekend restaurant te gaan eten. Zo kunnen hygiëne en gezondheid een rol spelen, omdat men bijvoorbeeld gehoord heeft dat in dat land anders wordt omgegaan met de


21

22


Tara Hoetjes

Healthy food alternatives at festivals

The festival season in the Netherlands which officially starts every year in the weekend of Easter at

are overweight or obese (Flegal, 2010). This fact is not only a personal risk for the people that are

the festival ‘Paaspop’ is for many people a way to escape from daily life and filling in their leisure

overweight, but also burdens the U.S. health system and the U.S. economy in general. (Donatelle

time. The main reasons for people to visit festivals are to escape from daily stress and routine

R. J., Access to Health, 2012)

(escape), to experience new things (novelty), to enjoy family time (togetherness), to meet new people (socialization), broaden their knowledge (learning) and giving meaning to their world ( significance)

‘Health’ is a complex term, which is used almost unconsciously by everybody. The World Health

(van Vliet, de Boer, Rovers, van Nus, Bosch, & Brussee, 2012) .

Organization (1948) defined health as a ‘state of complete physical, mental, and social well-being

Since food is not the main reason why people are visiting festivals, food still is an important factor

and not merely the absence of disease or infirmity’, while others see health as ‘the ever-changing

of creating a complete experience. Many blogs, social media and websites are providing tips and

process of achieving individual potential in the physical, social, emotional, mental, spiritual and

tricks about how to ‘survive’ a weekend full of alcohol, insufficient sleep and fatty foods. Willemijn

environmental dimensions’ (Donatelle R. J., Access to Health, 2012). Both definitions show that there

Wissekerke, a nutritionist of the website Valtaf.nl, states that food on festivals is of a low quality and

are multiple dimensions is achieving health, divided by the World Health Organization in three main

limited in choice. Healthy alternatives are offered at bigger events, however at the local and smaller

dimensions; physical, social and mental well-being, while Donatelle divides ‘health’ in six dimensions;

events healthy food cannot be found. (Wisskerke, 2014). Other sources are indicating problems

the physical, social, emotional, mental, spiritual and environmental dimensions. This comparison of

in the variety of food choices, and visitors are demanding for foods alternatives, not only for health

definitions shows that ‘health’ does not have an absolute definition and can be observed from different

reasons, but also values are crucial in facilitate specific behaviour. In order to meet the visitors’

disciplines.

demands on offering a wider range of healthy food on festivals, a close look into the definition of health and healthy food, food choices in general and on events should provide the foundation for an

The risks towards health are most commonly found among the poor population, those with a low

advice in how to stimulate healthy food choices on events. Thereby, the developments in the future on

education level. An example of one of the main threats that this part of the population is facing

the willingness to improve our health is leading in how to implement healthy food choices in the future.

towards health is childhood and maternal malnutrition, while the Western world is facing opposite problems such overweight and obesity. For example the adult mean BMI levels of 20 -23 kg/m2 are found in Africa and Asia, while among Europe and North America Mean BMI levels are between

Definition of health

25- 27 kg/m2 .

In today’s Western society all people are trying to be ‘healthy’, which can be considered differently per person. A neighbor puts the stress on being fit; therefore he is working out every single day,

Healthy food

someone’s mom is dieting and tries to lose some excessive weight, and a best friend practices yoga in order to ‘awake’ her spiritual side. The reason behind the willingness for improving our health is

While food is not the one and only reason why our Western world deals with obesity, it is still an

broad. Constant messages via television, Internet and magazines remind us of health challenges

important indicator of why we gain more weight. Since the change of the food production, the rise

facing the world, the nation and the community. Our personal health choices even affect personal

of the accessibility of food and the ‘supersizing’ of portions in the fast food industry, our food totally

lives of others, since personal health contributes to global health in the end. Think of the obesity levels

changed into a high calorie diet which includes processed food and lots of sugar. (Perreti, 2012)

in America nowadays, the current rate is rising with more than 68 percent of overall US adults that

Considering the three dimensions of health mentioned earlier, the physical health which involves your


23

body size and shape, body functioning and physical fitness can be influenced by a specific diet.

festivals (Graaf de, 2013). According to the caterer, visitors of festivals are asking for more food

Thereby, good nutrition means a better immune system, better productivity, fewer illnesses and an

options on festivals. It seems that the food that is offered on festivals is mostly fast-food and high in

overall better health (Donatelle R. J., Access to Health, 2012).

calories and sugar, but that visitors are complaining that this is not how they want to experience a festival. The need that arises is not simply a coincidence, but is coming from the fact that the society

Since ‘unhealthy food’ can be a cause of the growing obesity numbers in the world, there is not

and the values that people hold among food have been changed.

an worldwide understanding of what is exactly meant with ‘healthy’ food. According to the Dutch Nutrition Centre a healthy diet is balanced, varied, and safe, includes enough fruit, vegetables

As mentioned before, the wide range of availability of food caused a change in how the todays’

and fruit and has less saturated fat. The so called ‘Schijf van Vijf’ (Voedingscentrum, 2014) gives

society consumes food. The consumer society in which we live right now is built upon the fact that

a complete overview on what a person can eat within the five subgroups of fruit and vegetables,

we define ourselves and our personal identities by consuming goods and services (Solomon, 2013).

bread pasta, potatoes and rice, diary, fish, meat and meat substitutes, oils and butter and last but not

A shift has been made from defining ourselves through our work or what we do for a living to a

least water. Donatelle (2012) looks more into the specific nutrients such as calories, water, proteins,

world in which we express ourselves and our social identities by what we consume. This sociological

carbohydrates, fats, vitamins and minerals, which are essential for an optimal health condition. All

perspective is looking at the values and meaning of consuming.

these nutrients form a healthy diet if these are used adequate, moderate, balanced, varied and nutrient dense.

However, from a marketing perspective, we live in an ‘experience economy’. Marketers argue that competition is the key driver to differentiate and because of that producers are trying to offer a full ‘experience’ instead of just a service or commodity. Their view on consuming is that objects and

Food choices

services are more seen as ‘experiences’, the act of encountering or undergoing something and thereby the expressed sensation or feeling (Solomon, 2013). The experiences are seen as a new source of

Making choices on food is not an easy process. By matter of fact, our actual behaviour is guided by

value creation. Experiences cannot just be seen as services, but as a meaningful event or as Pine and

different components such as motivation. One of the theories that study the relations among beliefs,

Gilmore (1999) define it: “A person buys an experience, he pays to spend time enjoying a series of

attitudes, behavioural intentions and behaviours in various fields is the Theory of Planned Behaviour

meaningful events that a company stages, to engage him in a personal way”.

(Ajzen, 1991). The theory states that attitude towards behaviour, subjective norms and perceived behavioural control, together shape an individual’s behavioural intentions and behaviours. An example

Relating these theories to food, it is obvious that people want to differentiate themselves by consuming

of explaining this theory is as follows: A persons’ behavioural intention such as the intention to choose

specific sorts of foods. The ethical motivation for a vegetarian can be the reason to consume, or to

a healthy smoothie is shaped by the overall attitude of a person (I think that smoothies are healthy and

reject eating meat, which is part of a lifestyle. On the other hand food can be part of completing an

fresh), the subjective norm (my doctor says that drinking smoothies is healthier than a soda and my

experience. Think of serving authentic food such as bread, cereal products and pickled meat on a

friends agreeing on this) and the behavioural control (I can control myself to choose for the smoothie

Medieval Festival.

rather than for a high-calorie soda and I willing to act in this way). The actual behaviour is guided by those components, however, behaviour is not completely preditable.

How to influence food choices on events?

Events and food

Big music events such as ‘Pinkpop’ and’ Best Kept Secret’ are already aware of the needs of visitors to have a bigger range of food options. They are leading in offering a wide range of vegetarian,

Since food choices are made on every time of the day and in every environment, the availability of

biological and fair trade options, or even healthy juices and low-sugar meals. (Friendly Fire B.V,

food is not always the same at every place and time. Healthy alternatives are not always presented

2013) (Jan Smeets Produkties B.V, 2014). Although this upcoming trend is influencing the bigger

and the variability can change. The website Misset Horeca, one of the leading news sites for the

events, local events are still lacking of a wide variety of food choices. Events such as a local

hospitality sector, posted a comment of caterer Adams Appels about the current food catering at

‘Kingsfestival’ or ‘Dancetour’ do not even provide any information on what choices on food there are

24


available at the festival area(Stichting Dancetour, 2010) (Oranje Festival, 2014). In order to improve

they can relate to a specific group. Since this is a very unconscious process, many visitors of festivals

the food standards at small festivals and encouraging people to choose a healthier option, small

are not aware of this little nudge, but can give a positive reaction to it by performing the desired

changes in, for example, regulations on food at events can already bring a lot of benefits.

behaviour.

Going specifically into the availability of healthy food, a change can already be made in a food diet

Being at a festival is seen by most visitors as part of their leisure time. When learning of certain

by making small changes in, for example, providing healthier alternatives next to ‘unhealthy’ food.

behaviour, as for example on a festival, is paired with a positive stimulus, the behaviour of actually

Looking back on the Theory of Planned Behaviour, friends can already influence a person’s choice,

eating healthier food can remain even after the festival. This is called positive reinforcement. (Donatelle

and thus a limitation for choices in unhealthy food makes it easier to choose for a healthy food item.

R. J., Access to Health, 2012). Positive reinforcement is a component of Operant Conditioning, also

On places such as school cafeterias, music events and festivals or sport canteens this change can

called instrumental conditioning. This type of ‘learning’ occurs as an individual learns to perform

have a major effect on what people eat. Since a festival is a closed environment where self-brought

behaviours that produce positive outcomes and to avoid those that yield negative outcomes. This way

food is mostly forbidden, the availability can be of a big influence. Regulation on food at festivals can

of conditioning can be very positive if the next time a visitor will go to a festival, the choice for healthy

make it possible to actually limit the amount of stands which are providing high calorie meals and

food has still a little influence.

highly sugared sodas. Availability of unhealthy food can be in general limited; however people still want to have the

Future on food on events

freedom of choice. Therefore ‘nudging’, a psychological theory on a wide variety of approaches to altering social or physical environments to make certain behaviours more likely, can be another

If the trend of the willingness to improve our health is becoming even more important in the future, the

option to influence specific behaviour (Regulating, 2011). Applying this theory in real situations,

implementation of variety in food choices on events is crucial. Not only for economic reasons (visitors

such as on events, can be helpful to encourage visitors in having a healthy diet during a festival. The

are choosing for the events that are offering healthy choices), but also to improve global health. A big

subtle changes in a person’s environment can hint the person to choose something that is intended.

opportunity for event managers of festivals is reaching a new target group by implementing alternative

Researches on nudging have positive outcomes, such as the research on six types of nudging which

food choices. Vegetarians and people with specific sugar-free or biological diets can be interested in

three of them are interesting for events: making a sustainable choice a part of combination menu,,

visiting festivals that meets their specific needs.

framing of products by use of the choice of words on a product (such as authentically made or mass production) and drawing attention for healthier choice by using banners and posters on how the

However, freedom of choice is still and important value to a lot of people in this society, which makes regulating food choices difficult. The limitation of ‘unhealthy’ food could also works the other way

general public thinks about something (Schuttelaar & Partners, 2013).

around; if fatty foods are not offered anymore at a typically rock festival, the full experience of being The first type of nudging in this specific research, making a sustainable choice a part of combination

in an imaginary rock world could be damaged. After all, eating a low-calorie vegetable burger in

menu, was a big success. It seems to be that a bundled menu (a smoothie with vegetarian burger

combination with a healthy strawberry smoothie, while you are rocking on the music of the Rolling

and yoghurt) is more attractive to consumers instead of an individual item such as only providing a

Stones, is not really how you envision a rock concert, right?

vegetarian burger. The second nudge, framing, can be applied easily at festivals. Food trucks and food stands are mostly designed as colourful, fun and attractive little restaurants Thirdly, drawing attention for healthier choice by using banners and posters on how the general public thinks about something is easy to apply in an environment of a festival. The natural instinct of a person is to conform to the overall norm; people do not like to be different and are seeking for a way in how


25

26


Melanie de Caluwé

Wat zijn van de positieve- en negatieve aspecten van selecteren van een expatriate voor een wellness hotel? Globalisering opent vele nieuwe markten voor het bedrijfsleven. De wereldmarkt krijgt steeds minder

Ontwikkeling van de organisatie: Een expatriate brengt nieuwe ideeën en kan de organisatie hierdoor

grenzen en dit levert bepaalde ontwikkelingen op. Expatriates zijn een gevolg van deze wereldwijde

verbeteren. Een expatriate kan naar het bedrijf kijken vanuit een andere positie bekijken.

globalisatie. In de afgelopen jaren is de opleiding van expats erkend als één van de belangrijkste

Volgens Dowling, Festing, & Engle (2008) zijn dit de redenen voor internationale opdrachten:

dingen voor de ontwikkeling en het succes van zakelijke globalisering (Li-Yueh Lee, 2006). Maar

– Positie vulling: Het kan moeilijk zijn om mensen met de juiste kwaliteiten en vaardigheden te

welke voordelen en nadelen zou je tegen elkaar op moeten wegen voordat je een expatriate selecteert en geen lokale manager?

vinden in het land waarin het bedrijf zich heeft gevestigd. – Management ontwikkeling: Als er een nieuw persoon in het management level van het bedrijf komt kan dit zorgen voor nieuwe opdrachten en dit zal er toe leiden dat het bedrijf zich ontwikkelt

Wanneer een bedrijf personeel werft mag dit nooit zomaar op zoek gaan naar een vervanger. Het bedrijf zou elke beschikbare baan moeten zien als een mogelijkheid om te zien of het vervangen van deze persoon nog nodig is. Ook moet er gekeken worden of deze baan nog steeds belangrijk is en

op het gebied van management. – Ontwikkeling van de organisatie: Een expatriate brengt nieuwe ideeën en kan de organisatie hierdoor verbeteren. Een expatriate kan naar het bedrijf kijken vanuit een andere positie bekijken.

geschikt voor het bedrijf. Veel managers beschrijven hun werknemers als hun meest gewaardeerde en gerespecteerde activa. Daarom is het erg belangrijk dat de juiste werknemers worden geselecteerd.

Begrip expatriates

Positieve aspecten Wat kunnen voordelen zijn van het selecteren van een expatriate en dus verder te zoeken dan het aanbod van lokale werknemers?

Expatriates zijn gekwalificeerde hotelmanagers die uit het land van herkomst verhuizen naar het gastland. Ze zijn aangenomen vanwege hun gespecialiseerde operationele capaciteiten of vanwege hun kennis van de betreffende organisatie. (Mangnini & Jr., 2003)

– Meer ervaring: In sommige landen zijn er mensen met meer ervaring in bepaalde branches. Dit kan zijn omdat de markt daar meer ontwikkeld is of groter is. – Meer talen: Expatriates kunnen in sommige gevallen meerdere talen spreken. Dit komt omdat ze in

Meestal worden expatriates voor een tijdelijke tijd aangenomen, zo’n 1-3 jaar (Wikipedia, 2013). Wereldwijd is er steeds meer vraag naar expatriates en daardoor stijgt dit aantal ook.

verschillende landen hebben gewoond. – Groter netwerk: Expatriates hebben meestal veel ervaring in de betreffende branche. Doordat ze al ervaring hebben en al een tijdje in de branche meelopen, hebben ze gedurende de jaren

Volgens Dowling, Festing, & Engle (2008) zijn dit de redenen voor internationale opdrachten:

meestal ook al een netwerk gecreëerd. Door de expatriates aan te trekken kun je het netwerk van

Positie vulling: Het kan moeilijk zijn om mensen met de juiste kwaliteiten en vaardigheden te vinden in

het bedrijf ook uitbreiden.

het land waarin het bedrijf zich heeft gevestigd. Management ontwikkeling: Als er een nieuw persoon in het management level van het bedrijf komt kan dit zorgen voor nieuwe opdrachten en dit zal er toe leiden dat het bedrijf zich ontwikkelt op het gebied van management.


27

Profiel van een expatriate

Bovenop de bovengenoemde eigenschappen, hebben andere onderzoekers nog andere eigenschappen herkend. Namelijk aanpassingsvermogen aan de cultuur en de voormalige ervaringen

Volgens Paul Banfierld (2008) zijn er vier belangrijke elementen voor het effectief selecteren van

hiermee, technische competenties, en ervaringen met buitenlandse reizen. Deze zouden in verband

expatriates:

staan met het succes van expatriates. (Michael Harvey, 2001)

1. Self-oriented

Kijkt naar wat hij zelf belangrijk vindt en zorgt voor zichzelf. Dit om zichzelf te verdedigen en te zorgen voor plezier.

Negatieve aspecten

2. Perceptual

Er zijn veel dingen waar expatriates mee te maken krijgen wanneer ze naar een ander land

Begrijpt waarom de lokale werknemers zich gedragen zoals ze doen.

verhuizen. Maar welke problemen kunnen er voor een expatriate optreden?

3. Others-oriented Hij zorgt voor de lokale werknemers en associeert zich met hen. 4. Cultural-toughness

De expat kan het verschil tussen zijn eigen cultuur en de cultuur van het land waarin hij werkt aan.

Aanpassen

Wanneer je een expatriate bent heb je over het algemeen grote verantwoordelijkheden en moet je

Er zijn verschillende domeinen waar je je op moet aanpassen wanneer je naar een ander land

beschikken over vele verschillende vaardigheden. Volgens Stone (1991), zijn er 10 selectie criteria

verhuist. Het gaat om de volgende domeinen: (Ramudu Bhanugopan, 2006):

die belangrijk zijn bij het selecteren van een expatriate:

– Politiek en regering: systemen van de openbare orde. Er zijn grote verschillen in politiek regimes in

– Het aanpassingsvermogen

landen. Er vele moderne landen zoals landen in Europa, Noord Amerika, Australië, en sommige

– Technische bekwaamheid

landen in Azië en Afrika. Maar er zijn ook landen die presidenten hebben die niet op een

– Aanpassingsvermogen van de partner en familie

democratische manier aan de macht zijn gekomen. (Tayeb, 1996) – Werk: In elk land zijn er andere manier van werken. Het kost tijd om de structuur van het bedrijf te

– HR vaardigheden

leren kennen.

– De wens om in het buiteland te werken/dienen

– Economie, en de consumptie van goederen: Elk land heeft een andere economie en heeft

– Eerdere ervaring werken overzee

bepaalde andere eetgewoontes. Tussen bepaalde landen kunnen er hier grote verschillen in

– Begrip van het cultuur van het gastland

voorkomen.

– Academische kwalificaties

– Familie relaties: Wanneer je naar een ander land verhuist zal je niet meer de mogelijkheid

– Kennis van de taal van het gastland

hebben om de familie zoveel te zien. Dit vergt aanpassingen voor zowel de familie als de

– Inzicht in de cultuur van het land waar hij vandaan komt

expatriate. Verdere studies hebben nog de volgende persoonlijke eigenschappen geïdentificeerd als belangrijke

– Sociale relaties: Je laat al je sociale vriendschappen achter en zal nieuwe moete maken.

criteria voor het selecteren van expatriates (Michael Harvey, 2001) (Meredith Downes, 2010):

– Ideologie: manieren van denken, principes en warden, maar ook religieuze overtuigingen en

– Extravert

gewoontes. Religie bestaat in elke samenleving maar op verschillende manieren. Zowel nu als

– Aangenaamheid

vroeger zijn er mensen in oorlogen betrokken door religie. Het kan mogelijk zijn dat er een

– Zorgvuldigheid

expatriate hier mee te maken krijgt. Ook kunnen de principes van een land veel strenger zijn en

– Emotionele stabiliteit

dit kan ook problemen opleveren. (Tayeb, 1996)

– Openheid en intellectueel Daarnaast kunnen er nog andere problemen optreden. Expatriates kunnen zich niet altijd volledig inzetten voor hun baan. Het is een erg grote uitdaging om naar een ander land te verhuizen voor

28


een baan. Als expatriate weet je nooit wat je kunt verwachten. Wanneer de verwachtingen niet

Richt een hotel zich op Traditional Chinese Medicine kan hier wellicht een expatriate uit China voor

overeenkomen met de realiteit is het mogelijk dat de expatriate erg teleurgesteld raakt en zijn motivatie

worden geselecteerd.

verliest. Ook kunnen er moeilijkheden ontstaan door de taal. In de meeste multinationals spreken vele werknemers Engels. Maar in bepaalde delen van de wereld kan het voorkomen dat de werknemers

Causin & Ayoun (2011) hebben meerdere onderzoeken met elkaar vergeleken en kwamen daardoor

geen Engels spreken of dat het niveau niet erg hoog is. Dit kan voor vele miscommunicatie zorgen.

op het volgende model. Wanneer een expatriate aan deze eigenschappen, vaardigheden en

Het is erg belangrijk dat een expatriate wordt voorbereid op zijn uitdaging. Hiervoor zou een

kwaliteiten voldoet zou er niks meer in de weg moeten staan voor een succesvolle opdracht van de

trainingsprogramma moeten zijn opgesteld. Als dit niet het geval is of als de expatriate niet goed is

expatriate.

voorbereid kan dit voor moeilijkheden zorgen. Hotel expatriates zijn succesvol wanneer ze de bedrijfsdoelstellingen halen en de normen kunnen

Conclusie/aanbeveling

handhaven van het bedrijf. Maar wanneer een expatriate faalt kost dit het bedrijf erg veel geld. Directe kosten zijn het overplaatsen van de expatriate en de beloning die de expatriate ontvangt

Er zijn steeds meer expatriates door de globalisatie. Bedrijven operationaliseren ook steeds meer in

voor zijn geleverde werk. Ook zijn er kosten voor het herplaatsen van de expatriate. Indirecte kosten

internationale markten waardoor expatriates vaak geselecteerd worden. Wanneer een expatriate

zijn moeilijker te beoordelen maar kunnen o.a. verloren verkoop en het niet opleiden van bepaalde

niet goed wordt voorbereidt op het vertrek kan het misgaan. Andere problemen die kunnen optreden

werknemers zijn. (Mangnini & Jr., 2003)

zijn het aanpassingsvermogen van zowel de expatriate als de familieleden, taalproblemen en motivatieproblemen. Wanneer een expatriate faalt kost dit het bedrijf erg veel geld.

Uit onderzoek is gebleken dat Europese expatriates meestal alleen falen wanneer er problemen zijn

Maar expatriates kunnen een bedrijf ook veel opleveren. Ze kunnen namelijk de ervaringen en kennis

met het aanpassingsvermogen van de echtgenoot. Onder Japanners en Australiërs werden er dezelfde

van hun eigen cultuur met zich mee brengen en toepassen op het bedrijf waar ze gaan werken. Dit

bevindingen geconcludeerd. Daarentegen zijn Amerikanen totaal anders. Amerikaanse expatriates

kan kennis zijn die voor de succes van het bedrijf net het verschil kan maken.

falen veel vaker dan andere expatriates. Er is maar liefst een percentage van 50% dat faalt. (Causin

Het is erg belangrijk bij het selecteren van een expatriate dat er wordt gekeken of deze persoon aan

& Ayoun, 2011)

de eisen van het bedrijf voldoet. Daarnaast is het erg belangrijk om te kijken welke voordelen het kan opleveren ten opzichte van een lokale manager. Een expatriate kan een wellness hotel zeker veel opleveren. Vooral in de toeristische branche heb

Wellness hotels

je te maken met mensen van over de hele wereld. Hotels willen een bepaald gevoel aan de gasten overdragen, en een bepaald imago bij de gasten creëren. Dit gevoel en de identiteit van een

In de hospitality industrie is expatriate management steeds belangrijker geworden doordat vele hotels

wellness hotel kan teweeg worden gebracht door de wellness activiteiten die het hotel aanbiedt, de

chains zich hebben uitgebreid en internationaal mee willen doen.

algemene uitstraling, het restaurant, de kamers, de werknemers en andere faciliteiten. Dit gevoel kan verbonden zijn met de cultuur van een land. Door een expatriate uit een bepaald land te halen die

Hotels die wellness aanbieden zijn de afgelopen jaren toegenomen. Er zijn steeds meer hotels die

aan deze identiteit voldoet haal je dit gevoel in huis.

de gast een complete en ontspannend pakket willen aanbieden. Wellness bestaat uit 4 verschillende gebieden namelijk zingeving, uitrusten en beleven, doelgericht en actief, en gezondheid en medisch. Wanneer een hotel zich op een bepaald deel van het wellness kwadrant richt kan hij hier de keuze van de expatriate op aan passen. In bepaalde landen behoort zingeving tot een groot deel van de cultuur. Deze ervaring van de cultuur zou de expatriate mee kunnen brengen naar het bedrijf waar hij gaat werken en kunnen toepassen. Yoga en Ayurveda komen uit India en als een bedrijf dit als thema wil gaan toepassen in het bedrijf, kan hij hier wellicht een expatriate uit India voor selecteren.


29

Mendy Clarijs

Cosmetic Medical Tourism Is Booming Business

Introduction: Defining Medical Tourism

faraway destinations in order to get bigger breasts, get a flatter belly, replace a knee or even change their gender. The taboo is still not completely abandoned in our society.

Medical tourism can be defined as “travel destinations to undergo medical treatments such as surgery

Media does play an important role in the taboo around medical tourism and especially the cosmetic

or other specialist interventions” (Smith & Puczkó, 2009, p. 101). Medical tourism is hard to define,

surgeries and treatments in this. There are many television shows related to medical tourism where

some see it as a mixture of cosmetic and health tourism, others think that medical tourism has only to

tourists visit private clinics or hospitals. But there are also many magazines and television shows

do with operations on the human body. Smith and Puczkó (2009, p.102) are stating that “medical

focusing on celebrities and their looks which has an impact on medical tourism since people start to

Tourism is also defined as, services typically searched for by travelers, elective procedures, but also

look for places to go to in order to become a bit like the celebrities they have seen on television.

complex and special operations, such as joint replacement, cardiac surgery, dental surgery, and

It is generally known that some celebrities do not flinch for the plastic surgeon. There are even these

cosmetic procedures.” To continue their definition of medical tourism they mention that “virtually any

special Botox-parties in the streets of Los Angeles where you can enjoy your fancy cosmopolitan at the

form of health care, including psychiatry, alternative treatments, convalescent care and even burial

pool while your forehead is getting injected with a substance that magically disappears wrinkles. But

services are available” (Smith & Puczkó (2009, p.102 ) In practice, suppliers and customers often use

still, even though these parties are generally known, lots of famous celebrities are not open when it

informal channels of communication. It is therefore harder for these tourists to return to their insurance if

comes to undertaking plastic or cosmetic surgeries.

they want to declare money or to have legal proof that the operation has taken place.

They want to hide their cosmetic secrets for the bigger audience and want them to believe that everything people see is all created by mother nature.

The Taboo

It is therefore not that strange that people start to become more insecure about themselves when seeing all these ‘natural beauties’ on television screens and magazine covers. But why should we not

The taboo around plastic and cosmetic surgery as well as therapeutic treatments in the medical

openly talk about cosmetic and plastic surgery, doesn’t everybody just want to be beautiful? It is just

industry is just slightly decreasing. The question that could be asked here is ‘why is it decreasing’?

reality that not everybody is simply born beautiful and why should we be ashamed to tell others that

Imagine fifty years ago, of course there were already plastic surgery treatments but nobody would

we helped mother nature a little by travelling to another country and improve some parts of our body

ever speak about it, plastic surgery still was a big taboo. People in that time did not want to openly

where we are less satisfied with? Management of private hospitals/clinics could help in breaking

admit that they had changed things or had the desire to change things on their bodies instead of

through this cosmetic and surgical taboo by showing that patients are happier with themselves after

letting nature and years of experiences in life take control over their appearance. Nowadays people

the treatment. I personally can imagine that when you were born with a huge hump on your back,

are becoming more and more open about plastic surgery and cosmetic treatments but there are some

that you want it to be taken away instead of spending your life as Quasimodo. Management could,

distinguishes; Telling a friend that you have bleached your teeth is even not that special or shocking

when approved by the client, use these clients stories to break through the taboo by telling the broader

anymore and is easily said but telling a colleague all the details about your breast implants is not that

audience that improving less satisfying parts of your body can improve quality of life. Marketing

common to say, but more people are willing to openly talk about it when asked.

campaigns can help by showing that changing your appearance in some way is not something to be

The taboo is slightly disappearing and medical tourism is becoming booming over these past years.

ashamed of, but is actually smart since there are lots opportunities to do so. Medical Tourism would

Does this mean that Medical and Cosmetic tourism is one of the new trends in wellness?

be a solution in this when the waiting lists are too long or when medical tourists want to save money

Probably yes, especially Western Europeans and North Americans are even willing to travel to

on the treatment by travelling and undertaking the treatment abroad.

30


Reasons For Medical Tourism

and India are cheaper than Singapore. Nevertheless, medical tourist from the United States travel to Singapore to undertake several cosmetic surgeries or other medical treatments. Although Singapore

“Surgical medical tourism has been a growth sector in healing treatments since the 1990s and is

is not the cheapest Asian country, it is commonly known that lots of people in the United States do

increasingly being assisted by the internet, agents and brokers”, as mentioned by Smith & Puczkó

not have Health Insurance and therefore Singapore is attractive and still cheap compared to the costs

(2009, p. ). Medical tourism is often seen as treatments especially for the richer people in the world

they would make in the United States. Pocock and Hong Phua (2011) stated that one of the reasons

where treatments are offered for cheaper prices than in their home country. This is one of the reasons

why Singapore probably is a popular destination for medical tourism is that it is less chaotic and less

why medical tourists do travel to other countries, the cheaper prices compared to the prices they

polluted as in, for example, India.

have to pay in their own country for the same medical treatment. Therefore, countries like India and

Furthermore, Pockock and Hong Phua (2011) are mentioning that “Singapore is attracting patients

Thailand are popular destinations for medical tourists. Another reason why people decide to travel for

at the high end of the market for advanced treatments like cardiovascular, neurological surgery and

medical operations or treatments are the long waiting lists in their home countries.

stem cell therapy”. To continue, “in Singapore, Malaysia and Thailand alone, an estimated 2 million

The waiting lists in Asia are often shorter and this could be another reason. Furthermore, some medical

medical travelers visited in 2006 - 7, earning these countries over US$ 3 billion in treatment costs”

tourists choose to travel to more beautiful or different looking surroundings to spend their time after

(Pockock and Hong Phua, 2010).

the medical surgery. Another reason could be that the treatment desired by the tourist is illegal or not offered in the home country, think of abortion or euthanasia.

India is a serious competitor on the medical tourism market in Asia. India is promoting the country

There are several reasons for medical tourists to make the decision to find medical help outside the

as a medical destination for tourists, get a new knee and enjoy another extra week in India. Of

borders of their home country.

course there are people in the United States for example, who are not that sure if the cheaper version of the same treatment offered in India is trustworthy and safe, “Not acceptable,” says federal

As mentioned above, the media plays a big role in the popularity of medical and cosmetic tourism.

health minister Ghulam Nabi Azad in the article “Healthy Business; will Medical Tourism be India’s

The media is creating a culture where people are getting self-obsessed and poor self-esteem. People

next big industry?” (2011). “Affordable health care does not mean our medicine is inferior to any

are confronted with celebrities on television, billboards and magazines and the one celebrity looks

superpower’s. I would like to say our medicines are indigenous, they are superior, and superiority does

even better than the other. It is not that strange that people get obsessed in having flat bellies, slim

not come by escalating costs”. Medical Tourist could visit India if they wish to renovate their teeth, to

waists, long legs and a wrinkleless face. People do therefore often think that the way they look isn’t

replace joints or other operations.

pretty or good enough. This is why some medical interested tourist decide to invest time and money in travelling to the medical treatment country in order to change those things they do not like about

Thailand is another Asian country which is often visited by Medical tourists from mainly western

themselves and in a faster and cheaper way than offered in the home country.

countries in the world, but is also popular by the neighbor countries and Thais themselves. One of the

The Asian Market

operations performed is Thailand is the sex-change operation. Thailand is also offering plastic and

Asia is a popular destination when it comes to cosmetic or surgical and cosmetic medial tourism.

cosmetic surgery such as breast augmentation, facelifts, liposuction and Tummy Tucks. Thailand is also

Singapore is one of those countries where medical tourist decide to go to for their plastic surgery

specialized in hair implants as well as teeth implant and permanent make-up treatments. Thailand

or cosmetic treatment. According to the article “Sterke groei medisch toerisme Thailand” (2012)

is known by their extreme operations offered such as the sex change operations and abortions

“Singapore has the biggest market share in Asia when talking about medical tourism with a total of

performed in their hospitals.

33% followed by Thailand with 26% and India with a market share of 19%”. This market consists of many Asian countries competing to attract as many medical tourists to their private hospitals or clinics. This paragraph will further expand on the Asian countries and the medical treatments they offer the

Management in Medical Tourism

medical tourists from all over the world. Profiling the Medical Tourist Singapore is the market leader in Asia when it comes to Medical Tourism. The reason why the market

Knowing who your customers are is an important step for every manager, profiling your customers and

share of this country is this high does not come because of the cheap prices. Countries as Thailand

knowing what they desire and further dig into their identity can create a big advantage for managers


31

in medical tourism too. The medical tourist can be of every age. Nevertheless, most of the medical

Social Responsibility in the Medical Tourism Industry

tourist are elderly people living in more developed, often West European or North American countries

There are concerns about some destinations where medical treatments are taking place. It is therefore

where prices for medical tourism are high and waiting lists are long. The reasons for travelling to

of major importance that managers of these private hospitals or medical clinics invest time and money

other countries for medical reasons can differ for each medical tourist. The reason why the majority

in finding the right surgeons and other employees in order to become a well trusted and seriously

of this medical tourist group falls into the category ‘elderly people’ is because elderly people happen

taken business. Managers should keep in mind to operate in an ethical and social responsible way.

to be more frequently in need for medical treatments compared to the younger generation. Think for

The key of a successful medical clinic/hospital is the inputted investments at start. Especially in this

example of hip replacements, illnesses and bypass operations. Many of these medical tourists desire

medical business, in where you work with human and their bodies, social responsibility should not be

to be treated discreetly. Most patients of medical treatments don’t want to go outside right after their

underestimated.

treatments, they rather stay somewhere where nobody knows them and therefore no acquaintance,

Pocock and Hong Phua (2011) are mentioning that governments should not be forgotten in this

family member or friend will see them after the operation because they won’t feel comfortable with it.

case, “governments are noticeably playing a strong marketing and promotional role in the emerging

According to Smith & Puczkó (2009, p. 151) the average client of medical tourism is between the

medical tourism industry”. This is a clear trend in Southeast Asia, especially in Thailand, Singapore

age of 45 and 65 and is usually single. “Recuperation in a beautiful setting is an added attraction to

and Malaysia, the main regional hubs for medical tourism, where medical tourist visas are available

the cheaper prices, not to mention the medical skills of practitioners”(Smith & Puczkó, 2009, p.151).

and government agencies have been established with the mandate to increase medical tourist inflows. Governments in Indonesia, the Philippines and Vietnam have also expressed interest in promoting

Development and Trends in the Medical Tourism Industry

the industry. “The potential economic benefits of medical tourism make it an attractive option for

According to Cormany & Baloglu (2011) is the medical tourism industry expected to continue to

governments” (Pocock & Hong Phua, 2011). “Medical tourism can contribute to wider economic

grow exponentially in the next ten years to come. The amount of destinations to select from and

development, which is strongly correlated with improved population health status as a whole, e.g.

the available information representing this type of travel requires a lot from the medical tourists.

increased life expectancy, reduced child mortality rates” (Pocock & Hong Phua, 2011). Pocock and

Therefore many medical tourists turn to a Medical Tourism Facilitator, who perform a variety of trip

Hong Phua (2011) are stating in their article that “encouraging foreign direct investment in healthcare

coordination responsibilities for the medical traveler. Cormany and Baloglu (2011) continue that these

infrastructure and medical tourist inflows with correspondent revenue can create additional resources

medical tourism facilitators are the new phenomenon to support travel to various global regions. The

for investment in health care. Furthermore, medical tourism may slow or reverse the outmigration of

facilitators may operate within the traveler’s home country or destination region. The study of Cormany

health workers, particularly of specialists”.

and Baloglu (2011) explores “the services offered on medical tourism facilitators’ websites to the prospective traveler”. Furthermore, it was discovered that “differences in both website content and in services offered varied by the continent upon which the facilitator operated” (Cormany & Baloglu

Conclusion

(2011). To continue, as mentioned in the research article, “with little yet known as to the motivations of a medical traveler in the selection of a specific destination, these discovered differences may be

There is still a big taboo around undertaking certain medical treatments. Companies as well as

a first insight into regional differences that may play a role in such destination selection” (Cormany &

managers in the field of medical tourism should not underestimate this taboo while it is hard to do

Baloglu, 2011)

so. There are several motives for medical tourists to make the choice to find medical expertise and undergo medical treatments abroad. These article mentioned the motives such as, costs and the

The most successful developments are those which are planned or regulated in some way, combining

waiting lists involved in their home countries. These reasons mentioned in the article itself will often

national governments intervention and support with private sector creativity and vision. Medical

result in making the choice to travel to Asia for the desired treatment. The Asian medical market is

tourism clinics or hospitals should be closely monitored and controlled to avoid damage of the

commonly known by a big public in the western world and will possible continue to grow even more.

environment or local lifestyles or traditions in the country of the offered treatments. In addition, some attention should also be paid to the provision and presentation of the offered facilities for the medical

The management part of this article focused on profiling your potential medical tourist. This will bring

tourists down to the smallest detail. This does not only include services, but includes experiences too.

a big advantage for managers in the field of medical tourism, profiling who these medical tourists are can create a competitive advantage. To continue, medical tourism is facing some new trends. This

32


article has mentioned the phenomenon medical tourism facilitators. These facilitators, specialized in medical tourism, are helping out the confused potential medical tourist because of the immense range of choices they will have to choose from, which will help the growth of medical tourism probably even more. Moreover, this article mentioned Social Responsibility, which is a concept which is closely related to medical tourism too. Ethical standards and legal procedures should be monitored closely in these clinics and hospitals. Governments are involved in this process as explained in the article. To conclude all this, medical tourism is still booming and developing even more. A great opportunity in the field of tourism and medical wellness.


33

Jocintha Jansen

Het aanbieden van medische behandelingen in zowel Nederland als in het buitenland door online ‘reisbureaus’ Het op elkaar in laten spelen van meerdere opkomende trends en ontwikkelingen in Nederland De trend medisch toerisme is de afgelopen jaren gegroeid en groeit nog steeds (Connell J.,

Naast het benadrukken van de privatisering, wordt ook de toenemende afhankelijkheid van

2006). Naar mijn mening worden deze medische reizen niet volledig en compleet op het internet

technologie, ongelijke toegang tot medische middelen en de versnelde globalisering van zowel de

aangeboden. Een andere stijgende trend heeft betrekking tot een samenleving die steeds meer

gezondheidszorg als het toerisme benadrukt (Connell J., 2006). Al deze aspecten spelen een rol

online is. Door het combineren van de toenemende behoefte aan medische reizen, de daling van

binnen de ontwikkeling van het medische aanbod in deze bestemmingen. De technologie is hetzelfde

fysieke reisbureaus, de stijgende trend waarin steeds meer mensen voor een langere periode per

geworden als in het Westen van de wereld en de artsen zijn ervaren met de procedures van dit

dag online zijn en het op de goede manier online aanbieden van medische reizen, kan het beste

werelddeel, desondanks deze ontwikkelingen blijven de loonkosten laag en is de verzekering minder

resultaat voor de reisbureaus gecreëerd worden (NBTC NIPO research, 2013) (NRIT, 2013). Door

kostbaar (Connell J., 2006).

deze combinatie zal er niet alleen meer naar informatie gezocht worden op het internet, maar in de toekomst zal er ook daadwerkelijk online een reis worden geboekt.

Volgens het NRIT is 53% van de Europeanen in staat om naar het buitenland te reizen om daar een medische behandeling te ondergaan. Uit deze cijfers blijkt dat 3 tot 4 procent van de

Trend medisch toerisme

wereldbevolking al daadwerkelijk naar het buitenland reist om daar een ingreep te ondergaan. Er wordt verwacht dat de marktomvang van medisch toerisme jaarlijks met 20 procent zal toenemen

“Medical tourism can be defined as travel to destinations to undergo medical treatments such as

(NRIT, 2013). Opkomende bestemmingen binnen het medisch toerisme zijn Aziatische bestemmingen

surgery or other specialist interventions” (Smith & Puczkó, 2009).

(India, Thailand, Singapore en Maleisië), Zuid-Afrika, Zuid- en centraal Amerika (Brazilië, Cuba en Mexico), Midden-Oosten (Dubai) en meerdere Europese bestemmingen (West-, Centraal- en Oost-

De term medisch toerisme kan onderdeel zijn van gezondheidstoerisme (health tourism), maar kan

Europa, Scandinavië en het Mediterrane gebied). De medische toeristen die deze bestemmingen

ook als zelfstandig begrip worden gebruikt (Smith & Puczkó, 2009). De definitie van medisch

bezoeken zijn afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, maar ook uit Europese

toerisme wordt in meerdere studies beschreven als het reizen naar een andere bestemming voor het

gebieden (Lunt, Smith, Exworthy, Green, Horsfall, & Mannion, 2011). Hongarije, Duitsland en

ondergaan van een medische behandeling (Lee & Spisto, 2007). Onder de medische behandelingen

Tsjechië zijn op dit moment de meest populaire bestemmingen binnen Europa voor het ondergaan van

vallen onder andere de volgende behandelingen: cosmetische chirurgie, tandheelkunde, cardiologie

een medische behandeling.

en hartchirurgie, orthopedische chirurgie, vruchtbaarheid en voortplantingssysteem, cel- en weefseltransplantatie, oogchirurgie en diagnostiek (Lunt, Smith, Exworthy, Green, Horsfall, & Mannion, 2011). Medisch toerisme wordt steeds populairder en steeds meer Europeanen reizen naar een

Medisch toerisme in Nederland ten opzichte van het buitenland

ander land voor een medische behandeling in combinatie met zon, zee en strand. Er zijn meerdere redenen waardoor Europeanen steeds vaker voor een behandeling naar het buitenland gaan (NRIT,

In Nederland zijn er diverse ontwikkelingen op het gebied van medisch toerisme. Zo wordt er op

2013). Lange wachtlijsten en hoge kosten in het thuisland, nieuwe technologieën en vaardigheden in

vakantiepark de Roompot ‘RP Care’ aangeboden. Roompot vakanties werkt in dit geval nauw samen

het land van bestemming, lage vervoerskosten en internet marketing spelen een belangrijke rol binnen

met medische instellingen en doelgroepgerichte organisaties om te voldoen aan een bepaalde

deze trend. Ook de beschikbaarheid van behandelingsmethoden die in het eigen land niet worden

zorgbehoefte (RP Care). Deze zorgbehoefte van RP Care bestaat uit het aanbod van onder andere

aangeboden is een bijkomende factor. Door de opkomst van deze trend wordt de privatisering van

allergievriendelijke en mindervalide bungalows, een strandrolstoel, fysiotherapie, implantologie, kuren,

de gezondheidszorg benadrukt. Er is steeds meer sprake van privéklinieken in deze bestemmingen.

reuma en een vakantiedialyse. Ook het concept ‘Herstellen aan de Schelde’ van de organisatie

34


ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen is een vorm van medisch toerisme in Nederland. Patiënten van

zoeken van de informatie. Dit wordt mogelijk veroorzaakt door twijfel en angst rondom transacties,

ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen kunnen herstellen en revalideren van hun operatie in een hotel gelegen

prijzen, productinformatie, productbeschikbaarheid, helpdesk en service op de vakantiebestemming

in een rustige omgeving (ZorgSaam, 2014). Daarnaast verwacht het Erasmus MC een toename

(Quak, 2011). Het is daarom belangrijk dat de website betrouwbaarheid naar de consument

binnen het medische toerisme in Nederland. De dotterbehandelingen in Nederland vinden plaats met

uitstraalt om twijfel en angst te voorkomen.

behulp van oplosbare stents. Deze manier is op de Amerikaanse markt nog niet toegestaan. Volgens het Erasmus MC in Rotterdam zal dit zorgen voor een toename van het aantal Amerikanen die kiezen

Voordelen en nadelen van online verkoopkanalen

voor een dotterbehandeling in dit ziekenhuis (Teunis, 2013).

Reisorganisaties zijn verbonden aan bepaalde openingstijden, hierdoor worden de consumenten beperkt in de tijd waarin informatie beschikbaar wordt gesteld. Deze tijdsbeperking hebben de

Zowel in Nederland als in het buitenland is medisch toerisme een opkomende trend. Hier kan

consumenten bij het online naar informatie zoeken en het online boeken van een reis niet. Ook de

de toerismesector in Nederland op in spelen door het aanbieden van medische reizen naar het

keuze in alle soorten producten en diensten is online minder beperkt. Door middel van het internet

buitenland, maar ook het aanbod van medische reizen voor buitenlanders naar Nederland. Door

hebben de consumenten wereldwijd toegang tot zeer uitgebreide informatie. Deze grote hoeveelheid

trends en ontwikkelingen binnen de reissector en online marketing is het aanbieden van medische

aan informatie kan op het internet eenvoudig vergeleken worden. Naast deze aspecten zijn waar en

reizen op het internet de beste manier.

wanneer stimulerende factoren. Consumenten kunnen op elk moment van de dag en op elke locatie informatie zoeken op het internet (Kucuk & Krishnamurthy, 2007).

Opkomende trends en ontwikkelingen in de ‘online’ reisbranche

Snelheid, toegankelijkheid en gebruiksgemak op een website is voor de meeste consumenten van belang aangezien er geen direct advies mogelijk is. Het moet voor iedereen mogelijk zijn om de

Uit een onderzoek van Universal McCann blijkt dat meer dan 60 procent van de wereldwijde

verschillende activiteiten op het web uit te voeren. Daarnaast spelen ook de websitesnelheid, de

internetgebruikers wel eens informatie over een reis online zoekt (Grieten, 2009). Uit cijfers van het

mogelijkheid om alles in één transactie te reserveren en het design van een website een belangrijke

NRIT, trendrapport toerisme recreatie en vrije tijd, blijkt dat het internetgebruik onder de Nederlanders

rol bij het verhogen van het boeken van een reis via het internet (Seynhaeve, 2007). Tot slot worden

hoog is. Zo is 97% van de Nederlanders tussen de 12 en de 65 jaar actief op internet. Zelfs

veel mensen door de prijs en het gebruiksgemak van het internet overgehaald om de reis online te

74% van de Nederlanders tussen de 65 en de 75 jaar zijn actief op het internet. Gemiddeld zijn

boeken.

Nederlanders 4 tot 5 uur per dag online (NRIT media, 2013). De consument is dus elke dag meer online actief. Hier kan een onderneming of in dit geval een reisbureau op inspelen door zelf ook zo

Het online informatie zoeken en uiteindelijk een medische reis boeken heeft economische voordelen

lang mogelijk online te zijn.

voor ‘reisbureaus’. Zo verdwijnen hoge kosten voor dure brochures en productieproblemen. Daarentegen blijven de kosten voor het personeel gelijk. Om de consument extra service te bieden

Door deze trend zijn er binnen de reisbranche veel mogelijkheden met betrekking tot ‘online’

zal er personeel beschikbaar moeten zijn voor het beantwoorden van vragen via de e-mail, telefoon

ontwikkelingen. Doelgroepen binnen de reisbranche hebben steeds meer behoefte aan het online

en via de website, maar ook voor het onderhouden van de website en het herstellen van technische

zoeken van informatie. Uit onderzoek van NBTC NIPO is gebleken dat een groot aantal consumenten

problemen (Seynhaeve, 2007).

websites op het internet bezoeken, voordat er een vakantie wordt geboekt. In 2012 werd voor 80 procent van de boekingen internet gebruikt. Bijna de helft van deze internetbezoekers hebben

De consumenten zoeken zo veel mogelijk naar informatie om een verkeerde keuze te voorkomen. Het

informatie opgezocht en vervolgens daadwerkelijk een reis geboekt via het internet. Uit dit onderzoek

aantal uren zoektijd dat er besteed wordt aan het zoeken naar informatie is afhankelijk van de prijs:

is ook gebleken dat het aantal boekingen bij een tastbaar reisbureau afneemt (eTravel: nog veel

hoe duurder het product, hoe meer tijd er besteed wordt aan informatie zoeken (Quak, 2011). De

online mogelijkheden voor reisbranche, 2012).

rol van een reisbureau tegenover de consument omvat het verstrekken van informatie, het adviseren van consumenten en het uitvoeren van transacties. Online reisorganisaties kunnen hier niet volledig

Toch blijkt uit de eerdergenoemde resultaten van de NBTC NIPO (eTravel: nog veel online

aan voldoen. Zo kunnen deze reisorganisaties informatie verstrekken en transacties uitvoeren, maar

mogelijkheden voor reisbranche, 2012) dat een groot gedeelte de reis niet online boekt na het

ze kunnen de reizigers niet persoonlijk adviseren (Quak, 2011). Dit heeft een negatief effect op


35

de behoefte om online te boeken onder de consument. Door het grote aanbod aan informatie en

informatievoorziening als de service in verschillende talen. Dit omdat het een website is op het gebied

twijfel en angst met betrekking tot transacties is er behoefte aan hulp en advies. Deze twijfel en angst

van toerisme. Niet alleen de inwoners van het land, maar ook buitenlanders zullen de website

spelen een grote rol bij medische reizen, omdat betrouwbaarheid, kwaliteit en persoonlijke advies

bezoeken. Het aanbod van verschillende talen speelt in op de behoefte van gebruikersvriendelijkheid.

bij het boeken van een medische reis een belangrijk aspect is. Door dit tekort besluit een deel van

Hierdoor zal er extra vertrouwen voor de consument gecreëerd worden.

de consumenten om niet online te boeken. Door deze negatieve factor is het dus belangrijk om een helpservice aan te bieden. Dit kan online worden gerealiseerd door verschillende methoden.

De betrouwbaarheid van de website is een belangrijk aspect. De reisadviezen, het soort behandelingen binnen de medische reizen en eventuele weersinformatie en landkaarten moeten

Het gebruik maken van helpservice via online ‘reisbureaus’

up-to-date blijven. Op deze manier voorziet de website van informatiekwaliteit en volledigheid van

Een medische reis bevat veel persoonlijke voorkeuren, zo gaat niet iedereen voor dezelfde medische

informatie. Dit is belangrijk voor het aantrekken en behouden van consumenten. Het aanbieden

behandeling naar het buitenland. Daarnaast bestaat een medische reis uit verschillende prijsklassen

van sorteermogelijkheden en zoekfuncties maakt het voor de consument eenvoudiger om gewenste

en kost het de consument veel tijd om tot een goede beslissing te komen. Ook de behoefte aan hulp

informatie te vinden. Zowel de zoektijd als de zoekkosten van de consumenten worden hierdoor in

en advies, het grote aanbod van informatie en twijfel en angst rondom transacties speelt hierbij een

mindering gebracht (Seynhaeve, 2007).

rol. Bij het boeken van een medische reis is daarom persoonlijke hulp van belang. Deze persoonlijke informatie kan op verschillende manieren online aangeboden worden, zoals het aanbieden van een

De online reisindustrie groeit aanzienlijk. Tegenwoordig wordt het steeds meer een gewoonte

online contactpersoon op de website, servicetelefoonlijn en het te woord staan van de consument via

om zowel online een reis te plannen als te boeken. Om deze reden is het belangrijk dat de

de e-mail. Op deze manier kunnen de reizen online worden aangeboden en komen ze overeen met

reisorganisaties hier op inspelen door het aanbieden van informatie die goed en eenvoudig te

de bestaande reisbureaus die steeds vaker ingeruild worden voor het internet (NBTC NIPO research,

vinden is op de website. Het gebruik van online reisorganisaties, waarbij een adviserende functie

2013).

is geïntegreerd is hiervoor dus een oplossing. Deze online reisorganisaties moeten over dezelfde capaciteiten beschikken als de offline reisbureaus. Zo moet het de consument vertrouwen geven om

Beste manieren van ‘online’ marketing in de reissector

online een medische reis te boeken.

Naast behoefte en hulp is gebruikersvriendelijkheid en een efficiënte navigatie op de website van belang. Er zijn verschillende eenvoudige manieren om de gebruikersvriendelijkheid en navigatie op

Kortom, een online reisbureau moet de consument voorzien van informatie van kwaliteit en

een website zo goed mogelijk aan te bieden (Gianforte, 2004).

volledigheid en service bieden indien nodig door middel van een online reisagent. Een medische reis is persoonlijk en medische toeristen zullen om deze reden veel behoefte hebben aan deze

Het is belangrijk dat de consument niet te lang moet zoeken naar helpservice op de website. Daarom

informatie van kwaliteit en voldoende service mogelijkheden. De reisagent kan de consument voorzien

is het belangrijk om de ‘help’ button goed op te laten vallen. Daarnaast is het van belang dat de

van informatie door middel van een chat mogelijkheid op de website, een telefonisch gesprek of

consument direct antwoord vindt op de website zonder contact op te nemen met de helpdesk.

via de e-mail. Ook het gebruik van zoekfuncties en sorteermogelijkheden op de website speelt een

Hierin kan worden voorzien door een complete informatievoorziening. Ook moet deze informatie

belangrijke rol. Op deze manier kan de consument zijn eigen behoeften en voorkeuren invullen en om

24/7 beschikbaar zijn. Het is vaak onmogelijk om alle vragen via informatievoorziening op de

hulp vragen indien dit nodig is. Binnen de reisbranche zijn de gebruikersvriendelijkheid, klantdiensten

website te beantwoorden, het is dus noodzakelijk om meerdere mogelijkheden tot het stellen van

en prijs bepalende variabelen. Wanneer deze variabelen in goede mate worden voorzien, worden

vragen beschikbaar te hebben. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een FAQ lijst. Hierin zijn alle

de consumenten gestimuleerd om online een medische reis te boeken.

vragen met eventuele feedback van de helpdesk opgenomen zodat de andere consumenten in de toekomst zijn voorzien van deze informatie. Niet alle consumenten hebben dezelfde voorkeur met betrekking tot communicatie. Het is belangrijk dat er zowel e-mail, telefoonservice als helpservice

Conclusies en aanbevelingen

via de website wordt aangeboden. Deze verschillende manieren van communicatie moeten zo snel mogelijk beantwoord worden. Consumenten zullen het niet op prijs stellen wanneer zij dagen

De opkomende trend van medisch toerisme speelt ook in Nederland een belangrijke rol. Op

op een antwoord moeten wachten. Een ander belangrijk aspect is het aanbod van zowel de

dit moment zijn er al een aantal trends binnen dit gebied, maar dit zal zich in de toekomst naar

36


verwachting steeds meer gaan ontwikkelen. Op het gebied van online aanbod van medische reizen is naar mijn mening te weinig volledige informatie en wordt het de consument moeilijk gemaakt om een goede reis samen te stellen. De stap om een medische behandeling in het buitenland te ondergaan is geen simpele beslissing. De consument zal over genoeg informatie moeten worden voorzien om de beslissing daadwerkelijk te nemen. Door het toenemende gebruik van het internet in plaats van een bezoek brengen aan een reisbureau zorgt ervoor dat ook de medische toerist de informatie op het internet zoekt en niet naar een fysiek reisbureau gaat. Niet alleen de informatievoorziening is hierbij van belang, maar ook hulp en advies van een reisagent. Daarom is het belangrijk om gebruik te maken van een online reisbureau. De website van het reisbureau zal beschikken over een reisagent. Deze contactpersoon kan de consument voorzien van informatie door eventuele chat mogelijkheden op de website en het te woord staan van de consument via de telefoon en e-mail. Op deze manier ontstaat er een vertrouwen bij de consument om na het online zoeken van informatie een volgende stap te nemen. De consument wordt in veel gevallen weerhouden om online te kopen door een tekort aan advies. Door middel van een reisagent, oftewel een contactpersoon, zal het de consument stimuleren om de daadwerkelijke keuze te maken en vervolgens ook online te boeken.


37

Miranda Ligtendag

Marketing in sporttoerisme

In de westerse wereld waarin gezond leven een trend is, is sport een populaire vorm van het

is goed mogelijk dat deze domeinen overlappen of combineren binnen sporttoerisme (van Leeuwen,

besteden van vrije tijd. Er wordt dan ook gesproken over de verschillende voordelen van sport,

2009). Redmond (1991) suggereert dat de markt voor sporttoerisme snel groter werd nadat hightech

zoals afvallen of slank blijven, fit en gezond zijn en het bevorderen van het sociale leven. In vrijwel

sportproducten ten tonele verschenen. Hij stelt dat de moderne technologie heeft geleid tot het

elke plaats in Nederland zijn er sportverenigingen en clubs, om te voldoen aan de vraag in deze

ontstaan van internationale locaties waar sport beoefend kan worden voor de redelijk welvarende,

groeiende markt. Een populaire combinatie is sport en vakantie. Een niche markt binnen het toerisme

atletische toerist, voornamelijk mannen. Spa toerisme kan ook worden beschouwd als behorende bij

is dan ook sporttoerisme. Een sportgerelateerde bestemming wordt niet zomaar populair; hiervoor

sporttoerisme, omdat de bezoeker de focus legt op onder andere fitness. In de twintigste eeuw is dit

is, naast de natuurlijke elementen waarover een locatie moet beschikken, een goede marketing

populairder geworden, voornamelijk bij de welvarende vrouw (hoge of middel klasse) van midden

mix essentieel. Voordat deze ingevuld kan worden, moet er echter eerst kennis over het onderwerp

dertig (Gibson, 1998).

worden opgedaan. Deelnemers aan leisure activiteiten baseren hun keuze, al dan niet gedeeltelijk, op situaties waarmee Toerisme is een industrie die snel is opgekomen in de 20e eeuw. De moderne ontwikkeling van

zij zichzelf willen identificeren. Verschillende leisure activiteiten worden geassocieerd met verschillende

sport vertoont hiermee veel interessante parallellen. Na de Tweede Wereldoorlog begonnen beiden

eigenschappen van een persoon. Bijvoorbeeld, volleybal spelers worden gezien als ‘atletisch’,

een trend te worden die door steeds meer mensen opgepakt werd. Deze industrieën hebben een

‘gericht op winnen’, en ‘team spelers’, terwijl backpackers de labels ‘avontuurlijk’, ‘vrij’ en ‘fun

massa markt ontwikkeld die uitnodigt tot een diepere kennis voor managers in dit werkveld. Sport en

loving’ toegeschreven krijgen. Activiteiten worden niet alleen gekozen op basis van de mate van

toerisme delen een klantgerichte fundering die stelt dat een ontwikkeling in sport effect kan hebben op

plezier wat er aan beleefd wordt, maar omdat ze een statement maken over wat voor soort persoon

toerisme, en vice versa. Deze fundering bestaat uit de natuurlijke omgeving, voorzieningen, transport,

de deelnemer is. Spelers en toeschouwers van reguliere evenementen vormen vaak een sociale

diensten en gastvrijheid (Higham & Hinch, 2002).

gemeenschap. Door hun sport te spelen, bekijken en/of aan te moedigen krijgen zij de mogelijkheid om hun zelf gecreëerde subcultuur te uiten. Het organiseren van een sport evenement gaat verder dan

Sporttoerisme is een miljoenenindustrie in Nederland, veroorzaakt door onder andere de Fortis

het tastbare product; het vereist het faciliteren van zowel formele als informele sociale interactie en het

Marathon Rotterdam, die 22.000 deelnemers en bijna 900.000 toeschouwers trok (van Leeuwen,

vertellen en navertellen van toernooi verhalen (Green & Chalip, 1998).

2009). Sporttoerisme is een niche markt binnen het toerisme, waarbij de toerist voornamelijk voor de sport op vakantie gaat. Een bekend voorbeeld is de wintersportvakantie, waarbij men het gebied bezoekt voor skiën, snowboarden of langlaufen. In de zomer kunt u denken aan roeien,

Sportevenementen

wildwaterkanoën of abseilen. Ook al bestaat het concept sporttoerisme al eeuwen, de afgelopen decennia is het steeds populairder geworden (Gibson, 1998). Wereldwijd wordt het zelfs gezien als

Voor sport evenement managers is het van belang om in hun marketing mix gebruik te maken van

een van de snelst groeiende niche markten binnen het toerisme (Funk & Bruun, 2006). Sporttoerisme

de reputatie die is opgebouwd door toerisme campagnes voor de bestemming (Funk & Bruun,

kent drie domeinen: actief sporttoerisme, waarbij de toerist reist om deel te nemen aan sport;

2006). Het evenement zelf wordt belangrijker gevonden dan de bestemming, maar het kan

evenement sporttoerisme, waarbij de toerist reist om een sportevenement te bezoeken of er aan

de bestemming daarentegen wel voordelen bezorgen (Green & Chalip, 1998). Een belangrijk

deel te nemen; en nostalgisch sporttoerisme, waarbij de toerist reist om sport gerelateerde musea en

economisch voordeel voor de locatie waar een grootscheeps evenement plaatsvindt, zijn naast de

beroemde sportlocaties te bezoeken of meegaat op cruises met het thema sport (Gibson, 1998). Het

media aandacht en natuurlijk de verdiensten ook dat lokaal toerisme er meer door ontwikkeld kan

38


worden. Bezoekers van Sochi bijvoorbeeld tijdens de Olympische Winterspelen 2014, kunnen

staan centraal bij de sport toerist. De beleving wordt versterkt door de mate waarin de toeschouwer

besluiten om nog eens terug te keren voor een vakantie in (de omgeving van) Sochi, of iemand die

zich identificeert met de gekozen activiteit. Een goede beleving van de toeschouwer zorgt voor veel

de Spelen heeft gevolgd op televisie kan de stad later bezoeken. De vraag en aanbod zijde van

voordelen voor het management. Bezoekers zullen tevreden zijn en nog eens terug willen komen,

sport evenementen kunnen als volgt worden gedefinieerd: de vraag komt van de atleten, bezoekers,

meer uitgeven en langer blijven (Kruger & Saayman, 2012).

media en sponsoren; en aanbod komt van de locatie, toeristische diensten op de bestemming, media broadcasts en sponsoring. Als vraag en aanbod worden gekoppeld, zien we verschillende

Toeschouwer zijn van een sport evenement wordt doorgaans ervaren als een ervaring die op sociaal

intermediairs, zoals reisorganisaties, reclamebureaus die gebruik maken van media, en sporten

gebied voordelen biedt. Evenementen zoals de Olympische Spelen of het Wereldkampioenschap

toerisme ontwikkelingsinstanties. Deze manier van kijken naar vraag en aanbod heeft een bepaalde

worden georganiseerd met behulp van een hoog budget. Voor de economische ontwikkeling van

waarde voor stedelijke overheden, evenement planners en sport marketeers, omdat het zou helpen om

een plaats zijn de vele toeschouwers een enorme boost. Hoewel bewoners vaak trots zijn dat het

de gezamenlijke effecten van sponsoring, media en publieke investeringen te achterhalen (Gibson,

plaatsvindt in hun omgeving, toch kunnen ze ook negatieve verwachtingen van het evenement hebben

1998). Daarom moet er zoveel mogelijk worden samengewerkt. Een groter aanbod staat niet

(Gibson, 1998). Er kunnen zich immers zaken zoals verkeersopstoppingen, lawaai of schade aan

automatisch gelijk aan een grotere vraag; voor beide zijden moeten doelen worden gerealiseerd. De

de omgeving voordoen (van Leeuwen, 2009). Vaak blijkt dit echter mee te vallen, is uit onderzoek

vraag zijde moet worden gestimuleerd door een eigen strategie (Weed, 2012).

gebleken. Amateuristische evenement zijn ook lucratief gebleken voor steden. Lokale evenementen hebben een groter positief effect op buurtbewoners, omdat zij er vaak zelf bij betrokken zijn (Gibson, 1998). Het type evenement, de gemiddelde leeftijd van de deelnemers en de aanwezigheid van

Toeschouwers

aanvullende activiteiten beïnvloeden de algehele economische impact van een amateuristisch sport evenement (Daniels, 2007).

Sportevenementen zijn doorgaans waardevol en winstgevend, omdat toeschouwers het volgen van hun sport, team en/of atleet belangrijk genoeg vinden om er een som geld aan uit te geven.

Deelnemers

Om deze markt te doen groeien, is het creëren van een memorabele beleving van essentie. Uit onderzoek, uitgevoerd tijdens de Two Oceans Marathon in Zuid Afrika, is gebleken dat er vier

Er zijn verschillende motieven van een deelnemer aan een sport evenement om af te reizen en

succesfactoren zijn voor de beleving van een toeschouwer: voorzieningen, comfort en zicht,

mee te doen. Dit kan sociaalpsychologisch zijn, zoals attitude ten opzichte van de bestemming of

marketing en personeel. Voorzieningen en marketing bleken het meest belangrijk. Dit verschilt

betrokkenheid bij de sport. Ook het opdoen van een culturele ervaring en het opdoen van kennis

echter per evenement, dus sport organisatoren moeten hun evenement identificeren en bepalen

door een leerzame ervaring kunnen motieven zijn. Het imago van een sportevenement wordt

waaraan voornamelijk en extra aandacht besteed moet worden. Deze factoren geven aan hoe de

bepaald door zes elementen, te weten organisatie (prijzen, overnachtingplaatsen, veilige routes e.d.),

organisatoren efficiënt, effectief en succesvol kunnen zijn op de middel en lange termijn. Ze moeten

omgeving, fysieke activiteit, sociale activiteit, voldoening en het emotionele thema (van ontspanning

de strategie, product attributen, middelen, competenties en de concurrerende mogelijkheden bepalen

tot het gevoel van trots en blijdschap ervaren) (van Leeuwen, 2009). Behorende bij motieven van een

en maken het verschil tussen winst en verlies. Een lastig punt hieraan is dat publiek niet homogeen

persoon is de mate van betrokkenheid van groot belang. Betrokkenheid kan worden gedefinieerd

is; niet iedereen is even fanatiek en in dezelfde mate liefhebber van de sport. Daarnaast zijn er

als ‘een niet te observeren staat van motivatie, stimulans of interesse in een recreatieve activiteit of

toeschouwers die zeer regelmatig een evenement bezoeken en er zijn er die alleen naar speciale

geassocieerd product’. Reizen naar het buitenland en deelnemen aan ultra afstandevenementen,

gelegenheden gaan. Motieven om het evenement te bezoeken zijn geëntertaind willen worden,

zoals marathons en triatlons, vereist een aanzienlijke toewijding en geeft een grote betrokkenheid

nieuwsgierigheid, om sociale redenen of om een bepaalde deelnemer aan te moedigen. Het laatste

met de recreatieve activiteit weer. Betrokkenheid wordt gekoppeld aan motieven van ontsnappen,

is vaak het geval bij sport evenementen waarbij het draait om uithoudingsvermogen, zoals marathons.

zelfevaluatie, ontspanning, entertainment, prestige, sociale interactie en familie binding. Dit is

Toeschouwers zouden kunnen worden verdeeld in twee verschillende typen; fans, die enthousiast

essentieel om de sociaalpsychologische motivatie te begrijpen (Funk & Bruun, 2006).

en toegewijd aan de sport zijn en supporters, die komen om (een) bepaalde deelnemer(s) aan te moedigen. Over het algemeen trekken evenementen met team sport meer fans aan, terwijl individuele sport evenementen meer supporters aantrekken. Zowel het evenement als de toeristische beleving


39

Nostalgisch sporttoerisme

Conclusie

Nostalgisch sporttoerisme heeft een uiteenlopende stroom aan motieven van een toerist om een

Concluderend kan worden vastgesteld dat sporttoerisme een interessante niche markt is, die

plaats te bezoeken. Bepaalde sportmusea of stadia zijn bekende toeristische trekpleisters geworden.

de afgelopen decennia snel is gegroeid. Sporten en vakantie zijn trends die na de Tweede

Redmond (1990) stelt dat musea en ‘halls of fame’ een sport in staat stelt om van erfgoed een

Wereldoorlog steeds populairder werden en er ontstond een combinatie tussen deze twee. Voor een

toeristische attractie te maken. Een andere trend op dit gebied wordt mogelijk gemaakt door

manager in de sporttoerisme branche, is het belangrijk om een uitgebreide kennis te hebben over

verschillende cruises; het ontmoeten van beroemde sport persoonlijkheden. Deze bieden passagiers

het onderwerp voordat de marketing mix effectief en succesvol kan worden ingevuld. Een sporttoerist

de mogelijkheid om de persoon te ontmoeten aan boord. Er zijn enkele restaurants, hotels,

reist naar een bestemming om daar actief te sporten, een sportevenement te bezoeken of er aan deel

detailhandelszaken en cruise schepen bekend die sport gebruiken als thema om klanten aan te

te nemen, of hij gaat op zoek naar de historie en achtergrond van een sport. De uiteindelijke keuze

trekken. In de Verenigde Staten lijkt dit voor hotels en restaurants voor een groter marktaandeel te

wordt gebaseerd op de mate waarin zij zichzelf identificeren met de gekozen activiteit.

zorgen (Gibson, 1998). Een sportgerelateerd evenement wordt vaak ervaren als een sociale aangelegenheid door zowel toeschouwers als deelnemers. Daarom is het belangrijk voor een marketing manager om niet alleen

Imago

te letten op het tastbare product, maar ook aandacht te schenken aan de informele en formele sociale interactie en het vertellen en navertellen van toernooi verhalen. Het organiseren van een

Sporttoerisme heeft invloed op de natuur, zoals het leven van verschillende dieren en planten. Een

sportevenement vraagt om een strategie die is gebaseerd op de motieven van het publiek en de

manager moet hier, zeker met het oog op duurzaam ondernemen, rekening mee houden (Gibson,

deelnemers. Die zijn echter niet homogeen en publiek bestaat uit verschillende typen; opgedeeld in

1998). Kritische succesfactoren van een sportgerelateerde toeristische bestemming zijn kwaliteit van

fans en supporters. Door middel van kritische succesfactoren kan worden vastgesteld wat de leidraad

de sporten trainingsfaciliteiten, betaalbare accommodatie met verschillende opties, beschikbare

moet zijn van de organisatie. Voor de hand liggend zijn voorzieningen en marketing, maar of dit

transportmiddelen, klimaat, image en locatie, gunstige politieke situatie, effectieve marketing, effectief

daadwerkelijk het meest van belang is verschilt bij elk evenement. Voor een toeschouwer of deelnemer

management en service verlening, gunstige broadcasting en toegankelijkheid van de bestemming

is het resultaat het meest optimaal als er een memorabele ervaring wordt gecreëerd. Een toerist zal bij

(Kruger & Saayman, 2012). Om het imago van een bestemming te veranderen, kan cobranding

een positieve beleving een tevreden gevoel overhouden, langer blijven en meer geld uitgeven.

gebruikt worden. Deze theorie houdt in dat een evenement wordt gekoppeld aan een bestemming. Het evenement kan het imago van een bestemming namelijk sterk beïnvloeden. Hieraan is een risico

Evenementen op kleinere schaal doen de lokale gemeenschap vaak economisch goed, en zorgen

verbonden, het kan immers gebeuren dat het evenement als negatief wordt ervaren. Als dat echter niet

voor een gevoel van trots. De positieve gevolgen van een sportevenement hangen samen met de

het geval is, biedt cobranding verschillende voordelen. Naast het feit dat evenementen een positief

locatie waar het plaatsvindt. Vaak stijgt hier het lokaal toerisme en zijn meer mensen zich (meer)

imago kunnen overdragen op de bestemming, wordt het bestaan van de bestemming bekend bij een

bewust van het bestaan van de plaats (Gibson, 1998). Het imago van een bestemming wordt

groter publiek en kan de associatie een combinatie oproepen bij de doelgroep. De positieve effecten

bepaald door verschillende elementen. Een bestemming waar een groot evenement plaatsvindt heeft

kunnen worden versterkt als het evenement wordt georganiseerd met de naam van de bestemming

vaak al een reputatie door toeristische campagnes die zijn gehouden. Hier kan het management

(van Leeuwen, 2009). Nationale en regionale toerisme marketing inspanningen worden gedaan

handig gebruik van maken, als deze reputatie positief is natuurlijk (Funk & Bruun, 2006). Het

om positieve gevoelens onder de internationale gemeenschap te creëren. Deze gevoelens zijn een

imago van een bestemming kan veranderen door cobranding. Dit wil zeggen dat de indruk van het

belangrijke factor om potentiële bestemmingen voor sport evenementen vast te stellen. De deelnemer

evenement wordt gekoppeld aan de locatie (van Leeuwen, 2009). De gevoelens die een potentiële

zal op grond hiervan beslissen of het de moeite van het reizen waard is (Funk & Bruun, 2006).

toerist heeft bij een bestemming, bepalen uiteindelijk of hij het de moeite waard vind om er heen te reizen (Funk & Bruun, 2006).

40



41

Denise Pieters

Renesse, de vernieuwende badplaats van Schouwen Duivenland?

De afgelopen jaren zijn veel toeristische bestemmingen vernieuwd door herpositionering in de

sector is. Het aanbod van spa’s met relaxen en gezondheidsdoeleinden worden bekender in plaats

toeristische markt. Bestemmingen hebben zich opnieuw ontwikkelend door onder andere de

van de traditionele vakanties. Daar zijn een paar redenen voor zoals de verhoogde leeftijden van

bestemming te verjongen, dit met het begrip new tourism. Dat wil zeggen de wijziging van de

populaties, eerder genoemde veranderingen in leefstijlen en onder andere het zoeken naar nieuwe

sociale waarden en houding van de maatschappij. Deze wijzigingen komen door de grote sociaal-

vakantie ervaringen. (Didascalou, 2007) De toeristische sector wordt uitgedaagd door nieuwe

democratische verschuivingen, het ouder worden van de mens, meer bewustzijn van de eigen

technologieën met daarbij de trend van digitalisering. Veel mensen maken gebruik van mobiel internet

gezondheid en de veranderingen in het gedrag door andere normen en waarden. Door deze

en social media. (NBTC, 2013)

verschuivingen vraagt deze nieuwe toerist voor innovatieve producten. (Steinhauser, 2003) Vele toeristische bestemmingen gaan zich opnieuw positioneren met behulp van vitaliteit en wellness. De meeste basis bestemmingen zijn gecreëerd in de tijd van massatoerisme (tussen 1960 en 1990).

Volgens een Amerikaanse arts Dr. Halbert Dunn is wellness een combinatie van de woorden wellbeïng

Massatoerisme vernietigt de kwaliteiten die de toerist zoekt als rust, troost, echte cultuur, landschap,

en fitness om een lichamelijke en geestelijke toestand van welbevinden te benoemen. In de Van Dale

verontreinigde wateren, wildleven, bergen en bossen. De sleutelwoorden die we kunnen

is het woord wellness recentelijk opgenomen als: het lichamelijk welbevinden en alle activiteiten,

gebruiken voor de nieuwe toerist zijn meer mensen met verschillende ervaringen, flexibeler gedrag,

voorzieningen en producten die hiertoe kunnen bijdragen.

onafhankelijker, prijs kwaliteit- bewuster, hybride en tevens willen ze graag afwijken van het normale.

Volgens een studie van het NBTC de marktscan van Nederland wordt er onder wellness verstaan:

Daarnaast zijn ze op zoek naar geïndividualiseerde producten. Al deze factoren vragen ook een

Activiteit(en) van één dag of langer, gericht op het ervaren en beleven van ontspanning, tot rust

verandering en een herpositionering in sport toerisme. Denk hierbij aan de evenementen en de

komen, relaxen en gezondheid. (Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen, 2008) Wat

bezoekers daarvan maar ook aan de karaktereigenschap van de nieuwe toerist zoals individualisering

bijvoorbeeld verstaan kan worden onder wellness is gezonde voeding, goede fysieke gezondheid,

(Steinhauser, 2003). Sportieve activiteiten worden ondernomen omdat mensen willen deelnemen of

goede kwaliteit van leven, ontspanning, mentale activiteit en ecologische kwetsbaarheid. (Steinhauser,

ervaring opdoen met daarbij speciale geïndividualiseerde sporten. Alles is in combinatie met gezond

2003). De sterktes van wellness in Nederland zijn, de aanwezigheid van verblijfsomgeving met

en bewust bezig zijn. Mensen gaan op vakantie om iets te ervaren en een uitbreiding van het leven te

strand, zee en duinen maar ook de groei van bedrijven die gericht zijn op ontspannen en verwennen.

ondergaan met tevens nieuwe ontdekkingen. Daarnaast is het voor veel mensen belangrijk dat als ze

Daarnaast stijgt de kwaliteit van wellness en het aanbod in Nederland. De eventuele kansen in

op vakantie gaan ze rekening houden met de gezondheid en daar actief bezig zijn. Dus de algemene

Nederland om zich beter te positioneren met betrekking tot wellness liggen bij: seizoensverlenging,

fitheid om de kwaliteit van het leven zo goed mogelijk op peil te houden. (Steinhauser, 2003)

positionering aan de kust door de goede verblijfsomgeving, vergrijzing met gevolg dat mensen meer tijd en geld hebben voor wellness, de Duitse bevolking die het liefst in een natuurlijke omgeving van

Een aantal badplaatsen hebben vernieuwingen ondergaan om mee te gaan met de trends en

zon zee en stand op vakantie gaat maar ook de Belgische bevolking die opzoek is naar korte actieve

ontwikkelingen op toeristisch gebied. Deze plaatsen zijn de afgelopen tientallen jaren veranderd

en gezonde vakanties. (Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen, 2008)

in stijl en aanbod. Brighton, Scheveningen, Denemarken, kustplaatsen in Finland, IJsland, België, Duitsland met de spa oorden en Griekenland met de eilanden. In deze plaatsen zijn veel

Het opnieuw positioneren van een massatoerisme badplaats is mogelijk voor het dorp Renesse.

ontwikkelingen en herpositioneringen van bestemmingen geweest met betrekking op wellness.

Renesse is op Schouwen-Duiveland gevestigd wat in Zeeland ligt met in 2008 een totaal van 1538

(Huijbens, 2011) (Sobczak-Boumans, 2010) (Henna Konu, 2010). In het artikel van Spa destination

inwoners. (Wikipedia) Afgelopen jaren is Renesse minder populair geworden en heeft de naam

development van Didascalou wordt beschreven dat gezondheid en wellness een snel groeiende

gecreëerd van feest/ strandvakantie voor jongeren. Vanaf januari 2014 is de minimale leeftijd voor

42


alcoholgebruik van 16 jaar naar 18 jaar gestegen. Dit gaat waarschijnlijk gevolgen hebben voor

maken. Voornamelijk zijn er veel mensen met andere beweegredenen om de kust te bezoeken zoals

het imago van Renesse. Wanneer ik uit eigen ervaring naar Renesse kijk zie ik een somber dorp dat

verschillende watersporten en activiteiten op het strand zelf. Ook zijn er veel mensen met dieren

lang stil staat in de tijd, waarschijnlijk is Renesse grotendeels in het massatoerisme tijd ontwikkeld.

op het strand zoals paarden en honden. Het is uiteindelijk een grote recreatieve plaats geworden

Bij navraag over het imago van Renesse bij jongeren tussen de 17 en 22 jaar wordt er voornamelijk

voor iedere leeftijd. Een nieuwe trend wat vaak voorkomt in kustplaatsen zijn lifestyle sporten. Deze

gepraat over de plaats met jongerencampings, een centrum met uitgaansgelegenheden en het strand.

sporten zijn vanaf de jaren tachtig gaan groeien. Voornamelijk zijn dit individuele sporten zoals

Verder zijn er op het internet al vele ideeën in ontwikkeling met projectgroepen en gemeenten waar

fietsen, joggen en fitness. Daarnaast zijn er ook veel ontwikkelingen in nieuwe- alternatieve sporten

later op terug gekeken wordt.

die de karaktereigenschappen hebben zoals ervaringen opdoen, en een nieuwe leefstijl aannemen,

Wie zijn de bezoekers van Renesse? Volgens het kenniscentrum kusttoerisme bezochten 714.000

individueel deelnemen en plezier beleven in een natuurlijke omgeving zoals land, aarde en lucht.

buitenlandse toeristen Zeeland in 2009, daarvan was ongeveer 75% uit Duitsland. Deze groepen

Het belangrijkste is dat de deelnemer daarbij vrij is om te gaan en staan wanneer die maar wilt en

mensen komen voornamelijk met de auto. De reden dat ze in Zeeland verblijven is het volgende:

met wie. Een aantal voorbeelden van nieuwe lifestyle sporten aan de kust zijn; windsurfen, kanoën, duiken, mountainbiken, wakeboarden, waterskiën en skaten. Daarnaast is er een afbakening naar

1. Gebruik van het strand voor een strandwandeling

avontuurlijk toerisme waar de groep zich kan onderscheiden in vier verschillende categorieën zoals de

2. Gebruik van strand voor zonnebaden

beginnelingen die hun sport als hobby oppakken. De ervaren sporters die hun vakantie gebruiken om

3. Funshoppen en winkelen.

de vaardigheden te trainen en de enthousiastelingen die terugkomen voor de ervaring. Als laatste de liefhebber, diegene die de sport beheersen en incidenteel daar aan deelnemen. (Jo Lucassen, 2011)

Van deze bezoekers uit het buitenland bezoekt 53% Zeeland voor een strandvakantie, daarnaast bezoekt 19% Zeeland voor een actieve vakantie. Toch wanneer men een accommodatie boekt is

In een krantenartikel van het PZC van 25 november 2013 geeft Marcel van den Berge van gemeente

dat voor 71% een hotel. Echter kiest maar 18% voor een camping in 2009. Met uitzondering in het

Schouwen Duivenland aan dat Renesse bekend staat om het strand en zegt het volgende”Uiteindelijk

hoogseizoen van 2009. (kusttoerisme, 2010)

willen we proberen de economie verder te stimuleren, meer bezoekers naar het eiland te trekken en

Het CBS laat cijfers zien dat er in Nederland meer mensen in eigen land op vakantie gaan in

meer potentiële bewoners binnen te halen”. (Lanting, 2013) Vervolgens is er op 2 december in het

tegenstelling tot een vakantie in het buitenland. Het geeft aan dat er een stijging is naar de voorkeur

PZC het volgende bekend gemaakt de ondernemers van vereniging Renesse schrijven een nieuw

van een korte vakantie in eigen land dan een lange vakantie. Een korte vakantie houdt in een

promotieplan om het dorp opnieuw op de markt te zetten. Ze hebben daarvoor een budget van

verblijf buiten de eigen woning, voor ontspanning of plezier met ten minste één en ten hoogste drie

65.000 euro beschikbaar. (Provinciale Zeeuwse Courant, 2013) De gemeentes, ondernemers en

opeenvolgende overnachtingen. Daarnaast geeft het CBS het volgende aan “In het vakantiejaar 2011

bewoners willen hier dus duidelijk wat aan doen. Zoals het onderzoek Tij van de Toekomst van de

is 82 procent van de Nederlandse bevolking op vakantie geweest, een percentage dat de laatste

gemeente Schouwen-Duivenland aangeeft is dat de zwaktes liggen in de communicatie. “Bovendien

jaren vrij stabiel is. Absoluut gezien komt dit neer op 12,8 miljoen vakantiegangers. Samen waren

belemmert het ontbreken ervan ons in onze communicatie met partners en in onze reactie op

zij goed voor 36,3 miljoen vakanties. Bij bijna de helft van deze vakanties bleef men in eigen land.

plannen en ideeën van anderen. In het verlengde van die communicatie blijkt dat we zwak zijn in de

In Nederland werden 8,3 miljoen lange vakanties doorgebracht. De gemiddelde duur daarvan was

positionering en promotie van de onderscheidende kwaliteiten van Schouwen-Duiveland”. Zoals de

9,6 dagen. Daarnaast trok men er in eigen land 9,5 miljoen keer op uit voor een korte vakantie. De

onderzoekers aangeven willen ze Schouwen Duivenland in 2040 zien als het vakantie-eiland waar

korte vakanties duurden gemiddeld 3,3 dagen. Het totaal aantal overnachtingen voor binnenlandse

gasten en eilanders genieten van het fraaie en veelzijdige landschap, de bijzondere natuur, het water

vakanties bedroeg 92 miljoen”. In de maanden mei tot en met augustus is er een stijging voor het

en de alom tastbare cultuur. De lucht is schoon, de nachten zijn donker en de elementen wind, water

verblijfstype kampeerterreinen en huisjesterreinen (Centraal bureau voor de statistiek, 2013)

en zon worden beleefd. Er zijn veel mogelijkheden om die kwaliteiten te beleven en recreatief te

Renesse kan hier als plaats goed op inspelen. Het onderzoek wijst uit dat de Nederlander voor een

gebruiken. (Gemeente Schouwen Duivenand, 2011)

korte vakantie kiest in eigen land, in combinatie met een hotel, met uitzondering van het hoogseizoen. Dit is dus ook een luxe waarvoor de bezoeker wil betalen.

Het is duidelijk dat Renesse zich opnieuw wilt positioneren binnen het toerisme. Wat heeft Renesse te

Een bezoek aan Zeeland heeft als hoofddoelstelling het bezoeken van het strand voor een

bieden voor een toerist? Wat de gemeente duidelijk aangeeft is dat er een ruimte is voor openheid,

strandwandeling. Op het strand zijn niet alleen mensen met de doelstelling een strandwandeling te

natuur, strand en talloze horecagelegenheden. Maar zodra de bezoeker Renesse binnenkomt met de


43

auto of het openbaar vervoer komt de bezoeker aan op het Transferium. Dit is een groot plein met

Om Renesse opnieuw te kunnen positioneren in samenwerking met wellness en vitaliteit is het mogelijk

900 parkeerplaatsen daarnaast is er een busstation met aansluitend de VVV die over informatie van

om het wellness kwadrant van het NBTC te gebruiken. Hierin worden verschillende elementen van

Renesse beschikt en een klein sanitair gebouw verzorgd met toiletten en douches. In de zomer is er

wellness omschreven. Met oog op de trends en nieuwe ontwikkelingen in het wellness gebied, de

een fietsverhuur geopend en staat er regelmatig een paard ter beschikking om aandacht te vragen

Duitse en de Belgische toeristen, lifestyle sports, natuur en omgeving zou Renesse zich meer kunnen

voor de manege. In de zomer (hoogseizoen) is het Transferium omringd met bomen en groen, de

ontwikkelen op doelgericht actief. Hierbij wordt gedacht aan inspannen: waarbij de nadruk wordt

gast kan niets zien bij de eerste kennismaking met Renesse. Wanneer je doorloop door een paadje

gelegd op lichamelijk welzijn op een actieve manier zoals fitness en andere sporten. Onderaan in

met hekken en prikkeldraad kom je gelijk uit in het uitgaansgebied. De plasbakken van de vorige

het rode balkje wordt functioneel aangegeven, hierbij kun je denken aan het doelgericht bezig zijn

nacht staan voor je neus en er lopen wat mensen met bolderkarren naar het strand. Je volgt die

zoals de algemene fitheid op conditie gebied. (Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen,

mensen en uiteindelijk kom je na een kilometer wandelen aan op het strand. Het strand is mooi,

2008) Zoals de ligging van Renesse aan de kust met veel natuur met strand en zee zijn er veel

lang en breed en uiteindelijk ben je de weg ernaar toe al vergeten. Maar zo kan een badplaats

mogelijkheden voor activiteiten die deze trends en behoefte bevredigen.

zich niet onderscheiden van de rest van heel de Brouwersdam en Ouddorp wat in een staal van 15 km bevindt. De strand toerist kan namelijk gemakkelijk en gratis de auto parkeren op een dijk voor

Een aantal aanbevelingen en conclusies voor de herpositionering van Renesse:

het strand van de Brouwersdam en te voet binnen 5 minuten op het strand staan om vervolgens een

De mogelijkheden van korte tripjes met doelgericht actief in combinatie met een hotelarrangement.

relaxdag te houden of een sportieve dag met een watersportactiviteit. De meeste strandtenten zijn

De hotels in Renesse zijn in verhouding met de toeristenstroom weinig. De hedendaagse toerist is

gelijk naast een parkeerplaats te vinden met eventueel winkeltjes voor watersportentributen. Vooral de

opzoek naar nieuwe benadering en wilt betalen voor een eventuele luxe verzorging. Het aantal

mensen uit de Randstad en omstreken passeren dit gebied. Het is dus logisch dat Renesse speciaal

hotels in Renesse op dit moment zijn maximaal 10 hotels die variëren in prijs en kwaliteit. (Booking.

moet worden zodat mensen ongeveer tien minuten langer doorreizen naar de plaats Renesse waarbij

com) Een beter onderzoek in aanbod en positionering van hotels kunnen een beter overzicht geven

de gast niet direct aan het strand kan parkeren.

voor een nieuwe doelgericht actieve toerist van Renesse. In het onderzoek de toekomst van de tij en de mediaverspreidingen wordt beschreven dat het communicatief niet soepel loopt met de herpositionering van Renesse. Daarnaast zijn de websites niet up to date en voor de oriënteerde gast van Renesse is het niet duidelijk waarom je naar Renesse moet komen en waar Renesse voor staat. Een beter onderzoek naar het positioneren van een badplaats is een aanbeveling. Op dit moment zijn er veel onderzoeken en interesses in eiland marketing. (Gemeente Schouwen Duivenland, 2013) (Goeree-Overflakkee, 2014)Wellicht is het interessant om daar te kijken wat de mogelijkheden zijn en hoe Renesse zich kan beter vermarkten zodat er meer toeristentrek met gevolg meer inkomsten van toerisme. Renesse is een plaats waar veel mogelijkheden al bestaan zoals natuur, zee, strand en verblijfmogelijkheden. Daarnaast zijn er veel activiteiten mogelijk met betrekking op de nieuwe trends van toeristengedrag maar ook met de trends van de positionering van nieuwe badplaatsen over de gehele wereld. Renesse kan hier zeker een bijdrage aan leveren en zorgen voor een aantrekkelijk gebied dat voor ieder wat wils te bieden heeft. Met behulp van een goede samenwerking van verschillende partijen en kijkend naar de beschreven trends en ontwikkelingen binnen het toerisme in dit artikel kan een goed begin zijn voor een nieuw onderzoek. Daarnaast zullen er goede en nieuwe informatievoorzieningen voor tijdens en na de reis ontwikkeld moeten worden om Renesse opnieuw op de kaart te zetten als een bruisende, sportieve en natuurlijke badplaats. 3de jaar Hogeschool Zeeland studenten doen een onderzoek naar de informatievoorzieningen en de optimalisatie daarvan om een toerist wegwijs te maken in Renesse.

44


Erika Vaskyte

Holiday and Travel Impact on Tourists’ Well-Being

McCabe and Johanson (2012)use other researches and researchers finding to argue about the

paper and it states that tourist experiences do produce effects on tourists, however further research

holiday and travel impact on tourists’ wellbeing. Findings of Deery et al. (2012) is presented in the

is requested to expand on the topic. Other researchers’ findings has been cited as well in the paper

paper and it states that tourist experiences do produce effects on tourists, however further research

of McCabe and Johanson (2012), which says that it is essential to understand what influences

is requested to expand on the topic. Other researchers’ findings has been cited as well in the paper

wellbeing, as different influences are recognized towards this aspect. It is stressed out in the same

of McCabe and Johanson (2012), which says that it is essential to understand what influences

paper that lower understanding of wellbeing has been related to negative aspects of mental health

wellbeing, as different influences are recognized towards this aspect. It is stressed out in the same

such as: anxiety, stress and the need of therapy. Also, positive aspects are mentioned in the paper,

paper that lower understanding of wellbeing has been related to negative aspects of mental health

which requires higher level of understanding what wellbeing is and how it is influenced. By means of

such as: anxiety, stress and the need of therapy. Also, positive aspects are mentioned in the paper,

it, that traveler has to have higher understanding and better knowledge of what wellbeing is. These

which requires higher level of understanding what wellbeing is and how it is influenced. These were

were related with life satisfaction, enjoyment of work and life satisfaction. (McCabe & Johnson, 2012)

related with life satisfaction, enjoyment of work and life satisfaction. (McCabe & Johnson, 2012)

Moreover, another researcher J.Nawijn et al. (2010) presents his view that tourist soon will be able to gain and recognize the benefits of their holidays by means of happiness, enjoyment and fulfillment, which all collides to overall wellbeing of the tourist. (Nawijn, Marchand, Ruut, & J., 2010)

Introduction

Additionally, in the paper of Nawijn et al. (2010)QOL (Quality of Life) theories and different impacts on it are discussed. The findings of the research that was done by Nawijn et al. (2010) are presented

Freya Higgins- Desbiolles (2006) argues that tourism is more than just an ‘industry’. According to her

in a form of QOL theories: Comparison theory, set-point and need theories. According to, Nijwin

it is a social force, which has freedom from ‘market ideology’ and has force to achieve new goals.

et al. (2010) “Comparison theory, states that we judge the quality of our lives mainly by estimating

And these goals could work for the sake of humanity. Moreover, Higgins (2006) states the definition

the gap between the realities of our lives and common standards of the good.” (p. 36)This is related

of tourism from the World Tourism Organization (WTO) from 1999, which says: “Tourism is argued

to the feelings and thought which person gets before he or she leaves to a desired destination or a

to contribute to the well-being of tourists by giving them restorative holidays that fulfill many human

simply vacation. Another theory that was discussed in the paper of Nawijn et al. (2010) is a set- point

needs.” (2006)

theory, which is presented as a stable state of a persons’ mind and happiness level. However, it is

WHO (World Health Organization) stresses out that well-being is a state of mental health, which is

stressed out that this state of a person or a level of happiness cannot be influenced by other factors.

also a part of definition of individuals health. The general definition of health is given by WHO which

According to this theory travel would not have feasible affect on a persons’ wellbeing or happiness.

is: “Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence

Last but not least important QOL theory that was discussed in Nawijns’ et al. paper (2010) is need

of disease or infirmity. (1948)

theory, which represents travelers state of wellbeing and fulfillment of his or hers needs before and after the trip. Usually, it is recognized as post- trip state of a traveler, how he or she feels after the vacation and if all the expectations that were created before the trip were fulfilled.

Holidays and Well-being

Herein, life satisfaction together with well being and conditions of life are colliding and interacting with personal values. (McCabe & Johnson, 2012) The researchers put on a discussion the point of

McCabe and Johanson (2012)use other researches and researchers findings to argue about the

people’s values and how it interacts together with wellbeing of their state of mind and health. “Some

holiday and travel impact on tourists’ well-being. Findings of Deery et al. (2012) is presented in the

people value tourism experiences more highly, and so it is likely that they are likely to prioritize tourism


45

consumption more highly” (2012, p. 47). Similar to McCabe and Johanson research Y. Chen et al.

J., 2010)What is more, researcher stresses out in his paper that travelers put their enjoyment and

(2013)argues that when more material attributed products are compared with experiential ones, the

excitement weeks before the holiday which is different from people who are not travelling. However,

experiential ones more likely lead to engaging to happiness. (Chen, Lehto, & Cai, 2013)Even more

level of happiness and wellbeing increases only before and during the vacation, after trip level

interesting is that another researcher’s Ryan (1998) topic that was stressed out in Nawijn et al. (2010)

decreases to ‘normal’ state, which is recognized as ‘pre-trip’ happiness. Herein, researcher states that,

paper, states that people who have previous experience in travelling to new destinations or similar to

duration of the holiday has no impact on person’s happiness after the vacation, but only as long as it

ones that they have visited before, are more capable of recognizing and connecting their wants to

give a great opportunity to relax. (Nawijn, Marchand, Ruut, & J., 2010)

their needs. (Nawijn, Marchand, Ruut, & J., 2010) Herein researcher is trying to say that the travelers

It was mentioned before Chen et al. (2013) talks about time planning of the tourist in his paper. The

that have previous experience in travelling are more ‘skilled’ to search for the holidays that suits them

time planning not only represents the effect of holidays on a persons’ wellbeing, but also the fade

best. They know what they are seeking and how they want to rest and relax during their days off,

out effect after the holiday. “Post vacation time should be planned ahead to maximize the benefits of

whether it would be spa and relaxation holidays or adrenalin kick ones.

vacation and to prevent ‘Post- Vacation Syndrome’ such as tiredness and depression”. (Chen, Lehto,

Furthermore, McCabe and Johanson (2012) did a research on how short term and long term holidays

& Cai, 2013, p. 306) In addition to this, Chen et al. (2013) suggests that people that got back

affect wellbeing of a person. The results were different than expected, as it showed that only small

from holiday should not start with sudden and hard working rather they should increase the work load

changes were found in persons well being after short- term holidays. McCabe and Johanson (2012)

gradually. Since it might influence a shock for one’s body, and can increase the risks for burnout.

as well states that holiday do have an impact on key aspects of wellbeing. These were related to

What is more Chen et al. (2013), offers alternative traveling for those who are interested in rest

social wellbeing, health, mental and physical wellbeing of a traveler. Other than that, researchers

and joy, he offers such options as: medical tourism and spa tourism, as it is a link between health

present their views and findings of holiday impact on person’s wellbeing, they declare that long- term

improvements and travel concept. (Chen, Lehto, & Cai, 2013) This can be taken as agreement to

holidays gives more value and benefits than short-term holidays. Moreover, they state that long- term

Nawijns’ et al. (2010)statement which was mentioned in a very beginning of this paper. Herein

holiday might positively influence life satisfaction and functioning of a person. (2012) The satisfaction

tourists that have previous experience in travel are able to recognize what kind of rest they are seeking

of life might lead to higher work performance, better relationships with colleagues as well as relatives.

and do not underestimate themselves by choosing wrong type of vacation.

Whereas, Chen et al. (2013) argues that vacation does not have a positive effect on person’s wellbeing especially on clear thinking, energy consumption. He also discusses that the negative influences on wellbeing might appear from travel fatigue and active participation in tourism activities.

Conclusion

Though, in a way he agrees with McCabe and Johanson, by stating that more fun oriented and active tourism activities should be implemented in the market as well as, simple and relaxing activities. Also,

Taking everything into account, further research should be done on this topic so that findings could

he talks about time planning of a tourist, as well as traveler has to take into account the fatigue that

be used in practice. By means of practice it is meant to say that advices to travelers could be given

he or she is going to get after the active or not active holiday. Herein, Nawijn et al. (2010) highlights

before they organize their holidays so that vacation would help to reduce their stress levels and results

other researcher’s discussions that present other factors that might give negative influence on travelers’

of burnouts. Additionally, persons’ wellbeing and time planning are highly related, as time planning

wellbeing. This might be caused of stress related to working place as well as a trip itself, income

appeared to be the most important issue for saving the effects and benefits that were gained during

differences, health problems, homesickness, relationship problems and even culture shock. Moreover,

the holiday. Furthermore, since it is proven that holiday have impact on persons wellbeing even for a

negative influences intuitively have a negative impact on travelers’ wellbeing after the holiday.

short period of time, the planning of the trips should be considered more deeply and carefully. Even

(Nawijn, Marchand, Ruut, & J., 2010) It is recognized as higher stress level, unrest and burnout.

though travelers get back to the same state of mind after holidays from the one that they gained during

Similarly to Chen et al. (2013), Najwin et al. (2010) as well presents state of a person before

vacations, it is important that they have got good rest and relaxation. This is important because it will

and after the vacation in his paper. By the QOL theories which were mentioned before, and the

still have impact on persons well being as it will reduce stress level.

information in Najwins’ et. al (2010) paper it can be assumed that the level of happiness and

Also, as mentioned before time planning is very important. Firstly because when the trip is planned it

wellbeing of a tourist improves only during the vacation itself, or affects traveler for short period

causes less stress and misunderstandings during the trip. By means of it, one of many examples can

of time until he or she gets back to the state that they had before the trip. The state of happiness

be given, when travelers have planned and put timing on their departures from home place and stop

and wellbeing is highly similar to those people that are not travelling. (Nawijn, Marchand, Ruut, &

places, there should be no trouble getting to the hotel or rented place of stay on time of check in.

46


Because if this is not planned travelers might find themselves wondering around because there might have got too early or too late for check- in, in the place of their stay. This will lead to higher stress level as well as unrest after long travelling. And secondly, after trip time planning should be taken very seriously, because straight jumping back to work after intense or relaxing holidays may cause health problems. Travelers should take into account that work should be taken gradually after vacation, which would also help to reduce the fade affect of the trip. Other than that, by agreeing with Chen et al. (2013), different type of travelling should be considered by every person’s needs of rest. The ones that are seeking relaxation and pampering should go to the destinations where SPA and mindfulness treatments are offered. This type of holiday, would affect not only persons body but also mind, would help to release stress and would trigger mind into sharper state. And the ones that find themselves relaxed in active trips and activities rather should choose the destinations where more extreme and adrenaline kick activities are offered, as well as search for the companies in destinations which provide training and preparations for the certain activities. Last but not least important, ones’ that have no or rather less experience of travelling should choose trips that are organized by tour agencies or DMC (destination management companies). Since such companies are focused on helping people manage their vacation and their time during the trip. This would cause less stress and worries for travelers. Also, the plan which has to be followed would be prepared for them.


47

Rianne Poot

Corporate Wellness Management: Voor rust in de chaos

Rennen, vliegen, stressen… Altijd maar druk, de tijd is geld maatschappij waarin vele zichzelf

meeste blij zijn met de balans tussen werk en privéleven. De keuze die hierbij te maken had was

verliezen. Vergrijzing en ontgroening die een grote rol spelen in Nederland waardoor we langer

opmerkelijk, namelijk het aantal vakantiedagen.

moeten doorwerken en wat meer onzekerheid met zich mee brengt (Reverda, 2012). Geen tijd voor de nodige ontspanning, inspanning en zelfontplooiing. Hoe maken we een balans in ons leven tussen

Wanneer er problemen zijn met de balans tussen het werk en privé leven zijn de meeste

werk en privé leven?

Nederlanders niet bang om een discussie aan te gaan met hun leidinggevende/manager. Zo is gebleken dat 83% procent een gesprek aan wilt gaan wanneer dit niet in orde is. De wil om de

De ‘corporate wellness manager’ is vanuit een Nederlands bedrijf Wellkom (corporate wellness

balans te veranderen is dus erg groot. Zo is de grootste stressveroorzaker de toegenomen werkdruk,

management, 2012), ingezet om voor de bovenstaande problemen een passende oplossing te

voor alle Europeanen geld dit. Wat schokkend is, is dat het in Nederland het hoogste percentage

zoeken. In dit artikel zal beschreven worden hoe de balans is tussen werk en privé leven, stress,

is van 57%. De tweede reden van de toegenomen stress is het feit dat vele afdelingen onvoldoende

quality of life, gezondheid en het invullen van de vrije tijd. De opvallende link tussen gezondheid

personeel heeft. Dit kan door de vergrijzing, crisis of ontgroening komen. Dit is in Nederland 35%.

en toerisme en de eigenschappen van gelukkig zijn. Met als eind doel een inzicht te geven hoe we

Op nummer drie staat met nog een hoog percentage van 29% procent de ontevredenheid over de

gelukkiger kunnen zijn, worden en blijven.

management vaardigheden van hun baas en de hoeveelheid (onredelijke) druk die word uitgevoerd (Loon, 2011).

Wellness, wat is dat eigenlijk? Hier zijn verschillende theorieën en definities van te vinden. De eerste keer dat het woord in het woordenboek voor kwam was in de Oxford English Dictionary (Miller,

Werkdruk is dus toegenomen, minder ontspannen op het werk zelf. Als we dan met zijn alle vakantie

2005). Dit was namelijk geschreven in een dagboek van de Schot Archibald Johnston, ook wel

hebben of vrije dagen willen we hier ook optimaal gebruik van maken. Zo kunnen we even los

Lord Wariston genoemd. Het was bedoeld om aan te geven dat iemand wel is. Oftewel, niet ziek.

komen uit de dagelijkse sleur en doen wat we nou écht leuk vinden. Omdat Nederland in vergelijking

Deze betekenis is er geweest tot het midden van de twintigste eeuw en werd op die manier in ieder

met andere landen redelijk tot veel vakantie dagen heeft is de balans tussen werk en privé dus vaak

woordenboek vastgesteld. De betekenis dat wellness puur een samenvoeging van well-being en

‘goed’ benoemd. Daaruit blijkt ook nog eens dat de gemiddelde Nederlander zich op vakantie

fitness is, dekt de lading namelijk niet. Halbert L. Dunn heeft het woord 50 jaar geleden nogmaals

gelijk ontspannen voelt. We kunnen dus gelijk genieten en ontspannen vanaf de eerste dag, hierdoor

geïntroduceerd en daar bedoelde hij voornamelijk mee: het in balans zijn, geestelijk en lichamelijk in

benutten we iedere dag die we vrij zijn (Düren, 2014).

deze hectische maatschappij. Hier had ieder zijn eigen verantwoording in (Caro-lina, 2012). De hoeveelheid vakantie dagen kan verschillen per beroep en werkgever. Wat vanuit de overheid Makkelijk gezegd, in balans zijn, geestelijk en lichamelijk in een hectische maatschappij. In balans

vast is gesteld is dat je vier keer het aantal uur dat je per week werkt krijgt aan vakantie uren (Verlof

zijn is niet tastbaar en voor velen nog te ‘vaag’. Volgens de Nederlandse Encyclopedie is de definitie:

en vakantie). Het is ook nog mogelijk om overuren op te bouwen en deze in vakantie dagen om te

[zelfstandig naamwoord]• toestand waarin alles aan alle kanten even zwaar is, zodat het niet valt

laten zetten. Dit is per werkgever verschillend, gemiddeld komt het uit op 21 vakantie dagen per jaar.

(Muiswerk, 2011). Evenwicht is ook een woord wat hier goed bij past, evenwicht in de hoeveelheid

Als we dan vakantie hebben, waar gaan we dan naar toe?

werk, vrije tijd en alle andere aspecten die een rol spelen in ieder zijn leven. Zo is er nog een definitie die beter past: balans is een toestand van rust en harmonie (eigen perfecte leefomgeving).

De vakantie dagen worden door iedere Nederlander anders ingedeeld. Sommige mensen gaan wel

Toch is er aangetoond in een onderzoek van Robert Half (Half, 2011) dat de Nederlanders het

drie keer op een jaar. De één zo ver mogelijk, de ander aan de Belgische kust. Van rondreis per auto

48


door Europa, tot backpacken in Azië. Hoe maken we nou deze keuze? Als eerste kijken we naar

whose life is being evaluated. In the formulation of the individual’s opinion, which is fundamentally

het beslissingsproces. Dit helpt bij de keuze van iedere vakantie (Egmond, 2010). Als eerste gaan

based on subjective factor, tourism can play a role (Meeberg, 2008).

we namelijk kijken naar de vakantie ervaringen die al opgedaan zijn. Het wordt aangevuld door informatie die we opdoen, eventueel gecorrigeerd maar vooral door mensen uit directe omgeving

Zo zijn er vijf Tourism-specific Quality of Life Index (TQoL) elementen gegeven:

beïnvloed. Vrienden, familie, buren en collega’s hebben hier een grote rol in. Zeker omdat vakantie al

1. De houding tegenover reizen als een activiteit

tijden tot een top onderwerp van gesprek is zal hier dus ook vaak over gesproken worden. Vakantie

2. Motivaties van het bezoek

beslissen meeste mensen ook met het gevoel. Namelijk waar we ons thuis voelen zal goed ‘voelen’

3. De kwaliteiten van de reis

en vaker gekozen worden. Dit past namelijk bij ons en hiervoor hoeven we ons amper aan te passen

4. De karaktereigenschappen van de bestemming

(GRAZULIS, 2011).

5. De impact van toerisme

Zo vragen velen zich af of er geen ontwikkelingen zijn in het reisgedrag. Gaan we bijvoorbeeld

Zo kan je leven dus drastisch veranderen wanneer je ‘op vakantie’ gaat. Niet alleen geniet je op

steeds verder, steeds avontuurlijker, opzoek naar het nieuwe en onbekende? Reizen we omdat we de

locatie maar neem je het gevoel, de flow, mee terug naar huis. Dit kan het verschil maken in het

wereld willen ontdekken of omdat hij juist al ontdekt is? Weten we nu hoe mooi het in Japan of Cuba

gelukkig zijn in de ‘thuis basis’. De eigenschappen van de meest gelukkige mensen zijn onder andere

is en gaan we er daarom juist naar toe? Zullen we ooit uit gereisd zijn en juist alleen op vakantie

omgeven door vrienden en familie, zijn niet materialistisch ingesteld, zijn niet geobsedeerd door

gaan om tot rust te komen? Deze vraagstukken worden in het boek van Ton van Egmond behandeld

imago, sociale status en beroemdheid, zijn dankbaar en tevreden met wat ze hebben, vertrouwen

en ik citeer: ’De hele wereld is ons domein geworden’ (Egmond, 2010).

andere en werken samen, zijn niet egoïstisch en helpen graag andere waar ze kunnen (Puczkó M. S., 2009). Door bepaalde cultuur shocks relativeer je meer naar je normale dagelijkse leven. ‘Zo

Voor deze wereldse uitspraken is er een begrip in het leven geïntroduceerd door Pearce (Pearce,

slecht hebben we het nog niet’ wordt er dan gezegd. Hier door komt meer begrip naar andere

2005). Namelijk de TCL, Travel Career Ladder. Dit is bedacht aan de hand van het Maslows

en dankbaarheid voor wat we hebben. Door gelukkig te worden van ervaringen hechten we

hiërarchie van behoeften (Maslow, 2013). Maslow beschrijft dat er basis en hogere behoeften

minder waarde aan materie. Zo geven we op bestemming ook fooi en presentjes aan kinderen in

zijn. We streven er naar als mens zijnde om steeds te voldoen in de hogere behoeften, hierdoor

een weeshuis. Dit geeft een bepaalde voldoening voor jezelf maar je helpt daarbij ook de lokale

voelen we ons gelukkiger. De TCL van Pearce geeft aan dat toeristen ook steeds hogere behoeftes

bevolking. Win-win situatie dus.

kweekt. Hierdoor gebruiken we ons eerder opgedane reiservaring om onze behoeften te bevredigen (Williams).

In order to walk the path of wellness, one must first have a clear understanding of what it means to be a human being, of how to conceive of one’s own self in relation to the rest of the world (Wolsko,

Een andere term die recent in het leven is geroepen is QoL, ‘quality of life’. Een term die vaak wordt

2007). Dit citaat geeft duidelijk aan dat er behoefte is om de middelen te begrijpen om te voldoen

gebruikt om aan te geven hoe de kwaliteit van het leven is (Puczkó M. S., Health and wellness

in wellness. Reizen is maar één van de vele onderdelen hier in. Andere middelen zijn vooral de

tourism, 2009). Hier voor word gerefereerd aan de kwaliteit van relaties, juiste huisvesting, vrije tijd,

geneeskunde, alternatieve geneeskunde, Traditional Chinese Medicine(TCM), therapie, psychologie,

vrijheid van pijn en ‘a happy state of mind’. Zo is er ook een grote omgevingsinvloed zoals werk en

cosmetica, verzorging, wellness. Dit zijn dan wel weer onderdelen waar de toeristische organisaties

het inkomen wat je genereerd. Het is een objectieve indicatie net als scholing, werk uren per week en

massaal op inspringen. Zo is er ‘wellness toerisme’.

werkstatus. De subjectieve indicators kunnen dan zijn: gelukkig, tevredenheid over werk, stress niveau en genomen vakanties. Al deze indicators hebben volgens Rahmann (Puczkó M. S., 2009) een

Wellness toerisme. Wanneer we de tijd hebben om op reis te gaan willen we optimaal genieten.

connectie naar en met toerisme. Na onderzoek is er gebleken dat toerisme het ‘enige’ is wat invloed

Ontspannen en de werkdruk vergeten. Zo zijn er tal van wellness bestemmingen om op te laden en te

kan hebben op al deze factoren van quality of life. Toerisme kan namelijk het niveau van tevredenheid

genieten van alle faciliteiten. Door regelmatig te genieten van deze aangeboden ‘ontspanningsreisjes’

over het leven beïnvloeden. Dit heeft te maken met de persoonlijke ervaringen van de toerist wat als

blijft de balans tussen werk en privé ook beter. Onder wellness toerisme valt ook medisch toerisme.

gevolg heeft dat er veranderingen komen in de QoL thuis. Definitie die gegeven is van Meeberg,

Voornamelijk omschreven als het reizen naar andere bestemmingen buiten eigen land om geplande

ik citeer: ‘QoL is a feeling of overall life satisfaction, as determined by the mentally alert individual

gezondheidszorg te ontvangen. Het is een groeiende industrie en omschreven door verschillende


49

auteurs (Snyder, 2010) (Glinos, 2010). Om terug te komen op het wellness toerisme is het

Maar waarom moeten we zo nodig ontspannen? Dit komt omdat de stress die we ondervinden in

belangrijk om te begrijpen welke verschillende segmenten er zijn in deze branche. Zo worden er vijf

het dagelijkse leven tot grote gevolgen kan leiden. Stress ervaren de meeste als een onbalans tussen

verschillende health en wellness toeristen beschreven door de Natural Marketing Institute (Garrett,

wat er van iemand gevraagd word en tot in welke mate mensen hier aan kan worden voldoen (stress,

2007).

definitie en gevolg). Het is dan wel een psychologisch verschijnsel, stress heeft ook een uitwerking op de lichamelijke gezondheid van de mens. De factoren waar we het al eerder over hadden zijn

1. Food actives (26%): geloven in het creëren van een gezonde levensstijl door een uitgebalanceerd dieet, sport en beweging en voedingsstoffen

het gebrek van controle op het werk, te hoge eisen vanuit het management en het gebrek aan steun van de collega’s en management. Uiteraard kunnen sommige mensen beter omgaan met stress dan

2. Well-beings (23%): welke zich focussen op het bereiken van goede gezondheid door alle mogelijke manieren toe te passen in eigen leven.

andere. Soms is stress juist goed in bepaalde situaties! Door stress maak je bepaalde hormonen aan die helpen bij het ‘fight or flight’ situatie, geboortes of presteren onder druk, deadline halen (Donatelle

3. Eat, drink, and be merrys (21%): dit zijn mensen die weten dat ze gezonders moeten leven maar zich er weinig zorgen over maken.

R. J., 2012). Maar wanneer stress lang aanhoudt kan het resulteren op verzuim, ongevallen, fouten, hogere kosten door schadevergoeding of in gezondheidszorg, angst, depressies, burn-out,

4. Fence sitters (18%): De mensen die neutraal zijn over gezondheid. Weten wat ze moeten doen

gezinsproblemen, slaapproblemen, concentratie vermogen en nog veel meer.

maar het niet doen. 5. Magic bullets (12%): Op zoek zijn naar de magische pil, dieet of proces waar je weinig voor hoeft te doen maar wel een specifieke oplossing biedt voor een bepaald probleem.

Denk dus goed na of je gezonde stress ervaart of langdurige stress. Dit kan leiden tot verschillende erg nare gevolgen. De combinatie tussen werk en privé leven moet goed zijn. Ga er eens wat vaker tussen uit, relativeer, geniet van het leven en stel minder eisen aan je sociale status. Help een ander

De toenemende groei van verschillende wellness centrums, wellness hotels en spa’s maakt het over

en leef bewust, gezond en geniet!

heel de wereld mogelijk om mee te doen met deze ontwikkeling. Niet alleen in het buitenland zijn deze ontwikkelingen bezig maar ook in Nederland zelf. Zo hoef je niet meer ver weg voor een echte ‘spa ervaring’. Niet ieder land heeft natuurlijke warm water bronnen, heilig water, thermische baden maar op iedere locatie kan tegenwoordig een sauna gebouwd worden met spa faciliteiten, fitness activiteiten en schoonheidssalons voor de nodige behandelingen. Hierdoor vinden velen, ook binnen een paar dagen, het veelzijdige aanbod van traditionele wellness faciliteiten, behandelingen en activiteiten. Dit helpt voor het balans tussen lichaam en geest te herstellen, gevoel van herboren naar huis. Dit gevoel wilt iedereen natuurlijk vasthouden. De stress en drukte op het werk zal blijven maar de vrije dagen kunnen beter ingedeeld worden. Ook de combinatie van werken en privé leven kan nog verbeterd worden. Het ‘loslaten’ van de stress op vakantie zijn wij als Nederlanders erg goed in. Laten we dan ook het werk ‘loslaten’ als we thuis komen. Pak je ontspanning, inspanning en rust momenten door naar een wellness centrum te gaan, sport school of een korte stedentrip in het weekend. Maak in je huis een ‘home spa’ door te investeren in sauna, zonnebank, infrarood douche of jacuzzi. Hierdoor kun je op ieder moment van de dag genieten. Om het nog gekker te maken is er een nieuw concept wat ‘home spa’ heet. Hierbij komen therapeuten, masseurs of schoonheidsspecialistes naar je huis voor het geven van massages, gezichtsbehandelingen, hand en voet verzorging, wellness en holistische pakkingen en speciale pakkingen voor bijvoorbeeld zwangerschap (Puczkó M. S., Case STUDY: Home spa, 2009).

50



51

Ellis van de Watering

Thalassotherapie in Zeeland

Wellness is een veelomvattend begrip wat erop gericht is om het niveau van welzijn te verhogen en

Bij Thalassotherapie maakt men op een therapeutische wijze gebruik van de zee, het klimaat en

de gezondheid te behouden of te verbeteren. Wellness heeft invloed op het lichamelijk en geestelijk

producten van en uit de zee zoals algen, zeewier en modder. De naam Thalassotherapie komt

functioneren van de mens. Onze maatschappij veranderd continu en heeft een grote invloed op de

oorspronkelijk uit het Grieks, “Thalassa” betekend de zee, en “Therap” betekend behandeling.

groei van de wellness sector. Men heeft behoefte aan rust en ontspanning (Sobczak-Boumans, Vitaliteit

Herhaalde blootstelling aan de lucht en onderdompeling in warm zeewater, modder, klei en eiwitrijke

& Wellness, 2010).

algen helpt bij het herstellen van het lichaam. Wanneer men wordt ondergedompeld in warm zeewater neemt het lichaam de mineralen op die de huid nodig heeft (Brown). Thalassotherapie

Natuur speelt ook een belangrijke rol in wellnessactiviteiten, vooral in landen en regio’s met een

helpt om te ontspannen, de spieren te versterken, het immuunsysteem te verbeteren en het verlicht

kustlijn. Men blijkt veel waarde te hechten aan omgevingsfactoren als strand, zee en frisse lucht.

pijn in het lichaam. Daarnaast versterkt het de spieren en verbetert het de kwaliteit van de slaap.

Deze landen en regio’s zijn uitermate geschikt voor Thalassotherapie (Kusttoerisme, Wellness in

Thalassotherapie kan ook helpen wanneer men een bepaalde aandoening heeft. Voorbeelden

de Delta, 2010). Het doel van dit management artikel is om inzicht te krijgen in de kansen voor

hiervan zijn een hoge bloeddruk, astma en bronchitis, spieratrofie en chronische ontstekingen zoals

Thalassotherapie aan de Zeeuwse kust, en hoe dit op een aantrekkelijke manier in de markt gezet

reuma (Good Spa Guide). De minimale duur van een officiële Thalassotherapie is 6 dagen, waarbij

kan worden. Het is geschreven voor hoteleigenaren aan de Zeeuwse kust die wellnessfaciliteiten

de eerste drie dagen worden besteed aan ontgifting. Het zeewater, de algenpakkingen en de

aanbieden. De volgende vragen zullen in dit management artikel worden beantwoordt:

massages zorgen naast de positieve effecten op de huid, gewrichten en bloedvaten ook voor een goede vochtafdrijving (Mulder, Thalasso- gezondheid uit zee, 2010). Hieronder staan de elementen

1. Wat is Thalassotherapie?

van Thalassotherapie omschreven, en de helende werking die daarbij hoort:

2. Waar wordt Thalassotherapie al aangeboden?

– Zeewater: Zuiver zeewater is de meest complete en best vochtinbrengende voedingsstof uit de

3. Is Thalassotherapie aantrekkelijk voor de Zeeuwse hotelondernemers?

natuur (Steenbakkers, 2010). Zeewater kan zowel ontgiften als de bloedsomloop stimuleren. Baden in de zee versnelt de heling van wondjes en huidaandoeningen zoals eczeem (Mihina & Anderson, 2010). Zeewater is lang gebruikt als een natuurlijke remedie voor darm- en

Wat is Thalassotherapie?

circulatieproblemen en verlicht reumatische problemen (HotelSpa, 2010). – Zeealgen: verbeteren de vochtigheidsgraad van het lichaam en het gelaat, ontgiften de huid,

Al in de vijfde eeuw voor Christus bouwden de Grieken, Romeinen en de Egyptenaren medische

hebben een zuiverende werking bij acne en een stimulerend effect bij plaatselijk afslanken

tempels langs de kust, dichtbij koude en warme bronnen. De Romeinen gebruikten zeemodder om in

(Zeewierwijzer, 2011).

te baden. Het geloof in het genezende vermogen van de zee is tot stand gekomen toen Euripedes,

– Zout en modder: deze zijn belangrijk voor de dagelijkse verzorging van alle huidtypen. De

een Griekse tragediedichter, in 480 voor Christus verklaarde dat de zee al het kwaad wegwast. In

huidtypen die enorm veel baat hebben bij zout en modder uit de zee zijn de gevoelige huid, de

het jaar 1750 schreef de Britse medicus Richard Russel dat het belangrijk is om af en toe zeewater te

droge huid en de schilfer huid (Mens en Gezondheid, 2014).

drinken, in zeewater te baden en zeeproducten te eten. De zee zou een heilzame werking hebben. Door deze publicatie opende Engeland haar eerste hydrotherapie centrum, en al snel werden veel

Moderne zeewater behandelingen vinden voornamelijk plaats in Thalassocentra. Vaak kan er hier

Engelse kuststeden bekend als “zee-kuur” bestemming (Mihina & Anderson, 2010).

gebruik gemaakt worden van onder andere zwembaden met variërende dieptes, zwembaden met verschillende watertemperaturen, horizontale en verticale douches, floatbaden, voet- en arm baden,

52


sportbaden, scrubzout en zeelucht inhaleerders. Daarnaast is er meestal keuze uit verschillende zand-,

door 5 miljoen toeristen. Circa 35 tot 40 procent van de overnachtingen wordt geboekt door

zeewier- of modderbehandelingen. Deze behandelingen bestaan doorgaans uit een lichaams- of

buitenlandse toeristen, waarvan driekwart door Duitse toeristen. De totale bestedingen van verblijfs-

gezichtsmassage of body wrap. Thalassocentra die aan de kust gevestigd zijn, bieden vaak ook

en dagrecreanten aan de Nederlandse kust liggen tussen de 2,3 en 3,3 miljard euro (Pater M. d.,

behandelingen in de openlucht aan (Crebbin-Bailey, Harcup, & Harrington, 2005).

2013). In 2009 bezochten meer dan 714.000 buitenlandse toeristen de provincie Zeeland. Maar liefst 99 procent van de internationale toeristen die naar Zeeland gaan, trekken naar de kust. De groep reizigers met een zakelijk motief, dit is in Zeeland maar 4 procent, zou interessant kunnen

Waar wordt Thalasso therapie al aangeboden?

zijn voor de provincie. De zakelijke toerist heeft steeds meer behoefte aan het combineren van een zakelijk programma met leisure activiteiten. Wellness blijkt een groeimarkt te zijn voor deze groep.

Thalassotherapie wordt zowel in het buitenland als in het binnenland aangeboden. In het buitenland

We zien steeds meer hotels met een luxe wellnesscentrum (Kusttoerisme, Inkomend toerisme in

zijn Frankrijk, Tunesië en Duitsland populaire bestemmingen voor Thalassotherapie. In Nederland

Zeeland, 2011). Wellnesshotels beschikken naast hotelkamers ook over verschillende saunafaciliteiten

wordt er nog niet veel aangeboden op gebied van Thalasso, maar is de provincie Zeeland al wel

en bieden lichaamsbehandelingen en massages aan. Wellnesshotels kunnen combinatiehotels zijn,

bezig dit begrip meer naar voren te brengen.

waarbij men zich richt op zowel de zakelijke markt als de wellnessmarkt. Het hotel is hierdoor verzekerd van gasten op doordeweekse dagen, in de weekenden, het toeristische offseason en in de

In het jaar 1865 creëerde de Fransman Jaques de la Bonnardière het concept Thalassotherapie

vakantieperiodes (Sobczak-Boumans, Vitaliteit & Wellness, 2010, p. 21).

(Rendez vous en france). Een voorbeeld van een Franse badplaats waar Thalassotherapie wordt toegepast is Hardelot. Hardelot onderscheidt zich van andere badplaatsen doordat er gebruik

Zeeland heeft de potentie om uit te groeien tot een wellnessprovincie. Dit komt door de

gemaakt wordt van de natuurlijke omgeving. Zo zijn er in de duinen wandelpaden langs de zee

omgevingsfactoren als strand, zee, duinen, zilte en frisse lucht en het landschap. De activiteiten die in

uitgezet (Rijckaert, 2012).

Zeeland aanzienlijk vaker worden ondernomen dan in de rest van Nederland zijn de strandactiviteiten (Kusttoerisme, Inkomend toerisme in Zeeland, 2011). In Nederland wordt de provincie Zeeland

Tunesië heeft na Frankrijk het grootste Thalasso aanbod. De Thalassocentra bevinden zich in de

gekenmerkt door een puur landschap met een zilte bodem. De directe verbinding met de zee geeft

plaatsen Tunis, Hammamet, Sousse en Monastir. Deze Thalassocentra zijn gekoppeld aan luxe hotels

Zeeland mogelijkheden op het gebied van Thalassotherapie. Er is een groeiend aantal organisaties

die gebruik maken van verwarmd zeewater. Tunesië kent zeker 40 Thalassocentra die bekend zijn

dat een bijdrage wil leveren aan verdere ontwikkeling hiervan (Sobczak, 2010).

vanwege de luxe accommodatie, de goede medische begeleiding en het uitgebreide pakket aan behandelingen (Mulder, Tunesië - Tijd voor Thalasso, 2012).

Door het aanbod in Nederland te combineren met de reismotieven van de reizigers kunnen product-marktcombinaties worden samengesteld. Een voorbeeld hiervan is het Holland Beach Life.

De bekendste Duitse Thalassocentra liggen aan de Oostzee. Een aantal voorbeelden zijn het Grand

Deze product-marktcombinatie draait om strand, zee en duinen in combinatie met wellnesscentra,

Hotel Heiligendamm, Hotel Neptun en het eiland Rügen, waar veel Thalassocentra hun modder

entertainment en attracties aan de kust, zoals Duinrell en Neeltje Jans. Het is een gevarieerd en

vandaan halen. Dat er op de Duitse Waddeneilanden een lange geschiedenis ligt omtrent Thalasso,

familievriendelijk aanbod wat vooral veel bezoekers uit de directe buurlanden trekt, voor een kort

is minder bekend. Het gebruik van zeewater ter ontspanning en preventie wordt steeds meer

verblijf in het voor- en najaar (NBTC, Onderzoek inkomend toerisme, 2009). Een omgeving van

gestimuleerd (Duitse Wadden – thalasso tijd, 2011).

strand, zee en duinen is voor de toeristen een belangrijke factor. Dit biedt kansen voor de Zeeuwse kust als wellness bestemming (NBTC, MarketScan Wellness, 2008).

Is Thalassotherapie aantrekkelijk voor de Zeeuwse hotelondernemers?

Hoe kan Thalassotherapie op een aantrekkelijke manier op de markt worden gezet? Om een product op de markt te introduceren bestaan er complete stappenplannen. In dat stappenplan staat de marktsegmentatie, productpositionering en de productdifferentiatie omschreven (Rijckaert,

Het verblijfstoerisme aan de kust is in Nederland hoog. In totaal vindt 22 procent van alle toeristische

2012). Het segmenteren van de markt betekent het opdelen van een markt in specifieke (deel)

overnachtingen plaats aan de kust. Dat komt overeen met 19 miljoen overnachtingen, gemaakt

segmenten. Een segment is een groep potentiële afnemers die op een aantal kenmerken met


53

elkaar overeenkomen. Segmenten dienen geïdentificeerd te worden en aan de hand daarvan

Conclusie

kunnen verschillende groepen op een effectieve manier worden benaderd. De kenmerken waarop gesegmenteerd kan worden zijn geografisch, demografisch, sociaal-economisch, psychografisch en

De samenleving kent een groeiende behoefte aan rust en ontspanning. Hierdoor gaat

gedrag. De marktsegmentatie dient als input voor de positionering van een onderneming (Muilwijk,

wellnesstoerisme en steeds belangrijkere economische rol spelen voor hoteleigenaren, resorts en

Segmenteren van de markt, 2009-2014). Bij productpositionering wordt getracht een product of

toeristische bestemmingen. (Puczkó L., 2010). Steeds meer hotels breiden zich uit met een luxe

dienst bewust een plaats te geven in het hoofd van de afnemer. Door positionering onderscheidt

wellnesscentrum of andere leisure activiteiten.

een bedrijf zich van de concurrent. Positionering is de beste manier om de toegevoegde waarde van een product te communiceren naar de afnemer. Het kiezen van een goede positionering is niet

Zeeland veel potentie heeft om uit te groeien tot een wellnessregio. Thalassotherapie zou goed

gemakkelijk. Het bedrijf moet duidelijkheid hebben over het eigen product en de markt, weten wie

aansluiten in Zeeland vanwege de voordelen die de provincie heeft ten opzichte van andere

de concurrenten zijn, informatie verzamelen over de perceptie van afnemers en de positie van eigen

regio’s, namelijk de zee, het strand, frisse lucht en uitgestrekte landschappen (Rijckaert, 2012). De

producten onderzoeken (Muilwijk, Positioneren, 2009-2014). Productdifferentiatie is het verschil

wellnessmarkt blijkt ook een groeimarkt te zijn voor de zakelijke toerist. Hotels in Zeeland spelen hier

aanbrengen in product aanbod. Grotendeels gelijkwaardige producten worden door de afnemer

op in doordat zij een luxe wellness centrum hebben en daarnaast een zakelijk programma aanbieden

gezien als verschillend, door middel van de verpakking, reclame of merknaam. De bedoeling bij

met leisure activiteiten. Deze leisure activiteiten kunnen worden uitgebreid met Thalassotherapie,

productdifferentiatie is dat de afnemer minder prijsgevoelig wordt. Dit betekend dat de afnemer

aangezien de activiteiten aan het strand aanzienlijk meer worden ondernomen in Zeeland dan in de

bereid is een hogere prijs te betalen voor een bepaald merk (Houdhoofd, 2005, p. 532).

rest van Nederland. Maar liefst 99 procent van de internationale toeristen die naar Zeeland gaan, trekken naar de kust (Kusttoerisme, Inkomend toerisme in Zeeland, 2011).

Zeeland beschikt over tal van ondernemers die elk een vorm van wellness aanbieden. Zo zijn er yoga- en meditatiecentra, saunacomplexen, beautycentra en wellnesshotels. Echter, bij veel

Gezondheidstoerisme vindt al eeuwen lang plaats. Het ging hierbij in eerste instantie om reizen naar

ondernemers zijn initiatieven op wellnessgebied nog onbekend. Om deze rede is bij uitvoering van

badplaatsen of kuuroorden met gezonde lucht (Kusttoerisme, Medisch toerisme kansrijk in Zeeland?,

het project “Vitaliteit en Wellness: zee van kansen” een wellnessconcept voor de Delta ontwikkeld.

2013). Thalassocentra staan over het algemeen onder een goede medische controle, maar vandaag

De Zeeuwse ondernemer wordt aangeraden om zich te richten op authentieke producten, omdat hier

de dag hoeft Thalassotherapie niet perse gezien te worden als een medische kuur. Men kan

de toekomst ligt voor de lange termijn (Rijckaert, 2012). De gemeente Veere en Sluis willen inspelen

ontspannen en zichzelf weer “opladen” (Mulder, Thalasso- gezondheid uit zee, 2010).

op wellness, door het verkrijgen van de officiële bad-status voor Domburg en Cadzand. Om de bad-status te verkrijgen moet een plaats voldoen aan tien criteria. Deze zijn samengesteld door de

In Zeeland kunnen product-marktcombinaties worden samengesteld, zoals in het voorbeeld van

European Spa Association (ESPA) en de Deutsche Heilbader Verband. Het gebruik van natuurlijke

het Holland Beach Life, waarbij het gaat om strand, zee en duinen te combineren met wellness.

middelen uit het landschap, cultuur en klimaat staan voorop. Voor zowel Domburg als Cadzand speelt

Het aanbod van de hotels aan de kust kan worden gecombineerd met beautybehandelingen en

het zeewater een essentiële rol, samen met de zilte bodem en de natuurlijke en geneeskrachtige

massages die aangeboden worden in het nabij gelegen wellnesscentra van het hotel. Zo kunnen

elementen. Deze criteria moeten worden uitgewerkt in een zogenaamd bidboek en ingediend worden

er zeewierpakkingen, algenpakkingen en modderpakkingen worden aangeboden. Daarnaast

bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken, waarop deze de Bad-status verleend als aan alle criteria

zijn massages als een zeewatermassage, hydrotherapiebehandeling en een zeewaterdouche ook

is voldaan (Impuls Magazine, 2011). De badplaatsen Domburg en Cadzand voldoen aan deze

bekende vormen van Thalassotherapie (Wellness Online). Het zeewater, de algenpakkingen en

criteria, en zijn daarmee de officiële bad-status waardig. De fysieke omstandigheden zoals zeewater,

de massages zorgen naast de positieve effecten op de huid, gewrichten en bloedvaten ook voor

het klimaat, bodemproducten en de heilzame werking daarvan zijn bewezen effectief en hierdoor

een goede vochtafdrijving (Mulder, Thalasso- gezondheid uit zee, 2010). Het aanbod kan ook

kunnen activiteiten, therapieën en arrangementen het aanbod op het gebied van vitaliteit en wellness

worden uitgebreid met Thalasso Helingsprogramma’s, die gebaseerd zijn op de geneeskrachtige

compleet maken (Recron, 2014).

eigenschappen van zeewater, zand en behandelingen op basis van algen (Real Spa Thalasso, 20082014).

54



55

Manon van Zweden

Medisch Toerisme in opkomst

“Medisch toerisme; het toekomstige toverwoord voor succes in de gezondheidssector?”

De wereldwijde groei van medische technologieën, medische behandelingen, vakbekwaamheid

(Kenniscentrum). Medisch toerisme wordt ook wel gezien als het afreizen naar het buitenland met

en medische reisbureaus hebben ertoe geleid dat er heel wat meer opties zijn voor patiënten en

als doel het bevorderen van de fysieke en/of mentale gezondheid in combinatie met een vakantie.

hun families. Gan en Frederick (Gan & Frederick, 2011) benadrukken dat de reisbureaus waarde

Het onderwerp medisch toerisme kent verschillende vertakkingen, in dit artikel worden de facetten

toevoegen aan hun service om op die manier hun klanten tevreden te stellen. Deze extra diensten

medische wellness en plastische chirurgie toerisme behandeld. Het artikel is afgebakend tot deze

omvatten het proces van behandelingen, de overdracht van medische dossiers, reisarrangementen

onderwerpen daar zij worden gezien als een kans tot economischeontwikkeling.

en in sommige gevallen een persoonlijke begeleider of vertaler of zelfs het plannen en organiseren van excursies in het desbetreffende land. De bureaus worden geholpen door ondersteunende dienstverlenende bedrijven die ervoor zorgen dat de verspreiding van informatie makkelijker wordt

Medisch toerisme in opkomst

door bijvoorbeeld het internet.

Het medisch toerisme speelt een zeer belangrijke rol in de vorming van het toekomstbeeld van de medisch zorg over de gehele wereld. Dit is een gevolg van de groeiende economie, de groeiende

Wellness; in de toekomst niet meer weg te denken

technologie en andere aspecten van de globalisering (Normila, Azizah, & Mahmod, 2012). Volgens Connell is de groei van het medisch toerisme te danken aan de opkomst van het internet

Volgens het kenniscentrum van de Dutch SPA & Wellness Association heef de wellness markt zich zo

en de globalisering van ziekenhuisnetwerken en hun patiënten (Connell J., Medical Tourism, 2011).

ontwikkelt doordat men wellness niet alleen associeert met ontspanning, maar ook met gezondheid en

Medisch toerisme bestaat uit kosteneffectieve medische zorg in samenwerking met de toerisme

welbevinden. Uit onderzoek is gebleken dat consumenten bereid zijn om 20% meer te betalen voor

industrie. De medische toerist kan naast het ondergaan van een ingreep of behandeling in een zelf

producten of diensten waar een bepaald wellness label aan vast hangt. (Kenniscentrum )

gekozen bestemming tegelijkertijd ook genieten van een vakantie. Het medisch toerisme is afhankelijk van het succes van het informeren van potentiële patiënten betreft de procedure opties, behandel

De opkomst van de wellness resulteert volgens Marlies Sobczack-Boumans in groeien specialisatie

mogelijkheden, toeristische mogelijkheden, regelingen binnen de reis en de bestemmingen (Crooks,

kansen voor bedrijven uit de sector (Sobczak-Boumans, Vitaliteit & Wellness, 2010). Onderstaande

Turner, Snyder, Johnston, & Kingsbury, 2011).

SWOT analyse laat zien waar de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen liggen voor de wellness sector.

Het medisch toerisme vereist een goede coördinatie tussen de gezondheidszorg en de toerisme industrie die voldoet aan de behoeften van de patiënten. Het potentieel van de sector vereist

“Medische Wellness is een gezondheidsgerichte, preventieve en meetbare toepassing die plaatsvindt

strategische planning en coördinatie onder de belangrijkste betrokken.

onder toezicht van een medicus” (Kenniscentrum ).

De belangrijkste betrokken zijn ziekenhuizen, medische reisbureaus, hotels en niet te vergeten de

Het kenniscentrum toont aan dat het ruime aanbod van hotels en spa’s de klanten de mogelijkheid

medische toeristen zelf. Uit onderzoek is gebleken dat India het hoogste aantal reisbureaus heeft die

geven te kunnen genieten van een wellness vakantie gecombineerd met medische deskundigheid.

zich specialiseren in het bijstaan van medische toeristen (Normila, Azizah, & Mahmod, 2012).

Niet alleen wellness centra’s en spa’s zijn hier mee bezig, ook fitness- en gezondheidscentra. Volgens het kenniscentrum zijn deskundige uit het bedrijfsleven, de toerismesector en de

56


gezondheidszorg het eens geworden over de term Medical Wellness; “Medical wellness omvat

– Psoriasis: Voor psoriasis geldt dat UVA en UVB-stralen een positief effect hebben op de huid. Ook

gezondheidswetenschappelijk begeleid maatwerk voor duurzame verbetering van levenskwaliteit

bij deze patiënten ligt de uitdaging, een combinatie van zonlicht en wellness. Balneotherapie

en de subjectieve gezondheidsbeleving door zelf verantwoordelijkheid te nemen voor preventie en

is voor mensen met psoriasis een uitkomst, de rode draad hierbij is het gebruik van bepaalde

gezondheidsbevordering en de motivatie tot een gezondheidsbewuste levensstijl” (Kenniscentrum,

zouten en mineralen die hetzij van natuur aanwezig zijn in het water, hetzij toegevoegd worden

para 4).

in het kader van de behandeling. Dode Zee therapieën geven een zeer positief effect op psoriasispatiënten. De combinatie van het zeer zoute water met de rust en relaxatie, het drijven (floaten) en het zonlicht maken dit tot een ideale kuur.

Een positief effect op het lichaam

Over de gehele wereld bestaan er wellness resorts en spa’s die gespecialiseerd zijn in bepaalde Uit meerde onderzoeken is gebleken dat wellness en kuurbehandelingen een positief effect hebben op

aandoeningen. The Alfred Hospital in Melbourne, Australië heeft een zogenoemd ‘Integrative

medische patiënten met een verschillende pathologie. Hieronder worden een aantal aandoeningen

Cardiac Wellness Program’ ontwikkeld. Het programma is ontwikkeld voor mensen met hartkwalen.

uitgelicht: diabetes, hypertensie, reumatische aandoeningen en psoriasis (Vandamme & Vanoutrive,

Het programma omvat een speciale behandeling met onder andere een aangepast dieet en een

2013 - 2014)

individueel gezondheidsbevorderend programma. Resultaten hebben bewezen dat patiënten, door

– Diabetes: Sauna en Hammam hebben een positief effect op de aandoening, echter wel met

middel van dit programma, een minder lange opnameduur hebben in het ziekenhuis en een beter en

bepaalde mate. De jacuzzi en whirlpool geven een ontspannend effect, dit is goed voor

korter herstelproces kennen (Braun, et al., 2013). Kortom, er zijn genoeg bewijsstukken die aantonen

een diabeticus omdat hij zich enerzijds algemeen beter voelt en omdat er anderzijds minder

dat wellness een positief effect heeft op medische aandoeningen en dat patiënten steeds meer

insulinebehoefte zal zijn. Verder wijzen verschillende studies uit dat massages positief kunnen zijn

bereid zijn hiervoor te betalen. Alles wijst erop dat dit deel van toerisme in de toekomst een grote

voor diabetici omdat ze naast het doen dalen van glycemie ook de doorbloeding en bezenuwing

ontwikkeling door gaat maken.

van de huid kunnen stimuleren. – Hypertensie: De effecten van warmte veroorzaken een positief effect op de bloeddruk, zowel tijdens de sessie als op lange termijn. De gunstige effecten op lange termijn zijn (naast algemene

Natuurlijke schoonheid is het mooist.. of toch niet?

relaxatie) vooral te verklaren door een soort trainingseffect op de bloedvaten. UV-straling (zon of solarium) is nodig voor de aanmaak van vitamine D. Recente studies suggereren dat hypertensie

Er zijn verschillende theorieën te vinden over waarom men een chirurgische ingreep wilt doen.

kan ontstaan/toenemen wanneer er onvoldoende vitamine D in het lichaam is. Op deze manier

Volgens Dr. Bryan Mendelson komen zijn patiënten voor een ingreep om hun zelfvertrouwen op te

kan de zonnebank een positief effect hebben op het lichaam. Dit is ook een reden voor patiënten

krikken. Ze doen het niet om andere mensen te imponeren met hun looks, maar ze doen het om indruk

om naar het buitenland te gaan voor medische wellness. Diverse studies toonden reeds aan dat

te maken op zichzelf (Peacock, 2013). Dr. Mendelson beargumenteerd het feit dat voornamelijk

diverse vormen van massage een bloeddrukverlagend effect kunnen hebben. De redenen hiertoe

vrouwen rond de leeftijd van 40/50 een ingreep ondergaan nadat bijvoorbeeld anderen iets hebben

zijn divers: het antistress-effect speelt zeker een rol bij de vele stressgerelateerde vormen van

gezegd over haar uiterlijk. In de meeste gevallen lichten deze vrouwen hun naaste familie niet in

hypertensie, maar ook het stimulerend effect op de doorbloeding en een beïnvloeding van de

omdat het puur voor het eigen zelfvertrouwen is. “Ze willen niks tegen anderen zeggen omdat ze

hormonale toestand zouden een rol spelen.

niet anders behandelt willen worden. Het is als make-up, ze willen niet dat mensen opmerken wat ze

– Reumatische aandoeningen: De ervaring leert dat mensen met reuma weinig of geen klachten

hebben laten doen” (Mendelson, auteursvertaling).

hebben bij een verblijf in een warm land. Nu hoef je niet naar een warm land te gaan om deze

Niet alle theorieën sluiten hier op aan. Volgens Donker doen de mensen het niet voor zichzelf, maar

warmtebehandeling te ondergaan. Een Finse sauna, infrarood sauna of zonnebank hebben een

vooral voor de buitenwereld. Uit onderzoek in tien verschillende landen is gebleken dat slechts 2%

weldadig effect bij reumatische klachten. Warmte brengt verlichting en ontspanning in gewrichten

van de vrouwen zichzelf mooi vindt, dit betekend dus dat 98% van de vrouwen zichzelf niet als

en spieren. Voor de medische wellness branche ligt hier de uitdaging. Een saunaronde in

mooi beschouwd (Donker, 2011). Dit slechte zelfbeeld is gecreëerd door de mode industrie. Mode

combinatie met een welverdiende vakantie is wellicht een uitkomst.

en beautybladen laten een verkeerd en onrealistisch beeld achter bij vrouwen, ieder blad maakt gebruik van fotoshop terwijl het natuurlijk oogt. Veel vrouwen vergelijken zichzelf met dit ideaalbeeld


57

en overwegen hierdoor plastische chirurgie. Uit dit onderzoek is ook gebleken dat 25% van de

chirurgie algemeen geaccepteerd en Colombia heeft aanzienlijke kostenvoordelen ten opzichte van

hierboven genoemde 98% een cosmetische ingreep overweegt. In Duitsland overweegt 23% van de

de goed ontwikkelde landen. Tenslotte verkeert het land in een toeristisch opmars, het kon hierdoor

vrouwen een ingreep, in Amerika 25%, in Japan 12% en in Brazilië maar liefst 63%.

niet uitblijven dat een volwaardig management dit zou opvallen en hier op in zou spelen. (Goodwin, 2006)

De meest populaire ingrepen binnen de plastische chirurgie zijn de volgende; (Public Education, 2006 - 2014)

Colombia is niet het enige land met potentie. Landen als Brazilië, Mexico, Thailand, de Dominicaanse republiek en Argentinië maken deel uit van de plastische chirurgie toerisme industrie.

– Liposuctie; dit houdt in het weg laten halen van vet - 18.8%

Doordat patiënten vijf tot tien dagen moeten wachten na hun operatie, is er ruimte voor andere

– Borstvergroting; het inbrengen van een implantaat - 17%

toeristische sectoren om deze op te vullen.

– Oogcorrectie; het weghalen van overtollig huid boven de oogleden - 13.5% – Neuscorrectie; het corrigeren van de uitwendige en inwendige vorm van de neus - 9.4% – Buikwandcorrectie; het weghalen van verslapte huid rondom de buik - 7.3%

Mannen en plastische chirurgie?

Er zijn meerdere redenen te noemen waarom patiënten een ingreep in het buitenland verkiezen boven

Tot de dag van vandaag wordt plastische chirurgie voornamelijk geassocieerd met vrouwen. Echter,

een in een ingreep in eigen land. Een belangrijke reden is het kostenplaatje. In welvarende landen

veel mannen ondergaan een plastische ingreep deze tijd. De reden waarom mannen een plastische

liggen de kosten van een ingreep dermate hoog, dat patiënten niet lang hoeven te twijfelen over een

ingreep willen ondergaan heeft te maken met hun uiterlijk, ze willen er net als de vrouwen zo goed

overzee operatie. Een tweede belangrijke reden is de wachtlijst. Er zijn operaties die in westerse

mogelijk uit zien. Het bewustzijn van de fysieke verschijning is sterk gegroeid ten opzichte van een

landen worden beschouwd als ‘niet essentieel’. Hier kan een wachttijd voor staan van zo een 18

aantal jaren terug. Er goed uit zien geeft mensen meer zelfvertrouwen, ook mannen. Dit is de reden

maanden. In tegenstelling tot landen als India wordt hier geen onderscheid in gemaakt. Hier kan

waarom steeds meer mensen een plastische ingreep overwegen. De meest voorkomende ingrepen bij

de procedure worden uitgevoerd in minder dan een week tijd. Voor patiënten is dit een belangrijke

mannen ter verbetering van het uiterlijk zijn de volgende:

overweging, de problemen waar zij mee kampen spelen al langer en voor hun is het essentieel dat de ingreep zo snel als kan wordt uitgevoerd. (Connell J., Medical tourism: Sea, sun and ... surgery,

– Neuscorrectie: het hervormen van de neus

2006)

– Borst verkleining: overtollig vet uit de borst verwijderen – Liposuctie: het verwijderen van overtollige vetlagen die niet door lichamelijke beweging verholpen

Niet alleen de patiënten zelf, maar ook westerse verzekeringsmaatschappijen moedigen het medisch toerisme aan om zo hun eigen kosten te verlagen. (Connell J., Medical tourism: Sea, sun and ...

kunnen worden – Ooglidcorrectie: het corrigeren van de oogleden voor een verjongende blik

surgery, 2006) Uit onderzoek van de British Association of Aesthetic Plastic Surgeons (BAAPS), is gebleken dat er

‘Borstimplantaten en een neuscorrectie van het room service menu’

minder vraag is naar borstverkleining en liposuctie bij mannen. In de statistieken is te zien dat de vraag daalde met 24 en 28 procent. In tegenstelling tot de neus- en ooglidcorrectie, de vraag hiernaar steeg met 9 en 17 procent.

Op vakantie gaan en terug komen met niet alleen een bruint tintje, maar ook nieuwe borsten en een nieuwe neus. Er zijn landen waar dit steeds vaker gebeurt, Colombia is daar één van. Niet

Ook veel mannen verkiezen andere landen boven hun eigen land om een ingreep te ondergaan.

alleen plastisch chirurgen maar ook reisorganisaties promoten hun land als een vakantie- chirurgische

Voorbeelden van deze landen zijn Maleisië, Thailand, Japan, Colombia, Turkije en Griekenland.

bestemming. De kosten in Colombia liggen beduidend lager dan in andere landen, dit is dan ook

De kosten van operaties in deze landen liggen beduidend lager. Een groot extra voordeel voor de

de hoofd reden voor patiënten om naar dit land af te reizen. Colombia is een goed voorbeeld van

medische toerist, is dat deze landen goede locaties zijn om een vakantie te vieren (Cosmetic Surgery

een land met veel potentie, vooral voor deze tak van toerisme. In Colombia wordt de plastische

for Men and Most Popular Procedures, 2014).]

58


Een kans tot economische ontwikkeling Het medisch toerisme wordt gezien als een economische ontwikkeling. Bij een wellness centrum draait het vooral om het bedrijfsresultaat, hierbij staat gezond ondernemerschap centraal. Het doel is om gemaakte investeringen rendabel te maken. Om dit te kunnen bereiken moeten de gasten van het centrum bereid zijn om met regelmaat gebruik te maken van de aangeboden diensten. De organisatie moet deze bereidheid van de gast zien te stimuleren, een gestructureerde en strategische aanpak kan hierbij helpen. Vanuit deze aanpak kunnen goede vitaliteitprogramma’s vloeien. Het is van belang om de concurrentiepositie duidelijk te maken, hierbij gaat het om de faciliteiten en diensten die worden aangeboden. Op deze manier kan een wellness centrum zich specialiseren tot een medische wellness en zich hierdoor authentiek maken. Binnen de wellness sector is het van belang om je aan te passen aan de doelgroep. Dit kan door middel van het aanpassen van de tarieven, door het samenstellen van gerichte arrangementen en het vastleggen van contracten met toeristische organisaties. Voor het runnen van een desbetreffende organisatie zijn een aantal competenties vereist. Een belangrijke taak is leidinggeven aan een omgeving waarin de gast centraal staat. Naast verschillende taken is vakinhoudelijke kennis ook van belang. Verder is het noodzakelijk om te beschikken over kwaliteiten die ertoe leiden dat bepaalde commerciële doelstelling behaald worden. De gast staat centraal en het is daardoor van belang om als organisatie een goede bedrijfsstrategie te ontwikkelen. Voor medische wellness is het noodzakelijk dat iedereen beschikt over medische kennis. Om deze reden is het van belang dat er medisch geschoold personeel aanwezig is. (Sobczak-Boumans, Vitaliteit & Wellness, 2010) Gastvrijheid staat bij medische wellness en plastische chirurgie toerisme centraal. Patiënten vinden het prettig om op een persoonlijke manier benadert te worden, dit kan bepalend zijn voor een herhaalbezoek. De patiënten komen niet alleen voor een operatie of een behandeling maar ook voor de zorg eromheen. Gastvrijheid heeft een grote invloed op loyaliteit, hierbij staat commitment centraal. Dit houdt in de mate waarin een patiënt zich verbonden voelt met de organisatie en dus ‘loyaal’ wordt aan de organisatie. Ook is het van belang om te blijven innoveren. Patiënten zijn altijd op zoek naar ‘nieuw’ en ‘beter’ en zullen hun zoektocht hier op aanpassen. Een goede prijskwaliteitverhouding is in beide gevallen ook noodzakelijk. Patiënten vertrekken naar het buitenland om gebruik te maken van een bepaalde dienst waarvan de prijs lager ligt als in eigen land. Hierbij is het wel belangrijk dat de kwaliteit goed is, het gaat immers om het menselijk lichaam. Zon, zee, strand ... en een bezoek aan de kliniek, over 10 jaar net zo normaal als een familievakantie aan de Dordogne?


59

60


Julia Janda

Wellbeing on the Northern Coast Line Attract an Increasing Number of International Visitors

The globalization process has a strong effect on any managerial branch. Logically, this also counts for

Managers have to find a balance on how to provide wellbeing concept for an increasing number

the Vitality and Tourism industry. Since worldwide destinations are easy to reach, traveling increases.

of visitors, in combination with the unique environment, while still keeping the area as natural and

Additionally, the demand of the tourists is seen in high quality standards and experience. Due to the

relaxing as it is named. Furthermore, the challenge is the variation of visitors. There are youngsters as

trend of wellbeing and the search for concepts which compensate daily stressors, travelers seek for

well as seniors, all coming to the North Sea, all in need to leave the daily stressors behind (Smith &

wellbeing concepts. The Northern Coast Line experiences a great increase of tourists who are looking

Puczko, Health and Wellness tourism, 2009). Managers of the Vitality and Tourism Industry do not

for wellbeing concepts. This article aims to inform managers in the Vitality and Hospitality industry

want to overload the offer; else stressors may occur. “Because tourism accounts for some substantial

about the actual needs and demand of international tourist on the Northern Coast Line so that these

economic revenue and may result in significant negative or positive environmental and social impacts,

professional can react and provide what is asked for. Following, economy will benefit from a further

some destinations choose to adopt specific tourism plans or programs in order to develop the sector in

increasing number of visitors, returning customers and a global image which has a high match with

a more controlled/managed manner.” (Clara Carvalho Lemos, 2012). The demand has to be met.

the identity of the North Sea. It is the responsibility of the manager to develop concept which are suitable, pleasing the micro, meso and macro environment. Once the professional is familiar with the idea of wellbeing, the attractiveness

Introduction

of the location, developments and trends, he or she can react and offer what is asked for to succeed on the long term (Weidenfeld, 2013): wellbeing concepts for a wide spectrum of international tourists

It never has been as convenient as it is nowadays to travel. Well-developed road systems, pubic

who visit the Northern Coast Line.

transportations and frequent flight to affordable prices are factors for the increasing amount for travels, especially abroad ((WTO), 1998 and 2013). The early days when only high society visited the coast for recreational purposes or the mass tourism in the 1990s passed a long time ago (Goodwin

Theoretical Concept: The Northern Coast Line

H., May 2011). Travelers from a variety of social, economic, cultural, even demographical and geographical background enjoy vacation in on the beach. The surprise is the growth of destinations

The North Sea is situated on the continental shelf of North-Western Europe. It has a surface of about

chosen on the Northern Coast Line (Weidenfeld, 2013), reaching from England to Portugal (Ospar-

750.000 km² and a volume of about 94.000 km³ with depth exceeding 700m (OSPAR, 2000).

Commision, London, 2000). One could be claim this destination may be easier to reach then the

“The long central coast consists of a sand barrier system fronted by beach and surf zone. These zones

Mediterranean Sea. However, since any destination is possible to reach with little effort, the argument

are product of wind waves generated in the North Sea, interacting with the medium to fine shore

why choosing the Northern Coast Line has to be stated elsewhere, namely the demand for wellbeing.

face sands (….)” (A.D. Short, 1992). The Cold Water Coast reaches from the UK until Portugal.

The unique climate and natural environment are just two advantages of this area (Short, 1992 and

Typical landscapes of the beaches include wide sandy beaches, dunes, wind, iodine rich air, frequent

2003).

waves between 1 to 12 meters high at the beach, natural appearance of shells and some washed up woods and bigger stones (M. Edwards, 2003). Other variations of the marine landscape are fjords,

Moreover, problems that may appear when the destinations booms can be widely avoided in favor of

estuaries, sandbanks, bays, or intertidal mudflats.

sustainability (Goodwin H., May 2011); authenticity and uniqueness can be provided on a long term

The surrounding underlies natural forces such as sand and gravel deposits which are “accumulations

which attracts the tourists mainly.

of durable rock fragments and mineral grains which have been derived from the weathering and


61

erosion of bedrock mainly by glacial and fluvial processes, but also by marine and wind erosion.”

Another definition of human wellbeing can be described as the quality of life influenced by economic,

(S.Green, 2013).

political and social circumstances but also the natural environment (Dasgupta, 2001).

The Dutch Coastal Zone can be considered as one of the most densely populated areas in Europe,

There are six dimensions of wellness: physical, intellectual, emotional, environmental, spiritual and

based on OSPAR (2000). Natural sand dunes of 254km and sea dikes of 34km, beach flats of 38km

social which has been described in the prior segment already (Donatelle R. J., Access to Health,

and 27km of boulevards, beach walks and similar are stereotypes of the Dutch coast line.

2012). Wellness is a process that contributes to wellbeing. Wellness is the achievement of the highest

The rough climate is one of the features of this cost line. It is determined by low pressure systems

level of health possible in each of several dimensions, so Donatella (2012) further. According to

and inflow of organic water, shown in occasional fluctuations, frequent tides and strong winds. In

definitions of well-being stated above, the highest level of health is a part of well-being.

the Netherlands, for example, which experiences one of the most significant increases in economy due to coastal tourism (Frans J. Sijtsmaa, 2012), temperatures during the winter period from October

Focusing on the location on the beach on the Northern Coast, benefits from the beach and not in the

to March are measured between -3°C to 12°C; summer periods shown scales from 12°C up to

water, like sand and wind have to be pointed out. Ocean-exposed sandy beaches are the prime sites

occasional 30°C (OSPAR, 2000).

for human recreation on the coast. “Beach recreation impacts benthic invertebrates on ocean-exposed

Also, the water compensation, similar to the mineral distribution of the human blood determines the

sandy shores”. What most people are seeking for wellbeing on the beach are motivated by is

advantages of the water of the North Sea where fresh water run-offs and North Atlantic water mixes

quietness, nature, a peaceful, rush-free environment, distance from busy daily lives and cities but also

up. Based on the temperature of the fresh water run-offs, distance to harbours and concentration of

traditional and healthy food (Schlachter, 2012).

living, the average temperature of the North Sea may vary between 6-20°C on the Dutch coast, the OSPAR Commission for the protection of the marine environment of the North-East Atlantic states

Activities based on these expectations therefore, have to implement the restful, natural surroundings

further.

while creating a holistic concept (Gustafson, 2011). Holistic, derived from Holism, is an approach to creating wellness encouraging you to balance and integrate your physical, mental, emotional

Keeping these environmental and climatic features in mind, similar well-being offers can be used to

and spiritual aspects, establish respectful, cooperative relationships with others and the environment,

create a broad idea of which concept to offer in Zeeland. The presented providers can be used as

make wellness-oriented lifestyle choices and actively participate in your health decisions and healing

inspirational frame.

process. Holistic is also used for a synonym for alternative therapies (Smith & Puczko, Health and Wellness tourism, 2009).

Theoretical Concept: Wellbeing on the Coast

Combinations of activities may increase the interest and benefit of the potential customer. Offers that can be experienced physically but are also combined with the intellectual or social dimension

When talking about wellbeing, people might associate this term with a positive state of mind and the

of wellbeing will target a wider amount of clients. Seaside resorts and thalassic treatments which

health of an individual human being in which body and mind are in balance with the environment

are treatments including ingredients and materials from the ocean are named as the most popular

(Suzan Walter, 1999). However, there are far more aspects to be kept in mind than just feeling well

recreation treatments on the beach (Komppula, 2010). People nowadays demand for relaxation,

(Elaine N. Marieb, 2005).

they ask for nature, they are searching for a place to step out of their hectically lives and appreciate activities and treatments increasing their individual wellbeing more than ever before, so Carol D.

Well-being is defined by Carol D. Ryff (1995) as “possessing positive self-regard, mastery, autonomy,

Nelson (2000) further.

positive relationships, a sense of purpose in life, and feelings of continued growth. It is asserted that the reason for studying the positive end of the mental health spectrum is to identify what is missing in

Many visitors describe the feeling of being settled back into their childhood, experiencing some kind

people’s lives”, this is just one of formulation of the definition of wellbeing.

of authenticity (Ryff, 1995).

62


Discussion: Meeting the expectations on Wellbeing on the Northern Coast

(Dasgupta, 2001). It was less recommendable to offer a Thai massage for instance which has quite no relevance to the Northern Coast Line. Usage of deep sea water, mud, sand, salt, combining sea food into matching meal plans using long coast lines for physical activity, pointing out benefits of the

Summarizing the just mentioned facts concerning the growth of international tourism, the increasing

rough climate and treating customers as valuable individuals are key factors to increase tourism on the

choice of traveling to the Northern Coast Line, the related reasons expectation of experiencing

Northern Coast Line steadily.

wellbeing and unique features of the surrounding, managers are able to create wellbeing concept implementing the North Sea to meet the demand of the visitors.

Conclusion

According to S.F. Schubert (2011), the positive impact of tourism on economy is seen in exchange of good, technology, knowledge, stimulates the economy by direct, indirect and induced impact,

The Northern Coast Line, reaching from the UK southwards to Portugal experienced a steady increase

is furthermore responsible for improved infrastructures, and stimulates research, creates images and

of international tourism over the last years. One of the factors found why tourist chose to visit the

reputations. “Tourism is the leading form of international growth”, so Schubert further. All these benefits

North Sea is seen in the natural surroundings, authenticity and uniqueness. Visitors from all different

have to be bear in mind when aiming to not only maintain, but also increase tourism.

background are seeking for holistic wellbeing concepts which implement the regional benefits. As a manager in the Vitality and Tourism industry, these demands have to be met to increase tourism on

When knowing the target groups on the international market, offers can be distributed. In the case of

the Northern Coast line in advantage of economy. Visitors have to be respected as individuals. The

wellbeing on the Northern Coast Line, a small amount of wellbeing concepts, which however meet

challenge is to reach the further growth of the region while keeping authenticity and identity. Globally,

the demands for holistic wellbeing (Donatelle R. J., Access to Health, 2012) for a broad target market

reputation has to meet the image. The Northern Coast Line deals with rough climate, whatsoever

will lead to success.

can be strategically used as an advantage. The challenge of meeting these variations of demands regarding wellbeing, economy, authenticity, identity and keeping it as basic as possible is a pathway

Managers have to see the broad target market on one hand but also respect the subjective perception

to success. These who dare will win now and on the long term.

of wellbeing (WHO, 2012). Since international guests are to address, cultural background are relevant. Therefore, more basic, concepts which are easy to execute and suitable for all backgrounds, from economical over social, cultural, even demographical and geographical ones have to be provided. In fact, those providing greater economical capital will appreciate the quality of basic concepts, while in contrast those who can be count to a lower economical level will enjoy the noneover-the-top ideas as well as they feel comfortable. Seniors, who are in need of a few more triggers to increase their level of physical activity, can execute the relaxing activities offered to younger generations. The idea is to have a balance in all aspects while respecting individual needs. Indeed, it can be seen as a great challenge for managers but it will be rewarding on the long term. The positive aspect though: as soon as the core values, the identity of the wellbeing concepts on the North Sea have found a high match in reputation, the aimed image will spread internationally and therefore, leads to the goal of increased tourism which still provides the authenticity and uniqueness of the region of the Northern Coast Line. The wellbeing concepts should be based on the natural surroundings. Ingredients of local products, execution of offers on the beach itself, connection with regional food, coastal styled interior are just a few ideas who to implement the North Sea in holistic wellbeing concept, in respect of experience


63

Laura Skiezgilaite

Voluntourism: Motivation and effects on tourists

Introduction

This type of tourism tends to go through the same phases as the main stream tourism: advocacy, cautionary, adaptancy and scientific platforms. In the mid-late 2010s the first two phases took place.

Voluntourism, volunteer tourism, volunteer travel or volunteer vacation is mainly defined as a payable

Firstly it explained the advantages of this type of tourism, such as historical restoration, educational

activity which tourists choose in addition to help development process in the certain areas, support

support, medical assistance and much more. Later on, it lead to the second phase which brought a

the conservation projects or just search for the meaning of life or inner self through the, often called,

lot of comments and research on the negative aspects, where the main concerns were the developing

“life changing experience” (Conran, 2011). During the last decade this type of tourism experienced

countries becoming dependent on the developed ones and the possible exploitation of the host

rapid growth, as consumers, governments, destinations and tourism providers have shown an interest

community. As a result of that the adaptation phase came into the light, where the increased research

into volunteer tourism. High number of people want to experience voluntourism as it provides the

was done to figure out the ways to minimize the negative aspects of the volunteer traveling and

interaction between wealthier and not so wealthy people and creates a great holiday experience at

to maximize the positive ones, so that this type of tourism will continue on operating. Nowadays

the same time. (Birdwell, Mittelberg and Plagi, Wickens, Zahra, Bakir & Baxter as cited in Alexander,

it is noticed that cautionary and adaptancy phases are still stumbling upon this field of traveling

2012)

however there are signs of it shifting towards the scientific phase, which would bring the clear and

This paper explains pieces and bits of history of “voluntourism” and allows reader to look at it from

systematic examination of the volunteer tourism. All of these phases allow everyone who is interested

different perspectives. Furthermore it introduces findings about the relationship between volunteer trips

in volunteering to understand its development process and realize why it is as it is today. Moreover it

and wellbeing. It turns out that the benefits are seen in both: volunteers and the host communities.

helps to understand the tourist, his motivations and to manage them in the right way (Wearing & Gard

However one of the most important parts of this article is, understanding the tourists motivation and his

McGehee, Volunteer tourism: A review, 2012).

expectations of the destination. All of this information allows to create a picture about the certain areas of this unique type of traveling, without presenting false facts or promotion. All of the data bellow was collected from high quality scientific and non-scientific articles, to provide the balanced result

Motivation to travel

concerning a lot of different opinions and researches. One may ask, why volunteer tourists use their own holiday to help other people instead of relaxing on the beach of Santa Monica or drinking wine at the top of the Eiffel tower. There are a lot of theories

Phases of voluntourism

based on different kinds of research and concepts. Cohen (as cited in (Chen & Chen, 2011)) assigns “voluntourists” to the explorer group as they seek more of novelty than familiarity, where the latter is of

Volunteer tourism is a growing sector and is described as the niche tourism, involving both: developed

interest to the mass tourism.

and developing countries. It has existed for a couple decades; however the worldwide accidents, such as September 11 incident and the Indonesian Tsunami catastrophe, has spiced up the will to

Dann (as cited in (Chen & Chen, 2011)) proposed the idea that there are two main factors motivating

volunteer. Another important factor for this unusual travel choice was increased middle class of well

people to travel: pull factor, where the attraction of the place plays the main role in the decision

developed countries, what lead in more traveling abroad and new wishes to experience a unique

making and the push factor, where the persons psychological needs are involved, such as escaping

holiday. Moreover some barriers of travel were dropped, allowing people to access foreign countries

from routine, being recognized by others and many more. Volunteering can fulfill both of those needs

easier than before (Wearing & Gard McGehee, Volunteer tourism: A review, 2012).

64


as the destinations are usually considered as being exotic to wealthier countries and the concept

the volunteers are so called egoists, who travel because of their own purposes and self enhancement

of giving, sharing money, goodwill might increase self-esteem or even ones social status. There are

(Dann, Brown, as cited in (Wearing & Gard McGehee, Volunteer tourism: A review, 2012)).

very duplex research results conserning weather tourists travel for their own good or others. Broad’s study states that personal reasons and travel is more of an importance than the actual volunteering experience (Broad, as cited in (Chen & Chen, 2011)), while Weiler and Richins proves that it is other

Top voluntouring countries and influence on volunteers

way around. These scientists investigated volunteers motivation of Australias Earthwatch expedition, which cleared out that majority of the people were in the project, driven by feelings of doing

Katie Boyer (2012) conducted a research about how many people “google” different destinations for

something meaningful, learning new things and helping to prevent conservation areas (Weiler at al.

Volunteering abroad and which countries are on the top the list of their search. The results showed that

as cited in (Chen & Chen, 2011)). Clary, Snyder and Stukas (as cited in (Pan, 2012)) looked deeper

there is a great variety of countries, where tourists had a high interest in volunteering. However top ten

into the factors of motivation for voluntary work and discovered six different reasons:

destinations were mostly the developing countries, such as South America, Asia and Africa. Number one volunteer destination is India, as it stands greatly below the level of poverty and can use the help in almost every sector of society.

1. Understanding: includes learning process and developing new skills. 2. Social: volunteers are allowed to participate with their friends or family members and do the work

As mentioned before three continents get the most of volunteer support, however some countries are

which is considered valuable and important to the other host communities. 3. Values: discovering positive values, which can be implemented into ones activities.

more popular than the other ones, sometimes not depending on the level of poverty or need of help.

4. Protective: volunteering is a great way to battle stress and inner conflicts, depression.

South Africa, Ghana, Tanzania and Kenya are the most “googled” destinations for Africa. Asia takes

5. Career: voluntary work can be seen as a great experience on ones curriculum vitae.

the most of the places in the top ten list. Thailand falls in to third place, assumed as because of its

6. Enhancement: creating better self-esteem, getting inner peace and working on psychological

beautiful surroundings; Bangkok is also at the top of the list offering rich agriculture areas, temples and much more. Nepal comes in at number ten, offering mountain Everest as the volunteering destination

problems.

with a great places for sightseen. Malaysia is a great destination for volunteers who are interested in Brown and Letho (as cited in (Pan, 2012)) summed all of the traveling factors into four main motives:

endangered plant and mammal species and are willing to immerse themselves into conservation work.

seeking friendship, giving and making difference without expecting anything back, bonding with

China is a country known for panda’s conservation volunteering projects. However the most of the

host families and of course experiencing life lessons. This motive model is based on the idea that the

international volunteers are more than welcome in Asia for their abilities to speak English and teach

main purpose of traveling is self-realization and fulfillment. Later on, Chen and Chen (as cited in (Pan,

it at the Asian schools. Latin America is as well a great destination for volunteers, especially countries

2012)) identified eleven motives, divided them into three groups and created more structured vision of

as Haiti, Costa Rica, Ecuador, Galapagos islands, which are in need of conservation support, where

will to volunteer. (table 1)

volunteers are invited to participate into wildlife and tropical programs.

It seems that, as many people there are as many opinions and motivations for raveling we can count. On the other hand the dependence on age was discovered, as elderly people seem to travel more for

Europe and USA were not in are not very popular amongst volunteers as they are considered to be

the unselfish purposes, such as helping others, creating bond with the hosts and immersing themselves

a wealthy, well developed countries/continents, which do not need much of a helping hand in their

into the culture, while the youth mostly volunteer for self-development or traveling during the time gap

society. However this view is about to change as US government is pushing for tourism, most of the

between school and further education or work (Lepp, Wearing at al., Simpson, Bakker at al., as cited

volunteer organizations are situated in this country and the new “American dream” which in fact needs

in (Wearing & Gard McGehee, Volunteer tourism: A review, 2012)).

volunteers, is created. Furthermore, this country is becoming a great attraction for people from abroad as it is now perceived as an exotic destination for their holiday.

In addition to this one can say that “voluntourists” fall into three main categories: altruism, when

There are not many trends going in this voluntary travel field, however some are noticed as an

people travel to share their love, help nature conservations, give back to society; egoism, where

inspiration for people all over the globe. One of the biggest ongoing trends is “Disaster volunteering”.

the most of the attention is given to self-growth and exploration, relaxation, career opportunities and

There is a tendency of people going to the places touched by earthquakes, cunammis and other

Interaction with local community, where both parties give and receive. However the biggest part of

accidents and helping as much as they can to build back houses, supply food and water and give


65

support for the victims. It is assumed that 2010 Haiti earthquake inspired people worldwide to

individuals can combine leisure and meaningful experience, what would not be possible in their

participate in the voluntary activities, same as the earthquake in Japan in 2011 inspired 930,000

routine daily life.

people worldwide to deliver help. One big pull factor is a destination itself. Katie’s Boyer (2012) research of the most popular destinations for volunteering creates an idea of how much influence, different kind of lifestyle (rich-

Healthy volunteering

poor) has on the decision making process. Voluntary programs have some weight factor as well as people choose different destinations for different work they decide to do. However the most popular

Volunteering has a numerous of positive aspects in its nature. The social benefits are the most obvious

ones were Asia, South Africa and South America. Does that mean that the developing BRIC countries

one as the communities are nurtured by the people who decide to give rather than take. Friendships

are highly influenced by voluntary tourism? The answer is not known yet, however it is of great of

are created between different layers of society and inter-understanding and love shared between

importance and interest to explore this field better. All in all as it is said sharing is caring, do you care

both volunteers and the host community. However as Hope (2013) states in her article, Volunteering

enough to jump into volunteering experience, live in a hut, shower in the river, take care of a lion

does not only feed your soul but improves the heart condition as well. Dr Schreier, the lecturer at the

baby and look no further than tomorrow? As Mother Teresa once said: “ It’s not how much we give

University of British Columbia Canada, conducted an experiment to find out what physical aspects

but how much love we put into giving”.

volunteerism has on one’s body. 106 teenagers were chosen and split into two groups: the first one which voluntary regularly for 10 weeks in an elementary school, working with after school children and the second one which was listed on the waiting list. The researchers measured teenagers BMI, cholesterol and inflammation as well as self-esteem, mood, empathy and mental health, before and after the experiment. The results showed that the volunteers had lover BMI’s, better level of inflammation and cholesterol than the other group. Furthermore it is as beneficial to seniors as it is to teenagers and the other age groups, as Hammond (2012) state that the studies has shown that elders who are involved into voluntary work have better overall mental condition, are less stressful or depressive and are generally more happy with their life. This acknowledgement of the benefits of volunteering reaches the national level as president Georg W. Bush advised the Americans who suffer from a mental condition to try the voluntary work as its effects are already known to the doctors as highly beneficial to the mental patients.

Conclusion As wearing (2012) cites in his article, the volunteer tourism has been going through the main four phases and the last one- scientific programmes, is the future of it, which will allow tourists to measure and examin voluntourism in this way making it more accessible and creating a new perspective of it, which may draw more people towards this type of niche tourism. Furthermore Dann’s (as cited in (Chen & Chen, 2011)) theory recognizes two types of volunteer factors; push and pull, and is the theory used the most in defying the motivations of volunteer travelers. Moreover the push factor weights more than the pull, because most of the people travel for their self-exploratory reasons. As Kelly and Wearing (as cited in (Chen & Chen, 2011)) proposes the idea of traveling being as a tool where

66


Maaike van Santen

The Sport & Beauty Connection

Year 2013, one with many developments, opportunities and challenging new markets. The leisure

Kurtzman and Zauhar state for the participation in sports are the only one and if there is a relation to

and wellness branche depends on new trends and innovating demands from the current market.

the later discussed beauty and appearance aspect of human life.

Together we can make a change in the supply and demand, for example in the sports and beauty parts. More and more people are interested in sport and wellness (Weaver, Mays, Weaver, Hopkins,

In 2006 a research set up by Weaver et al. (2010), created a behavioral risk factor surveillance

Lu, & Bernhardt, 2010). This makes it a very opportunistic field in which organization could benefit

survey which assessed several aspects of the respondents perceptions of their health. The most

from. This article explores the main motives of the human population towards the participation and

important points clarified in this research were formulated as the perception of someone’s health in

interests in sport and the meaning sport has for human. Secondly the concept of beauty is explained,

general. Therefore, the respondents had to think about their physical health, and the amount of time

and creates an image about the interpretation of beauty amongst human. Both subjects of huge

they felt their physical health was not good during the past 30 days. Besides the physical health, the

value when creating an overlap and a connection between the two. This connection will be clarified

researchers were looking for the relation to the mental health as well. They asked the respondents

in the third part and show how important each part can be for the other. The future possibilities for

to think about the way they felt their mental health unstable, which could have the cause by stress,

organizations are expanded at the end and will let organizations start thinking about the question; Are

depression etc. Finally the research concluded with the state of the quality of life. The respondents

we aware enough of the sport and beauty connection?

had to indicate the way their physical and mental health kept them from doing usual activities, such as work, self-care and recreational activities. By this way the research team created a clear image of the self-reflective image of the respondents related to their health. Several aspects are related to the

Sport

psychological way of human thinking and acting. In addition Kerr and Mackenzie (2012) explained an innovative and flexible conceptual model which is applicable to several areas of psychology,

Since many years more and more people are conscious about the connection between health

which is also related to sport. They called it the reversal theory, concerned with subjective processes,

and sport (Schifferstein and Oude Ophuis 1998). This is also showed in a huge growth in internet

cognition and affect and the experience of one’s own motivation. Therefore, the theory can provide

research, since the year 2000, for topics related to sports, diets and exercise (Weaver et al. 2010).

a meaningful understanding of how multiple motives in sports might operate. In general this model

Besides these topics, main search subjects are disease and illness related, for example about cancer,

focus on motivation, emotion and personality. Several factors which are important during the choice to

arthritis and diabetes. These disease and illnesses could be connected to sports and exercise.

exercise. This model works with metamotivational states. Metamotivational states are frames of mind

Weaver et al. (2010) described anyone who seeks health-related information in the internet as

concerned with the way a person interprets his or her motives at a certain time (Kerr and Mackenzie,

‘cyberchondriac’. Besides the sport related subjects, many more people nowadays search for wellness

2012).

information. It should be mentioned that these people are mainly health-conscious individuals (Weaver et al. 2010). Kurtzman and Zauhar (2003) refer to the primary reason for participation of recreational

People will switch back and forth or reverse between paired metamotivational states during everyday

sports, which would include the playfulness involved and enjoyment of the activity. On the other

life, producing significant changes in a person’s outlook, motivations, and emotional experience.

hand the main reason to participate in competitive sports are based on a formally structures degree

The switch between sides are caused by environmental stimuli, frustration, or influence by others.

of behavior and procedures. Moreover, they say the level of competition and goal directed aspects

The time someone would spend in one or other of each pair over time is known as metamotivational

are of high value within the participation. Within the next part we will explore if the motives which

dominance. This tend to be persistent and may be thought of as personality dimensions. These dimensions contribute to a person’s motivational style and their motivation and behavior in certain


67

directions over the long-term (Kerr and Mackenzie, 2012). Besides the metamotivational states, Kerr

the spectator the discipline demonstrated by the participant becomes a symbol of perfection and

and Mackenzie (2012) defined 16 primary emotions, visible in image 2. The different combinations

success (Kurtzman and Zauhar, 2003). Besides the points above sports purpose has been interpreted

of the metamotivational stated results in possible experiences of the emotions. There is a division made

in terms of deep satisfaction it provides humans in their realization of the desire to be self-complete

between somatic emotions, which are based on an individual’s experience of bodily stimuli, and the

through testing and extensions of the body. Sport has many unique opportunities for individual and

transactional emotions, which are based on the perceived outcome of transactions with other people

group participation which may include such factors as stimulation, challenge, self-fulfillment and

or objects. In both emotion categories there are four pleasant and four unpleasant emotions ising from

the earlier discussed diversion. Weed (2003) mentions the way that both the participation and

separate combinations of somatic and transactional metamotivational states. An example would be a

importance of sports are both extremely high because sport clearly plays a central role in shaping self-

combination of paratelic and conformist states results in the experience of excitement or boredom and

identity. Nowadays the development in communications makes a greater numbers of people aware

a combination of autic-mastery in pride or humiliation.

of sport activities, opportunities and the benefits. Even governments use sporting event to political advantages because it is a way to strengthen identification to the nation in a positive way (Kurtzman

All the metamotivational states are important, but the telic and paratelic states and the concept of

and Zauhar, 2003). Besides the strengthening of the nation the government and scientific specialists

paratelic protective frames are the most important when we look at a participants’ experience of

acknowledge the way sports, movement and health are central for the community and the general

sports. These frames are important by the interpretation of experience by a person at a particular time.

human population. They more and more acknowledge the connection of an overall healthy way of

When we look at adventure sports, the protective frames gives the participants the confidence and

living and the connection of enough physical activity, as in sport (Tiessen-Raaphorst, Kerssend, Bakker

feelings of safety necessary to allow them to experience pleasure from these activities.

and Wendel-Vos, 2005).

The sport participants tend to approach these sports with a reduced sense of danger, an increased

Besides the different motives for the participation is sport, it is of value to look at the meaning of

sense of safety, and increased confidence in their ability to deal with any problems that may

sport. Seippel (2006) discusses several meanings of sport. He is convinced that sport activities also

occur. These psychological frames affect individuals’ risk perception, so that any dangers or

have a direct and intrinsic social meaning for those involved, and that this meaning is an important

threats associated with an activity are seen as enjoyable and pleasant. Should a reversal occur,

aspect of sport as a social good. Given that so many people are physically active today there should

the experience of pleasant emotions associated with the activity is likely to become unpleasant. In

be reasons behind the choice to participate in sport. Seippel (2006) defined 7 different reasons for

adventure sports, for example, an equipment failure or malfunction at a crucial point could trigger

the participation. The first one is described as sport as a expressive action. The physical activity is

a paratelic to telic reversal, affecting an individual’s protective frame and changing feelings of

a action in which many participators can find a way to express themselves. The second reason is

excitement to anxiety (Kerr and Mackenzie, 2012).

a traditional way, which is still very relevant for public funding of sports, and is named the physical health. Additionally the third factor is aimed at the individual level to keep fit. Although physiological

When we look at the general behavior of humans and the behavior towards sport we can say it can

concerns have been the common focus when talking about health, for many sport probably also gives

be understood by determining the motives, drives or concerns which are being satisfied (Kurtzman

a feeling of mental and psychic surplus which brings us to the fourth reason; sport a mental recreation.

and Zauhar, 2003). A person’s basic disposition to reach for or strive towards a particular goal or

Whereas Weed (2003) discussed the self-identity shaping, Seippel (2006) focused the fifth reason on

combination of goals could be explained as a motive. Additionally a person’s drive can be conceived

the challenge to reflect on a more individualized society where the self

as an inner factor for a positive of negative reaction towards some particular object or act, and a

increasingly comes into focus. Where there is the need to stage a self, and as part thereof, the body,

concern deals with a person’s commanding role to become involved.

in ways that gain social recognition, and so, add to an identity shaping process. Accordingly, taking

All three factors are important in the motivation of a person’s choice. A forth factor which is included

part in sport activities with the aim of improving one’s body, or more generally, one’s appearance, is,

in this choice process is called the disport meaning, which is focused to divert oneself. Sport derives

possibly, an important sixth reason for being active in sport. Last but not least Seippel mentioned the

its root meaning also from this disport meaning (Kurtzman and Zauhar, 2003). This factor is based

fact that sport could be seen as a competitive and achievement usage.

on the implication of people diverting their attention from the rigorous and pressures of everyday life. Both for the sports participant and the spectator specific degrees of skills perfection and discipline

Besides the seven reason for the participation in sport, Seippel (2006) mentioned other influences

are important. For the participant the mastery of the body and skill development is essential, as for

on the choice and the experience within the participation. The assumption that social background,

68


as in age, gender and social class, does have an influence of sport experiences. Plus the distinction

Beauty

between individual sport and team sports and competitive sports in made. The experience people will have with these different sports will differ. In addition, Tiessen-Raaphorst et al. (2005) stated that the

When we look at the side of beauty, appearance, health and the interpretations of these concepts

way of a regularly physical activity has an advantage on the physical body shape and even improve

many theories and ideas are discussed. For instance Viamari (2011) writes about a beauty report

the quality of life. Additionally they state that a sufficient amount of physical activity and a responsible

from 2011 which mentions that 73% of consumers of beauty products believe that leading a healthy

way of exercising can add an average of one year to a person’s life.

lifestyle makes one more beautiful. Besides the willingness and commitment of consumers to fight the signs of aging from ‘the outside in’ is described as huge. This willingness is structured by the smart and

The age and gender differences are also visible in the motivations and reason to be active in general.

important marketing strategies in today’s competitive market. Consumers are influenced by the image

Seippel (2006) states that there is an interaction between age and gender, which means that ‘to keep

of marketers to buy products which work on their personal self-image, nevertheless, most marketing

fit’ is a reason of importance for women, but that the difference between men and women increases

purposes are focussed on the ‘outside in’ instead of the beautiful ‘inside out’.

with age; differences are insignificant among the younger groups but increasingly important with age. Again we see that different age groups experience their sport differently; older participants seem

Vacker and Key (1993) describes this vision on beauty as subjective. Which means that the nature

more instrumental than younger athletes. The interaction effect for gender and age complicates our

of beauty is entirely dependent upon the contents of human consciousness. This subjective conception

assumptions, and could indicate that there is a generational shift going on where not only the younger

of beauty usually exists in three different forms or variations that, even though they overlap, have

are less instrumental than the elder participants, but also that young women and men are more similar

their own distinctive aspects, particularly in the interpretations and critiques of beauty in advertising.

than elder women to elder men when it comes the meaning ascribed to the activity.

These three variations are the beauty-as-impossible theory, the beauty as- appearance theory, and the

In addition women seem to be more concerned with sport as mental recreation than men. Second,

beauty-as-relative theory. the beauty-as-impossible theory translates into the statement that “no one can

age has, as expected, a positive effect on this meaning, but the effect drops a little among the oldest

look as beautiful as supermodel Cindy Crawford do in an advertisement.” The beauty-as-appearance

participants. Doing sport because of ‘body and appearance’ is, through an interaction between

theory translates into the statement “the beauty in advertising is just superficial appearances.” And the

age and gender, clearly more important to women than men, but this difference is negligible among

beauty-as-relative theory translates into the statements “beauty is in the eye of the beholder” or “what’s

the youngest, and increases by age. ‘Body and appearance’ is also more important for those doing

beautiful for you may not be beautiful for me.” We could say the first and the second theories are

individual sports, and this difference is especially important for those on a low competitive level, close

focused on the beauty products and the outside in beauty, whereas the thirst theory could be related to

to zero for those on a high competitive level. The interactive effect of gender and age again suggests

the inside out, with the connection to sport and exercise.

that there is a generational shift going on where younger women and men participate in a more equal The subjective theories of beauty-as-impossible and beauty-as-appearance, even though commonly

manner than older participants.

asserted today, have their roots in Plato’s theory of beauty. According to Plato “the world known to To summarise all points related to sports, we could say that there are numerous reasons to be active in

humans via the senses was not real in any true sense, but only an imitation or reflection of the world

life. If these are health related reasons or relaxation related, all are important for the overall physical

of ideal forms”. Basically, Plato saw beauty as divine, revelatory, ineffable, and external to and

and mental state of life. The motives and meanings for sport vary from the joy and fun factor, to

removed from the empirical world of imperfection and mortality. Plato’s conception of beauty was

keeping fit and relax mentally. Thereafter the sociability, achievement and expressive sides arise.

uncontaminated by the particulars of material objects, and though beauty was to provide the laws and

Probably the most important motives for being active in sport will be the self-identity shaping, the body

norms for art, it was completely removed from such worldly experiences (Vacker and Key, 1993).

conscious and the general appearance factors. Diessner, Solom, Frost and Parsons (2008) named in their vision of the history of beauty, that it seems that what is beautiful is the same as what is good. As we refer this to the historical theories of Plato and connect this vision we could say that there was a close link between the Beautiful and the good.


69

Vacker and Key (1993) also discussed the objective theory. In contrast to the subjective theory, which

be done in many ways. The upcoming part will draw a picture of the way it is connected to sports

primarily sees beauty as a phenomenon of consciousness apart from objects, the primary focus of

and physical activity, this to get a better understanding on the different interpretations.

the objective theory is that beauty, if not as aspect of subjective consciousness, must be residing in the object. The notion that beauty must be in the object has its roots in Aristotle’s vision. Unlike Plato, Aristotle thought that essences were in things or objects. From this, beauty, itself also an essence, was

Beauty and Sports

held to be in the thing or object. Roberts (1975) mentioned the relation between sports and beauty. It is known that sport is viewed From both views, of Plato and Aristotle, Vacker and Key (1993) created three basic components of

and appreciated with a lot of enthusiasm throughout the world. Everywhere it is seen as the eye that

the theory of beauty. These are an object (a thing or idea beheld as beautiful), a subject (a beholder),

provides the most evident relation with the environment and the social relationships. Sport is one of

and a purpose or end. Additionally they mention that value is not an aspect of the consciousness of a

the supplies for both sensual objectification and for the construct of the imagination. Roberts (1975)

subject, nor is it intrinsic to the object. Value derives from the evaluation by a subject of an object in

states that it is from the pleasure of sight that beauty is mainly derived. And as a reason of that it is the

reality in relation to the ends of the subject.

pleasures of sight that are most easily and directly objectified. The relation of sports and beauty as he explains it, is mostly focused on the result sport has on the appearance, and from the information

Vacker and Key (1993) say that cosmetic as meaning surface beauty or appearance is purely a

above we can see the relation between the way people objectify a good and positive appearance as

contemporary understanding. The word cosmetic has its origins in the Greek word kosmos, meaning

a result of sport.

not only the totality of things, but also an elegant ordered universe. Besides the surface body or physical appearance, a human beauty also requires an integration of mind and body. This last point

Besides the influence of sports on the appearance does sport also have an influence on the

could be the connection of beauty, health and sport. Now this is not to say that looking one’s best or

individual’s sense of self-identity. The points that are related to this self-identity are the appearance in

taking care of one’s face and body is not psychologically nor culturally healthy. It certainly can be and

general, body shape and physical control (Domzal and Kernan, 1993). According to Domzal and

often is. However, such efforts are less likely to be healthy if beauty is understood in terms pertaining

Kernan and their corporal theory of body, the human body is the most visible expression of one’s self.

only to appearance.

In addition, they state that bodily behavior or maintenance is a means of interpersonal presentation in social activities. They suggested that being well groomed, while yielding the personal satisfaction

Referring to health, the World Health Organization created a widely accepted definition of what

of somatic well-being, reflect social motivations as well. As well as evidenced by the desire to be

health is, in 1948. It states that ‘health is a state of complete physical, mental, and social wellbeing

attractive to others, especially in the use of cosmetics and other beauty-related products and services.

and not merely the absence of disease or infirmity’ (Smith and Puczkó,2010). In addition the definition

Reflecting back on the point of self-identity development, Kim and Seock (2009) suggested that the

of health given by Donatelle (2012) points out that it is an ever-changing process of achieving

body is a ‘project’ that is worked on and accomplished as part of the development of one’s self-

individual potential in the physical, social, emotional, mental, spiritual and environmental dimension.

identity. Moreover, the body is often considered as a form of physical capital in modern society.

When looking further at the physical health dimension, she states that this includes characteristics as

These concepts may help to explain such behaviors as eating, dressing and wearing make-up and

body size and shape, responsiveness, body functioning, physical fitness and abilities. Nowadays, we

participating in sport. Furthermore, with the body being considered as a visual self, a heightened

do not listen to a Plato or Aristotle, but our main information is deriving from scientists and the media.

concern with one’s body and appearance leads to an increase in consumption of beauty products

Knoppers (2006) stated that a healthy appearance has a connection to attractiveness and that is does

(Gimlin, 2006) and the emergence of many new styles of body modification and sports (Kim and

not only rely on the physical condition of the body.

Seock, 2009). According Schifferstein and Oude Ophuis (1998) refers the degree of readiness to undertake health actions to health consciousness in general. And from a sociological perspective, it

Recapitulating the main points above, we notice many different views on beauty. As a result from all

is suggested that consumers’ concern for socio-environmental goodness has been the moral basis of

visions it seems a quite complex but significance concept for all humans. It does not matter if someone

some consumption practices.

is not conscious about their appearance or works hard, on the cosmetic, mental and physical way, to create their perfect and satisfying appearance, beauty is everywhere. The interpretation of beauty can

70


As mentioned earlier we can refer to Aristotle or Plato, but is will always be about critical thinking

increased during the last years. People are more aware of their motives to actually participate in

(Edwards, Malloy and Zakus, 2007). It is a cognitive activity in which the individual considers

activities. These motives are extremely important for organizations to respond on. When someone is

an issue through a variety of lenses and appropriates it for his or her own knowledge base. It is

looking for a sport to participate in which is focused on the fun and joy factor the organization could

an authentic activity that results in owned, i.e., appropriated, knowledge. Nowadays everyone is

offer specific focused training sessions with these values as the main ones. Another example which

concerned about their appearance and the self-identity. Moreover we are all concerned about the

relates more to the appearance side is the keeping fit and the body shaping motive. An organization

existence of oneself and of others. This is called the study of existence, in other words, ontology

should attract people with offers specially focused on those points. To have the perfect combination, a

(Edwards, Malloy and Zakus, 2007). Each of us has an ontological basis that is the foundation for

sports session should contain a fun factor, a body shaping factor and finally a factor that makes sure

how we observe, think and act in the world. This ontological basis is socially constructed for us and

people a kept interested in the offered sport.

by us, as it is through social action and interaction that we develop and use knowledge.

Separately from the sports part, the beauty part clarified the main views on beauty. This resulted in a wide range of views and possibilities. Beauty is a often discussed subject and has its roots in

The process of becoming a member of a cultural grouping, such as a sports team, a fitness club or

many historical views. As well as people are more conscious about their health and gained more

a sport organization, is called socialization (Edwards, Malloy and Zakus, 2007). We do change

knowledge about sport, they are more and more affected by the present media about the beauty

as we pass through life. In all different social and cultural contexts we encounter and work our way

concepts. Luckily people do differ from each other and all have their own views and opinions about

through different ideas, beliefs, values and norms. These aspects affect our thinking and how we act

beauty and their appearance. The way people interpreted beauty can be influenced by many ways,

towards these new ideas, beliefs, values and norms. We see that there is a close connection between

and in that case organizations can give their input. In the same case as for sport, organization can

sport and the appearance. Although these are mainly focused on the self-identity, the social, mental

focus their offers on the beauty side. It is a subject in which many people are interested, which makes

and physical aspects there are also more practical examples.

it an interesting case for organization. The right approach and presentation of services or products

Livestrong (2010) published an article about the visible effects of exercise on the skin. The skin is the

are of huge value for the success of the organization. The goals of specific actions can be influenced

humans largest organ, and therefore a huge part of the beauty and appearance aspect. The skin

when organizations are prepared enough and willing enough to adjust their approach towards the

benefits from a healthy blood circulation, which could be increased by exercise. The relation between

individual values and norms of their guests.

the heart and the skin is important as the blood flow is responsible for providing nutrients throughout

Looking at both concepts combined, it is a challenging and specific market with many opportunities.

your body, as well as removing toxins. The skin benefits from the extra oxygen supply as it can help

The connection between sport and the beauty side is close and there is a perfect overlap with

stop the formation of pimples and prevent the skin from drying out. Exercise helps detoxify the skin by

many possibilities for special offers within the service and product market. Within both concept

increasing cell renewal. This will help clear the skin of blemishes and give a more youthful look.

the values and ideas vary within each individual. The most significant overlap between the two is the positive influence on the appearance. Sport does not only affect the outside, but will also have

To outline the main parts of this combination section, we can see that there is a close connection

a great effect on the health and mental state which is not immediately visible. The individual will

between sports and the appearance. In this case it is mainly focussed on the beauty of in- and outside

remark an inner change and the positive effects of this change on the outside. Someone will feel

of the human body. Everyone is unique and personalities vary. Moreover the overall effect of sport on

more energetic, confident about the appearance and body posture and the self-identity will be

the skin and on the health of someone is visible, and the effect on the inner self and the self-identity is

developed. Organizations can create offers which combine the beauty and sport concepts to attract

perceptible.

specific target groups. If they offer them in a service or product way, the mission and vision should be connected to the wishes and demands of the market. Both concepts can strengthen each other and create distinguishing and innovating opportunities within the service and products market in several

The future…

hospitality, sport, beauty and leisure markets. The success of the goal depends eventually on the effort the organization put in understanding the market.

To conclude, sport and beauty are two different concepts but both closely connected to each other. A third concept which is related to the other two is known as health. This includes mental and physical health. From the first part it became clear that the knowledge and consciousness about sport has


71

Monika Vezbergaite

Care hotels Why some local hospitals should start implementing hotel room services in the hospitals to attract more medical tourists.

Introduction

of cosmetic surgery. The most popular surgeries are orthopedic procedures, spine surgery, weight loss surgery, cosmetic and dental surgery or heart surgery that compared with medical tourists home

Medical tourism is one of the biggest tourism niches nowadays. People are traveling for health issues,

countries cost at least twice less in the medical tourism destinations.

surgeries and treatments more often because of better quality, affordable price and opportunity to visit other country or even continent. Asia is one of the leading countries in this sector that offers high quality medical treatments with no long waiting lines. In this article it will be discussed why medical

What is the target group?

tourism is so popular and that it would be wise to implement hotel room services in some local hospital what would give even more value to the meaning of medical tourism because people could

As it was mentioned before medical tourism is one if the biggest sector that takes place in international

start feeling more as individuals while getting a personal service which could remind them that they

tourism, lots of people is traveling for medical issues, as Smith and Puczko (2009) say, mostly elderly

are in the hotel, not in the hospital. This idea might attract even more medical tourists to the medical

ar retired people from Western developed countries. As Johnson & Garman (2010) states there are 5

tourism destinations because of improved services and meaning of tourism. In this article you will find

different types of people who travel for medical tourism: (i) individuals traveling to another country for

a discussion about what is medical tourism, what is the target group, what is hotel style room service

the primary reason of obtaining medical services; (ii) tourists and business travelers who need medical

and the reasons why people travel for medical issues and what would be the benefit for hospitals to

care that is incidental to their travel; (iii) individuals who have retired abroad and may or may not

implement hotel room services.

have health insurance coverage from the host country; (iv) temporary and migrant workers in a country for work or other reasons who need medical care; and (v) cross-border commuters who have health care coverage in multiple countries. Hotel – hospital type of hotels should be exact place for people

What is medical tourism?

who want to recover from their illness or fall or they need more support and help than it could be given at home. Those hotels would provide high quality room service and personal care.

Medical tourism might take very important part as one of the largest and radically growing tourism niche in the world of tourism. As Smith & Puczko ( 2009) states in their book medical tourists can be any age but are most likely to be older or retires people from Western development countries where

Hotel style room service

prices for medical treatments are high and waiting lists are long (e.g. USA, Great Britain). Medical tourism can be determined in two major forms – surgical and therapeutic. Surgical involves operations

The biggest difference of hotel and hospital is room service. In the care hotels people have different

and therapeutic means participating in healing treatments. According to Heung, Kucukusta & Song

service then in the hospitals, e.g. in the hospital you mostly get the same food as everybody else,

(2012) many countries have seized the business opportunities that medical tourism offers. In 2005,

housekeeping ladies come to clean your room once a day, in the room you are most of the time with

for example, India, Malaysia, Singapore, and Thailand attracted more than two and a half million

more than two people, in some of the hospitals people do not even get your linen changed until

medical tourists (Tata, 2007). Colombia, Singapore, India, Thailand, Brunei, Cuba, Honig Kong,

you leave home, so nurses change it for new people. In the hospital-hotel everything is way more

Hungary, Israel, Jordan, Lithuania, Malaysia, the Philippines, and the United Arab Emirates have

personal, e.g. in Zorghotel in Rotterdam rooms of the hospital look the same as it would be hotel,

emerged as major healthcare destinations, and Argentina, Bolivia, Brazil, Costa Rica, Mexico, and

high quality interior with TV, internet, bathroom. In this type of hotel patient can feel free to ask for one

Turkey are also in the process of making themselves attractive such destinations, particularly in the area

more bed for his or her partner, have lunch on his own in a café or chill in the sports bar, etc. As Smith

72


(2006) mentions the most important factor that she found out from her research was the food delivery

medical issues would increase tourism factor and maybe satisfaction, because up till now people are

at the care hotel. Her studies show that the overwhelming advantage, which was cited by 59% of

happy that they traveled to another country for medical issues.

her research participants, was patients’ control over their food choices by allowing them to eat what and when they want to eat. Seventy-two percent of the management-level participants indicated that this feature of room service improved patient satisfaction scores. This is a very important advantage of

Conclusion

care hotels because it still contributes the mission of hospital – take care, give treatments and satisfy the patient. The same researcher Smith (2006) made a research on employee’s job satisfaction at

As you can see in the story above, medical tourism is one of the biggest and radically growing types

hotel style room services which showed that employees appear to be happy with their job. This shows

of tourism; more and more people chose to go to another country for medical issues mostly orthopedic

that implementing hotel room service in a local hospital would only give advantages and an easier

procedures, spine surgery, weight loss surgery, cosmetic and dental surgery or heart surgery. One

opportunity to attract medical tourist while offering even better service which will let them feel even

of the most important reasons for travelers is that despite the fact they will get their treatment with no

more important. Moreover, staying at the care hotel would decrease risks of patient’s health, traveling

long waiting lines is the opportunity to travel, see another countries or continents. Local hospitals in

long distances soon after surgery can increase the risk of complications, Long flights and decreased

popular destination by implementing hotel room services would attract more people to get treatments

mobility associated with window seats can predispose one towards developing deep vein thrombosis

with not only laying in the bed at the hospital but also with a spirit of the tourism, different nature, food

and potentially a pulmonary embolism.

or activities. As it was mentioned before, hotel room service is one of the reasons why people go abroad, so more qualified accommodation - more travelers would come. It should be the aim of the

However, typical hospital – hotel should not be only based on meal delivery; there are more certain

hotel – hospital to make their customers feel special and happy they have decided to go for a surgery

activities that should be taken into account to make the simple hospital more familiar to the hotel:

to another country or continent, and let them enjoy they stay with a beautiful view thought the hospital-

having a massage therapist, wellness or sports facilities, café implemented in the hotel, so patients

hotel window. So why not benefit from medical tourists while giving them the high quality hotel style

who are able can go and enjoy some facilities. The aim of this kind of place should be to make the

room service and reach high customer satisfaction?

stay of visitors’ special, with a sense of amusement, especially if it is in Mediterranean destinations.

Why people are traveling for medical issues and how hospitals could benefit from it? There are many reasons why people are traveling for medical issues, medical tourism nowadays is a booming trend. One of the main reasons is – saving money. People save up to 50% of the costs that they would pay back home, that means that people are able to have extra money for other facilities or paying for the hospital-hotel care. Second and very important reason is that in popular medical tourism destinations the waiting list is way shorter or even do not exist. Many people who were suffering from their illness and went to medical tourism countries, got their treatments very fast and now can live life with no doubts. Other reasons why people travel for surgeries and treatments are: excellent quality, world class facilities, access to latest technology, surgeon expertise, personalized service, longer hospital stay, great convenience and travel opportunities. There could be a doubt that if there would be more hotels –hospitals, maybe more people would come to those countries, because as you can see high hotel style room service is one of the most important reasons why patients get their treatments and surgeries in popular medical tourism destinations. Moreover, more patients that are coming for


73

74


Lukas Borst

Doing business in the medical world

Today, people from different parts of the world are travelling across international boundaries for

media rose from zero in 1990, to around 40 in 1999, to over 2000 in 2007. (Eades, 2010)

medical treatment. We as Dutch Business men and women are always looking for opportunities and

Spectacular growth in global media coverage was matched by several factors: expansion in

possibilities to make money. The last years there is a development in the medical world which can be

established destinations, the emergence of medical tourism companies, the arrival of guidebooks,

expanded, even though you are not a doctor!

dedicated industry jour-nals and medical tourism conventions. Medical tourism is primarily a 21st century phenomenon. While medical tourism is generally perceived as the movement of patients from

In the traditional model of international travel, patients from developing countries have travelled to

relatively wealthy developed countries to developing countries such as Thailand and India. ‘Within

top-notch medical centres in developed countries for medical care. However, in today’s medical

Europe, significant differences in the costs of treatment between countries, and the consolidation and

tourism industry, patients are travelling in both directions, especially from developed countries to

the expansion of the European Union have produced greater mobility of patients within the ‘European

developing countries (Horowitz MD, 2008) Generally speaking, medical tourism is ‘travel with

region’. (Connell J., 2011)

the aim of improving one’s health’ (Milica Z. Bookman, 2007), (Heung K. D., 2010) note that, ‘Medical tourism refers to a vacation that involves traveling across international borders to obtain a

India is one of the of the countries that have purposefully set out to be a dominant medical tourism

broad range of medical services. It usually includes leisure, fun and relaxation activities, as well as,

destination. ‘India is capitalizing on its low costs and highly trained doctors to appeal to these medi-

wellness and health-care service’ Although some definitions will concur that medical tourism entails

cal tourists’. (Caballero-Danell, 2007) ‘The outcome of this policy show that in 2004 India had 1,8

medical treatment via travel, there is no consensus over the types of treatments that are involved.

mil-lion inbound medical tourists, making the industries contribution to the economy an estimated

((TRAM), 2006) However, it is clear that medical tourism is suitable for elective procedures rather

333 million. The growth of medical tourism is a growing phenomenon in other south Asian countries

than emergency situations; some of the more common treatment for which patients travel abroad

such as Singapore and Thailand where medical tourism is used to boost the arrivals at their beach

are: cosmetic surgery, dentistry, cardiology and cardiac surgery and reproductive system treatments.

resorts. Other significant medical tourism destinations include Singapore, Malaysia and Thailand’.

(Michael D. Horowitz, 2007) ‘Medical tourism is a recent example of niche tourism, with the rapid

(Connell, 2006) ‘Thailand became known as a destination for medical tourism as early as the 1970s,

rise of international travel in search for cosmetic surgery and solutions to various medical conditions,

because it specialised in sex change operations and later moved into cosmetic surgery. Malaysia

benefiting health care providers, local economies and the tourism industry. While medical tourism may

became involved after 1998 in the wake of the Asian economic crisis and the need for economic

be a new niche in the industry, tourism has always been associated with improved health and well-

diversification. Singapore has belatedly sought to compete with Malaysia and Thailand, deliberately

being, perhaps more usually perceived as occurring through entertainment, rest and relaxation rather

set rates just below those in Thailand and even set up a stand at the airport with fliers ,information and

than by substantial bodily changes. Indeed travelling for improved health is the most durable niche in

advice for transit passengers.’ (Connell, 2006)

the history of tourism. A long history of spa tourism have included phenomena ranging from naturism to meditation and detoxification. In some respects medical tourism has involved from all of these and

As a result of globalization and international communication, medical tourism has become an

taken on its own diversity, prompting’ (Milica Z. Bookman, 2007) to come up with subcategories as

increasingly popular health care alternative. As the patient selection of overseas medical care

pregnancy tourism, toothache tourism and detox tourism. There are many other. When and where the

service is expected to drastically increase over the next decade, the representation of such services

‘medical tourism’ itself originated is unknown.

is vitally important to potential clients. The rise of high quality medical care in developing countries.

In the 21st century growth has been exceptional. Medical tourism was almost unheard at the end

The reasons for medical tourism growth varies. First of all it can be that the treatment at home

of the 20th century and ignored by the media. The number of news items in the global English

was disappointed; lack of access to health care at reasonable costs, in reasonable time or in a


75

sympathetic context. Second of all that the insurance is inadequate or income to pay for local health

(Forgione, 2007) developed a two stage model that indicates the factors that influence patients’

care. The greater mobility and perhaps, above all, a growing demand for cosmetic surgery that

decision to seek health care services abroad. Their model suggest that there is no dominant factor that

ties many other factors together. (Connell J., 2011) ‘Medical tourism has also emerged by a greater

effects such a decision; all factors equally at play. In the first stage of the model, the factors involved

willingness to accept alternative practices and procedures, and experience different cultures and

in choosing a destination are identified. ‘Then in the second stage those involved in choosing a health

places, even though most medical tourism is centred on ‘formal’ biomedical procedures. It has,

care facility and are evaluated. They argued that country-specific characteristics, such as economic

however followed various social and economic changes encouraging a more holistic approach to

conditions, political climate and policies influence the choice of destination; whereas such factors as

health care where health-seeking has become more likely to reflect the views of patients in terms

costs, quality of care and physician training have an impact on the choice of health care facilities’.

of their own values, beliefs and philosophical orientations towards health and life, rather than

According to their two stage model, medical tourist first select a destination and then consider the

those of the ‘medical establishment”. ‘For some of this has meant being more involved in such

medical tourism facilities or infrastructure in that destination.

social determinants of health as community, belonging and hope; for others it has meant greater individualism. Ironically therefore greater support of complementary and alternative medicine has

(Caballero-Danell, 2007) proposed a model that identifies and categorizes three distribution channels

grown alongside the rise of cosmetic surgery, a function of an ‘obsession with self that is reaching an

that link consumers to destinations: operators; representatives within the target consumer markets,

all-time high thanks to new media, technology and consumer oriented services”. (Puczko, 2009)

which are also referred to as intermediaries; and word of mouth. Based on (Zeithaml, 2003)

‘Cosmetic surgery tends to dominate most of the literature, but there is more on medical tourism. In

argument that traditional service providers such as doctors in a limited distribution area distribute their

many developed countries, notably the USA, health care has become increasingly expensive, often

services directly to consumers, a direct arrow is used to represent consumers contact with a destination

beyond the reach of some’. Even straight forward procedures that are not technically challenging,

without the need for intermediaries.

such as dentistry and orthodontics, have become extremely expensive. As people live longer the demand for health care increases and a greater pressure is placed on fewer health workers. (Connell

Advances in medical tourism within a country rely on cooperation and team work among various

J., 2011), so that both costs and delays in care increase, creating interest in alternative sources of

stakeholders. (Jung, 2012) The stakeholders of a company are the individuals or groups that own an

treatment. ‘The structure of health insurance has made some distant sources increasingly feasible,

interest, claim, or stake in the company, its actions and its performance. (Kotler, 2010)

while continued deregulation of the aviation industry and reduced airfares have enabled more ready access to overseas providers’. ‘Yet, at the same time, for all its economic lure, even the idea

For a medical tourism destination to survive prosper in the context of intensely competitive international

of seeking medical treatment in distant places in challenging circumstances, perhaps the idea of

market situations, benefits should be shared consistently among diverse stakeholders. When conflicts

being away from family and friends and local culture familiar care, seems the antithesis of societal

of interests arise among stakeholders, the effectiveness of their collaboration is demised.

norms. Such norms and values, uncertainty and loyalty to national systems have slowed the growth

The aim was to consider each aspect of the medical tourism industry in proposed integrated model,

of medical tourism.’ (Connell J., 2011) For example, in most cases, national health services and

which is general enough to and could accommodate different types of medical tourists.

medical insurance companies are reluctant to compensate citizens/ clients for medical procedures performed abroad. The patient have to pay the procedure out of their own pocket. It can account for

The term “demand” in the model refers to the factors that affect tourists’ decisions in terms of

considerable degree reluctant, despite costs savings.

destination and their medical options. This demand factors represent the expectations of a medical tourist based on his or her specific needs, which drive the tourism decision. (Heung K. D., 2010) The

Medical tourists, other than diaspora tourists, sometimes travel in opposition with advice from their

supply side of the model encompasses all of the efforts, facilities and services offered by the medical

own practitioners and at least initially through anonymous websites. They have this rather than

tourism host destination. Several basic factors represent the supply side of medical tourism as a whole.

personal contact, although word of mouth has a crucial role. Promoting and marketing medical tourism

Factors on the demand and supply side of the model interacted with one and another, either directly

is a considerable challenge. Lack of face-to-face contact in promotion is unusual, but has parallels in

or indirectly the choices that a potential medical tourist makes. The mean feature of this model is that

other forms of niche tourism. Virtually no standard travel agencies market medical tourism. (Connell J.,

the needs of this potential tourist play a vital role during the selection process and the significance of

2011) The single and the most crucial challenge that medical tourism faces is the need to convince

each factor caries accordingly. This interaction between the supply of and demand for medical tourism

people and the ‘after care service’.

is symbolized by the tow-sided arrows in the model. (Heung K. D., 2010)

76


To conclude; As a result of globalization and international communication, medical tourism has

directly to facilitators will be then superfluous. Patients can simply go to a portal (e.g. Booking.com) to

become an increasingly popular health care alternative. As the patient selection of overseas medical

look for the treatment they want.

care service is expected to drastically increase over the next decade, the representation of such services is vitally important to potential clients. While medical tourism is generally perceived as the

So what are you waiting for, become an intermediary and do, start or expand your business in the

movement of patients from relatively wealthy developed countries to developing countries such as

medical world !

Thailand and India. The Dutch tourism industry can make use of this. Off course, there is no division between public and private hospitals in the Netherlands itself. ‘Instead, the division is made between general, academic and categorical hospitals.’ (Hospitalscout, 2012) ‘Despite Dutch citizens all being covered by one compulsory level of basic insurance, many seek treatment in neighbouring countries, as waiting times, and sometimes costs, are lower. Thanks to this growing market of medical tourism, the Netherlands boasts an increased number of medical tourism facilitators and specialists who are seeking entrepreneurial opportunities by performing treatment in countries such as Germany’. (Hospitalscout, 2012) Besides, there are some facilitators that work within the Netherlands, such as ‘medical travel service’ who provide services to Dutch patients wishing to go to Turkey and ‘treat & travel’. Virtually no standard travel agencies market medical tourism. Here the opportunity arise. As we have a lot of travel agencies they can combine and cooperate with the foreign facilitators. To combine the holiday they offering with a special treatment abroad. By this you could think about medical tourism which includes different services and procedures from elective and wellness till complex and specialized surgeries. The three main types are non-cosmetic surgery, dental surgery and plastic surgery. The most popular is the plastic surgery. My recommendation for the existing travel agencies is to focus on, not only accommodation facilitators abroad, but also to advice customers who are wishing to have a treatment abroad. By this focus more on Asia rather then other destinations in Europe and try to cooperate with these facilitators. The most important thing in this is to convince the client as was mentioned earlier. As the well-known travel agencies already built a name it is more easy for them to convince. In this, I think there are a lot of opportunities, which can be expand for the Dutch target market. And I would advise the current travel agencies to expand their offer. In this you will not have only the sun-holidays, winter-holidays, last minutes etc., but also a section which include travel and treatment, with some sub headings regarding medical treatments abroad. As you are not a doctor or have a travel agency you can still make money. By this, think of the fact that not only about your own country, but the fact that in a lot of countries the treatments are expensive and there are developing countries which can simply offer the same treatment at a much lower price. By this you will be an intermediary, who is in between the patients and the facilitator of a treatment. On a global scale as a Dutch business men or women between countries, where you simply make money as an intermediary, using supply and demand. Making use of e-business and develop a website/portal where they can find the offers of the facilitators, by choosing the country first. Which will be confirmed by the theory, that people first make a choice in destination. The aspect of looking


77

78


Roxy la Soe

Making better use of spiritual tourism in today’s wellness arrangements

In order to advice today’s branch of wellness, all aspects of wellness should be integrated; body,

The spiritual dimension in this concept cannot be ignored either, Cochrane described it as “a kind

mind as well as spirit. In the last decades, health awareness has increased significantly throughout

of finding yourself in an age of mega stress”. This is a good way to describe the importance of the

the world. Mainly because of a growing ability of technological devices to share information like the

spiritual dimension.

internet and media and health initiatives from governments. Not only health awareness has become more important, but wellness in general.

Effect of religion on health

As the modern life of today gets faster, and the Western population becomes more urbanized and ‘cash rich but time poor’, it becomes clear that other things like spirituality and community are lacking.

Spirituality and/or religion is something everyone has a opinion about. Different researchers have

People are more connected than ever, because contacts are just a mouse click away on Facebook,

investigated the effect of religion on health and some say it has benefits, others say it is harmful

but at the same time people are more isolated than ever because they just don’t have time anymore.

and a last group states it is irrelevant. (George, Larsons, Koeing, & McCullough, 2000) But why is

However, in order to be healthy or to reach the stage of “wellness”, one should not only focus on

religion related to health? George et al have three possible answers to this question. The first possible

the physical body, but the mind and spirit’s health also play an important role. In this business article

answer for religion being related to health are the effects on behavior. Several religions give specific

recommendations will be given how to integrate spirituality of Islamic background in the wellness

guidelines as to what is preferred or prohibited or what is good or bad for you. Alchohol, drugs,

sector that now merely focusses on relaxation. The world is becoming more and more a multicultural

violence for instance are prohibited and sexual relations have specific rules under which no contact

society due to globalization, and Muslims in general do not yet have a lot of opportunities to get back

before marriage etc.. Other religions or spiritual beliefs encourage health being part of the body and

to the roots through arrangements which combine body mind and spirit. This provides the tourist a

in order to get the best of yourself in both spiritual as material ways you should have a healthy body.

meaningful experience like it is seen in India with the focus on Buddhism meditation and people from

(George, Larsons, Koeing, & McCullough, 2000) state that persons who report high levels of religious

all over the world travel for such experiences.

involvement also engage in fewer risky health behaviors than their nonreligious persons, regardless of denomination (Kark, Shemi, & Friedlander, 1996). Thus, health behaviors is one of the factors in which religion can benefit health.

Wellness

A second possible answer on how religion affects health can be social support. Humans are very Wellness is a concept which includes all factors of body mind and spirit combined. (Mueller &

much influenced by social support and this can be seen as a factor which protects health and a faster

Kaufmann, 2001) however provide an expansive definition of “wellness” namely: “a state of health

recovery from illness as well. Think about a mother who is much stronger when her child is in danger.

featuring the harmony of the body, mind and spirit, with self-responsibility, physical fitness/beauty

Religion makes people belong to a group and it stimulates social bonds with other members of the

care, healthy nutrition/diet, relaxation/need for de-stressing/meditation, mental activity/education

religion. A short of family besides home. A third explanation for the benefits on health is the feeling of

and environmental sensitivity/social contacts as fundamental elements”. (Cochrane, 2008) also states

belonging and knowing their goal and purpose in life. This helps people cope with pain and other

that the emphasis on mind body and spirit is still the best way to express the complex concept of

factors in life that are hard.

wellness. Without a healthy mind, the body and spirit cannot be healthy and the other way around.


79

Changing demand in tourism

surprised and find themselves in places they would not have chosen to look initially. Tour operators still focus a lot on holidays meant for relaxation or activities, but when someone is looking for a holiday

Tourists are always looking for an escape when they are visiting a destination, but this was focused

with this sense of meaning, they are often forced to already make choices in a specific direction.

on external factors rather than internal factors. Nowadays the holistic sector of tourism is growing,

They can either choose to go to Asia with mostly meditational activities and holistic traditional health

meaning that more and more people are looking for that “internal escape” and focus more on the self

approaches or make a pilgrimage which means the customer would have to choose for a religion

rather than the other, and “existential” rather than “objective” authenticity (Wang, 1999). This escape

already that might not mean anything to them, leading to a useless trip. People do not have money or

is a different kind of escape. Not to get away, but actually to find oneself. (Smith & Kelly, 2006) back

time to simply go and look for it all, and many of them will just stay in the position they are in already,

this growth in the holistic sector up, and state that numerous factors have precipitated this growth, not

just wondering about life from time to time. The tourism industry could make much better use of this

least the apparent anomie of postmodern society.

trend now that more and more people are looking for meaning in life. Even though it might not seem this way, considering the fact that the society is now more than ever scientifically based and people

Long-time travel industry observer and journalist Mr. Imtiaz Muqbil also said that the tourism industry

are busier than ever, but the number of the biggest religions are still raising.

is moving from old tourism “the three S’s - Sun Sand and Sex” to a new form of the three S’s in the industry which is evolving today “Serenity, Sustainability and Spirituality”. Looking at the fact that tourism is the largest service industry employing 260 million people, responsible for 9% or the worlds

Religion in medical care

GDP and now having passed the 1 billion mark in arrivals each year (Bowler, 2013) this would mean that if this shirt is really happening, some serious impacts on tourism would arise. This shift of

Now that it has become clear that people are not only more interested in their health and wellness

the S’s can offer possibilities in all kinds of ways. Knowing this, the tourism sector can prepare and

which consist of the numerous factors including spirituality, they are also able to grow older because

respond to the demand of the tourists and gain profits and economic growth as they already do or

of the new technological developments. Today the society is focused on technology which has led

try to. Furthermore, it also benefits the tourist their selves, working on the self. Bowler points out that

to this ability to prolong life, however, it also led to a society which is focusing on curing people

individuals can increase their own spiritual development, have more respect for other cultures, more

instead of preventing them from getting ill. (Puchalski, 2001) said that this is changing now, because

appreciation for life making these spiritual trips. It adds some kind of value to life compared to a trip to

physicians recognize that spirituality was often linked with health care until modern times. “Spiritual or

Lloret da Mar for a week of intoxication in this time of “materialism and endless consumption”.

compassionate care involves serving the whole person—the physical, emotional, social, and spiritual.” Rachel Naomi Remen, MD, who developed Commonweal retreats for people diagnosed with cancer,

But how does one “find” himself if he does not know where to look? It is clear now that people

described it well: Helping, fixing, and serving represent three different ways of seeing life. When

nowadays might feel fed up with the kind of holiday from which they would need another holiday to

you help, you see life as weak. When you fix, you see life as broken. When you serve, you see life

recover and would rather have a holiday that leaves them feeling better than they did at the start of

as whole. Fixing and helping may be the work of the ego, and service the work of the soul (Remen,

the week. But in this multicultural society, there are so much different philosophies espoused, so much

1997). If the tourism sector is able to get people to work on their own health prevention, it would save

so that it will cost people too much time looking for all of it which can discourage people to go on

governments and hospitals a lot of money. Hospitals can also make use of treating people seeing life

a spiritual holiday. In this time of “no free time, and much money” as mentioned people rather focus

as a whole and attract medical tourist as well as spiritual tourists.

on their busy life when things get complicated. However, all together in today’s society, each person is sooner or later looking for meaning in his life. Eventually, everyone will have his last breath and there is a deep desire to experience meaning in life and receive a sense of security that their lives

Wellness tourism

actually meant something. This assurance can be filled differently by every individual and that is what is the hard part in this touristic development. It might even be a good idea to create an arrangement

Wellness tourism is travel for the purpose of promoting health and well-being through physical,

for tourists with different kinds of religions, offering 1 religion or spiritual experience per day. In this

psychological, or spiritual activities (Dimon, 2013). Wellness tourism and medical tourism are often

way the spiritual direction stays open and there are impressions from all sorts of religions. People

related, because health is one of the motives for the traveler. Wellness is more prevention of getting ill,

can create more understanding for each other in this way, but more importantly, they might even be

while medical tourists are often already diagnosed with a disease or a condition. Typical programs

80


emphasize improvement of lifestyle, prevention, or health screening, but now that spiritual tourism

to keep the body healthy is fasting. This operation is highly recommended as this is also a form of

is raising, the wellness tourism sector also focusses on this aspect. People from all places travel to

worship. Further wisdom behind this is that at the time when the moon is full, the arteries expand. As

destinations like India with the purpose to sanctify their souls and go back rejuvenated with a new

it is known that in the time of the full moon the water is attracted and tide arises, not only the water in

spiritual purpose in life. More and more people are able to travel easier because of the technology

the sea gets affected, but also in the human body, which is made 70% out of water. As a result, the

which makes travel easier and cheaper. This technology in both medical care as well as the ability for

blood flows better. Many people are having trouble sleeping during full moon, and the police have

people to gather information led to the increased health awareness and at the same time more people

recorded more violence and accidents than usual on the days of full moon (DeOndernemer, 2007).

are looking for meaningful holidays.

A doctor, Shahid Athar, wrote the following: “Fasting has several physical advantages, including lower blood sugar and lowering cholesterol and blood pressure.” In 1994, there was an international

People are more concerned about their health, and spirituality is clearly a part of health. It is not a

congress held about “Health and Ramadan” on the occasion of which 50 studies from both Muslim

good statement to say though, that all kinds of spiritually have the same influence on health. Therefore

and non-Muslim scholars, were submitted. They had in-depth research into the medical effects of

the effect of religion on health is still questionable, other that it has or might have some general health

fasting. Almost all researchers perceived improvement on the condition of the patients, while adverse

effects as explained earlier. All religions have their own way of health protection and nowadays Asia

effects were not detected in any case. Nowadays fasting is seen as a healthy way to clean the body

is visited a lot for its traditional Chinese medicine and several types of massages and herb treatments.

in a lot of diets as well. Furthermore, the researchers noted that fasting triggered peace and tranquility in the fasting person. Hostilities towards others reduced and the crime rate decreased to a minimum (Azizi & Siahkolah, 2003). In Islam health is seen as a major grace of God. Therefore, a person who

Focus on Islam

has been favored with health has to pay attention to it, to preserve and protect it to whatever opposes it. Thus, a Muslim has to protect himself against getting ill.

Looking at religion, Islam is the world’s fastest-growing religion by number of conversions each year according to the Guinness Book of World Records. (Guinness World Records, 2003) Interesting to see is that there are limited offerings concerning wellness with regard to this religion. Most offered

More benefits.

programs that really include mind, body and spirit come from the Buddhist origin. Since people are willing to travel across the world for this kind of offering, the tourism sector misses out on the

In order to attract this growing number of Muslims, but also for the spiritual tourist in general that

opportunity to apply this to the fastest growing religion in the world. Of course, there are some

want to make use of the health benefits of this belief, it is necessary to make sure the rules are being

hamams which you can find, but looking at their websites they merely focus on the steam baths or

followed in a company; meaning man and woman could not be in the same area nor be fully naked

other kinds of treatment and do not attract any people looking for more than relaxation. If tourism

which is seen in most wellness retreats nowadays.

is indeed shifting to the need for spirituality, this religion could also make use of their look on health

Taking all points discussed into consideration, it is necessary for the touristic sector to respond to the

and even do good deeds helping others with it. As explained, almost all religions include health

growing demand of spiritual holidays as well as the growing demand for wellness. Combining both

somehow. In Islam, health is of great importance because Muslims believe that they will be questioned

the growth in Muslims and the growth in demand in tourism, there are opportunities which have not

on the day of recompense about how they have used their body. There are a lot of specific guidelines

been used by the sector yet. Adapting the offering of wellness in the way the Asia already has done

towards this, such as the recommendation of leaving the stomach empty for one third, filling one third

by offering a total package of body mind and spirit in order to design the experience that today’s

of it with food and the other third with drinks. Physical movement is also recommended and this all in

tourists are looking for. Just relaxation will not guarantee visitors in the long run, and other health

order to maintain health. There are very specific ways in order to maintain health. It is a way of life

institutions might even play a role in this because it prevents people from getting ill. Besides this

which says that health depends on good management in food and drinks, clothing and housing, air,

experience, it could also be promoted as a way to prepare Muslims for their Hajj (pilgrimage) and to

sleep and wakefulness, exercise and rest, sexual relations, lining and retention. If all this is done in a

be mentally and physically ready for this. What manager does not want people traveling all over the

balanced and appropriate manner consistent with the body, the country, the age and habit, the body

world to visit your company and at the same time offer some benefit to society?

is more able to stay healthy until the end of life. This is all in connection with the spiritual part, being able to pray and perform duties in life in the best possible way. Another highly recommended way


81

82


Tourism

84


Faar Madjdian

Duurzaam Toerisme: De Toekomst?

Introductie

Tourism Organization (UWTO) en luidt: “Development which meets the needs of present tourists and hosts while protecting and enhancing opportunities for the future. It is envisaged as leading to

De toeristische sector is wereldwijd één van de grootste bedrijfstakken geworden. Als we naar de

management of all resources in such a way that economic, social and aesthetic needs can be fulfilled

voorspellingen en cijfers van de United World Tourism Organization (UNWTO) kijken, groeit het

while maintaining cultural integrity, essential ecological processes, and biological diversity and life

aantal toeristen nog steeds en zal dit de komende jaren ook niet veranderen. De UNWTO voorspelt

support systems.” Een samenvatting van deze definitie in het Nederlands: ”Duurzaam toerisme is

dat in 2020, ondanks de financiële crisis, het aantal toeristen zal stijgen naar 1.6 miljard. Dit is een

toerisme in harmonie met natuur en milieu en de lokale bevolking op de bestemming. Zo kunnen

opmerkelijk verschil met bijvoorbeeld het aantal toeristen in 2008, dit aantal lag namelijk rond de

zij de vruchten plukken van het toerisme in plaats van het slachtoffer te worden van de negatieve

922 miljoen. Bovendien stelt het toerisme wereldwijd 238 miljoen mensen te werk (UNWTO, 2011).

gevolgen. Het is een misverstand dat alleen kleinschalig toerisme duurzaam kan zijn. Duurzaam

In de afgelopen jaren zijn er veel ontwikkelingen en veranderingen op het gebied van ondernemen

toerisme is toepasbaar op alle soorten vakanties, van massatoerisme tot cultuurtoerisme” (Stichting Fair

in de toeristische branche te zien. Waar veel over gesproken en geschreven wordt is het duurzaam

Tourism, 2012).

ondernemen. Duurzaam toerisme is een bekend fenomeen geworden, maar wat is nou eigenlijk het belang van duurzaam ondernemen in een toeristisch bedrijf en hoe is duurzaam toerisme toe te

Duurzaam ondernemen, ook wel ‘groen’ ondernemen genoemd, omvat in het algemeen, en zo ook

passen binnen de toeristische branche? Het is belangrijk om als manager en/of ondernemer van

binnen de toerisme branche, tevens de 3 P’s. Deze zijn: People, Planet en Profit, ofwel mensen, natuur

een toeristisch bedrijf of organisatie op de hoogte te zijn en te blijven van innovaties en trends op dit

& milieu en welvaart & economie. Ook het bekende Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

gebied, omdat de toeristische markt zich voortdurend blijft ontwikkelen en concurrentie gevaarlijk blijft

houdt zich voornamelijk met deze 3 P’s bezig. Wil een bedrijf duurzaam of MVO ondernemen, dan

(G. Keijzers et al., 2002).

zal er tussen deze drie P’s een balans moeten zijn (Fisk, 2010).

In dit artikel wordt aller eerst gekeken naar de betekenis van duurzaam toerisme en de algemene geschiedenis van grote ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid wereldwijd. Daarna wordt gekeken naar de redenen waarom duurzaamheid geïmplementeerd wordt en hoe duurzaamheid

Geschiedenis Duurzame Ontwikkelingen

geïmplementeerd kan worden in de toeristische branche. Tot slot worden de belangrijkste punten nog “ It is now clear that we face a deepening global climate crisis that requires us to act boldly, quickly,

eens opgesomd in de conclusie.

and wisely.” – Al Gore, An Inconvenient Truth

Duurzaam Toerisme

Alhoewel men vaak denkt dat duurzaam ondernemen iets van de laatste tijd is, bestaat het al langer. Het begrip heeft in de loop der jaren alleen een bekendere plek gekregen binnen de

“ No matter what people tell you, words and ideas can change the world.” - Robin Williams

professionele bedrijfsvoering. In 1972 verscheen er een boek, geschreven door een groep Europese wetenschappers die zichzelf de Club van Rome noemde, waarin hun zorgen stonden over de

Er is tot nog toe geen algemene definitie van duurzaam toerisme. In grote lijnen is duurzaam toerisme

toekomst wat betreft de klimaatsverandering. Het rapport kreeg de naam “De grenzen van de Groei”

een vorm van toerisme, welke niet schadelijk is voor bevolking, natuur en milieu. Dit alles met oog

en hierin stond het verband tussen de destijdse economische groei en de gevolgen hiervan voor

op de toekomst. De meest gehanteerde definitie van Duurzaam Toerisme is die van de United World

het milieu. Het rapport beschreef het zorgwekkende gebruik van grondstof- en voedselgebruik en


85

de bijbehorende consequenties voor de jaren na 1972. Het boek geeft een waarschuwing over

zal nemen in de komende twee jaar. Hieruit blijkt dat men zich steeds meer openstelt voor duurzame

het uitputten van natuurlijk bronnen en dat een drastische verandering nodig is, welke op lange

aspecten (Dossier Duurzaam, 2011).

termijn tekorten aanvult en uiteindelijk voordelen oplevert (D. Meadows, 2004). Na het jaar 1972 werd er weinig gehoord en geschreven op het gebied van wereldwijde aandacht voor duurzame

Uit onderzoek Travel Essence, een kleinere reisorganisatie, blijkt dat hoger opgeleide Nederlandse

ontwikkelingen. Pas in 2002 werd de visie over duurzaam ondernemen uitgebreid en vernieuwd door

reizigers in toenemende mate bewust zijn van de gevolgen op de natuur en op de lokale

Braungart en Mc Donnough. Zij schreven het boek Cradle to Cradle waarin voornamelijk stond hoe

samenleving. Ook blijkt dat de meerderheid van de respondenten van mening is dat toerisme niet

wij, als consumenten, minder konden verbruiken, bijvoorbeeld het verlagen van brandstofverbruik.

alleen voordelen, maar ook nadelen met zich meebrengt. Daarnaast beslist de hoger opgeleide

Ook beschreven de twee auteurs twee kringlopen die vooral bedoeld waren voor bedrijven die zich

reiziger steeds milieubewuster met betrekking tot het boeken van een reis. In 2011 kiest 81% van de

richtten op productontwikkeling: de biologische kringloop en de technische kringloop. De biologische

ondervraagden naar eigen zegge milieubewust, dit is 10% meer dan in 2005. Ook interesseert men

kringloop hield in dat er materialen moesten worden gebruikt die biologisch afbreekbaar of eetbaar

zich steeds meer in kleinschalige en unieke accommodaties waarbij contact met de lokale bevolking

waren en de technologische kringloop hield in dat ervoor gezorgd moest worden dat de materialen

centraal staat (72% in 2011 versus 65% in 2005) (Kennisplein Vrije Tijd, 2012).

opnieuw gebruikt moesten konden worden (Braungart & Mcdonough, 2008). In 2006 regisseerde en schreef voormalig vice president van Amerika Al Gore een film en een boek over Global Warming:

Naast het feit dat Duurzaam Ondernemen positieve effecten heeft op de natuur, het milieu en het feit

The Inconvenient Truth. Vooral de film heeft wereldwijd de aandacht van de kijkers getrokken door zijn

dat men steeds bewuster wordt van de manier waarop er gereisd wordt en de interesse in duurzaam

vriendelijk doch dringende manier hoe hij men adviseerde wat aan de klimaatverandering te doen

reizen toeneemt, biedt het ook verschillende positieve consequenties binnen het bedrijf of de

(Gore, 2007).

organisatie. Bij veel bedrijven komt het duurzaam ondernemen terug in hun beleid, zonder dat ze dit merken. De volgende vijf punten zijn belangrijk voor bedrijven en zijn tevens standpunten die passen

Waarom Duurzaam Ondernemen in de toeristische branche?

bij het idee van duurzaam ondernemen: – Het vergroten van lange termijn overlevingskansen

“The world won’t get no better, if we just let it be” – John Legend

Wil een bedrijf lang blijven bestaan en rendabel blijven, dan zal het bedrijf duurzaam moeten ondernemen

Wat in de introductie ook al beschreven stond is dat toerisme een van de grootste sectoren

– Het beschermen van eigen imago

wereldwijd is. Het creëert banen en houdt de economie van het desbetreffende land draaiende.

Doordat het toerisme hard groeit, er steeds meer toeristen zijn en dit hierdoor massale vormen

Wil een bedrijf uitsluiten dat ze verantwoordelijk zijn voor rampen of fouten op ecologisch of sociaal gebied, dan zal het bedrijf duurzaam moeten ondernemen

aanneemt, ontstaan er snel negatieve effecten die moeilijk op te lossen zijn. Vooral op ecologisch

– Het vergroten van concurrentiepositie

gebied, dit wil zeggen de natuur en het milieu, ontstaan er nadelen. Naast de zorgwekkende

klimaatverandering worden er ook problemen met betrekking tot afval waargenomen evenals

Wil een bedrijf voorlopen ten opzichte van bepaalde concurrenten, dan zal men duurzaam moeten ondernemen

waterschaarste, geluidsoverlast, luchtvervuiling, biodiversiteitverlies, uitbuiting van kinderen en dieren

– Respecteer de aandeelhouder

en algehele verpaupering van verschillende (toeristische) gebieden. De lokale bevolking betaalt hier

de prijs voor en zijn de dupe. Door meer Duurzaam Toerisme te realiseren kunnen deze negatieve

Wil een bedrijf aandeelhouders blijven houden en weinig risico lopen op sociaal of ecologische misverstanden, dan zou men een duurzaam moeten ondernemen

gevolgen verminderd worden en zou men op lange termijn nog kunnen genieten van onder andere

– Respecteer de toekomst van de kinderen

toeristische trekpleisters (Stichting Fair Tourism, 2012).

Wil het bedrijf haar kinderen (en de generaties daarna) nog volop laten genieten van de natuur zonder dat deze uitgestorven is, dan zal het bedrijf duurzaam moeten ondernemen (Bukkems, 2010).

Uit onderzoek naar de mate waarin men bekend is op het gebied van duurzaamheid, blijkt dat de aandacht voor duurzame aspecten aanzienlijk gestegen is en zelfs hoger dan voor de crisis. Een

Volgens het Agentschap NL, Ministerie van Economische Zaken, biedt Duurzaam Ondernemen veel

meerderheid van de ondervraagden denkt zelfs dat hun aandacht voor duurzame aspecten verder toe

voordelen. Hieronder worden deze voordelen beschreven:

86


Hoe kan Duurzaam Toerisme toegepast worden in een toeristisch bedrijf of organisatie?

– Directe winst

Door duurzaam te ondernemen bespaart het bedrijf bijvoorbeeld in energie en/of brandstofgebruik en produceert het bedrijf minder afval, dit levert direct bedrijfswinst op.

– Onderscheiden in de markt

“It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent, but the one most responsive

to change” - Charles Darwin

Bedrijven en/of organisaties die duurzaam ondernemen hebben een positief imago en worden gezien als origineler, verantwoorder en innovatiever, en kunnen zich door positieve publiciteit

Duurzaam Toerisme kan in allerlei bedrijven worden geïmplementeerd evenals op allerlei manieren.

onderscheiden van de rest. – Meer afzetkansen

Veelvoorkomende toeristische bedrijven of organisaties waar duurzaamheid geïmplementeerd wordt,

Meer mensen raken bekend met duurzaam ondernemen en zien hier het nut en belang van in.

zijn hotels en (wellness)resorts, maar ook reisorganisaties ‘verduurzamen’ steeds meer (B. Bargeman et

Deze klanten evenals opdrachtgevers, en zelfs de Overheid, hechten steeds meer belang aan

al., 2002).

bedrijven en/of organisaties die duurzaam ondernemen. Hierdoor wordt de afzetkans vergroot.

Er zijn talloze manieren om bedrijven of organisaties te verduurzamen, op kleine en grote schaal. TUI,

– Minder risico

een van de grootste reisorganisaties van de wereld, beschrijft hun strategie om zo duurzaam mogelijk

Indien op maatschappelijk, sociaal of ecologisch niveau een fout wordt gemaakt waarvoor

te organiseren in hun Duurzaam Toerisme Jaarverslag. De organisatie houdt de volgende pijlers aan

het bedrijf/organisatie verantwoordelijk wordt gesteld, dan loopt het bedrijf/organisatie

(TUI, 2012):

imagoschade op en loopt het risico dus uiteindelijk klanten te verliezen en inkomsten mis te lopen. – Productieve medewerkers

• Buy Green Koop duurzaam in!

Doordat het bedrijf/organisatie aandacht geeft aan mens en milieu, ook binnen het bedrijf,

• Fly Green Vlieg- en reis duurzaam!

ontstaat er een beter arbeidsklimaat waardoor medewerkers gemotiveerder zijn en zich meer

• Sell Green Verkoop duurzaam!

betrokken voelen. Hierdoor benutten de medewerkers hun talenten, zijn productiever en melden

• Share Green Deel kennis wat betreft duurzaamheid (met bedrijven maar ook met gasten)!

zich minder ziek.

• Be Green Werk groen en blijf groen! • Be Good Wees trouw aan de visie wat betreft duurzaamheid!

– Aantrekkelijk als werkgever

Tegenwoordig werken werknemers liever voor bedrijven die naast winstcijfers ook oog voor de drie P’s hebben. Daarnaast onderscheiden duurzame ondernemingen zich en trekken hierdoor

Duurzaam toerisme kan volgens het Frans Bureau voor Toerisme onderverdeeld worden in drie

sneller talenten aan (Agentschap Nederland, 2012).

categorieën: Sociaal-cultureel, Natuur en Economie (People, Planet, Profit: daar zijn ze weer!). Binnen deze categorieën kan duurzaam geopereerd worden. Op sociaal-cultureel gebied wordt er rekening

Ondanks de grote voordelen zijn er ook een aantal nadelen voor bedrijven aan Duurzaam

gehouden met de lokale bevolking en hun leefomgeving. Zorg dus dat er rekening wordt gehouden

Ondernemen:

met hun huizen, gebouwen, cultureel erfgoed evenals tradities. Ook taal, cultuur, opleiding en kennis

– Het is een dure investering

zullen gerespecteerd en in zijn waarde gelaten moeten worden. In de categorie natuur kan er ook

Duurzaam ondernemen is vaak een relatief dure investering voor een bedrijf. Na een bepaalde

zeker duurzaam geopereerd worden. Dit wil zeggen: respecteer de natuur en de leefomgeving van

tijd zal het bedrijf haar vruchten plukken van deze investering en uiteindelijk zuiniger zijn.

alle dieren. Laat gasten uitsluitend wandelen op de aangegeven wandelroutes binnen het beschermde

– Klanten/gasten vinden het vaak te duur of hebben geen interesse

natuur gebied, zodat er zo min mogelijk schade wordt aangericht aan het vakantiegebied. Hierdoor

Het is belangrijk te weten dat duurzame producten en/of diensten vaak duurder zijn, omdat ze op

worden de essentiële en ecologische processen, en dus de biodiversiteit niet onnodig verstoord. Ook

een verantwoorde en eerlijke manier zijn geproduceerd of uitgevoerd. Veel mensen hebben hier

kan afval gescheiden en gerecycled worden. Bescherm het natuurlijk erfgoed en de omgeving ook

geen geld voor of geven hier weinig om. Het is dus van belang te weten voor een bedrijf wat de

door te denken aan verduurzaming van de drie V’s. Dit zijn Vervoer, Vermaak en Verblijf. Zo kan er

goede manier is om dit product te verkopen en aan wie. Het is daarom aan te raden mensen te

zo duurzaam mogelijk worden gereisd of vervoerd, zodat er zo min mogelijk CO2 wordt uitgestoten,

informeren met betrekking tot duurzaam ondernemen (Provincie Utrecht, 2009).

bijvoorbeeld door op elektriciteit te rijden in plaats van olie of benzine. Ook activiteiten en andere zaken omtrent het Vermaak van toeristen kunnen duurzaam worden aangeboden. Denk bijvoorbeeld


87

aan een zwembad met zout water in plaats van chloor en het interieur en de producten die verkocht worden op een natuurvriendelijke en eerlijke manier laten maken. Hotels en resorts kunnen er aan denken om zelf energie op te wekken en gebruik te maken van de zon en de wind, door te investeren in bijvoorbeeld zonnepanelen om water op te warmen en windmolens energie te laten opwekken De categorie economie is vooral van toepassing op touroperators, die werken met lange termijn projecten. Investeren in duurzame projecten of systemen leveren op lange termijn veel voordelen op (meer dan die op korte termijn). Niet alleen de organisatie profiteert van economisch voordeel, ook de lokale bevolking, de sociale diensten en andere belangengroepen hebben hier profijt aan. Zo kan de organisatie ook bijdragen aan armoedebestrijding (Frans Bureau voor Toerisme in Nederland, 2011).

Conclusie “If we change our thoughts from ‘it’s too late’ to, ‘there’s still hope’, we might see some change in the world.” - Kellie Elmore Duurzaam Ondernemen in de toeristische branche heeft voor- en nadelen. De nadelen zijn dat het vaak een dure investering is om duurzaam te opereren, daarnaast vinden gasten of klanten dit ook vaak duur en is de vraag of deze groep hier bereid is voor te betalen. De voordelen zijn er echter meer. Uit onderzoek is gebleken dat de afgelopen jaren de interesse van toeristen in duurzame aspecten aanzienlijk is toegenomen. Als een bedrijf duurzaam onderneemt, zijn een aantal voordelen: het boeken van directe winst, onderscheiden in de markt, minder afzet kansen, minder risico, productieve medewerkers en het bedrijf wordt aantrekkelijk als werkgever. Duurzaamheid implementeren in een toeristisch bedrijf is simpel: begin met rekening te houden met mensen, natuur & milieu en welvaart & economie met in het achter hoofd de verduurzaming binnen drie V’s (Vervoer, Vermaak, Verblijf). Kortom, wil een bedrijf of organisatie gaan duurzaam ondernemen, dan zou hier tijd, geld en energie in gestopt moeten worden. Maar door eenmalig te investeren in eerlijke, duurzame en zuinige systemen, diensten en producten, krijgt het bedrijf meer met voordelen dan nadelen te maken. Duurzaam ondernemen is de toekomst!

88


Ilse Blom

Reisbeleving nu en in de toekomst

Tot een aantal jaren terug was de toerist snel tevreden door zich op het strand te vermaken en

5. Alle zintuigen zijn betrokken

daarnaast misschien een excursie te doen. Deze trend is veranderd. 2013 staat in het teken van

6. Contact met mensen

beleving en luxe. De toeristen willen met een voldaan gevoel terugkeren van hun reis, waarvan de

7. Contact met authentieke materialen

beleving het hoogtepunt is geweest. Wat wil de toerist in zijn vakantie? Wat is hierin de taak van de

8. Veranderende perceptie van tijd door concentratie en focus

reisleider? Hoe kan een manager van een touroperator zich het beste onderscheiden ten opzichte van

9. Balans tussen uitdaging en eigen competenties

de concurrent?

10. Element van play of flow

In dit artikel wordt dieper ingegaan op de reisbeleving en de kenmerken, waaraan deze moeten

11. Emotioneel geraakt

voldoen. De taken van de reisleider worden uitgediept. Er wordt verteld wat deze taken zijn op de

12. Geeft zin en betekenis

plaats van bestemming. Welke soorten reisleiders zijn er en hoe kunnen deze beter inspelen op de wensen van de toerist?

Pine & Gilmore delen betekenisvolle belevenissen in vier dimensies. Je hebt een betekenisvolle beleving als alle zintuigen worden geprikkeld en hierbij bepaalde emoties vrijkomen. (T. van Roy, 2011) Hieronder een beschrijving van de dimensies:

Wat is een beleving?

• Amusementsbelevenis: willen voelen. Een voorbeeld hiervan is het pretpark van Wall Disney. In het park wordt er ingespeeld op beelden, geluiden, smaken, geuren en gevoelssensatie.

Beleving is een betekenisvolle ontmoeting op een bepaalde plaats en tijd. (Boswijk, 2007)

• Lerende belevenis: willen leren. Consumenten willen hun kennis en/of vaardigheden vergroten.

Een vraag van een toerist, waar hij en zijn vrouw het beste van de stad konden genieten! Zonder

• Ontsnappingsbelevenis: willen doen. De actief betrokken deelnemer gaat volledig op in zijn

enige twijfel verwees de man de toerist naar Café Florian op het San Marco-plein in Venetië. Het stel zat al snel in de frisse ochtendlucht achter een dampend kopje koffie en gingen beiden helemaal op in de aanblik van de opmerkelijke stad Venetië. Ongeveer een uur later vroeg de toerist om de rekening. Zijn belevenis had €15,- euro per kopje gekost. Maar was de koffie dat ook echt waard? Absoluut, luidde zijn antwoord.

beleving. Dit is een tegenpool van de amusementsbelevenis. • Esthetische beleving: het zijn. Bij de amusementsbelevenis gaat het om het voelen. Bij de lerende dimensie om het leren. Bij ontsnappingdimensie om het doen. Bij een esthetische beleving gaat het alleen maar om het zijn, bijvoorbeeld het bezoeken van een musical. (Provoost, 2011) In het Guest Journey Model worden kenmerken gegeven van een betekenisvolle belevenis.

Hij koopt als het ware de belevenis en hij betaalt om tijd te besteden aan het genieten van deze indrukwekkende gebeurtenis in Venetië. (B. Joseph Phine II, 1999)

Toeristen rijden tijdens een excursie op een kameel. Hierbij worden bijna alle zintuigen geprikkeld:

Om een beleving beter inzichtelijk te maken volgen hier een aantal kenmerken:

zien, horen, ruiken en voelen. Na het kameel rijden wordt er een kopje thee gedronken (proeven) bij de bedoeïenen. Zo komen de toeristen in contact met de lokale bevolking en ervaren hoe deze

Belevingskenmerken

mensen leven.

1. Duidelijk doel of motief

Hier is een belangrijke taak weggelegd voor de reisleider. Deze kan een grote bijdrage leveren aan

2. Uniek proces voor elk individu

de beleving van de toeristen tijdens hun vakantie.

3. Gevoel van controle over de situatie 4. Proces van doen en ondergaan


89

Reisleider

te creëren. Door te luisteren naar de wensen van de toerist kunnen er aanvullende maatwerk excursies aangeboden worden. Bij een verzoek om een boottocht, zorgt de reisleider dat deze gerealiseerd

Volgens IATM ( International Association of Tour Managers ) en EFTGA ( European Federation of Tourist

kan worden. Hierbij wordt een bezoek aan een lokaal badhuis gebracht. Hier is een interactie

Guide Associations ) definiëren reisleiders als “ a tourguide as a person who interprets in an inspiring

mogelijk tussen de toerist en de lokale bevolking.

and entertaining manner, in the language of the visitors choice, the cultural and natural heritage and environment”. (Chang, 2012)

Positieve en negatieve ervaringen

Type reisleiders

De toerist wordt positief en negatief geprikkeld door een betekenisvolle emotie. Deze kan in positieve zin leiden tot vreugde en ontspanning. In negatieve zin kan deze boosheid, angst, verdriet of zelfs

Cohen definieert vier type reisleiders. (Y. Reisinger, 2008)

afschuw teweeg brengen.

De authentieke reisleider (de scout): De taak van deze leider is de bestemming te ontdekken en

Wat de waardering ook is, deze heeft invloed op de herhalingsbereidheid van de reis en de

veilig terug te keren. De leider wordt zo genoemd, omdat deze de route en excursies moet kiezen

bereidheid om de belevenis met anderen te delen.

en uitstippelen. Deze maakt hij toegankelijk voor toeristen. Hij benadrukt bezienswaardigheden die

Door middel van toevoeging van positieve beleving kan er meerwaarde worden gecreëerd. Als

interessant zijn zonder veel uitleg te geven.

een toerist een positieve reiservaring heeft gehad, is de kans groot dat deze wordt doorverteld aan

De animator: De taak van de animator is de sociale functie te vervullen door interactie en te streven

anderen en de reisorganisatie in de toekomst meer boekingen krijgt. Als de toerist een negatieve

naar saamhorigheid in de groep. Door vriendelijk te zijn, te luisteren en te respecteren.

reiservaring heeft beleefd, zal dit ook worden doorverteld. Dit levert een negatief effect op, waardoor

De reisleider: zorgt voor het creëren en het mogelijk maken van interactie tussen de toeristen en de

mensen die het verhaal gehoord hebben mogelijk minder snel een reis zullen boeken bij die

omgeving.

reisorganisatie. Als een toerist bijvoorbeeld is beroofd van zijn paspoort of geld, kan de reisleider

De professional: deze heeft een communicatieve functie en zorgt voor het overbrengen van de juiste

deze persoon zo goed mogelijk helpen door mee te gaan naar het politiebureau en de ambassade

informatie. Hierbij gaat het om uitleggen, vertellen, waar, wanneer, waarom en hoe de toeristen zich

om een nieuw paspoort en vervangende betaalmiddelen te regelen. Door de positieve rol van de

moeten gedragen.

reisleider kan een negatieve ervaring minder negatief gemaakt worden. Zo zal de steun en hulp van de reisleider positief beoordeeld worden. Door de rol van de sociale media, zoals Facebook en Twitter, zullen mensen veel sneller hun positieve-

Taken van een reisleider

of negatieve ervaringen delen met anderen.

Het werk van een reisleider kan van grote invloed zijn op de vakantie of reis van de toerist. De reisleider is samen met de lokale agent verantwoordelijk voor de volgende punten:

Internet

– in en uitchecken van de deelnemers in de accommodaties – hulp en ondersteuning bieden bij calamiteiten

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek boekt meer dan de helft van de Nederlanders hun

– samenwerken met de lokale agenten, gidsen en chauffeurs

reizen en vakanties via internet. (Statistiek, 2012)

– zorg dragen voor de begeleiding van de deelnemers tijdens de verplaatsing

Doordat internet een belangrijke rol speelt om reiservaringen te delen, kan de reisorganisatie hier

– zorgen dat de reis volgens het programma verloopt

goed op inspelen.

– verantwoordelijk begeleiden van de deelnemers tijdens excursies die bij het programma behoren Door reiservaringen van anderen te lezen, kan de reisorganisatie zichzelf verbeteren en nieuwe De reisleider kan een lokale gids inhuren om meer informatie te geven over omgeving en cultuur. Zo

plekken en/of belevingen opzoeken. Deze kunnen mogelijk ook voor de eigen reisorganisatie

draagt de organisatie ook bij aan de ontwikkeling van het land door banen voor de lokale bevolking

gebruikt worden. Hierdoor krijgt de toerist een nog betere beleving van het land en de omgeving.

90


Conclusie en aanbevelingen Op dit moment leven wij in een overvloed economie. Het is steeds moeilijker om je als toeristisch bedrijf te onderscheiden van de concurrent. Alle zintuigen moeten op een aantrekkelijke manier worden aangesproken, om zo de concurrent voor te zijn. De consument/toerist moet een totaalbeleving ervaren. (T. van Roy, 2011). Als manager of ondernemer van een toeristisch bedrijf is het belangrijk om mee te gaan met de huidige trends en ontwikkelingen. Meer inspelen op de behoefte van de klant waar nodig. Reisorganisaties die belevenissen bieden, kunnen over het algemeen een hogere prijs vragen dan hun concurrent. Dit komt omdat de consument de waarde van belevenissen belangrijk vindt. (B. Joseph Phine II, 1999) Verder willen toeristen een reis maken die hun op het lijf is geschreven, dit kan gedaan worden door persoonlijke aandacht en maatwerk. Dit zal ook in de toekomst een belangrijke rol blijven spelen in de toeristenbranche. Gaat u als lezer ook mee met deze huidige trend? Vijf jaar geleden ging u vast ook tijdens uw vakantie in Frankrijk een kasteel bezoeken? Wat zou u nu doen als u in Frankrijk bent? Alleen een kasteel bezoeken of meer?


91

Kaily du Pré

Duurzaam toerisme is de oplossing voor de reiswereld

Iedereen heeft wel eens te maken gehad met toerisme, dat kan bijvoorbeeld in eigen land zijn

negatieve factoren naar voren komen van duurzaam toerisme en zullen deze gedetailleerd besproken

geweest, maar ook tijdens een zonvakantie naar Spanje heb je te maken met toerisme. De laatste

worden. Vervolgens wordt dit fenomeen gekoppeld aan de stakeholders die zich in de toeristische

jaren zijn er door technische ontwikkelingen een groot aantal mogelijkheden bijgekomen wat

sector bevinden, denk hierbij aan de hotels en reisorganisaties. In dit artikel zal het onderwerp

betreft reizen, zo kan men via een paar klikken een reis boeken via de computer. Deze technische

vervolgens ook gekoppeld worden aan interne organisaties en het management van hotels, hoe

ontwikkelingen zijn natuurlijk een uitkomst voor de reisbranche, maar er zit ook een schaduwzijde

zij hier beter op in kunnen spelen en het binnen de branche kunnen toepassen. Tenslotte zal er een

aan. De laatste jaren is er in veel landen massatoerisme ontstaan waardoor er vaak onbewust te werk

conclusie worden gegeven waarom het wel of niet belangrijk is om duurzaam toerisme toe te passen.

wordt gegaan in de toeristische sector met name in de hotels. Denk hierbij aan de all-inclusive hotels

Met behulp van dit artikel is het de bedoeling om mensen bewust te maken met duurzaamheid

die een groot aanbod hebben in voedsel tijdens een avond buffet. Deze maaltijden worden aan de

waardoor er in de toekomst meer duurzaam gericht te werk zal gaan in toerisme.

lopende band bijgevuld en zijn dus makkelijk te bereiden. In deze hotels is vaak terug te zien dat het overschot aan voedsel gewoonweg wordt weggegooid, wat natuurlijk eeuwig zonde is. Naast dit fenomeen wordt in de toeristische gebieden vaak een Macdonalds fastfood restaurant gevestigd en is

Het ontstaan van de term ‘duurzaam toerisme’

er de opkomst van vele bekende frisdranken, zoals Coca Cola en Fanta, deze kunnen weer leiden tot tandbederf en obesitas onder zowel de lokale bevolking als de toeristen. (Janusz, 2013)

Duurzaamheid is een fenomeen wat sinds een aantal jaar steeds meer in opkomst is. Duurzaamheid kent een aantal verschillende basisprincipes die later zullen worden besproken. Iedereen heeft

Zodra mensen nog wel via het reisbureau een reis gaan boeken, wordt er nog nauwelijks gekeken

tegenwoordig wel al gehoord van duurzame energie en alles wat daarmee te maken heeft. In dit

naar de duurzaamheid van zo’n reis. Mensen worden tegenwoordig juist getriggerd door de mooie

artikel wordt duurzaamheid gekoppeld aan toerisme, namelijk duurzaam toerisme, maar wat is dat

omgeving, het lekkere eten, drinken en de vrijheid. Naar mijn mening wordt er door reisorganisaties

nou eigenlijk? Als gevolg van een sterke groei in toerisme rond de jaren 50, kwam er steeds een

zowel online als offline te weinig aandacht gegeven aan het feit hoe belangrijk duurzaamheid is

grotere druk te liggen op de bestemmingen die in die tijd als trekpleister voor toeristen dienden. Deze

en hoe mensen hierover geïnformeerd kunnen worden voor ze op de plaats van bestemming zijn.

gevolgen gaven een negatieve impact aan deze toeristische trekpleisters, vooral de kustgebieden.

Hierdoor wordt de klant nauwelijks tot niet bewust gemaakt van duurzaamheid. Hoewel dit wel per

Een aantal jaren later werd men ervan bewust hoe schadelijk deze vorm van toerisme was en wilde

reisorganisatie verschilt is het nog te weinig aan de orde vandaag de dag.

men effectief het massatoerisme ‘verzachten’ door middel van het maximaliseren van voordelen op het gebied van cultureel, economisch en sociaal. Hierdoor ontstond er een nieuwe soort toerisme:

In verschillende sectoren wordt er vaak al rekening gehouden met het milieu en daarom dus ook met

alternatief toerisme. Alternatief is dus simpelweg het tegenovergestelde van massatoerisme en wordt

duurzaamheid. Het is daarom hoog tijd dat de toeristische sector hier volop mee aan de slag gaat,

tegenwoordig ook wel duurzaam toerisme genoemd.

zowel de reisorganisaties, de vakantiebestemmingen als de accomodaties. Daarom is de stelling:

Duurzaam toerisme is kort gezegd het reizen wat wordt gekoppeld aan ‘gezond verstand’ en wordt

Duurzaam toerisme is de oplossing voor de reiswereld.

vandaag de dag in de volksmond ook wel bewust reizen genoemd. Onder bewust reizen verstaat men rekening houden met de volgende onderdelen: milieu, dieren, natuur, mensen en de cultuur.

In dit artikel gaat het voornamelijk over duurzaam toerisme, het begint met algemene informatie

In dit artikel zal het voornamelijk gaan over het rekening houden met mensen en milieu. (Duurzaam

wat duurzaam toerisme nou precies inhoudt en hoe de situatie vandaag de dag is wat betreft

toerisme)

duurzaamheid in de toeristische sector. Tijdens deze algemene informatie zullen de positieve en

92


Er zijn verschillende definities weer te geven voor het begrip duurzaam toerisme, maar de meest

Wanneer er wordt gekeken naar deze twee verschillende basisprincipes van verschillende

gebruikte en besproken definitie is van de Wereld Toerisme Organisatie en luidt als volgt:

wetenschappers is er duidelijk verschil te zien, ondanks deze verschillen is er ook een focus die beide

“ duurzaam toerisme is toerisme in harmonie met natuur en milieu en de lokale bevolking op de

wetenschappers hetzelfde hebben. De nadruk bij de beide basisprincipes ligt op het behoud van de

bestemming. Zo kunnen zij de vruchten plukken van het toerisme in plaats van het slachtoffer te

natuur en daarmee bedoelend respect hebben voor de natuur door menselijke invloeden. Ook is er

worden van de negatieve gevolgen. Het is een misverstand dat alleen kleinschalig toerisme duurzaam

terug te zien dat er bij beiden nadruk wordt gelegd op de lokale bevolking, die als zeer belangrijk

kan zijn. Duurzaam toerisme is toepasbaar op alle soorten vakanties, van massatoerisme tot

worden gezien bij de term duurzaam toerisme.

cultuurtoerisme”. (Tourism, 2012) Heel wat jaren later is er door het Tourism Concern een vastgestelde lijst opgemaakt die de tien basisprincipes bevat van duurzaam toerisme. Deze lijst is volwaardig en wordt op de juiste manier

De basisprincipes van de term duurzaam toerisme

verwoord. Door deze vooruitgang zitten de meeste mensen op één lijn wat betreft de basisprincipes voor duurzaam toerisme. Verschillende wetenschappers van vroeger hebben hier uiteraard aan

Om duurzaamheid wat duidelijker te definiëren kan dit begrip worden gekoppeld aan verschillende

bijgedragen, maar omdat duurzaam toerisme in deze tijd geen taboe meer is, is het noodzakelijk een

basisprincipes die bij duurzaamheid horen en die duurzaamheid beschrijven. Deze basisprincipes

volwaardige lijst te hebben waar aan voldaan moet worden. Deze lijst is in 1992 opgesteld door het

verschillen per wetenschapper, omdat deze wetenschappers toentertijd niet op één lijn zaten wat

Tourism Concern en luidt als volgt (Ville):

betreft de basisprincipe voor er sprake kon zijn van duurzaam toerisme. Volgens David A. Fennell was

1. Duurzaam gebruik van de natuurlijke, sociale en culturele hulpbronnen

er een basis voor deze vorm van toerisme, deze basis bestond volgens hem uit vier voorwaarden die

2. Het reduceren van overconsumptie en afval

voldaan moesten zijn, dan pas was er sprake van duurzaam toerisme. Die vier basisprincipes van

3. Behoud van diversiteit

David A. Fennell zijn (Fennell, 2003):

4. Integratie van toeristische planning in de lokale en nationale strategische planning

– Een vorm van toerisme met minimale impact op het milieu, natuur en omgeving

5. Ondersteuning van de lokale economie

– Een minimale impact + een maximaal respect voor de aanwezige culturen

6. Deelneming van de lokale gemeenschappen

– Een maximaal economisch voordeel voor de lokale bevolking

7. Het raadplegen van lokale bevolking, organisaties en instellingen

– Streven naar een maximale tevredenheid van toeristen

8. Opleiding van personeel 9. Eerlijke marketing

Volgens de wetenschappers Wallace and Pierce waren er niet vier maar zelfs zes basisprincipes,

10. Uitvoeren van voorafgaand onderzoek

waaraan voldaan moest worden wanneer er sprake kon zijn van duurzaam toerisme. Deze zes basisprincipes volgens Wallace and Pierce zijn (Wallace & Pierce, 2001): – Een vorm van toerisme met een minimale impact op milieu, natuur, omgeving en de lokale

Voor en nadelen duurzaam toerisme

bevolking – Bewustzijn en begrip van natuurlijke en culturele systemen van gebieden vergroten

Natuurlijk zitten er aan duurzaam toerisme zowel voordelen als nadelen, maar de voordelen worden

– Bedragen aan behoud en management van de legaal beschermde natuurlijke gebieden

vaak het meest benadrukt omdat deze voordelen weer andere gevolgen met zich meebrengen die

– Maximaliseren van een deelname van de lokale bevolking aan het beslissingsproces voor het

als positief worden ervaren. De voordelen die duurzaam toerisme heeft, zijn nog nauwelijks tot niet bekend bij de meeste mensen. Om te beginnen met te voordelen, brengt duurzaam toerisme

bepalen welk soort toerisme toegelaten kan worden – Het moet economische voordelen met zich meebrengen voor de lokale bevolking

veel werkgelegenheid met zich mee. Zodra er meerdere toeristen naar een gebied komen, stijgt

– Zorgen voor speciale mogelijkheden voor de lokale bevolking en de werknemers voor

de toerisme in dat gebied en zal er dus meer werkgelegenheid ontstaan. Maar het grootste

natuurtoerisme

voordeel, wat wellicht vanzelfsprekend is, is dat duurzaam toerisme beter is voor het milieu. Dit is in vergelijking met het massatoerisme. Dit wordt tegenwoordig al bevorderd door een aantal vliegtuigmaatschappijen, omdat sommige van hen aan een CO2 compensatie doen. Dit wil zeggen


93

dat ze de klanten wat meer laten betalen voor een vliegreis om mee te betalen aan CO2 uitstoten

aanbod aan voeding. Eigenlijk heeft biologische voeding maar één nadeel, het is duurder dan de

van vliegtuigen, waardoor ze dus eigenlijk betalen voor een ‘duurzaam ticket’. Dit extra geld

normale voeding die men gewend is. Hotels moeten hier op de goede manier op kunnen inspelen

wordt vervolgens in verschillende projecten gestopt zoals ontwikkelingsprojecten of projecten voor

door middel van extra vermogen beschikbaar te stellen voor de inkoop van biologische voeding.

natuurbehoud.

(Goetzke, 2014)

Andere voordelen van duurzaam toerisme zijn een toename van het inkomen van de lokale bevolking. Dit komt door de toeristen die voor inkomen zorgen, deze toeristen komen massaal naar bestemmingen voor het duurzaam toerisme. De inkomsten komen daarom vooral uit de

Classificatie hotels

overnachtingen, de excursies en de horeca. Een gevolg hiervan is dat de lokale bevolking meer verdiend en daardoor ook weer meer kan investeren om te zorgen dat er steeds meer toeristen zullen

In de vorige alinea’s is nader toegelicht wat duurzaam toerisme inhoudt, in deze alinea wordt

komen.

nader toegelicht hoe een hotel of andere toeristische organisaties zichzelf kunnen classificeren voor

Wat al eerder is aangegeven is dat duurzaam toerisme de natuur in verschillende gebieden in stand

duurzaam toerisme en wat hier vervolgens allemaal bij komt kijken. Hotels die aan duurzaam toerisme

houdt. Een voorbeeld hiervan is dat duurzaam toerisme voornamelijk bestemmingen heeft als de

willen doen, kunnen zich er het beste voor certificeren. Eind van de jaren 90 ontstond de vraag hoe

Rode Zee, natuurparken en Great Barrier Reef waarbij toeristen een entree moeten betalen voor ze

men kan meten of een toeristische infrastructuur duurzaamheidsmaatregelen toepast. Het “Comision

dit mogen betreden. Door deze bedragen aan entree worden de natuurparken en natuurgebieden

Nacional de Acreditacion” heeft bepaald dat er vijf niveaus zijn voor het beleid en de uitvoering op

beschermd en in stand gehouden. (reis, 2013)

het gebied van duurzaam toerisme. Dit comité heeft een programma ontworpen dat tot doel heeft elke organisatie in de toerisme te classificeren. Om als organisatie jezelf hiervoor te classificeren dient

Naast voordelen zijn er natuurlijk ook nadelen aan duurzaam toerisme. Een nadeel wat is

het bedrijfsbeleid te voldoen aan een duurzaamheidsmodel. In dit model zijn er vier verschillende

ontstaan door het algemene toerisme, maar ook het duurzaam toerisme is de verschuiving van de

terreinen te onderscheidden.

machtsverhoudingen. Dit is vooral terug te zien in de badplaatsen die al jarenlang bestaan. Deze badplaatsen dienen nu alleen voor strand, zee en een mooie boulevard die volgebouwd staat met grote hotels. Vroeger waren dit kleine visserdorpjes waar de lokale bevolking eigenaar was van de vissersbootjes en de stranden. In deze tijd hadden deze booteigenaren de meeste macht in handen, maar dit is in de loop der jaren verschoven naar de hoteleigenaren. Dit komt omdat de eigenaren van hotels de stukken strand opkopen om hier hun hotel op te bouwen. Het nadeel hiervan is dat de

– Fysiek-biologische kenmerken; hierbij gaat het om de interactie van het bedrijf met haar omgeving en het milieu. – Infrastructuur en dienstverlening; dit terrein richt zich op de evaluatie van het beleid en de operationele systemen binnen de infrastructuur van het bedrijf. – Externe cliënten; hierbij gaat het om de wisselwerking tussen de klant en de organisatie, waarop

identiteit en de oorspronkelijkheid van deze oude dorpjes verloren gaan.

het bedrijf de klant uitnodigt om actief mee te werken aan het duurzaamheidsbeleid van het

Een ander nadeel is de vermindering en de verwaarlozing van de oorspronkelijke cultuur van een

bedrijf.

vakantiebestemming. Dit gaat vooral over de toerist die naar deze bestemming afreist, omdat deze vaak hun eigen normen en waarden meenemen. Hierdoor wordt de cultuur door de lokale bevolking

– Sociaal-economisch milieu; hierbij wordt de wisselwerking tussen het bedrijf en de lokale bevolking geëvalueerd.

overgenomen van de toeristen en gaat de identiteit van de eigen cultuur verloren. Het gevolg hiervan is dat de westerse cultuur volledig wordt overgenomen door traditionele culturen in bepaalde landen.

Voor elk van deze vier terreinen wordt er een vragenlijst opgesteld om vast te kunnen stellen in welke mate een organisatie duurzaam toerisme toepast. Wanneer aan alle vier deze terreinen is voldaan

Op het gebied van biologische voeding zijn er ook een aantal voordelen te noemen. Biologische

wordt het hotel geclassificeerd voor duurzaam toerisme.

voedselconsumptie wordt sterk beïnvloedt door een algemene gezonde levenstijl. Deze levenstijl bevat

Voordelen van deze classificatie zijn: een controle middel voor toeristen en reisorganisaties, het is een

een een gezonde voeding die samen gaat met veel sporten. Een tweede voordeel is dat gezondheid

motivatiemiddel en het is een verkoopargument. (Gisolf, 2012)

een steeds belangrijkere maatschappelijke waarde krijgt. Hierdoor willen steeds meer mensen gezond en biologisch eten, dit heeft dus gevolgen voor de hotels want wanneer er steeds een grotere vraag is naar biologische (gezondere) voeding zullen de hotels hierop moeten inspelen wat betreft hun

94


Conclusie en aanbevelingen Nu alle belangrijke onderdelen van het onderwerp duurzaam toerisme nader toegelicht zijn, wordt in deze alinea de conclusie uitgewerkt. Zoals eerder besproken zijn er meer voordelen dan nadelen. Als je deze voordelen afzet ten opzichte van de nadelen, dan kom ik al gauw tot de conclusie dat de nadelen niet opwegen tegen de voordelen. Duurzaam toerisme zorgt namelijk voor een toename van het inkomen onder de lokale bevolking, creëert meer werkgelegenheid, is beter voor het milieu en zorgt ervoor dat de natuur in stand wordt gehouden. Tevens zorgt een classificatie door het “Comision Nacional de Acreditacion” ervoor dat toeristen bewust kunnen kiezen voor duurzame hotels. Het geeft hotels de mogelijkheid om hun duurzaamheid uit te dragen naar de buitenwereld. Wanneer het aspect duurzaam nog meer wordt geprezen dan zullen er meer toeristen bewust kiezen voor een duurzaam hotel met classificatie. De nadelen bedragen een verlies van de eigen identiteit en verlies van de eigen cultuur. Deze nadelen zouden echter ook aanwezig zijn wanneer het opkomende toerisme in deze toeristische trekpleisters niet duurzaam zouden zijn. Dit dient de lokale bevolking wat mij betreft te accepteren. Het toerisme heeft in deze gebieden de mensen een kans geboden op een baan en op een beter leven. Dat hiervoor een stukje verlies van de eigen cultuur en eigen identiteit wegvalt zal geaccepteerd moeten worden. Naast deze redenen om duurzaam toerisme in te voeren is er nog één heel belangrijk onderdeel te vermelden, namelijk het invoeren van biologische voeding. Het management van hotels dient het interne beleid aan te passen naar de vraag van de consument. De vraag naar biologische voeding wordt namelijk steeds groter en hotels dienen hier dus op in te spelen. De consument is steeds meer bezig met zijn gezondheid en hiervoor is biologische voeding een prioriteit. Het management zal dan echter wel rekening moeten houden met hogere kosten omdat duurzame voeding zoals eerder vermeldt duurder is dan normale voeding. Als aanbeveling voor een volgend onderzoek zou ik mee willen geven om het verschil in inkoop tussen normaal voedsel en biologisch voedsel in kaart te brengen, want deze extra kosten zijn op dit moment nog niet helder. Ook lijkt het mij in een volgend onderzoek van belang welke voordelen hier allemaal uit gehaald kunnen worden wanneer hotels hun interne beleid daadwerkelijk zullen aanpassen en dus het duurzaam toerisme gaan realiseren. Als voorbeeld hierbij kan Sawadee Reizen gebruikt worden, deze reisorganisatie heeft de focus op duurzaam reizen en hebben dit al binnen hun reisaanbod toegepast. (Reizen, 2013) Ik ben het om de genoemde redenen volkomen eens met de stelling: “Duurzaam toerisme is de oplossing voor de reiswereld”. Wanneer de drie grootste partijen (toeristische maatschappijen, toeristen en de lokale bevolking) bewust worden gemaakt van het aspect duurzaam gaan alle drie deze partijen er op vooruit en wat misschien wel het belangrijkste is, de natuur en het milieu ook.


95

Iris Dieleman

Wat drijft mensen ertoe om aan special interest tourism te doen?

Toeristen

kustplaats. Als je in de bijbel kijkt wordt daar eigenlijk ook een soort van toerisme beschreven. Koningin van Sheba bezoekt koning Salomo (Toerisme). Dit bezoek voldoet aan de eisen waaraan

Toeristen zijn mensen die voor recreatie of zakelijke doeleinden reizen. Om toerist genoemd te

een toerist moet voldoen om een toerist genoemd te worden. Je kunt dus zeggen dat dit bezoek een

kunnen worden moeten het bezoek minimaal twee uur duren en gedaan zijn vanuit een recreatief of

van de eerste opgeschreven reizen is die onder de term toerisme vallen.

zakelijk toeristisch motief buiten de normale omgeving (CBS). Veel landen halen een groot deel van hun inkomsten uit de toeristische sector. Toeristen hebben allerlei verschillende doeleinden om naar een ander land of gebied af te reizen. Sommige soorten toerisme zijn dan ook onderverdeeld in

Wat is special interest tourism?

bepaalde subgroepen. Zo is er bijvoorbeeld; cultuurtoerisme, ruimtevaart toerisme, drugstoerisme, Special interest tourism kan worden omschreven als het aanbieden van op maat gemaakte vrije tijd

duiktoerisme, duurzaam toerisme, sekstoerisme en ecotoerisme.

en recreatie ervaringen die voortvloeien uit het uitdrukken van speciale interesses van een persoon Men verwacht dat het toerisme de komende jaren alleen maar meer zal stijgen. Er is de afgelopen

en/of een groep. De toerist verbind zich aan een product of dienst dat aan zijn of haar specifieke

jaren al een constant stijgende lijn in het toerisme te zien. Deze lijn zal zich de komende jaren alleen

interesses voldoet, dus het is toerisme dat wordt ondernomen met een duidelijke en specifieke reden.

maar voortzetten.

(N Douglas, 2001) De toerist gaat met een speciaal doel naar het buitenland. Vaak is dit omdat de wensen van de toerist in het eigen land niet te vervullen zijn of omdat het ergens anders goedkoper/mooier/beter ed. is.

Toerisme is om verschillende redenen zo enorm toegenomen. • De ontdekking van het vliegtuig in 1958 • Promotie activiteiten en tarieven

Sekstoerisme

• Goedkope olie • Economische groei • Men kan op vakantie en wil naar de zon

Sekstoerisme is zoals de naam het al zegt een vorm van toerisme waarbij mensen een bepaald

• De komst van multinationals in deze industrie

doeleinde hebben, seks. De lokale bevolking wordt hierbij altijd gezien als ‘de dupe’ men denkt

• Verticale en horizontale integratie

hierbij alleen niet er aan dat vele vrouwen zichzelf aanbieden en dat kinderen gedwongen worden

• Franchise (Poon, 1987)

door hun families om in deze industrie te werken. Bekende sekstoerisme bestemmingen zijn landen zoals Thailand, Cuba, Latijns Amerika, andere Aziatische landen, Egypte en andere Afrikaanse landen (Claes, 2011). Een fenomeen wat ook aan sekstoerisme wordt gelinkt zijn de Beach Boys.

Geschiedenis toerisme

Deze komen voornamelijk in Afrika voor en op de Cariben. Deze mannen zijn voornamelijk te vinden in de kustgebieden en op zoek naar rijke vrouwen. De vrouwen genieten van de aandacht van de

Het woord toerist komt in de Nederlandse geschiedenis voor het eerst in 1839 voor. Het woord

vaak aantrekkelijke donkeren mannen en de mannen halen geld binnen via de vrouwen. De mannen

toerisme krijgt echter pas in 1937 echte definitie toegekend door de Volkenbond. Koning George lll

nemen de vrouwen overal mee naar toe en op deze manier geeft de vrouw weer geld uit aan die

wordt vaak als een van de eerst toeristen gezien. Hij maakte vaak vakantie-uitstapjes naar een

man. Beach boys verdienen op deze manier hun geld. Met dat geld kunnen ze hun eigen families

96


weer onderhouden (Gambia, 2013). Op deze manier halen beide partijen er voordeel uit omdat

Sexpat

de westerse vrouwen heel goed weten wat de mannen doen en weten ook dat de relaties niet stand houden. De mannen hebben vaak ook meerder relaties tegelijkertijd. Het is in Afrika dan ook heel

“A person (generally man) who “couldn’t get laid in a brothel back home”, who moves to a poor

normaal dat mannen meerdere vrouwen hebben. Ze hebben vaak een vrouw(en) en kinderen te

country where prosititues are cheap to “finally be treated like the man he always knew he was.”

onderhouden. Deze manier van sekstoerisme wordt over het algemeen meer geaccepteerd dan de

(Flemming).

mannen die naar voornamelijk Azië reizen om daar naar prostituees te gaan. Dit zijn vaak geen tijdelijke toeristen meer maar toeristen die voor aanzienlijke tijd blijven of zelfs Men zoek het sekstoerisme vaak op in andere landen omdat daar:

over een huis of appartement beschikken in het buitenland. Dit huis of appartement staat dan in een

• Andere morele regels of wetgeving

land waar veel sekstoerisme aan de gang is. Voor deze groep mensen is de term Sekspat dan ook

• Minder naleving van de wet

bedacht. (Claes, 2011)

• Groter anonimiteit of privacy • Voorkeur voor bepaalde etnische groepen

Seksverlener

• Voorkeur voor seks in een ander klimaat • Relatief goedkope diensten

De redenen waarom men zich in de seksindustrie wil begeven en dan seksverlener wil zijn, zijn erg

• (meer) mogelijkheid tot prostitueebezoek of meer keuze. (Sekstoerisme)

uiteenlopend. Wat natuurlijk erg voor de hand liggend is het geld wat men er meen verdient. De industrie betaald goed en snel. Voor strippers en prostituees is dit dan ook de voornaamste reden

De Sekstoerist

(N Douglas, 2001). Hoewel de voornaamste reden het geld is zijn er ook andere redenen waarom vrouwen (en mannen) aan de seksindustrie deelnemen. Meer positieve redenen om aan deze industrie

Het stereotype beeld van de Westerse man met geld die naar een exotische bestemming gaat met als

deel te nemen zijn bijvoorbeeld het gebrek aan qualificaties of omdat ze er meer zelfvertrouwen door

doeleinde seks te hebben met uitgebuite lokale vrouwen (en mannen) of zelfs kinderen is niet meer van

krijgen, graag willen dansen en de gedachte dat strippers een ‘glamoreus’ leven hebben (Martin

nu. De sekstoerist is bijna niet meer te herkennen tussen alle andere toeristen. Niet iedere sekstoerist

& Ryan, 2001). Bij het sekstoerisme is voornamelijk het geld de grootste drijfveer. Vrouwen worden

gaat op vakantie van te voren al wetende dat hij of zij aan sekstoerisme gaat doen. Veel mensen

door mannen uitgebaat of gedwongen om in deze industrie te werken. Kinderen worden door hun

hebben tijdens hun vakantie niet eens door dat zij aan sekstoerisme doen of hebben gedaan.

families gedwongen om in deze industrie te werken zodat hun ouders en familie hierdoor meer geld

Martin Opperman heeft zes parameters gemaakt om systematisch de vormen van sekstoerisme te

ontvangen. Dit is vaak de duistere kant van het sekstoerisme.

weergeven. • De intentie om seks te hebben met voorheen onbekenden als bedoeling van de reis • Geldelijke betaling

Redenen om een sekstoerist te worden.

• Tijsspanne dat de sekszoeker en seksverlener met elkaar doorbrengen • Het type van de relatie tussen de sekszoeker en seksverlener

Sekstoerisme verschilt als je je op het toerisme deel focust niet veel van het normale toerisme. Men

• Type van seksuele ontmoeting

heeft verschillende redenen om hier aan te doen (Ryan and Kinder, 1996).

• Wie reist?

• Ontsnappen aan de routine • Relaxatie • Sociale stimulatie met soms een gezelschap • Waar wording van fantasie • Een andere rol kunnen aannemen


97

Wat ook een grote rol speelt in het sekstoerisme is de privacy. De identiteit zal niet zo snel worden onthult en vaak komt men binnen via achterdeuren winkels of bars.

Wat drijft mensen er nu toe om aan sekstoerisme te doen? Wat men er toe drijft om aan sekstoerisme te doen heeft verschillende factoren. Zo spelen de factoren van ‘Ryan and Kinder’ mee. Dit zijn de factoren die de ‘gewone’ toerist eigenlijk ook heeft. Daarnaast speelt de individualisatie een rol waardoor de groep mensen niet zo groot is. Verder heeft de anonimiteit, seksuele voorkeur en de combinatie van het verkrijgen van seks en een vakantie een grote rol. Ondanks dat er nu verschillende redenen naar voren komen denk ik toch dat het ook met iets psychologische redenen te maken heeft. Wat deze redenen precies zijn ben ik hierbij niet achter gekomen maar ik hoop hier ooit nog wel eens achter te komen.

Aanbeveling Wat kan ik aanraden voor touroperators die klanten krijgen met een speciale vraag zoals sekstoerisme? Ten eerste kan er altijd een reis naar een bepaalde bestemming geboekt worden en ik zou men adviseren om zich niet te veel in het ‘underground’ en criminele circuit te begeven. Probeer alles op een zo legaal mogelijke manier te doen en ook niet met kinderen. Hierdoor houd men veel problemen af omdat er in de wereld van de seks veel geld omgaat. Omdat er zoveel geld in omgaat komen er ook ‘slechte figuren’ op af die hier hun voordeel uit willen halen. Met deze mensen wil je niet te maken hebben want die zullen geen medelijden tonen.

98


Kaho Leung

Wildlife Tourism Management

Introduction

added value (Shackleym 1996; Roe et al., 1997; Higginbottom et al., 2001). Knight & Gutzwiller (1995) & Shackley (1996) investigated which factors had influence on the growth of wildlife tourism

Human interest for the natural environment and conservation has become very popular these years

which were: more income, more leisure time, paid learning-holidays, better infrastructure and transport

(Higginbottom, 2004). An increasing amount of tourists are searching for “real life experiences”.

which allowed tourists to reach destinations faster and cheaper than before. In addition, the rise of the

Most of these tourists experience this by taking a holiday to a wildlife destination. Studies has shown

internet has also influenced this trend with all kinds of promotion related to wildlife for example: travel

(Higginbottom, Northrope, & Green, 2001) that these experiences have several benefits for the

advertisements, documentaries, commercials, books, online websites (Shackley, 1996). The growth

wildlife. However, this trend has also resulted in negative impacts on the wildlife environment because

of this tourism market has also led to an increase of management practices and the range of species

of the poor management (Centre, 2009). Therefore we could say that if we do not act sustainable

have been more extended (Shackley, 1996; Sinha, 2001; Newsome et al., 2005). There has been

towards wildlife tourism, this will lead to significant problems for the species, destination and future

a shift from interests for animals who are easy to view to interests for animals which are rare or not

generation.

present in the home country (Shackley, 2001; Tremblay, 2002). The rise of more plane transportation

This paper will show, how the negative impacts of wildlife tourism can be managed by the Destination

together with developing countries who became politically stable has therefore caused an enormous

Management Organization. Their tasks are strategically managing the elements of a destination which

demand for wildlife (Shackley, 1996). Furthermore, in these years more NGO’s have contributed to

are: amenities, accessibility, price, image, human resources, attractions (Timisoara & Fagaras, 2010).

wildlife conservation and supported employment for local residents (Roe, 1997). Australia is the best

However, In order to do so they have to ensure that the character, resources and ecological

example of wildlife tourism because it was a very long time isolated from human beings, this has

environment are protected of the destination. By implementing these sustainable wildlife

led to a large variation of species (Higginbottom & Buckley, 2003). In addition, in the beginning of

recommendations, they will acquire better knowledge on minimizing the impacts and to proceed

wildlife tourism it was very normal to hunt and view animals in poor circumstances. This has changed

wildlife tourism at the destination. Most sources of 2009 and earlier are seen as the most relevant

(Higginbottom, Northrope, & Green, 2001) due to the awareness of sustainability from consumptive

sources being used for wildlife management. This is due to the establishment of these high qualified

to non-consumptive activities. The changed attitude of people has resulted in better conservation

researches in this period which unfortunately did not really happened in the years 2010, 2011 and

circumstances and support by governmental and NGO’s. Though, the rise of the wildlife tourism has

2012.

also contributed to negative effects on wildlife. These are described on the impacts of wildlife tourism

The report structure is as follows: the wildlife tourism market, the impacts of wildlife tourism and the

and recommendations are made based on these impacts.

recommendations for wildlife management. Recent research (Centre, 2009) showed that wildlife tourism has a market share between 20% - 40 % of all international tourism. Revenues ranging from $47 – $155 billion, it could therefore been

The wildlife tourism market

seen as a huge demand for wildlife. A major trend is for example whale watching which attracts more than 9 million tourists annually. In Australia almost 35% of the whole population participates in

Human beings have always been fascinated by animals because of their unique behavior, survival

fishing with a revenue of $570 million and created approximately 7000 jobs. Wildlife watchers do

attitude and connection with the nature(Shackley, 1996; Orams, 1999; Higginbottom et al., 2001;

also spend money on photographic devices which has only in the USA already $2.6 billion revenue.

Reynolds & Braithwaite, 2001). This connection resulted in a big increase of wildlife tourists. The trend

Furthermore, 18.4% of international tourists were influenced by making their destination choice by

is still increasing due to the importance of sustainability and the search for experiences who really give

the idea that they could see animal wildlife and 67.5% really had the intention to see them during


99

stay in Australia. The research also conducted that only 1% of the tourists were not interested to see

In the USA and Australia this is really booming, protection of natural environments are highly valued

wildlife on their vacation whereas 51% said that watching wildlife is a part of their trip. Even 20%

because they know how much revenue they can expect from wildlife tourism and they also know that

said that this is the main reason to travel to this destination. The main reasons for a wildlife experience

this way of earning money can only proceed through sustainability (Higginbottom K., 2004). Some

are: watching wildlife in his own ecological surroundings, behavior of animals, animals who have a

areas are specially designed for hunting reserves, this has resulted in a wide range of biodiversity in

unique appearance. In addition, psychological factors and learning capabilities about these wildlife

the areas. Another example, the rise of wildlife tourism has led to conserving a lot of threatened bird

also contributed to a satisfied holiday (Curtin, 2010).

species because of the creation of suitable habitat and management practices which provide them safety.

The impacts of wildlife tourism

In addition, research has found out that there is a positive relation on human wellbeing towards the nature. According to Wilson’s evolutionary theory (1975), human beings did always have an

A good sustainable management practice is the income from offering wildlife activities which are often

emotional connection with other living organism. The attention restoration theory of Kaplan & Kaplan

invested in management activities and research about conservation of wildlife species (Higginbottom,

(1989) explains that we have two kinds of attention. Indirect attention is concentrating to daily tasks

Northrope, & Green, 2001). These financial contributions (example: tour fees, admission) are made

and could cause frustration and fatigue. Indirect attention is being easily towards for restoring our

by the government to the tourist operators or the tourists themselves. It could also happen that tourist

mind to use it again for direct attention. In this fast future oriented society, we are therefore very

operators and tourists donate money voluntarily. Though, the contributions are in most cases not

grateful to have these kind of wildlife experiences which allows us to stop for a moment and being

enough to cover the costs for sufficient wildlife management. However researchers have referred that

recovered for the fast oriented society again. The best restorative environment is than the natural

there is significantly much unused potential income which can be generated to optimize these wildlife

environment. Moreover, by separating animals from daily society has led to an emotional approach

activities.

towards animals. Several studies has contributed to these psychological findings. (Curtin, 2009, 2010; Higginbottom, 2004; Hughes 2009; Ballantyne, Packer, Falk, 2009). A trend which is more

Wildlife tourism can also lead to better quality of the wildlife by active management, and monitoring

important in this society is the shift from valuing material towards quality of life. When tourists are in

of wildlife (Curtin, Wildlife Tourism: The Intangible, Psychological Benefits of Human-Wildlife

contact with the wildlife then there is a feeling of total happiness which contains of being connected,

Encounters, 2009). Some wildlife tourist operators have started their company with the intention

truly living, harmony, interaction and intention. This allows tourists to be in the flow, having no time

to enhance conservation by doing research and wildlife management. Furthermore, some tourist

consciousness and to experience the wildlife activity to the fullest. According to Csikszentmihalyi

operators do also contribute to the quality of wildlife by rescuing or rehabilitation of wildlife. On

(1999), these moments are one of the best (Hughes, 2009). moments of our lives because the mind

international scale more smaller organizations (NGO’s, scientific organizations) are implementing

is not focused on the individual itself and the thoughts exposes creativity. Wildlife watching triggers

special tours in which tourists can actively contribute to the sustainability of wildlife. In return they will

all the senses and feels like the person is sensual woken up in an aesthetic mode. Even a short-term

receive an unforgettable learning experience which enhance their quality of life.

visit to a park will have positive benefits such as mood improvement, stress reduction and relaxation. Tourists are willing to support conservation for protecting the wildlife but they do want to know what is

Another positive impact of the wildlife tourism in ecological environments is opportunities being used

acceptable interaction with animals, so clear guidelines (Ballantyne, Packer, & Hughes, 2009).

for conservation of unprotected environments. Though, it should meet three conditions (Buckley & Van Oosterzee, 2000): Wildlife tourism should contribute to the socio-economic value (in definition

However there are also many negative impacts of wildlife tourism, these can be categorized in 3

of income and labor) for the ecological environment to develop better land uses and wildlife

main groups (Green & Higginbottom, 2004). Though, keep in mind that the size of negative effects

management approaches. Wildlife tourism should only exist if the conservation and rehabilitation of

differs a lot concerning: species, habitat, life-cycle and other variables.

environmental ecosystems are protected/managed sufficiently (Higginbottom, 2004). The people

Disruption of activity: when a human being disrupts the activities of species, it will result in

who are actively connected to socio-economic benefits of wildlife tourism should also be the ones who

avoidance behavior (fleeing or hiding). Common examples are: noisy activities, spotlighting, tourist’s

implements suitable practices for the conservation of wildlife.

inappropriate attitude regarding foraging and species nurturing their infants. Direct killing or injury: this could happen unintentionally for example: road accidents or it can happen intentionally for example:

100


fishing, collecting, hunting. Moreover, unintentionally trampling of wildlife, cutting down forests for

outcome of this huge problem. Killing species which would threaten the humans is also bad for those

firebreaks concerns, killing of species for tourist safety concerns can all lead to more wildlife death

populations. In most cases these are snakes and spiders, mosquitoes but there is also for this topic not

rate. Habitat alteration: happens when natural environment is replaced by the infrastructure for the

yet enough research about the long-term effect.

wildlife activities. More examples are of roadways by vehicles and tourists trampling on crops. These groups are described below.

Wildlife tourism has also caused more road kills by: increasing of wildlife traffic to this natural environments, the incautiousness of animals, the intends of animals to see vehicles as friends because

An example of the physiological impact on species is the fact that presence of humans causes severe

they provide them food. Changing natural habitat of animals can decrease the amount of food supply

stress (Higginbottom, 2004). The response could be avoiding the humans because they are seen as a

for animals. It can cause different effects for example: influences on feeding, breeding and predator

threat and it directly causes higher heart rate and body temperature. Higginbottom (2004) found out

avoidance. This can be seen as one of the most frequent threat on this earth regarding negative effects

that there is a negative relation with these stress situations for a longer time and weight loss, more

on wildlife. Examples of changed natural environments are roads, accommodations, parking spaces,

vulnerability to sickness and decreased breeding. By this means it could happen that there will be an

camping sites and many more examples. Because of the increase of human beings and the continuous

increase of these impacts on breeding groups, entire species and the ecosystem. Human presents has

elderly generation, more nature is being dedicated to the circumstances of the human beings and

caused for a decrease of breeding concerning a lot of species. It is often seen by marine birds,

causes huge problems for the ecosystem of animals (Higginbottom, 2001, 2004; STCRC,2009).

penguins, pelicans, water birds but also alligators who leave their nests because boats are approaching to close, the eggs are mostly taken by predators. Other examples are: beach tourists who disturb the green turtle nesting, tourist cars which causes disconnection between mother deer and her young.

Recommendations

Disturbance of foraging leads to avoidance of preferred sites for predators and interfered with their

Wildlife operators should be inspected and licensed by a main wildlife center in order to have high

hunt for preys. This results in a decrease of quality and quantity of food absorption. It even could

quality for the wildlife. Moreover, the government should adapt its policy regarding killing of species

have effect on the long- term if this situations proceeds such as survival becomes a bigger challenge

and speed limits in wildlife areas, this will contribute to less injuries and death rates. In addition,

and making young’s is becoming more difficult. Feeding of animals by humans is also as negative

the destination should promote wildlife as education (for example: information about endangered

because this food does not have all the nutrients which they need. Moreover, hand feeding will cause

species) and higher quality of life. Visitors should prepare themselves for what to expect, conditions

a dependency of this food and therefore could lead to problems foraging in the nature again.

at the destination, rules & guidelines to minimize impacts. Furthermore, local communities should have influence on developments on tourism and the offering of employment, education, career possibilities

Wildlife tourism could lead to death and injury, which can lead to devastating consequences on

and fair wages. In order to have more income for developments on the destination, a percentage of

animal populations. It can be divided in two groups: killing of animals by fishing, hunting, dangerous

the profit should be invested in conservation, education programs for local communities, research,

animals, souvenir collections. In the other group we can see the spread of diseases of humans and

alternative implementations of natural sources. Then both private and public sector should cooperate to

accidents with animals. Hunting and fishing without good regulations can eventually lead to significant

find alternative ways and improved technology to enhance the wildlife activities at the destination.

reduction of population and in some occasions distinction of species. Though, hunting is mostly not

Wildlife managers should always be prepared : making clear goals, monitoring constantly, using

part of the recreational management but from my point of view should be a topic of discussion to

a feedback model and adoption, involve key stakeholders into the wildlife conservation program.

improve on this matter. Hunting has a big impact on the psychological aspects and physical aspects

Moreover, they also should involve with hunting organization to have a clear view what is and is

but even more when they escape with injures. For young’s who lost their parents this can also lead to

not acceptable. They also should encourage the visitor to contribute money for conservation and

starvation for those young animals

local communities because they are willing to pay. In order to give a optimal experience they should implement activities which triggers all the senses. It must been said that no tourists are allowed during

Shell and coral collections are the most popular collections which has a direct impact on the reef

the breeding processes because it would only disturb the species.

ecosystem. Though, we can say that it is completely uncertain by what would happened with the

In order to have better management approaches there has to be done more research about distance

ecosystem if some species are being killed on such large scales. We simply cannot predict the

to species, visitors capacity, impacts of hand-feeding, impacts of spotlighting, small shy species,


101

on people who make use of natural resources, effectiveness of management approaches and the visitors perception of the wildlife holiday (Curtin, 2010; Higginbotom, Northrope, Green, 2001; Higginbottom, 2004; Hughes, 2008; Packer, Ballantyne, Falk, 2010; STCRC, 2009; Travel Foundation, 2004). If we really want to maintain experiencing wildlife, than we should all work together to minimize the impacts and giving this wonderful wildlife through future generations. I would say, to change the world around you, first change yourself!

102


Daisy Goulooze

Kindersekstoerisme; van fenomeen naar dagelijks probleem

Kindersekstoerisme wordt in veel artikelen en op veel sites een fenomeen genoemd, een zeldzaam

maar erger worden. Deze (vaak nog) kinderen kiezen absoluut niet zelf hiervoor (M’jid, 2014).

verschijnsel. Maar is kindersekstoerisme op dit moment nog wel een zeldzaam verschijnsel? Kinder

Dit terwijl Charles Schwietert (een journalist die zeven jaar in Thailand werkte als directeur van de

sekstoerisme is tegenwoordig een verschijnsel wat overal ter wereld voorkomt, alleen in onontwikkelde

Nederlands-Thaise Kamer van Koophandel) juist meldt dat prostitutie in elke cultuur voorkomt, ook in

landen liggen de cijfers het hoogst. Er zijn maar liefst 80 landen waar kindersekstoerisme daad

die van Nederland. Uitbuiting en vrouwenmishandeling komen volgens hem wel voor in Thailand,

werkelijk gemeld is. (Johns Hopkins University, 2012)

maar helemaal niet zoveel als dat er gemeld wordt. De personen (ook vaak nog minderjarig) kiezen zelf voor dit bestaan omdat ze zijn verhuisd vanuit hun plattelandsdorpen naar de steden

In dit artikel komt kindersekstoerisme uitgebreid aan bod. Wat het daadwerkelijk is, de huidige situatie

(Schwietert, 2006). Waar zit dan het belangrijke verschil tussen de meningen van deze twee

en het verleden ervan en feiten en cijfers. Verder is het belangrijk wat kindersekstoerisme doet met een

mensen? Wereldwijd wordt er aan de bel getrokken voor kindersekstoerisme, maar iemand die er een

land (en de slachtoffers).

aantal jaren heeft gewoond en gewerkt, meldt dat het probleem helemaal niet zo groot is. Naar mijn mening is het waarschijnlijk zo dat de meisjes die Charles Schwietert heeft gezien toch ouder zijn dan kinderen. In bars wordt tegenwoordig veel gecontroleerd op leeftijd, anders zijn eigenaren ook

Kindersekstoerisme

strafbaar.

Kindersekstoerisme is het verschijnsel waarbij minderjarigen seksueel misbruikt worden. Dit zijn

Kindersekstoerisme komt vaker voor in de mond van het volk. Het onderwerp wordt bekender en er

zowel minderjarige jongens als meisjes. Vaak denken mensen dat alleen seksuele handelingen

worden oordelen gemaakt, ook ‘vooroordelen’. Vaak hebben mensen bij een kindersekstoerist een

onder sekstoerisme vallen, maar niets is minder waar. Ook bijvoorbeeld naaktdansen, paaldansen,

beeld van een oudere Westerse man met een dikke buik. Een deel hiervan zal naar mijn mening

(erotische massages) en kinderhandel zijn voorbeelden van kindersekstoerisme.

ongetwijfeld waar zijn, maar kindersekstoeristen zijn van alle leeftijden, nationaliteiten en beroepen. Zoals al eerder werd genoemd, slachtoffers zijn zowel jongens als meisjes, ook de daders zijn zowel

Zoals al eerder vernoemd is kindersekstoerisme geregistreerd in 80 landen, wat betekent dat er ook

mannen als vrouwen. Het merendeel van de daders is mannelijk maar ook vrouwelijke daders komen

nog genoeg landen zijn waarbij kindersekstoerisme niet geregistreerd is maar wel voorkomt. De

voor. (Meld kindersekstoerisme, 2010)

onontwikkelde landen zijn vaak de dupe van toeristen die ‘speciaal’ langskomen voor zulke feiten. De reden dat vaak onontwikkelde landen de dupe zijn van kindersekstoerisme is omdat het verschil hier tussen de rijke toeristen en de arme lokale kinderen groot is. Ze zijn makkelijk uit te buiten. Het zijn

Oorzaken

vaak vakantiegangers of zakelijke mensen die in het land zijn voor hun werk die misbruik maken van De oorzaken voor kindersekstoerisme lijken redelijk voor de hand liggend te zijn. Vele toeristen

de minderjarige jongens en meisjes.

reizen af naar dergelijke (onontwikkelde) landen omdat seks daar makkelijker te ‘verkrijgen’ is dan Mensen hebben verschillende meningen omtrent (kinder)sekstoerisme. Volgens Najat Maalla M’jid

in hun eigen land. Kindersekstoeristen kunnen makkelijk misbruik maken van de naïviteit van de

(VN-expert) neemt het gebruik van seksueel misbruik onder kinderen toe. Zonder doorslaggevende

slachtoffers, de armoede en de sociaal zwakke positie van minderjarigen en ouders in het land.

tegenmaatregelen zal seksueel misbruik wereldwijd toenemen. Najat Maalla M’jid vindt dat er nu

Dit zijn een aantal oorzaken die bijdragen aan de uitbuiting van kinderen in deze landen. Ook is

van miljoenen meisjes en jongens hun jeugd ‘gestolen’ wordt en zonder ingrijpen zal dit alleen nog

globalisering in mijn ogen een belangrijke factor voor de ontwikkeling van kindersekstoerisme. Door


103

de globalisering reizen toeristen makkelijker rond dan jaren geleden. De gemakkelijkheid waarmee

nog een (onontwikkeld) land is waarin armoede heerst en naïeve mensen leven. Ook Tom Claes, een

een kindersekstoerist nu op locatie kan komen is zoveel makkelijker dan vroeger. Globalisering zorgt

hoogleraar aan de Universiteit van Gent, benadrukt deze manier van reizen: “Niet elke sekstoerist

er ook voor dat toeristen gemakkelijker aan informatie kunnen komen via internet en andere bronnen.

plant zijn of haar trip met expliciete bedoeling seks te hebben. Wie dit wel doet kan een beroep

Voor veel toeristen speelt de wetgeving ook mee in naar welk land ze afreizen. In bepaalde landen is

doen op een gespecialiseerde groep van al dan niet legitieme media- tors en reisbemiddelaars, hetzij

de strafvervolging van misbruik minder hoog dan in andere landen. (ECPAT Nederland, 2010) (Politie

voor de planning van de volledige reis, of in het doelland” (Claes, Sekstoerisme, 2011).

Nederland) Het is naar mijn mening raar dat mensen met een volledig geplande reis afreizen naar een land Andere mogelijke oorzaken zijn een gebrek aan scholing en een hoge werkloosheid. Een voorbeeld

waarin ze hopen ‘de liefde van hun leven’ tegen te komen. Hier zie je ook weer zo een voorbeeld

hierbij is om te kijken naar Thailand. Een aantal jaren geleden toen de economie niet lekker liep, is er

wat kan uitlopen tot kindersekstoerisme. Toeristen reizen af om de liefde van hun leven te vinden, maar

veel (kinder)sekstoerisme geweest. Door de lage scholing en hoge werkloosheid op dat moment ging

wat als ze deze toch niet vinden in een ander land? Vergrijpen ze zich dan aan een makkelijkere

er veel geld om in het (kinder)sekstoerisme. Vele mensen zeggen dat het herstel van de economie op

prooi; kinderen?

dat moment daaraan heeft gelegen, het bracht veel geld op. Hieraan kun je zien dat als een land in (economische) nood verkeert, het waarschijnlijk minder goed toekijkt op de vervolging van zulke toeristen. (Sörensen, 2013)

Huidige situatie en verleden “De trend is dat de slachtoffers steeds jonger worden en de beelden steeds ingrijpender en

Eigenwaarde

gewelddadiger”, aldus Najat Maalla M’jid (Trouw Buitenland, 2014).

De vraag is ook waarom kindersekstoeristen op het idee komen om zulke strafbare feiten te

De huidige situatie voor kindersekstoerisme is werkelijk waar schokkend. Van de 186 landen die

ondergaan. Is het de eigenwaarde van mensen? Of is het de verleiding op het moment zelf? Het is

meewerken aan het verlenen van cijfers over hun land is bekend dat 173 landen mensenhandel met

wat hard om te schrijven, maar zou het niet kunnen zijn dat mensen die in hun thuisland geen relatie

als doel commerciële seksuele uitbuiting van kinderen hebben gerapporteerd. Hieruit is naar voren

of seksuele gemeenschap kunnen krijgen, op zoek gaan in andere landen met alle gevolgen van

gekomen dat kindersekstoerisme geregistreerd staat in 80 landen (Johns Hopkins University, 2012).

dien? Misschien is de zelfrespect zo gedaald door de jaren heen dat het mensen minder uit maakt hoe ze aan hun ‘avonturen’ komen. Het gevoel van eigenwaarde is belangrijk voor mensen, hierdoor

Waar vroeger de situatie zo was dat onontwikkelde landen een ‘hemel’ waren voor pedoseksuelen

is het mogelijk dat mensen met een laag zelfbeeld en weinig zelfrespect reizen naar (onontwikkelde)

en sekstoeristen is het tegenwoordig zo dat mensen vervolgd en gestraft worden als zulke praktijken

landen. Immers, hier krijgen ze aandacht en ‘liefde’ in ruil voor geld. Maar hoe kunnen mensen zo ver

aan het licht komen. Sinds 2012 heeft ook Nederland de aanpak van kindersekstoerisme tot prioriteit

gaan om dit te krijgen?

verheven. Voorheen voelde justitie zich namelijk niet echt verantwoordelijk voor de opsporing van Nederlandse pedoseksuelen in het buitenland. Vroeger werden kinderen sneller aangespoord om de

Om nog even door te gaan op de oorzaken van kindersekstoerisme en dan ingezoomd op

seksuele industrie in te gaan omdat er toen minder gecontroleerd werd. De kinderen moesten het geld

eigenwaarde, in de hedendaagse maatschappij worden mensen (vaak) afgerekend op hun uiterlijk.

binnenhalen voor de ouders (Stoker, 2013).

Mensen gaan het ergens anders zoeken. Een voorbeeld is een televisieprogramma wat tegenwoordig op televisie is: ‘From Russia with love’. Een programma waarin Nederlanders in Rusland en Oekraïne

De reden dat geleerden vroeger weinig aandacht hebben besteed aan sekstoerisme is omdat het

op zoek gaan naar hun grote liefde omdat ze het in Nederland niet kunnen vinden. Het gaat hier

vroeger werd gezien als iets ernstigs in de denkgangen van de mens (Symanski, 1981). Wel is het

natuurlijk allemaal om volwassen mensen, ook de vrouwen die in Rusland en Oekraïne worden

zo dat door middel van onderzoek er de laatste tijd meer inzicht is gekomen in (kinder)sekstoerisme.

opgezocht. Maar naar mijn mening is een televisie programma als dit een stimulans om voor mensen

De meerderheid van een aantal studies markeert ook het feit dat mensen in het Oosten op zoek

om naar het buitenland te gaan en daar hun heil te zoeken. Dit kan ook een mogelijke oorzaak zijn

gaan naar vrouwen/ mannen waar seksuele ervaringen onbereikbaar zijn in het eigen land

dat mensen zo zien dat het makkelijk is om mensen te zoeken in het buitenland. Zeker als het ook

(Bandyopadhyay, 2013).

104


Als je kijkt naar de toekomst van kindersekstoerisme zullen er een aantal verschuivingen plaats

Psychologisch zullen kinderen een schuld gevoel ervaren. Dit vanwege de vraag waarmee ze lopen:

vinden. Allereerst zullen landen steeds meer controleren op strafbare feiten. Wel is zo, zoals al

“Waarom is dit gebeurd?” Kinderen zullen een lage eigenwaarde hebben en met depressies kampen.

eerder vermeldt, een land kan niet alles tegenhouden. Wat nu in opkomst is, is dat meisjes zelf

De lage eigenwaarde is te danken aan de toeristen door wie ze seksueel misbruik zijn. Deze toeristen

de pooier worden over meerdere meisjes. Dit om zelf uit de handen van mannen te blijven. Een

zullen de kinderen neerbuigend hebben behandeld, op een onmenselijke manier. In sommige

voorbeeld hiervan is Chimoy uit Indonesië. Ze was 14 jaar (!) oud toen ze aan de slag ging als

gevallen kunnen de depressies lijden tot zelfmoord van de kinderen. Dit omdat de seksuele uitbuiting

pooier. Er werken 30 meisjes onder haar die zij verkoopt voor een nacht. “Een keer gaf een klant mij

van een kind leidt tot verwondingen, pijn en angst.

1400 euro, een brommer en een smartphone voor seks met een maagd, in kon de verleiding niet weerstaan”, vertelt Chimoy. In 2012 was er volgens de nationale commissie voor kinderbescherming

Fysiek zal er ook veel gebeuren met een kind. De belangrijkste reden is omdat het lichaam van een

geen enkel geval bekend van minderjarige meisjes die als pooier werkten. In 2013 waren dit

kind nog niet volledig volgroeid is. Lichaamscellen raken eerder beschadigd en door de lage afweer

er al 21. Volgens Leonarda Klink van de kinderrechtenorganisatie Terre des Hommes: “Het is

van het lichaam kunnen ziektekiemen makkelijker het lichaam binnendringen. Kinderen zijn ook veel

misselijkmakend om te zien dat meisjes van 11 of 12 jaar oud als pooier optreden, je realiseert dat

kwetsbaarder voor seksueel overdraagbare aandoeningen zoals HIV en aids.

hun toekomst in duigen ligt” (Hof, 2013). Omdat er tegenwoordig zoveel gecontroleerd wordt op kindersekstoerisme gaan mensen het

Op sociaal vlak komen ook de emotionele tekortkomingen naar voren. Kinderen hebben vaak moeite

anders spelen. Ze proberen op andere manieren aan hun trekken te komen en pooiers proberen

om deel te nemen aan de maatschappij en in het onderwijs. Ze ontvangen weinig steun van de

op andere manieren aan hun geld te komen. In opkomst is de seksuele uitbuiting van minderjarigen

gemeenschap en kunnen zich daardoor niet zo ontwikkelen zoals ander kinderen van die leeftijd dat

via de webcam. Voor de politie is dit moeilijk te traceren en voor de personen die er mee handelen

wel kunnen doen (ECPAT Nederland, 2010).

is het makkelijk in gebruik. Terre des Hommes deed onlangs een onderzoek naar de aard van ‘webcamseks’. Tegen betalingen doen kinderen seksuele handelingen voor de webcam. Terre des

Kindersekstoerisme heeft ook invloed op een land. Zeker als het land zich wilt ontwikkelen als een

Hommes ging aan de slag met het fictieve personage ‘Sweetie’. In twee maanden tijd ontmaskerde

toeristische plaats. Waar in sommige landen de inkomsten van (kinder)sekstoerisme worden gezien als

Terre des Hommes meer dan duizend gebruikers die meewerkte aan de betaling voor seksuele

redding van de economie, werkt het wel de ontwikkeling van een toeristische plaats af. Dit omdat de

handelingen van kinderen (Terre des Hommes, 2014).

lokale gemeenschap meer kans loopt op soa’s. Maar ook omdat het (kinder)sekstoerisme imago maar een klein deel van de toeristische samenleving aanspreekt. Hierdoor kan het toerisme in een land zich niet goed ontwikkelen. Verder zijn ook investeerders voor meer duurzame vormen van toerisme

Gevolgen voor de slachtoffers

moeilijker te vinden. Kindersekstoerisme is daarom ook niet goed voor de ontwikkeling en welvaart van een land (ECPAT Nederland, 2010).

De gevolgen van seksuele uitbuiting voor kinderen is enorm. Ze zijn op meerdere vlakken ernstig aangetast en de vraag of dat nog ooit goed komt, daar kan niemand antwoord op geven. De gezondheid van de kinderen, hun welzijn en toekomstmogelijkheden zijn allemaal aangetast door

Discussie

de seksuele uitbuiting waar ze slachtoffer van zijn. Het maakt niet uit welke achtergrond de kinderen hebben en in welk milieu ze leven, kinderen die slachtoffer zijn van het sekstoerisme hebben te maken

Kindersekstoerisme is geen fenomeen meer, het is geen zeldzame verschijning meer. Het komt steeds

met problemen op emotioneel, fysiek, psychologisch en sociaal vlak.

vaker voor en er worden miljarden dollars aan winst mee gemaakt over heel de wereld. Waarom wordt het dan nog een fenomeen genoemd? Dat stadium is kindersekstoerisme allang voorbij naar

In emotioneel opzicht zullen de kinderen zich afsluiten van andere mensen. Gevoelens en emoties

mijn mening. Gelukkig worden steeds meer mensen vervolg en gestraft op dit gebied, maar lang

zullen moeilijk getoond worden omdat ze in de tijd die ze misbruikt zijn, een muur hebben

niet iedereen kan worden opgepakt. Ik denk dat kindersekstoerisme een enorme impact heeft op

opgebouwd. Weinig mensen kunnen door deze muur heen breken.

het leven van kinderen over de gehele wereld, maar ook staat het nog eens de ontwikkeling van ‘gezond’ toerisme in de weg. Als ik mijn eigen mening mag geven op dit onderwerp zou ik blaadjes vol kunnen schrijven. Voornamelijk gaat het mij erom dat ik mij niet kan verbeelden hoe iemand kan


105

handelen zoals een kindersekstoerist. We zijn allemaal kinderen geweest, hoe erg is het om een

zelf kunnen reisleiders en lokale gidsen de toeristen ook met kindersekstoerisme confronteren (ECPAT

jeugd én goede toekomst van een kind af te pakken. Het klinkt makkelijk namelijk voor veel mensen,

Nederland, 2010).

kinderen zijn jong en naïef en hebben totaal nog geen besef van het leven. Aan de andere kant zou ik wel eens in de huid willen kruipen van een kindersekstoerist. Vooral om erachter te komen welke

Maar zoals al eerder gezegd, kindersekstoerisme zal nooit geheel te bestrijden zijn. Confrontatie

gedachten iemand heeft op zo een moment. Er zijn verschillende meningen over kindersekstoerisme.

is de beste mogelijkheid, wat nou als de daders hun eigen kinderen slachtoffers worden van

Vele regeringen strijden tegen kindersekstoerisme, maar wat ik me echt afvraag is of landen die

kindersekstoerisme?

in economische crisis zitten, het geld wat er aan kindersekstoerisme wordt verdiend, kunnen laten liggen. Ik denk namelijk van niet. Er is nog veel onderzoek nodig naar kindersekstoerisme, zeker omdat het steeds vaker voorkomt en in steeds ergere vormen. Mensen verlangen dat het toerisme zich blijft ontwikkelen, omdat mensen dit verlangen en er steeds meer manieren komen om informatie te verspreiden, is het voor bedrijven in kindersekstoerisme ook makkelijker om zich te blijven ontwikkelen en manieren te vinden zodat regeringen en de politie er niet achter komen.

Aanbevelingen voor management Kindersekstoerisme is een moeilijk te begrijpen verschijnsel maar ook een verschijnsel dat moeilijk te verdrijven is uit de wereld. Dit omdat het moeilijk op te sporen is maar ook omdat er van alles aan gedaan wordt om juist niet opgespoord te worden. De bedrijven die meewerken in het kindersekstoerisme blijven continu innoveren om nieuwe manieren te ontwerpen waarmee kindersekstoerisme mogelijk blijft. Dit is een moeilijke gedachte voor alle mensen die tegensrijders zijn van het kindersekstoerisme. Deze mensen geven een gevoel van onmacht omdat het blijft terugkomen. Opsporing en vervolging is mogelijk en gebeurd ook al in vele landen, maar zoals vaak gezegd wordt; waar er een opgepakt en vervolgd wordt, ontsnappen er honderden misschien wel duizenden die strafbare feiten plegen. Wat mensen kunnen doen is voornamelijk voorlichting. Verschillende campagnes zijn al gevoerd, maar ermee doorgaan is denk ik de sleutel tot doordringen bij mensen. Door voorlichting worden mensen bewust en gaan ze verdacht gedrag beter herkennen óf komen toeristen tot bezinning dat ze fout bezig zijn. De toerisme- en reisindustrie heeft vanwege het directe contact met reizigers een belangrijke rol. Zij moeten via trainingen kunnen weten hoe ze reizigers het beste kunnen adviseren én belangrijker, hoe ze kunnen doordringen tot reizigers. Adviseren blijft de meest voor de hand liggende ‘oplossing’ in de strijd tegen kindersekstoerisme. Hoe vaker je toeristen informeert en aanspreekt, hoe vaker zij ermee geconfronteerd worden. Reisbureaumedewerkers kunnen bij een boeking melding maken van kindersekstoerisme. In het land

106


Beau Hoek

Duurzaam ondernemen voor tour operators

Toerisme is een snelgroeiende industrie, die waarschijnlijk in komende jaren steeds meer zal gaan

Ecologische gevolgen van toerisme

toenemen. De ecologische voetafdruk is gigantisch van de gemiddelde toerist en hier betaalt de natuur een hoge prijs voor. Het is dus van belang dat er meer bewustwording wordt gecreëerd

De impact van toerisme op het milieu wordt steeds groter. Op het moment is toerisme verantwoordelijk

rondom duurzaam toerisme. (Schiltz, 2012 - 2013) Het belang van duurzaam ondernemen bij

voor zo’n vijf procent van de wereldwijde CO2 - uitstoot. Transport speelt een belangrijke rol bij

touroperators voor aanbod van alle soorten reizen, met de nadruk op wellness reizen, is dus groot.

het uitstoten van die vijf procent CO2. Bij toerisme is het vereist dat we ons verplaatsen en is er

De nadruk op wellness reizen wordt gelegd vanwege de grote toenemende interesse in wellness

dus transport nodig. Deze transport is meestal niet echt duurzaam. De impact van het vliegverkeer

en wellness reizen en is daarom van belang om mee te nemen in het duurzaam ondernemen van

op de CO2 - uitstoot is waarschijnlijk het hoogst. Maar ook op de vakantiebestemming spelen de

touroperators.

vervoersmiddelen die daar gebruikt worden een grote rol binnen de CO2 - uitstoot.

Het management binnen de touroperators dient dus gebaseerd te zijn op duurzaam ondernemen.

Een ander ecologisch gevolg van toerisme is dat het landoppervlakte wordt gebruikt voor toeristische

Nu is dit binnen de toerisme een groot gegeven, gezien toerisme wereldwijd is en tal van factoren

doeleinden, zoals luchthavens, wegen, hotels, winkelcentra, vakantiehuizen etc. Het milieu wordt

meespelen binnen duurzaam ondernemen.

hierdoor aangetast en moet plaats maken voor veranderingen en gebouwen. Een ander gevolg is daarnaast ook het energiegebruik van de toeristen. Wat hoog kan oplopen,

Economische gevolgen van toerisme

om als voorbeeld te geven een all-inclusive hotel, waarbij de toerist zelf niet voor kosten hoeft op te draaien van water, elektriciteit, verwarming, verlichting etc. Het hoge verbruik aan energie is over het

In 2011 bracht internationaal toerisme €741 miljard op, met andere woorden 5% van het mondiale

algemeen ook in huishoudens een probleem, laat staan voor grote toeristische complexen.

BBP. Naast het feit dat toerisme dus economische voordelen met zich mee brengt, brengt het vooral voor de lokale bevolking nadelen met zich mee. De lokale bevolking komt meestal alleen in

Daarnaast kunnen een aantal toeristische activiteiten, zoals duiken, skiën, golfen of alleen het

aanmerking voor de laagst betaalde banen die de toeristische sector biedt. De werknemers krijgen

bezichtigen van kwetsbare ecosystemen, ook schadelijk voor het milieu zijn of de biodiversiteit

in het hoogseizoen een laag loon terwijl er lange dagen worden gemaakt, terwijl in het laagseizoen

verstoren.

hele periodes zitten waarin zij geen werk hebben en dus ook geen inkomen. Ook een groot probleem die toerisme met zich mee brengt, is de grote afvalproductie. Welke vaak Daarnaast komt er ook nog eens bij dat maar weinig van het uitgegeven bedrag door toeristen naar

een probleem vormt in landen, die deze enorme afvalproductie niet kunnen verwerken.

de plaatselijke bevolking gaat, omdat het vaak westerse toeristische bedrijven en attracties zijn waar de toeristen hun geld aan uit geven. (Schiltz, 2012 - 2013)

Ten slotte is een groot ecologisch gevolg van toerisme het watergebruik. Het watergebruik voor toeristische doeleinden heeft voorrang op toegang tot schoon drinkwater of water om de landbouwgrond mee te bevochtigen voor de plaatselijke bevolking. Terwijl het watergebruik binnen deze toeristische doeleinden voor een bepaalde luxe zorgen voor de toerist, terwijl de plaatselijke bevolking te kort komt. (Schiltz, 2012 - 2013)


107

Culturele gevolgen van toerisme

stabiele werkgelegenheid, sociale dienstverlening aan de ontvangende gemeenschappen en armoedebestrijding.

Wat toerisme met zich mee brengt op sociaal – cultureel gebied, zijn zowel positieve als negatieve gevolgen. Het kan als positief gezien worden dat ontmoetingen van mensen met verschillende

Duurzaam toerisme houdt dus niet alleen het beschermen van natuur en milieu in. Maar Planet,

achtergronden, opvattingen, gewoonten en waarden heel leerrijk zijn. Maar ook regelmatig gebeurt

People, Profit staat centraal bij duurzaam toerisme. Planet gaat uiteraard over het beschermen

het dat ontmoetingen tussen toeristen en de lokale bevolking tot conflicten leiden. Vaak beschikken

van natuur en milieu, People heeft betrekking op het sociale aspect en gaat bijvoorbeeld over

toeristen, juist op vakantie wanneer zij werk en dus regels even los kunnen laten, over onaangepast

het respecteren van de lokale cultuur en tot slot heeft Profit betrekking op de winstgevendheid en

gedrag welke sommige culturen niet kunnen respecteren. Wat dus tot conflicten zou kunnen leiden.

voordelen van de lokale economie. (Molenaar, 2007)

Maar juist ook tour operators kunnen het idee van verschillende culturen benadrukken in hun reclame voor een reis naar een bepaald gebied. Daarnaast is ook een gevolg op cultureel gebied van toerisme dat de authentieke culturele waarden

Tour operators

en gewoonten van een bepaald gebied of bezienswaardigheden worden vervormd zodat zij een commercieel product worden. Hierdoor verliezen zij dus hun authentieke waarde en betekenis.

Tour operators spelen een belangrijke rol als tussenpersoon bij de vraag naar reizen en het voorzien van reizen. Niet elke toerist maakt gebruik van tour operators, maar een groot deel van de toeristen

Daarnaast wordt de lokale bevolking soms weggejaagd uit hun woongebied, omdat daar dan

wel. Binnen de tour operators is er wel al bewustwording van het belang van duurzaamheid

toevallig een, meestal, westerse toeristische accommodatie of attractie wordt gebouwd, omdat deze

gecreëerd, maar er zijn nog maar weinig tour operators die al daadwerkelijk actie ondernemen of

locatie hier het beste zou zijn. De lokale bevolking wordt hierdoor niet alleen weggejaagd uit hun

velen zijn nog maar beginnend duurzaam aan het ondernemen. (Tepelus, 2003)

eigen leefomgeving, maar meestal wordt in dit gebied ook hun geld verdient, waarvan landbouw Er bestaat al een organisatie die specifiek is gericht op de duurzaamheid sector, namelijk the ‘Tour

een goed voorbeeld is. (Schiltz, 2012 - 2013)

Operators’ Iniative for Sustainable Tourism Development (TOI). TOI is een organisatie waarbij wereldwijd tour operators kunnen aansluiten om op een duurzame manier te ondernemen. (Tour

Duurzaam toerisme

Operators Initiative for Sustainable Tourism Development, 2014)

Na het zien wat voor impact toerisme heeft op natuur en milieu, is het belangrijk dat duidelijk wordt

Daarnaast bestaat ook de ANVR (Algemene Nederlandse Vereniging in Reisondernemingen) in de

wat dan wel duurzaam toerisme inhoudt. Een definitie van duurzaam toerisme volgens de World

reisbranche. Deze brancheorganisatie heeft een belangrijke doelstelling, namelijk: “Het bundelen

Tourism Organisation (WTO) is als volgt: “Tourism that takes full account of its current and future

van krachten van de aaneengesloten leden ten einde de gemeenschappelijke sociaal-economische

economic, social and environmental impacts, addressing the needs of visitors, the industry, the

belangen te behartigen, zodat ANVR als organisatie nationaal en internationaal een toonaangevende

environment and host communities” (UNEP en WTO, 2005, p. 11 – 12).

plaats inneemt als vertegenwoordiger van de reisbranche.” Citaat!! Als tour operator is het mogelijk om je aan te sluiten bij de ANVR, waar je als tour operator overigens niet zomaar lid van kan

WTO noemt drie aspecten welke centraal staan bij duurzaam toerisme:

worden. Hier zitten bepaalde eisen en criteria aan vast waar de touroperator aan moet voldoen en

1. Natuurlijke bronnen optimaal gebruiken, belangrijke ecologische processen bewaken en behoud

gevolgd door een procedure van de lidmaatschapsaanvraag. (ANVR, 2014)

van natuurlijk erfgoed ondersteunen; 2. Respecteren van de socio-culturele authenticiteit van de ontvangende gemeenschappen, het

Omdat ANVR ook viel doet op het gebied van duurzaam ondernemen, maakt dit het zeker

culturele erfgoed en de traditionele waarden in stand houden en bijdragen aan de interculturele

aantrekkelijk om als touroperator lid te worden van deze brancheorganisatie. Dit geldt overigens ook

verstandhouding en verdraagzaamheid;

voor TOI.

3. Zorgen voor haalbare economische activiteiten op lange termijn en de sociaaleconomische voordelen worden eerlijk verdeeld onder alle belanghebbende. Gedacht kan worden aan

108


Duurzaam ondernemen

– Zodra er een Travelifecertificatie of een ander internationaal erkende certificatievorm voor cruises gereed is, reisorganisaties die cruises in hun aanbod hebben actief onder de aandacht hiervan

Touroperators kunnen verschillende stappen maken binnen duurzaam ondernemen:

brengen. (ANVR, 2014)

– Subsidies verlenen – Verstrekking van informatie aan de toerist

Vermaak

– Deelname aan internationale duurzame gedragscodes, training en projecten zoals ECPAT,

‘Codes of conduct’ betekenen in feite de gedragcodes.

UNESCO World Heritage Projects.

– Alle excursies en activiteiten worden aangeboden volgens de internationale richtlijnen en ‘codes

– Deelname aan projecten om de lokale leefomstandigheden te verbeteren

of conduct’, zodat een positieve bijdrage wordt geleverd aan mensen, dieren en de natuur ter

– Creëren van toeristische producten voor natuur en milieu (Tepelus, 2003)

plekke; – Aanbieders van excursies en activiteiten worden geïnformeerd en gestimuleerd om de

Het toeristisch product bestaat uit drie elementen, namelijk vervoer, verblijf en vermaak. Binnen deze

internationale richtlijnen en ‘codes of conduct’ te volgen om duurzamere excursies en activiteiten te

elementen kunnen acties worden ondernomen door tour operators om de reis zo duurzaam mogelijk

ontwikkelen;

te maken.

– Reisorganisaties spannen zich in om het aandeel van excursies met positieve effecten voor de lokale bevolking, de natuur en het milieu, te vergroten.

Vervoer

– Excursies en activiteiten met betrekking tot dieren volgen relevante ‘Global Codes of Animals In

Het is van belang dat de CO2 uitstoot verminderd worden, of meer gecompenseerd wordt. – Treinreizen actiever onder de aandacht brengen, waardoor meer toeristen met de trein gaan in plaats van met het vliegtuig;

Tourism’; – Duurzaamheidsclausules (ter voorkoming van dierenleed, kinderarbeid, etc.) vast laten stellen in een contract. (ANVR, 2014)

– Wanneer het vervoerstype is gekozen, wordt rekening gehouden met de belangrijkste factoren die van invloed zijn op de CO2 uitstoot (type, bezettingsgraad, tussenstops etc.); – De CO2 uitstoot compenseren standaard aanbieden. (ANVR, 2014)

Communicatie met de toerist

Verblijf

De tour operators kunnen nog zo veel acties ondernemen om zo duurzaam mogelijk te ondernemen,

– Accommodaties die het meeste door de reisbranche worden verkocht, stimuleren om gebruik te

maar uiteindelijk heeft de toerist uiteindelijk ook nog een behoorlijk aandeel in een zo’n duurzaam

maken van organisaties als Travelife om de accommodaties duurzamer te maken;

mogelijke reis. De communicatie naar de toerist toe met betrekking op duurzaamheid is enorm van

– Wanneer er een Travelife- of andere duurzaamheidstraining beschikbaar is voor de aanbieders van accommodaties op de bestemmingen, aanbieder uitnodigen hier aan deel te nemen;

belang, en wanneer de toerist hierin op een leuke, betekenisvolle en positieve manier in benaderd wordt, zal de toerist sneller voor een reis kiezen die duurzaam van aard is.

– Accommodaties waar tour operators contracten mee hebben gesloten aanmoedigen om te voorkomen dat door de bedrijvigheid belangrijke basisvoorzieningen voor de lokale bevolking

– Duurzaam vervoer, verblijf en vermaak worden in de communicatie naar de klant gepromoot;

(voedsel, water, energie, gezondheid) in gevaar komen. Verder kunnen zij worden aangemoedigd

– Klanten informeren over hoe ze een positieve bijdrage kunnen leveren op de bestemming. Bijvoorbeeld door het kopen van eerlijke souvenirs, gebruik van openbaar vervoer, zuinig met

om de negatieve effecten van de biodiversiteit te beperken; – Duurzaamheidsclausules (ter voorkoming van zaken als kinderarbeid, seksuele exploitatie van kinderen, activiteiten die schade toebrengen aan biodiversiteit, corruptie, etc.) opstellen en in

water, stimuleren van lokale initiatieven en melding bij seksuele exploitatie van kinderen en/of minderjarigen, etc.; – Informatie verstrekken over de duurzaamheid van de tour operator waar de klant boekt;

contract vast laten stellen tussen tour operators en accommodaties; – Accommodaties stimuleren om hun prestaties betreft duurzaamheid te verbeteren en zich te laten certificeren door Travelife, zodat in de toekomst 10% van de Nederlandse klanten die bij een

– CO2-compensatie promoten, waarbij inzichtelijk wordt gemaakt welke vervoersoptie het minst belastend is;

ANVR reisorganisatie boekt in een duurzame accommodatie verblijft;


109

– Bij onderzoeken naar klanttevredenheid door de touroperators worden vragen over de

Wellness

duurzaamheid hier in betrokken. (ANVR, 2014) Na het opdoen van diverse informatie over duurzaam toerisme, kan ook opgevat worden dat wellness ook op een duurzame manier dient te worden gehanteerd. Dit omdat wellness tegenwoordig

Wat kan de reiziger zelf doen?

bijna bij veel accommodaties wordt aangeboden, maar ook omdat wellness reizen nu steeds meer een ‘hot item’ worden in de toeristische wereld. Maar men er niet bewust van is wat voor negatieve

Zoals al eerder benadrukt is, is het van belang dat niet alleen de touroperator duurzaam gaat

gevolgen dit heeft voor natuur en milieu. Tour operators zouden hier op een verantwoorde manier

ondernemen, maar dat de toerist ook actie onderneemt en tijdens zijn vakantie meehelpt aan

kunnen inspelen.

duurzaam toerisme. Nu zou je denken dat dit iets is wat de toerist zelf moet ondernemen, dat klopt. Alleen als tour operator zou de toerist hier wel over geïnformeerd kunnen worden. Hieronder volgen enkele adviezen waardoor de toerist al een steentje bijdraagt aan duurzaam toerisme, welke de tour

Voorbeeld

operators kunnen overbrengen naar de toerist: De reisorganisatie Sawadee Reizen is door Rank a brand uitgeroepen als koploper op het gebied van – Wanneer de toerist de reisgidsen doorgenomen heeft, is het duurzaam om deze reisgidsen terug

duurzaamheid in de reiswereld. Acties die Sawadee Reizen onderneemt om de reizen zo duurzaam mogelijk te maken:

te brengen naar het reisbureau. Zodat deze nog hergebruikt kunnen worden. – Gebruik maken van de vakantiespreiding. Hierdoor kan de toerist genieten van de rust, ruimte,

– Duurzame projecten waarin de lokale bevolking ontmoet wordt. Sawadee Reizen vindt het

minder drukte en minder files in het voor- of naseizoen. – Reizen met het openbaar vervoer, en dan niet alleen op de vakantiebestemming maar ook vanaf

minder ontdekte gebieden bezoekt en dat je in contact komt met de lokale bevolking. Een

thuis naar het desbetreffende vliegveld. – Streven naar een zo CO2 neutraal mogelijke reis en daarnaast de CO2 uitstoot compenseren. – Op veel vakantiebestemmingen, ook in Europa, is er een gebrek aan water. Het is van belang dat hiermee zuinig om gegaan wordt. Neem bijvoorbeeld een douche in plaats van een bad. – Net als thuis, is het ook van belang om op vakantie te besparen op elektriciteit. Enkele voorbeelden zijn: matigen met de airco en licht, televisie en radio uitdoen wanneer de accommodatie wordt verlaten.

voordeel voor de bevolking hiervan is dat zij kunnen profiteren van zo’n bezoek, omdat toeristen hier hun geld uitgeven. – Projecten waarbij de toerist iets teruggeeft aan het bezochte gebied, zoals het project 100% duurzame energie op het eiland Sumba. De toerist geeft dan iets terug in de vorm van een donatie. – Sawadee Reizen kiest voor accommodaties met een keurmerk of eco-label. Doordat bij Sawadee

– Souvenirs die gemaakt zijn van dieren (bijvoorbeeld koraal) of (gedroogde) planten (bijvoorbeeld cactussen), mogen niet worden ingevoerd. Het is dus van belang dat men op de hoogte is van dit feit, zodat dieren, planten en koraal met rust gelaten worden in hun natuurlijke omgeving. – Winkel juist in de lokale winkels, om zo mogelijk de werkgelegenheid en verdiensten in dat

gebruik wordt gemaakt van reizen in kleine groepen, kunnen de kleinschalige accommodaties gebruikt worden. – CO2 neutraal vliegen. Sawadee biedt de mogelijkheid de uitstoot van CO2 van de vliegreis te compenseren. Bij de reizen naar de Noord- en Zuidpool en de Galápagos eilanden is de CO2 compensatie standaard opgenomen in de reissom.

gebied te stimuleren. – Respecteren van de gewoonten en gebruiken van de plaatselijke bevolking. Indien het nodig is de kleding aanpassen en de plaatselijke bevolking alleen fotograferen wanneer men hier geen bezwaar tegen hebben. (ANVR, 2014)

belangrijk dat de toerist niet alleen de hoogtepunten van een gebied bezoekt, maar ook de

– Duurzame reistips wat de toerist kan doen om zo duurzaam mogelijk op vakantie te gaan. – Samenwerking met duurzaam toerisme partners. Sawadee werkt samen met een aantal grote organisaties die projecten uitvoeren die gericht zijn op natuurbescherming en/of waarbij de inkomsten bevorderd worden bij de lokale bevolking. (Sawadee Reizen, 2014) Dit zijn acties waar veel tour operators een voorbeeld aan zouden kunnen nemen, om het duurzaam toerisme meer te stimuleren. Het is van belang dat tour operators meer actie gaan ondernemen betreft duurzaam toerisme, zodat over honderd jaar ook nog de wereld kan worden ontdekt.

110


Conclusie

bevolking heeft het impact. Er worden zeker geen oplossingen geboden om al deze gevolgen van toerisme uit de weg te gaan, maar er zijn zeker manieren naar voren gekomen waarin duurzaam

In het artikel komt naar voren dat het zeker van belang is dat tour operators op een duurzame manier

toerisme tot ten volste wordt toegepast. Het is van belang dat de mens er alles aan doet om zo

te werk gaan, omdat het huidige toerisme meer negatieve gevolgen met zich mee brengt en impact

duurzaam mogelijk te leven, en dus ook op vakantie te gaan, zodat we de aarde nog door kunnen

heeft op natuur & milieu, maar ook op een economische en sociaal-culturele manier voor de lokale

geven voordat er niets meer door te geven valt.


111

Nadja Poterjaev

Community-based Tourism – The future?

Due to globalization and constant growth of the mass-tourism, many cultures are not able to live

Benefits and success stories of CBT

isolated from the tourism industry and developed a dependency on it. Unfortunately, this development led to degradation of natural resources and destabilized the value system of some communities

Successful implemented CBT lead to a 5 dimensional improvement of the community such as

(Rest1). NGO’s and businesses started to understand the importance of community development

economic, political, environmental, social and cultural value. The reason for the participation of the

and conservation of environment. It is crucial to invest in alternative tourism projects to decrease the

local people in the development is very high and that the whole community benefits from the project.

destructing impact of the mainstream tourism. First popped up concepts of CTB projects promised a high potential to do it but what are the outcomes? Is it worth for companies and NGO to invest and

Through the ownership of accommodation and other assets, the income goes directly to local people

express corporate social responsibility with CTB?

and greats an economical value for the whole community. For example, the $2.5 million Nam Ha Ecotourism CBT Project in Lao PDR generated $474,000 in 2006 for some of the poorest rural people in South East Asia (Harrison and Schipani, 2007 in Mitchel, Muckosy, 2008).

What is Community-based Tourism?

Halstead (2003) indicated on the example of the Namibian Community-based Natural Resource According to WWF International (2001), CBT emerged as an alternative concept to mainstream

Management (CBNRM) program that the awareness of the importance of natural resources for

tourism coming as a further development of ecotourism. Whereby, ecotourism represents the

tourism increased from all stakeholders including organizations, government and the community itself.

‘responsible travel to natural areas that conserves the environment and sustains the well-being of local

Therefore, she underlines that positive change in people’s attitudes, perception and values towards

people’ (p. 2), CBT is a further expansion of the social dimension of ecotourism. The concept of CBT

resources and tourism led in the Namibian Community to improved natural recourse management.

is that ‘the local community has a substantial control over, and involvement in, its development and management, and a major proportion of the benefits remain within the community’ (WWF, 2001,

Breugel (2013) reported a similar effect on cultural development. The subjective wellbeing of Koh

p. 2). WWF International (2001) emphasize on the importance of ‘collective responsibility’ (p.2)

Yao Noi community members operating CTB was significantly increased because CTB has revived

and appreciation of individual initiatives within the community by representative bodies including

the values of local culture. Since tourists tend to be more interested in traditional activities and

government and organizations. The goal of CBT is ‘socio-empowerment of the communities and value-

traditional tools, the community feels the value of the culture and more pride of the way they are living.

added experience for local and tourists’ (Tourism Product Development Co. Ltd., 2014).

Impressive and promising is also that CTB was able to show a big impact on the general well-being of community member (Beugel, 2013). Not only material wellbeing was determined but also a higher

It can be clearly seen, that the main difference is the issue of ownership and the intention of the

community satisfaction and increased emotional wellbeing trough cultural exchange.

touristic projects itself. Rather than being only profit driven, CBT focuses also on the development of

To step aside of the benefits for the community, a viewpoint will also be made from the tourist’s

the community and the benefits of tourism for them. It is about creating a sustainable balance between

perspective. According to SolimarInternational (2014), CTB in Namibia provides an authentic

profitability and conservation of natural resources as well as positive development of the local

experience by being able to immerse into ‘Namibia’s culture and expand their philanthropic horizons’

communities (Halstead, 2003).

(p.1). This can end in beneficial in word-of-mouth promotion and regular returns.

112


Challenges of CBT

What is the future of CTB?

However, maybe the benefits of CTB are overestimated? Mitchel and Muckosy (2008) examined

Community-based Tourism is facing now a big dilemma. At one side it promises a holistic thriving

in their analysis of CTB in Latin America and determined that many of the CTB projects around the

community in case of successful implementation where a win-win-situation between community and

world have failed in the past. A recent Rainforest Alliance/Conservation Information survey of 200

tourists is created. And on the other side it can be a complete failure with a huge consumption

CBT projects across Latin America showed that many accommodation providers have only 5%

of time and investment. When it comes to the suggestions of Mitchel and Muckosy (2008), they

occupancy. Also, the Siecoya CBT project in Ecuador had little success by only generating $200

recommend strongly to forget about CTB and to help communities to access the mainstream tourism

for the community fund after nine years of operation. Showing a rapid collapse of the project after

industry. However, Goodwin and Santilli (2009) recommend that indicators of successful CBT should

terminating regular funding (Mitchel & Muckosy, 2008).

be developed since economic value and profit are not the only factors of success when it comes to cultural sustainability. Also, the access into mainstream tourism might provide a higher income and

The explanations to the failure are two-dimensional. Mitchel and Muckosy (2008) state that the

standard of living. This is only one dimension CTB is aiming. The socio-cultural aspect, political as well

two main reasons for failure within the CTB projects are poor market-access and poor governance.

as the environmental aspects would not be addressed in that case.

Developing agencies and organizations do not provide enough information and education in market accessibility and promotions activities. Even if the touristic product / service has been created in a

Of course, some readers would agree on the viewpoint of Mitchel and Muckosy (2008), that past

good manner, it fails because it does not reach it the potential guests. Moreover, poor management

has shown the inefficiency of CTB to grow economic value and that the success stories were only

leads to inefficient collaboration. Mitchel and Muckosy (2008) are convinced that collective

‘exceptions’ (p.1). However, you can also debate for a long time whether a glass is half full or half

management structures are too complex to work effectively. Shockingly, The Rainforest Alliance found

empty. It would be wiser to determine the differences of implementation between successful and failed

that 40% of CBT projects in developing countries were not participatory meaning did not involve

CTP and create global guideline in implementation. Also, certification would avoid misusage and

communities in decision-making (Goodwin & Santilli, 2009). But here is a question then. Do these

ensure high quality for communities and tourists.

project represent CTB at all? Unfortunately, that way the core of the CTB gets lost. However, this high number can also be explained that many ecotourism projects promote itself as CTB. This phenomenal

Furthermore, NGO and companies funding the project should not only focus on investments but also

represents a problem because there is no significant organization to certify or reward CTB projects.

on education and support in management and marketing areas. After all, it is a business concept

Therefore, the misusage for commercial benefits occurs.

and even if the turnover is not the main motivator in these projects, it is an asset for survival and future development (Sebele, 2010).

This trend leads to degradation of one of the main attractiveness of CTB for tourists: authenticity. By do not involving the community with active participation, it ends most of the time in ecotourism. As earlier

Moreover, it can be argued that a full management responsibility taken over by the community would

explained, ecotourism puts the importance on the accessibility of natural and preserved areas. Black

lead indeed to inefficiency not only because of lack of knowledge but especially because of lack in

and Crabtree (2007), explain that the change from CTB to ecotourism causes the loss of authenticity

long-term business experience. Since most of the communities addressed for CTB are rural and poor, it

because most of the time in ecotourism ‘communities have to adapt and modify their lifestyle, practices

is only logical that communities have difficulties to cope with the new responsibilities and expectations.

and environments to meet the expectations of tourists and tourist proponents. They state that without

Co-partnership with the help of other companies willing to support community projects could represent

such compromises, ecotourism cannot be successful. Furthermore, under such conditions CTB as

a solution. Instead of money funding companies could also support with education in business

a symbol can lose its reputation among tourists over time who experienced a disappointment of

knowledge and entrepreneurial skills. Also, an opportunity is to work with universities around the world

authenticity and cultural involvement during their stay.

and offer internship vacancies or volunteering to secure talented and at the same time affordable executers of the project. To sum it up, CBT is not yet proper developed on a global scale. It faces a lot of difficulties in implementation such as marketing and management issues. However, many companies are expertise


113

in it and can help with their knowledge and skills to improve this weakness. By creating partnerships, NGO’s and businesses can create a better world by improving the quality of life of many unprivileged communities.

114


Aurelija Grigalaviciute

Green travelers: who are they?

Introduction

Kashima, A. Paladino, E.A. Margetts, 2014), and can be described in the terms of private sphere behaviours, public behaviours, demographics, social and environmental values, psychological

In the recent years, the concept of sustainability, ecology, environmental actions has got a lot attention

variables (2005), and worldviews (2014).

from policy makers, environmentalists, representatives of various industries due to environmental problems, rapid climate change and loss of biodiversity. Importance for nature conservation, sustainable development implementations in all fields of industries is expected to become more and

Profile of environmentally friendly tourist

more important (The Worldwatch institute, 2013). According to Megan Epler-Wood (Weilin Lu, Svetlana Stepchenkova, 2011), the establisher of Ecotourism Society „ Ecotourism has become a

To start with, four different types of environmentalist are identified in research made by S.Barr, Gareth

powerful market force ranging from 5% to 10 % of the global travel market place”. Furthermore,

Shaw and A.W. Gilg (2011)and those are as following: committed environmentalist, mainstream

researchers Honey and Krantz (2011) expands that the ecotourism becomes the fastest growing

environmentalists, occasional environmentalist and non- environmentalists. The first two groups are

industry in the tourism sector itself, which is expected to grow by 5% annually, and this represents

most commonly to evolve in environmentally friendly behaviour very often, and are most commonly

11% of total consumer spending worldwide. These numbers shows the importance and global trend

to choose this lifestyle in their holidays and travel behaviour (S. Dolnicar, 2008). According to

for environmentally friendly behaviour. In order to adapt to this growing market, companies in tourism

Schulz (2014) which studied self- nature overlap, draws a conclusion that the person which can be

industry needs more detail information about who are the market they are dealing with, what is

identified as environmentally friendly “are more tend to see that the sphere of human activities and

their profile, expectations and worldview. This paper will review the studies made on Eco tourists,

that of nature have a great deal of overlap”. And this view has to do with the mind-set that the nature

environmentalists (Andrew Gilg, Stewart Barr, Nicholas Ford, 2005), sustainable lifestyles and

is something above humans, and they relationship is crucial for both survival. The philosopher Naess

consumption, and will represent the psychological, sociological profile of “green travellers” in order to

(2014)explained it as a conceptualization of nature as separate and not belonging to humans, but

make it easier to segment this fast growing niche market. The terms of Eco travellers, environmentally

as something “greater”, “worth defending whatever the fate of humans”. In addition to that works of

friendly travellers, green travellers are used in this article as a synonyms to describe the person who

Kahan (2014) suggests that the worldviews on society drastically differs between these four groups of

travels with intention to conserve natural environs.

environmentalists. Studies shows that the egalitarians and communitarians are more likely to participate in environmentally friendly behaviours, than hierarchists and individualists does. Furthermore, studies

As a consequence of the expansion of Sustainability (2013) many researches were made to identify

made by Steel (2005) according to the social value dimensions (altruistic-egoistic, conservative-open

individual citizens behaviours which contributes to it (Stewart Barr, Gareth Shaw, Andrew W. Gilg,

to change) identified that the people who can be identify as a green consumers are more tend to be

2011). Tendency for sustainable consumption by different individuals is directly linked to other forms

altruists, and be open to changes.

of environmental actions in both: in-home, and outdoors activities (2005). Those behaviours could be listed as: reducing environmental impacts (i.e. less air travels), avoidance of products of aerosols,

Studies of Sustainable consumerism made by A. Gilg, S.Barr and N. Ford (2005) conclude the

purchasing recycled products, buying organic produce, buying locally produced foods, consuming

demographic profile of people evolved in sustainable lifestyles. The results showed that there are

fairly traded goods, participating in environmental actions, adopting one’s life to downshifting

significantly more females, who is tend to own the private homes and terraced properties, have

perspective (Andrew Gilg, Stewart Barr, Nicholas Ford). The linkage between these actions led to

higher- incomes, be higher educated, and were more likely to belong to community organizations. To

the conclusion that the term as “environmentally friendly person” or “environmentalist identity exists (Y.

expand, it also draws a conclusion that these type of people have a tendency in believing “that nature


115

has critical limits which must not be crossed by human developments”. Also, the results of these studies

a tendency to emphasise the importance of physical activity, enthusiasm to meet people with the

suggests that while looking from the psychological perspective, environmentalists strongly believed that

same attitude and worldview. Also, maximal interaction with locals in the time available were stressed

pro- environmental actions will have a positive effects on nature and society as a whole. In addition

among people who could be classified as eco travellers.

to this 90% of committed environmentalists were tend to reject the idea, that environmental problems were only responsibility for governments, and citizens do not have a great power on this. Furthermore,

Studies made by Ayala (2011) emphasise eco tourists willingness to be part of preservation and

research also examined the linkage between environmental behaviour and economical aspects of

enhancement of destinations’ natural environment. Also, the researcher Wight (2011)noted that

individuals. The results showed that people who belong to the group of committed environmentalists

environmentally friendly tourists have been motivated by “visiting uncrowded locations and remote

were likely to purchase/ consume products and services on their environmental credentials, while the

wilderness areas, learning about wildlife and nature, learning about natives, cultures, and community

price was not a prior factor for the decision making processes. Last but not least, studies suggested

benefits, viewing plants and animals, and being physically challenged”. Researches made by Kerstetter,

even greater understanding of the motives of green- consumers: “health issues, safety concerns, buying

Hou and Lin (2011) acknowledges this and adds the desires of tourists to be surrounded by undisturbed

locally and believing that green consumption helped the environment” (Andrew Gilg, Stewart Barr,

nature, being able to observe ecological landscape, spend quality time with family and friends, and to

Nicholas Ford, 2005).

strengthen ones physical health. World Tourism organization endorse the findings mentioned above, and notes that activities such as: watching the birds, indigenous people visiting, marine and other water activities, as well as being in the wilderness areas, watching rare animal species, archaeological sites

Health, food and environmental concerns

visiting were listed at the priorities for Eco travellers (Weilin Lu, Svetlana Stepchenkova).

While looking from the different angle of sustainable behaviour we can find a lot mismatches from different fields. Studies made on “Choice of organic foods is related to perceived consequences for

Variables to determine satisfaction of Eco travellers

human health and to environmentally friendly behaviour” (M.K. Magnusson, A. Arvola, U.K. Hursti, L. Aberg. P. Sjoden, 2003) shows that concerns of one’s health and environment are two greatest

Article “Ecotourism experiences reported online: Classification of satisfaction attributes” (2011)

motives to purchase organic foods. It also summarises that the respondents who have a very strong

represents the findings about what actually are satisfaction criteria for Eco travellers. Without

intentions to buy organic foods, valued human health, animal and positive environmental welfare. This

mentioning the activities which were discussed earlier, accommodation, atmosphere, nature settings,

approves the theory that behaviours which have thematic similarities / behaviours forms clusters, and

foods available, services, location, and value for money are settings which determines whether

people behaviour falls in those clusters (Y. Kashima, A. Paladino, E.A. Margetts, 2014). This means

your customer is pleased or dissatisfied. To get a better understanding each of these segments

that people with values of environment, also emphasise human health, wellbeing of animals, quality of

were researched in more details. The results showed that eco travellers valued secluded, tranquil,

food they eat. Better understanding of Eco tourism leads to greater understanding of Eco travellers.

relaxing and safe atmosphere, with a romantic and beautiful surroundings. Eco lodges had greater satisfaction for their environment conservation practices (i.e. solar energy), peaceful and harmonious

Official definition for ecotourism is designed by The International Ecotourism society (TIES) defines

architecture with the nature, and calm, human untouched adjoining. As a dissatisfactory components

:”Responsible travel to nature areas that conserves the environment and improves the welfare of local

:”too touristic, not authentic, too business- like” were mentioned about respondents. Surroundings and

people” (Weilin Lu, Svetlana Stepchenkova, 2011). This definition is situated upon six principles:

nature at the destination were highly emphasised. Those with a direct contact with nature, literally in

“1.minimaze impacts; 2. Build environmental and cultural awareness and respect; 3. Provide positive

the nature had the greatest success. The same important was available nature based activities, which

experiences for both visitors and hosts; 4.provide direct financial benefits for conservation; 5. Provide

suited the destination: hiking, touring in rainforests, boat tours, bird watching, trekking, canoeing,

financial benefits and empowerment for local people; 6. Raise travellers’ sensitivity to the host

kayaking. Food also plays a crucial role in eco travellers satisfaction. They pay a huge emphasis on

countries’ political, environmental, and social climates”.

food quality, freshness, locally grown, and with attention to animal welfare (2003). While talking

Furthermore, more studies were held to determine who are the eco travellers. Studies made by

about the location, there was less emphasis on usual tourists requirements such as : closeness to the

Eagles (2011) indicated that Eco tourists generally are highly interested in travel destinations which

main attractions, accessibility. It is due to the generalization of Eco tourists on the Plogg scale (2011)

contains lakes, wilderness, steams, parks, rural areas, costs, mountains. In addition to this, they have

which states that mostly eco travellers are outgoing, adventurous and self-confident. It is explained:

116


“Eco tourists thus delight in adventurous experiences and, while they did mention bad, bumpy roads

nature, experiences with nature in their past and present lives, “emotional indignation about insufficient

in their reviews, it was possible that these comments were not meant to be complaints but rather tips

nature protection”, and cognitive compassion towards nature are predictive of nature conservation

to other travellers”. In addition to this, service is one of variables which determines the satisfaction

behaviours. Furthermore, this idea is expanded in studies made by A. Gilg, S. Barr, N. Ford (2005)

of the customers in the tourism industry. In this section only conventional good service qualities

that sustainable consumption, environmental activism and other forms which covers concerns and

were mentioned: friendliness, knowledge, respect, reservation and management policies. Studies

actions towards protection of the environment links to each other. And that each of these behaviours

made by Becker (S. Dolnicar, 2008) indicates that environmentally friendly behaviour does not go

is only a component of a wider scale of lifestyles, which invokes “both purchase- related and habitual

with willingness to put up with discomfort. Eco travellers still sees holidays as a pleasure and not a

behaviours in an holistic conceptualisation of everyday living”. While taking this into account, we can

sacrifice. Last but not least, Crouch (2008) noted that environmentally caring tourists are willing to pay

draw a conclusion that environmentally friendly behaviours are predictable and has a tendency to link

a premium price for Environmentally friendly, products and services.

with each other. As from the management perspective, it can be used as a tool, to easily segment this group of people, identify they needs, expectations and wishes. Also, in combination with a global trends in Tourism industry can help to create a rich sustainable profile for the company which wants to

In connection with a global tourism trends

go hand in hand with the fast changing world. To expand on, it is important to mention, that due to serious environmental problems, governments, non-profit organizations are expected to create plans to

As it is stated in report of “Forum for the future. Action for sustainable world” (Tourism 2023, 2009)

expand citizens awareness for problems we are facing. The goal is not only to increase awareness,

and in Global trends report by “World Travel Market” (Market, 2013) is stated that the fastest

but also to encourage to take an action (The Worldwatch institute, 2013). This sustains the numbers

growing trends in Tourism industry are environmentally friendly tours, holidays packages. It includes

mention at the introduction, about the importance and growth of ecotourism.

all activities to conserve the nature, also active holidays and in combination with experience economy (B.J. Pine, J.H. Gilmore, 1999). People will seek more and more distinctive experiences

Knowing the global trends, its markets, potentials, behaviours of the consumers are essential to sustain.

with educational aspect as well as meaning. What is more, world is facing ageing processes, in a

In combination with experience economy (B.J. Pine, J.H. Gilmore, 1999) and environmentally friendly

combination with prolonged life span in the developed countries. As a consequence to this holidays

individuals profile and characteristics, companies can implement their strategies and reach a success.

with wellness elements and improvement for health, spirituality is designed to grow in upcoming

This can also help in creating a marketing strategies, as well as networking channels among the

decade. Furthermore, not only holidays to strengthen one’s health and longevity but also multi-

different stakeholders.

generational holidays will play more important role within the industry. It is expected, that due to development of technologies people will have a little bit more free time, and will pay more attention in spending it with their families. This only explains that holidays with grandchildren’s or three generation

Conclusion

holidays will significantly grow in upcoming decade. In addition to this, educational holidays will fight its way to a desirable choices among the travellers. People will have a greater desire to spend

To summarise the findings of this paper, and results of various researchers it becomes easy to say,

their travel meaningful and learn and develop oneself. Also, it combines with a growing number of

that actions towards environmental friendly behaviour will significantly grow. Tourism industry is one

women’s who decides to do not create a family and seeks independent development for oneself. To

of the industries which will have a huge impact on it, due to huge ecological footprint it serves (The

summarise, all these trends can be seen as an opportunity to adapt and implement it in the tourism

Worldwatch institute, 2013). This is why it is important to know, how to implement owns strategies

companies strategies, who works towards sustainable development.

towards this growing market. Questions as who are the market, what do they want, expect, how do they look towards the nature/society, what are their values, lifestyles, demographic, sociological profiles are answered. This is done with a purpose to serve tourism companies, organizations, and

Managerial implications

policy makers as a tool to make this processes easier and more sufficient.

As the researcher Kals (S. Dolnicar, 2008) noticed, that environmentally friendly behaviour is usually not a rational decision by individuals. Alternatively, this represents their emotional affinity towards


117

118


Paulien Koenraadt

Space toerisme

In dit management artikel zal de toekomstindustrie ‘space toerisme’ worden besproken. Het zal drie

Virgin Galactic

verschillende kanten van het onderwerp belichten. De toeristische kant, waarin uiteraard de vraag en het aanbod worden besproken van deze toekomstindustrie. Ook zal het prijskaartje worden

In 2001 werden er ruimtevluchten voor burgers aangeboden door het ruimtevaartbedrijf ‘Roscosmos’.

besproken, want wat kost zoiets nou eigenlijk en wat komt er allemaal nog meer bij kijken? Kan

Dit is een Russisch agentschap. Deze vluchten kostten toen rond de 20 miljoen euro (Giacalone,

space toerisme eigenlijk voor iedereen met een modaal inkomen toegankelijk worden binnenkort?

2013). In 2004 had de inspirerende ondernemer Richard Branson weer grootse plannen met

Bij ruimtereizen is meer nodig dan alleen geld, gezondheid is namelijk ook erg van belang. Het is

zijn bedrijf Virgin. Nadat hij in 2011 zelfs de planeet Pluto tot zijn eigendommen kon benoemen,

belangrijk dat er aan verschillende medische tests wordt voldaan. Dus is het eigenlijk wel goed voor

richtte hij Virgin Galactic op. Hiermee opende hij een nieuw tijdperk in het space toerisme. Hij

de gezondheid of kan het gezondheidseffecten opleveren? Wat is eigenlijk het nut van ruimtereizen

was van plan om ruimtevluchten aan te bieden voor (betalend) publiek. Hij had het plan om deze

en waarom wil men graag de ruimte in? Hoe ziet de toekomst er uit voor space toerisme of zijn er

ruimtevluchten veel goedkoper aan te bieden, waardoor het bereik hiervan groter zou worden.

andere mogelijkheden die zichzelf sneller ontwikkelen en goedkoper zijn?

Virgin Galactic biedt vandaag de dag een ruimtevlucht aan voor omgerekend ongeveer 180.000 euro (250.000 US dollars). Dit zijn uiteraard nog geen modaal inkomen prijzen, maar het blijft iets exclusiefs. Het modaal inkomen in 2014 in Nederland ligt op 34.500 euro (Gemiddeld inkomen,

Ruimtevaart

2010-2014). Maar de prijzen van de ruimtevluchten zijn al gedaald van 20 miljoen naar 180.000 euro in 13 jaar. Als zich dit voortzet in een trendlijn kan ons binnenkort een leuke verrassing te

Space toerisme, of ook wel ruimtereizen is voor de meeste mensen een droom of een mooie

wachten staan. Dit bedrag zal zeker omlaag gaan als het space toerisme stijgt en regelmatiger zal

herinnering van een goede film. Wubbo Ockels is voor velen een bekende naam, maar waarschijnlijk

voorkomen (Virgin Galactic, 2009-2014) (Branson, Succes in zaken, 2012).

staat André Kuipers meer symbool tegenwoordig voor de ruimtevaart voor ons Nederlanders. Reizen en toerisme zijn een van de grootste bedrijvensectoren. In de Verenigde Staten levert space toerisme al voor een lange tijd veel op per jaar, dit is ook sterk stijgend. Dit is wel alleen bedrijf

Toegankelijkheid

gerelateerd. Er wordt veel uitgegeven op dit gebied door de overheid en voor onderzoek, maar tegenwoordig komen er steeds meer mogelijkheden om het ook openbaar beschikbaar te stellen.

In het artikel van januari 2003 wordt vermeld dat een retourtje naar de ruimte ongeveer omgerekend

Deze beschikbaarheid is er nog niet zo lang. Zoals in het artikel van NASA staat vermeld, was

53.000 euro (72.000 US dollars) per passagier kost in de ruimte-industrie. Het doel wat men wil

vroeger alleen de overheid een klant van deze service. Er zijn al eerder meerdere pogingen gedaan

bereiken is om ongeveer omgerekend 11.000 euro (15.000 US dollars) voor een retourtje naar de

om het voor publiek beschikbaar te stellen. Na de ‘Challenger Disaster’, ontstond er een break in

ruimte te kunnen vragen per passagier met bagage. Deze lagere prijs zal waarschijnlijk de deuren

deze onderzoeken (O’Neil, Bekey, Mankins, Rogers, & Stallmer, 1997).

doen openen voor space toerisme voor de algemene populatie. Dit zijn doelen die gesteld zijn, maar het is een erg groot verschil als het wordt vergeleken met wat Virgin Galactic aanbiedt. Virgin biedt hierbij wel een volledige cursus, training en aansluiting bij een van de exclusiefste groepen van de wereld aan, wat in dit artikel niet duidelijk wordt verteld of zij dit ook aanbieden (Penn & Lindley, 2003).


119

Dennis Tito is ‘s werelds eerste zelfgefinancierde ruimtetoerist. Hij arriveerde 30 april 2001 op het

weefsel kan worden beschadigd door een korte termijn straling of door langdurige blootstelling

Russische ruimtestation. In 2002 en in 2005 waren twee andere heren die op een zelfgefinancierde

aan een relatief kleine gelijkwaardige dosis. Langdurige blootstelling aan straling kan symptomen

wijze de ruimte in zijn gegaan, dus werkelijk zogeheten toeristen (Bonsor).

van kanker veroorzaken. Het is alleen ingewikkeld om te zien of het daadwerkelijk hierdoor wordt veroorzaakt, maar het kan dus een eventuele kansvergroting veroorzaken. Naast bestraling kan de zwaartekracht ook voor problemen zorgen. Dit kan bijvoorbeeld voor een vergelijkbaar effect zorgen

Trainingen

als zeeziekte, namelijk ruimteziek. Dit verschilt uiteraard per persoon, maar er zijn vaak gevolgen zoals duizeligheid, verhoogde transpiratie en misselijkheid. Deze symptomen verdwijnen meestal

Tijdens een ruimtereis komt er uiteraard meer bij kijken dan alleen naar plaats van opstijging te

vanzelf binnen vijf dagen. Iets wat wel gevaarlijker en meer blijvend is, is dat het bot- en spiermassa

komen en zo snel mogelijk de ruimte in te worden geschoten. Er zijn veel trainingen en cursussen die

kan dalen. Maar dit is alleen bij langer verblijf in de ruimte en zal zeker niet voorkomen bij de reisjes

van te voren nodig zijn. Zo zijn er ook veel tests nodig die van te voren uitgevoerd moeten worden.

die Virgin Galactic aanbiedt (Human factors and Health in Space Tourism).

Een bekende training is de G-force training. Hierbij wordt de astronaut in spe in een simulator geplaatst om het gevoel na te bootsen van de G-force zodat er op een veilige manier kennis wordt gemaakt met die kracht. Iedereen heeft zijn of haar eigen grens (moment van te weinig zuurstof in

Astronautenvoeding

de hersenen) van deze kracht, dus daarom moet het getest worden. Het is daarom ook belangrijk dat de ruimtetoerist fit en gezond is. Tijdens tests wordt namelijk het verschil gezien wanneer

Als het werkelijk een feit wordt dat men langer de ruimte in kan, zal men ook ander voedsel moeten

iemand bijvoorbeeld verkouden is of niet. Er zijn genoeg discussies over dit onderwerp geweest en

eten. Ruimtereizigers kunnen namelijk niet op dezelfde manier eten zoals er hier op aarde wordt

nog steeds gaande, of iedereen wel de ruimte in mag, of juist alleen ‘extreem gezonde’ mensen.

gegeten. Alles wordt vloeibaar via een rietje naar binnen gezogen. Het menu is tegenwoordig al

Maar hierdoor zal de industrie niet aangemoedigd worden. Het is logisch dat er aan bepaalde

veel uitgebreider dan voorheen. Iedereen reageert anders op dit voedsel. Daarom wil NASA een

waarden voldoen moet worden in de medische tests, maar waar ligt de grens. Er is een verschil of

onderzoek uitzetten om vrijwilligers vier maanden te laten eten wat ruimtereizigers eten. Hierbij

het gaat om toeristen of over astronauten van NASA die hun ruimtereis doen voor hun werk, zoals

zal ook een simulatie naar Mars horen. Dit is uiteraard niet direct voor het toerisme opgezet, maar

onderzoeksredenen of onderhoud. Als het in de handen van de particulieren ligt, bijvoorbeeld bij

de resultaten zullen ook zeker helpen in een later stadium wanneer het ruimtetoerisme vaker zal

Virgin Galactic, dan zijn de medische procedures niet meer volgens de regels van de overheid. Zij

voorkomen en het verblijf langer wordt. Het belangrijkste wat zij willen onderzoeken is of men met het

kunnen dan voor de toeristen een aangepaste training verzorgen (Fit for Flight).

continu eten van dezelfde gerechten, het eten beu kan worden. Dit kan namelijk gevolgen hebben voor het menselijk lichaam. Net zoals hierboven staat vermeld kan het risico’s opleveren voor je bot- en spiermassa. Ook kan het tekorten opleveren in je voeding en kunnen je fysieke functies dalen

Gezondheid

(Pinchefsky, 2012).

Maar is het nou eigenlijk gezond voor het lichaam en kan het bepaalde gezondheidseffecten opleveren? Want de potentiële markt van het space toerisme is niet alleen meer, wie wil het en wie

Waarom space toerisme

kan het betalen, maar ook wie een juiste fysieke en mentale gezondheid heeft. Er is uiteraard een verschil of er wordt gereisd voor werk, waarbij er dus ook het voertuig bestuurd moet worden, of dat

Het is duidelijk wat het nut is van ruimtevaart op het niveau van NASA. Alle onderzoeken zijn nuttig

er een toerist gaat, waarbij diegene dus als inzittende dient. Er zijn dan minder eisen nodig voor een

voor de toekomst en als bewijs voor studies. Onderwerpen zoals sterrenkunde, aardrijkskunde,

veilig transport. Leeftijd zal niet uitmaken, zolang de ruimtetoerist maar in juiste fysieke gezondheid is.

weerkunde, ecologie, zijn allemaal studies die hun informatie halen uit het onderzoek van astronauten.

Wel zijn er bepaalde standaard maten in vereiste kleding, waardoor een jong (klein) iemand niet mee

En met deze genoemde onderwerpen nog veel meer. Toerisme in deze nieuwe industrie heeft een

kan om veiligheidsredenen. De toeristen moeten wel bekend zijn met alle technische gereedschappen

ander nut met een andere achterliggende gedachte. In het onderzoek van ‘Futron Corporation’, wordt

en bepaalde systemen. Zelfs de beste trainingen kunnen geen risico’s uitsluiten. De bestralingen

er onderscheid gemaakt tussen twee verschillende ruimtereizen. Namelijk een 15 minuten durende

die vrij komen tijdens een ruimtereis kunnen schadelijk zijn voor het menselijk lichaam. Biologisch

suborbitale vlucht (een ruimtevlucht waarbij het ruimteschip wel de ruimte bereikt maar weer terugkeert

120


naar de aarde voordat er één omloop rond de planeet heeft plaatsgevonden) naar het randje van de

Gebruikscijfers

ruimte (wat bijvoorbeeld Virgin Galactic ook aanbiedt) en een twee weken durende ruimtereis naar een echt ruimtestation. Tijdens dit onderzoek zijn er 450 Amerikanen telefonisch geïnterviewd. Zij

Het wordt steeds populairder, zeker onder bekende personen. Ten eerste omdat zij degene met het

gaven verschillende redenen om een suborbitale ruimtereis te ondervinden. Op nummer 1 met 63%

geld zijn, maar ook zeker voor status. Zo staat bijvoorbeeld Justin Bieber op de wachtlijst bij Virgin

stond het bekijken van de aarde vanuit de ruimte. Op nummer 2 stond het ervaren van acceleratie

Galactic. Naast hem zijn er al over de 600 mensen de ruimte ingegaan via deze weg en staan tot

van een ruimteschipmotor (27%). Dan de unieke ervaring wat tot dusver alleen astronauten hebben

dusver 530 mensen op de wachtlijst, onder hen ook sterren zoals Angelina Jolie en Ashton Kutcher.

meegemaakt. En op de laatste plaats het gewichtsloosheidgevoel meemaken (24%) (Marktonderzoek).

Virgin Galactic zegt dat ze 80.000 mensen hebben die zich hebben ingeschreven als potentiële ruimtetoerist. Ook hebben Armin van Buuren en Doutzen Kroes een verwachte, toekomstige ruimtereis. Onze Nederlandse sterren zullen dit gaan doen met Space Expedition Corporation en maken een

Marktonderzoek

60 minuten durende ruimtereis vanuit Curaçao, waarvan dus maar eigenlijk vijf minuten echt in het gewichtloze gebied is. De overige tijd zit vooral in het dalen (SpaceXC). Het ruimteschip waar zij

Het is een verschil hoe het onderzoek wordt uitgevoerd. Wordt dit telefonisch gedaan dan wordt

mee werken is het Lynx SP-1 en kost normaal gesproken rond de 65.000 euro. Zij hebben ook een

vaak de telefoon eerst doorgegeven aan iemand anders. Vaak wordt het door de man des huizes

samenwerking gehad met Media Markt waar zij via hen ook een ruimtereis aanboden, waarbij een

uiteindelijk beantwoord. Dit gebeurde namelijk tijdens een enquête ondersteund door ‘National

ticket ongeveer 73.000 euro kost (Ruimtereis) (Branson, De Branson-Way, 2012).

Aerospace Laboratory’ waar de vraag naar space toerisme werd onderzocht. 5500 personen werden telefonisch ondervraagd met leeftijden van 20 tot 50, waarvan maar liefst de helft de enquête heeft voltooid. Uit de test kwam dat vooral twintigers erg geïnteresseerd zijn in een reisje

Luchtballon

naar de ruimte. In elke leeftijdsgroep scoren de mannen hoger in percentage dat geïnteresseerd is. Ondervraagden ouder dan 60 zijn niet echt geïnteresseerd, zij scoren gemiddeld 25%. Het totale

Een luchtballon moet het ruimtetoerisme meer betaalbaar maken. Men blijft onderzoeken en ‘World

gemiddelde ligt rond de 60%, dus meer dan de helft van de ondervraagden is geïnteresseerd in het

View Enterprises’ denkt dat mensen voor een behoorlijk goedkoper bedrag al kunnen genieten van

fenomeen space toerisme. Er werd ook gevraagd naar de voorkeur van de lengte van de ruimtereis.

een exclusief uitzicht. Het idee is om met een luchtballon naar 30 kilometer hoogte te vliegen. Volgens

Hierin waren alle leeftijden redelijk van dezelfde mening. De voorkeur lag bij allen op twee/drie

officiële richtlijnen is dit geen echte ruimtereis. Wel wordt het uitzicht bereikt wat gelijkwaardig is

dagen tot een week. In het totale gemiddelde staat een het verblijf van een paar weken ook erg

aan wat astronauten zien. Deze luchtballonvaart is vanaf 75.000 US dollars, dus omgerekend

hoog. Hierbij is dan alleen om wensen gevraagd, want aan kosten wordt hier nog niet gedacht. Een

ongeveer 55.000 euro. Dit is in tegenstelling tot bovengenoemde aangeboden reisjes veel langer.

‘verblijf’ van een paar uur krijgt een hele lage score, wat logisch is als het gaat om wat de consument

De luchtballon is ongeveer na twee uur op de gewilde hoogte. Hier blijft de capsule twee tot zes uur

wilt. Dit zijn wel juist de lengtes die aangeboden worden tegenwoordig. Die paar minuten in de

hangen. Vervolgens dalen ze in 40 minuten terug naar de aarde. Dit is het geld meer waard dan de

officiële ruimte zijn al erg prijzig. Benieuwd naar wat een week zou gaan kosten als toeristzijnde.

‘officiële’ ruimtereis van een uur (hierbij de stijging en landing inbegrepen). Dit concept hopen ze uit

Gelukkig is er in het onderzoek ook gevraagd naar wat men er voor over heeft. Het is duidelijk te

te kunnen voeren met hun eerste toeristen aan het einde van 2016 (Kraaijvanger, 2013).

zien dat een klein percentage toch een groot verlangen heeft naar het ruimtereizen, omdat zij drie jaar salaris hier voor overhebben. Het andere uiterste bevat een groot deel van de ondervraagden (46%), zij hebben namelijk drie maanden salaris ervoor over. Doordat voor iedereen de salarishoogte

Toekomst

verschillend is, is dit een goed onderzoek. Dit omdat er gevraagd wordt naar wat de consument er zelf voor overheeft afhankelijk van zijn eigen salaris. Ook omdat voor het onderzoek verschillende

Verschillende onderzoeken en artikelen wijzen uit dat alleen de ruimte in ‘vliegen’ niet meer genoeg

leeftijdsgroepen zijn ondervraagd. De conclusie is dat uit verschillende onderzoeken blijkt dat 60%

zal zijn. Men wil het toerisme echt gaan doorvoeren, waarbij dus ook langdurig verblijf mogelijk

geïnteresseerd is in een ruimtereis en daarvoor ook bereid is om veel geld uit te geven (Collins,

is. Zo zijn er verschillende projecten waarbij er al ontwerpen zijn voor ruimtehotels, maar ook om

Stockmans, & Maita, 2007).

de bezoeken aan de maan hierbij te betrekken en beschikbaar te stellen voor toerisme. Zo hebben verschillende onderzoekers grootse plannen. De al eerdergenoemde Dennis Tito wil in 2021 een


121

getrouwd stel (reden hiervoor is onduidelijk) een 582 daagse vlucht rond Mars en Venus laten maken. Hiervoor is 1 biljoen US dollars nodig, waarvan hij zelf al 300 miljoen US dollars heeft om in dit project te steken. Hij wil NASA vragen om het overige te financieren (Space Tourism, 2014). De twee concurrerende bedrijven ‘Virgin Galactic’ en ‘Space Expedition Corporation’ denken dat er voor 2020 geen nieuwe concurrent bij zal komen. Zij hebben beide al een flinke wachtlijst en Virgin Galactic is zelfs al aan haar derde spaceshuttle bezig. Een slimme zet van Space Expedition Corporation is dat zij jaarlijks simulatievluchten regelen voor hun wachtende klanten. Zij maken een vlucht met een straaljager. Hierdoor raken zij gewend aan de voor hen nog onbekende G-force en het gevoel van gewichtloos zweven. Dit is slim, omdat de toeristen hun wil om te gaan hierdoor alleen maar wordt versterkt en eventuele twijfelingen direct weg worden gehaald. Het unieke aan Space Expedition Corporation is dat de ruimtetoerist in de cockpit naast de piloot zit, hierdoor is de beleving dus veel anders en het uitzicht veel beter. Hierdoor staan zij sterk tegen de ook nog eens veel duurdere concurrentie Virgin Galactic (Mol, 2012). Dus nu deze droom werkelijkheid kan worden, what’s next? Tijdreizen? The sky is no longer the limit!

122


Teresa Kaestel

Voluntourism – A new phenomenon to change the world

The objective of this article is to examine the popular trend of volunteer tourism combined with the

importance for the association, that it ensures the successful functioning on a day-to-day basis (Henslin,

shift in the travelers’ opinion and behavior, and the benefits for businesses who offer the experience of

Possamai, Possamai-Inesedy, 2011).

volunteer work. This article examines the reasons for this trend as well as its commercialization.

Reasons for the trends’ popularity and the increasing numbers of volunteers in all kinds of volunteer

In conclusion, a relationship between the mission of voluntourism and its monetary gain for

companies and associations are that they provide their participating volunteers a feeling of belonging,

organizations will be presented with different arguments.

a sense of doing worthwhile or even a purpose in their life. It can appear that the participation for some volunteers becomes the center of their lives. Other motivations include, having a challenging

Tourism is seen as a major force of income in some countries. In recent years, more attention has been

or meaning experience, to make a difference by helping others, to gain greater cross-cultural

drawn towards sustainable forms of tourism. Eco-tourism as well as community tourism became very

understanding, to travel or live abroad and to gain international experience and language skills

popular. Over the years, another form of tourism developed and consists of a combination of service

(Lough, McBride, Sherraden, 2009). Moreover, consumers are willing to spend more on authenticity,

work with tourism. The so called ‘Voluntourism’ becomes a growing segment in the tourism industry

comfort and function. Therefore, middle and upper income travelers including single persons, families

nowadays. Other names for this trend are volunteer tourism, volunteer travel or volunteer vacation.

and whole associations are target groups who are seeking for this meaningful experience. During

The word Voluntourism is a neologism of the word volunteer and tourism. Due to a shift in consumer

their volunteer work, participants benefit from cultural immersion, camaraderie, giving back and

behavior of travelers and their attitude towards travel experiences this new kind of tourism developed

educational and bonding opportunities. Some of them even stay in contact with these volunteer

during the past years.

organizations, whereas others see it as a one-time experience.

Defining the term of Voluntourism

Volunteer tourism: A new trend in the tourism sector

In the article ‘Volunteer tourism: at the crossroads of commercialization and service?’ written by

Due to the fact that voluntourism is a relatively new form of tourism and not much research has

Tomazos and Cooper (2011), the writers refer to the book Volunteer Tourism – Experiences that

been conducted in this area, it makes it difficult to categorize it. Voluntourism is related to the sense

make a difference by S. Wearing, in which the author describes the term ‘volunteer tourism’ as a

of altruism and self-development, as volunteers work for something they believe in, as mentioned

field of tourism in which tourists volunteer in an organized way to undertake holidays that involve

before, and temporarily move from their normal environment to other destinations with the purpose of

projects in the local community (S. Wearing, 2001). Hence, luxurious travel trends are decreasing

engaging in certain activities. Therefore, it has been argued in a master degree document from the

and consumers are more and more focused on becoming a part of different communities, raising

University of Gothenburg, called ‘An analysis of Volunteer Tourism using the repertory grid technique’,

awareness about sustainability and enjoying the value of giving meaning to something. There is an

that voluntourism is considered to be another form of alternative tourism (Ackerberg & Prapasawudi,

existence of a wide range of voluntary associations, some of them are based locally, and others

2009). Other researchers, including Wearing (2001) proposed that it fits within the area of

are on a national or international level with in some cases a paid professional staff. Some of these

alternative tourism while overlapping with other forms of tourism within this category, which is shown in

associations are only temporary, organized to accomplish a specific task, for example helping

the scheme below.

out in crisis areas, whereas others are more permanent. The work of volunteers can reach such an


123

The challenge of commercialization

in their customized outfits with a printed slogan, waiting on airports on their way to crisis areas or developing countries (Cohan, 2010).

A shift can be noticed in the tourism industry that tour operators are using this trend and transform it into a commercialized market segment. It still meets the demands of the target group but brings also opportunities for economic gain for the organizations. Tour operators are taking advantage of

The downside of volunteering

this rising trend and combine their trips with sightseeing and humanitarian activities. These volunteer activities range from AIDS education, healthcare, business development, reforestation, solar & hydro

To have a look at the reasons for all the existing volunteer projects, it brings up the question of

projects, building schools and even teaching children English. Travelers get offered such a variety

whether or not the participant is truly altruistic and wants to help or if it is due to another underlying

not only of volunteer programs but also organizations that it can be difficult to choose from. Some

motivation. In the article ‘Volunteer Tourism – a merely altruistic concept?’ the opinion of researchers

organizations are only specialized on wildlife conservation for endangered animals and plants,

Gray & Campbell (2007) states that the attempts of these volunteers or ‘tourists’ selfless contributions

whereby others focus on humanitarian projects. Thus, voluntourism can be seen in some cases as a

to communities or the environment are actually self-serving to build their own cultural capital (Dohme,

vacation with multi-faceted experiences, where the tourist can have a great time and still learn that

2010). According to the free dictionary, the concept of altruism describes ‘the principle or practice of

it is important to help and give in life. However, because volunteer trips are often sold as vacations,

unselfish concern for a devotion to the welfare of others’.

established groups like the International Red Cross are skeptical towards this trend. Questions arise such as: ‘Is there a positive change through voluntourism?’ ‘Is it even productive and effective for the

As any other type of tourism, voluntourism reveals some negative impacts too, for example neglect of

local community?’ Of course, these questions are entitled to come from professional organizations like

the needs and desires of the local community, hindering of work progress and unsatisfactory quality of

the International Red Cross, who wonder why these people do not participate for their projects. Yet,

work, decreased local labor demand, promotion of dependency, poverty rationalization and cultural

even the change in the mind set of the person is a positive effect and leads to the desire to change

change. It is most importantly for communities that they get teach on how to maintain the changes so

something and take action. This development does not only demonstrate sympathy and thinking of the

that they do not become dependent on volunteer organizations. Less effective volunteering can be

wellbeing of others but can also trigger a worldwide effect.

noticed if some organizations just provide the supplies and leave immediately after that, so not even the handling of these supplies is explained to locals. Furthermore, corruption and fraud can be a

Another example for a kind of volunteer organization, are the ones who offer experiences for youth,

problem in some countries too. In addition, more and more organizations use the trend of volunteering

from an age range starting at 15 till mostly 30 years of age. These organizations even charge a

to get free manpower from participants by offering a position in their business. Unfortunately, the

fee with regard to their service that helps setting up a bank account in the foreign country, giving

volunteer is often exploited and taken advantage of. Business should use the trend of voluntourism to

an introduction workshop, providing a post box and helping out with the registration process. These

cooperate with volunteer organizations to increase or strengthen their awareness and reputation in the

organizations function more like agencies and make profit out of a volunteer experience of these

market sector.

young people. Marketing campaigns with the motto of ‘What to do during or after high school/ college graduation?’ are helpful to find participants each year. In this way it may not be seen as a truly volunteer experience anymore, when a second party profits from it.

Prospects for the future

Its broad selection of available packages in terms of duration and type of work make voluntourism

The phenomenon of voluntourism can be a successful concept to make differences, improvements and

more comparable with mainstream conventional mass tourism. The trend of voluntourism is in danger

changes in various fields but the exploitation of the volunteer should not dominate the positive cause

of losing its true identity that differentiates it from other types of tourism if it becomes more and more

that they wish to make. To ensure no harm and negative effects of voluntourism, adequate regulations

commercialized (Wearing, 2001). At the same time, the growing number between profit oriented

are needed to decrease the impact of commoditization and over-commercialization. To sum up, the

organizations and non-profit organizations intensifies competition and market positioning changes its

phenomenon of voluntourism is a powerful concept to inspire people to get involved in environmental

identity. Especially larger groups of people from a volunteer organization can sometimes be noticed

or social issues, if it is executed in the right way.

124


Yunus Güngürdü

Community based tourism – a false savior?

Eco tourism, volunteer tourism and community based tourism are concepts that are in close relation to

many types of community tourism project, including many in which the ‘community’ works with a

each other but still differ by definition. Trends of sustainability and an increasing awareness about the

commercial tour operator, but all community tourism projects should give local people a fair share of

impact tourism can have especially on local communities made those kind of tourism activities more

the benefits/profits and a say in deciding how incoming tourism is managed.” ( tourismconcern.org.uk,

and more popular. The industry itself has also discovered these trends and offers various community

2014)

based products like house stays or elephant camps. This article will begin with a discussion of the essence of community based tourism, characteristics, community development, challenges and the impact on the wellbeing of the host community which will lead to a critical review of the concept of

Conceptual relations

community based tourism. The article will summarize with a recommendation for future community based projects.

If Eco tourism and Community based tourism are compared a lot of similarities appear. Eco tourism

As soon as tourists start to visit a specific destination residents living in a community become affected

and Community based tourism both aim to be environmental friendly and manage local natural

by their activities (Jurowski, Uysal, &Williams, 1997). Additionally community members do perceive

attractions in a responsible way. Eco and Community based tourism both also value the local culture

the impact tourism has on the economy, social, cultural and environmental dimensions and thus this

and qualities of the destination. One important distinguishing factor is however that while in Eco

influences their sense of well-being. (Kim, Uysal & Sirg, 2013) The following part will discuss the

tourism the ownership & management remains unspecified in Community based tourism it belongs

definition and context community based tourism is in.

to the local community. If responsible tourism consists out of three pillar, economy, society and the environment community based tourism has a focus on society whereas eco-tourism on ecology.

Definition

Characteristics and elements of community based tourism

The term “Community based tourism” is a broad description for different forms of tourism in which the local community plays a role. Closely related to community based tourism are “Eco tourism”

The active participation of the community is also one key element of community based tourism. In

“Agro tourism” “Homestay” and “Adventure tourism”. The main characteristic of community based

community based tourism the idea is to change the position of the community as mere spectators into

tourism is the involvement of the local community. The definition and understanding of community

active participants. The community based tourism handbook published by the “Responsible Ecological

based tourism itself varies also in different countries. A good definition might be ““CBT is tourism that

tours project” (Suansri, 2003) describes it very to the point by stating:”CBT, however, does not seek

takes environmental, social, and cultural sustainability into account. It is managed and owned by the

to address the question: “How can communities benefit more from tourism?”. It seeks instead to

community, for the community, with the purpose of enabling visitors to increase their awareness to

address a different, developmental question: “How can tourism contribute to the process of community

learn about the community and the local ways of life”. (REST, 1997)

development?”(Suansri, 2003)

The most important part of this definition seems to be “owned by the community, for the community”.

This last part of this citation leads to another very important fact which is community development. The

Another definition is given by tourismconcern.org.uk : “Community tourism (sometimes called

overall goal appears not solely to reduce negative impacts on a community caused by tourism but one

community-based tourism) is a form of tourism which aims to include and benefit local (...) There are


125

step higher to steer tourism development. Community based tourism seeks to develop a community by

locals as well as the power of the community in contrast to the outside should be strengthened. On the

the help of tourism and not the other way round.

environmental level the carrying capacity of the area and waste disposal should be regarded. Another important factor is that the awareness for conservation shall be risen.

Suansri (2003) names four key elements community based tourism is based on. The first are natural and cultural resources. Community based tourism has to preserve natural resources and acknowledge the unique local culture. Community organization as the second key element consists out of the sharing

Challenges

of norms and the local ideology. Furthermore the community should have traditional knowledge and wisdom. Important is also that the community has a sense of ownership and wishes to participate in

Practice has shown that community based tourism faces a number of challenges which have been

the own development. Management is another key element of community based tourism The local

described and analyzed for instance in a case study called “Community-based tourism ventures,

organization is supposed to link tourism and community development. Also that benefits are fairly

benefits and challenges: Khama Rhino Sanctuary Trust, Central District, Botswana” (Sebele, 2009).

distributed and that a certain percentage of profits is funded for economic and social development

The Khama Rhino Sanctuary is a classic example for community based programs and it can be

of the community. The last key element of community based tourism is learning. Guests and hosts

assumed that the outcomes of this study can be generalized to a certain extend since similar

should have a mutual learning process and education about different cultures should be part of the

problems may occur in other destinations. One major challenge that occurred in Botswana is that

experience. Tourist should also be made aware about natural and cultural conservation.

the employment situation did not change in a positive way. Even though the number of tourists has increased the number of employees has remained the same. It seems furthermore that the Community based project can only cover operational costs and staff salaries. (Sebele, 2009) If a community

Community development

based project can only cover costs the question arises how a community can benefit and if there is any difference to any other employers in the region. Still other research suggests that communities

Since community development is also one aim of community based tourism is it reasonable to consider

have benefited by for example creating a market at the entrance of the national Parks which involves

community development as well. Gilchrist defines community development as “building active and

as well employment ( Mahony & van Zyl, 2002). Another point is the cost-benefit ratio from the

sustainable communities based on social justice and mutual respect’ (Gilchrist, 2003, p. 22) .This

communities point of view. Sebele points out that in Botswana from the locals point of view the costs

means also that community-based tourism increases the control of local processes (Ife 1996). The

were regarded as higher than the benefits the project had. In this specific case communal land

tourism industry depends on local residents involvement as employees,entrepreneurs or showing

was used by the project and could not be used anymore by the locals as grazing land. This lead

goodwill towards tourists. (Laws, 1995; Dann, 1996, Taylor and Davis, 1997; Cole, 1997). It

to a decrease in quality of their livestock that did not reach good prices on the markets. As a results

is also generally accepted that tourism will be more successful if residents are supportive (Laws,

locals had less money and could not send their children to school. This example shows clearly how

1995; Stabler, 1997; Jamieson, 1997). One difficulty that comes within community based tourism

good intended projects had far reaching implications and how the costs for a community outreached

is that global players with a sole interest in profits can harm the vision of community based tourism.

the benefit of community based project. Other studies (Mbaiwa, 2004; Murphree, 1999; Stone,

(Massey, 1996; Jameson, 2000). Still various research suggests that community involvement and

2006) have shown that if costs outweigh benefits in projects obviously the risk of failure is higher.

participation leads to local empowerment and increasing quality of life (Lea, 1988; Roseland, 2005;

Beside already mentioned challenges the management, marketing and entrepreneurial skills have

Stone,1989).

an important role. Sebele underlines that in his case study the community based initiative had poor marketing and management skills probably also caused by a lack of financial means (Sebele, 2009)

Suansri (2003) points out how community based tourism can be used as a tool on economic,

Another problem in the initiative is the unsatisfactory community involvement. Locals as for instance

social, cultural political and environmental levels. Community based tourism should raise funds for

board members or village chiefs have stated that they are not involved in the community based

development and create jobs thus raise the income of local people on an economic level. On a social

projects. Naturally this lead to another challenge mentioned in the case study which is the lack of

level community based tourism be used to raise the quality of life and promote the pride of locals.

sense of communal ownership. In this specific example one big family took ownership of the projects.

Also equality between ages and gender should be improved. On a cultural level respect for different

Scheyvens shows however that communities can only be active participants if they have a sense

cultures should be encouraged and exchange promoted. On a political level the participation of

of ownership (Scheyvens, 2002). Naturally in every community there are economical stronger and

126


weaker parts of a network thus there is a danger that projects become dominated by stronger local

Blackstock argues that CBT literature is focused on sustaining the tourism industry and economic

players which will lead to poor participation of a community in general. Community based projects

profitability instead of the commitment to social justice and empowerment. Furthermore there are

should try to balance this in order to prevent those kind of situations. Another aspect that challenges

conceptual difficulties when the concept of a community is examined. CBT has an idealized view

community based projects is the reliance on donor funding. The sanctuary in Botswana receives funds

of a community described by Murphy as :” ‘a bonding of people and place, which creates its own

by the “ (…) African Development Foundation, Environmental Heritage Foundation of Botswana,

distinctive character and force for survival in an increasingly impersonal business world’ (Murphy:

European Development Fund, European Union and Global Environmental Facility (...)” (Sebele,

1988). This kind of definition implies that there are shared interests about the preferred tourism

2009). Those fundings certainly boost the development but also questions the reliance and survival

outcome. However in reality communities are heterogeneous and power relations play a role

capabilities of the projects without. Another factor is that those donors have naturally own interest and

(Cowlishaw, 1988; Hoggett, 1997) Community groups can act out self-interest and not for the

want certain things. Since by definition community based projects should be managed by communities

collective good (Ireland, 1993; Silk, 1999). All these mentioned facts lead to the question who

the influence of donors should be limited when it comes to strategic decisions. There is a danger that

actually speaks for the community and why. If compared to the earlier described study by Sebele

otherwise those project are not anymore managed by the community but by the donors from abroad.

in 2009 it can be seen that exactly those kind of problems occurred and an identification with the

It can be assumed that identification with the project and participation of locals will decrease. The

community based tourism initiative of the locals did not happen anymore. Another point of criticism

accumulation of challenges leads to the a main problem community based tourism faces which will be

concerns the local control of CBT projects. The tourism industry resist to community participation when

discussed in the following part.

it comes to decision making because of a perceived fear of increasing costs and decreasing profits (Chenowneth, 1994; Hawkins, 1993). Also in the research carried by Blackwater in Port Douglas cynical answers were received when participants were asked about public participation in tourism

The impact of tourism in a community on the well-being of the community members

development (Blackstock, 2005). And here again if challenges of CBT initiatives in Botswana are taken into account (Sebele, 2009) similarities can be seen when it comes to the question of local control that is not really local but depending on the industry or outside funding. Sin and Minca, have

In order to describe the impact tourism has on the wellbeing of a host community a definition of

analyzed the question of responsibility in connection with community based tourism in an Elephant

wellbeing is necessary. A research by Kim, Uysal and Sirgy suggests a model showing different

camp in Thailand and describes the tourists behavior as an “(…) imbroglio of detachment and

influencer’s during the Tourism development cycle which determines the overall life satisfaction thus

involvement, of paternalistic protection and mutual exploitation, of generosity and hospitality, but also

overall wellbeing (Kim, Uysall, Sirgy, 2012). In this model the economic impact influences the material

of corruption and self-interest.”(Sin & Minca, 2013) They furthermore argue that contemporary tourism

wellbeing, the social impact the community wellbeing, the cultural impact the emotional wellbeing,

labeled as individual and social and in this case community based is obsessed with a mantra of a

and the environmental impact the sense of health and safety which concludes all in the overall life

community that brings a hierarchy with a “(...) colonial flavor (…).”(Sin & Minca, 2013, page 10)

satisfaction and thus wellbeing.

and that describes tourists as the “helpers” and the community as “those in need”. Here again these findings are comparable to Blackstock, 2005 and Sebele 2009 who criticized the concept of the

A research examining the impacts of community based tourism with the use of the above mentioned

perception of the host communities.

model would give very important insights. Still existing literature can give important clues how the wellbeing of a community was influences by community based tourism projects. Based on the earlier described challenges can be seen that influence on the wellbeing is ambivalent.

Future Community based projects Surely driving forces in community based tourism initiatives are idealistic, noble and have the

Criticism of the concept of community based tourism

wellbeing and community development in mind. But beside conceptual problems in community based tourism initiatives also various challenges are being faced in practice. In order to let communities

From a community development perspective, which is supposed to be one of the main goals of

really benefit stakeholders should keep some key challenges research has identified in mind. Of

community based tourism, three main points of criticism can be identified (Blackstock, 2005).

high importance is that local communities have a positive benefit- cost ratio. I this is not the case


127

communities will hardly identify themselves with the projects. This can be employment but stakeholders and initiators have also to realize that every action they do will have an impact on the existing infrastructure and eventually influence the well-being of some or all community members. The other main fact that should be realized concerns the perception of the host community. Stakeholders should prevent that the relation between tourists and community members are stigmatizes community members as “those in need” otherwise community development steered by the community as initially intended will be hardly achievable.

128


Manu Rosenthal

Transformational leadership and its effects on employees in the hospitality industry

True empowerment gives people the confidence, competence, freedom, and resources to act on their

have the possibility to find people with the same characteristics. Thus, they also could become great

own judgments and entails a distinct set of moral understandings and commitments between leaders

leaders.

and followers – Joanne Ciulla. 1950’s- 60’s: behavior theory -- behavioral paradigm of leadership. During this period, the transition of born to being made evolved. The emphasis was on behavior

What is Transformational Leadership?

which does not imply inborn characteristics. It was assumed that the capabilities of leadership could be learned. This opened new possibilities for those people who were once believed never to become

Transformational leadership is a form of leadership that motivates followers to act on behalf of

a leader. Now, they too can learn the art of leadership.

collectivism rather out of self-interest. This attitude is achieved by promoting self-confidence and the level of

1960’s-70’s: contingency/situational - establish which leadership behaviors

importance for each member in an organization, which results in motivation. It creates a certain

succeeded in specific situations

responsibility in each individual, hence, fostering satisfaction and a desire for collective success.

Researchers have come to realize that effective leadership cannot be generalized. This is because leadership occurs in many contexts, therefore behavior patterns vary. It was tried to come up with specific behavioral patterns for certain situations, but without success. This approach is also grounded

Development and evolution of Leadership

in the model of Hersey and Blanchard (1988) – Likewise, good leadership is situational determined.

1900’s: the “great man” theories -- an inborn ability

1980’s onward: excellence -- what interaction of traits, behaviors,

The first theory assumes that leaders are born. Alexander the Great, Julius Cesar and Napoleon did

key situations, and group facilitation allows pe to excellence?

not receive lectures on leadership, but knew exactly how to lead and rule effectively. During this time,

Finally, researchers came to the conclusion that leadership requires “correctly” acting to achieve

the idea of an inbuilt genius was adopted.

excellence. The focus was to find out what exactly “correct” meant. For this, successful companies and their leaders were audited on traits, behavior patterns and group facilitation strategies to compose a

1930’s: group theory – the start of leadership in small groups.

list for future leaders.

The group theory saw a transition from individual rulers to a sort of group-think mentality. During the Great Depression, a positive attitude towards group-decision making arose. According to U.S. social psychologists, it became evident that democratic leadership was more effective than single power

Theory of Avolio and Bass 1999

leadership. A more egalitarian perception of leading emerged. Aspects of transformational leadership: 1940’s-50’s: trait theory -- what universal traits are common to all leaders. During the 50´s it was still thought that leaders are not made but are born. It was believed that successful leaders inherited characteristics. Studying these traits was an important issue in order to

1. Charisma/Inspiration: leader has vision, confidence & respect in his employees by communicating his vision. à Charisma appears to have a positive effect if organizations existence is under threat.


129

2. Intellectual stimulation: leader provides new ideas and stimulates subordinates to think critically about themselves and their work.

behavior cannot be adapted in front of the guests. The organization must function internally in order to perform externally. A famous Italian playwright, author and poet once said: “Unless your heart,

3. Individual approach: leader coaches and guides employee, gives feedback, recognizes their needs and pays attention to realizing their potential.

your soul, and your whole being are behind every decision you make, the words from your mouth will be empty, and each action will be meaningless. Truth and confidence are the roots of happiness.” – Pietro Aretino.

Transactional vs. Transformational leadership in the Hotel industry

In comparison with transactional leadership, charismatic (transformational) leadership produces more motivated employees, higher levels of performance, and greater satisfaction (House et al., 1991).

Transactional leadership requires maintaining the status quo. Flexibility and the implementation of

This approach should be adopted in the hospitality industry. For every manager that is running a hotel,

innovative ideas is not an issue. However, in the hotel industry, where competition rapidly increases,

a restaurant, a SPA facility or the like, the essence is transformational leadership.

a flexible approach would be an advantage. Adapting to the rapid changes and possibilities that occur in the industry should not be left out, but used as an advantage. It is not only about adapting,

Find out which style of leadership you employ by doing the following test:

but pro-actively guiding organizations to meet the objectives in the new external environment. New

Go to http://www.yourleadershiplegacy.com/assessment/assessment.php

structures and mechanisms need to be developed in order to cope with the ever-changing competitive conditions. In transactional leadership, employees work to accomplish the objectives only due to rewards and punishments created by the leader. The notion of self-interest becomes apparent. This behavior is not helpful in a hotel since employees work hand in hand and not for their own good. Lot of customer interaction throughout all employees is common in the hotel industry. It is not only the front office that has to deal with customers, but guests tend to ask questions to the next best employee, no matter in which department they are. It is unimportant how high or low the position of an individual is. Everybody has a certain responsibility. To represent the hotel accordingly can be achieved through the collective mentality. Everybody must know and feel how important they are for the entire organization. The communication process within a hotel should not be executed vertical and downward but multidirectional. This requires a decentralized approach, where the top manager delegates decision making authority to its managers. This develops operational management talent in an organization and lets the top manager to deal with strategic issues. Depends on the size of the hotel, when having more departments it would opt for a functional departmental organizational structure. Tasks are grouped into manageable units. This mentality speaks for a transformational leadership approach in that true empowerment gives people the self-confidence and the required commitment for acting accordingly. To work successfully in the hospitality industry requires hospitable behavior. Therefore, to have charismatic and empathic behavior towards guests is important. High level of work satisfaction as an effect of charismatic leadership is found in both service providers and industrial organizations (Howel and Frost 1989). This attitude should be acquired throughout the entire organization; otherwise this

130


Markus Brueggemann

Township tourism-chances, possibilities and the other side of the medal: a South African example Introduction

communities to enjoy a better quality of life through increased socio-economic benefits and improved natural resource management. Furthermore did Spenceley emphasize already in 2002 to assess,

The ‘Rainbow Nation’s’ international tourism arrivals grew by more than 10% between 2011 and

monitor and disclose impacts of tourism development. Whereas another aspect is to ensure the

2012 (van Niekerk, 2014). This accounts for more than double the average annual global tourism

involvement of communities that benefit from tourism plus the fact that they will be involved in planning

growth rate of 4% (Tourism D. o., 2014). Bearing those numbers in mind it comes therefore logically

and decision-making, encourage natural, economic, social and cultural diversity and last promote

that tourism has an impact on local communities. This article will deal with township tourism in Soweto

the sustainable use of local resources (Spenceley, Relly, Keyser, Warmeant, McKenzie, & Mataboge,

in detail, will look at the downside of the community tourism concept, will take a brief look into what

2002).

volunteer tourism does to communities and will finally come to the point in which it will consider a

In the post-Apartheid era of South Africa, national policies have been implemented to the extent that

possible positive implementation of tourism guidelines introduced by the South African government in

tourism development should be government led, private sector driven, community based and labor

2002 (DEAT D., 2002).

conscious (DEAT, 1997). In 2001 the South African National Responsible Tourism Guidelines (NRTG) were introduced which reflect the commitment to contribute to improve to the quality of life of all South

The history of tourism in South Africa and what does responsible tourism mean in the post-Apartheid era?

Africans (tourism, 2002).

Township tourism

Looking back to the early development of tourism on the continent of Africa and especially South Africa, historically it was first developed by so called ‘by colonialists for colonialists’ (Rogerson &

Since the 1990s township tourism has been quite successfully established in South African cities such

Visser, 2004). During the Apartheid years between 1948 and 1990 tourism was not developing

as Johannesburg and Cape Town. Township tourism mostly involves taking visitors to areas of poverty

at all and ownership of tourism related business was only privileged for white South Africans, which

to see how people live and to symbolic sites associated with apartheid (Nemasetoni & Rogerson,

meant that a huge percentage of the population had no stake in that business area (Allen & Brennen,

2007). The urban township’s historical connection to apartheid social segregation is the most

2004). With the de facto fall of the Apartheid regime this slowly started to change. In order to

significant aspect which separates them from other slum areas of the world (Ramchander P., 2004).

reduce inequality a charter was formed in 2005 which was intended to promote Black Business

This form of niche tourism bears a huge economic opportunity for locals as well as tour operators. In

Empowerment (BEE).

2006 alone 300,000 people entered the townships through guided tours, in Cape Town alone (AP,

Also in the tourism industry, this charter addressed areas of management, ownership, employment

2007). Increasingly heritage and cultural tourism products are in the interest of modern tourists in order

equity, skills and enterprise development as well as corporate social investment (Tourism D. o.,

to enrich their cultural perspective of the host community and its environment (TKZN, 2008). In order to

2004). More than other industries does the tourism sector have an interest in principles which concern

direct the economic efforts towards local communities the South African Department of Environmental

responsibility as it is highly dependent on its cultural heritage and natural resources (Dolnicara &

Affair and Tourism’s National Responsible Tourism Guidelines indicate that:

Leisch, 2008).

– Locals should have the opportunity to take part in decision making, be employed and trained

According to Spenceley, Relly, Keyser, Warmeant, McKenzie and Mataboge (2002) responsible

– Local goods as well as services should be procured

tourism is about providing better holiday experiences for guests and good business opportunities for

– Local entrepreneurship should be promoted


131

The other side of the medal

– Local cultures should be respected as well as promoted – Natural, cultural and heritage resources should be preserved

Whereas there are plenty of positive aspects when it comes towards township tourism we have

– Developments should be sensitive to the environment (DEAT D., 2002)

to also take a look at the other side of the medal. Township tourism literature states quite a few The guidelines are supposed to ensure that local communities benefit from tourism within their own

problematic as well as ethical issues. One of them being that township tourism is regarded as the

environment. But tourism benefits often do not filter down to poor communities (Sharpley & Telfer,

exploitation of heritage and the suffering of others for the pleasures and entertainment of visitors

2002).

(Ashworth G., 2004). Tourists are often taken to township areas on superficial journeys and in most

Being a relatively new market township tourism first started in 1994 and is targeting mostly foreign

cases there is very limited interaction between them and the local residents (Pirie, 2007). One can

tourist with special interests to visit historical sites of significance for the anti-apartheid struggle as well

affiliate that through those pseudo-trips, authenticity is easily compromised and they do not reflect

as enriching an understanding of the poverty issues surrounding historically oppressed communities

any past or present realities (Ramchander P., 2004). Due to this it has been observed that locals are

(Rogerson C., 2004). It comes then as no surprise that the current township tourism is a phenomenon

being watched as well as photographed like animals in a zoo by visitors passing in coach buses

of the bigger urban areas such as Johannesburg and Cape Town (Ashworth G., 2004) (Rogerson

(Scheyvens, 2002). This raises further concerns about the commodification of local people’s culture

C., 2004). Township tourism products include mainly cultural as well as heritage attractions, such

in townships and the benefits of tourism versus the social costs (Ramchander P., 2004). Scheyvens

as traditional cuisine, historical insights, and local arts and crafts and is seen as an enhancement

(2002), Ramchander (2004) as well as Nemasetoni & Rogerson (2007) question whether township

for local communities which could benefit from it (Ramchander P., 2004). Tourism is perceived by

tourism can be considered as a real opportunity for economic empowerment of local people. This

residents as an opportunity to expand their horizons and they are willing to broaden their knowledge

underlines the following in which it has been stated that the township communities of bed and

about international tourism, foreign places and people due to the cross cultural exchange of learning

breakfast providers suffer from low occupancy rates as the majority of international tourists undertake

taking place (Briedenhann & Ramchander, 2005). Additionally has ‘township tourism certainly

day visits and opt to stay outside of township areas (Rogerson C. M., 2013). Furthermore using

fostered a renewed interest in local art, craft, and traditions. Locals have been instilled with a sense

the example of Soweto ‘most local businesses do not benefit from tourists visiting their area’ which

of pride about their heritage and culture’ (Briedenhann & Ramchander, 2005). This is particularly

questions whether township tourism is indeed a suitable option for local economic development

important in the South African context, in a country in which indigenous people have suffered almost a

(Booyens, 2010). Booyens (2010) stated ‘township tourism can promote socioeconomic regeneration

century of degradation. Therefore a renewal of some sort of ethnic pride and a renewal of self-belief

and pro-poor development, but only if it is developed responsibly and the benefits are spread more

are important. Tourism can serve as a catalyst leading to a renewed sense of identity and enhanced

widely’.

cultural and ethnic pride (Hashimoto, 2002). Tourism might be the catalyst to do so. The majority of a number of township residents questioned believed that township tourism would lead to conversation of cultural practices and political landmarks/monuments (Briedenhann & Ramchander, 2005).

Chances and possibilities for South African townships

As stated in the Declaration of National Responsible Tourism in Destinations (Town, 2002) the importance of responsible tourism has been recognized in South Africa and implemented in tourism

As Ramchander (2004) stated, little research has been done when it comes towards tourism

principles which have been incorporated into governmental policy frameworks as well as local

development as well as planning within townships, in particular when it comes to the impact of tourism

economic development strategies (Spenceley A., 2008). Thus, being stated by policy makers, tourists

on local communities. Even though research has been conducted, it almost exclusively deals with

are more willing to learn about the destination they are visiting, to interact with locals as well as their

Soweto and not much research has been done in other South African town ships. Additionally do

local culture with research showing that tourists are beginning to consider their impact on the local

those papers only focus on the aim to analyze and understand the Soweto tourism industry as well as

host community (Tearfund, 2002). Being a historical and political hotspot, generally townships are not

policy implications and recommendations (CoJ, 2004).

considered as ‘safe’, through engaging and increasing local people’s involvement in tourism as well

Research which has been conducted among a number of tour operators and other touristic

as sharing the benefits with them can create goodwill and improve the safety and security of people

establishments mainly operating in Orlando West shows that in Soweto approximately 80 per cent of

visiting local townships (Frey & George, 2008).

tourists were foreign (Booyens, 2010). A majority of those questioned would like to see more cultural activities as well as attractions in Soweto. Those include to see and visit more cultural villages, music,

132


dancing, arts and crafts, museums, art galleries and performing arts (Booyens, 2010). The same

local partners and reinforce local businesses or subsidize a portion of the income to local causes.

study revealed that tourists want to interact more with locals, e.g. by becoming involved in social

Additionally a bonus system could be introduced to tour operators who work according to responsible

activities, and visiting schools or community centers. Despite those facts Soweto is still stuck with a

tourism principles.

low accommodation occupancy rate with only 2 per cent of the people visiting Soweto, are actually

Even though one has to be careful due to the fact that an overly prescriptive and restrictive approach

staying in Orlando West, with the majority of 80 per cent staying in hotels either in Johannesburg,

can act as a barrier to tourism development (Sharpley & Telfer, 2002).

Sandton or Kempton Park (Booyens, 2010). Local business owners therefore were concerned that future tourism opportunities would be snatched up by large companies and stressed that more opportunities should be afforded to local entrepreneurs,

The volunteer experience

tour operators and guides (Booyens, 2010). On the other hand did those business owners mention that they would consider expanding, upgrading or starting a new business should a new tourism

An increasing number of consumers want to experience a new kind of tourism, one rich in authentic

attraction be developed in Soweto (Booyens, 2010).

culture by interacting with the ‘other’ as part of their tourism experiences (Mittelberg & Palgi,

Keeping this in mind we will take a look at how a Soweto tour tailored for tourists would look like.

2011). Additionally, governments recognize that youth work and volunteering opportunities offer

The typical Soweto tourism package consisted of a half-day tour to the main tourism sites (the Credo

young people the chance to develop their confidence motivation and skills (Bundesministerium fuer

Muthwa Village, the Hector Pieterson Museum and Memorial, the Mandela Family Museum, the

wirtschaftliche, 2014). Volunteers are seen as a sustainable solution to poverty related problems,

houses of Desmond Tutu and Winnie Mandela, the Regina Mundi Church and the Ubuntu Kraal) with

for example, by providing drinking water to rural communities and providing financial support and

some including lunch at a local establishment (Booyens, 2010). Full-day tours include the greater

potential international recognition for these projects (Stoddart & Rogerson, 2004). On the other

Johannesburg area with Soweto included, often combined with a visit to the Apartheid museum. Some

side, there is an existing potential threat which is inevitable when it comes towards voluntary work. It

tours include accommodation or shebeen tours. Whereas most visitors make a short stop at selected

might have a negative impact on individuals as well as communities, such as the already mentioned

places which does not give the tourists the chance to walk around independently due to safety

exploitation of local people, using volunteers rather than paid local labor and the loss of traditional

concerns. This on the other hand results in only a few businesses being able to benefit from tourism.

culture and values (Guttentag, 2011). This equals in the importance of service programs being

As Booyens (2010) stated, ‘tourists do not get off coaches and that tour operators do not stop long

demand-led by the need of the communities abroad, with careful selection of activities that are

enough at sites but rush past’, which means that visitors are unaware of their establishments.

appropriate to the target group but which also provide community benefits (Birdwell, 2011) (Wearing & Grabowski, 2011).

The Peruvian example

Conclusion

One approach towards fostering responsible tourism could be similar to the Inca trail regulations implemented by the Peruvian Government in 2001, which ensures benefits to locals, and protection

Now that township tourism has been reviewed, plus the downside of it, the possible potential of

of the environment. “During the peak months of July and August from 1996 to 2001, 1500 people

township tourism, how another country implemented responsible tourism measures and gave food for

were starting trek every day. Since there (Inca Trail towards Machu Picchu in Peru) were no regulations

thought about how South Africa could adopt this idea and additionally we took a look into volunteer

given yet, many trekkers camped wherever they wanted, using the ruins as toilets and discarding

tourism which salvages possibilities but also has possible negative impacts regarding the local

rubbish along the way (Reservations, 2014)”. The Machu Picchu World Heritage Site was receiving

community.

plenty of negative press and the UNESCO threatened to remove its status as a World Heritage Site (Reservations, 2014). After the Peruvian Government started to regulate that tour operators had to

Local communities desire to welcome more tourists (Booyens, 2010). The best possible way to

obtain permits to continue operations on the trail, locals had to be employed and the porters had to

do so would be to have as little environmental as well as socio-cultural impact as possible but

receive a minimum wage (Leffel, 2006). The same principle could be applied to township tourism by

added economic benefits such as job creation or tax revenues. In order to do so it is essential that

requiring tour operators to procure a license, provide training to locals and use them as guides, gather

both, communities as well as tour operators understand what sustainable tourism development and


133

management means and how it can benefit local communities. Communities must be involved in the

Already in 1995 creating employment, training and awareness programs, involving local

planning, decision making process and development. They need to be informed about all parts of

communities in tourism, were identified as solutions to the problem of security for tourists (DEAT D.,

the operational aspects when it comes towards hosting tourists as well as building tourism related

2002). Unfortunately it does not seem like much has been done in this regard. Whereas the South

enterprises. Training is therefore needed at all levels. Additionally, a social as well as economical

African government makes it tremendously easy for companies, establishments, tour operators, hotels

sensibility towards a better economic situation within townships, has been created.

and resorts to get an idea on how to implement sustainable tourism guidelines. Unfortunately not enough field research has been conducted so far in order to find out if those are indeed successful.

To round it up development of existing tourism products and the creation of new products is of

Furthermore some sort of incentive should be awarded with certain certificates for those companies

essential importance to enable the historically disadvantaged to become part of the mainstream

which work according to the NRTG points. On the one hand, it would help to apply those guidelines

tourism branch in South Africa. This does not only account for the communities itself but also should

in practice, enhance local communities when it comes towards their involvement in the tourism

include tour operators as well as hotels or resorts. It is therefore essential to overcome the problem of

product, while on the other hand would it help certain companies which do actually apply those

tourists spending way too much time inside the hotels and resorts in the greater Johannesburg area

guidelines to stand out of the sheer crowd of companies.

instead of within the Soweto area. Tourist hosting establishments therefore should encourage visitors to experience the city as a whole and Soweto in particular. The national responsible tourism guidelines for South Africa stated by the Department of Environmental Affairs and Tourism are therefore to be followed. The guidelines state a clear picture of how thus should be implemented. The following abstract will give a brief overview about the essential parts which the DEAT does state (2002): – Understand the historical, political and cultural context of local and host communities, and historical relationships with tourism development and protected areas. – Buy locally-made goods and use locally-provided services from locally-owned businesses(…). – Help local communities or emergent entrepreneurs to develop their product so that it can be more easily used by others and marketed to tourists. – Co-operate with other formal sector businesses to maximize benefits for local community enterprises (…). Showcase (…) and be explicit about whether community projects are funded by tourism revenue to the enterprise, donations from tourists or tour operators (…). – Give customers the opportunity to purchase locally produced crafts and curios, set targets to increase the proportion of sales of goods sourced within 20 km of the enterprise. Assist local craft workers to develop new products to meet market demand (…) – Government and established businesses need to redress previous imbalances, and to enable the historically disadvantaged to engage in the tourism sector(…). – Encourage visitors to spend more money in the local economy, and to visit local bars and restaurants and participate in tour to local areas, bringing businesses to local communities (…). – Successful entrepreneurs, particularly those from the emerging tourism fraternity should mentor others – Develop tourism with dignity, respect and nurture local cultures (including religion) so that they enrich the tourism experience and build pride and confidence among local communities

134


Vitality


136


Jinke van den Engel

Cruisemedewerker kampt met overgewicht door werkomstandigheden

Werken op een cruise schip, een wereld baan. Veel van de wereld zien en maanden vrij. Het lijkt

ochtend, ochtend, middag en de nacht. Maar het komt vaak voor dat het personeel 2 en soms wel

te mooi om waard te zijn en dat is het ook. Het werken in de toerisme industrie en voornamelijk op

3 shifts op een dag draait. dit komt voornamelijk omdat cruiseschepen te weinig personeel in dienst

cruiseschepen kost veel energie. Men krijgt in deze 24 uurs economie continu te maken met stressvolle

hebben. Hierdoor blijft er nog maar weinig vrije tijd over. Maar dit is nodig om aan alle wensen van

situaties welke op een snelle en vlotte wijze uitgevoerd moeten worden om de gast te vrede te houden

de betalende toeristen te voldoen. (Sehkaran & Sevcikova, 2011)

en zijn veiligheid te waarborgen. Op cruiseschepen zit de gast als het ware op een drijvend hotel waar deze niet zomaar vanaf kan. Hierdoor is het voor de medewerkers extra van belang dat de

Bij een van de grootste rederijen ter wereld de Holland America Line zijn de voorzieningen om te

gast zich op zijn gemak voelt. Er wordt van het personeel van de cruiseschepen verwacht dat zei een

bewegen en aan een gezonde levensstijl te werken wel aanwezig, maar ook deze rederij kampt met

hoge vorm van kwaliteit en een hoge service naar de gasten aanbieden. Dat de toeristische beleving

het probleem dat ze te weinig personeel in dienst hebben en hierdoor hun personeel dus ook dubbele

op het cruiseschip wordt gestimuleerd en dat de toegevoegde waarde van een vakantie op een

en soms driedubbele shifts moeten laten werken. (Holland America Line N.V, 21)

cruiseschip en de beleving ervan met de grootst mogelijke zorg door het personeel word uitgevoerd.

Daarnaast moet het personeel zich te alle tijden van hun beste kant laten zien tijdens hun werkuren.

Om deze beleving naar de gasten van het cruiseschip te kunnen uitvoeren heerst er onder het

Ze kunnen hun aandacht nooit laten verslappen en als dit wel gebeurd dan zijn de maatregelen

personeel een erg hoge werkdruk waardoor het personeel, door slechte voeding, te weinig beweging

die de rederij neemt hard, dit kan zelfs volgen tot een ontslag. De gast (toerist) staat te allen tijden

en stress niet goed op zijn gezondheid let en deze verwaarloost. Door het gebruik van Fast Food,

centraal op het schip. Personeel moet altijd vriendelijk, sociaal, en netjes zijn tegen de gast, en

Alcohol en andere genotsmiddelen. Hierdoor is een van de grootste problemen die ontstaan onder

alles ( in redelijke maatstaven) voor de gast doen om het de gast naar wens te maken. (Sehkaran &

de medewerkers overgewicht wat de gezondheid van het personeel in gevaar brengt. (Sehkaran &

Sevcikova, 2011)

Sevcikova, 2011)

Als een cruiseschip in de haven ligt, zijn er minder gasten aanwezig. Maar dan moeten de

Voor een gezonde levensstijl, is een ritme van belang, een gevarieerde voeding, regelmatig bewegen

personeelsleden vaak mee op excursie met de gasten van het schip. Ook al is dit in de vrije tijd van

en voldoende slaap. Helaas ontbreken juist deze elementen vaak bij de medewerkers op een cruise

het personeel. Echter kan het personeel dan nog niet uitrusten aangezien ze er dan voor moeten

schip. Lange dagen, met onregelmatige werktijden, waardoor de vrije tijd die overblijft vaak gebruikt

zorgen dat het schip bevoorraadt moet worden en dat alle gasten weer op tijd en ruim voor vertrek

wordt om te slapen in plaats van te bewegen. Mede door deze onregelmatige tijden ontbreekt het

weer aanwezig zijn aan boord van het schip.

vaak aan een gevarieerde voeding en wordt er vaak op de moment dat er gewerkt moet worden

Verder word er vaak tijdens de vrije tijd van het personeel verlangt dat zij naar cursus gaan en

een energie rijke maaltijd genuttigd. Het eten wat het personeel van de cruiseschepen te eten krijgen

security checks uitvoeren, dit houdt in dat ze samen met de gasten het noodprogramma draaien voor

is vaak het eten van het buffet wat de gasten van de vorige dag te eten kregen. Op een schip moet

als het schip in de problemen komt. Dit gebeurt elke keer opnieuw wanneer er nieuwe gasten aan

er op een verstandige wijze omgegaan worden met eten en drinken. Dit omdat het schip niet continu

boord van het schip komen. Hierdoor heeft het personeel nog minder tijd om te rusten en dus aan een

bevoorraad kan worden. Maar alleen in de havens die het schip aandoet. (Yeh, 2013)

gezonde levensstijl te werken.

Ook word er door het personeel veel alcohol genuttigd. Nu gebeurt dit niet alleen op cruiseschepen.

De ruimte (kamer) van het personeel is vaak heel eenvoudig. Zeker op cruiseschepen waar heel veel

Maar op cruiseschepen is het percentage wel veel hoger dan op andere schepen. Dit komt omdat de

mensen moeten slapen is de kamer klein. Vaak zonder raam of ventilatie waardoor de luchtkwaliteit er

alcoholische dranken in grotere getalen aanwezig zijn op cruiseschepen.

slecht is. En de kamers (hutten) moeten vaak worden gedeeld met andere personeelsleden. Hierdoor

Door de doeleinden van het schip, het vermaken en entertainen van toeristen. Is het personeel 24 uur

hebben de personeelsleden zeer weinig tot geen privacy, wat vaak tot stress lijd bij het personeel.

per dag 7 dagen per week aan het werk. Dit gebeurt meestal in 3 of 4 shifts. Startende met vroege


137

Een ander probleem waar de personeelsleden van cruiseschepen mee te maken krijgen is dat

vooruit, wat betekend dat ook het overgewicht drastisch word teruggedrongen. (Sluis, 2009)

personeelsleden van veel verschillende nationaliteiten werken. Nu hoeft dit natuurlijk geen probleem

(Inspectie leefomgeving en transport, ministerie van infrasturtuur en milieu, 2013)

te zijn. Maar aan boord van het schip wordt er veel onderscheid gemaakt tussen de verschillende nationaliteiten. Hierdoor komt het dus voor een serveerster van Nederlandse afkomst een veel hoger

Door het aanbieden van gezondere maaltijden aan het personeel is de kans op overgewicht kleiner.

salaris krijgt dan een Filipijnse serveerster. Nu maakt dit voor in het land van herkomst niet uit. Want

Als het personeel zelf de keuze krijgt in de kantine tussen iets ongezonds en iets gezonds kiezen ze

daar zijn de levenskosten een stuk lager. Maar aan boord is dit verschil wel groot. Aangezien het

vaak voor de ongezonde maaltijd. Echter als het ongezonde eten in de kantine wordt vervangen

personeel Alcoholische drank en sigaretten zelf moeten betalen, kan een Nederlandse serveerster dus

door gezonde maaltijden zal het personeel deze gezondere maaltijd toch tot zich nemen. Ook kan

veel meer drank kopen dan een Filipijnse. En daardoor de Nederlandse serveerster veel meer alcohol

het personeel door betere voorlichting worden voorzien van een bewust leven en een gezondere

nuttigt dan de Filipijnse. Hierdoor gaat de gezondheid van de Nederlandse serveerster dus sneller

levensstijl. Door de regels voor drank en roken scherper te maken, of het verbieden van het

achteruit.

nuttigen hiervan word de gezondheid van het personeel gestimuleerd en verbeterd. Aangezien het management deze maatregel misschien te streng vind kan er voor gekozen worden om een mildere

Doordat de gasten in een heel hoog vaandel staan om de beleving van een vakantie op het

versie van deze maatregel in te voeren. ook overwerkmaaltijden die het personeel op de werkplek

cruiseschip zo groot mogelijk te maken word door het management van de cruiseschepen verlangt dat

nuttigt kan hier beter voor een gezondere maaltijd worden gekozen. Het kost namelijk geen of niet

het personeel hun eigen (prive)leven laten wijken door de wensen van de gasten van het schip. De

veel extra tijd om deze gezondere maaltijd te nuttigen. Met deze keuzes is het personeel gebaad

klant staat centraal en als er hierdoor een dubbele shift moet worden gedraaid moet dit opgevolgd

omdat hiermee overgewicht kan worden voorkomen. (Sluis, 2009)

worden. Indien het personeel dit weigert dan is het management niet tevreden over het personeelslid, als het te vaak word geweigerd dreigt er zelfs ontslag. Hierdoor voelt het personeel zicht dus eigenlijk

Als laatste wil ik aanbevelen om een sport coördinator in te zetten voor het personeel, dit omdat de

verplicht om deze ongewenste dubbele diensten te draaien omdat het personeel bang is voor sancties

faciliteiten om te sporten er wel zijn. maar het personeel maakt hier geen gebruik van. Dit komt omdat

van het management.

zij vaak niet weten hoe ze deze faciliteiten moeten gebruiken, en of ze er geen zin in hebben. door het aanbieden van activiteiten zoals hardlopen, roeien, volleybal, voetbal, fietsen, zwemmen en

Wat kan The Holland America Line doen om de gezondheid van het personeel te verbeteren en het aantal medewerkers met overgewicht te reduceren?

overige apparaten in de sportschool van het schip, gaan medewerkers vanzelf meer gebruik maken van deze faciliteiten. Een extra beloning voor het personeel bij gebruik maken van de sportfaciliteiten is door de sportkleding aan te bieden aan het personeel. (Sluis, 2009) In onderstaande onderzoeken is gebleken dat het invoeren van bovenstaande oplossingen werken om de gezondheid van het personeel te verbeteren en het overgewicht te reduceren.

Een goede stap voor de cruise schepen van The Holland America Line is door middel van integrale aanpak de lichaam en geest te verbeteren. Er zijn een aantal mogelijke oplossingen die het

Uit onderzoek van Rederij IHC Merwede (Sluis, 2009) is gebleken dat bovenstaande oplossingen

management van The Holland America Line kan invoeren om ervoor te zorgen dat het aantal

goed werken voor de gezondheidsproblemen en met name het overgewicht van het personeel. Veel

werknemers met overgewicht afneemt. De Arbo arts kan ervoor zorgen dat de werknemers gezonder

medewerkers zijn na het invoeren van deze maatregelen gestopt met roken. Ook zijn de medewerkers

gaan leven door hen aanbevelen te stoppen met roken en minder alcoholische dranken te nuttigen.

van deze rederij echt afgevallen en wordt er met hen gesproken over de gevaren van overgewicht.

Om lichaamsklachten van de personeelsleden te verminderen adviseer ik dat er op elk cruiseschip

Ook de sportactiviteiten en trainingen die aangeboden worden, worden zeer goed bezocht. En bijna

een fysiotherapeut mee gaat om de klachten van het personeel te verhelpen. Hierdoor word het

al het personeel is zich zeer bewust geworden van de gevaren van overgewicht en met name om

aantal ziekmeldingen door lichaamsklachten minder. Door het aanbieden van psychologische hulp

gezonder te gaan leven, dit komt ook door de maatschappelijke aandacht die dit onderwerp krijgt.

aan het personeel kunnen ook psychische klachten worden opgelost binnen het schip. Waardoor de gezondheid van het personeel ook op dat gebied vooruit gaat. Door het aanbieden van preventief

Ook uit onderzoek van de RIVM (Storm, Jansen, & Schuit, 2009) is gebleken dat door het aanbieden

medisch onderzoek bovenop de medische keuring scheepvaart en het aanbieden van cursussen

en of verplicht stellen van een beweegprogramma zeer gunstige effecten heeft op het overgewicht van

stoppen met roken en overmatig drankgebruik, gaat de algemene gezondheid van het personeel

personeelsleden. Hierdoor komt het personeel aan zijn dagelijks aanbevolen hoeveelheid beweging

138


en neemt de kans op overgewicht af en vallen de personeelsleden met overgewicht af. Verder is het

resulteert in betere prestaties op de werkvloer. Wat indirect weer in het belang is van de gasten van

van belang dat er wordt gekeken naar de luchtkwaliteit in de hutten van het personeel. Dit omdat hier

het cruiseschip. (Small & Harris, 2011)

vaak geen ventilatie of ramen zijn, en de kwaliteit van de lucht hier erg slecht is. Het personeel heeft hierdoor kans op COPD, coronaire hartziekten en longkanker. Eerder is op scholen door het ministerie van VROM in 2006 (VROM, ministerie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu, 2006)

Conclusie

een proef uitgevoerd met CO2 meters in de lokalen omdat de luchtkwaliteit hier ook niet voldoende was. Door het plaatsen van deze meters in de hutten van de personeelsleden, kan de luchtkwaliteit in

Voor The Holland America Line is het van belang dat hun personeelsleden hun taak goed kunnen

de hutten van het personeel worden gewaarborgd. Verder is uit het onderzoek gebleken dat op een

voldoen. Voor het management is het dus van belang dat zij zorgt voor goede werkomstandigheden

gezondere manier inroosteren van het personeel en het schrappen van de dubbele en driedubbele

en de gezondheid van het personeel te bevorderen, en het overgewicht van het personeel te

diensten de psychische en lichamelijke gezondheid van het personeel erop vooruit gaan. Een

reduceren. Ook moet het management van The Holland America Line ervoor zorgen dat het personeel

indirecte aanbeveling aan het management is dus om meer personeel mee te nemen aan boord van

voldoende mogelijkheden krijgt om een gezonde levensstijl te ontwikkelen en deze te behouden.

het schip om de werkdruk van het personeel te verlagen. Dit leidt direct tot minder verzuim en een

Maar ten allen tijde blijft het personeelslid zelf verantwoordelijk voor zijn eigen gezondheid.

betere werksfeer. (Storm, Jansen, & Schuit, 2009) (Chandola T., et al., 2008)

In hoeverre is het management van The Holland America Line verantwoordelijk voor de gezondheid van het personeel? Het management van The Holland America Line is verantwoordelijk voor de werkomstandigheden van de werknemers. Daarom is het ook van belang dat het management er voor zorgt dat de gezondheid van de medewerkers verbetert en dat het overgewicht van de personeelsleden krimpt. Maar in hoeverre is het management verantwoordelijk voor de keuze die het personeelslid maakt, om er in werkelijkheid voor te kiezen om iets aan zijn of haar gezondheid te doen. Wanneer The Holland America Line de bovengenoemde aanbevelingen toe zal passen onder het personeelsbeleid en de veranderingen op de schepen toepast. Hiermee verplicht en maakt The Holland America Line het voor het personeel makkelijker om iets aan zijn of haar gezondheid te doen. Omdat het personeel van The Holland America Line op de schepen van de rederij verblijft, is de rederij in deze The Holland America Line ook verantwoordelijk voor de leefomstandigheden van het personeel. In deze moet The Holland America Line ervoor zorgen dat het personeel zich in zijn eigen ruimte een goede en gezonde slaapplek heeft en een plaats waar het personeel zich met zijn privacy kan terugtrekken na het werk in zijn of haar vrije tijd. Aangezien dit nu niet het geval is er vaak hutten moeten worden gedeeld en het personeel weinig tijd krijgt om te slapen, heeft het personeel hierdoor weinig tot geen privacy. Om de sfeer onder het personeel te verbeteren moet het personeel aan boord van de schepen van The Holland America Line meer ruimte voor hun privacy krijgen en moeten er verbeteringen in de hutten worden aangebracht om de rust van het personeel te vergroten. Dit leidt zich dan weer tot minder ziekteverzuim en een betere sfeer onder het personeel. Wat zich weer


139

140


Mariël van der Veeken

Gezondheidsbevordering voor vliegtuigpersoneel

Op woensdag 20 maart verscheen er een artikel in de Telegraaf: ‘Air India wil geen oude, dikke

Hij concludeerde dat de vermoeidheid die optreedt de volgende gevolgen heeft:

stewardess.’ Hierin stond dat al het cabinepersoneel, dat ouder is dan 40 jaar, zijn of haar body

• De besluitvorming wordt verminderd met 50%

mass index moet laten bereken. Wie te zwaar is, moet verplaatsen naar een baan als steward(ess)

• De communicatievaardigheid wordt verminderd met 30%

aan de grond. Het personeel is het hier mee oneens, zij willen liever een abonnement op een

• Het geheugen wordt met 20% verlaagd

sportschool om weer in vorm te raken. (Reiskrant, 2013)

• De aandacht en alertheid worden verminderd met 75%

De reacties hierop zullen erg verschillend zijn: “Een stewardess moet representatief zijn en moet er

In dit artikel wordt duidelijk gemaakt waarom het zo belangrijk is om vliegtuigpersoneel aan boord zo

daarom goed uit zien.” ‘‘Het is belachelijk dat iemand wordt afgewezen of ontslagen door zijn of

gezond mogelijk te houden ondanks de onregelmatige werktijden en de daarbij komende jetlag.

haar uiterlijk.” “Een stewardess moet nog wel normaal door het gangpad kunnen lopen zonder dat een passagier daar last van heeft.”

Fysiologische aanpassingen

Wellicht had dit probleem voorkomen kunnen worden, als Air India een antwoord had op de volgende vraag: Hoe kunnen vliegtuigmaatschappijen hun personeel aan boord vitaal houden

Allereerst is het belangrijk om de fysiologische aanpassingen te weten die invloed kunnen hebben op

ondanks de onregelmatige werktijden en de daarbij komende jetlag?

de kwaliteit van werken:

Introductie

Aanpassingen op hoogte

Technologische ontwikkelingen hebben de afgelopen 20 jaar gezorgd voor een 24/7

Het lichaam kent een aantal fysiologische aanpassingen op hoogte, deze zijn te onderscheiden in

luchtvaartindustrie. Het gevolg hiervan is dat luchtvaartpersoneel meerdere vluchten werken, minder

acute en chronische aanpassingen. Vliegtuigpersoneel en passagiers hebben te maken met acute

vrije tijd hebben, vervroegd vertrek en een late aankomst hebben, veel verschillende tijdzones ervaren

fysiologische aanpassingen, omdat zij er niet aan kunnen acclimatiseren. Ze keren namelijk altijd

en een roterend werkschema hebben. (Avers, 2009)

terug naar zeeniveau. Enkele acute aanpassingen zijn een verhoogde rusthartslag, een verhoogde bloeddruk en hyperventilatie.

Een onderzoek van de ECA (Europese vereniging van verkeersvliegers), laat zien dat vliegtuigbemanning regelmatig werkdagen van veertien of vijftien uur draaien. Daarbij werken ze vaak ’s ochtends vroeg of de hele nacht door. De verschillende tijdzones zorgen voor extra

Onregelmatige werktijden

problemen. (Bierman, 2013) Door de verschillende ritmes en wisselende tijdzones, kunnen er namelijk vervelende klachten ontstaan en kan de kwaliteit van werken ook achteruit gaan. Idzikowski, ook

Het werken op onregelmatige werktijden wordt in verband gebracht met verschillende ziekten,

wel bekend als Dr. Sleep, deed namens luchtvaartmaatschappij British Airways onderzoek naar de

aandoeningen en stoornissen. Voorbeelden hiervan zijn hart- en vaatziekten, maag- en

gevolgen van jetlag. (Idzikowski)

darmstoornissen, (borst)kanker en spieren gewichtsklachten.


141

Voor vliegtuigpersoneel zijn het niet alleen onregelmatige werktijden die vervelende klachten kunnen

koolhydraten nuttigt, wordt er insuline geproduceerd en hierdoor is de kans groter dat de slaap /

geven. Zij hebben ook vaak te maken met een jetlag. Bij een jetlag wordt het slaap- en waakritme

vermoeidheid wat makkelijker en sneller toeslaat. Voorbeelden van koolhydraatrijke producten zijn:

ontregeld door de biologische klok in de hersenen. Dit is een groep zenuwcellen die iedere dag weer

pasta, rijst, aardappelen, brood en fruit.

op tijd wordt gezet door het daglicht. Het voedingsritme heeft ook invloed op de biologische klok.

Als men maaltijden eet die gecombineerd zijn (eiwitten, koolhydraten en vetten), zullen de effecten

Melatonine, het slaaphormoon, speelt een belangrijke rol binnen de biologische klok. Dit hormoon

verdwijnen.

wordt aangemaakt als het donker wordt en verdwijnt weer als he t licht wordt. Bij een jetlag raakt dit

Het moment van vliegen en de keuze om langer wakker te blijven of juist sneller in slaap te vallen,

ritme van licht en donker verstoord. Daarnaast is melatonine een antioxidant en de werking ervan is

kan dus ook versterkt worden door een bepaalde keuze van voeding: eiwitrijke voeding om wakker te

veel krachtiger dan vitamine C. Dit hormoon is dus ook belangrij k voor het afweersysteem. Als men in

blijven (ontbijt) en koolhydraatrijke maaltijden (diner) om in slaap te raken.

een korte tijd een aantal tijdzones overbrugt, moet het lichaam en de biologische klok zich aanpassen

Daarnaast is het erg belangrijk om veel te drinken. Niet alleen omdat het vliegtuigpersoneel vaak vele

aan de nieuwe omgeving. (Schoutens, 2009)

uren vliegen als ze echt last krijgen van een jetlag, maar ook omdat het lichaam meer vocht verliest in het vliegtuig. Het gebruik van cafeïnehoudende en alcoholische dranken wordt sterk afgeraden,

Vliegtuigpersoneel die regelmatig vliegen tussen verschillende tijdzones en de daarbij horende

omdat deze juist het vochtverlies verhogen. Tevens worden de effecten van een jetlag sterker ervaren

jetlag vaak ondervinden, zijn een grote risicogroep voor een aantal aandoeningen. De vrouwelijke

bij een te laag vochtgehalte. (Schoutens, 2009)

menstruatiecyclus kan verstoord raken en het slaappatroon is zo ontregeld dat er hierdoor psychische

De relatie tussen melatonine en vitaal blijven ondanks onregelmatige werktijden, is al eerder

klachten kunnen ontstaan. (Jackson, 2009)

besproken. Ook voeding kan de melatonineproductie remmen of stimuleren. Voedingsmiddelen

Onderzoekers die vliegtuigpersoneel hebben onderzocht, zien ook dat de effecten van een jetlag

met veel tryptofaan geven het lichaam de goede stoffen om melatonine aan te maken. Tryptofaan

onder andere kunnen zijn: slecht of onregelmatig in slaap vallen, stemmingswisselingen, snel

bevordert de nachtrust, is positief voor de gemoedstoestand en bevordert het geheugen. Tryptofaan

geïrriteerd raken, verminderde concentratie en energie, maag- en darmproblemen, uitdroging, een

wordt omgezet in serotine en melatonine. Voorbeelden van voedingsmiddelen die tryptofaan bevatten

lichte mate van desoriëntatie, stress en een verminderde hersencapaciteit. (Erp, 2011)

zijn eieren, melk, kip, kwark en tonijn.

Een jetlag wordt meestal als meer vervelend ervaren, wanneer men naar het oosten (met de tijd mee)

De productie van melatonine wordt ook gereguleerd door voeding die veel antioxidanten bevatten:

reist. Voor elk uur tijdsverschil heeft men gemiddeld 1,5 dag nodig om te herstellen.

verse sinaasappelsap, fruit (kiwi’s, citrusfruit, aardbeien), vitamine E (aardappelen, bonen, bieten,

Biologen van de Amerikaanse Universiteit van Virginia hebben een onderzoek uitgevoerd naar de

noten, groene bladgroenten), selenium (vis, schelpdieren, rood vlees, volkorenproducten) en groenten.

verstoring van het dagnachtritme. Davidson et al. (Davidson, 2006) onderzochten drie groepen

Een andere factor die de aanmaak van melatonine bevordert is lichaamsbeweging. Uiteraard is

muizen. De eerste groep had een normaal dagnachtritme, bij de tweede groep werd de klok

lichamelijke beweging voor iedereen (passagiers, cabinepersoneel en grondpersoneel) van belang.

iedere week een keer zes uur vooruit gezet (vergelijkbaar met vlucht naar Bangkok) en bij de

Lichamelijke conditie is ook een bepalende factor voor het zogenaamde jet lag gevoel. Het is van

derde groep werd de klok iedere week zes uur achteruit gezet (vergelijkbaar met vlucht naar New

belang dat het vliegtuigpersoneel uitgerust vertrekt en een goede conditie heeft. Een conditie is te

York). Na ongeveer twee maanden had slechts 47% van de tweede groep muizen deze jetlags

trainen en het is daarom belangrijk om zowel thuis als op plaats van bestemming te sporten. 30

overleefd en 68% van de derde groep. Vooruit gaan in de tijd (naar het Oosten reizen) is dus meer

minuten per dag intensief sporten is al voldoende.

levensbedreigend dan teruggaan concludeerden Davidson et al. Er is een relatie tussen voeding en de effecten van een jetlag. Dit heeft te maken met de invloed

Vliegtuigmaatschappijen die streven naar gezond personeel aan boord zullen dus rekening moeten

van een jetlag op de metabolische activiteit van het lichaam. Klachten zoals een verminderde

houden met deze factoren en hierop in moeten spelen.

slaapkwaliteit, verminderde concentratie en maag- en darmklachten worden direct beïnvloed door de

De jetlags en onregelmatige werktijden horen bij het werk als vliegtuigpersoneel. Hier kan ook niets

voeding en voedingsstoffen.

aan veranderd worden. Het is alleen wel belangrijk om de bijbehorende gezondheidsrisico’s zoveel

Als men eiwitrijke producten tot zich neemt, reageert het lichaam hier hetzelfde op als bij adrenaline:

mogelijk te verminderen of vermijden.

slaap/vermoeidheid zal minder makkelijk voordoen na het eten van eiwitrijke maaltijden.

Door maaltijden aan te bieden die de melatonineproductie reguleren, kan het personeel wellicht beter

Voorbeelden van eiwitrijke maaltijden zijn: magere zuivelproducten, vlees, vis, gevogelte, soja

wakker blijven of makkelijker in slaap vallen. Daarnaast kan er dus ook rekening gehouden worden

producten en kaas. Koolhydraatrijke producten hebben het tegenovergestelde effect. Wanneer men

met de timing van eiwitrijke of koolhydraatrijke maaltijden. Het is van belang dat er niet alleen tijdens

142


de vlucht rekening gehouden wordt met deze positieve effecten die voeding kan hebben op een jetlag. Ook op plaats van bestemming en als voorbereiding op reis kan hier rekening mee gehouden worden. Beweging is ook een belangrijke factor om het personeel aan boord vitaal te houden. Niet alleen om overgewicht te voorkomen zoals bij Air India het geval is, maar ook om de nadelige gevolgen van een jetlag terug te dringen. Als men de juiste preventie kiest, is het de jetlag die de tijd verliest!


143

Ariska Bouterse

Reducing stress by hotel employees and managers

Abstract

to lower their own lever of stress to the level they can handle, then they can look at the employees and think about how they can lower their lever of stress. You can change a lot about yourself and the

This article is about the importance of work stress in the hotel industry and what dis does to your

situation you are in to lower the level of stress in you work and then also within you private life.

environment and to your health. Several definitions of stress are being discussed. What is stress exactly and what is the reason that a lot of people experience stress. We talk about the stress that

But then the question is, is every stress unhealthy for you and your environment? And don’t we all need

managers feel and have to deal with on a daily basis. The differences between men and women are

a little bit of stress at our work?

being discussed. Why is it that women deal with stress more easy and why do women experience more stress than men do. There are of course some things you can do to prevent a too stressful working environment such as trainings and changing your mind set when a stressful situation occurs.

What is work stress? Let’s start with a general definition of stress. “Adverse reaction people have to excessive pressures or

Introduction

other types of demand placed on them at work.” (Blaug, Kenyon, & Lekhi, 2007)

Service is very important within the hotel industry. To be a successful hotel your employees need to

The world health organization define work (related) stress as: “The response people may have when

understand that a smile, kind friendly face, a friendly approach but most of all a good service are the

presented with work demands and pressures that are not matched to their knowledge and abilities

key factors within this business. However the hotel industry is also an industry where employees suffer

and which challenge their ability to cope.” (The World Health Organisation, 2007)

from a lot of stress. Your body, mind and reactions to others will automatically respond to the stress that you are experiencing at work. Stress from work can not only effect your behaviour at work but

Donatelle (2012) defined stress as: “The mental and physical response and adaptation by our

can have a big influence on you relationship with your family and friends (Lawson, Davis, Crouter, &

bodiesto the real or perceived changes and challenges in our lives”. In this book they also give an

O’Neill, 2012).

definition of a stressor: “A stressor is any real or perceived physical, social, or psychological even or stimulus that causes our bodies to react or respond”.

It is important to know how men and women experience stress and if there is any differences between their feelings and how they deal with this. Women feel more stressed then men but let’s look deeper

Already in 1996 there has been noticed a negative relation between job stress and service delivery

into that, why do they feel more stress. What are the reasons for a women to get stressed and what

within the hotel industry. For managers stress was and still is one of the most difficult things to cope

are the reasons for a men to get stressed, these reasons are very different. Women and men also

with within the hotel industry, this because it effects every group within the company from frond office

deal with stress very different, women care more whether men on the other hand care more about

employees up to managers. (Ross, 1996) Stress and a burnout cost a lot of money for companies,

themselves.

because they have to pay the health and care incurrence.

Managers have got a lot to do with stress, from themselves but of course also from their employees. It

Nowadays stress still is a difficult thing to cope with as a manager but also for people who are

is important for them to know what they can do to degrease their own lever of stress. If they manage

working around a stressful person. Most of the time hotel managers are under stress as well because

144


bosses expect a lot of the hotel managers. Because of this it is hard for a hotel manager to cope with

managers working long hours and not having a lot of time to spent with their family mat result in a

the stress of another employee.

lot of stress. Working long hours is according to hotel managers one of the most stressful aspects of working in a hotel.

Karl Albrecht (1979) already defined four types of stress in 1979, and we can still use these days. 1.

Time stress. This is the kind of stress people experience when you are worrying about the

Hotel managers feel that work arguments, interpersonal tensions, emloyee and coworker stressors,

little time you have left to do things. An example of time stress is when you have an important deadline

hotel guest stressors and work overloads are the biggest reasons to experience a lot of stress, (O’Neill

to catch.

& Davis, 2010). Stressors are stressful moments for someone, in this article managers reported these

2. Anticipatory stress. This is stress that you feel for the future. This means that you can experience

stressors more than other employees.

stress for something big that is gone happen like the end of your contract with your boss. But it can also be stress about the feeling that something is going to happen.

In the hotel industry a lot of managers are under a lot of stress. If you are a manager of a hotel you do

3. Situational stress. This is the stress that you will have when you are in a scary situation without any

have a lot of responcability for the guests, the employees working under you but most of all the service

control over the circumstances. Or another reason for this type of stress is losing status in the eyes

within the hotel. Nothing may go wrong while bad news go fast. If one guest is giving the hotel bad

of an important group for you.

feedback a lot of other guest will hear or read about it and this will play a big wrole in the reason for

4. Encounter stress. This is the type of stress you will experience when you are meeting someone new and when you are afraid for not liking them or them not liking you.

going to the hotel or not. But because of the great responcability for the managers a lot of stress will be experienced by them.

Managers form the hotel industry and stress

Do men and women deal different with stress?

The hotel industry is one of the biggest industry where most of the time you have to make sacrifices

It is interesting to look at the differences between man and women and how they experience stress

towards you family. Manager jobs in the hotel industry are known for their long and irregular hours of

and if they deal with stress differently. Interesting to know is if women are more sensitive to experience

work, overtime and always having the responsibility over the hotel even when you are at home. The

stress and if the stress effects man an women differently. Women experience a greater feeling of

relationship between work and family is very close.

stress in work and in general then men do. The reason or so called stressors for experiencing stress is different for every individual, it could be anxiety, a feeling of failure or work pressure. (Popovich,

I work in the hotel industry myself and I do to see my manager work a lot of hours. My manager works

2013). Men and women have different feelings about things that happen at their work. A women will

from 10 o clock in the morning until 22.00 hours in the evening 7 days a week. This automatically

experience and respond to conflicts very different than men do. The difference between women and

means that if you do not work together with you partner, you do not see your partner as that much.

men is that women feel tension at work, high level of stress because of work and frustration because

This must have a negative effect on you private life and your relationship with your partner and other

of their job. Men on the other hand feel more unappreciated by their bosses and think that they should

family members.

be paid more than what they actually get. In general Women do want to fight for their job and to have a better job and get rid of all the stress, while most men do not really care anymore at one point

You can experience negative and positive spill over from work to family and from family to work

and decide to call in sick or even just quit their jobs. (Drexler, 2013)

(Lawson, Davis, Crouter, & O’Neill, 2012). According to this article about “Understanding work-

Don’t we all see that women have more the feeling to be friends with people around them and maybe

family spill over in hotel managers” the negative work-family spill over decreases when you get older

it is the mother instinct within women, but most of them want to satisfy everybody around them. On

and the positive effect gets bigger. This means that when you age you do not take you work and

the other hand we have the men, the men who wants to fight or flight. Men do not care so much

stress back home to you family. A big issue in stress risk are the working conditions and the working

about the feelings of other people and whether someone likes them or not. Men care to have a good

hours. Working less than 20 hours is better for your relationship with you family but working 45 hours

job with opportunities to prove themselves to the big boss. If the situation get heated up and men

or more has got a big negative effect on your family relationships, this because according to hotel

experience a lot of stress because of a conflict men choose to fight for their right and do not really


145

matter about the feelings and thoughts about him from others. If men feel so stuck within the conflict

What to do: recommendations for a job less stressful

than sometimes they see no other way than to quit their job. So in practice I do see this a lot in the Just like experiencing stress, dealing with stress is different for every individual. However there are

hotel that I am working in, what about you?

several things you can do to minimize stress at work. The first thing you have to do is to take care of yourself, think about what you want and how you want to achieve this goal. After you know what

The effects of stress on your body and mind

you want and what you are looking for in a job you can talk to someone so that you do not feel so stressful anymore. Another thing you must do to prevent a stressful working environment is shift your

Your body will automatically respond to the stress that you are feeling. There are some signals your

mind-set. But what do we mean by that, well it is the way you deal with stressful situations. You can

body will send when you are stressful. You can feel tension at your head and you may experience

follow five steps in shifting your mind:

some headaches then. But having some headache does not automatically mean that you are

1.

experiencing tress. The most common signs your body will give you when you are stressful are:

2. Do not make quick conclusions. For example if your boss ask you to make the schedule and for

headache, oily skin and blushing cheeks, dry mouth, jaw pain, backache, neck stiffness, muscle cramps, tightness in your chest, hyperventilation, heart pounding, stomach-ache, diarrhea, gassiness and cold and sweaty hands and feet. This al is a big list of symptoms that can appear when stress is getting to you.

Stop and take a deep breath, think twice before you act. one she asks someone else, do not think that it is because you are not doing well or something you do not know what someone thinks.

3. identify and try to be the boss over your emotions. This is a bit the same as the first point. Take a minute to think about what just happened. If you take the time to think about what happened than you have the time to think what emotions you have and what you should do to help you at that

Many people think that losing weight is a big reaction on stress, but nothing is less true. It is just the other way around, you are actually may gaining weight. You may gain weight because the cortisol

moment. 4. Find new options. Think about what someone else you admire would do in the same situation,

levels in your bloodstream increases. Not only is there the possibility to gain weight we you are

if you will do this that automatically you will come up with some other solutions to handle the

stressed but another thing that may occur when you are stressed is losing your hear or can even lead

situation.

to baldness for men and for women. When you are experiencing stress with for example losing a

5. Look for a positive thing in the situation. This will be hard sometimes but if you have a big task for

family member your hear is going into a rest phase, because of this washing your hear or brushing it

example you can cut him into manageable peace’s so that you can see the fun from your work

can cause for a lot of hair loss.

again. (Tartakovsky, 2011)

But maybe for most people preventing the next symptom is the most important, stress can cause your

If you will try to do these things it should not be so hard to shift your mind to a positive state and you

boys to develop type 2 diabetes. How people develop type 2 diabetes is because they do not sleep

are making big steps into a less stressful job.

enough and do not eat well. Most people try to come through the stressful period by drinking and taking other drugs, that does not really help preventing type 2 diabetes as well. (Donatelle, 2012).

Al the above mentioned things you can do yourself, but of course your boss can do things for you as well to change the stressful working environment. (Matta, 2013).There are some relaxation and

This all can mean that you call sick for work much more that when you are much less stressed-out.

meditation technique trainings. If your boss is willing to invest in the people who are working in his

Stress is making you feel sick, after reading this, it must be obvious. But now maybe you wonder if

company, he can arrange a training where you learn to deal with stressful situations. Another good

all stress is unhealthy for you, well it is not. Not all stress is unhealthy for you, as in matter affect some

training for employees is a time management training, especially for the managers. Managers have

stress is good for your wellbeing like expecting a child.

loads of work and most of them really have a hard time to manage their time and make sure that everything is done on time, especially doing that with the least stress. As a boss and as a manager it is important that you as a manager and the other employees have enough breaks during the working day. Everybody must eat and then you have enough time to evaluate the past hours for yourself and get everything back on track.

146


Let’s face it everybody needs a job with a little stress right? Don’t you? Well, I think I do. But why, why is it that we all need a little stress? Is it because we like to feel stressed out or because we sometimes feel important when we have a stressful job? Well this is partly the case, most people are looking for a job with just a little bit of stressful moments in it. We all look for excitement in our jobs, we are looking for a job that is challenging us to the fullest. If our job is not a little bit stressful we are not pleased with ourselves and when the time passes by our job will then even become a little bit boring. So what is a healthy job is for most people? A job that excites you, a job where the pressure on employees are in balance with what they can handle. So look for a balanced job that motivates you and challenges you in a healthy way.


147

Caroline Cabboort

Als je haar maar goed zit

Beauty en wellbeing zijn topics die mensen nu veel bezighouden in hun leefstijl. Er is veel research

Per doelgroep zal een korte omschrijving gegeven worden wat de oorzaak inhoud:

gedaan naar wat uiterlijk voor invloed heeft op gezondheid en zelfbeeld heeft. Maar er is weinig research te vinden betreft specifiek gericht op vrouwen met haarproblemen. Een pruik kan het

1. Haarziekten.

haarprobleem verbergen, maar zitten vrouwen daardoor ook beter van in hun vel? Het is opvallend

De meest voorkomende oorzaak van haaruitval komt door de erfelijk ziekte Alopecia. Deze ziekte

dat er bijna geen voor en na foto’s te vinden zijn van het hoofd van vrouwen met hun haarprobleem,

is vooral genetisch bepaald, en is beïnvloedbaar door omgevingsfactoren zoals stress. (Willemsen,

en daarnaast een foto met het dragen van een pruik. Er is daarentegen wel veel vraag naar pruiken,

2002)

maar vooral in Zeeland is er weinig aanbod. De haarspeciaalzaken die bestaan in Zeeland zijn vaak afro-shops. In deze winkels worden niet alleen pruiken verkocht, maar ook kleding en er komen jonge

2. Kanker.

mooie modellen voor extensions. Consumenten die de pruiken kopen, hebben vaak last van haaruitval

Vrouwen met kanker krijgen vaak bestraling of chemo. Bestraling geeft als veel voorkomende

of kaalheid door ziekten of medicijnen. Het is een groot contrast dat er modellen rondlopen en

bijwerking het uitvallen van haar. Na de bestraling groeit het haar normaal gesproken weer terug na

(oudere) vrouwen met kale plekken op hun hoofd en dun haar hebben. Maar het uiteindelijke resultaat

ongeveer 6 maanden. Indien er sprake is geweest van meerdere bestralingen kan dit het haar helaas

met pruik of een haarstukje is mooi. Er komen onzekere vrouwen naar binnen, en stralende vrouwen

permanent beschadigen waardoor het haar niet meer teruggroeit (zoals het eerst was).

gaan weer naar buiten met een mooie haarcoupe. Er zijn veel kansen tot mooie ontwikkelingen

Chemotherapie is een heftigere ingreep als bestraling. Deze therapie vernietigd kankercellen en de

van concepten voor ondernemers en vrouwen met haarproblemen om ze weer beter van binnen, en

normale cellen die zorgen voor haargroei. (Haarstichting, 2014)

buiten te voelen. Daarom is voor dit rapport onderzoek gedaan op welke vrouwen last hebben van haaruitval, het zelfbeeld van mensen met haaruitval, welke bedrijven al concepten bieden en zijn er

3. IJzertekort.

aanbevelingen ontstaan.

Voeding kan van invloed kan zijn op haaruitval. Dit is alleen in extreme gevallen waarbij de vrouw een eenzijdig voedingspatroon heeft en ernstig tekort heeft aan vitamines en mineralen. Dit komt bijvoorbeeld voor bij vrouwen met anorexia nervosa. (Trost, 2006)

Waarom ontstaat haaruitval bij vrouwen?

4. Stress. Voordat er aanbevelingen gegeven kunnen worden is er research gedaan welke consumenten

Vrouwen met stress hebben een verhoogde level van adrenaline wat haaruitval kan verergeren. Als de

behoeften hebben aan een pruik of haarstukje. Er zijn verschillende oorzaken waarom vrouwen

adrenaline in aanraking komt met de talgklieren van de hoofdhuid wordt er melkzuur geproduceerd.

haaruitval kunnen krijgen, wat kan resulteren tot kaalheid. Na research voor dit artikel kunnen de

Melkzuur is slecht voor de hoofdhuid en de haargroei omdat het de haarwortels beschadigd en de

vrouwen die haaruitval hebben gesegmenteerd worden in 9 doelgroepen. Het is belangrijk voor

lymfestroom blokkeert. Dit resulteert in poreus en fijn haar wat sneller beschadigd raakt. (Visser, 2013)

ondernemers dat ze weten dat de consumenten met verschillende problemen te maken hebben, en soms extra begeleiding nodig hebben.

5. Medicijnen. De meeste bekende/gebruikte medicijnen die haaruitval kunnen veroorzaken zijn: de anticonceptiepil, antidepressiva, chemotherapie, verschillende soorten antibiotica en bètablokkers voor een hoge bloeddruk. (Passier, 2006)

148


6. Slechte conditie van de hoofdhuid.

Professors John Wiley en Sons hebben een heuristisch model ontwikkeld betreft de dimensies van

Factoren van een slechte conditie van de hoofdhuid kunnen externe milieu invloeden zijn, slechte

zelfbeeld en welzijn van vrouwen. Dit schema laat de voorgaande besproken emoties zien in 9

doorbloeding en een tekort aan vitaminen en mineralen. Als deze niet in balans zijn vertraagt of stopt

dimensies. Het start bij het zien van de verandering, en de dimensies laat per stap zien wat het doen

de haargroei. Psoriasis is een voorbeeld van een ziekte die zorgt voor een slechte conditie van de

met het zelfbeeld. Vrouwen worden steeds onzekerder, de eigenwaarde en het ideale zelfbeeld

hoofdhuid. (Kroneisen-Wiersma, 1992)

vervalt. Dit gaat verder in de gedachten van de vrouwen, ze denken bijvoorbeeld dat de man niet meer van hun zal houden en emoties zullen zorgen voor negatieve emoties wat kan leiden tot

7. Verminderde werking van de schildklier.

depressie. (White, 2000)

Als de schildklier vermindert werkt, produceert het ook minder schildklierhormonen. Dit hormoon

Haar is ook ontzettend belangrijk voor de uitstraling van een persoon. Een volle mooi bos glanzend

stimuleert de stofwisseling wat ook de haargroei reguleert. (Zeeben, 2009)

haar straalt ook gezondheid uit. Het meisje uit het boek van “Meisje met de 9 pruiken”, vertelt in haar boek ook dat ze zich per pruik een ander mens voelt. (Stap, 2008) Je uistraling is belangrijk in je

8. Psychische stoornissen.

werk, voor je sociale omgeving en voor jezelf! Als je er mooi uit ziet, voel je je meestal ook zo. (van

Onder psychische stoornissen wordt ook anorexia verstaan, maar ook dwangneuroses waarbij

Gunst, 2011) Wanneer een persoon dit mist in zijn leven, is bewezen dat haaruitval een groter effect

vrouwen hun haar uit hun hoofd trekken, schizofrenie en psychiatrische comorbiditeit. (Haarstichting,

heeft op het welzijn van mensen dan andere effecten van medicijnen/ziekten zoals slapeloosheid,

2014)

kortademigheid en misselijkheid. (White, 2000) Vrouwen ervaren vaak het gevoel van haar verlies, als verlies van hun vrouwelijkheid. (Viviscal, 2010) Andere onderzoeken wijzen uit dat haaruitval niet

9. Ongevallen

alleen effect heeft op het lichaamsbeeld maar relateert het ook naar tevredenheid, en het kwaliteit van

Door verkeersongelukken of brandongelukken waarbij het hoofd betrokken is kunnen er littekens

leven. (Fingeret, Developing a theoretical framework to illustrate associations, 2013)

ontstaan. Op littekens kunnen kan geen haar meer groeien. En als brand de haarzakjes verband heeft

Het is lastig om precies te meten hoe gelukkig mensen met zichzelf zijn, want hoe mensen hun gevoel

zal dit ook voor permanente schade leiden wat resulteert in (gedeeltelijke) kaalheid. Littekens kunnen

van eigenwaarde ervaren is vooral subject en niet objectief meetbaar.

ook ontstaan door operaties. (Haarwerk, 2014)

Aan lichaamshouding kan veel afgelezen worden, maar hoe mensen zich van binnen voelen wordt niet altijd blootgegeven. Een pruik kan veel bijdragen aan het welzijn van mensen, omdat ze er weer

Zoals te zien is, zijn vele van deze doelgroepen aan elkaar verbonden. Stress beïnvloed de ziekte

uit kunnen zien als hoe ze er eerst uit zagen, gezond!

Alopecia maar door stress kunnen bijvoorbeeld ook psychische stoornissen ontstaan. Als mensen

Maar het dragen van een pruik is alleen een bedekking van een probleem, het probleem zelf gaat

last hebben van veel stress krijgen ze vaak medicijnen voorgeschreven om dit te reduceren, en een

niet weg. Het dagelijks leven wordt wel vergemakkelijkt, want ze worden niet door buitenstaanders

bijwerking daarvan is weer haaruitval.

geconfronteerd met het zichtbare probleem. Aanvullende cognitieve gedragstherapie kan hieraan veel

De oorzaak van haaruitval gaat allemaal om onbalans in het welzijn van de vrouw wat resulteert in

bijdragen. (White, 2000)

fysieke en psychische klachten.

Ondernemers en haaruitval.

Haaruitval en welzijn.

Doordat de effecten van haarverlies zo heftig zijn op het welzijn van mensen zijn er georganiseerde Als fysieke veranderingen van het lichaam zichtbaar zijn voor de patiënt zelf en andere mensen,

behandelingen in centra. Maar bedrijven die pruiken aanbieden zijn weinig te vinden

zoals haaruitval, kan dit onzekerheid met zich mee brengen. Lichaamsbeeld problemen worden

Deze komen meestal alleen voor in kankerbehandeling centra. (White, 2000) Er zijn veel winkels

geassocieerd met een slecht gevoel van eigenwaarde.

die pruiken aanbieden, vooral in Amsterdam en Rotterdam. Maar hier heerst geen privacy.

Professor Pruzinsky zegt dan ook “Body image reflects much more than one’s view of his/her physical

Georganiseerde bijeenkomsten van consumenten en ondernemers komen al eens voor in revalidatie

appearance; it is a multifaceted concept involving perceptions, thoughts, and feelings about the entire

en behandel centra. Deze vinden daar plaats, omdat daar vaak al een comfortabele omgeving

body and its functioning”. (Pruzinsky, 1996)

heerst, en er veel lotgenoten aanwezig zijn. (Tong, 1996)


149

Nazorg is erg belangrijk voor vrouwen met haaruitval door bijvoorbeeld kanker. Deze vrouwen

foto’s. Het blijkt nog een taboe te wezen om daar open informatie en gevoelens online over te

worden meestal doorverwezen naar bedrijven die pruiken aanmeten, waar fysieke en mentale

delen. Vele denken dat alleen mensen met kanker recht op een pruik hebben, maar zoveel andere

therapieën worden aangeboden. Dit staat vaak allemaal los van elkaar, en werken niet echt samen

mensen hebben baat bij het dragen van een pruik. (Fingeret, Managing Body Image Difficulties of

maar verwijzen voornamelijk door.

Adult Cancer Patients, 2014) Door een online platform te creëren kunnen bestaande organisaties

Gevonden partners van deze centra zijn:

samenwerken en mensen met haarproblemen sneller op weg geholpen worden.

– Maatschappelijk werkers – Psychologen

2. Reorganisatie in bestaande bedrijven.

– Psychotherapeut

Bedrijven zoals “Afro-Shop Looking Good” in Vlissingen, bieden al pruiken en zorg aan voor mensen

– Psychiater

met haar uitval. Maar dit bedrijf is niet gespecialiseerd. Terwijl er mensen komen die haaruitval

– Lot genoten contact via patiëntenverenigingen / gespreksgroepen

hebben, komen er ook modellen of consumenten om kleding te passen of haar extensions te krijgen.

– Fysiotherapie (bewegingsprogramma’s)

Het is een enorm grote stap om voor mensen hun kale hoofd aan de buitenwereld te laten zien.

– Voedingszorg door diëtist

Zelf heb ik die ook met eigen ogen zien gebeuren. Onzekere vrouwen komen binnen, durven hun

– Huidtherapeut

kale hoofd eigenlijk niet te laten zien omdat er andere mensen bij staan die gezond zijn. Totdat

– Inloophuizen met gesprekken en cursussen

ze de stap uiteindelijk durven te zeggen, en een mooie pruik op krijgen. De vrouw in kwestie zag

(Herstel en Balans, 2014)

ik weer stralend naar buiten lopen. Samen met de eigenaar van Afro-Shop heb ik deze kwestie besproken. Sinds 2 maanden heeft ze nu een apart gedeelte binnen de zaak waar ze vrouwen met

Verzekeringsmaatschappijen spelen ook zeker een rol betreft de ondernemers die al wat doen met

haarproblemen kan behandelen. Ze heeft bijna alleen maar klanten meer die pruiken willen en nog

het verzorgen van pruiken voor patiënten. Ziekenfondsen en de meeste particuliere verzekeringen

modellen voor extensions. Dit gaat zo goed, waardoor ze binnenkort gaat stoppen met de kleding

vergoeden pruiken ook voor mensen met haarproblemen door aangetoonde ziekten. (Hillen, 1991)

verkoop en haar focus legt op vrouwen die haarstukken nodig hebben.

Er is ook een haar stichting genaamd “Stichting Haargeluk”, die naast professionele begeleiding

Het waarborgen van privacy tijdens het aanmeten van een nieuwe pruik is ontzettend belangrijk.

van vrouwen met haarverlies ook financiële ondersteuning bieden bij het aanschaffen van een pruik.

Ondernemers kunnen zich ook aansluiten bij vereniging ANKO. ANKO staat voor uitstekend

(Dehaarzaak, 2014)

vakmanschap voor de ondernemers binnen de haarbranche, en zegt ook; ”Saloneigenaren staan sterker als ze kennis met elkaar delen en hun gezamenlijke belangen goed behartigd worden.” (ANKO, 2014)

De toekomst

3. Samenwerking Er zijn veel mogelijkheden om de kwaliteit van leven voor vrouwen met haaruitval problemen te

Seniorcomplexen of centra voor kankerpatiënten hebben veel te maken met mensen die haaruitval

verbeteren. Het is zo zonde als er aan dit probleem weinig aandacht word besteed.

hebben. Vaak wordt er met de activiteiten begeleiding niks gedaan met betrekking tot het welzijn van

Er is veel informatie te vinden over wat voor negatieve gevolgen haaruitval voor vrouwen heeft, maar

de mensen, maar gaat het meer om vrijetijdsbesteding door middel van dag uitjes. Als vanuit een

weinig over de oplossingen.

zorginstelling een dagactiviteit naar een haarcentrum wordt georganiseerd, kan er gespecialiseerder

Het is zo belangrijk dat er niet alleen op de pruik gefocust word, wat het probleem verbergt, maar

hulp worden aangeboden, en zijn de mensen in een veilige en vertrouwde omgeving. Cosmetische

ook dat er aandacht wordt gevestigd op de nazorg. Aan de hand van de research is er een indeling

interventies zoals een pruik dragen zeker bij aan het welzijn van de vrouw. Maar het is een extra

van 5 verschillende onderwerpen voor de aanbevelingen ontstaan.

hulpmiddel, mensen met haaruitval zijn psychisch en fysiek uit balans waardoor ze extra therapie nodig hebben om hun balans te hervinden. Een pruik, en andere beauty interventies zoals pedicure,

1. Meer online informatie.

manicure in combinatie met bijeenkomsten/gastlezingen, fysieke therapie door middel van sport/

Door middel van dit onderzoek voor het management artikel is gebleken dat er weinig expliciete

massage en mentale therapie gericht op het emotionele aspect zorgen voor een totaal positief effect

wetenschappelijke bronnen zijn over het positieve effect van het dragen van een pruik inclusief

op het kwaliteit van leven. (Fingeret, Managing Body Image Difficulties of Adult Cancer Patients,

150


2014) Deze combinatie kan bijvoorbeeld perfect worden uitgevoerd in spa centra. Dit is een win-win situatie voor de consument (oftewel patiënt) maar ook de ondernemer. Spa centra zijn in het weekend meer druk bezet als doordeweeks. Ze zouden hun ruimten vrij kunnen houden voor mensen met haarproblemen. (Melanie Smith, Health Tourism and Hospitality, 2014) Als de overige behandelingen goed aanslaan zoals de pedicure, massages zorgt dit tevens ook voor positieve mond op mond reclame. Deze vorm van promotie is effectiever als een advertentie plaatsen. Tevens is deze vorm van promotie ook nog eens gratis. (Kennet, 2009) Deze vorm van activiteiten zouden terug kunnen keer als maandelijkse evenementen die georganiseerd kunnen worden binnen deze bedrijven. Deze zijn vergelijkbaar met lezingen die worden gegeven, maar dan dat er mensen met pruiken, coaches etc. komen in buurthuizen of spa centers om arrangementen aan te bieden. 4. Individuele zorg Ondernemers die haarpruiken verzorgen kunnen ook aan huis langs komen met een voorraad aan pruiken. Hierbij is de aandacht centraal gevestigd op de zorgvrager. Deze vorm van activiteit is vergelijkbaar met een thuiskapper. Ze zitten in hun eigen persoonlijke en vertrouwde omgeving en de privacy wordt gewaarborgd. De haarzaak in Koewacht is al zo’n dergelijk bedrijf. Ze hebben een eigen locatie maar komen ook op afspraak naar het ziekenhuis, verzorgingshuis of eigen huis. (Dehaarzaak, 2014) 5. Beauty toerisme In plaats van een pruik kiezen als dagactiviteit te zien, zou hier ook een weekend of week van gemaakt kunnen worden. Deze vorm van beauty/herstel vakantie is te ontwikkelen op basis van puur en natuurlijkheid. Een pruik word dan gezien als enige hulpmiddel. Tijdens deze “vakantie” kunnen er activiteiten worden aangeboden op basis van een goede houding voor zelfvertrouwen, en worden de vrouwen verwend door beautybehandelingen zoals make-up, pedicure, massages etc. Beweging draagt daarbij ook aan. Beweging maakt namelijk een stof aan waardoor mensen zich gelukkiger gaan voelen en beter in hun vel gaan zitten. (Wormer, 2009) Het zou mooi wezen als er op het begin en op het einde ook een foto wordt gemaakt zodat ze met een coach kunnen praten over de veranderingen die zich van binnen en buiten hebben plaats gevonden. Kortom, er zijn veel vrouwen die met deze haarproblemen te kampen hebben. En alleen het haaruitval is niet het grootste probleem, maar de gevolgen moeten preventief behandeld worden. Ondernemers en bedrijven moeten bewust zijn van het probleem die goed te behandelen zijn. Door samenwerking en empowerment op gebied van de lifestyle, en de pruik als hulpmiddel, geven we deze vrouwen een beter kwaliteit van leven, en ondernemers een groter werkgebied.


151

Ylva Ideler

Vitaal tot de eindstreep: De voordelen van duurzame inzetbaarheid

Kijkend met het oog op de toekomst verschuift het denken over de combinatie van werk en

komen van de werkgevers zorgt voor een hoger slagingspercentage om de medewerkers tot aan hun

gezondheid. Het bevorderen van welzijn en gezondheid wordt steeds belangrijker binnen

AOW vitaal te houden. Het is van belang de kwaliteit en de flexibiliteit van de beroepsbevolking

organisaties en bedrijven. De vitale gemotiveerde werknemer die met energie, mentale wilskracht en

te vergroten, zodat vergrijzing en globalisering worden opgevangen. (talentmanagementnederland,

plezier werkt, heeft zowel op korte- als op lange termijn vele voordelen. (fcb, 2014) Het lichamelijk

2014)

en geestelijk fit blijven is van belang om medewerkers tot aan hun AOW en ook daarna vitaal te houden. Het is van uiterst belang inzicht te krijgen in het werkvermogen en de werkbeleving van de werknemers om preventieve maatregelen te kunnen nemen.

Gemeenschappelijk financieel belang Prof. dr. Tinka van Vuuren, hoogleraar Strategic Human Resource Management aan de Open

Duurzame inzetbaarheid

Universiteit van Utrecht, licht in haar interview van 15 januari 2013 toe: “Vitale werknemers die met plezier hun werk doen, gemotiveerd zijn en die een goede gezondheid genieten zijn de motor

Het werken aan een brede en langdurige inzetbaarheid van medewerkers is van algemeen

van de onderneming”. (Vuuren, 2013) Een zieke werknemer kost het bedrijf gemiddeld € 250,-

belang. Duurzame inzetbaarheid stelt hoge eisen aan scholing, flexibiliteit, loopbaanbegeleiding

per dag, dit blijkt uit de gegevens van de verzekeraar Nationale-Nederlanden. Het bovenstaande

en gezondheid. Onder duurzame inzetbaarheid wordt verstaan; ‘de mate waarin medewerkers

bedrag is opgemaakt uit het doorbetalen van het loon, het zoeken naar en inwerken van vervanging

doorlopend in hun arbeidsleven over daadwerkelijk realiseerbare mogelijkheden en voorwaarden

en productieverlies. (zieke-werknemer, 2014) Voor bedrijven kunnen de kosten van verzuim grote

beschikken om in het huidige en toekomstige werk met behoud van gezondheid en welzijn te

gevolgen hebben. Het positieve resultaat van duurzame inzetbaarheid blijkt uit het onderzoek dat

(blijven) functioneren’. (Klink, Burdorf, Bültmann, & Brouwer, 2011) Dit begrip geeft de werkcontext

onder 100 werkgevers is uitgevoerd door de Rijksoverheid. Deze werkgevers zijn actief bezig

weer, maar ook de houding en motivatie van zowel de werknemer als de werkgever om deze

met duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers. De resultaten laten zien dat door te investeren

mogelijkheden daadwerkelijk te realiseren en te benutten.

in duurzame inzetbaarheid van medewerkers, een daling van één procent van het ziekteverzuim, jaarlijks zorgt voor een besparing van ongeveer 2,6 miljard euro. (Gunning, 2012) Uit het onderzoek blijkt dat “Met een werkzame beroepsbevolking van 6,3 miljoen betekent dit een afname van de

Huidige ontwikkelingen

kosten van 412 euro per werkzame Nederlander. Voor een bedrijf van 100 medewerkers scheelt dat in potentie in de kosten dus 41.000 euro per jaar”. (Gunning, 2012) De kosten liggen nu meer bij

De Nederlandse arbeidsmarkt vergrijst in een snel tempo. Naast dat de gemiddelde leeftijd van de

werkgevers en werknemers dan vroeger. Beiden hebben zij direct financieel belang bij een goede

Nederlandse bevolking stijgt, wordt de beroepsbevolking steeds kleiner. De overheid kan deze kloof

gezondheid. (gezondheidsbevordering op de werkplek, 2013) Daarnaast biedt deze investering

na verloop van tijd niet financieren. Door de verhoging van de AOW leeftijd zal de werknemer te

een hoger rendement van investering door minder job hopping, een hoger rendement uit arbeid door

maken krijgen met een langere ‘werkcarrière’ waar alle bedrijven rekening mee moeten houden.

hogere motivatie en betrokkenheid en een hoger rendement uit werving- en selectieactiviteiten. Dit

(de-verhoging-van-de-aow-leeftijd, 2013) De vergrijzing aan de ene kant en de ontgroening aan de

leidt tot meer capaciteit om marktkansen te benutten en tot meer winst door kwaliteitsstijging binnen

andere kant geeft aan dat de jaren van overcapaciteit plaats gaan maken voor arbeidskrapte op

het bedrijf. (Giesen, 2013)

de werkvloer. De diversiteit aan generaties roept om duurzame inzetbaarheid. Het op tijd in actie

152


Voordelen werkgever

de stimulans ontstaan om gezond, geschoold en flexibel te blijven. (Bijma, 2011) Organisaties

Door te investeren in vitaliteit en inzetbaarheid doet een organisatie een strategische zet dat loont.

willen steeds meer betrokken zijn bij hun werknemers. Zij veranderen van gesloten, hiërarchisch en

Het investeren in duurzame inzetbaarheid kost geld, maar uiteindelijk zal het de medewerkers en

onpersoonlijk naar een open, authentiek en verbonden organisatiestructuur. (Goijarts & Zaanen,

de organisaties meer opleveren. (talentmanagementnederland, 2014) Deze investering verhoogt de

2011)

kwaliteit van medewerkers, tevredenheid van klanten en medewerkers en daarmee de samenhang van de organisatie. (vitaliteit-en-inzetbaarheid, 2014) Het gezond houden van medewerkers is van belang, vooral nu er door de vergrijzing en stijgende pensioenleeftijd meer oudere werknemers

Vitaliteit, werkvermogen en employability

werkzaam zijn. De belangrijke waarden van duurzame inzetbaarheid, gezondheid en werkplezier moeten in balans zijn met het beleid van bedrijven en instellingen. (vitaliteitsmanagement, 2013)

Een belangrijk aspect in het personeelsbeleid is het investeren in vitale en gezonde werknemers.

Naast de voordelen van minder verzuim en ziektekosten leidt het bevorderen van de gezondheid

Tegenwoordig is het van belang dat de kosten van deze investering daadwerkelijk rendement

tot betere arbeidsprestaties. Daarnaast is er minder sprake van personeelsverloop en bevordert het

opleveren voor de organisatie. Preventieve interventies helpen bij duurzame inzetbaarheid.

de werksfeer. Tot slot leiden al deze factoren tot een beter imago van het bedrijf die zich inzet voor

Vitale werknemers blijven duurzaam inzetbaar voor een bedrijf. Het inzichtelijk maken van het

het welzijn en welbevinden van de organisatie. (vitaliteit-en-inzetbaarheid, 2014) Een gezonde

werkvermogen, de vitaliteit en de werkbeleving van de werknemers is van belang.

weerbare organisatie kan beter flexibel inspelen op toekomstige ontwikkelingen. Door te investeren in

De Sociaal-Economische Raad verdeelt duurzame inzetbaarheid in drie elementen, namelijk vitaliteit,

medewerkers komen en blijven werknemers graag bij het bedrijf werken. Door de gezonde en actieve

werkvermogen en employability. (SER, 2009) De combinatie van deze drie meetinstrumenten vormen

medewerkers zijn zowel de jonge als oude medewerkers productief, betrokken, gemotiveerd en

de beste indicator voor duurzame inzetbaarheid. De toepasbaarheid wordt hieronder beschreven.

gezond aan het werk tot het pensioen. Dit alles kenmerkt het bedrijf tot een ambitieuze werkgever die Het eerste element is vitaliteit. Letterlijk betekent vitaliteit, de energie om te leven oftewel levenskracht.

denkt aan zijn werknemers en die klaar is voor de toekomst. (Giesen, 2013)

(Castelijns & Koster, 2009) Met betrekking op de werkomgeving wordt er met vitaliteit bedoeld de Voordelen werknemer

mate waarbij mentale, sociale en lichamelijke energie bijdraagt aan duurzame inzetbaarheid. Daarbij

De laatste jaren hebben mensen steeds meer aandacht voor hun gezondheid. Iedereen weet dat

kijkend naar het vermogen om op een flexibele wijze met plezier te werken en met de veranderingen

gezondheid eten, voldoende lichaamsbeweging, niet roken en een verminderd alcoholgebruik een

mee te gaan waar de (werk-)omgeving om vraagt. Vitaliteit is veel meer dan afwezigheid van ziekte.

positieve invloed heeft op de gezondheid. (gezonde-leefstijl, 2013) Toch is het invoeren van een

Binnen een organisatie werken de twee vormen ‘revitaliseren’ en ‘vitaliseren’ aan vitaliteit binnen het

gezonde leefstijl minder eenvoudig. Voor zowel werkgever als de werknemer is een goede balans

bedrijf. Daarbij is revitaliseren het verlagen van kosten door het verlagen van arbeidsongeschiktheid

tussen werk en privé noodzakelijk. Iedereen is gebaat bij een beter gevoel van welbevinden in een

en vitaliseren het verhogen van de productiviteit door het vergroten van de duurzame inzetbaarheid.

goede gezondheid dit in combinatie met voldoening halen uit het werk door in een prettige omgeving

Binnen een bedrijf leidt de diversiteit aan generaties tot personalisering van maatregelen. (Goijarts &

met collega’s en directie te werken. Gezond en vitale werknemers kunnen zo in een betere toestand

Zaanen, 2011)

doorwerken tot aan hun pensioen. (talentmanagementnederland, 2014) Dit met een minimaal risico op verzuim en arbeidsongeschiktheid op korte- en lange termijn. Naast gezondheid wordt er bij

De tweede dimensie is werkvermogen. Deze dimensie verwijst naar de mate waarin men fysiek,

duurzame inzetbaarheid hoge eisen gesteld aan scholing. Ongeacht de leeftijd van de werknemers

psychisch en sociaal in staat is om zijn werk uit te voeren en dat ook in de nabije toekomt te kunnen

worden er trainingen en opleidingen aangeboden zodat werknemers zich blijven ontwikkelen binnen

doen. (Ilmarinen, 2005) Het begrip Work Ability is ontwikkeld door prof.dr Juhani Ilmarinen en verder

hun vakgebied. De loopbaanbegeleiding zorgt ervoor dat leidinggevenden op advies personeel

ontwikkelt tot de Work Ability Index (WAI). De WAI is een veel gebruikte en goed gevalideerde

laten rouleren in functies en rollen. Hierdoor blijft het werk uitdagend, afwisselend en passend bij

vragenlijst die het werkvermogen meet. Een lage score op de WAI-vragenlijst is een verhoogd risico

de mentale en fysieke toestand. (talentmanagementnederland, 2014) Daarnaast zijn de werknemers

op verminderde inzetbaarheid in de toekomst. (blikopwerk, 2013) De doelstelling is het maken van

meer wendbaar en weerbaar tegenover de arbeidsmarkt. Als werknemer is het van belang eigen

een persoonlijke identificatie van de balans tussen de werknemers en werkgever met behulp van de

verantwoordelijkheid te hebben voor het werken in goede gezondheid bij een werkgever. Personeel

WAI. (Martus, Jakob, Rose, Seibt, & Freude, 2010) Hierdoor kunnen er op tijd maatregelen worden

dat naar productiviteit wordt beloond, wordt gestimuleerd in zichzelf te investeren. Hierdoor zal

genomen om uitval en arbeidsongeschiktheid te verminderen of zelfs te voorkomen. (blikopwerk,


153

2013) De WAI biedt werknemers en werkgevers de kans om langdurige inzetbaarheid nauwkeurig

Indicatie voor de duurzame inzetbaarheid

in kaart te brengen. De WAI brengt het balans in beeld aan de hand van een aantal vragen. Daarbij worden de lichamelijke en geestelijke eisen van het werk, de gezondheidstoestand, psychische

De combinatie van vitaliteit, werkvermogen en employability draagt bij aan een duurzame

vitaliteit en het prestatievermogen in kaart gebracht. Het werkvermogen van een werknemer

inzetbaarheid. Kijkend naar de vitaliteit binnen een organisatie dan is mentale, sociale en lichamelijke

wordt niet alleen bepaald door arbeidsfactoren. In het ‘Huis van Werkvermogen’ worden de

balans van uiterst belang bij duurzame inzetbaarheid. ‘Revitaliseren’ en ‘vitaliseren’ spelen een

variabelen die het werkvermogen bepalen samengevat. Daarbij is het uitgangspunt de gezamenlijke

grote rol binnen een organisatie. De Work Ability Index geeft dus een indicatie of een persoon

verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer. De werknemer neemt eigen verantwoordelijkheid

fysiek, psychisch en sociaal gezond genoeg vindt om zijn werk uit te voeren en dat ook in de nabije

met een lichte ondersteuning van de werkgever op de onderste drie verdiepingen van ‘Gezondheid,

toekomt te kunnen doen. Tot slot geeft de employability meting aan of iemand zichzelf in staat voelt

Competenties en Normen & Waarden’. De bovenste verdieping ‘Werk’ is de verantwoordelijkheid

om betaald werk te doen, te houden en te vinden. De vragen die aan bod komen bij de WAI en de

van de werkgever. (blikopwerk, 2013) Door de verandering van het werkvermogen van zowel

employability meting hebben aangetoonde voorspellende waarde. De samenhang tussen vitaliteit,

jonge als oudere werknemers wordt er met de WAI inzicht gegeven in het huidige en toekomstige

werkvermogen en employability geeft de beste indicator voor duurzame inzetbaarheid. Door het op

werkvermogen. De samenwerking tussen werknemer en werkgever geeft het beste resultaat met

tijd signaleren van problemen en creëren van kansen staat een bedrijf sterker ten opzichte van zijn

betrekking tot een positief werkvermogen. (blikopwerk, 2013)

concurrenten.

Het derde meetinstrument is het in kaart brengen van de employability met behulp van de Duurzame Inzetbaarheid Scorecard, oftewel de DIS. Met dit meetinstrument wordt de duurzame inzetbaarheid

Conclusies en aanbevelingen

van de werknemers objectief en wetenschappelijk verantwoord gemeten. (Dollevoet & Evers, 2012) Dit op basis van vier risicodimensies die bestaan uit gezondheid en vitaliteit, flexibiliteit, mobiliteit

Organisaties zullen zich steeds meer moeten inspanningen om hun medewerkers gezond en vitaal

en cultuur en leiderschap. Dit is ontwikkeld door LPM Advies op basis van het wetenschappelijk

binnen het bedrijf te houden. In de huidige economische situatie begrijpt iedereen dat zowel

gedachtegoed van prof. dr. Beatrice I.J.M. van der Heijden en aangevuld met het gedachtegoed van

organisaties als werknemers zich verantwoordelijk moeten voelen om dit te bereiken. Momenteel

prof. dr. Juhuna Ilmarinen. (Scheenstra G., 2013) Volgens prof. dr. Beatrice I.J.M. van der Heijden is

zijn bedrijven reactief ten opzichte van duurzame inzetbaarheid. Dit houdt in dat er pas actie wordt

employability; “het vermogen om de huidige functie uit te oefenen, een nieuwe functie te verwerven of

ondernomen als er verzuim optreedt of op het moment dat de kosten zichtbaar worden. Proactief

het creëren van werk door optimaal gebruik te maken van competenties.” (coachingnet, 2013)

reageren helpt in veel gevallen onnodige kosten te voorkomen. Op deze manier kunnen er preventief

Het concept van employability berust op vijf dimensies: (1) Beroepsexpertise (omvat de specifieke

maatregelen worden genomen. (preventned, 2013)

kennis en vaardigheden die iemand bezit); (2) Anticipatie en optimalisatie (omvat het op een persoonlijke en creatieve manier voorbereiden op toekomstige werkveranderingen); (3) Persoonlijke

Het investeren in vitaliteit en inzetbaarheid is een strategische zet die loont. Hierover zijn meer

flexibiliteit (omvat het aanpassingsvermogen om aan allerlei veranderingen op de interne en externe

voordelen te noemen dan nadelen voor zowel de medewerkers als de werkgever. Beiden partijen

arbeidsmarkt); (4) Organisatiesensitiviteit (omvat de bekwaamheid om in verschillende sociale

hebben financieel belang bij een lager verzuim. Voor de werkgever verhoogt deze investering de

verbanden deel te nemen en te presteren) en (5) Balans (omvat de compromis tussen de belangen van

kwaliteit van de medewerkers, zorgt het voor minder verzuim, leidt het tot het bevorderen van de

de werkgever en de werknemer). (Stavenuiter, Scheenstra, & Ackermans, 2013) Er is een grotere kans

gezondheid en tot betere arbeidsprestaties. Daarnaast is er minder sprake van personeelsverloop,

om succesvol te zijn in een loopbaan als er hoog wordt gescoord op deze vijf dimensies. Bij een

bevordert het de werksfeer leidt dit tot een beter imago van het bedrijf die zich inzet voor het welzijn

lagere score is het verstandig de inzetbaarheid te versterken door doelgericht actie te ondernemen.

en welbevinden van de gehele organisatie. (vitaliteit-en-inzetbaarheid, 2014)

Volgens Gerard Scheenstra van LPM Advies zullen organisaties met een hoge employability score zich makkelijker aanpassen en financieel beter presteren op de lange termijn. (Scheenstra, 2013)

Voor de werknemer creëert duurzaam inzetbaarheid volop carrièremogelijkheden. Gezonde en vitale werknemers kunnen in een betere gezondheid doorwerken tot aan hun pensioen. Naast gezondheid worden er voor werknemers trainingen en opleidingen aangeboden zodat werknemers zich blijven ontwikkelen binnen hun vakgebied. Duurzame inzetbaarheid kijkt ook naar uitdagend werk en

154


afwisselend werk. Daarnaast kijkt duurzame inzetbaarheid naar werk dat past bij de mentale en fysieke toestand. Hierdoor worden werknemers wendbaar en weerbaar tegenover de arbeidsmarkt. Een organisatie met duurzaam inzetbare medewerkers is meer rendabel en behoudt hiermee langer haar bestaansrecht. Toch is het invoeren van een gezonde leefstijl minder eenvoudig. Voor bedrijven is ‘eigen verantwoordelijkheid’ nu nog de belangrijkste reden om niet actief te zijn op het gebied van vitaliteit. Daarnaast spelen de factoren gebrek aan tijd en geld sterk mee in de huidige economie. Voor zowel werkgever als de werknemer is een goede balans tussen werk en privé noodzakelijk. Iedereen is gebaat bij een beter gevoel van welbevinden in combinatie met voldoening. Deze voldoening kan worden behaald door te werken in een prettige omgeving met collega’s en directie. De juiste arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden zijn nodig om een veilige en gezonde werkomgeving te creëren. Dit in combinatie met een werkdruk die in balans is, vormt de sterkte positie om als werknemer en werkgever gezond en werkend het pensioen te halen. De huidige generaties gaan steeds vaker op vakantie. (cbs, 2014) De verwachting is dat de werknemers en de gepensioneerde bevolking steeds meer te besteden hebben en langer en vitaler zullen leven. De reden hiervoor is dat zij minder belastend werk hebben verricht en dat zij de beschikking hebben over betere voeding en verzorging. Hierdoor zullen zij met een goede gezondheid hun vrije tijd een actieve invulling geven. Dit heeft invloed op de toeristisch-recreatieve sector. Deze doelgroep hecht veel waarde aan betrouwbaarheid, gezondheid, comfort, gemak en veiligheid. Cruises, wellness- en zorgvakanties, rondreizen en golfvakanties zijn de vakanties die passen bij deze doelgroep. Dit om te ontspannen, uit te rusten en te genieten van de natuur. (Invloed van macrotrends op toerisme, 2011) Het is van belang inzicht te krijgen in het werkvermogen en de werkbeleving van de werknemers. De aanbeveling is om door middel van een meting vast te stellen waar mogelijkheden liggen voor verbetering. De metingen van de Work Ability Index en de employability metingen vormen een helder beeld van de huidige situatie. Hiermee krijgen de organisatie en de werknemer een breed inzicht op alle factoren waarvan is vastgesteld dat ze de duurzame inzetbaarheid beïnvloeden. Dit vormt een geschikte basis waarmee zowel de werknemer als de werkgever efficiënt acties kunnen inzetten om problemen tegen te gaan of om zo snel mogelijk succes te bereiken. Het doel is om met duurzame inzetbaarheid zo vitaal en gezond mogelijk de eindstreep te bereiken. Genieten voor en na je pensioen, wie wilt dat nou niet?


155

156


Caroline Jumelet

Healthy employees build the company

´Human Resource Management is the function within an organization that focuses on recruitment of,

Eat a balanced/varied diet. There is no food product that contains all the necessary nutrients. By

management of, and providing direction for the people who work in the organization’ (Heathfield).

eating varied you get all the nutrients that your body need. More information about recommended daily amounts of foods and healthy foods you can find in the book: ‘Alles over gezond eten met de

How can you manage and provide direction in a way that it promotes the health of your employees?

Schijf van Vijf’. (Voedingscentrum, 2011)

Think about healthy food and plenty of exercise. And how does healthy food and plenty of exercise influence the work performance? All the answers to these questions will be covered in this article and

In short the most important ones. Like stated above, to eat more healthier you should eat lots of fruits

will be applicable for both middle and small enterprises.

and vegetables. Daily 150 to 200 grams of vegetables and 200 grams of fruit to be exactly. You also should eat 30 to 40 grams of fibres daily. Examples of food with good fibres are vegetables,

In order to provide direction towards a healthy lifestyle and make benefit of health, it’s important to

fruits and whole grain products. Eat at least two times a week fish, of which at least one portion of

know what health exactly is. The World Health Organization describes health as:

oily fish (for example salmon). And reduce the intake of kitchen salt tot maximum six grams per day.

“A state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or

(Bijma & Lak, 2012)

infirmity.” (World Health Organization, 2013) In other words, health is about being in balance. The balance of being happy with yourself despite

Eat less saturated fat. Everyone needs fat. Because fat is a source of the fat-soluble vitamins A, D and

any defects and to fit into your environment perfectly. Healthy food and plenty of exercise contribute to

E. At least twenty percent and maximum thirty-five percent of the calories that your body needs, must

this balance and play an important role in being happy with yourself. (Beuningen & Moonen, 2013)

consist of fat. It is important to choose the good fats. There is unsaturated and saturated fat. In food there is always a combination of these two. Unsaturated fats are good fats. Saturated fats are bad

But what is healthy food and plenty of exercise? According to the ‘Nederlandse Norm Gezond

fats. There is also trans-fat, this is very unhealthy fat and you should not eat these type of fat. Trans fat

Bewegen’ an adult should have at least 30 minutes of moderate exercise five days a week. If you

is hidden in cookies, pastries, savoury snacks and chips fried in hydrogenated fats. (Voedingscentrum,

meet this condition depends on the duration (total 30 minutes in clusters of at least 10 minutes), the

2011)

frequency (at least five days a week) and the intensity (moderate, slightly higher respiration and heart rate). The recommended daily dose of exercise has a beneficial effect on mortality, cardiovascular

Also important is to reduce the calorie intake. The average calorie intake for a man should be 2500

disease, hypertension and adult-onset diabetes. (Verhagen, 2012)

calories per day and for a women the average intake should be 2000 calories a day. Calorie intake is highly dependent on age and activity level, and could vary per person. (Bijma & Lak, 2012)

Healthy food is a lot more difficult to describe. There are a lot of theories and discussions nowadays about what healthy food is. According to ‘Het Voedingscentrum’, there are five rules that will help you

That was a decent amount of information about food. But for what purpose can we use this

by eating more healthy: eat a balanced/varied diet, do not eat too much and exercise, eat less

information?! Nowadays a lot of people often feel sluggish and tired, have a headache, stiff or sore

saturated fat, eat lots of vegetables, fruit and bread and be safe with food. It is also important to be

muscles or joint, are not comfortable in their own skin, or chronically ill. All of these are often caused

careful with salt and moderate with alcohol, eat fish at least two times a week and maintain a regular

by a disturbed acid-balance in the body. A good balance ensures a properly functioning immune

diet. A regular diet consists of breakfast, lunch, a hot meal and up to four times a snack. (Voedings

system, which is continuously engaged in the protection of our health. To create this it is very important

centrum, 2011) Underneath some of these five rules of healthy eating will be explained briefly.

to eat healthy, but also that you do not consume (a lot) of alcohol or/and nicotine, drink enough


157

water, make sure you get enough sleep, get enough exercise (in the fresh air) and avoid stress.

sweats the substances that causes stress out. After one work-out somebody can already feel better!

(FitdoorGezondeten)

Also important is having happy and relaxed people in your environment. They can influence you in a positive way and be there for you if you need somebody to talk to. Besides eating healthy, exercise

“Stress is state of physical tension and pressure.” (Nederlandse encyclopedie) Stress can be positive

and being in the right environment, the doctor can prescribe you medicines to reduce your feeling of

or negative. Sometimes it can be an incentive by motivating you to perform well. But often stress is

stress, but this can come with some unpleasant side effects. (Tane, 2009)

something negative. If you experience stress for a longer period of time, the negative results for your body and mind will increase and stress might even become chronic. Stress often let you feel fatigued,

The feeling of stress can also be reduced with regular relaxing. What relaxing exactly is can be

unable to concentrate or irritable for no good reason. But also bad habits, like smoking, drinking or

different from person to person. A shopping day, hanging out with friends, watching a movie in your

overeating can be triggered by stress. (American Psychological Association, 2013)

pyjamas or taking a holiday. All of these activities contribute to a persons’ well-being en reduce stress.

Stress is accompanied by high physiological activity, the body is getting ready to fight or flee. So

The dictionary gives us the following definition of well-being:

called, flight or fight response. Our brains evaluate the situation and if the situation is a assessed as

“A good or satisfactory condition of existence; a state characterized by health, happiness, and

a ‘threat’, the nervous system command to release adrenaline. In addition, the brain encourage the

prosperity; welfare: to influence the well-being of the nation and its people.” (Dictionary)

body to produce corticosteroids, including the stress hormone Cortisol. Cortisol in your blood provides

Health is a part of well-being, but well-being also influences the health of people. (Diener & Chan, 2011)

a higher blood sugar level and a faster metabolism. Due to the adrenaline flowing through the body, blood pressure increase, heart rate and breathing accelerate and palms start to sweat. Our brain is in

Taking a holiday or going on vacation can improve the health significantly. To prove this statement

a heightened state of readiness, we can react quickly to events, our memory improves and our senses

I came across a research that investigated the effect of vacation on the different dimensions of

are on high alert. The body is prepared to resist the threat. Also all the muscles in our body tense

well-being among Chinese tourists. The results showed that their sense of well-being was boosted

during stress. Which can lead to sore and stiff neck, head and back. Tired and sore muscles cannot

immediately after the vacation and faded after two months. (Chen, Lehto, & Cai, 2013) Another

give enough stability to the joints, with joint pains as result. Furthermore, the chronic muscle tense

research in this area showed that there are links between taking a holiday and improvements in a

often leads to chronic headache. But there are more psychological effects of stress. Because of the

persons’ sense of well-being. Tourism, going on a holiday, contributes to a persons’ quality of life.

adrenaline and the cortisol running through the veins, the body is exhausted and the immune system

(McCabe & Johnson, 2012)All these findings suggest that holidays offer more value than simply short-

decreases. This creates a higher susceptibility to diseases and infections. High blood pressure and

term, hedonic experiences, but can contribute to longer-term broader aspects of life satisfaction and

accelerate heart rate and breathing can lead to dizziness, blurred or double vision, cold hands and

positive functioning. Only to which extend can be questioned.

feet, insomnia and hyperventilation. But memory problems, heart problems, intestinal problems and eczema may arise from prolonged stress. Eventually, prolonged stress can lead to severe nervousness

Sleep also plays an important role in reducing stress, to relax and feel relaxed. In general is assumed

or anxiety disorders and depression. (Tamira, 2012)

that people need minimum four to five hours sleep a night. But in sleeping not only hours are of interest, the quality of sleep is also extremely important. A lack of good and qualitative sleep has

Stress leads to people feeling unhappy and having some serious physiological effects caused by

physical and mental effects, in particular the degree of adjustment and concentration. (Bijma & Lak,

stress. By having stress a person is not in “A state of complete physical, mental and social well-being”.

2012) In a company flexible and concentrate people are desirable but also necessary in order to let

Which contributes to being a healthy person. So stress needs to be avoided to let people feel and

the company function in the right way.

become healthy. To avoid stress a hundred percent is impossible, but you can make yourself more defensible and

Possibilities at work

resistant to stress. Stress can also be reduced with healthy food, sport, your surroundings and medicines. Eating vitamins, minerals, magnesium and essential fatty acids is important for our physical

Work may have implications for health-related habits in several ways. It may be an important source

and mental health. Fitness or doing cardio can also help in avoiding stress. By working out your body

of social contact and prestige, which can contribute to pursue healthy choices. Furthermore, work

158


cultures that involve similarities in tasks, work schedules, perceived demand for energy, training, career

you as a manager are also partly responsible for the health of your employees. You can stimulate and

patterns, world view and absorptiveness in terms of intrusion into the private time of individuals, may

motivated them enormous, without even trying to literally put good food in their mouths.

have a major impact on the way persons lead their lives both at work and outside work. (McIntosh, 1996) Which can lead to unhealthy stress.

At this point it is clear that there should be some changes in your company in order to get healthier employees. A key factor in creating in the implementation of these changes is participation. If

Research showed that employees feel the need to lunch together. Employees consider lunch to be an

employees feel involved in the process, feel that the company takes their input seriously and if they can

important social gathering where they could meet colleagues for work-related discussions as well as

contribute to the change, the success rate is much higher. Employees will feel co-owner of the process

getting to know each other through every day talking. (Roos & Wandel, 2004) The research was

and thus also the (desired) outcome. (Raaijmakers & Baart, 2009) To create this level of participation

conducted in 2004, but reading the content it is still usable these days. The findings mentioned above

it is important that the employees know what exactly is going to on. And especially about what the

create opportunities for companies to work on the health of their employees by providing a healthy

consequences for them are. Does it influences their work and their tasks in a positive or negative

lunch for their employees. As stated above, a healthy lunch should contain low saturated fat, fruit,

way?! All that kind of questions should be explained clearly in order to get full participation of your

vegetables (salad for example), less salt and occasionally fish.

employees. Organize a day and tell them about the new healthy plans, the reasons behind the changes and what the results and benefits should be. (Pater, Roest, Dubbeldam, & Verweijen, 2008)

During the research for this article I came across a website that offers programmes to coach a company to be more healthy and vitality focussed. I do not want to advertise, but I want to draw

In short, put health central in your company! Managers, create a positive work environment, provide

you attention to the fact that there are people who can help you in this difficult process. Making your

lunch and make sure there is a possibility of lunching together with co-workers. Although this might

employees healthy is very difficult! Making the work environment healthy is one step, but there are still

not be a big deal for you, the atmosphere in the company itself will definitely improve … with all its,

a lot of variables that you cannot influence. For example, what your employees eat and do in their

above states, consequences. Encourage your employees to take a break sometimes, like doing fun

leisure time. The coaching company I came across, offers programmes to motivate and stimulate each

things in their leisure time or going on a holiday, and make sure the contract allows this. This little

individual employee to work more on his/her own vitality. Together with the healthy work environment

changes, in comparison with the results, are worth it. Because remember: Healthy employees can

that you as a HRM manager create, the benefits of healthy employees will be noticed very soon. Fit

build a company!

and healthy employees have more strength and energy, feel more comfortable, are more productive, are less absent and are sustainable employable. (Youplus) A relatively small change, in comparison with the results, in creating healthy working environment is to offer a healthy lunch. By providing a lunch for your employees you make sure that you are giving your employees the healthy nutrients they need to be healthy and work on their social well-being as well, both contributes to the general health.

Tasks as a manager Positive people live longer and stay healthier for a longer period of time. (Caes, 2011) A positive manager, that coaches, stimulates and rewards his employees on a frequently bases, makes his employees feel more happy, positive and have less stress. If people feel good they want to keep it that way and they try to make healthy choices in order to maintain the positive feeling they have. So


159

160


Denise Montauban

How can the Vitality and Tourism Industry Contribute to the Reduction of Obesity?

According to the CBS (2014) 41,5% of the Dutch population is overweighed. Whereas malnutrition

by offering bigger portions he could sell more food and with this get a bigger profit. It is in 1972 that

is the problem in the third world, obesity has become the problem of the western world. It nowadays

he introduces the idea to McDonalds and the concept of supersizing was born. It comes through these

is a fact that to many people have become obese, though this has not always been the case. So than

two important events that our food industry has changed forever and these changes are part of the

where did it start? And maybe more important, why did it start? How can the Vitality and Tourism

reason why people are obese nowadays.

industry help to reduce this growing problem? This article will begin by explaining the events that

However, more arguments can be given to why people are obese. One of them is that we do not feel

happened 40 years ago that led us to the point where we are today. It will give some reasons to why

when we are full anymore. As explained before the high-fructose corn syrup that is processed in many

people continue to exhibit this specific eating behavior and what opportunities can be created for the

of our foods interferes with the hormone leptin, and with this with our feeling of saturation. Though,

Vitality and Tourism industry. At the end of the article an advice will be given to future and existing

other arguments and reasons can be given. External influences also have a big effect on our eating

companies in order to innovate their businesses and to make use of the growing phenomenon of

behavior. As Tatjana van Strien and Machteld Ouwens (Strien & Ouwens, 2003) explain in their

obesity.

research it also depends on how sensitive we are for external influences and how well we can control ourselves. The normal physiology would indicate that normally when we perceive stress our appetite

It is well known that obesity is a growing issue. In 1981, 38% of the Dutch male population was

decreases. Though when a person is an emotional eater it does not perceive stress as a signal

obese and 30% of the female population. In 2007 the male population had already reached 51%,

to decrease our appetite. This person does not make the distinction between hunger feelings and

the female population reached up to 40% and these numbers kept increasing until today (Meer over

emotional impulses. It often shows that an emotional eater eats more when negative feelings occur.

gewicht, 2014). So than where did it all began? In the documentary series ‘The man who made us

Another important theory that comes forward from this study is the theory that people with obesity

fat’ by the BBC (BBC, 2012), Jacques Peretti travels to the United States to find out how decisions that

would be more sensitive for external factors such as smell or appearances. These external stimuli are

are made 40 years ago influence the way we eat now. It all began in the 1970s when high- fructose

dominating the internal stimuli such as sensing the feeling of hunger or the feeling of saturation.

corn syrup was introduced as a sweetener by Earl Butz because a purpose had to be found for the excess corn grow by farmers. As it is cheap and sweeter than sugar it soon was used in all processed

Another research shows that portion sizes and our personal education create an obstacle as well. We

foods and soft drinks. This high- fructose corn syrup (HFCS) is also the reason why we cannot stop

are taught as children to finish our plates and that this is the right size to eat. We are not taught to

eating or drinking as the HFCS interferes with leptin, the hormone that controls our appetite. We are

listen to our own feeling of saturation. Barbara Rolls (2004)research about portion sizes with children

not getting the signal anymore that we are full and therefore we continue consuming.

shows that children up to the age of 3 are not being influenced by portion size. These children just eat until they feel saturated. However, children reaching the age of 5 are already influenced by portions

Though, of course this is not the only reason why people became obese. One of the other reasons

and know that emptying your plate stands for feeling saturated. Brian Wansink, James Painter and

is supersizing. In episode two of this same documentary Peretti discovers that also this phenomenon

Jill North (2005) prove the theory about the feeling of saturation and emptying your plate, with their

began in the United States. The concept of supersizing started 40 years ago in Chicago when

research about bottomless soup bowls. In their research they make use of a soup bowl that re-fills from

McDonalds hired David Wallerstein, a former cinema manager who had introduced the idea of

the bottom on. The test group is asked to eat until they feel saturated. According to Wansink et. al. the

selling larger popcorn servings in his cinema. It is with this experiment that Wallerstein realized that his

group with the bottomless soup bowls eat 75% more than the reference group though both groups felt

customers consumed more when portion sizes where bigger. People do not like to order twice but they

equally saturated afterwards.

will not mind buying a bigger portion and for this pay more the first time. Wallerstein found out that


161

When comparing all these facts and theories it could be said in short that there is not one simple

also the numbers in the Netherlands have rapidly increased since the 1980s. It is just a simple fact

answer to the question of why we eat the portions and the food we eat. Multiple reasons can be

that people have to start losing weight in order to push back the amount of people that become

given for this and this is also why there is no easy solution to the problem of obesity.

obese. One of the aspects for this would be to maintain a healthy diet. Ola Kareem (2012) explains in her article that there are three pitfalls, which are hard to dodge, for a healthy diet. Two of them are

Creating awareness about healthy foods is an aspect that many of the current industries are focussing

related to social contacts and special occasions, such as birthday parties. As a vacation might also

on right now. But is this really the problem? The organization Food for Food (2012) has done

be seen as a combination of social contact and a special occasion it is a double pitfall which has

research about this exact problem. They asked customers the following question; imagine you are

to be concurred. Losing weight is not just a simple justification in your diet it is about changing your

doing groceries for the entire day (breakfast, in-betweens, dinner) in how far do you find it difficult

lifestyle completely. More movement has to be added to your daily life and of course the turnaround

to judge what are healthy and what are unhealthy products? Two thirds of the questioned people

of eating habits. It is already hard enough to make these decisions at home but once on vacation

answered that they did not find this hard at all. However, what makes it hard is the fact that we have

it becomes even harder. Is it not a lot more difficult to say no to that ice cream bar when it is really

to resist all these unhealthy products that are made so appealing. It could therefore be said that it

warm and you are lying at the swimming pool?

is not as much necessary to improve the awareness but to improve the attractiveness of the healthy products. Although unhealthy foods are more attractive and people buy them more often, this is

It is not only a fact that obesity rates have increased, people also go more often on vacation. Statistics

not automatically the reason behind obesity nowadays. Also here multiple factors are of influence,

from the CBS show that the Dutch went on average 2,5 times per year on vacation in 2012. In the

movement being one of them.

1970s this was a happening that occurred only one time a year (Een eeuw vakantie in Nederland, 2014). When going even further back into time, in 1906 88% of the Dutch population did not even

The National Compass Public Health (2014) of the Netherlands has done a research in 2011 to

own the right of vacation and the other 12% only had one till three days that they could call vacation.

indicate how much of the Dutch population is reaching the movement norm of 30 minutes a day (for

Furthermore people nowadays prefer multiple shorter vacations over one long trip. According to the

teenagers and children it is 60 minutes a day) (2012). In these 30 minute the heart rate has to rise for

CBS (2011) the average length of a long vacation in 2010 was 9,7 days and the average of a

example by walking the stairs or jogging. According to their research only 58% reached this norm,

short vacation was 3,2 days. Combining the growing rates of obese customers and the increased

though elderly reached it more often with 70%. So this means that a shocking 42% does not reach

number of holiday trips, new opportunities may arise from this. Though there is also a down side on

this norm and as said in the introduction 41% of the Dutch population is obese. It cannot be stated

having more obese customers. Think about the sizes of your chairs in the restaurant, or the size of your

directly, though an indication might be made that these numbers have some influence on each other.

airplane seats, the sizes of your beds or just simply the amount of food these customers consume. It

Furthermore, a link might be made between the fact that (unhealthy) food is often very well promoted

is partly because of this downside that also the Vitality and Tourism industry should participate in the

and that there are almost no advertisements made for sports. When looking at the TV at night, how

improvement of the average weight of the western population.

often do you see a commercial coming by for a certain type of sport? But when looking at the promotion situation of unhealthy food, could it than also be that sun vacations and city- and daytrips

When thinking about opportunities within the vitality, tourism and obesity industry, two topics may

are also promoted more attractive than activity and adventure holidays? When looking to websites of

arise. One being healthy food and the other is adding movement. Allison Goldstein (2013) from the

travel agents, such as Tomas Cook (Thomas Cook, 2014), Oad (Oad reizen, 2014) and Arke (Arke,

U.S News & World Report Travel writes in her article that the best way to enjoy a healthy vacation

2014), sun vacations and city- and daytrips are more often offered on sale but it is very rarely that an

is to go to a wellness resort. Though this might be a good way as well, often it is more a relaxing

active vacation gets promoted. Combining the problem of obesity and the promotion side of unhealthy

vacation and not as much an active one. On the contrary, active vacations are not always linked to

foods and inactive holidays leads to the next topic of what the Vitality and Tourism industry can do to

healthy food.

help reduce the problem of obesity. This is where the opportunity arises for the Vitality and Tourism industry. Looking at all these aspects Obesity rates in the United States have more than doubled in 2010, since the 1960s (2010). One

a need emerged (or it can be created) for more active vacation programs in combination to healthy

out of three people is obese (2014) though after 2000 this rate did not increase. Not only in the

food. As people are getting more aware of their health and eating behaviour and they go more often

United States have obesity rates increased, it happened in a lot more countries. As mentioned before,

on vacation, more opportunities are created for the industry to respond to this. Tour operators might

162


be able to create new programs where the aspects of activity and adventure are combined with the healthy (food) part of the wellness resorts. When coaching of professionals can be added to these kinds of leisure trips, a new and safe environment can be created for people with obesity to enjoy their vacation while working on their weight loss. Although the tourism and vitality industry might be able to support them, these short vacations will not be changing people’s lifestyles completely within one or two weeks. For that, longer programs are necessary. However, it might be exactly what these individuals need to start working on their weight loss and it may be the beginning of a new life for them. Longer programs might even be wanted as well and then this can also lead to new opportunities. When focussing on this target group it has to be kept in mind that obese people are having a disease and that they are vulnerable. Often obesity correlates with other diseases such as diabetes and cardiovascular disease (Leong & Wilding, 1999), specific guidance is needed for this target group. Therefore a dietician and a fitness instructor are needed. In some cases medical supervision might be necessary as well. It is therefore important that all staff working with this specific target group is trained well and has the proper education. Not everybody can guide a person with obesity. People working within the industry of hospitality, it does not matter in which department, should have good communicative skills and should be able to emphasise with their guests. They should be enthusiastic and will have to be able to follow a planning. These are all important competences that a person working within this field should have. When looking back to the aspects of this article a clear line can be seen in the development of obesity. Starting 40 years ago in the United States when supersizing began and the overproduction of corn led to the introduction of high- fructose corn syrup in our food and in our soft drinks. After that multiple aspects were introduced to clarify the reasons behind our behavior of over eating, such as external stimuli, portion sizes and taught behavior. This resulted in the concept of awareness and the conclusion that awareness is not the problem and that people very well know what healthy food is but that the attractiveness of the unhealthy foods is hard to resist. Furthermore, a link was made between the attractiveness of unhealthy foods and vacations promoted by tour operators. This is where the Vitality and Tourism industry comes in. Many opportunities can come up when starting to combine the phenomenon of obesity and healthy activity vacations. Creating these trips especially for people with obesity may lead to an innovative concept. Where existing industries, such as healthy food, sports and movement and hospitality can be combined. It may stimulate the western population to reduce their average weight and to maintain this behavior after coming back from a well enjoyed vacation.


163

164


Esther Korstanje

Vliegen op een gezond, verantwoorde manier kan nog beter?

Wie regelmatig vliegt ziet het meteen: de stewardessen van de KLM zijn de dikste ter wereld.

Stewardessen komen wel aan haar aantal bewegings normen, zijn continue in de weer zoals trolleys

Rolletje hier, kwabbetje daar en buikje geen bezwaar. Wiebelend en waggelend rollen ze door het

met eten en drank opbouwen en afbouwen, passagiers die hier en der wat vragen, dan is er een

gangpad. “Wilt u nog een kopje koffie?” terwijl de onderkinnen heen en weer schudden.

passagier niet lekker geworden of een huilende baby, noem maar op. Piloten daarentegen hebben

Tegelijkertijd moet iedereen die maar een kilo’tje teveel in zijn tas heeft flink dokken. En als je er wat

vooral zittend werk, voornamelijk op de internationale vluchten hebben ze een lange zit, hierbij

van zegt: “Dat zijn de regels meneer. Voor de climate change weet u wel. U bent toch ook voor het

moet je denken aan vluchten die variërend zijn van 6 tot 11uur lang. Langdurige immobiliteit op

milieu?” (Dikke Stewardessen: Wat kost dat?, 2012).

lange vluchten kan leiden tot de vorming van bloedstolsels in de benen. Het wordt aangetoond dat het in de meeste gevallen het geen symptomen veroorzaakt, maar het kan wel eventuele zwelling of

HRM - Human Resource Management is gericht op een reeks van beleid op organisatorische

stijfheid veroorzaken. In zeer zeldzame gevallen, als er een groot bloedstolsel in het been is, kleine

integratie, betrokkenheid van medewerkers, flexibiliteit en kwaliteit van het werk te maximaliseren

bloedstolsels kunnen losraken en voert de bloedstroom door het hart naar de longen, met gevolg kans

( Human Resource Management And Industrial Relations, 2007). Maar hoe wordt er op de juiste

op longembolie (dit kan gepaard gaan met pijn op de borst, kortademigheid en plotselinge dood).

manier ervoor gezorgd dat dit HRM-beleid goed presteert, zoals de gezondheid van de werknemers

Dit is ook mogelijk enkele dagen na de vlucht (Wizzair, 2004-2014).

bijvoorbeeld waaronder goede voeding en voldoende beweging word verstaan. En hoe om te gaan

(tip!) Er moet altijd gezorgd worden voor beweging, ook wanneer je lange reizen maakt, zorg dan

met stress en hoe kun je stress verminderen? Lifestyle van een stewardess of piloot is onregelmatig

steeds voor beweging. Een oefening dat dan helpt is het volgende. Strek als je regelmatig zit je

zoals het onregelmatig slapen, eten en bewegen (London School of Economics, 1999-2014).

benen en zet hierbij kracht tegen de grond. Als je langdurig moet zitten i.v.m. een lange reis, kunnen

Beïnvloedt dit de werkplek? Alle antwoorden op deze vragen zal worden toegelicht in dit artikel.

steunkousen voorkomen dat het bloed onder in de benen ophoopt (Longfonds).

Gezondheid - Iedereen vind gezondheid belangrijk maar wat is gezondheid nou eigenlijk? Health

Motivatie is vaak een sleutel voor een succesvol inspanningsprogramma, daarbij kunnen mensen

wordt simpel verstaan voor sommige mensen zoals antithese van ziekte, dit alles heeft te maken

beter een activiteit kiezen die ze hun leven lang willen doen. Het selecteren van een leuke en

met een goede fysieke conditie en de ziekte te kunnen weerstaan. Anderen gebruiken de termen

uitdagende activiteit die een bepaald effect heeft, is van cruciaal belang voor het opstellen van een

zoals wellness of welzijn, dat lijkt een positieve gezondheidstoestand. Gezondheid is de steeds

bewegingsprogramma.

veranderende proces van het bereiken van individueel potentieel in de fysieke, sociale, emotionele, mentale, spirituele, en milieuaspecten (Donatelle, Rebecca J;, 2012).

Je hebt allerlei verschillende type inspanning, de één is meer actief dan de andere ,daarom de volgende verschillende inspannings types. Type inspanning: wandelen, joggen, hardlopen, fietsen,

Beweging - Uit onderzoek blijkt dat het werken in onregelmatige diensten leidt tot overgewicht

roeien, zwemmen. Wellicht spreekt dit niet iedereen aan, daarom zijn er alternatieven zoals,

(Medicinfo, 2014). Maar wanneer voldoet iemand aan de normen juiste beweging? Volgens

aerobics, spinnen, steppen en daarnaast de meeste racket sporten benoemd zoals tennis, badminton

(Kennislink, 2002-2014) hangt het van de duur van de oefening af. Een volwassene moet minstens

en squash. Verschillende studies hebben cardiovasculaire verbeteringen gezien door inspanning

aan het volgende voldoen (een totale activiteit van dertig of zestig minuten in blokken van ten minste

met een duur van slechts 20 a 30 minuten per dag. Hieruit kan je opmaken drie korte trainingen

tien minuten), frequentie (minimaal vijf dagen per week) en de intensiteit (matige intensiteit, iets hogere

van 10 minuten of één lange training van 30 min (Wilmore. Jack H, 2009). Dit kan meer op

hartslag en ademhaling). Deze dagelijkse aanbevolen dosis van oefening heeft een gunstig effect

de bestemmingen gedaan worden zoals zelf rennen langs het strand of park, of een sportschool

op de cardiovasculaire ziekte, mortaliteit, hypertensie en ouderdomsdiabetes (Kennislink, 2012).

bezoeken in het hotel, of pak samen met de crew een bezigheid op.


165

Rust - Naast het bewegen komt ook de nodige rust tijdens en na de vlucht kijken. Ook in verband

termijn plaatsvinden zoals diabetes en overgewicht, vermoeidheid en slapeloosheid, depressie,

met een jetlag die de meeste medewerkers oplopen, zeker met de onregelmatige diensten en vluchten

versnelling van veroudering, negatieve effecten op de spijsvertering, verminderde werking van het

van langere duur. Een jetlag is het gevolg van de interne ritmes van het lichaam dat uit de pas

imuunsysteem: ontstekingen, o.a. verminderde werking tegen kanker, Spierafbraak, verminderd

loopt met de dag-nacht cyclus op de bestemming. Een probleem is dat de bemanning gedwongen

libido,hart- en vaatziekten (Het stresshormoon cortisol, 2009 - 2014).

worden om te slapen. De nodige rust en slaap voor vliegtuigbemanning is zeer belangrijk om goed te kunnen presteren en concentratie is belangrijk bij het uitvoeren van de eventuele flight safety taken en

Hoe gaat dit meer voorkomen worden voor de bemanning, zowel voor cabine maar ook voor de

servicegericht tijden de reis zijn (Rc, Dr Sharma;).

cockpit. Omdat het werk zo onregelmatig is, moeten ze meer naar hun lichaam luisteren wanneer dat nodig is. Dus op de juiste momenten genoeg rust hebben, anders ben je niet fit om te vliegen.

Door weinig rust speelt de vermoeidheid op en is er meer kans op stress en verkeerd handelen. Wat

Piloten krijgen altijd voor de vlucht de vraag “are you fit to fly?” Het gevaar van vermoeidheid is dat

is stress en hoe kom je aan stress? Stress is een reeks fysiologische reacties en aanpassingen als

er ongelukken kunnen gebeuren. Ook is er toename van stress tijden de vlucht, als er vermoeidheid is.

reactie op een echte of ingebeelde bedreiging voor het welzijn (Donatelle, Rebecca J, 2012).Volgens

Daarom word er ook aanbevolen om een rustpauze in te lassen tijdens de vluchten. Intercontinentale

het boek (Donatelle, Rebecca J;, 2012)wordt gesuggereerd dat een nap van dertig minuten genoeg

vluchten zoals op de boeing 747-400 kist hebben een crew rest in de cockpit ruimte. Door deze

is, langer dan dat zorgt ervoor dat je moe blijft, de cabine heeft op verschillende tijden een geplande

dutjes worden de prestaties verbeterd en zijn ze alerter. Niet alleen helpen deze dutjes het herstel van

rust dat is ingepland door de purser. Daarnaast heb je heb je 7 tot 8 uur per nacht nodig om goed te

de alertheid en prestatie maar ook om de verloren rust in te halen, alhoewel de dutjes en de kwaliteit

kunnen functioneren, aangezien dit zowel voor de cabine en de cockpit door de war wordt geschopt

van de slaap zijn meestal niet zo goed zoals thuis. Hoewel er een aantal risico’s verbonden zijn met

door de onregelmatige werktijden zoals verschillende werkshifts ook in de nacht doorwerken. Deze

deze tegenmaatregel, zoals verslechtering van prestaties als gevolg door traagheid bij het ontwaken

verplichtingen met verschillende werktijden leidt vaak tot slecht geplande tijden om heerlijk te mogen

van de slaap. Zowel de onderzoekers als piloten zijn het er mee eens dat wanneer goed geplande,

slapen waardoor het voldoende krijgen van slaap geremd wordt. Piloten hebben een rustcabine

strategische dutjes zeer heilzaam zijn in het handhaven van de gezondheid en het welzijn van de

met bedden in de cockpit, zij gaan om de beurt op en af. Aantal uren slaap is hier aan de orde,

piloot alsmede de waarborging van de veiligheid van de vlucht (Hartzler, Beth M, 2013).

alhoewel het per persoon verschillend is, de één slaapt sneller en dieper dan de andere die misschien helemaal geen oog dicht doet. Dit geld eveneens als voor de cabine (Caldwell, 2013).

Voeding - Naast voldoende beweging en rust speelt de juiste voeding ook een belangrijke rol, ook al gebeurd dit onregelmatig. Maar hoe ga je er mee om wanneer je in het buitenland zit met een paar

Stress - Hoe om te gaan met stress en stress gerelateerde ziektes is een opkomend probleem in

uur tijdsverschil. Als voorbeeld dat je normaal avond eten gewend bent maar het is tijd voor het ontbijt

de luchtvaart volgens (Elsevier, 2013). Stress gerelateerde symptomen voor cabine crew waren

of andersom. Maar waarom speelt voeding een belangrijke rol? Mensen, in dit geval de bemanning

bestudeerd en de resultaten waren; dat de cabine wekelijkse hoofdpijn, concentratie moeilijkheden en

die onregelmatige werktijden hebben, hebben meer verschillende klachten, zoals slaapproblemen,

vermoeidheid hadden. De volgende procenten geven het weer; 18% voor wekelijkse hoofdpijn, 10%

stress, overgewicht, vermoeidheid, maagklachten en darmproblemen. Door het aanpassen van het

voor concentratie problemen, 56% voor vermoeidheid, en 13% maag- darm klachten. Met maar liefst

voedingspatroon kunnen deze klachten aanzienlijk al verminderd worden. Zo ziet het menu voor

56% steekt deze erboven uit, de vermoeidheid (Psychosocial work environment and medical symptoms

een vrouw die ‘s nachts zittend werk doet er heel anders uit dan dat van een man die de hele nacht

among Swedish commercial airline cabin crew, 2010).

zwaar lichamelijk werk doet of andersom (Medicinfo, 2014).

Door de vermoeidheid zoals bekend met het bovenstaande artikel ben je gevoeliger voor stress zie

De crew bij KLM krijgt een warme maaltijd mee en een kleine hap aan het einde van de vlucht, dit

eerder beschreven in dit verslag. Hieronder wordt het stresshormoon cortisol verder uitgelegd.

is een voorbeeld van een ICA” Intercontinentale” vlucht, dit i.v.m. de ruimte die er beschikbaar is en het gewicht dat de één en ander meeneemt is er niet meer dan het minimum (Bakker, 2008). Er zijn

Cortisol is een stresshormoon en speelt een rol bij de vertering van voedsel, slaap-waak ritme, en

standaard maaltijden over in de businessclass, de passagiers hebben de eerste keuze, hetgeen wat

het immuunsysteem. Naast het opgejaagde gevoel van stress en spanning, heeft cortisol in geval

overblijft mag de crew van profiteren, ook is er een crewtrolley met salades, toetjes, fruit (Startpagina

van langdurige stress een aantal negatieve effecten op het lichaam dit kan zowel op korte als lange

B.V., 1998-2011).

166


Voeding is een belangrijk onderdeel om juist te kunnen presteren onder druk of normaal in het

hoe krijg je het lichaam nou eindelijk zover om te gaan sporten met het tijdsverschil, als voorbeeld

dagelijks leven. Soms heb je even wat meer energie nodig dan de andere keer, dit ligt echter aan

genoemd (Tokio tijd in de ochtend, Amsterdam tijd ‘s nachts) of met het eten, of het slapen?

de werkdag. Deze drie voedingsstoffen zijn: koolhydraten, vetten en eiwitten, daarnaast heb je nog water, zouten en vitaminen. Het is het wel belangrijk om op juiste moment van de dag iets in te nemen. Wanneer een nachtdienst plaatsvindt, hou rekening met de volgende dingen. S avonds

Verbetering die doorgevoerd worden onder de crewleden.

en s’nachts met de eerste twee maaltijden niet te veel koolhydraten want daar word je slaperig van. Eet tijdens de derde maaltijd dit is ‘s morgens vroeg juist iets meer koolhydraten. Als voorbeeld

Met de volgende methodes kan ervoor gezorgd worden dat zowel de cockpit en de cabine optimaal

brood, rijst, pasta, peulvruchten, aardappelen, fruit, zoete dranken, snoep en koek bevatten veel

functioneert onder andere met tijdsverschil. Aangezien de bemanning met zoveel dingen rekening

koolhydraten. Inhoud van een warme maaltijd bestaat uit veel groente, een kleine portie zetmeel

moet houden zoals de aanpassing van het ritme waar hij of zij zich ook bevindt. Gezondheid speelt

(aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten), een portie vlees, vis of vleesvervanger. Tweede maaltijd:

een belangrijke rol om optimaal te kunnen functioneren zoals bekend in dit artikel. Het volgende zou

brood met hartig beleg en een beker melk. Een maaltijdsalade, eventueel met brood. Laatste

gezondheid bevorderend moeten werken.

maaltijd voor het slapengaan: brood met zoet beleg (jam, muisjes, stroop), een stuk fruit of een glas vruchtensap. En de laatste maaltijd voor het slapengaan: brood met zoet beleg (jam, muisjes, stroop),

Hierbij moet gedacht worden aan een “ app” die op de markt komt voor het vliegend personeel,

een stuk fruit of een glas vruchtensap (Medicinfo, 2014).

deze app kan op de Ipad die het personeel vanuit het bedrijf heeft en/ of telefoon geïnstalleerd worden en zal daarom altijd aanwezig zijn om daar optimaal gebruik van te kunnen maken, het

Belangrijk is dat je altijd regelmatig blijft eten. Dus om de 2 à 3 uur eet je iets. Hoe laat je dag ook

personeel is daar geheel vrij in. De mogelijkheid is er voor het maken van een persoonlijk profiel,

begint of eindigt, maakt in principe niet zo veel uit, je begint altijd jouw dag met een ontbijt, dan

denk hierbij aan persoonlijke gegevens zoals leeftijd, lengte en gewicht. Daarnaast is de mogelijkheid

een tussendoortje, de lunch, tussendoortje etc. Als je een erg lange dag hebt, mag je altijd een

om vluchtgegevens invoeren van de dag dat je reist, hoeveelheid vlieguren je maakt. Daarmee geeft

extra lunch nemen en een extra tussendoortje. Als je dag een stuk korter is, omdat je bijvoorbeeld

de app aan hoe je je het beste kan aanpassen aan de omgeving waar je je bevindt na de vlucht.

die nacht ervoor hebt gewerkt, dan mag je het één en ander weglaten zoals het ontbijt of de lunch

Ook wat betreft voeding, lichte of een zwaardere snack en op welk tijdstip dat van essentieel belang

en 1 tussendoortje. Als voorbeeld genomen dat je dag om 12 uur begint, neem je dan je ontbijt

is. Daarbij op de bestemming wordt aangegeven hoe donker je kamer moet zijn om zo uitgerust

(of lunch), om 15 uur een tussendoortje, om 18 uur het diner en om 21 uur weer een tussendoortje.

mogelijk te zijn, hoeveel uur slaap van belang is om bij te trekken omdat er aangetoond is dat de

De vermoeidheid die als nr. 1 bekend staat onder de cabine personeelsleden zoals vermeld in dit

vermoeidheid om nr. 1 staat. Ook het beweging ’s programma zit in deze app verwerkt. Hoeveel

artikel, waar moet je dan rekening mee houden om de vermoeidheid enigszins te verminderen. Om

beweging je op een dag nodig hebt en wanneer dat het beste is. Je krijgt elke dag een schema met

beter te slapen denk hierbij om geen koffie, zwarte thee, cola, chocola en alcohol te nuttigen. Je

overzicht en wat je zou kunnen verbeteren. Hiermee hopen we de crew meer te stimuleren om meer

kan beter kruidenthee of fytotherapeutische middelen nemen met een ontspannende werking zoals

healthy aan het werk te gaan en na werk goed met hun gezondheid om te gaan.

met de volgende kruiden valeriaan, hop, slaapmutsje, passieflora, melisse, kamille. (Natuur Diëtisten Nederland, 2005-2014). De bemanning heeft een onregelmatig leven, dit schaadt de gezondheid enigszins. Het lichaam moet zich wekelijks aanpassen. Er wordt van oost naar west gevlogen of van west naar oost. Moet je eens voorstellen, normaal ga je nu naar bed om een goede nachtrust te maken maar nu omdat je in het buitenland zit moet je aan het ontbijt schuiven of andersom. Er is onregelmatigheid met eten, slapen, sporten en wellicht schiet er een keer wel eens wat bij in, omdat je het te druk hebt. Er moet meer tijd gemaakt worden om te sporten en te bewegen, dit geldt vooral voor de cockpit. De cockpit toont sedentair gedrag, dus weinig beweging tijdens de vlucht. Maar omdat de bemanning zoveel reist,


167

Jessica Rongen

Healthy food trends

Introduction

Superfoods (2010). Another definition is; “Superfoods are foods, mostly plant- based but also some fish and diary, thought to be nutritionally dense and thus good for one’s health” (Wanjek, 2013).

A growing number of people become more health conscious every day. Taking care of your body,

Now it is useful to know what anti- oxidants precisely do for your body. It is common knowledge that

mind and soul, living more conscious and changing your eating habits into healthy habits is a trend

we require oxygen for life, but what most people don’t know is that oxygen can be a highly reactive

which cannot be denied. Nutritional information on food and beverages packages in supermarkets,

molecule that can damage cells through the production of reactive oxygen species (ROS). Plants and

fast-food chains and even restaurants is something we see more and more every day. Healthy food

animals store many types of anti- oxidants such as Vitamine C and E and specific enzymes which

options are presented on the internet, magazines, books and recipes everywhere. This fast growing

have generally been thought to either prevent ROS or remove them from doing harm. However, ROS

trend is something to be aware of within the hospitality and food industry. In this article the main focus

also has useful functions including natural defence against cancer cells. It is because of this paradox

will be on the different kind of food trends which entail the rather new Superfood or Powerfood in

that we should know which anti- oxidants are useful, how much we should take or whether they might

where opinions vary on whether these foods are scientifically proven to be good for your health or

cause harm (Stebbing & Hart, 2011).

not. Moreover, another food trend discussed are the organic and local foods and beverages which are growing in popularity in the Netherlands. But since these trends are being used and applied by

Many so-called superfoods originate from Chinese and Ayurvedic systems of medicine and been used

many companies nowadays, the question arises whether these foods are actually quality controlled or

in Asia medicinally for thousands of years. Although their actual benefits were not scientifically proven

are these trends just being used and abused for marketing purposes and are these products as reliable

during that time, people still believed in their healing powers. Since research in the 1970’s suggested

and healthy as they all claim? This article will explain and discuss these trends based on scientific

that vitamin C (which is high in anti- oxidants) was an effective cancer therapeutic, all other superfoods

readings and arguments.

which are high in anti- oxidants began to increase in popularity (Stebbing & Hart, 2011). And what started as a trend in America soon found its way to the Netherlands and nowadays the terms superand powerfood is a term which cannot be denied anymore. Marketing strategies, Facebook pages,

Superfood or powerfood?

food suppliers and restaurants adapt to this trend and it’s working. A survey from 24Women amongst 166 Dutch women was held and showed that one out of three Dutch women daily uses superfoods

First of all to understand the two terms; superfood and powerfood, it is of importance to know that

(Koning, 2013). In 2012, 89 percent didn’t do this yet which shows that the superfood trend

those terms, which are both being used and confused by many people, mean exactly the same thing.

extremely increased in popularity within only one year. Although many argue that it is not scientifically

These terms are just being used in different marketing strategies, nothing more and nothing less. Some

proven that superfoods are good for your health, the trend keeps on growing and growing.

companies use the term powerfood because they believe that their product is even more powerful than superfoods but an actual difference between these two terms is not there. Throughout this article the

Critics state that as healthful some superfoods might be, scientific evidence that superfoods are actual

term “superfood” will be used.

beneficial for your health are still not proven. For example, a search for the term ‘superfood’ on PubMed or ScienceDirect yields less than a dozen results. The results you do get mostly warn about

Superfoods are amongst another definitions being defined as: “foods which are high in anti- oxidants

the dangers of these so- called superfoods and their processing. Although a large range of studies

and are high in essential nutrients and other compounds”, according to Reinhart in her reference book

did consistently show that whole grains, legumes, fish, fruits, vegetables and vegetable oils have the

168


potential to protect your body against heart diseases and cancer. A varied diet containing all these

Organic foods

compounds is therefore of importance in a healthy diet (Ferry, 2006). Several studies state this and most people living in developed countries are aware of this fact although not everyone acts like it.

This follows another trend which is going on right now and is especially emerging here in the Netherlands. Organic foods are a hot topic and consumers become more and more aware of the choices they make concerning the products they buy. For example, study shows that customers who go

Functional foods

to restaurants where healthy foods and nutrition information is being provided, perceive this restaurant as being more social responsible and react more positively to the provision of healthy foods than their

Although not everyone implements a healthy diet in their lifestyle, people do become more aware

counterparts (Lee, Conklin, Cranage, & Lee, 2013). Moreover, consumers have started to understand

of the fact that improving their quality of life starts by maintaining a healthy diet and exercising

that their food choices may have consequences for their health and are paying more attention to the

additionally. But the content of a healthy diet does not mean the same for everyone. A study in

health benefits of food to maintain a healthy lifestyle (Goetzke, Nitzko, & Spiller, Consumption of

North America showed that consumers believe that modifying their diet and using supplements are

organic and functional food. A matter of well-being and health?, 2012)

the two most important options available to reduce health care costs and improve personal health (Doyon & Labrecque, 2008). These modifications that benefit your health are being referred to as

Although a lot of consumers are aware of the fact that the supermarkets and restaurant offer organic

functional foods. Functional foods have been defined by many different researchers and one definition

products, still a lot of people can’t really define the word ‘organic’. What the real difference between

already formulated in 1999 is the definition of A.T. Diplock et al (1999) “a food can be regarded

organic and non- organic products are sometimes rather vague for consumers. Organic and fairtrade

as functional if it is satisfactorily demonstrated to affect beneficially one or more target functions in

are sometimes confused and being seen as the same thing when it’s definitely not. According to

the body, beyond adequate nutritional effects in a way that is relevant to [..] an improved state of

Fabiansson (2014) organic can only be used if : “organic farming seeks to provide authentic food

health and wellbeing”. Another definition according to Mark Herbert (2004) Menrad (2003) and

while respecting natural life cycle processes. These include ecological land management to balance

Side (2006) in (Bigliardi & Galati, 2013, p. 119)which explains the term in a more briefly way is:

animal life, the natural environment and food crops. Use of artificial fertilizers, synthetic chemicals and

“functional foods improve general conditions of the body, decrease the risk of some diseases and

genetically modified organisms must be avoided. Animals should be reared with care and given no

could be used for curing some illness”. In this study of Bigliardi and Galati they indicate that if a health

antibiotics or growth hormones. Although, the organic movement represents a spectrum of practices

claim can be made, the food is functional. Health claims consist of front- of- package information

and philosophies, all organic farms must comply with a set of minimum standards to be certifies

which link the product with specific health related functions. In America these type of health claims

organic. Certification is intended to protect consumers from misuse of the term organic”.

were very popular because people actually believed that when they consumed a certain type of functional food more than they used to, they will eliminate the chance of a certain disease which is

Consumers are indeed aware of the fact that organic food is “better for me”. Various studies show the

some cases didn’t work out as people expected to. This shows again that people are easily mislead

importance of environmental factors or concerns about animal welfare as motives for the consumption

by information provided on packages or other commercial tricks some food organizations use to

of organic food although other researchers came to the conclusion that egoistic motives like health

make people buy their product. Generally, it is illegal to give consumers misleading information

concerns are more important for the consumption of organic food than the actual animal welfare or

about products, thus in many countries the use of this particular kind of claims is governed by specific

environmental effects food may have when you buy it (M.K. Magnusson, 2003).

legislations and regulations (Lalor & Wall, 2011). These outcomes show the selfishness of consumers when it comes to buying organic products. They Luckily people are better informed nowadays when it concerns health claims and risks. Certificates

are mostly not that concerned about the welfare of others but are more concerned about their own.

and labels are being used more often to show the consumer that some products have been thoroughly

Nevertheless the organic industry is growing and the question for organic and social responsible

tested and are proved to be either good for your health or to be sustainable or organic.

products are rising. This is especially feasible in the hospitality industry. Hotels and restaurants, as mentioned before, are being perceived as more social responsible when they offer healthy foods with additional nutritional information. Therefore more menu carts in restaurants are changing and a shift


169

from mass food production into smaller, organic and social responsible production is noticeable. In

information on the backside you could read that the content of that specific product contained

other words: ‘small is the new big’.

ingredients which were not organic at al. This news all over the internet and other media channels

Technological developments and the economic crisis made people more sceptic about the big and

can influence the consumers mind-sets concerning buying organic products. The chain organisation

influential enterprises and the idea of mass production is nowadays more quickly linked to child,

Bionext wants to restore this trust and avoid this from happening again. Therefore the organisation is

labour, faults in production, use of toxics and other negative images. Therefore, consumers in the

intensifying the controls on organic products to win back the trust of the consumer. This organisation

Netherlands nowadays feel more for products that are being produced in their own country or even

was established to protect the organic industry and their mission is to extend the organic market and

region and have more faith in the fact that these products are safer and have the quality they seek

to encourage further developments (Bomen, van den Idsert, Steverink, & Zeelenberg, 2011). Also the

for. Despite the selfishness of the consumer, more and more people are willing to pay that bit extra for

foundation ‘De dierenbescherming’ in the Netherlands developed a strategy to protect the organic

organic and local foods and social responsible products (Marian, 2013). Also, consumer expenditure

market and therefore also the animal welfare. They came up with the idea to use a ‘star systeem’

concerning organic foods has increased drastically in the Netherlands. In the first year of 2012 it

which provides a quality mark which is called ‘Beter leven’ (better life). This concerns the meat industry

increased with almost twelve percent and the turnover increased with almost 47 million euro’s to a

and whenever a product has one, two or even three stars this means that the animal who was killed

turnover of 445 million euro’s. This shows the opportunities in organically produced food and explains

for consumption had a good life and was not abused, locked up or been given growth hormones or

why many hotels and restaurants nowadays make more use of organic products in their menu’s.

other damaging medicines.

Moreover, local products provide some sort of status. The story behind a product you buy and the

Moreover, these quality controls also concern the whole European Union market who have specific

experience and authenticity of products is nowadays way more important than the product itself.

rules and regulation concerning food safety laid down in the law. EU regulations lay down general

This does not only concern the inhabitants of the Netherlands but also tourists travel to places where

rules of performance of official controls to verify compliance with rules aiming at: a) preventing,

they can find that exclusive and regional cuisine. Food and beverages is therefore seen as either a

eliminating or reducing to acceptable levels risks to humans and animals either directly or through

primary or secondary trip motivator for tourists all around the world that adds value to the image of

the environment and b) guaranteeing fair practices in fair and food trade and protecting consumer

a destination. (Quan & Wang, 2004). Food is one of the most enjoyable activities tourists undertake

interests, including feed and food labelling and other forms of consumer information (2012).

during their holiday and, interestingly, is the least likely where tourists consider to spend less money on. So this is why many research suggests that when focussing on the food and beverage change

But all these regulations and controls don’t mean that something can’t go wrong in the food industry.

within a restaurant, locally cultivated foods should be a central tenet in attracting tourists. But why are

The scandals concerning the production of horse meat keep popping up and in January 2014 again

local foods then so popular with tourists? Because local food products often represent the identity of

700 tons of horse meat was confiscated in a slaughterhouse in Gelderland in the Netherlands. This

a region and tourism marketing wants to market and add value by offering these local experiences.

is again an example of bad quality control in horse meat. This wasn’t the first time and may also not

Furthermore, authentic restaurants and hotels may serve as a primary contact with a regional culture

be the last time these scandals were appear either. But since all these scandals, controls have been

which tourists are seeking for. (Henk J. de Vries, 2012)

tightened and in the end the responsibility of food purchases is by the consumer itself.

Quality control

Conclusion

There is a downside to these so- called organic and social responsible production of food, beverages

To recap all these food trends and the positive and negative sides about these trends, you can say

and other products though. Since it is so popular amongst consumers to buy these trending foods and

that marketing and other commercial strategies are of huge influence on consumers buying behaviour

beverages, some companies abuse terms such as superfood, organic, responsible and sustainable. In

and this can be an either positive or a negative influence. When it concerns the superfood trend,

2013 the organic sector was startled by multiple incidents in which conventional products were being

this trend will develop even further in the future and more and more hotels, restaurants and retail

sold as organic but were not (Agriholland, 2013). Multiple people on the internet blogged about the

companies will adapt and play into this trend accordingly. Although some popular foods have not

dangers of products which are sold as being organic but when looking more closely to the nutritional

scientifically been proven to be good for your health, consumers don’t seem to care and are massively

170


following the superfood trend. Moreover, functional foods will stay important in the future as well and

Although as already been mentioned, the consumer behaviour is ever changing and choices

more awareness about one’s personal health and the positive influence of healthy food choices on

consumers make are generally still out of selfishness and one’s own health. But this awareness about

one’s health will increase even more. The prediction about the popularity of local foods will also be

consumers own healthy lifestyle choices is a positive change in which managers who are concerned

positive. I don’t see a shift in this trend soon yet and the matter of experience and authenticity will stay

with food and beverages either in the hospitality industry or the retail business, can anticipate on.

important and will increase in popularity as well. And also the organic foods are still growing in popularity and the future of this growing market and

Recommendations

industry is overall very positive. The turnover of this industry keeps increasing in the Netherlands and quality controls concerning these products will be even tighter in the future.

What still requires further research is the actual scientific proof of the positive influences of superfoods. Since this trend is still rather new in the Netherlands and a lot of people don’t really know the actual benefits of implementing superfoods in your diet, this subject should be giving more attention.


171

Wendy Slager

Ongemotiveerd tot motivatie

Vermoeidheid en een futloos gevoel bij werknemers is bij een kwart van de Nederlanders het geval

Achtergrond van futloosheid

(NU.nl, 2014). Bij werknemers is het mogelijk dat deze klachten na maanden van behandeling nog steeds voorkomen. Als dit van toepassing is, is er een mogelijkheid dat deze werknemers een

Voordat er een oplossing wordt gegeven moet het probleem van vermoeidheid op de werkvloer eerst

chronische vermoeiend hebben. Slechts een klein deel (2-2,5%) van de Nederlandse bevolking heeft

duidelijk zijn. De definitie van vermoeidheid volgens Encyclo (2014) is ‘keer dat je vermoeid bent’.

hier last van (M.E.F. Bühring, 2008). Doordat werknemers vermoeid zijn en hierdoor minder motivatie

Deze vermoeidheid kan twee soorten oorzaken voorkomen, namelijk psychische en lichamelijke

hebben om te werken is het de taak van de manager om deze te motiveren en te stimuleren tot

oorzaken. De lichamelijke oorzaken slaan op de omgang van een persoon met zijn/haar lichaam.

werk (Randstad, 2014). In dit artikel zal eerst de oorzaak worden onderzocht waarom werknemers

Een opsomming oorzaken hiervan zijn lichaamsconditie, genotsmiddelen (roken, alcohol, drugs),

ongemotiveerd werken. Navolgend worden er oplossingen hiervoor gegeven. Tot slot wordt er

medicijnen, bloedarmoede, slaapapneu en chronische vermoeidheid syndroom (Thuisarts, 2011).

vanuit de ogen van de manager gekeken. Als manager is het de taak om ongemotiveerd personeel

Ziekten vallen tevens onder lichamelijke vermoeidheid, vaak kan de persoon hier zelf niks aan doen.

wederom te simuleren. Op welke manieren kan de manager dit aanpakken?

Echter, oorzaken zoals lichaamsconditie en genotsmiddelen zijn zeker oorzaken waar men zelf verandering in kan brengen. Wat weerhoudt men hiervan? Als mensen eenmaal zitten in de flow van roken of alcohol drinken is de verandering naar een gezonde leefstijl naar mijn mening minder

Motivatie in verschillende soorten en maten

belangrijk voor deze mensen. Zij genieten op dat moment van hetgeen wat zij hebben waardoor een gezonde leefstijl niet van belang is. Het wordt een tunnelvisie waar men in terecht komt. Volgens het

Gemotiveerd zijn betekent bewogen om iets te doen (Deci, 1999). Motivatie bestaat uit twee vormen;

Nationaal Kompas (2011) zal een roker nooit stoppen als deze geen wenselijk doel hiervoor heeft.

intrinsieke en extrinsieke motivatie. Intrinsieke motivatie slaat op motivatie die van binnenuit komt

De andere vorm van oorzaken zijn psychische oorzaken. Deze hebben betrekking op hoe men

(Schop, 2014). De definitie volgens Encyclo (2014) is ‘motivatie die mensen vanuit zichzelf hebben.

zich voelt en de gedachtes van een persoon. De oorzaken hiervan zijn onder andere depressie,

Hun ambitie, hun interesse of de voldoening die ze beleven aan het leveren van een prestatie’.

ingrijpende gebeurtenissen, angst en paniek en de balans tussen thuis en werk. Betreffende de

Tegenover intrinsieke motivatie staat extrinsieke motivatie. Volgens Encyclo (2014) is de definitie van

balans tussen werk en thuis zijn verschillende oorzaken toe te wijden aan deze vermoeidheid.

extrinsieke motivatie ‘motivatie die mensen hebben voor het leveren van een prestatie op basis van

Oorzaken kunnen zijn te zwaar werk en te weinig rust nemen en verder problemen thuis en/of op

een beloning die hen wordt voorgehouden: een diploma, een geldbedrag of enige andere materiele

werk (Thuisarts, 2011). Uit het onderzoek van de Randstad is een kwart van de Nederland vermoeid

of immateriële tegemoetkoming’.

op het werk. Bij onze buurlanden zijn de werknemers na werktijd voor een klein percentage nog vol energie. In België komt 21 procent vol energie van het werk thuis. Van de Fransen is dit 34%. Duisters

Het is van belang om werknemers te sturen en te motiveren. Bij het HRM beleid van een organisatie

geven zich volledig over aan hun werk waardoor 27 procent vermoeid thuis komt. Oostenrijkers

wordt dit vaak aan de hand van twee modellen gedaan die gericht zijn op intrinsieke en extrinsieke

volgen hierna met 25 procent (Over Management, 2013).

motivatie (Schop, 2014). Ten eerste het Michigan model waarbij het gaat om het selectie, beoordeling, beloning en ontwikkeling van het personeel (Krogt, 2009). Bij dit model gaat het

Een andere oorzaak van vermoeidheid is stress op en door werk. 30 procent van de Nederlanders

voornamelijk over het stimuleren van de extrinsieke motivatie. Het tweede model is het Harvard model

ervaart stress op het werk. Deze werkstress heeft vaak negatieve gevolgen voor organisaties, omdat

gaat het voornamelijk over de eigen behoeften van de mens en mogelijke groei. Dit model richt zich

werknemers hierdoor minder goed presteren. Daarnaast kunnen stress-gerelateerde klachten leiden

op de intrinsieke motivatie (Krogt, 2009).

tot arbeidsongeschiktheid. Oorzaken van stress zijn te hoge werkdruk en/of te weinig uitdaging,

172


feedback, waardering en/of steun (Geurts, 2014). Begrijpelijk is dat werknemers zich willen

Het lichaam heeft verschillende vitaminen en mineralen nodig om gezond en fit te blijven. Een

onderscheiden ten opzichte van collega’s. Door iets extra te doen voor de onderneming hoopt men

belangrijk mineraal is ijzer. IJzer zit in hemoglobine wat voor de zuurstoftransport in het lichaam

een goede reputatie binnen het bedrijf op te bouwen. Concurrentie is naar mijn inzien een goede

zorgt. Een tekort hiervan zorgt ervoor dat men sneller vermoeid is (Vitamine Informatie Bureau,

manier op de werkvloer om werknemers gemotiveerd te houden en voor een goede productiviteit van

2012). De inname van ijzer is mogelijk via ijzertabletten. Deze ijzertabletten zijn echter alleen aan te

de werknemers. Anderzijds moet men niet overdrijven, waardoor werknemers te maken krijgen met de

raden als de huisarts deze voorschrijft. Er wordt bij ijzer onderscheidt gemaakt tussen twee vormen,

gevolgen. Teveel concurrentie op de werkvloer kan stress als gevolg hebben. Hierbij werkt het effect

namelijk non-heemijzer en heemijzer. Heemproducten zijn onder andere vis-, vlees-, lam-, gevogelte

juist averechts. Werknemers zullen in plaats van gemotiveerd en concurrerend werken juist vermoeid

en kaasproducten. Non-heemproducten zijn plantaardige producten zoals groente, fruit en brood

en futloos te werk gaan. Uiteindelijk zal de productiviteit lager liggen.

(Voedingscentrum, 2014).

Vermoeidheid kan tevens te danken zijn aan de wisseling van het seizoen. Depressiviteit welke

Naast voldoende ijzer is een evenwichtig eetpatroon tevens belangrijk tegen vermoeidheid. Veel

wordt veroorzaakt door de seizoenswisseling is over het algemeen heel gewoon. Seasonal affective

mensen zeggen dat ontbijt belangrijk is, maar waarom dan? Ontbijt zorgt ervoor dat de energie die

disorder (SAD) daarentegen is minder gebruikelijk (Partonena & Lönnqvist, 1998). SAD begint

’s nachts is vergaan weer bijgevuld wordt. Het ontbijt zorgt voor 25% van de energie op een dag.

doorgaans in de herfst en tijdens de winterdagen. De periode dat SAD begint is jaarlijks hetzelfde

Uit onderzoek is gebleken dat mensen die in de ochtend ontbijten minder kans hebben op chronische

(Mayo Clinic Staff, 2011). Natuurlijk kan het voorkomen dat SAD in elk land verschillend is.

ziekten. Zoals eerder beschreven zorgt ontbijten voor meer energie, waardoor men op school of op

Wanneer een land bijvoorbeeld geen vier seizoenen ervaart en alleen zomer zal er geen/nauwelijks

werk alerter kan zijn. Een andere voordeel van ontbijten is dat men gedurende de dag minder snacks

SAD voorkomen. SAD komt aldus voor bij lange periodes van kou, wind, regen, lage temperaturen

eet. Dit zorgt tevens voor het handhaven van een gezond lichaamsgewicht (University of Alberta

en korte dagen (zon komt laat op en gaat vroeg onder). Symptomen van SAD zijn onder andere

Health Centre, 2014).

depressie, gevoel van hopeloosheid, gevoel van energieloos, sociale afsluiting, toename van gewicht, moeite tot concentratie, verminderde interesse in activiteiten welke men vooraf wel leuk vond

Vermoeidheid kan worden veroorzaakt door een tekort aan vitamine D (Dijk, 2003). De inname

en teveel slaap (Mayo Clinic Staff, 2011).

van vitamine D is mogelijk op twee manier, namelijk via zonlicht en supplementen (Vitamin Council, 2014). Volgens het Vitamine Informatie Bureau kan een tekort aan vitamine D een serotoninetekort

Verminderde motivatie kan tot slot veroorzaakt zijn door emotionele vermoeidheid. Uit een onderzoek

veroorzaken wat in verband staat met verschillende soorten van depressies.

in de hotelsector blijkt dat werknemers vermoeid kunnen raken door een familie en werksituatie. Hierbij is het hotel in het bezit van een familie. Familieleden werken vaak hard voor het bedrijf.

Een andere oplossing tegen vermoeidheid is slapen. De hoeveelheid slaap is afhankelijk per persoon.

Echter, hierdoor kan er emotionele vermoeidheid, stress en familieconflicten ontstaan. De emotionele

Zo kan het voor een persoon voldoende zijn om 5 uur per nacht te slapen. Echter, voor een ander

vermoeidheid van de werknemers lijdt in sommige gevallen tot een burn-out (Karatepe & Uludag,

persoon is 10 uur genoeg. Tevens is de leeftijd afhankelijk van de hoeveelheid slaap. Oudere mensen

2007).

slapen bijvoorbeeld korter en in een minder diepe slaap (Thuisarts, 2011). Naar mijn mening is een groot deel van de studenten vermoeid door te weinig slaap. Voornamelijk als een student op kamers gaat zal de kans op vermoeidheid groter zijn. De reden hiervoor is dat de student verschillende

Aanpakken doet men zo!

huishoudelijke taken op zich moet nemen die men vooraf niet/nauwelijks had. Daarnaast hebben studenten grotendeels een bijbaan om financieel rond te komen. Hierdoor moet een student een

Natuurlijk is het afhankelijk waardoor men vermoeid is. Het is belangrijk om dit eerst na te gaan

goede combinatie vinden tussen werk en school. Dit kan leiden tot een tekort van slaap. Dit

voordat men stappen onderneemt. Bij erge en langdurige vermoeidheid is het belangrijk om een

slaapgebrek bij studenten is vastgesteld door een onderzoek van de Landelijke Studenten Vakbond

bezoek aan de dokter brengen (Mens en Gezondheid, 2014). Met betrekking tot lichamelijke

(2013).

vermoeidheid kan men daar persoonlijk verandering in brengen. Verschillende oplossingen tegen

Naast het feit dat men vermoeid raakt van te weinig slaap kan dit meer gevolgen met zich

vermoeidheid worden hieronder weergegeven.

meebrengen. Uit een onderzoek van de universiteit in Peking (China) is de functie van het bijslapen onderzocht. Als men namelijk voor lange tijd te weinig slaapt kunnen er neutronen in de hersenstam


173

afsterven. Deze neutronen zorgen voor een goede slaapritme en concentratie. Dit beide kan dus

Zoals al eerder aangegeven zorgt sporten ervoor dat men minder vermoeid is en energieker voelt.

afnemen bij een tekort aan slaap over een lang termijn. De neutronen die zijn afgestorven zullen

Meer dan de helft (55%) van de Nederlandse werknemers presteert beter op de werkvloer als deze

niet meer terugkomen. Voldoende slaap is dus ontzettend belangrijk tegen vermoeidheid (Lingeman,

regelmatig sport. Van de Nederlandse werkgevers zijn er een aantal werkgevers die het sporten al

2014). Als men zich thuis niet voldoende kan ontspannen is een relaxvakantie een oplossing.

ondersteunen. Namelijk 35 procent van de ondervraagden werknemers geeft aan dat de werkgever

Hierbij hoeft deze persoon zich niet bezig te houden met de dagelijkse bezigheden zoals werk en

sportfaciliteiten of korting op sportfaciliteiten aanbiedt. 30 procent vindt het leuk om met collega’s te

huishouden. Tegenwoordig worden al verschillende ontspanningsvakanties aangeboden waarbij er

sporten en 19% van de ondervraagden geeft aan dat sporten tijdens werktijd is toegestaan. Verder

een ruim aanbod is van ontspanningsactiviteiten. (ClubMed, 2014) (Redactie, 2013).

blijkt uit het onderzoek dat 51% van de werkgevers een gezonde levensstijl stimuleert. Deze gezonde leefstijl wordt onder andere gestimuleerd door gezond eten in de bedrijfskantine en het aanbieden

Tot slot is sporten een oplossing die vermoeidheid tegengaat. Uit een onderzoek van de Randstad

van een mentor of coach (Randstad, 2014).

(2014) blijkt dat bij 55% van de werknemers sporten een positief resultaat heeft op de werkprestaties. Tevens blijkt uit het onderzoek dat werknemers met een hoger opleidingsniveau meer baat hebben bij

Tot slot zijn geschikte werkzaamheden op het werk belangrijk. Voldoende rust kan bij sommige

sporten. Het kijken naar sporten via televisie of live heeft als effect dat meer mensen gaan sporten. Dit

werknemers een mindere prioriteit zijn. Toch is het voor managers belangrijk dat zij een goede

effect is voornamelijk te zien bij jongeren en mannen. Dagelijkse beweging zoals wandelen en fietsen

werk-rustregeling aanbieden. De functie van de werknemers moet zo worden samengesteld dat de

helpt tevens tegen vermoeidheid (IZA, 2013). In Nederland geldt de Nederlandse Norm Gezond

werkdruk hoog is, maar niet te hoog. De werknemers moet zich vrij voelen om aan te geven als de

Bewegen die aangeeft dat mensen minimaal 30 minuten moet bewegen voor het handhaven van een

druk te hoog ligt. Vakantiedagen geeft de werknemer de mogelijkheid om tot rust te komen. Dit kan

goede gezondheid (Bewegen, Nederlandse Norm Gezond, 2014). Daarnaast geldt er een fitnorm

door middel van een vakantie of een dag vrij. Een andere optie voor het tijdelijk verminderen van

die aangeeft dat mensen minimaal 3 keer per week 20 minuten intensief moeten sporten.

de werkdruk is taakroulatie. Hierbij kan de werknemer van taak wisselen, bijvoorbeeld een zware en lichte taak. Dit is naar mijn mening een goede manier om productief te werk te gaan aangezien de kans op stress en vermoeidheid wordt gereduceerd. Verder moet met overeenstemming van de

Tips voor managers

werkgever de uren van overwerken zoveel mogelijk worden vermindert. Teveel overwerken kan namelijk een burn-out als gevolg hebben (Thuisarts, 2013) (Geurts, 2014).

In een organisatie kan het voorkomen dat werknemers vermoeid of futloos op het werk zitten. Dit kan slechts enkele dagen zijn, maar ook op langer termijn. De manager zal de werknemers moeten motiveren zodat de productiviteit hier niet onder lijdt.

Conclusie

Zoals eerder beschreven bestaat motivatie uit intrinsieke en extrinsieke motivatie. Werkgevers kunnen

Motivatie bestaat uit twee vormen; intrinsieke en extrinsieke motivatie. Intrinsieke motivatie slaat

inspelen op deze vormen van motivatie. Intrinsieke motivatie kan tot stand komen door creativiteit en

op de motivatie die van binnenuit komt. Deze kan gemotiveerd worden door een werknemer een

innovatie (Frey & Osterloh, 2002). Werknemers willen graag betrokken zijn bij veranderingen in de

grotere verantwoordelijkheid te geven waardoor de werknemer zijn/haar creativiteit en innovatieve

functie en op de hoogte gehouden worden van de innovaties die zich binnen het bedrijf afspelen.

vaardigheden hierin kwijt kan. Extrinsieke motivatie verwijst naar een beloning gerichte motivatie.

Door betrokken te zijn bij de organisatie zullen werknemers gemotiveerder te werk gaan. Begrijpelijk

Dit kan door middel van monetaire middelen en non-monetaire middelen zoals een promotie. Als

is dit bij sommige banen moeilijker is te realiseren. Deze werknemers zullen minder baat hebben

werknemer is het belangrijk dat deze voldoende intrinsieke motivatie heeft. Dit zorgt ervoor dat de

bij betrokkenheid. Met betrekking tot extrinsieke motivatie kan een werknemer een beloning krijgen

werknemer zich met gevoel inzet voor de organisatie. Wanneer het slechts gaat om de monetaire

door middel van monetaire drijfveren zoals het verhogen van het salaris en bonussen. Echter, dit kan

beloning is het mogelijk dat de productiviteit hieronder lijdt.

tevens een non-monetaire beloning zijn zoals een promotie of werkbeveiliging (Lin, 2006) (Coelhoa, Augustob, & Lagesc, 2011).

Het motiveren van werknemers kan verder door het promoten van sport bij werknemers. Door middel van sport voelen werknemers zich energieker waardoor de productiviteit hoger ligt. Tegenwoordig

174


zijn er enkelen organisaties die deze faciliteiten aanbieden. Stimulatie van sport is mogelijk door het aanbieden van (korting op) sportfaciliteiten of het toestaan van sporten gedurende werktijd. Verder kan er een gezonde leefstijl gestimuleerd worden waarbij er in de kantine gezond voedsel wordt aangeboden. Andere mogelijkheden zijn in overleg met de werknemer een goede werk-rustregeling, wisseling van taken en een beperkt aantal uren om te overwerken. Gezonde werknemers zorgt voor een gezonde werkcultuur en dit straalt men uit naar de buitenwereld!


175

Fayona Vermeire

Verslaving: definitie, afkicken en promotie

Er zijn veel verschillende soorten verslavingen, waarbij elke verslaving zijn eigen symptomen en

Psychologische factoren

problemen weergeeft. De ene verslaving valt minder op dan de andere, maar dit wil niet zeggen dat

• Laag zelfvertrouwen

deze andere verslaving niet aanwezig is. Zo waren er in 2010 in Nederland in totaal zo’n 2 miljoen

• Passiviteit

verslaafden. Hiertoe behoren verslaafden aan alcohol, tabak, cannabis, cocaïne, crack, heroïne,

• Posttraumatische stressstoornis (bijv. door mishandeling of ander trauma)

gokken, speed, XTC, GHB, kalmeringsmiddelen en internet (Jellinek, 2011).

• Verslaving bij familieleden

In dit artikel zal besproken worden wat een verslaving is, het verschil tussen een gewoonte en een verslaving, soorten verslavingen, het biopsychosociaal model van verslaving, genezen van een

Biologische factoren

verslaving, de mogelijkheid om af te kicken van een verslaving en informatievoorzieningen op

• Genetische aanleg

scholen.

• Aandachttekort /hyperactiviteitstoornis • Biologisch gebaseerde stemmingsstoornissen

Een verslaving is een proces. Iemand die verslaafd is, heeft een vasthoudende en dwangmatige

• Snelle toegang tot de stof of beleving

afhankelijkheid voor een bepaald gedrag of een bepaalde stof, ondanks dat er negatieve gevolgen aan vast zitten. Een verslaving verschilt op verschillende manieren van een gewoonte. Een gewoonte

Omgevingsfactoren

is makkelijk te doorbreken. Het kan wel vervelend zijn om deze

• Geen goede thuisomgeving

gewoonte te doorbreken, maar het kan onderbroken worden zonder al te veel ongemak door er

• Horen bij een groep en mee willen doen

bewust van te worden dat de gewoonte aanwezig is en te kiezen om de gewoonte te doorbreken.

• Chronische en acute stressoren

Bij een verslaving is dit moeilijker. Een verslaafde ondervind een drang, die zo sterk is dat deze geen controle meer heeft over zijn of haar gedrag (Donatelle R. J., Habit versus Addiction, 2012). Dwang

Een verslaving is een proces dat zich na verloop van tijd ontwikkelt. Het begint wanneer iemand

is een van de vier belangrijkste symptomen die bij iedere verslaving voorkomen: dwang wat wordt

herhaaldelijk zoekt naar een verzachting van onaangename gevoelens of wanneer iemand bepaalde

gekenmerkt door obsessie, controleverlies, ontkenning en negatieve gevolgen zoals fysieke aftakeling,

situaties wil vermijden. Als een persoon steeds afhankelijker wordt van het verslavende gedrag, wordt

financiële problemen, familieproblemen en juridische problemen (Donatelle R. J., 2012).

de relatie met familie, vrienden en collega’s steeds slechter en zullen prestaties op het werk of op school verminderen en het persoonlijk leven van een verslaafde draait alleen maar om het gebruik

Een verslaving kan verschillende oorzaken hebben, invloeden van buitenaf zijn een grote oorzaak van

van een bepaalde stof of het uitoefenen van een bepaald gedrag. Vaak vinden verslaafden hun

verslavingen. Het biopsychosociaal model van verslaving is een model wat laat zien dat verslaving

gedrag totaal niet aangenaam, maar vinden ze het beter dan de realiteit waar ze aan proberen

veroorzaakt wordt door meerdere factoren die gezamenlijk optreden. Het model is dan ook ontwikkelt

te ontsnappen. Er zijn twee soorten afhankelijkheid: geestelijke afhankelijkheid en lichamelijke

om de complexiteit van deze gezamenlijke werking duidelijk te maken. Deze factoren zijn onder te

afhankelijkheid. Wanneer iemand geestelijk afhankelijk is van een stof of gedrag, dan blijft diegene

verdelen in drie typen: psychologische factoren, biologische factoren en omgevingsfactoren (Miller

verlangen naar het middel en kan zich niet meer goed voelen zonder. Wanneer iemand lichamelijk

P. M., 2013) In onderstaande tabel zijn voorbeelden te zien van de zojuist genoemde drie typen

afhankelijk is, ontstaan er ontwenningsverschijnselen wanneer men met het gebruik stopt, zoals trillen

risicofactoren.

en misselijkheid.

176


Maar hoe kan iemand dan zo afhankelijk worden van een bepaalde stof of bepaald gedrag dat het

Soorten verslaving

hun hele leven beheerst? Het lichaam van een verslaafde heeft het zwaar te verduren. Een verslaving

Alcoholverslaving Stofverslaving

Stof- of gedragsverslaving

aan een bepaalde stof is erg slecht voor het lichaam en schakelt verschillende lichaamsfuncties uit.

Symptomen/oorzaken: • Het gebruik van alcohol op momenten wanneer dit gevaarlijk is, bijvoorbeeld tijdens het gebruik

Een van de verschijnselen is terugtrekken. Het lichaam is er niet meer aan gewend om een bepaalde

van medicijnen.

stof zelf aan te maken, omdat deze stof ook in het verslavende middel zit. Hierdoor heeft iemand die

• Het krijgen van problemen met de wet, zoals opgepakt worden voor rijden onder invloed.

toch wil stoppen met het gebruik van de stof, de stof toch nodig om zich goed te voelen.

• Drinken als manier om tot rust te komen.

Een ander verschijnsel is dat de verslaafde gewend raakt aan het middel wat hij gebruikt en een

• Doorgaan met drinken, ondanks de problemen die men krijgt met goede vrienden en familie

tolerantie ontwikkelt. De verslaafde heeft hierbij steeds meer nodig van het middel om hetzelfde

(Smith, Robinson, & Segal, 2013).

effect te krijgen, omdat het lichaam gewend raakt aan het regelmatige gebruik van het middel en niet meer zonder kan. Wanneer de verslaafde het middel niet meer tot zich neemt, ontstaan er

Drugsverslaving Stofverslaving

ontwenningsverschijnselen, zoals trillen, misselijkheid, spierpijn enz. (hulpgids, 2014). De oorzaak

Symptomen/oorzaken:

hiervan is dat het lichaam de drugs ziet als een gif. Het lichaam probeert dan ook om de drugs zo

• Onrustig.

snel mogelijk af te breken. Daardoor is een steeds grotere hoeveelheid nodig om dezelfde effecten te

• Veel geld opmaken, ondanks dat het schaars is.

krijgen als in het begin van de verslaving (Jellinek, 2013).

• Snel geïrriteerd. • Vaak afwezig, bijvoorbeeld op school, bij familie, sport etc.

Neurotransmitters hebben een belangrijke functie bij een verslaving. Neurotransmitters zorgen ervoor

• Extreem afvallen (mens-en-gezondheid, 2012).

dat de neuronen die zich in het lichaam bevinden met elkaar kunnen communiceren. Neurotransmitters dragen informatie bij zich in de zenuwbanen en geven deze informatie door van de ene zenuwcel

Gameverslaving Gedragsverslaving

aan de andere zenuwcel (wetenschap.infonu, 2009). Deze informatie wordt doorgegeven door

Symptomen/oorzaken:

de verbindingen tussen deze zenuwcellen: synapsen. Deze geven elektrische impulsen door van

• Afzonderen van buitenwereld.

de ene naar de andere zenuwcel (Giugliano & Vasilaki, 2014). Er zijn 2 verschillende soorten

• Obsessie.

neurotransmitters: neurotransmitters die de activiteit van een zenuwcel stimuleren en neurotransmitters

• Gamers voelen zich beter als ze kunnen gamen.

die de activiteit van een zenuwcel afremmen (Pronk, 2006). Voorbeelden van neurotransmitters zijn

• Om steeds weer hetzelfde, prettige gevoel te krijgen heeft men steeds meer en nieuwe games

acetylcholine, dopamine, GABA, glutamaat, norepiniphrine en serotonine (wetenschap.infonu, 2009). De belangrijkste factor voor het ontstaan van een verslaving ligt dus in het brein. Wanneer we iets

nodig. • Er ontstaan vervelende gevoelens wanneer men stopt met gamen (Mijland & Kisjes, 2011).

doen wat we leuk vinden, komt er een geluksstof vrij, genaamd dopamine. Dopamine is een neuro transmitter, die een belangrijke functie heeft bij een verslaving. Dopamine is een lichaamseigen stof

Gokverslaving Gedragsverslaving

die het beloningssysteem van het lichaam prikkelt. Deze stof komt dus vrij wanneer men drugs gebruikt

Symptomen/oorzaken:

(Buisman-Pijlman, Sumracki, Gordon, Hull, Carter, & Tops, 2013). Het resultaat is dat de verslaafde

• Er wordt met meer geld en langer gespeeld dan men afgesproken had.

de drugs blijft gebruiken, omdat men zich voldaan en prettig voelt. Het probleem ligt echter bij de

• Financiële problemen.

verslavende middelen. Deze overstimuleren het beloningssysteem: je hebt er dus steeds meer van nodig.

• Gokken om problemen te vergeten. • Tijdens het gokken raakt men in een roes

Er zijn verschillende soorten verslaving. Wanneer er over verslaving wordt gesproken, wordt al snel

• Er is veel ruzie met omgeving over het gokken (Novadic-kentron, 2009).

gedacht aan alcohol of drugs. Dit zijn echter niet de enige verslavingen die er zijn. Er zijn veel meer verslavingen. In onderstaande tabel zijn de meest voorkomende verslavingen genoemd en worden de symptomen uitgelegd.


177

Soorten verslaving

Stof- of gedragsverslaving

is effectiever en de verslaafde zal nadenken over zijn gedrag wanneer hij er door een hele groep

Internet/computerverslaving Gedragsverslaving

op gewezen wordt. Enkele aspecten van effectieve interventie zijn: nadruk leggen op de zorg voor

Symptomen/oorzaken:

de verslaafde, het gedrag beschrijven waar je je zorgen om maakt, uitdrukken hoe het gedrag

• Internet heeft de grootste controle over het leven van een internetverslaafde.

van invloed is op de verslaafde en overzichtelijk uitleggen wat je graag zou zien gebeuren wat de

• Gevoel dat men het internet steeds langer nodig heeft

verslaafde moet doen. Het is belangrijk dat een verslaafde niet alleen toegeeft dat hij een verslaving

• Men blijft langer online dan gepland

heeft, het is ook belangrijk dat de verslaafde op het punt komt waarop hij beseft dat zijn gedrag

• Gebruik van internet om aan problemen te ontsnappen (Young, 1999).

verwoestend is en hij een behandeling nodig heeft. Het is belangrijk dat deze stap goed wordt geoefend door de omgeving van de verslaafde: hoe pakken we dit aan, wat zeggen we en hoe

Koopverslaving Gedragsverslaving

bouwen we het op. Erg belangrijk hierbij is dat de verslaafde gelijk inziet hoe serieus zijn omgeving

Symptomen/oorzaken:

is en hoe graag zij willen dat hij veranderd. Veel klinieken hebben daarom ook een speciale afdeling

• Obsessie voor kopen en winkelen.

voor interventie welke gericht is op de omgeving van de verslaafde. Zij kunnen hier de specialisten

• Items worden in de kast gehangen met het prijskaartje er nog aan.

raadplegen om een zo goed mogelijke aanpak te realiseren.

• Meer kopen dan men kan veroorloven. • Verstoppen van aankopen voor familie.

Om vervolgens te beginnen met een behandeling, zal de verslaafde goed moeten weten dat hij zich

• Euforisch gevoel na de aankoop.

vanaf dat moment zal moeten onthouden van zijn oude gedrag. Volledige onthouding is mogelijk bij

• Er wordt meer gekocht dan één item, vaak dezelfde dingen (Donatelle R. J., 2012).

stofverslavingen, maar voor mensen met een gedragsverslaving, zoals werk of seks, is dit lastiger. Bij deze mensen is het belangrijk dat zij de balans in hun leven terugvinden door de activiteit waar ze

Nicotineverslaving Stof/gedragsverslaving

verslaafd aan waren te vermijden of te verminderen.

Symptomen/oorzaken:

Tijdens het eerste stadium van het afkicken, zal de verslaafde zich ontgiften. Hiermee wordt bedoeld

• Hunkering naar nicotine.

dat een verslaafde tijdens deze periode fysiek vrij is van de verslaving. Dit is een stap die elke

• Nerveuze angst bij tekort aan nicotine.

verslaafde doormaakt. Het is ook de moeilijkste stap, omdat het erg ongemakkelijk voelt. Het kan

• Toename van eetlust bij tekort aan nicotine.

echter ook erg gevaarlijk zijn voor sommige verslaafden, vooral voor de verslaafden die verslaafd

• Moeite met concentreren bij te weinig nicotine in het lichaam (mens-en-gezondheid, 2008).

waren aan alcohol, heroïne en pijnbestrijders. Voor deze verslaafden kunnen tijdens de onthouding al in een vroeg stadium ontwenningsverschijnselen voorkomen die medisch toezicht vereisen. Het is

Seksverslaving Gedragsverslaving

daarom ook dat veel behandelingsprogramma’s een behandeling bieden bij de ontgifting om deze

Symptomen/oorzaken:

goed en veilig te kunnen begeleiden voordat de daadwerkelijke behandeling begint (Donatelle R. J.,

• Behoefte aan seks wordt steeds groter geheim.

2012). Een succesvol behandelingsprogramma zorgt ervoor dat het hoofd van de verslaafde sterker

• Men schaamt zich, liegt en verzint smoesjes.

wordt, de verslaafde minder hunkert naar zijn eerdere gedrag, de verslaafde triggers leert beheren

• Problemen met relaties (Jellinek, 2013).

en voorkomt dat de verslaafde terugvalt (Miller P. M., The Biopsychosocial model and addiction treatment, 2013). R. J. Donatelle voegt hier nog aan toe dat het personeel in een behandelcentrum

Stoppen met het verslavende gedrag is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Genezen is een

professioneel moet zijn en bekend moet zijn met het verslavende gedrag en de juiste behandel-

levenslang proces, waarbij een behandeling noodzakelijk is. Voordat een behandeling kan beginnen,

en benaderingsmethode moet hebben. Ook is het belangrijk dat er een gestructureerde nazorg

moet de verslaafde inzien dat hij verslaafd is. Dit is de eerste en gelijk de moeilijkste stap voor een

plaatsvindt met terugvalpreventie programma’s (Donatelle R. J., 2012).

verslaafde, hulp vanuit de omgeving is dan ook erg belangrijk. Deze zogenoemde interventie is een gepland proces van confrontatie door mensen die belangrijk zijn voor de verslaafde, waaronder

Over de hele wereld zijn afkickklinieken te vinden om van een verslaving af te komen. Populair is dan

partner, kinderen, vrienden, werkgever en collega’s (Donatelle R. J., 2012). Het is belangrijk dat de

ook om naar een afkickkliniek in het buitenland te gaan. Veel verslavingsbehandelingen duren langer

verslaafde door een gehele groep wordt gewezen op zijn gedrag dan door slechts één persoon, dit

dan een maand, het is dan ook de bedoeling dat men daar deze gehele tijd in een kliniek verblijft

178


(Marsek & Sharpe, 2009). Het reizen naar een ander land om daar een behandeling te ondergaan,

zorgt deze voorlichting ervoor dat jongeren zich een mening kunnen vormen over het gebruik van

wordt ook wel medisch toerisme genoemd. Er zijn verschillende redenen waarom mensen naar het

verslavende middelen (Stichting Voorkom!, 2014).

buitenland gaan voor een behandeling. Zo zijn er in sommige landen minder lange wachttijden dan in het binnenland, wordt er in het buitenland gebruik gemaakt van nieuwe technologieën, de

Verslaving omvat dus meer dan alleen het verslavende gedrag. Er zijn verschillende oorzaken die

kosten voor een behandeling zijn in het buitenland vaak lager dan in het binnenland en er wordt

een verslaving ontwikkelen en er zijn ook meerdere vormen van verslaving, zoals alcohol, drugs en

gezocht naar een hogere kwaliteit van de behandeling (Connell J., Medical tourism: Sea, sun, sand

gokken. Verslaving is op allerlei manier te behandelen, waaronder behandelingen in het buitenland.

and ... surgery, 2005) (Sharpe & Marsek, 2009). Maar waarom zou iemand een behandeling

Deze hebben veel voordelen voor de verslaafde, waaronder het weg zijn uit de vertrouwde

in het buitenland doen als dit ook in het binnenland kan? Een veelgenoemde reden hiervoor is dat

omgeving om de behandeling te ondergaan waardoor men herboren terugkomt. Een goed initiatief

mensen het fijn vinden om even weg te zijn uit de eigen omgeving. Ook zullen er in het buitenland

is om voorlichting te geven over verslavingen op scholen, zodat jongeren hiermee bekend worden

ongetwijfeld andere opties zijn om af te kicken dan in het binnenland. Een andere reden is dat

en duidelijk weten wat de gevolgen zijn van een verslaving. Hierdoor kunnen ze een eigen mening

mensen zullen kiezen voor een kliniek gelegen in een prachtig landschap, omdat deze sfeer hun

ontwikkelen op het gebied van verslaving. Het is dus erg belangrijk om voorlichting te geven, zodat

verblijf comfortabeler maakt. Populaire bestemmingen om af te kicken in het buitenland zijn onder

verslavingen voorkomen kunnen worden.

andere Thailand, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten. De reden hiervoor is dat er in deze landen veel kennis, talent, wetenschap en educatie aanwezig is en er is een positief gerichte genezingssfeer. Thailand is een goed land om af te kicken, het land staat namelijk bekend om het hoge niveau van spiritualiteit. Er hangt een serene sfeer waar je helemaal tot jezelf kan komen (Steps rehab, 2014). StepS Rehab is een organisatie die verschillende afkickklinieken over de wereld heeft, waaronder in Thailand en Zuid-Afrika. De afkickkliniek in Thailand heet Safe Havens. Deze kliniek bevindt zich in Bangkok en is een grote villa. In deze kliniek zijn ze gespecialiseerd in drugs- en alcoholverslaving behandelingen. Safe Havens biedt de verslaafde privacy door slechts enkele patiënten tegelijk te behandelen. Hierdoor is er altijd een personeelslid beschikbaar voor een patiënt (Steps rehab, 2014). Ook heeft StepS Rehab meerdere klinieken die gevestigd zijn in Zuid-Afrika. Deze klinieken zijn gericht en gespecialiseerd in behandelingen voor verschillende vormen van verslaving. De behandelingen bij StepS Rehab duren 60 dagen. Om verslavingen onder de aandacht te brengen bij jongeren, is het een goed initiatief om voorlichting te geven over verschillende soorten verslavingen op scholen. Dit kan op basisscholen zijn, maar vooral op middelbare scholen waar jongeren al meer bekend zijn met verslavingen. Het is goed om voorlichting te geven op scholen, omdat hierdoor verslavingen beter bespreekbaar worden en jongeren op deze manier goede informatie krijgen over verslavingen en de gevolgen ervan. Een idee hierbij zou kunnen zijn dat men een ex-verslaafde zijn of haar verhaal laat vertellen. Hoe heeft diegene zijn verslaving ervaren, hoe is deze persoon verslaafd geraakt, was het moeilijk om te stoppen en wat voor gevolgen heeft het voor hem of haar gehad. Voor jongeren kan dit een goede eye-opener zijn als iemand die ervaring heeft met een verslaving dit verteld. Een stichting in Nederland die dit soort voorlichting geeft op scholen over verslavende middelen als alcohol, drugs, sigaretten, gokken en internet is stichting Voorkom!. De stichting geeft preventieve voorlichting om verslavingen te voorkomen en jongeren weerbaar maken tegen het gebruik van de middelen. Ook


179

Sadie Steward

Stress in the business industry

Nowadays more and more people, especially in the business industry, get exposed to a certain

Furthermore the employee- customer- profit chain model explains how important employees are. It

amount of stress. ‘Stress is the mental and physical response and adaptation by our bodies to the real

begins with the behaviour of an employee; this includes the attitude about the job and the attitude

or perceived changes and challenges in our lives’. (Donatella, 2012) Furthermore according to the

about the company. This results into service/ helpfulness and merchandise/value. These two aspects

Health and Safety Executive (HSE) stress is “the adverse reaction people have to excessive pressures

result into customer impression, which results in customer recommendations and customer retention.

or other demands placed on them”. For companies it is very important to deal with the stress issues,

When this is created, this will lead to return on assets, operating margin and revenue growth. (Rucci)

because stress can lead to various problems. The book ‘Access to Health’ by Rebecca J. Donatella states that stress is the main factor that leads to problems such as heart disease, diabetes, cancer,

There are multiple reasons why employee satisfaction affects customer satisfaction. Firstly, employees

headaches, ulcers, low back pain, depression, and the common cold. Furthermore it can affect the

can respond to the goals and needs of customers and can develop awareness. Secondly, when

memory and concentration. (Donatella, 2012) In a company stress can lead to financial losses from

employees are satisfied they are able to show empathy, understanding, respect and concern. Thirdly,

absenteeism, errors, low performance, accidents of own employees and a loss of reputation. The

when employees are satisfied they will probably give a good service to the customer. Fourthly, when

estimates from the Labour Force Survey show that the total number of cases of stress in 2011/2012

an employee is satisfied he or she has the resources, training and responsibilities to understand and

was 428.000 (40%) out of a total of 1.073.000 for all work- related illnesses. (Health and Safety

serve customer needs and demands. Lastly, they are motivated enough to deliver adequate effort and

Executive, 2011/2012) That percentage is too much; it should be 0 to 10% because stress can be

care. (Bulgarella, 2005)

prevented. When stress is being prevented or solved in companies, it can lead to benefits for both the employees as the company itself in the short and long term. The problem with companies is that

When taken all this information into account, a company needs to monitor and use the following

both the managers as the employees don’t know what stress is, what the symptoms are and what the

dimensions of service quality to develop accountability, customer satisfaction awareness, and customer

consequences are for the company and for the employees. When companies and employees have

oriented work behaviour: accessibility, communication, competence, courtesy, credibility, reliability,

more knowledge about those subjects, it is easier to prevent stress.

responsiveness, security, tangibles, understanding of the customer. (Bulgarella, 2005)

Value of employees

Stress

Employees are a very important factor in a company. According to Heskett (1994: 164-165) the

There are three psychosocial risks that can lead to stress in companies: job insecurity, labour

importance of employees can be explained in a service- profit chain. “Profit and growth are stimulated

intensification and imbalance in the work and personal life. The job insecurity provides a lot of

primarily by customer loyalty. Loyalty is a direct result of customer satisfaction. Satisfaction is largely

stress to employees. Because of the economic crisis businesses have to make reduction in jobs and

influenced by the value of the services provided to customers. Value is created by satisfied, loyal

that causes a feeling of insecurity and concern. Furthermore the work pressure and daily workload

and productive employees. “ Employee satisfaction results primarily from high- quality support service

increases with the consequence of stress among the employees. Most of the employees take all

and policies that enable employees to deliver results to customers, therefore it all comes down to

those problems with them in their personal life. (Work stress as a worldwide problem in present time,

the employees. When the employee doesn’t deliver good results and service, the customer will be

2014) The Centre for Disease Control and prevention states that there are different job conditions

unsatisfied and eventually there will be less profit and growth within the company. (Xu, 2005)

that may lead to stress: the design of tasks (heavy workload), management style, interpersonal

180


relationships, work roles, career concerns and environmental conditions. (Health, 1999) Furthermore

achievement of plans and the extent of compliance with procedures and standards. (Arandelovic,

job dissatisfaction is an important factor. When an employee is not satisfied with his or her job, this

2006)

could affect their productivity and retirement decisions. Eventually it will affect a society’s economic prosperity. There are a lot of different factors which have an influence on job satisfaction. For example

For companies the last mentioned prevention programme is a very useful programme. All those steps

occupation, work outcomes, personality characteristics and wellbeing. According to Locke and

are important to prevent stress. The model of Mahin Tavakoli is also useful but doesn’t cover all the

Lathan (1976) job satisfaction is ‘a result of employee’s perception of how well their job provides

aspects of preventing stress. The model of Mahin Tavakoli could be used in combination with the other

those things that are viewed as important.’ (Nadinloyi, 2013) Job dissatisfaction could lead to stress

prevention programme.

and stress could lead to job dissatisfaction. When the desires and expectations of an individual do not meet the conditions of their present job, negative thoughts and job dissatisfaction could arise. For a company it is important that an employee doesn’t experience stress and job dissatisfaction,

Managing stress

because job satisfaction leads to a higher level of organizational commitment than employees with job There are different ways for employees to manage stress: relaxation- deep breathing technique,

dissatisfaction. (Aghdasi, 2011)

positive thinking, work without fear and tension, regular exercise, healthy diet, laughter, listening to relaxing music and to avoid alcohol and drugs. There are many techniques for reducing stress, such

Prevention of stress

as relaxation techniques. The advantages of relaxation techniques are that they reduce the heart rate, they reduce the blood pressure, they reduce the respiration, better concentration, reducing anger

To increase the awareness of employees companies can use for example a guide which explains the

and frustration, reducing tension of muscles and chronicle pain. There are different sorts of relaxation

basic characteristics of stress, the basic symptoms, the possible consequences and the fundamental

techniques, such as visualisation, progressive muscle relaxation, hypnoses, massage, meditation, tai

methods of preventing and suppressing stress. Mahin Tavakoli (Procedia Social and Behaviour

chi and yoga. In combination with relaxation techniques, diet and exercise are also very important

Sciences 5, 2010) created an organizational model about preventing stress. Managers can use this

in reducing stress. This includes exercising at least three times a week for 30 minutes a time, eating

model to prevent stress in their company. The model is about organizational change regarding positive

healthy, avoid alcohol, cigarettes and drugs, enough sleep and not too much caffeine and sugar.

actions that lead to cognitive change and eustress (positive stress). Eustress leads to positive responses:

(Optimale gezondheid, 2012) All these aspects are very individual and is not really something a

health, cooperation, challenge, growth, flow, joy and productivity. Some examples of positive actions

company could do for their staff, but a company could make their staff aware of the tools for reducing

are participation, benefit finding, organizational justice, communication, support and training.

stress. A lecturer good be given about this subject or even a healthy cafeteria at work instead of a

Furthermore negative perceptions or fears of for example loss, threat, ambiguity, job insecurity, work

vending machine is a possibility.

overload, lack of control and unpredictability leads to distress and that leads to resistance. Distress and resistance are connected to each other. Resistance to change is part of behavioural reactions of

According to Lazarus & Folkman (1984) managing strategies can be divided into two higher order

distress.

categories: “managing or altering the problem (problem-focused coping), or regulating the emotional response to the problem (emotion- focused coping)”. Problem- focused coping is direct action;

Furthermore a possible prevention programme for stress can be: stress recognition, stress assessment,

therefore the company takes steps to develop plans and takes action to tackle the problem. Emotion-

antistress intervention, monitoring and evaluation. In the first step ‘stress recognition’ the company

focused strategies is a more passive approach, including cognitive restructuring (downplaying the

needs to look together with the employees at the physical, behavioural, mental and emotional signs

events), or controlling emotions. Furthermore denial, avoidance and escape from the incident is also

such as headaches, digestive problems, heartburn, loss of appetite, weight gain, high blood pressure,

very common in these strategies. It is found that problem- focused coping is more successful than

chronic back pain, sleep deprivation, etc. After that stress assessment is necessary to identify the

emotion- focused coping. It is better for companies to develop a plan and take immediate action than

stressors that cause stress with the employees. The third step is the antistress intervention, which is

to be in denial or avoid the problem. It is important for companies to tackle these problems, because

eliminating as many causes for stress as possible. For example shift/night working or conflict with

stress could lead to a burnout. The Maslach Burnout Inventory- General Survey (1996) measured

other staff. The last step is the monitoring and evaluation. There are systems needed to monitor the

burnout. Maslach stated burnout as emotional exhaustion, cynicism (less enthusiasm about work) and


181

reduces professional efficacy. (Johnson, 2013) Pines and their colleagues defined burnout as “the

Marchand, Veenhoven and Vingerhoets also support that idea. They say that only people who had

state of physical, emotional and mental exhaustion caused by long- term involvement in emotionally

a very relaxed holiday trip benefit in terms of post trip happiness. When a person experiences for

demanding situations.” (Shirom)

example a culture shock, homesickness, relational problems or health problems on holiday there is no difference between the vacationers or non- vacationers in relation to stress. (Nawijn, 2010)

A method that companies can use in managing and reducing stress is Transcendental Meditation (TM) program. TM was founded by Maharishi Mahesh Yogi. TM is a technique that people should perform

There are a few things that an individual can do to prevent the post- vacation dip and/or stress on

twice a day for 20 minutes. The program is performed while sitting in a comfortable position. This

holiday: plan multiple vacations throughout a work year, prepare yourself good before going on

technique makes sure your mind is settling in a quieter level of thought. TM reduces psychological

vacation (car check, first aid kit, etc.), engage in pleasant activities, prevent high work demands

distress; this includes anxiety, depressive symptoms and emotional distress. (Yogi)

immediately after work resumption and share vacation experiences and actively collect memories that can easily be recalled later. When a person does this, there is less stress on holiday and after the

The most important thing to keep in mind is that stress is very individual, every person reacts differently

holiday a person can enjoy the positive effects longer. (Bloom, 2010) With all the assumptions above

to it. Some companies therefore use individual strategies to cope with stress. It is proven that peer

it is clearly that it is important for the wellbeing of employees to go on holiday and to organize the

support, exercise and laughter are good strategies to reduce stress. When all of the above strategies

holiday well.

are taken into account, stress will be reduced. However, this does not solve the source of the problem. Therefore it is important to deal with the issues that lead to stress. The first thing to do is to improve the communication. A lot of employees experience a lack of feedback, unclear job responsibilities or it

Conclusion

is difficult to get in contact with someone within the organization. Therefore communication is a very important factor. Furthermore it is important the staff gets an appropriate workload. A company should

This article shows that stress is an important factor in companies. Stress needs to be recognized,

consider these questions: Is the workload evenly distributed among employees? Can temporary staff

prevented and managed in order to have successful employees. Stress can be recognized through

be hired during higher workload periods? What were former employees’ reasons for leaving and

various symptoms, such as diseases among employees (burn out, depression). Furthermore stress can

how can you solve the problems? Are there jobs that require employees to work late and is it really

be recognized by a decrease in productivity and overall happiness/satisfaction. It is important for

necessary for them to do so? (Carr, 2011)

companies to find out why their employees experience a certain amount of stress. This could be for example the design of tasks (heavy workload), management style, interpersonal relationships, work roles, career concerns and environmental conditions. When companies are aware of the problems

Vacation

stress could cause, it is important to provide prevention programs for employees so stress will not develop within the company. Such a programme includes stress recognition, stress assessment,

Lounsbury and Hoops (1986) stated that vacation is a planned respite from work typically of 1 to 3

antistress intervention, monitoring and evaluation. When stress is already a disturbing factor in the

week duration. Many scientists and researchers have different opinions on whether vacation has a

company it is necessary to manage the stress of the employees. There are a lot of different methods

positive or negative impact on stress. According to a research that has been done, vacation improves

to manage stress. A few of them are to improve the communication within the company, to decrease

the view of the employees towards their job. (Raz, 2011) According to them the job satisfaction

the work load, develop a mediation programme and/or an exercise/healthy eating programme.

doesn’t change, but only the view towards their job changes.

Vacation is also important in the reducing of stress. This depends on how the individual plans their

Furthermore according to Strauss vacation has an impact on the health of the employees, but it is

holiday and what they experience on holiday. If it is a very relaxing holiday with good preparation,

important how the individual organizes his or her vacation. For example when an individual makes

stress could be reduced. So when awareness is created within companies and they prevent and

enough time for his or herself on vacation, gets enough sleep and is in a warm climate, this has a very

manage the stress, this will lead to happier employees and eventually happier customers.

good impact on the health. It is also possible that an individual experiences a certain amount of stress on holiday, because for example it won’t stop raining and there is not a lot to do. This has a negative effect on the health; therefore it is important how the individual organizes his or her vacation. Nawijn,

182



183

Lieke Vos

Duurzame bedrijven en vitale werknemers

Steeds meer managers zijn geïnteresseerd in een groene werkomgeving voor hun werknemers.

dit merkbaar zijn in het privé leven. Het is voor de werkgever en werknemer van belang een goede

Waarom een groene werkomgeving belangrijk is voor het bedrijf, hoe werknemers vitaal blijven

balans te creëren tussen werk en privé. Wanneer het evenwicht positief is zullen beide partijen

binnen de organisatie en wat het effect hiervan is op het bedrijf wordt uitgebreid besproken in dit

hiervan profiteren. De werksfeer wordt bevorderd en dit zal hopelijk leiden tot hogere werkprestaties

artikel.

(Vanderpoorten, Dirk, 2013). Hoe wordt een goede balans gevonden tussen privé en werk, en hoe worden hogere werkprestaties bereikt? Wat zouden managers in het bedrijf moeten veranderen om de vitaliteit van werknemers te

Tegenwoordig

verhogen.

De laatste jaren hebben veel bedrijven te kampen met een hoog percentage ziekteverzuim, in 2012 behaalde het opnieuw een record. Ook vergrijzing, toenemende stressklachten en een slechte

Vitaliteit

gezondheid van de werknemers hebben invloed op het bedrijf. Hierdoor kan het zijn dat werknemers slechter presteren dan normaal. Tegenwoordig moeten werknemers steeds langer en harder werken.

Vitaliteit komt van het Latijnse woord ‘vita’ dat leven betekent. Vitaliteit wordt aangeduid als de kracht

Hoe kunnen bedrijven nu een duurzame vitale omgeving creëren, waardoor de prestaties verbeterd

van mensen om te overleven, te groeien en zich te ontwikkelen. Vitale mensen zijn vaak mensen die

worden en het ziekteverzuim van werknemers lager wordt.

zowel mentaal als fysiek lekker in hun vel zitten. Mentale en fysieke gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Het werkvermogen van de werknemer speelt een belangrijke rol bij de vitaliteit van het bedrijf. Het

Vitaliteit heeft verschillende dimensies die je kunt onderscheiden namelijk fysiek, mentaal, spiritueel,

werkvermogen geeft namelijk aan in welke mate een werknemer in staat is, om zowel geestelijk

emotioneel en sociaal. Hoe vitaal iemand is, wordt voor 30% bepaald door het DNA. De overige

als fysiek, zijn werk uit te voeren. Wanneer het evenwicht tussen de individuele kenmerken en

70% komt door omgevingsfactoren zoals stress en de levensinstelling (Sobczak-Boumans, Marlies,

werkvereisten op elkaar zijn afgestemd, is er sprake van een positief werkvermogen. Helaas is binnen

2010).

veel organisaties het werkvermogen niet in evenwicht. Het werkvermogen wordt ook wel samengevat Hoe een bedrijf presteert hangt af van de werknemers in het bedrijf. Om goede prestaties te bereiken

in het ‘huis van werkvermogen’ (Vanderpoorten, Dirk, 2013).

is het van belang dat de werknemers vitaal zijn. Volgens CZ is stress fataal voor de vitaliteit en zouden werknemers:

Het huis van werkvermogen

– plezier moeten hebben in het werk – energie moeten hebben om proactief te zijn

Het huis van werkvermogen bestaat uit vier verdiepingen namelijk gezondheid, competenties,

– communicatie vaardig moeten zijn

normen en waarden en werk. Het dak van het huis is het werkvermogen. Wanneer alle vier de

– hun omgeving moeten inspireren

verdiepingen in evenwicht zijn, is het dak sterk en het werkvermogen positief. Invloeden van buitenaf

–

hebben invloed op het werkvermogen, wanneer het privé leven van de werknemer vol stress is, zal

– hun talenten kennen en deze in zetten op het werk

beter bestand tegen ziektes moeten zijn

dit merkbaar zijn in de prestaties van het werk. Ook andersom wanneer het werk erg druk is, zal

184


Vitaliteitsmanagement binnen een organisatie is van belang voor de bedrijfsprestaties. De werkgever

Er zijn curatieve en preventieve maatregelen nodig, maar hierbij moet niet teveel gekeken worden

van het bedrijf zou ervoor moeten zorgen dat zijn werknemers vitaal blijven. Helaas gebeurd dit

naar de oude werknemers. Er moet een goede balans worden gevonden tussen de belasting en

tegenwoordig nog te weinig maar ik denk zeker dat het voor de toekomst een trend zal worden om

belastbaarheid of anders gezegd de draaglast en draagkracht. Hierbij spelen scholing, mobiliteit en

het bedrijf vitaler te laten zijn. Manieren om de vitaliteit bij werknemers op te laden zijn:

gezondheidsbevordering een grote rol. Scholing kan de inzetbaarheid van werknemers stimuleren.

– Ademhalingsoefeningen

Door middel van een opleiding, taakverbreding of taakverrijking zijn zij vaak al gemotiveerder

– Ontspanningsoefeningen

om goed werk te leveren. Maar ook het sociale leven heeft een grote invloed op de werknemer.

– Meditatie

Bijvoorbeeld ingrijpende levensgebeurtenissen kunnen ervoor zorgen dat de werknemer uit balans is

– Visualisatie (CZ, 2013).

en veel stress ervaart.

Sommige werknemers zijn helemaal niet vitaal en het is belangrijk dat deze werknemers aangestuurd worden om vitaal te leven.

Invloed stress

Of de werknemers in het bedrijf nu jong of oud zijn maakt weinig verschil. Vaak wordt gedacht dat

Iedereen weet dat stress slecht is voor het lichaam, chronische stress kan zelf schadelijk zijn voor de

oude werknemers minder inzetbaar, minder gezond of minder productief zijn dan jonge werknemers.

gezondheid en het functioneren. Wanneer een werknemer aangeeft stress te ervaren, is het aan de

Dit is absoluut niet waar, managers zouden zich meer op allebei de werknemers moeten richten,

manager of leidinggevende dit serieus nemen. De manager kan bijvoorbeeld stressreductietrainingen

maar ook op de positieve aspecten. Voorbeelden van positieve aspecten zijn welzijn, employability

aanbevelen, dit helpt de klachten te verminderen en de psychologische veerkracht en kwaliteit van het

en gezondheid. Deze aspecten zijn veel meer van belang dan bijvoorbeeld het negatieve aspect

leven te bevorderen. Bij deze trainingen leren de werknemers niet alleen om zorgelijke gedachte los

arbeidsongeschiktheid.

te laten maar ook om zich meer te ontspannen. Door dat de werknemers de stress niet wegdrukken,

Human Resource Management zou kunnen leiden tot een productieve en gelukkigere werknemer,

maar er leren mee om te gaan op het werk, zal het de werkprestaties minder beïnvloeden.

maar dit hoeft niet per se ook een gezonde werknemer te zijn.

Stressmanagement blijkt erg effectief en belangrijk voor bedrijven die willen dat de werknemers beter

Managers moeten er voor zorgen dat de werknemers zich er van bewust worden wat het belang is

gaan presteren. Het model van personal prevention geeft medewerkers op basis van health checks

van een vitale werknemer (Prof. Vuuren, 2011).

inzicht in hun gezondheidstoestand en gezondheidsrisico’s. Wanneer deze uitkomsten uitermate slecht zijn kan het bedrijf ingrijpen (Boer, 2013)

Duurzame werknemer

Hoe bevorder je vitaliteit als manager?

Onderzoek heeft aangetoond dat de aanwezigheid van een organisatorisch duurzaamheidsbeleid binnen het bedrijf, een indirect positief effect zou hebben op de werknemers. Van een groene

Niet alleen de negatieve factoren moeten onder handen genomen worden, ook de positieve factoren

werksfeer zouden de werknemers proactief worden.

moeten bevorderd worden. Een goede manier om vitaliteit automatisch in het bedrijf op de kaart

De relaties tussen de werknemers zouden ook verbeterd worden (Northon, 2014).

te brengen is de zogenaamde 10.000 urenbeurt. Hierbij krijgt elke werknemer eens in de vijf jaar een budget om aan de eigen duurzame inzetbaarheid te werken. Dit kan bijvoorbeeld leefstijladvies

Om een duurzame inzetbare werknemer te hebben moet de employability, het werkvermogen en de

zijn, een yoga les of bijscholing. Hierdoor krijgt de medewerker het gevoel dat hun werkgever hun

vitaliteit op peil blijven maar is dit wel mogelijk? De employability neemt met de leeftijd meer af, maar

inzetbaarheid belangrijk vindt.

jongeren blijken in de praktijk net zo vitaal te zijn als ouderen. Het moet wel degelijk mogelijk zijn om een duurzame inzetbare werknemer te creëren (Vuuren T. v., 2011).

Om de vitaliteit van medewerkers te ondervinden kun je als manager je medewerkers, de vitaliteitsscan laten invullen.


185

Deze vragenlijst geeft inzicht in de huidige vitaliteitbeleving van medewerkers in relatie tot hun

Ook de vitaliteit op peil houden door middel van stressvermijding dus meer ontspanning staat hoog

werkvermogen en inzetbaarheid.

in het vaandel. Managers zouden stressreductietrainingen aan kunnen bieden. Naast deze trainingen

De scan is verdeeld in acht aspecten: Energie, dynamiek, zingeving, richting, communicatie,

zouden zij ook het personeel aan moeten sporen om thuis meer te ontspannen zodat zij op de

competentie, flexibiliteit en welbevinden.

werkvloer meer uitgerust zijn en beter kunnen werken.

Een ander soort vragenlijst genoemd de WAI(Work Ability Index) kan ook worden ingezet om achter het huidig werkvermogen van de werknemer te komen. Ook het toekomstig werkvermogen kan

Door het bedrijf aantrekkelijk te maken voor het personeel blijven de werknemers van het bedrijf

hiermee worden vastgesteld.

gemotiveerd om te werken. Volgens de FNV bondgenoten kunnen werkgevers aantrekkelijker worden

Deze twee vragenlijsten gaan goed samen want bij de vitaliteitsscan ligt de nadruk meer op de

voor werknemers wanneer zij hun talenten mogen benutten en zij meer verantwoordelijkheid krijgen

psychosociale beleving in relatie tot werk. Bij de WAI ligt de nadruk meer op de fysieke belasting

op het werk (bondgenoten, 2010). Het is aan de werkgever om deze kansen te grijpen en zijn

en bedreigingen voor de gezondheid. Door middel van de testen kan precies gezien worden waar

werknemers meer verantwoordelijkheid te geven. Doordat zij meer verantwoordelijkheid krijgen op de

minder op gescoord wordt, het bedrijf kan er dan voor zorgen dat de werknemer op deze mindere

werkvloer voelen zij zich gewaardeerd en presteren zij wellicht beter.

punten wordt bijgespijkerd (Goijarts & Zaanen, 2011). Deze testen zijn van belang om te kijken waar de werknemer op dat moment staat. Ook belangrijk

Groene werkomgeving

per individu is het op peil houden van de gezondheid. Om terug te komen op de uitspraak van Northon, hij zegt dat werknemers van een groene werksfeer meer proactief blijken.

Gezonde levensstijl

Wat wordt er nu verstaan onder een groene werksfeer? Vier miljoen Nederlanders lunchen regelmatig in een bedrijfsrestaurant, 70% van de werknemers

Uit onderzoek is gebleken dat werknemers minder gespannen en gestrest zijn wanneer zij uitzicht

maakt de keuze om een gezonde maaltijd te kiezen. Toch kan er nog vaak een broodje kroket of

hebben op een groene omgeving. Dit geeft meer rust en minder stress (Lottrup & Grahn, 2012).

andere vette hap gekozen worden. Uit rondvraag bij de werkgevers blijkt dat er niet méér aandacht

Maar niet alleen het uitzicht van de werkomgeving zou groen moeten zijn, ook binnen de organisatie

voor gezonde voeding is, de meeste werkgevers vinden dat ze al een gezond aanbod hebben

is het van belang om rekening te houden met een groene werksfeer. Een groene werksfeer leidt tot

(Managers Online, 2012).

besparingen, minder ziekteverzuim, meer plezier in het werken en een hogere inzet van werknemers.

Gezonde voeding zorgt ervoor dat de medewerkers fit blijven en zij goed kunnen functioneren, ook

Ook het bedrijf zal voor klanten aantrekkelijker worden en beter kunnen verkopen. Binnen het bedrijf

is de kans op ziektes kleiner waardoor het percentage ziekteverzuim lager kan worden (Wilmore,

moet er voor gezorgd worden dat er zo min mogelijk energietrekkende apparaten zijn. Deze zijn

2009). Het bedrijf kan er voor kiezen om ongezonde producten niet meer aan te bieden in het

slecht voor het milieu en ze tasten ook nog eens de luchtkwaliteit aan, en hoe beter de luchtkwaliteit,

bedrijfsrestaurant of deze duur te maken.

hoe productiever het personeel. Zonder papier kunnen we eigenlijk niet maar wat we wel kunnen, is hier beter mee omgaan. Verspil geen papier en zorg ook dat de werknemers dit niet doen. Print

Niet alleen gezonde voeding is belangrijk, ook bewegen is van belang. Als manager is het belangrijk

dubbelzijdig en hergebruik papier als dit mogelijk is (3M, 2014).

je werknemers aan te sporen om niet met de auto naar het werk te komen. Wanneer zij de fiets nemen blijven zij beter in beweging en daarnaast is het ook beter voor het milieu. Door medewerkers

Wanneer de werkomgeving schoongemaakt moet worden zal er een milieuvriendelijk schoonmaak

in beweging te krijgen kan het bedrijf aanbieden om een deel van het sport abonnement te betalen.

bedrijf komen. Hierbij worden producten gebruikt die geheel milieuvriendelijk zijn (Koster, 2014).

Bij een kantoorbaan zouden vergaderingen, in plaats van zittend, staand gehouden kunnen

Zorg dat de werknemers ook in een groene werkomgeving gaan geloven. Zij moeten zich er van

worden. Ook bellen gebeurt tegenwoordig vaak met een mobiele telefoon, zonder draden. Laat de

bewust worden dat de natuur kostbaar is. Wanneer er één bedrijf begint met duurzaamheid zullen er

medewerkers lopen onder het bellen. Het zijn kleine veranderingen maar deze zorgen er wel voor dat

meerdere volgen en dit is positief voor onze natuur.

de medewerkers meer bewegen.

186


Wanneer het personeel op de werkvloer groener gaat werken zullen zij dit ook eerder in hun privé

zijn. Zet als manager maar groene planten naast het bureau van je werknemers. Als zij er beter van

leven opnemen. Ook thuis gaan zij groener leven en worden zich meer bewust van het milieu. Dit kan

gaan presteren, waarom zou je het dan niet doen?

weer een positief effect hebben op het bedrijf.

Ook mensen die vitaler zijn blijken met meer plezier naar hun werk te gaan. Mensen die een gezonde levensstijl hebben functioneren op alle vlakken gewoon beter. Het is als manager erg belangrijk om je personeel goed te managen en coachen. Zij hebben jou hulp

Wist je dat?

nodig en wanneer jij hen deze hulp geeft voelen zij zich gewaardeerd en doen zij hun werk beter. Scholing is ook erg belangrijk bij de duurzame vitaliteit van een werknemer. Altijd bij blijven leren is

Onderzoek van professor Ilmarinen wijst uit dat organisaties met vitaliteitmanagement per medewerker

voor het bedrijf erg positief, ook op lange termijn. Maar ook de werknemers krijgen het gevoel dat zij

gemiddeld zo ongeveer € 7000 besparen door de reductie van ziekteverzuim en meer verborgen

onmisbaar zijn voor het bedrijf en voelen zich beter.

vormen van productiviteitsverlies kan aantonen.

Wanneer het personeel vitaler is worden zij ook flexibeler. Dit maakt het voor de werkgever erg gemakkelijk om hen flexibel in te zetten.

Bijna elk onderzoek aangeeft dat door middel van vitaliteitsmanagement de productiviteit van de

Kortom, een duurzaam bedrijf met vitale werknemers is de toekomst. We willen toch allemaal gelukkig

werknemers kan stijgen en het ziekteverzuim zal dalen.

en gezond zijn op onze werkplek?

Planten in de werkomgeving langdurige positieve effecten hebben op de werknemers? De concentratie, productiviteit en tevredenheid van werknemers stijgt met ongeveer 15% tot 19%, wanneer zij in een werkomgeving met planten werken (Ambius, 2012).

Discussie Verschillende bronnen zijn geraadpleegd om aan de informatie te komen die in dit artikel is gebruikt. Zowel boeken als artikelen, maar ook normale websites heb ik gebruikt om informatie te zoeken over het onderwerp. Alle bronnen komen tot dezelfde conclusie, duurzame vitaliteit is erg belangrijk voor het bedrijf. Er is niemand die beweert dat vitaliteit ongezond is of dat duurzaam leven geen zin heeft. Wel blijkt dat sommige werkgevers vinden dat zij met kleine veranderingen al vaak vinden dat ze het verschil maken. Sommige werkgevers vinden dat hun aanbod van gezond voedsel al breed genoeg is, en focussen zich verder niet op de sfeer in de kantine. Ook als zij het druk hebben maken zij niet gauw tijd voor hun lunch terwijl we hebben gezien dat ontspanning een belangrijke factor is.

Conclusie Waarom zou je geen groene werkomgeving binnen het bedrijf creëren? Waarom zou je als manager je werknemers niet aansporen om vitaal te zijn en een gezonde levensstijl aan te nemen. Elke conclusie van verschillende onderzoeken wijzen uit dat werknemers die zich in een groenere werkomgeving bevinden, zich beter voelen. Ook zouden zij beter presteren en meer gemotiveerd


187

188


Cited works

(sd). Opgeroepen op Maart 26, 2014, van SpaceXC: http://www.spacexc.com/en/space-program/spaceflight/

Agriholland. (2013, July). information about Biofood. Retrieved March 1, 2014 from foodholland.nl: http://www.foodholland.nl/dossiers/biofood/home.html

(sd). Opgeroepen op Maart 26, 2014, van Ruimtereis: http://ruimtereis.org/ Ajzen, I. (1991). The Theory of planned behavior. Organizational behavior and human decision processes (50), (sd). Opgehaald van Good Spa Guide: http://goodspaguide.co.uk/features/thalassotherapy-marine-and-seawater-

179-211.

treatments#1 Albrecht, K. (1979). Stress and the manager. United states of America: Simon and Schuster Inc. (sd). Opgehaald van Rendez vous en france: http://be.rendezvousenfrance.com/nl/content/wellness-frankrijk/ rubric/60177/infosredac/Thalassotherapie-de-Franse-uitzondering

Allen, G., & Brennen, F. (2004). Tourism in the new South Africa - Social responsibility and the tourist experience. New York: I.B. Tauris.

(sd). Opgehaald van Wellness Online: http://www.wellness-online.nl/wellness/wellness-reizen/thalasso-therapie/ Human Resource Management And Industrial Relations. (2007). Opgeroepen op February 10, 2014, van Journal of

Ambius. (2012). Planten op de werkvloer, 15% meer productiviteit. Opgeroepen op April 3, 2014, van

management studies: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-6486.1987.tb00460.x/abstract

Ambius: http://www.ambius.nl/nieuws/2012-nieuws-archief/news_307210.html

(WTO), W. T. (1998 and 2013). International Tourism Increases.

American Psychological Association. (2013). How stress affects your health. Retrieved April 4, 2013 from American Psychological Association: https://www.apa.org/helpcenter/stress.aspx

(2010). Opgehaald van HotelSpa: http://www.hotelspa.nl/sitemanager.asp?pid=25 Andrew Gilg, Stewart Barr, Nicholas Ford. (2005). Green consumption or sustainable lifestyles? Identifying the sustainable (2011). Opgehaald van Zeewierwijzer: http://www.zeewierwijzer.nl/zeewier-verzorging/thalassotherapie.html

consumer. Futures .

(2011/2012). From Health and Safety Executive: http://www.hse.gov.uk/statistics/causdis/stress/index.htm

ANKO. (2014). Over-Anko. Retrieved 2014

(2012). From Optimale gezondheid: http://www.optimalegezondheid.com/alles-over-stress-deel-5-stress-management-3/

ANVR. (2014). Tips en adviezen om als reiziger een steentje bij te dragen aan duurzaam reizen. Opgeroepen op April

йил 02-04 from Anko: https://www.anko.nl/over-anko

3, 2014, van ANVR: 3M. (2014). Duurzaam ondernemen. Opgeroepen op April 3, 2014, van 3M:

http://www.anvr.nl/nieuws/tips-en-adviezen-om-als-reiziger-een-steentje-bij-te-dragen-aan-duurzaam-reizen-15505/

http://solutions.3mbelgie.be/wps/portal/3M/nl_BE/Sustainability/Content/Information/Tips/ ANVR. (2014). Toekomstvisie op toerisme 2025. Opgeroepen op April 3, 2014, van ANVR: Ackerberg, I., Prapasawudi, P., (2009), An analysis of Volunteer Tourism using the repertory grid technique.

http://www.anvr.nl/_upload/NewsFiles/4__Toekomstvisie_2025_-_ANVR-2308-2547.pdf

University of Gothenburg. Retrieved on 18th June 2013. Retreived from https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/20842/1/gupea_2077_20842_1.pdf

ANVR. (2014). Wat is de ANVR. Opgeroepen op April 3, 2014, van ANVR: http://www.anvr.nl/wat-is-de-anvr/

Agentschap Nederland. (2012, 11 2). Waarom aan de slag met Duurzaamheid. Opgeroepen op 4 13, 2013, van

AP. (2007). Township tourism booming as visitors want to see ‘real’ South Africa. International Herald Tribune, Africa &

Agentschap Nederland: http://www.agentschapnl.nl/onderwerp/waarom-aan-de-slag-met-duurzaamheid

Middle East .

Aggarwal, A. K., Guglani, M., & Goel, R. K. (2008). Spiritual & Yoga Tourism: A casestudy on experience of Foreign

Arandelovic, I. (2006). Stress in workplace- possible prevention. Institue of Occupational Health .

Tourists visiting Rishikesh, India. India: Indian institute of Management Kozhikode. Arke. (2014, 04 02). Opgehaald van Aghdasi, K. E. (2011). Emotional Intelligence and Organizational Commitment:testing the mediatory role of occupational

http://www.arke.nl/default.aspx?utm_content=branded&gclid=CPLO5LWwwb0CFXMPtAod4nAAsA

stress and job satisfaction. Elsevier .


189

Arno Haslberger, C. B. (2008). The expatriate family: an international perspective. Emerald, 24.

Beuningen, J. v., & Moonen, L. (2013, April). Gezondheid belangrijker voor geluk dan leefstijl. Retrieved March 6, 2014 from CBS:

Ashram. (2013). Opgeroepen op 03 28, 2013, van Wikipedia: en.wikipedia.org/wiki/Ashram

http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/F9E3C2DC-BB64-4DD5-AA51-2AA359F34AF6/0/20130401bb15art.pdf

Ashworth, G. (2004). Tourism and heritage of atrocity: Managing the heritage of South African apartheid for

Bewegen, Nederlandse Norm Gezond. (2014). De beweegnorm. Opgehaald van 30 minuten bewegen:

entertainment. New Horizons in Tourism: Strange Experiences and Stranger Practices .

http://www.30minutenbewegen.nl/home-ik-voer-campagne/over-de-campagne/de-beweegnorm.html

Ashworth, G. (2004). Tourism and the heritage of atrocity: Managing the heritage of South African apartheid for

Bierman. (2013, April). Piloten zitten omhoog met jetlag. Columbus Magazine .

entertainment. In T. Singh, New Horizons in Tourism: Strange Experiences and Stranger Practices. Wallingford: CABI. Avan Jassawalla, C. T. (2004). Cross-cultural conflict and expatriate manager adjustment: An exploratory study. Emerald,

Bigliardi, B., & Galati, F. (2013). Innovation trends in the food industry: the case of functional foods. Food science and

14.

technology, 118-129.

Avers, K. (2009). Flight Attendant Fatigue, Part 1 National Duty, Rest and Fatigue Survey. Washington DC: Federal

Bijma, B. (2011). Fit tot de eindstreep. SERmagazine, 24.

Aviation Administration . Bijma, M., & Lak, M. (2012). Leefstijlcoaching. In M. Bijma, & M. Lak, Leefstijlcoaching (p. 48). Houten: Azizi, F., & Siahkolah, B. (2003). Ramadan fasting and diabetes mellitus. Archives of Iranian Medicine, 6 (4), 237 –

Bohn Stafleu van Loghum.

242.

Birdwell, J. (2011). This is the Big Society without borders. UK: Service International.

B. Bargeman et al. (2002). Gedragspraktijken in Transitie: de casus duurzame toeristische mobiliteit. Tilburg: Katholieke

Black, S. & Crabtree, A. 2007. Quality Assurance and Certification in Eco-Tourism. CABI. Business and Economics.

Universiteit Brabant. Blank, C. (2011, May 25). Three different types of yoga. Opgeroepen op April 16, 2013, van livestrong.com: B. Joseph Phine II, J. H. (1999). De beleveniseconomie. Boston: Academic Service.

www.livestrong.com/article/452138-three-different-types-of-yoga/

B.J. Pine, J.H. Gilmore. (1999). The Experience economy. Library of Cngress cataloging - in- publication data.

Blank, U. (1994). Research on urban tourism destinations. Travel, tourism, and hospitality research (2nd ed.).

Bakker, G. (2008). Stewardess. Kampen: Uitgeverij Kok.

Blaug, R., Kenyon, A., & Lekhi, R. (2007). Stress at work. London: The wrok foundation. blikopwerk. (2013, 11 20). Opgeroepen op 04 02, 2014, van wat-is-werkvermogen:

Ballantyne, R., Packer, J., & Hughes, K. (2009). Tourists’ support for conservation messages and sustainable management

http://www.blikopwerk.nl/work-ability-index/wat-is-de-wai/wat-is-werkvermogen

practices in wildlife tourism experiences. Tourism Management, 5 (30), 658-664. Bloom, G. K. (2010). Vacation from work as prototypical recovery opportunity. Bance, S. (2005). History of yoga - Complete overview of the yoga history. Opgeroepen op april 15, 2013, van abc-ofyoga.com: www.abc-yoga.com/beginnersguide/yogahistory.asp

Bloy, D. (2000). An Assessment of Tourist Motivations Within a Multiple Holiday Taking Context. Motivations Behaviour and Tourist Types, 27-44.

Bandyopadhyay, R. (2013). A paradigm shift in sex tourism research. Elsevier. Boer, M. d. (2013, November 13). Voorkom stress bij medewerkers. Zilveren kruis, p. 1. BBC (Regisseur). (2012). The man who made us fat [Film]. Bomen, A. B., van den Idsert, B., Steverink, M., & Zeelenberg, A. (2011, October). information about biotrends 2011. Berg, S. v. (2013, december 3). All-Inclusive Voer. Opgeroepen op april 4, 2014, van Simone’s Kitchen:

Retrieved March 1, 2014 from bionext.nl: http://www.bionext.nl/sites/www.bionext.nl/files/biotrends_2011_lr_0.pdf

http://simoneskitchen.nl/inclusive-voer/ bondgenoten, F. (2010). Het nieuwe werken, Hoe blijf je er gezond bij? Rotterdam: Castel Communicatie. Beugel. L.2013. Community-based tourism: Local participation and perceived impacts: A comparative study between two communities in Thailand. Faculty of Social Sciences Radboud University Nijmegen

Bonsor, K. (sd). How Space Tourism Works. Opgeroepen op Maart 20, 2014, van How stuff works: http://science.howstuffworks.com/space-tourism.htm

190


Booking.com. (sd). Hotels in Renesse. Opgeroepen op 04 2014, van Booking.com:

Caldwell, J. (2013). Sleep in Aviation and Space. Elsevier, pp. 724–728.

http://www.booking.com/city/nl/renesse.nl.html?sid=4797091a61dd33ce50b3b1868ba7a3c5;dcid=1;thm=hotel Caro-lina. (2012, 1 18). wat is wellness? Opgeroepen op april 3, 2014, van mens en gezondheid: Booyens, I. (2010). Rethinking township tourism: Towards responsible tourism development in South African townships.

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/lifestyle/49959-wat-is-wellness.html

Development South Africa . Carr, K. K. (2011). Getting to grips with stress in the workplace. Human Resource management international digest, 32-38. Boswijk, T. P. (2007). Klantbeleving begrijpen, meten en bevorderen. Vakkring . Castelijns, & Koster, V. &. (2009). Vitaliteit in processen van collectief leren. Apeldoorn: Garant. Bowler, B. (2013, 12 02). How Spiritual Tourism Might Change the World. Opgeroepen op 03 02, 2014, van Huffpost Lifestyle: http://www.huffingtonpost.co.uk/ben-bowler/can-the-changing-face-of-_b_4363378.html

Causin, G. F., & Ayoun, B. (2011). Packing for the trip: A model of competencies for successful expatriate hospitality assignment. Lincoln.

Branson, R. (2012). De Branson-Way. Amsterdam: Boekerij. CBS. (2014, 01 20). Opgeroepen op 04 03, 2014, van Steeds meer ouderen op vakantie: Branson, R. (2012). Succes in zaken. Amsterdam: Boekerij.

http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/vrije-tijd-cultuur/publicaties/artikelen/archief/2014/2014-3928-wm.htm

Braun, L., Stanguts, C., Spitzer, O., Hose, L., Gunawan, M., Kure, C. E., et al. (2013). A Wellness program for cardiac

CBS. (sd). begrippen. Opgehaald van Centraal bureau voor de statistiek: www.cbs.nl/methoden

surgery improves clinical outcomes. Australië: Alfred Hospital . Centraal bureau voor de statistiek. (2013). Opgeroepen op 2014, van CBS: http://statline.cbs.nl/StatWeb/ Braungart, M., & Mcdonough, W. (2008). Cradle to Cradle: Remaking the way we make things. Hamburg: Ramdom

publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=37315&D1=a&D2=(l-5)-l&HD=121026-1426&HDR=G1&STB=T

House UK. Centre, T. S. (2009). Wildlife Tourism challenges, oppertunities and managing the future. . Briedenhann, J., & Ramchander, P. (2005). Township Tourism: Blessing or Blight? The Case of Soweto in South Africa. In M. Smith, & M. Robinson, Cultural Tourism in a Changing World: Politics, Participation and (Re)presentation (pp. 124-

Chandola T., A. B., Brunner, E., Hemingwa, H., Malik, M., Kumari, M., Badrick, E., et al. (2008). Work stress and

143). Buffalo: Channel View Publications.

cononary heart disease: what are the mechanisms? Eir Heart J.

Brown, A. (sd). Thalassotherapy - The Health Benefits of Seawater, Sea Air, Seaweed and Algae. Opgehaald van

Chang, K.-C. (2012). Examining the Effect of Tour Guide Performance, Tourist Trust, Tourist Satisfaction, and Flow

http://spas.about.com/od/hydrotherapy/a/thalassotherapy.htm

Experience on Tourists’ Shopping Behavior. London: Routledge.

Buisman-Pijlman, F., Sumracki, N., Gordon, J., Hull, P., Carter, C., & Tops, M. (2013). Pharmacology, Biochemistry and

Chen, J. S., Prebensen, N., & Huan, T. (2008). Determining the Motivation of Wellness Travelers. An International Journal

Behavior. Australia: Elsevier.

of Tourism and Hospitality Research, 1 (19), 103-115.

Bukkems, G. (2010). Duurzaam Inkoop. Eindhoven: Yacht BV.

Chen, L., & Chen, J. (2011). The motivations and expectations of international volunteer tourists: A case study of ‘‘Chinese Village Traditions”. Tourism management (32), 436-437.

Bulgarella, C. (2005). Employee satisfaction & customer satisfaction. Is there a relationship? White paper. Chen, Y., Lehto, X. Y., & Cai, L. (2013). Vacation and Well-Being: A Study of Chinese Tourists. Great Britain: Elsevier Ltd. Bundesministerium fuer wirtschaftliche, Z. (2014, March 31). weltwaerts Der entwicklungspolitische Freiwilligendienst. Opgehaald van weltwaerts: http://www.weltwaerts.de/

Claes, T. (2011). Sekstoerisme. Gent: Universiteit Gent.

Caballero-Danell, S. (2007). Retrieved from Göteburg University Sweden:

Clara Carvalho Lemos, T. B. (2012, July). Strategic Environmental assessment in tourism planning - Extend of application

https://gupea.ub.gu.se//handle/2077/4671

and quality of documentation. 35, 1-10. (Elsevier, Red.)

Caes, C. (2011, March 6). Positiviteit goed voor een gezond lang leven. Retrieved April 2, 2014 from Welingelichte

ClubMed. (2014). Ontspanningsactiviteiten. Opgehaald van ClubMed: http://www.clubmed.nl/cm/CLUB-MED-

Kringen: http://www.welingelichtekringen.nl/wetenschap/29708/positiviteit-goed-voor-een-gezond-lang-leven.html

VAKANTIE-YOGA-FITNESS-STRETCHING_p-314-l-NL-pa-NOS_ACTIVITES_DETENTE-ac-ad.html


191

coachingnet. (2013, 05 02). Opgeroepen op 04 02, 2014, van employability:

Curtin, S. C. (2009). Wildlife Tourism: The Intangible, Psychological Benefits of Human-Wildlife Encounters.

http://www.coachingnet.nl/site.php?pagina=employability

Current Issues in Tourism, 5-6 (12), 451-474.

Cochrane, J. (2008). Asian Tourism: Growth and Change. Oxford & Amsterdam: Elsevier.

CZ. (2013, Augustus 16). Vitaliteit. Opgeroepen op Maart 30, 2014, van Alles voor betere zorg: http://www.cz.nl/consument/gezondheid?miurl=http://medicinfo.cz.nl/%7

Coelhoa, F., Augustob, M., & Lagesc, L. F. (2011). Contextual Factors and the Creativity of Frontline Employees: The

B6e0e46ff-73e6-432d-96d3-932b06e0b202%7D

Mediating Effects of Role Stress and Intrinsic Motivation. 31-45. D. Meadows, J. R. (2004). Limits to Growth. Taylor & Francis Ltd. Cohan, A., (2010). Voluntourism: The human side of sustainable tourism. HVS Miami. Retrieved on 18th June 2013. Retrieved from http://www.hvs.com/article/4711/voluntourism-the-human-side-of-sustainable-tourism/

Düren, K. (2014, februari 7). Nederlander meest ontspannen vakantieganger van de wereld. Opgeroepen op april 3, 2014, van nu.nl: http://www.nu.nl/lifestyle/3695419/nederlander-meest-ontspannen-vakantieganger-wereld.html

Cohen, E., & Avieli, N. (2004). Food in Tourism. Elsevier. Daniels. (2007). Central place theory and sport tourism impacts. Annals of tourism research, 332-347. CoJ. (2004). Soweto Tourism Plan. Johannesburg: City of Johannesburg Department of Marketing and Communications. Dasgupta, P. (2001). Human Wellbeing and the Natural Environment. (U. o. Cambridge, Ed.) Retrieved Collins, P., Stockmans, R., & Maita, M. (2007). Demand for Space Tourism. Space Future, 601-610.

March 2014, from http://ideas.repec.org/b/oxp/obooks/9780199247882.html

Conference, P. t. (1948). Preamble to the Constitution of the World Health Organization as Adopted by the International

Davidson, S. (2006, November). Chronic jet-lag increases mortality in aged mice. Opgeroepen op April 2013, van

Health. New York.

PubMed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17084685

Connell, J. (2011). Medical Tourism. United Kingdom : Cab Publishing .

DEAT. (1997). Tourism in GEAR: Tourism development strategy 1998-2000. Department of Environmental Affairs and Tourism.

Connell, J. (2006). Medical tourism: Sea, sun and ... surgery. Australië : School of Geosciences, University of Sydney. DEAT, D. (2002). National Responsible Tourism Guidelines for South Africa. Conran, M. (2011). They really love me! Intimacy in volunteer tourism. Annals of tourism research (38), 1454-1455. Deci, R. M. (1999). Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Deﬁnitions and New Directions. Opgehaald van pbworks: Consument weet heel goed wat ongezond is. (2012, 02 21). Opgehaald van Food for Food:

http://mmrg.pbworks.com/f/Ryan,+Deci+00.pdf

http://www.foodforfood.info/foodmonitor/artikel/consument-weet-heel-goed-wat-ongezond-is Dehaarzaak. (2014). wie-zijn-we. Retrieved 2014 йил 02-04 from De haarzaak: http://www.dehaarzaak.nl/wie-zijn-we corporate wellness management. (2012). Opgeroepen op maart 31, 2014, van wellkomcs: http://www.wellkomcs.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=19&Itemid=27

DeOndernemer. (2007). Bij volle maan in Brighton meer blauw op straat. Opgeroepen op 03 04, 2014, van DeOndernemer: http://www.deondernemer.nl/opmerkelijk/69501/Meer-politie-bij-volle-maan.html

Cosmetic Surgery for Men and Most Popular Procedures. (2014, maart 25). Opgeroepen op maart 31, 2014, van my

de-verhoging-van-de-aow-leeftijd. (2013, 11 5). Opgeroepen op 2 23, 2014, van mijngeld:

MED holiday : http://www.mymedholiday.com/article-info/50/472/cosmetic-surgery-for-men-most-popular-procedures

https://www.mijngeld.nl/pensioen/de-verhoging-van-de-aow-leeftijd

Crebbin-Bailey, J., Harcup, D. J., & Harrington, J. (2005). The Spa Book: The official guide to spa therapy.

Dictionary. (n.d.). Well-being. Retrieved April 2, 2014 from dictionary.com: http://dictionary.reference.com/browse/wellbeing

Crooks, V. A., Turner, L., Snyder, J., Johnston, R., & Kingsbury, P. (2011). Promoting medical tourism to India: Messages, images, and the marketing of international patient travel. Canada, United States : University .

Didascalou, P. N. (2007). SPA DESTINATION DEVELOPMENT USING A DECISION SUPPORT SYSTEM -. Griekenland.

Curtin, S. C. (2010). Managing the Wildlife Tourism Experience: The Importance of Tour Leaders. International Journal of

Diener, E., & Chan, M. Y. (2011). Happy People Live Longer: Subjective Well-Being. Retrieved April 2, 2014 from Health

Tourism Research, 3 (12), 219-236.

and Well-being: http://internal.psychology.illinois.edu/~ediener/Documents/Diener-Chan_2011.pdf

192


Dijk, M. v. (2003, maart 31). Rol vitamine D nader onderzocht. Opgehaald van VUMC:

Dohme, M., (2010). Volunteer Tourism – a merely altruistic concept?. Weblog of the NHTV Master study in Tourism

http://internet-extra.vumc.nl/communicatie/nieuws/synaps/index.html?../synaps50/vitamine.html~hoofd

destination management. Retrieved on 22nd June 2013. Retrieved from http://www.tourism-master.nl/2010/09/24/volunteer-tourism-a-merely-altruistic-concept/

Dikke Stewardessen: Wat kost dat? (2012, december 28). Opgeroepen op maart 23, 2014, van logicfreezone: http://logicfreezone.wordpress.com/2012/12/28/dikke-stewardessen-wat-kost-dat/ Dimon, A. (2013, 10 24). Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond. Opgeroepen op 03 04, 2014, van Travelmarketreports: http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond Diplock, A., Agget, P., Ashwell, M., Bornet, F., Fern, E., & Roberfroid, M. (1999). Scientific concepts of functional foods in Europe. Consensus document. The British Journal of nutrition (81), 1-27.

Dowling, P. J., Festing, M., & Engle, A. D. (2008). International Human Resources Management. Cengage learning. Doyon, M., & Labrecque, J. (2008). Functional foods, a conceptual definition (11 ed.). Emerald group publishing limited. Drexler, P. (2013, May 01). Do Women Get More Stressed Out by Their Job Than Men Do? From Women in the World: http://www.thedailybeast.com/witw/articles/2013/05/01/do-women-get-more-stressed-out-by-their-job-than-men-do. html

Djoser. (n.d.). Wat doet een reisbegeleider? Retrieved 2013 йил 17-April from Djoser. Dollevoet, & Evers, D. &. (2012, 10 26). hrstrategie. Opgeroepen op 02 04, 2014, van zo-maak-je-duurzameinzetbaarheid-meetbaar: http://www.hrstrategie.nl/hot-topics/hr-analytics/artikel/zo-maak-je-duurzame-inzetbaarheid-meetbaar.11608.html Dolnicara, S., & Leisch, F. (2008). Selective marketing for environmentally sustainable tourism.

Duitse Wadden – thalasso tijd. (2011, 8 15). Opgehaald van Wellnesstraveling: http://wellnesstraveling.nl/duitsland-7/ Duurzaam toerisme. (sd). Opgehaald van Djoser: http://www.djoser.nl/trefwoorden/15122/ Eades, J. S. (2010). Sun, Surgery and Cyberspace: The Role of the Internet in the Rise of Medical Tourism. Pennsylvania. ECPAT Nederland. (2010). Kinderseks toerisme - de bescherming van kinderen in toerisme. Leiden: ECPAT Nederland.

Donatella, R. J. (2012). In Access to Health.

Een eeuw vakantie in Nederland. (2014, 04 02). Opgehaald van Wegwijs:

Donatelle, R. (2012). Acces to Health. San Fransisco: Pearson Education Inc.

http://www.wegwijs.nl/magazines/wegwijs54-new/HTML/files/assets/seo/page60.html

Donatelle, R. J. (2012). Compulsive Buying Disorder. In R. J. Donatelle, Access to Health (p. 337). San Francisco: Pearson. Donatelle, R. J. (2012). Habit versus Addiction. In R. J. Donatelle, Access to Health (pp. 330-331). San Francisco: Pearson.

Egmond, T. v. (2010). Het verschijnsel toerisme, verleden, heden, toekomst. Meppel: Edu’ actief bv Meppel. eigen perfecte leefomgeving. (sd). Opgeroepen op april 3, 2014, van steps-po: http://www.steps-po.nl/creeer-je-eigen-perfecte-leefomgeving-en-vind-je-balans-geniet-meer-van-je-tijd-ruimte/

Donatelle, R. J. (2012). Intervention. In R. J. Doatelle, Access to Health (p. 340). San Francisco: Pearson. Donatelle, R. J. (2012). isn’t some stress healthy? In R. J. Donatelle, Access to Health (p. 701). San Francisco: Pearson Education Inc. .

Elaine N. Marieb, K. H. (2005). Human Anatomy & Physiology (7 ed.). San Francisco, USA: Person. Ellis, S. (2013). Trend Report, Top 10 Global Spa & Wellness. Opgeroepen op Maart 4, 2013, van Trends Forecast: http://www.spafinder.com/newsletter/pt/trends2013/SFW_2013_Trend-Final.pdf

Donatelle, R. J. (2012). Treatment for Addiction. In R. J. Donatelle, Access to Health (pp. 340-341). San Francisco: Pearson.

Elsevier. (2013, februari). Workplace greenery and perceived level of stress: Benefits of access to a green outdoor environment at the workplace. Elsevier, pp. Pages 5–11.

Donatelle, R. J. (2012). What is addiction. In R. J. Donatelle, Access to Health (p. 330). San Francisco: Pearson. Donker. (2011). Plastische Chirurgie: De druk op de vrouwen. Mens-en-gezondheid .

Dossier Duurzaam. (2011). Dossier Duurzaam. Dossier Duurzaam, 2.

Encyclo. (2014). Extrinsieke motivatie. Opgehaald van Encyclo: http://www.encyclo.nl/begrip/Extrinsieke%20motivatie Encyclo. (2014). Intrinsieke motivatie. Opgehaald van Encyclo: http://www.encyclo.nl/zoek.php?woord=intrinsieke+motivatie


193

Encyclo. (2014). Vermoeidheid. Opgehaald van Encylco: http://www.encyclo.nl/begrip/vermoeidheid

Frans Bureau voor Toerisme in Nederland. (2011). Wat is duurzaam toerisme? Opgeroepen op 4 16, 2013, van Frans Guide: http://nl.franceguide.com/per-thema/natuur/Wat-is-duurzaam-toerisme.html?NodeID=116&EditoID=85646

Erfurt-Cooper, P., & Cooper, M. (2009). Health and Wellness tourism. Spas and hot springs. Frans J. Sijtsmaa, M. N. (2012, November). www.sciencedirect.com. (Elsevier, Red.) Opgeroepen op April 2014, van Erp. (2011, Oktober 4). Aan een jetlag valt niet te wennen. Opgeroepen op Februari 20, 2013, van Around the globe:

Deep feelings around a shallow coast. A spatial analysis of tourism jobs and the attractivity of nature in the Dutch Wadden

www.aroundtheglobe.nl

area: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0964569112001330

eTravel: nog veel online mogelijkheden voor reisbranche. (2012, Juni 13). Opgeroepen op Februari 21, 2014, van

Frey, B. S., & Osterloh, M. (2002). Successful management by organization. In Successful management by organization

Emerce: http://www.emerce.nl/achtergrond/etravel-nog-veel-online-mogelijkheden-reisbranche

(p. 21).

Euromonitor International. (2009, December 22). Top 10 Consumer Trends for 2010. Opgeroepen op April 8, 2013,

Frey, N., & George, R. (2008). Responsible tourism and the tourism industry: A demand and supply perspective. In A.

van Euromonitor International: http://blog.euromonitor.com/2009/12/top-10-consumer-trends-for-2010.html

Spenceley, Responsible tourism: critical issues for conservation and development. London: Earthwatch.

Fabiansson, S. (2014). Safety of food and beverages: Safety of organic foods. In Encyclopedia of food safety (3 ed., pp.

Funk, & Bruun. (2006). The role of socio-psychological and culture-education motives in marketing international sport

417-421).

tourism: A cross-cultural perspective. Elsevier.

fcb. (2014, 1 1). Opgeroepen op 2 23, 2014, van vitaliteit-en-inzetbaarheid:

G. Keijzers et al. (2002). Duurzaam Ondernemen: Strategie van Bedrijven. Rotterdam: Kluwer.

http://www.fcb.nl/jeugdzorg/sterker-op-de-arbeidsmarkt/vitaliteit-en-inzetbaarheid/ Goodwin, H. & Santilli, R. 2009. Community-based tourism – a success?. ICRT. Responsible Tourism. Greenwich. Fennell, D. A. (2003). Ecotourism an introduction. Psychology Press. Gössling, S., Garrod, B., Aall, C., Hille, J., & Peeters, P. (2010). Food management in tourism: Reducing tourism’s carbon Ferry, J. (2006, June). On your feet: Supernatural.. Vital summer, pp. 34-35.

‘foodprint’. Elsevier.

Fingeret, M. C. (2013). Developing a theoretical framework to illustrate associations. Elsevier, 1-9.

Gambia. (2013). Opgehaald van Afrika: www.afrika.nl/achtergronden

Fingeret, M. C. (2014). Managing Body Image Difficulties of Adult Cancer Patients. Texas: Department of Behavioral

Gan, L. L., & Frederick, J. R. (2011). Medical tourism facilitators:Patterns of service differentiation. Journal of Vacation

Science.

Marketing, 165-183.

Fisk, P. (2010). People, Planet, Profit. London: Kogan Page Limited.

Garrett, L. (2007). The Challenge of Global Health. Opgeroepen op april 4, 2014, van jstor: http://www.jstor.org/discover/10.2307/20032209?uid=3738736&uid=2&uid=4&sid=21103797179967

Fit for Flight. (sd). Opgeroepen op Maart 24, 2014, van Space.com: http://www.space.com/19017-space-tourism-medical-standards.html

Gemeente Schouwen Duivenand. (2011). Tij van de Toekomst, visie Schouwen Duivenland. Zeeland: Gemeente Schouwen-Duivenland.

FitdoorGezondeten. (n.d.). Fit door gezond eten. Retrieved February 12, 2014 from HOME: http://www.fitdoorgezondeten.nl/

Gemeente Schouwen Duivenland. (2013, November). Eilandmarketingplan 2013-2018 vastgesteld. Opgeroepen op 2014, van

Flegal, K. (2010). Prevalence and Trends in Obesity among U.S. adults, 1999-2008. Journal of the American Medical

http://www.schouwen-duiveland.nl/Inwoner/Nieuws/Nieuwsberichten/Eilandmarketingplan_2013_2018_vastgesteld

Association 303, 235-241. Gemiddeld inkomen. (2010-2014). Opgeroepen op Maart 20, 2014, van Flemming, K. (sd). Sexpat. Urban Dictionary.

http://www.gemiddeld-inkomen.nl/modaal-inkomen-2014

Forgione, S. &. (2007). Global outsourcing of healthcare: A medical tourism mode. Journal of information technology case

George, L., Larsons, D., Koeing, H., & McCullough, M. (2000). Spirituallity and health: What we know, what we need

and application research, 19-30.

to know. 19 (1), 102-316.

194


Geurts, S. (2014, maart 13). Oververmoeidheid en herstel van werk. Opgehaald van Radboud Universiteit:

Goldstein, A. (2013, 07 23). Best vacations for health nuts. Opgehaald van US news travel:

http://www.ru.nl/publish/pages/724285/oververmoeidheid_en_herstel_van_werk_lezing_sabine_geurts_13_

http://www.huffingtonpost.com/us-news-travel/best-vacations-for-health_b_3641545.html

maart_2014.pdf. gezonde-leefstijl. (2013, 1 1). Opgeroepen op 2 23, 2014, van thuisarts: http://thuisarts.nl/gezonde-leefstijl

Goodwin, H. (May 2011). Taking Responsability for Tourism. Leeds Metropolitan University: Goodfellow Pubisher Ltd.

gezondheidsbevordering op de werkplek. (2013, 8 7). Opgeroepen op 2 23, 2014, van medicinfo: http://www.medicinfo.nl/%7B705f05a9-0673-4f8f-b556-af08410c0f4b%7D

Goodwin, N. (2006, maart ). Combining Trips to Colombia with Body Alterations. Opgeroepen op maart 3, 2014, van Trendhunter : http://www.trendhunter.com/trends/plastic-surgery-vacations-in-colombia

Giacalone, J. A. (2013). The evolving private spaceflight industry. Las Vegas. Gore, A. (2007). An Inconvenient Truth (Young Adult Edition): The Crisis Of Global Warming And What We Can Do Gianforte, G. (2004). The world at our fingertips - How online travel companies can turn clicks into bookings. London:

About It. Bloomsbury Publishing PLC.

SAGE publications Ltb. Graaf de, J. (2013, Augustus 8). Misset Horeca. Opgehaald van Website van Misset Horeca: Gibson, H. J. (1998). Sport tourism: A critical analysis of research. (University of) Florida: SMAANZ.

http://www.missethoreca.nl/Catering/Nieuws/2013/8/Roep-om-gezonde-voeding-op-festivals-1330541W/

Giesen, V. d. (2013, 03 01). Rendement duurzaam meedoen. Opgeroepen op 03 18, 2014, van allesoverhr:

graphdetail. (2012, april 23). Opgeroepen op april 2, 2014, van Economist :

http://www.allesoverhr.nl/Themas/Duurzame%20inzetbaarheid%20-%20wat%20is%20het%20rendement%20van%20

http://www.economist.com/blogs/graphicdetail/2012/04/daily-chart-13

duurzaam%20meedoen%20deel%202.aspx GRAZULIS, V. (2011, juni 2). A person‘s motives for travelling: a systematic approach to the problem. Opgeroepen Gisolf. (2012). Certificering van duurzaam toerisme en marketing doeleinden. Toerisme in theorie .

op maart 31, 2014, van uamsibiu.ro: http://www.uamsibiu.ro/publicatii/Series%20A%20-%20Economic%20 Sciences/2011%20vol4%20no2%20web/2011%20vol4%20no2%20EcSci%2008%20Paper%20Grazulis.pdf

Giugliano, M., & Vasilaki, E. (2014, januari 15). De verbinding tussen zenuwcellen gebeurt niet willekeurig. Opgeroepen op maart 26, 2014, van Universiteit Antwerpen:

Green, & Chalip. (1998). Sport tourism as the celebration of subculture. Annals of tourism research, 275-291.

https://www.uantwerpen.be/popup/nieuwsonderdeel.aspx?newsitem_id=397&c=HOMENL&n=100839 Greenwood, S. (2012, January 12). 10 of the world’s best yoga retreats 2012. Opgeroepen op April 15, 2013, van Glinos. (2010, november 1). A typology of cross-border patient mobility. Opgeroepen op april 3, 2014, van science

The Guardian: www.guardian.co.uk/travel/2012/jan/12/top-12-yoga-retreats-holidays

direct: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1353829210001085 Griensven, v. M. (2013). Puur&Kuur, Wellness reizen wereldwijd, 1 (84). Global Spa Summit. (2011). Wellness Tourism and Medical Tourism: Where Do Spas Fit?. Opgeroepen op April 5, 2013, van

Grieten, T. (2009). Globalisering en toerisme: Europese touroperators. Hasselt: Universiteit Hasselt.

http://www.leadingspasofcanada.com/files/file/Business%20Tools/spas_wellness_medical_tourism_report_final.pdf Guinness World Records. (2003). Goeree-Overflakkee, G. (Regisseur). (2014). Eilandmarketing Goeree-Overflakkee (2014) [Film]. Gunning. (2012). Duurzame inzetbaarheid manifest. Den Haag: Rijksoverheid. Goetzke, B. (2014). Consumption of organic and functional food. A matter of well-being and health? Appetite, 96-105. Gustafson, P. (2011). Developments and Dilemmas in corporate travel management. University of Uppsala, Sweden. Goetzke, B., Nitzko, S., & Spiller, A. (2012). Consumption of organic and functional food. A matter of well-being and health? Appetite (77), 96-105.

Guttentag, D. (2011). Volunteer tourism: As good as it seems? Tourism Recreation Research.

Goijarts, & Zaanen. (2011). Van Vitaliteit Management naar Duurzame Inzetbaarheid. Amsterdam: Oudstanding Groep

Guttman, N. (2008). Ethics of Health Promotion. International Encyclopedia of Public Health, 477-482.

B.V. Haarstichting. (2014). Haaruitval. Retrieved 2014 йил 02-04 from Haarstichting: http://www.haarstichting.nl/haaruitval Goijarts, F., & Zaanen, P. (2011). De vitale organisatie. Amsterdam: Oudstanding Groep B.V.


195

Haarwerk. (2014). Kale plekken door littekens. Retrieved 2014 йил 02-04 from Haarwerk:

Heung, K. D. (2010). A conceptual model of medical tourism: implications for future research. 236-251.

http://www.haarwerk.nl/oorzaken-haaruitval/kale-plekken-door-littekens/ Higginbottom, B. K., Northrope, C., & Green, R. (2001). POSITIVE EFFECTS OF WILDLIFE TOURISM ON WILDLIFE. Half, R. (2011, augustus 2). Nederlanders tevreden over hun balans tussen werk en privéleven. Opgeroepen op april 3,

Tourism, 6, 81-98.

2014, van roberthalf: http://www.roberthalf.nl/EMEA/Netherlands/Press%20Releases/Documents/Robert-Half_1108_Werk-leven-balans.pdf

Higginbottom, K. (2004). Wildlife Tourism Impacts. Management and Planning.

Hammond, J. (2012, July 2). Volunteering: Good for Others, Good for your Health. Opgehaald van Technorati:

Higgins-Desbiolles, F. (2006). More than an “industry”: The forgotten power of tourism as a social force. Adelaide:

http://technorati.com/lifestyle/article/volunteering-good-for-others-good-for/ 18-04-2013

ElsevierLtd.

Hartl, K. (2004). The expatriate career transition and women managers’ experiences. Emerald, 13.

Higham, & Hinch. (2002). Tourism, sport and seasons: the challenges and potential of overcoming seasonality in the sport and tourism sectors. Tourism management .

Hartzler, Beth M. (2013, juni 5). Fatigue on the ﬂight deck: The consequences of sleep loss and the. Elsevier, Hillen, C. F. (1991). Haaruitval door cytostatica. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde, 3.

pp. 315-316.

Hoeveel mensen zijn voldoende lichamelijk actief? (2014, 03 20). Opgehaald van Nationaal kompas volksgezondheid: Hashimoto, A. (2002). Tourism and sociocultural development issues. In R. Sharpley, & D. Telfer, Tourism and

http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/lichamelijke-activiteit/hoeveel-mensen-zijn-

Development: Concepts and Issues (pp. 202-230). Clevedon: Channel View Publications.

voldoende-lichamelijk-actief/

Hazarika, I. (2009). Medical tourism: its potential impact on the health workforce and health systems in India.

Hof, G. v. (2013, oktober 31). Meisjes van 14 werken als pooiers van tieners. Algemeen Dagblad .

Oxford: Oxford University Press in association with The London School of Hygiene and Tropical Medicine. Hoheb, C., & Puzckó, L. (sd). 4Wr: Wellness, for Whom, Where and What? Opgeroepen op April 5, 2013, van Health, T. N. (1999). From Centers for Disease Control and Prevention: http://www.cdc.gov/niosh/docs/99-101/

Wellness tourism world wide: http://www.wellnesstourismworldwide.com/uploads/7/2/1/6/7216110/spamantra. pdf

Heathfield, S. M. (n.d.). What Is Human Resource Management? Retrieved February 7, 2014 from about.com: Holland America Line N.V. (21, 03 2014). OVER HOLLAND AMERICA LINE. Opgehaald van Holland America Line:

http://humanresources.about.com/od/glossaryh/f/hr_management.htm

http://nl.hollandamerica.com/ennl/about-best-cruise-lines/Main.action Henk J. de Vries, F. G. (2012). Paradox of authenticity versus standardization: Expansion strategies of restaurant groups in China. Elsevier, 1090-1100.

Hope, J. (2013, February 25). Volunteering is not only good for your soul, it could also stave off heart disease.. Dailymail.

Henna Konu, A. T. (2010). Lake Wellness – a practical. Finland: Sage Publications.

Horng, J.-S., & Tsai, C.-T. S. (2009). Government websites for promoting East Asian culinary tourism. Elsevier.

Henslin, J., Possamai, A., Possamai-Inesedy, A. (2011). Sociology: A down-to-earth approach (1st ed.). Frenchs Forest.

Horng, J.-S., Liu, C.-H., Chou, H.-Y., & Tsai, C.-Y. (2011). Understanding the impact of culinary brand equity and

Pearson Australia. Retrieved on 16th June 2013

destination familiarity on travel intentions. Taiwan: Elsevier.

Herstel en Balans. (2014 йил 18-Maart). Overige nazorg. Retrieved 2014 йил 18-Maart from Herstel en Balans:

Horowitz MD, R. J. (2008). Medical tourism vs. traditional international medical travel: a tale of two models. International

http://www.herstel-en-balans.nl/?page=43

Medical Travel Journal .

Het stresshormoon cortisol. (2009 - 2014). Opgeroepen op maart 2014, 28, van mensen gezondheid:

Hospitalscout. (2012). Retrieved from

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/46989-het-stresshormoon-cortisol.html

http://www.hospitalscout.com/nl/MedicalTourism/Destinations/outbound/netherlands.html

Heung, K. &. (2010). A conceptual of medical tourism: implications for future research. Journal of travel and tourism

Houdhoofd, N. (2005). Strategisch management: strijd om voorsprong. Gent: Acadamia Press.

marketing, 236-251.

196


Hoyez, A.-C. (2007). The ‘World of Yoga’: The production and reproduction of therapeutic landscapes.

Jellinek. (2013, oktober 28). Wat is tolerantie? Opgeroepen op maart 21, 2014, van Jellinek:

Social Science & Medicine, 65 (1), 112-124.

http://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/alcohol-drugs/drugs/drugs-verslaving/wat-is-tolerantie/

Huijbens, E. H. (2011). Developing Wellness in Iceland. Theming wellness destinations the Nordic way. Ijsland .

Jo Lucassen, L. S. (2011). Lifestyle sports, a conceptual exploration .

hulpgids. (2014). Verslaving. Opgeroepen op maart 21, 2014, van Hulpgids:

Johns Hopkins University. (2012). The protection project review of the trafficking in persons report. Washington.

http://www.hulpgids.nl/informatie/ziektebeeld/verslaving/ Johnson, H. H. (2013). Customer stressors in service organizations. The impact of age on stress management and burnout. Human factors and Health in Space Tourism. (sd). Opgeroepen op Maart 26, 2014, van Space future: http://www.spacefuture.com/archive/human_factors_and_health_in_space_tourism.shtml

Johnston. (2010). What is known about the effects of medical tourism in destination an departure countries? A scoping review. Canada: BioMed Central.

Ilmarinen, J. (2005, 01 30). http://www.preventned.nl/onze-diensten/werkvermogensmonitor/huis-van-werkvermogen/. Opgeroepen op 04 02, 2014, van huis-van-werkvermogen: .preventned

Jung, S. &. (2012). Assessment of Medical tourism Development in Korea for the achievement of competitive advantages. Asia Pacific Journal of Tourism Research .

Impuls Magazine. (2011). Bad-status sterke impuls. Impuls Magazine, 4. Inspectie leefomgeving en transport, ministerie van infrasturtuur en milieu. (2013, Augustus). Handleiding medische

Kähpäkää, S., Nevas, M., Kallioniemi, M., Korkeala, H., & Maijala, R. (2012, December). Control fees and quality

keuringen scheepvaart.

systems have improved food control as percieved by local food control officers in Finland. Foodcontrol (32), pp. 304308.

(2011). Invloed van macrotrends op toerisme. Vlaanderen: Federaal Planbureau . Kaplan, A. M., & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challengers and opportunities of social media. Iso-Ahola, S. (1980). Social Psychological Perspectives on Leisure and Recreation.

Business Horizons, 53 (1), 59-68.

ISV. International volunteer abroad programs for students.Website. Retrieved on 19th June 2013. Retrieved from

Karatepe, O. M., & Uludag, O. (2007). Conflict, exhaustion, and motivation: A study of frontline employees in Northern

http://www.isvolunteers.org/

Cyprus hotels. 645-665.

IZA. (2013, augustus 7). Vermoeidheid. Opgehaald van IZA:

Kareem, O. (2012, December). Gezond eten en afvallen: 3 valkuilen. Psycologie .

http://www.gezondiza.nl/%7B9b22ac41-0e48-496e-9e31-eea290789d78%7D Kark, J., Shemi, G., & Friedlander, Y. (1996). Does religious observance promote health? Mortility in secular vs. religious Jackson. (2009, Maart 7). The pathopsychology of jet lag. Opgeroepen op Februari 21, 2013, van PubMed:

kibbutizm in Israel. American Journal of Public Health (86), 341-346.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19237143 Kennet, C. &. (2009). Geintegreerde marketingcommunicatie. Amsterdam: Pearson. Janssen, S., & Souren, M. (2011, Augustus 8). Aantal werkloze mannen en vrouwen van 25 tot 45 in drie jaar tijd verdubbeld. Opgeroepen op April 16, 2013, van CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) :

Kenniscentrum. (sd). Opgeroepen op Maart 29, 2014, van DSWA: http://www.dswa.nl/kenniscentrum/

www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/arbeid-sociale-zekerheid/publicaties/artiekelen/archief/2011/2011-3445-wm.htm Kennislink. (2002-2014). Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Opgeroepen op February 10, 2014, van kennislink: Janusz, G. (2013). Towards to sustainable tourism. Procedia Economics and Finance, 523-529.

http://www.kennislink.nl/publicaties/nederlandse-norm-gezond-bewegen

Jellinek. (2013). Heeft u een seksverslaving? Opgeroepen op april 3, 2014, van Jellinek:

Kennislink. (2012, juni 1). Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Opgeroepen op maart 2014, 23, van Kennislink.nl:

http://www.jellinek.nl/ben-ik-verslaafd/seksverslaving/


Jellinek. (2011, juli). Hoeveel mensen in Nederland zijn verslaafd en hoeveel zijn er in behandeling? Opgeroepen op

Kennisplein Vrije Tijd. (2012). Meer aandacht voor Duurzaamheid. Opgeroepen op 4 13, 2013, van Kennisplein Vrije

maart 7, 2014, van Jellinek: http://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/alcohol-drugs/drugs/drugs-cijfers/

Tijd: http://www.kennispleinvrijetijd.nl/meer-aandacht-voor-duurzaamheid/

hoeveel-mensen-zijn-verslaafd-en-hoeveel-zijn-er-in-behandeling/


197

Kern, L. (2012). Connecting embodiment, emotion and gentrification: An exploration through the practice of yoga in

kusttoerisme, K. c. (2010). Inkomend toerisme in Zeeland. Vlissingen.

Toronto. Emotion, Space and Society, 5 (1), 27-35. Kusttoerisme, K. (2011). Inkomend toerisme in Zeeland. Kenniscentrum Kusttoerisme. Kickbusch, I., & Payne, L. (2013). Twenty-first century health promotion: the public health revolution meets the wellness revolution. Opgeroepen op April 8, 2013, van

Kusttoerisme, K. (2013). Medisch toerisme kansrijk in Zeeland? Kenniscentrum Kusttoerisme.

http://heapro.oxfordjournals.org/content/18/4/275.full.pdf+html?sid=f4c35fd7-1637-4dc0-9e5f-56c42d70f290 Kusttoerisme, K. (2010). Wellness in de Delta. Kenniscentrum Kusttoerisme. Klink, Burdorf, Bültmann, & Brouwer, &. (2011, 01 03). Duurzame inzetbaarheid bij oudere werknemers, werk als waarde. Opgeroepen op 03 18, 2014, van psynip:

Lalor, F., & Wall, P. (2011). Health cliam regulations. Comparision between USA, Japan and European Union. British food

http://www.psynip.nl/website-openbaar-documenten-sector-arbeid-organisatie/a_klink.pdf

journal, 113 (2), 298-313.

Komppula, J. P. (2010). Rural Wellbeing Tourism: Motivations and Expectations. Journal of Hospitality and Tourism

Lanting, M. (2013, november). Inwoner is beste eiland-ambassadeur. PZC .

Management (1), 17, 150-157. Finland. Lawson, K., Davis, K., Crouter, A., & O’Neill, J. (2012). Understanding work-family spillover in hotel managers. United Koning, F. (2013, Juni 6). www.24women.nl. Retrieved Februari 26, 2014 from

states: Elsevier.

www.24women.nl: http://www.24woman.nl/superfoods-steeds-populairder/ Lee, C., & Spisto, M. (2007). Medical tourism, the future of health services. Australië: Ed. & Public. Kooistra, J. (2013, Februari 15). Top 5 spa & wellness trends voor 2013. Opgeroepen op April 4, 2013, van http://www.styletoday.nl/beauty/spa-en-salon/23069/top-5-spa-wellness-trends-voor-2013

Lee, K., Conklin, M., Cranage, D. A., & Lee, S. (2013). The role of perceived social cooperate responsibility on providing healthy foods and nutrition information with health- consciousness as a moderator. Elsevier, 29-37.

Kostas, T., Cooper, W., (2011). Current issues in Tourism. Volunteer tourism: at the crossroads of commercialization and service?. Vol.15, No.5. Routledge. Taylor & Francis Group.University of Strathclyde. Glasgow. Retrieved on 18th June

Leefstijl, preventief onderzoek; persoonskenmerken. (2014, 03 27). Opgehaald van CBS statline:

2013. Retrieved from http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13683500.2011.605112#.U6D3S7GE71U

http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=81177NED&D1=14,26,39-43&D2=0-12,3338&D3=0&D4=l&HD=130129-1607&HDR=G3,G2,T&STB=G1

Koster, S. (2014). Wij zijn een milieuvriendelijk schoonmaakbedrijf. Opgeroepen op April 3, 2014, van Schoonmaakbedrijf Koster:

Leffel, T. (2006). Saving Machu Picchu: Responsible tourism is a 3-way deal. In Schwarz, Responsible Tourism Handbook.

http://www.schoonmaakbedrijfkoster.nl/pg-21689-7-73405/pagina/groenmilieuvriendelijk.html

Bennington: Transitions Abroad.

Kotler, P. (2010). Marketing for hospitality and tourism. New Jersey: Pearson.

Leong, K. S., & Wilding, J. P. (1999). Obesity and Diabetes. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism, 13 (2), 221-237.

Kraaijvanger, C. (2013, Oktober 23). Luchtballon. Opgeroepen op Maart 26, 2014, van Scientias: http://www.scientias.nl/luchtballon-moet-ruimtetoerisme-stuk-betaalbaarder-maken/93811

Levitt, T. (1983). Globalization of Markets. Cambridge, USA: Harvard Business Review.

Krogt, F. v. (2009). Organiseren van leerwegen. In F. v. Krogt.

Lew, A. (2007). Invited Commentary: Tourism Planning and Traditional Urban Planning Theory:Planners as Agents of Social Change. Journal of the Canadian Association of LeisureStudies, 2 (31), 383-392.

Kroneisen-Wiersma. (1992). Psoriatic Alopecia: Acute and Chronic Hair Loss in 47 Patients with Scalp Psoriasis. Frankfurt: Karger.

Lifestylingcompany. (sd). Opgehaald van Behandelingen: www.lifestylingcompany.nl

Kruger, M., & Saayman, M. (2012). Creating a memorable visitor experience at the Two Oceans Marathon. Londen:

Lin, H.-F. (2006). Effects of extrinsic and intrinsic motivation on employee knowledge sharing intentions. 139.

Routledge. Lingeman, E. (2014, maart 18). Schade door slaapgebrek. Opgehaald van Wetenschap24: Kucuk, S. U., & Krishnamurthy, S. (2007). An analysis of consumer power on the Internet. Elsevier Ltd. .

198

http://www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2014/Maart/Schade-door-slaapgebrek-.html


Li-Yueh Lee, R. C. (2006). A contingency model to promote the effectiveness of expatriate training. Emerald, 20.

Mangold, W. G., & Faulds, D. J. (2009). Social Media: The new hybrid element of promotion mix. Business Horizons, 52 (4), 357-365.

London School of Economics. (1999-2014). Human Resource Management and Industrial Relations. Opgeroepen op maart 2014, 23, van Onlinelibrary:

Marian. (2013, Januari 15). retail blog kooplust.com. Retrieved Februari 20, 2014 from www.kooplust.com:

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-6486.1987.tb00460.x/abstract

http://www.kooplust.com/consumententrend-van-globaal-naar-lokaal-retail-blog/

Longfonds. (sd). Wat kunt u zelf doen? Opgeroepen op maart 23, 2014, van Longfonds:

Market, W. T. (2013). WTM Global Trends Report. London.

https://www.longfonds.nl/over-longen/longziekten-overzicht/longembolie/wat-kunt-u-zelf-doen# Marktonderzoek. (sd). Opgeroepen op Maart 24, 2014, van boekruimtereis: Loon, M. v. (2011, augustus 2). Nederlanders tevreden tussen balans werk en prive. Opgeroepen op april 3, 2014, van

http://boekruimtereis.nl/nieuws-ruimtereizen/markt-onderzoek-voor-ruimtereis-mogelijkheden

nu.nl: http://www.nu.nl/werk-en-prive/2580219/nederlanders-tevreden-balans-werk-en-prive.html Marsek, P. W., & Sharpe, F. (2009). Addiction treatment. In P. W. Marsek, & F. Sharpe, Medical tourism (p. 63). Penguin. Lottrup, L., & Grahn, P. (2012). Workplace greenery and perceived level of stress. Zweden: Swedish University of Agricultural Sciences.

Martin & Ryan. (2001). Tourists and Strippers: Liminal People.

Lough, B.J., McBride, A.M., Sherraden, M.S., (2009), Perceived effects of international volunteering: Reports from Alumni.

Martus, P., Jakob, O., Rose, U., Seibt, R., & Freude, &. a. (2010). A comparative analysis of the Work Ability Index.

Center for Social Development. CSD Research Report 09-10. Washington University in St.Louis. Retrieved on 18th June

Berlijn: Institute for Biostatistics and Clinical Epidemiology.

2013. Retrieved from http://csd.wustl.edu/Publications/Documents/RP09-10.pdf

Maslow, A. H. (2013, juni 28). De behoeftehiërarchie van Maslow. Opgeroepen op april 4, 2014, van btsg.nl: http://www.btsg.nl/infobulletin/Maslow.html

Lunt, N., Smith, R., Exworthy, M., Green, S. T., Horsfall, D., & Mannion, R. (2011). Medical tourism: Treatments, markets and health system implications: a scoping review. Parijs: OECD.

Matta, C. (2013, March 10). Why Are Women So Stressed in the Workplace? Retrieved April 04, 2014 from PsychCental: http://psychcentral.com/blog/archives/2013/03/10/why-are-women-so-stressed-in-the-workplace/

M.E.F. Bühring, J. S. (2008). Onverklaarde lichamelijke klachten. Opgehaald van Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie: https://www.vumc.nl/afdelingen-themas/176047/27797/Onverklaarde_lichamelijke_k1.pdf

Mayo Clinic Staff. (2011, september 22). Seasonal affective disorder. Opgehaald van Mayo Clinic: http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/seasonal-affective-disorder/basics/definition/con-20021047

M.K. Magnusson, A. A. (2003). Choice of organic food is related to perceived consequences for human health and to environmentally friendly behavior. Appetite (40), 109-117.

Mayo Clinic Staff. (2011, september 22). Symptons. Opgehaald van Mayo Clinic: http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/seasonal-affective-disorder/basics/symptoms/con-20021047

M.K. Magnusson, A. Arvola, U.K. Hursti, L. Aberg. P. Sjoden. (2003). Choice of organic foods is related to perceived consequences for human health and to environemntlly friendly behaviour. Sweden: Appetite.

McCabe, S., & Johnson, S. (2012). The Happiness Factor in Tourism: Subjective Well-Being and Social Tourism. Great Britain: Elsevier Ltd.

Mak, A. H., Lumbers, M., & Eves, A. (2011). Globalisation and food consumption in tourism. Elsevier. McIntosh, W. (1996). Sociologies of food and nutrition. Plenum Press . Mak, A. H., Lumbers, M., Eves, A., & Chang, R. C. (2011). Factors influencing tourist food consumption. Elsevier. Medicinfo. (2014). Gezond eten en onregelmatig werk. Opgeroepen op april 3, 2014, van Medic info: Mak, A., Wong, K., & Chang, R. (2009). Health or self-indulgence? The motivations and characteristics of spa-goers.

http://www.medicinfo.nl/%7B3b696535-502c-4503-8fe2-72d5008c522a%7D

International Journal of Tourism Research, 2 (11), 185-99 . Meeberg, G. A. (2008, juni 28). Quality of life: a concept analysis. Opgeroepen op april 3, 2014, Managers Online. (2012). Gezonde voeding en bedrijfssport belangrijk voor fitte medewerkers. Managers online .

van online library: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1365-2648.1993.18010032.x/ abstract?deniedAccessCustomisedMessage=&userIsAuthenticated=false

Mangnini, V. P., & Jr., E. D. (2003). Learning orientation and the hotel expatriate manager experience. Norfolk, Virginia, Verenigde Staten.

Meer over gewicht. (2014, 04 03). Opgehaald van WCRF: http://www.wcrf.nl/kankerpreventie/gewicht/overgewicht.php


199

Melanie Smith, L. P. (2010). Health and Wellness tourism. Oxford: Elsevier.

M’jid, N. M. (2014). Kindersekstoerisme in 55 landen. Verenigde Naties.

Melanie Smith, L. P. (2014). Health Tourism and Hospitality. New York: RefineCatch.

Mol, M. (2012, Oktober 23). Ruimtetoerisme is geen rocketscience. Sprout .

Meld kindersekstoerisme. (2010). Meld Kindersekstoerisme. Opgehaald van Meldpunt kinderporno op internet:

Molenaar, M. (2007). Touroperating in beweging. Delft: Uitgevrij Eburon.

http://www.meldkindersekstoerisme.nl/kindersekstoerisme.htm Mueller, H., & Kaufman, E. (2001). Wellness Tourism: Market analysis of a special health tourism segment and Mens en Gezondheid. (2014, 3 20). Opgehaald van

implications for the hotel industry. Opgeroepen op April 3, 2013, van http://fama2.us.es:8080/turismo/turismonet1/

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/beauty/68822-wat-doet-de-zee-voor-de-mens.html

economia%20del%20turismo/turismo%20de%20salud/MARKET%20ANALYSIS%20OF%20HEALTH%20TOURISM%20 SEGMENT%20HOTEL.PDF

Mens en Gezondheid. (2014). Vermoeidheid CVS oorzaken en oplossingen. Opgehaald van Mens en Gezondheid: http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/55867-vermoeidheid-cvs-oorzaken-en-oplossingen.html

Mueller, H., & Kaufmann, E. (2001). Wellness tourism: Market analysis of a special health tourism segment and implications for the hotel industry. Journal of Vacation Marketing, 7 (1), 5-17.

Mens-en-gezondheid. (2012). Hoe herken je drugsgebruik bij iemand? Opgeroepen op april 3, 2014, van mens en gezondheid: http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/verslaving/92881-hoe-herken-je-drugsgebruik-bij-iemand.html

Muilwijk, E. (2009-2014). Positioneren. Opgehaald van Intemarketing: http://www.intemarketing.nl/marketing/basics/positioneren

Mens-en-gezondheid. (2008). Probleem of stoornis: Nicotineverslaving. Opgeroepen op april 3, 2014, van mens-engezondheid: http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/verslaving/14311-probleem-of-stoornis-nicotineverslaving.html

Muilwijk, E. (2009-2014). Segmenteren van de markt. Opgehaald van Intemarketing: http://www.intemarketing.nl/marketing/basics/segmenteren

Meredith Downes, I. I. (2010). Individual profiles as predictors of expatriate effectiveness. Emerald, 14. Muiswerk. (2011). Balans. Opgeroepen op april 3, 2014, van ecyclo: http://www.encyclo.nl/begrip/balans Michael Harvey, M. M. (2001). Selecting expatriates for increasingly complex global assignments. Emerald, 19. Mulder, A. (2010, 2 14). Thalasso- gezondheid uit zee. Opgehaald van Wellnesstraveling: Michael D. Horowitz, J. A. (2007). Medical Tourism: Globalization of the Healthcare Marketplace. MedGenMed.

http://wellnesstraveling.nl/thalasso/

Mihina, A. L., & Anderson, S. K. (2010). Natural Spa and Hydrotherapy: Theory and Practice. New Jersey: Pearson

Mulder, A. (2012, 12 30). Tunesië - Tijd voor Thalasso. Opgehaald van wellnesstraveling.nl:

Education.

http://wellnesstraveling.nl/tunesie-6/

Mijland, E., & Kisjes, H. (2011). Gameverslaving. SP.

Murphy, S. (2012, Januari 6). Digital Detox Vacations: Dream Trip or Personal Nightmare?. Opgeroepen op April 5, 2013, van http://mashable.com/2012/01/05/digital-detox-vacations/

Milica Z. Bookman, K. R. (2007). Medical tourism in developing countries. Palgrave Macmillan. Miller, J. W. (2005). Wellness: The History and Development of a Concept. Opgeroepen op april 3, 2014, van

N Douglas, R. D. (2001). Special Interest Tourism. Milton: John Wiley & Sons Australia, Ltd.

fh-joanneum: http://www.fh-joanneum.at/global/show_document.asp?id=aaaaaaaaaabdjus& Nadinloyi, S. H. (2013). Relationship between job satisfaction and employees mental health. Elsevier, sciencedirect . Miller, P. M. (2013). The Biopsychosocial model and addiction treatment. In P. M. Miller, Principles of Addiction: Comprehensive Addictive Behaviors and Disorders (p. 68). Academic Press.

Nationaal Kompas. (2011, juli 12). Wat zijn de mogelijke oorzaken van roken. Opgehaald van Nationaal Kompas: http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/roken/wat-zijn-de-mogelijke-oorzaken-van-roken/

Miller, P. M. (2013). The Biopsychosocial Model of Addiction. In P. M. Miller, Principles of Addiction (pp. 61-70). Academic Press.

Natuur Diëtisten Nederland. (2005-2014). Natuurvoeding bij slapeloosheid. Opgeroepen op april 3, 2014, van Natuurdietisten: http://www.natuurdietisten.nl/detail.php?cod=430&id=586&page=9

Mittelberg, D., & Palgi, M. (2011). Self and society in voluntourism: A thirty year retrosprective analysis of post-trip self-development of volunteer tourists to the Israeli kibbutz. In A. Benson, Volunteer tourism: Theoretical frameworks and

Nawijn, J., Marchand, M. A., Ruut, V., & J., V. A. (2010, February 10). Vacationers Happier, but Most not Happier After

practical applications (pp. 102-120). Routledge.

a Holiday. DOI 10.1007/s11482-009-9091-9 .

200


NBTC. (2008). MarketScan Wellness. NBTC.

O’Neil, D., Bekey, I., Mankins, J., Rogers, T., & Stallmer, E. (1997). General Publiv Space Travel and Tourism. Washington, D.C.

NBTC NIPO research. (2013, juni 15). Vakantiegangers negeren steeds vaker het reisbureau. Opgeroepen op februari 28, 2014, van NBTC NIPO research : http://www.nbtcniporesearch.nl/nl/home/article/vakantiegangers-

O’Neill, J., & Davis, K. (2010). Work stress and well-being in the hotel industry. United states: Elsevier.

negeren-steeds-vaker-het-reisbureau.htm Ospar-Commision. (London, 2000). ospar.org. Retrieved March 2014, from http://www.ospar.org/eng/doc/pdfs/ NBTC. (2009). Onderzoek inkomend toerisme. NBTC.

r2c2.pdf

NBTC. (2013). Toekomstperspectief. Destinatie Holland 2025 .

Over Management. (2013, februari 21). 1 op 5 werknemers komt volledig uitgeput thuis. Opgehaald van Over

Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen. (2008, Augustus). Marktscan Wellness. Opgeroepen op 2014, van

Management: http://www.overmanagement.nl/actueel/detail/61526

NBTC: http://www.nbtc.nl/nl/homepage/landennetwerk/landennetwerk/nederland.htm Overgewicht: zijn er verschillen tussen Nederland en andere landen? (2014, 03 20). Opgehaald van Nationaal Nederlandse encyclopedie. (n.d.). Stress. Retrieved April 4, 2014 from Nederlande encyclopedie:

Kompas: http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/persoonsgebonden/overgewicht/overgewicht-

http://www.encyclo.nl/begrip/stress

verschillen-internationaal/

Nederlandse norm gezond bewegen. (2012, 06 01). Opgehaald van kennislink:

Overweight and obesity statistics. (2010). Opgehaald van US departments of health and human services:


http://win.niddk.nih.gov/publications/PDFs/stat904z.pdf

Nemasetoni, I., & Rogerson, C. (2007). Township tourism in Africa: Emerging tour operators in Gauteng. In C. Rogerson,

P. J. Dowling, M. F. (2008). International Human Resources Management. Cengage learning.

& G. Visser, Urban tourism in the developing world: the South African Experience. New Brunswick: Transaction. Page, S., & Hall, C. (2002). Managing Urban Tourism. . Normila, M., Azizah, O., & Mahmod, H. S. (2012). The Moderating Effect of Medical Travel Faciliators in Medical Tourism. Malaysia: School of Management, Universiti Sains Malaysia.

Pan, T. (2012). Motivations of volunteer overseas and what have we learned- The experience of Taiwanese students. Tourism management (33), 1494-1495.

Northon, A. T. (2014). Journal of environmental Psychology. Queensland: Elsevier. Parashar, A., & Dubey, S. K. (2012). Impact of Ashtang Yoga on Health Tourism. In Asian Journal of Research in Social Novadic-kentron. (2009). Gokverslaving. Opgeroepen op april 3, 2014, van Novadic-kentron:

Science and Humanities (Vol. 2, pp. 243-250). Haridwar.

http://www.novadic-kentron.nl/default.aspx?DocumentID=0173b5c5-7aa7-412a-8d26-81d79586f493 Partonena, T., & Lönnqvist, J. (1998, oktober 24). Seasonal affective disorder. Opgehaald van Science Direct: NRIT. (2013, Juni 20). Marktonderzoek: wereldwijde en Europese toerismetrends volgens het NRIT. Opgeroepen op

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140673698010150

Februari 21, 2014, van Itrovator : http://www.itrovator.nl/artikel/marktonderzoek-wereldwijde-en-europese-toerismetrends-volgens-het-nrit

Passier, J. (2006). Haaruitval als bijwerking. Pharmaceutisch weekblad nummer 44, 3.

NRIT media. (2013). Trendrapport toerisme recreatie en vrije tijd 2013. NRIT.

Pater, L., Roest, S., Dubbeldam, S., & Verweijen, M. (2008). Implementeren. Het speelveld in de praktijk. In L. Pater, S. Roest, S. Dubbeldam, & M. Verweijen, Implementeren. Het speelveld in de praktijk (pp. 160-161). Utrecht: Uitgeverij

NU.nl. (2014, maart 20). Kwart werknemers Nederland futloos. Opgehaald van NU:

LEMMA BV.

http://www.nu.nl/gezondheid/3731044/kwart-werknemers-nederland-futloos.html Pater, M. d. (2013). Kusteconomie: ruimte om te ontwikkelen? Opgehaald van Decisio: http://www.decisio.nl/wpOad reizen. (2014, 04 02). Opgehaald van http://www.oad.nl/

content/uploads/2013/10/Artikel-Vrijetijdstudies.pdf

Okumus, B., Okumus, F., & McKercher, B. (2005). Incorporating local and international cuisines in the marketing of tourism destinations: The cases of Hong Kong and Turkey. Elsevier.

Paul Banfierld, R. K. (2008). Introduction to human resource management. New York: Oxford university press. Peacock, L. (2013, mei 22). The pursuit of beauty: what compels women to go under the knife? The telegraph .


201

Pearce, P. L. (2005, februari). Developing the Travel Career Approach to Tourist Motivation. Opgeroepen op april 3,

Pruzinsky, T. (1996). Social and psychological effects of facial disfigurement: quality of life, body image and surgical

2014, van jtr.sagepub: http://jtr.sagepub.com/content/43/3/226.short

reconstruction. Basal and Squamous Cell Skin Cancers, 357–362.

Penn, J., & Lindley, C. (2003, January). Requirements and approach for a space tourism launch system.

(2010). Psychosocial work environment and medical symptoms among Swedish commercial airline cabin crew.

Acta Astronautica, pp. 49-75.

Uppsala, Sweden.

The man who made us fat (2012). [Film].

Public Education. (2006 - 2014). Opgeroepen op maart 30, 2014, van International Society of Aestetic Plastic Surgery: http://www.isaps.org/en/

Pike, S. (2005). Tourism destination branding complexity. Journal of Product & Brand Management., 4 (14), 258-9. Puchalski, C. (2001). The role of spirituality in health care. Proc (Bayl Univ Med Cent)., 14 (4), 352-357. Pinchefsky, C. (2012, Februari 2). NASA will pay you to eat astronaut food for 4 months. Forbes . Puczkó, L. (2010). Health, Wellness and Tourism: healthy tourists, healthy business?. Budapest: Travel and Tourism Pine, J., & Gilmore, J. (1999). The Experience Economy. Boston: Harvard Business School Press.

Research Association.

Pirie, G. (2007). Urban tourism in Cape Town. In C. Rogerson, & G. Visser, Urban tourism in the developing world: the

Puczkó, M. S. (2009). Case STUDY: Home spa. In M. S. Puczkó, health and wellness tourism (p. 400). Great Britain:

South African Experience. New Brunswick: Transaction.

Elsevier.

Pizer, A. (2012, November 10). What to expect on yoga retreats, planning your yoga travel. Opgeroepen op April 15,

Puczkó, M. S. (2009). Health and wellness tourism. USA: Butterworth Heanemann, Elsevier.

2013, van About.com: yoga.about.com/od/lifestyle/qt/yogaretreats.htm Puczkó, M. S. (2009). tourism-specific quality of life index (TQol). In M. S. Puczkó, Health and wellness tourism (p. 400). Planning Commission, Goverment of India. (2006). Eleventh five-year plan 2007-12. New Delhi: Oxford University Press.

USA, burlington: Elsevier.

Politie Nederland. (sd). Sekstoerisme. Opgehaald van Politie Nederland:

Quak, R. (2011). Online zoeken, offline boeken. Antwerpen: Universiteit Antwerpen.

http://www.politie.nl/onderwerpen/sekstoerisme.html Quan, S., & Wang, N. (2004). Towards a structural model of the tourist experience: An illustration from food experience Poon, A. (1987).

in tourism. Tourism Management, 3 (25), 297-305.

Popovich, N. (2013, March 14). How women experience stress: what the research tells us. From The Guardian:

Raaijmakers, T., & Baart, P. (2009). De meerwaarde van gezondheids management voor bedrijfsvoering.

http://www.theguardian.com/lifeandstyle/2013/mar/14/women-experience-stress-work-research

Retrieved April 2, 2014 from Gezond Management: http://www.centrumwerkgezondheid.nl/files/publicaties/ gezondheidsmanagement_meerwaarde_voor_bedrijfsvoering_2009.pdf

preventned. (2013, 04 22). Opgeroepen op 04 02, 2014, van duurzame-inzetbaarheid: http://www.preventned.nl/duurzame-inzetbaarheid/

Rabobank Cijfers & Trends, 35e jaargang. (sd). Opgeroepen op April 4, 2013, van https://www.wellvit.nl/nl/cijfers-trends-wellness.html

Prof. Vuuren, d. T. (2011). Vitaliteitsmanagement; je hoeft niet ziek te zijn om beter te worden. Heerlen: Open universiteit. Ramchander, P. (2004). Towards the responsible management of the socio-cultural impact of township tourism. Pretoria: Pronk, M. (2006). Bio-neurale Netwerken. Leiden: Leiden university.

Department of Tourism Management: University of Pretoria.

Provinciale Zeeuwse Courant. (2013, December 2). Nieuw promotieplan ondernemers Renesse. PZC .

Ramchander, P. (2004). Towards the responsible management of the socio-cultural impact of township tourism. Pretoria: Department of Tourism Management, University of Pretoria.

Provincie Utrecht. (2009). Duurzaam Ondernemen in de regio Utrecht. Opgeroepen op 4 12, 2013, van Duurzaam Ondernemen Utrecht: http://www.duurzaamondernemenutrecht.nl/nl/watishet.html

Ramudu Bhanugopan, A. F. (2006). An empirical investigation of job burnout among expatriates. Emerald, 21.

Provoost, K. (2011). Toerist in Vervoering. Breda.

202


Randstad. (2014, maart 20). Kwart heeft niet genoeg energie om iedere dag te werken. Opgehaald van Randstad

Rogerson, C. M. (2013). Urban tourism, economic regeneration and inclusion: Evidence from South Africa. Local

WerkMonitor Onderzoek: http://www.randstad.nl/over-randstad/pers/persberichten/2014/03/werkmonitor-kwart-

Economy 2013, SAGE.

heeft-niet-genoeg-energie-om-elke-dag-te-werken Rogerson, C. (2004). Urban tourism and small tourism enterprise development in Johannesburg: the case of township Randstad. (2014). Randstad Nederland Werkmonitor. Opgehaald van Randstad:

tourism. GeoJournal 60, 249-257.

http://www.randstad.nl/binaries/content/assets/randstadnl/over-randstad/marktonderzoeken/randstad-nederlandwerkmonitor-2014-wave-50--1-1.pdf

Rogerson, M., & Visser, G. (2004). Tourism development issues in contemporaru South Africa. Pretoria: Africa Institute of South Africa.

Raz, G. S. (2011). Survey of employers attitudes . Rolls, B. (2004). Serving portion size influences 5-year-old but not 3-year old children’s food intakes. Appetitde, 63-69. Rc, Dr Sharma;. (sd). Jet Lag and Cabin Crew: Questionnaire Survey. pp. 1-5. Real Spa Thalasso. (2008-2014). Opgehaald van Real Marina Hotel & spa: http://www.real-marina.com/nl/spa.html

Roos, G., & Wandel, M. (2004). Work, food and physical activity. A qualitative study of coping strategies among men in three occupations. Elsevier, 96.

Recron. (2014, 3 5). Domburg en Cadzand verdienen badstatus. Opgehaald van Recron: http://www.recron.nl/k/n106/news/view/59034/369/domburg-en-cadzand-verdienen-badstatus.html

Ross, G. (1996). Career stress responses among hospitality employees. Noth Queensland: Elsevier.

Redactie, J. (2013, augustus 27). 15 tips voor een ontspannen vakantie. Opgehaald van Gezin op vakantie:

RP Care. (sd). Zorgeloos op vakantie. Opgeroepen op februari 26, 2014, van RP Care: http://www.rpcare.nl/

http://www.gezinopvakantie.nl/2012/08/15-tips-voor-een-ontspannen-vakantie/ Rucci, A. K. (n.d.). From Faculty msb: Regulating, N. (2011). Judging nudging: can nudging improve population health? BMJ (342).

http://faculty.msb.edu/homak/homahelpsite/WebHelp%20061813/Sears_-_Emploee-Customer-Profit_Chain.pdf

Reinhart, T. (2010). Superfoods: The Healthiest Foods on the Planet. Buffalo, New York: Firefly books.

Rudman, R. (2010). Getting the right people. Auckland: CCH.

reis, T. d. (2013). Voordelen duurzaam toerisme. Opgehaald van Duurzaam op reis:

Ryan and Kinder. (1996). Sex Tourims and Sex Tourism.

http://duurzaamopreis.jouwweb.nl/over-ons/voor-en-nadelen-duurzaam-toerisme Ryan, C. (1998). The Travel career ladder: an appraisal. Anals of Touris Research. 25(4), 936-957. Reiskrant, T. (2013, Maart 20). Air India wilt geen oude, dikke stewardess. De Telegraaf . Ryan, C. (1991). Recreational tourism: a social science perspective. 2 (25), 145. Reizen, S. (2013). Duurzaam toerisme en verre reizen. Opgehaald van Sawadee reizen: https://www.sawadee.nl/over-sawadee/duurzaam-toerisme/

Ryff, C. D. (1995, August). Psychological well-being in adult life. psycINFO, pp. 99-104.

Remen, R. (1997). Kitchen Table Wisdom: Stories That Heal. New York: : Riverhead Books.

S. Dolnicar, G. C. (2008). Environment- friendly tourists: what do we really know about them? Sustainable Tourism .

Reservations, I. T. (2014, 3 25). Inca Trail Regulations. Opgehaald van Inca Trail Reservations:

S.K. Satpathy, S. V. (2006). Human Resources for Health in India’s National Rural. Regional Health Forum.

http://incatrailreservations.com/travel/inca-trail-regulations/ Sörensen, P. (2013, oktober 1). Sex tourism in Thailand [video file]. Opgehaald van Youtube: Reverda, N. (2012). Een sociologisch perspectief op bevolkingsdaling. Opgeroepen op maart 30, 2014, van booxstore:

https://www.youtube.com/watch?v=TbO8B7LtoNY

http://www.booxstore.nl/leesexemplaren/leesex_overkrimp.pdf Sawadee Reizen. (2014). Duurzaam toerisme. Opgeroepen op April 3, 2014, van Sawadee: Rijckaert, T. (2012). Zeeën van kansen. Breda: NHTV.

http://www.sawadee.nl/over-sawadee/duurzaam-toerisme/

Rocha, K., Ribeiro, A., Rocha, K., Sousa, M., Albuquerque, F., Ribeiro, S., et al. (2012). Improvement in physiological

Scott, R. 2012. The hottest trend in giving back. Huff Post. Social Interpreneurship. Retrieved on 18.06.2014 from

and psychological parameters after 6 months of yoga practice. Consciousness and Cognition, 21 (2), 843-850.

http://www.huffingtonpost.com/ryan-scott/corporate-volunteer-programs_b_1681674.html


203

Scheenstra. (2013, 10 10). careerpotential. Opgeroepen op 04 02, 2014, van de-vitaliteit-van-uw-organisatie:

Sharpe, F., & Marsek, P. (2009). What is Medical tourism? In F. Sharpe, & P. Marsek, Medical Tourism (p. 4). Penguin.

http://careerpotential.eu/lang/nl/voor-organisaties/de-vitaliteit-van-uw-organisatie/ Sharpley, R., & Sundaram, P. (2005, April 14). Tourism: A Sacred Journey? The Case of Ashram Tourism, India. Scheenstra, G. (2013, 06 11). careerpotential. Opgeroepen op 04 02, 2014, van duurzame-inzetbaarheid-in-crisistijd-

International Journal of Tourism Research, 7 (3), pp. 161 - 171.

waarom-toch-wel: http://careerpotential.eu/lang/en/duurzame-inzetbaarheid-in-crisistijd-waarom-toch-wel/ Sharpley, R., & Telfer, D. (2002). Tourism and Development: Concepts and Issures. Channel View . Scheyvens, R. (2002). Tourism for Development: Empowering Communities. Harlow: Pearson Education. Shetty, P. (2010 йил 28-augustus). Medical Tourism booms in India, but at what cost? From the lancet: www.thelancet.com Shi, J. 2014. Community-Based Tourism & Conservation Working together in Nimbia. SolimarInternational. Washington DC. Retrieved on 18.06.2014 from

Shirom, A. a. (n.d.). Burnout and health: current knowledge and future research directions.

http://info.solimarinternational.com/blog/bid/337149/Community-Based-Tourism-Conservation-Working-Together-inNamibia

Short, A. D. (1992 and 2003, June). Beach systems of the central Netherlands coast: Processes, morphology and structural impacts in a storm driven multi-bar system. Marine Geology (107), 1-2, 103-132. University of Sydney, Sydney,

Schiltz, L. (2012 - 2013). De prijs voor een zorgeloze vakantie? Gent: Universiteit Gent .

Australia: Elsevier.

Schlachter, T. A. (2012, March). Beach recreation impacts benthic invertebrates on ocean-exposed sandy shores.

Singh, K. (2009). ‘Patienten zonder grenzen’ Medisch toerisme van Nederland naar India. Enschede: University of

Biological Conservation, 1, p. 123.

Twente.

Schmidt, E., & Simons, M. (2013). Psychische klachten onder studenten. Landelijke Studenten Vakbond, 22-24.

Singh, S. (2001). Indian tourism: policy, performance and pitfalls. Tourism and the Less Developted World: Issues and Case Studies, pp. 137-149.

Schop, G. J. (2014). Intrinsieke en extrinsieke motivatie. Opgehaald van Gert Jan Schop: http://www.gertjanschop.com/praktijkcaseveranderen/2.1.3.-intrinsieke-en-extrinsieke-motivatie.html

Sluis, B. v. (2009). Gezondheidsmanagement. Symposium de gezonde werkvloer – Convenant overgewicht (p. 16). IHC Merwede.

Schoutens, H. (2009). Slim reizen zonder jetlag. NOC*NSF . Small, J., & Harris, C. (2011). OBESITY AND TOURISM: RIGHTS AND RESPONSIBILITIES. Elsevier, Pergamon, 22. Schuttelaar & Partners. (2013). Helpt ‘Nudgen’ bij een gezondere en duurzame keuze? Den Haag, Castellum. Opgehaald van http://files.smart.pr/bd/f4e4e7559bc726e1797c2ad2fd3670/Eindbrochure-Nudgingonderzoek.pdf

Smith, K. (2012). The problematization of medical tourism: A critique of neoliberalism. Oxford, UK: Blackwell Publishing.

Schwietert, C. (2006). Thaise schatjes. ‘s-Gravenhage: Uitgeverij BZZTôH.

Smith, M. M., Robinson, L., & Segal, J. (2013). Alcoholism and Alcohol Abuse. Opgeroepen op april 3, 2014, van Helpguide: http://www.helpguide.org/mental/alcohol_abuse_alcoholism_signs_effects_treatment.htm

Sebele, L.S. 2010. Community–based tourism ventures, benefits and challenges: Khama Rhino Sanctuary Trust, Central District, Botswana. Tourism Management. Elsevier. Volume 31. Issue 1. Pages 136-146.

Smith, M., & Kelly, C. (2006). Journeys of the Self: The Rise of Holistic Tourism. Journal of Tourism Recreation Research, 31 (1), 15-24.

Sehkaran, S. N., & Sevcikova, D. (2011). ‘All Aboard’: Motivating Service Employees on Cruise Ships. United Kingdom: Manchester Metropolitan University.

Smith, M., & Puczko, L. (2009). Health and Wellness tourism. In M. Smith, & L. Puczko, Health and Wellness tourism (p. 53). Oxford: Elsevier.

Sekstoerisme. (sd). Opgehaald van Wikipedia: www.wikipedia.nl/sekstoerisme Smith, M., & Puczkó, L. (2009). Health and wellness tourism. SER. (2009, 04 17). ser. Opgeroepen op 03 25, 2014, van adviezen: http://www.ser.nl/nl/publicaties/adviezen/2000-2007/2009/b27720.aspx

Smith, M., & Puczkó, L. (2009). Medical tourism. In M. Smith, & L. Puczkó, Health and Wellness tourism (p. 101). Oxford: Elsevier Ltd.

Seynhaeve, C. (2007). Het consumentenbeslissingsproces met betrekking tot reizen: online versus traditionele verkoopkanalen. Gent: Universiteit Gent.

204


Snyder. (2010, november 3). the effects of medical tourism in destination and departure countries. Opgeroepen op

Steps rehab. (2014). Thailand. Opgeroepen op april 2, 2014, van Steps rehab:

april 3, 2014, van equity health journal: http://www.equityhealthj.com/content/9/1/24

http://www.stepsrehab.nl/Klinieken/Thailand.aspx

Sobczak, M. (2010, 5 31). Wellness: groeimarkt in Nederland en België. Opgehaald van

Stewart Barr, Gareth Shaw, Andrew W. Gilg. (2011). The policy and practice of ‘sustainable lifestyles’.

http://www.sobczak.nl/nieuws/?viewer=2&nitem=11

Environmantal planning and management, 1331.

Sobczak-Boumans, M. (2010). Vitaliteit & Wellness. Antwerpen - Apeldoorn: Garant-Uitgevers.

Stichting Fair Tourism. (2012). Duurzaam Toerisme. Opgeroepen op 4 13, 2013, van Fair Tourism: http://www.fairtourism.nl/indexdf85.html?pagimenu_id=18&pagimenu_Sid=2

Solomon, M. R. (2013). Consumer behaviour: a European perspective. Essex: Pearson education. Stichting Fair Tourism. (2012). People, Planet, Profit. Opgeroepen op 4 13, 2013, van Fair Tourism: Space Tourism. (2014, Maart 17). Opgeroepen op Maart 28, 2014, van Travelio.net:

http://www.fairtourism.nl/indexc651.html?pagimenu_id=5

http://www.travelio.net/space-tourism-married-couple-wanted-for-flight-around-mars-and-venus.html Stichting Voorkom! (2014). Welkom op de website van Stichting Voorkom! Opgeroepen op april 3, 2014, van Stichting Spenceley, A. (2008). Responsible tourism: critical issues for conservation and development. Earthwatch, London.

voorkom!: http://www.voorkom.nl/

Spenceley, A., Relly, P., Keyser, H., Warmeant, P., McKenzie, M., & Mataboge, A. (2002). Responsible tourism manual

Stoddart, H., & Rogerson, C. (2004). Volunteer tourism: The case of habitat for humanity South Africa. Geojournal (60).

for South Africa. Department of Environmental Affairs and Tourism. Stoker, E. (2013, juli 4). 2000 dollar voor een nacht in de roze kamer met een tienermaagd. Volkskrant . Stap, S. v. (2008). Meisje met 9 pruiken. Amsterdam: Prometheus. Storm, I., Jansen, J., & Schuit, A. (2009). Effecten van beleidsmaatregelen buiten het volksgezondheidsdomein op de Startpagina B.V. (1998-2011). Maaltijden KLM crew. Opgeroepen op april 3, 2014, van Stewardess-startpagina:

gezondheid. RIVM.

http://stewardess.startpagina.nl/prikbord/8380479/8380480/re-maaltijden-klm-crew#msg-8380480 Stress, definitie en gevolg. (sd). Opgeroepen op april 4, 2014, van osha.europa: Statistiek, C. B. (2012 йил 15-Mei). Nederlanders kopen steeds vaker online. Retrieved 2013 йил 17-April from nu.nl.

https://osha.europa.eu/nl/topics/stress/definitions_and_causes

Stavenuiter, Scheenstra, & Ackermans, v. d. (2013, 04 01). careerpotential. Opgeroepen op 04 02, 2014, van

Strien, T. v., & Ouwens, M. A. (2003). Counterregulation in female obese emotional eaters. Eating behaviors 3, 329-

Whitepaper-DI-in-crisistijd: http://careerpotential.eu/wp-content/uploads/2013/06/Whitepaper-DI-in-crisistijd.pdf

340.

Stebbing, J., & Hart, C. A. (2011). Anti- oxidants and cancer. The Lancet Oncology, Issue 11 (Volume 12), 996.

Suzan Walter, M. (1999). http://ahha.org/articles.asp?Id=85. (A. A. Organization, Ed.) Retrieved from http://ahha.org/articles.asp?Id=85

Steenbakkers. (2010, 9 21). Thalasso - Een zee van sensaties. Opgehaald van http://persberichten.biz/persbericht/ thalasso-een-zee-van-sensaties.html?extension=pressreleases&module=pressrelease&press_release_id=7974

Symanski, R. (1981). The immoral landscape: Female prostitution in western societies. Butterworth, Toronto.

Steinhauser, W. &. (2003). NEW TOURISM CLUSTERS IN THE FIELD OF SPORTS AND HEALTH. Barcelona:

T. van Roy, S. V. (2011). A brand new world of marketing. Antwerpen- Apeldoorn: Garant.

12th International and leisure Symposium. T. R. (2006). Medical tourism: a global analysis. The Netherlands: ATLAS publications. Stephanie Draper, James Goodman, Richard Hardyment and Vicky Murray. (2009). Tourism 2023. London: Forum for the future. Action for sustainable world.

T.Thijssen, B. G. (2009). Klantbeleving begrijpen,meten en bevorderen. Vakkring talentmanagementnederland. (2014, 03 11). de-noodzaak-van-duurzame-inzetbaarheid. Opgeroepen op 03 18, 2014, van talentmanagementnederland.

Steps rehab. (2014). Klinieken. Opgeroepen op april 2, 2014, van Steps rehab:

wordpress:

http://www.stepsrehab.nl/Klinieken.aspx

http://talentmanagementnederland.wordpress.com/2014/03/11/de-noodzaak-van-duurzame-inzetbaarheid/


205

Tamira. (2012). Lichamelijke klachten door langdurige stress. Retrieved April 4, 2014 from InfoNu.nl:

Toerisme. (sd). Opgehaald van Wikipedia: www.wikipedia.nl/toerisme

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/91757-lichamelijke-klachten-door-langdurige-stress.html Tong, K.-k. (1996). Cancer Treatment Centre. Hong Kong: The University of Hong Kong. Tane. (2009). Stress voorkomen. Retrieved April 4, 2014 from InfoNu.nl: http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/leven/43880-stress-voorkomen.html

Tour Operators Initiative for Sustainable Tourism Development. (2014). About TOI. Opgeroepen op April 3, 2014, van Tour Operators Initiative for Sustainable Tourism Development: http://www.toinitiative.org/index.php?id=3

Tartakovsky, M. (2011, januari 1). 6 ways to stress less at work. Opgeroepen op April 04, 2014, van Psychcentral: http://psychcentral.com/lib/6-ways-to-stress-less-at-work/0007478

tourism, D. o. (2002, March). National responsible tourism development guidelines for South Africa. Opgehaald van tourism gov.: http://www.tourism.gov.za/CurrentProjects/ResponsibleTourism/Responsible%20Tourism/Responsible%20

Tayeb, M. H. (1996). The management of a multicultural workforce. England: John Wiley & Sons Ltd.

Tourism%20Guidelines.pdf

Tearfund. (2002). Worlds apart: a call to responsible tourism development. Tearfund .

Tourism, D. o. (2004). Tourism BEE charter and scorecard. Department of Environmental Affairs and Tourism.

Tepelus, C. M. (2003). Aiming for sustainability in the tour operating business. Elsevier, 103-106.

Tourism, D. o. (2014, April 1). Tourism.gov.za. Opgehaald van Tourism News: http://www.tourism.gov.za/AboutNDT/Ministry/News/Pages/Forms/AllItems.aspx

Terre des Hommes. (2014, april 1). Sweetie. Opgehaald van Terre des Hommes: http://www.terredeshommes.nl/nieuws/item?news_id=573

Tourism Product Development Co. Ltd. 2014. Community-Based Tourism Development. Getting more Jamaicans profitably involved in tourism. Government of Jamaica. Retrieved on 18.06.2014 from

Teunis, H. S. (2013, oktober 15). Erasmus MC verwacht toename medisch toerisme door dotterbehandeling.

http://www.tpdco.org/dynaweb.dti?dynasection=tourismenhancement&dynapage=commbased

Opgeroepen op februari 26, 2014, van BNR: http://www.bnr.nl/nieuws/194278-1310/erasmus-mc-verwacht-toename-medisch-toerisme-door-dotterbehandeling

Tourism, S. F. (2012). Duurzaam toerisme. Opgehaald van Fair Tourism: http://www.fairtourism.nl/indexdf85.html?pagimenu_id=18&pagimenu_Sid=2

The World Health Organisation. (2007, Februari 14). Occupational health. Retrieved April 02, 2014 from World Health Organisation: http://www.who.int/occupational_health/topics/stressatwp/en/

Town, C. o. (2002). The Cape Town declaration of responsible tourism in destinations.

The Worldwatch institute. (2013). Is sustainability still possible. London: Island Press.

Trost, L. B. (2006). The diagnosis and treatment of iron deficiency and its potential relationship to hair loss. Cleveland: American Academy of Dermatology.

TheFreeDictionary.com. Altruism. Retrieved on 22nd June 2013. Retrieved from http://dictionary.reference.com/browse/altruism?s=t

Trouw Buitenland. (2014, maart 13). Kindersekstoerisme in 55 landen. Trouw .

Thomas Cook. (2014, 04 02). Opgehaald van

Tsui, A. (2008). Asian wellness in decline: A cost of rising prosperity. International Journal of Workplace Health

http://thomascook.nl/home/?sccid=tcci_adwbrandname&gclid=CMaunZewwb0CFbMftAodZ2cA2A

Management, 2 (1), 123–135.

Thuisarts. (2013, januari 6). Ik ben overspannen. Opgehaald van Thuisarts:

TUI. (2012). Duurzaam Toerisme Jaarverslag 2012. Rijswijk: TUI Nederland Holding N.V.

https://www.thuisarts.nl/overspannen/ik-ben-overspannen University of Alberta Health Centre. (2014). Breakfast: the most important meal of the day!? Opgehaald van University of Thuisarts. (2011, november 5). Ik wil oorzaak van mijn moeheid weten. Opgehaald van Thuisarts:

Alberta Health Centre:

http://www.thuisarts.nl/moeheid/ik-wil-oorzaak-van-mijn-moeheid-weten

http://www.uhc.ualberta.ca/en/NutritionCounselling/~/media/uhc/Documents/NUTR/breakfast.ashx

Thuisarts. (2011, november 5). Moeheid. Opgehaald van Thuisarts: http://www.thuisarts.nl/moeheid/ik-ben-moe

UNWTO. (2011). Tourism Highlights. Tourism Highlights, 11.

TKZN, T.-N. (2008). Cultural and heritage tourism: an important economic development tool. TKZN Occasional Paper No. 62 .

206


Vakanties van Nederlandsers 2010. (2011, 07 04). Opgehaald van CBS:

vitaliteitsmanagement. (2013, 1 16). Opgeroepen op 2 23, 2014, van ou: http://www.ou.nl/web/

http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/vrije-tijd-cultuur/publicaties/publicaties/archief/2011/2011-vakantie-van-

managementwetenschappen/nieuwspagina?p_p_id=Nieuwsartikel_WAR_portlets_INSTANCE_Cv6o&p_p_

nederlanders-2010-pub.htm

lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-5&p_p_col_count=1&id=252052

van Gunst, M. S. (2011). Zorg voor je uitstraling. Tijdschrift voor praktijkondersteuning (6), 154-156.

Vitamin Council. (2014). How do I get the vitamin D my body needs? Opgehaald van Vitamin Council: http://www.vitamindcouncil.org/about-vitamin-d/how-do-i-get-the-vitamin-d-my-body-needs/

van Leeuwen, L. (2009). Sporttoerisme: De weg naar een positiever bestemmingsimago? Universiteit van Tilburg. Vitamine Informatie Bureau. (2012, januari 10). Deze vitamines laden je lijf weer op! Opgehaald van van Niekerk, M. (2014). Advocating community participation and integrated tourism development planning in local destinations: The case of South Africa. Journal of Destination Marketing & Management.

Vitamine Informatie Bureau: http://www.vitamine-info.nl/nieuwsartikel/article/deze-vitamines-laden-je-lijf-weer-op-133/#. UzlWcPlJZ4k

van Vliet, H., de Boer, J., Rovers, M., van Nus, C., Bosch, K., & Brussee, R. (2012). Festivalbeleving: De waarde van publieksevenementen. Hardinxveld-Giessendam: Grafisch Bedrijf Tuijtel.

Viviscal. (2010). De gevolgen van haarverlies. Retrieved 2014 йил 18-Maart from Viviscal: http://www.viviscal.nl/over-haarverlies/de-gevolgen-van-haarverlies.html

Vandamme, P., & Vanoutrive, P. (2013 - 2014). Inleiding tot de Pathologie. Kortrijk: Katholieke Hogeschool VIVES. Voedingscentrum. (2011). Alles over gezond eten met de Schijf van Vijf. Den Haag: Stichting Voedingscentrum Vanderpoorten, Dirk. (2013, Juni). Huis van werkvermogen. Opgeroepen op Maart 30, 2014, van Werk en sociale

Nederland.

economie: https://www.werk.be/sites/default/files/Huis%20van%20werkvermogen0Voorwerk.pdf

Voedingscentrum. (2014). IJzer. Opgehaald van Voedingscentrum: http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/ijzer.aspx

Varambally, S., & Gangadhar, B. (2012). Yoga: A spiritual practice with therapeutic value in psychiatry. Asian Journal Psychiatry, 186-189.

Voedingscentrum. (2014). Information on Schijf van Vijf. Opgehaald van Website Stichting Voedingscentrum: Stichting Voedingscentrum Nederland

Verhagen, d. E. (2012, June 1). Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Retrieved February 10, 2014 from Kennislink.nl: http://www.kennislink.nl/publicaties/nederlandse-norm-gezond-bewegen

Voigt, C., Brown, G., & Howat, G. (2011). Wellness tourists: in search of transformation. TOURISM REVIEW, 0,5 (66), 16-30.

Verlof en vakantie. (sd). Opgeroepen op april 3, 2014, van rijksoverheid: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ verlof-en-vakantie/vraag-en-antwoord/op-hoeveel-vakantiedagen-en-vakantiegeld-heb-ik-recht.html

Voluntourism. Give a little, gain a lot. Retrieved on 22nd June 2013. Retrieved from http://www.pointsoflight.org/sites/default/files/wp-content/uploads/2011/11/voluntourism.png

Vijaya, R. M. (2010). Medical Tourism: Revnue Generation or International Transfer of Healtcare Problems? New Jersey: JEI.

VROM, ministerie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. (2006). Actieplan Jeugd, Milieu en Gezondheid. Den Haag: VROM.

Ville, D. d. (sd). Alternatief toerisme - Duurzaam toerisme. Mogelijkheden tot herbestemming van oude industriële sites binnen ‘duurzaam toerisme’ in België .

Vuuren, T. v. (2011). Gedrag en organisatie. Den Haag: Boom Lemma uitgevers.

Virgin Galactic. (2009-2014). Opgeroepen op Maart 20, 2014, van Virgin Galactic: http://www.virgingalactic.com/

Vuuren, v. T. (2013, 01 16). ou. Opgeroepen op 04 02, 2014, van Hoe houdt u uw medewerkers vitaal: http://www.ou.nl/web/managementwetenschappen/nieuwspagina?p_p_id=Nieuwsartikel_WAR_portlets_INSTANCE_

Visser, E. d. (2013). Waarom je kat niet mee naar bed mag. Amsterdam: Prometheus .

Cv6o&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-5&p_p_col_count=1&id=252052

vitaliteit-en-inzetbaarheid. (2014, 1 1). Opgeroepen op 2 23, 2014, van fcb:

Wallace, G., & Pierce, S. (2001). Tourism Ecolabeling. Wallingford: CABI.

http://www.fcb.nl/jeugdzorg/sterker-op-de-arbeidsmarkt/vitaliteit-en-inzetbaarheid/ Wang, N. (1999). Rethinking authenticity in tourism experience. Annals of Tourism Research, 26 (2), 349-370.


207

Wanjek, C. (2013, May 21). trending livescience. Retrieved March 15, 2014 from livescience:

Williams, J. A. (sd). A modified travel career ladder model for understanding academic travel behaviors. Opgeroepen op

http://www.livescience.com/34693-superfoods.html

april 3, 2014, van aabri.com: http://www.aabri.com/manuscripts/09409.pdf

Wansink, B., Painter, J., & North, J. (2005, January ). Bottomless bowles: Why visual cues of portion size may influence

Wilmore, H. J. (2009). Inspannings- en sportfysiologie. Maarssen: Reed Business.

intake. obesity research, 93-100. Wilmore. Jack H, C. D. (2009). Inspannings- en sportfysiologie. In C. D. Wilmore. Jack H, Inspannings- en sportfysiologie Wearing, S., & Gard McGehee, N. (2012). Volunteer tourism: A review. Progress in tourism management (130),

(pp. 496-498). Human Kinetics, Champaign, IL, VS.

121-123. Wissenkerke, W. (2014, Januari 15). Informatie gezond eten op festivals. Opgehaald van Website Gezondheidsnet: Wearing, S., & Grabowski, S. (2011). Volunteer tourism and intercultural exchange: Exploring the ‘other’ in the

http://www.gezondheidsnet.nl/alles-over-afvallen/gezond-eten-tijdens-festivals

experience. In A. Benson, Volunteer tourism: Theoretical frameworks and practical applications (pp. 193-210). Routledge. Wizzair. ( 2004-2014). Gezondheid & Veiligheid. Opgeroepen op maart 23, 2014, van Wizzair: Wearing, S. (2001). Volunteer Tourism: Experiences that make a difference. University of Technology Sydney. CABI

http://wizzair.com/nl-NL/useful_information/health_and_safety

Publishing. Retrieved on 16th June 2013. Retrieved from http://books.google.de/books?hl=de&lr=&id=6VRrdFoCCDwC&oi=fnd&pg=PR8&dq=volunteer+tourism&ots=gw0vMHfJ

Wolsko, C. (2007). Conceptions of Wellness among the Yup’ik of the Yukon–Kuskokwim Delta: The Vitality of Social and

l_&sig=6tIpZU3dWQA8Jp-2259p7yYnypM#v=onepage&q=volunteer%20tourism&f=false

Natural Connection. Ethnicity & Health, 345- 363.

Weaver, J. B., Mays, D., Weaver, S. S., Hopkins, G. L., Lu, D. U., & Bernhardt, J. M. (2010). Health Information-

Work stress as a worldwide problem in present time. (2014). ScienceDirect, 313.

Seeking Behaviors, Health Indicators, and Health Risks. American Journal of Public Health, 8 (100), 1520-1525. World Health Organization. (2013, December). Mental health: a state of well-being. Retrieved March 6, 2014 from Weed, M. (2012). Understanding the demand for sport and tourism. Journal of sport en tourism .

World Health Organization: http://www.who.int/features/factfiles/mental_health/en/

Weidenfeld, A. (2013, July). Tourism and Cross Border REgional Innovation Systems. 42, 191-213. Elsevier.

Wormer, P. (2009). Vitaal werken vitaal leven. Antwerpen: Unieboek.

Weilin Lu, Svetlana Stepchenkova. (2011). Ecotourism experiences reported online: Classification of satisfaction attributes.

WTO. (sd). Tourisme 2020 vision. Opgehaald van WTO facts and figures: www.unwto.org

Tourism management, 702. WWF International. 2001. Guidelines for community-based ecotourism development. WWF International. wetenschap.infonu. (2009). Neurotransmitters. Opgeroepen op maart 26, 2014, van Wetenschap.infonu: http://wetenschap.infonu.nl/anatomie/42033-neurotransmitters.html

Xu, Y. G. (2005). Employee satisfaction and customer satisfaction: testing the service- profit chain in a Chinese securities firm. Innovative Marketing, Volume 1, Issue 2 .

White, C. A. (2000). Body image dimensions and cancer: a heuristic cognitive behavioural model. Psycho-Oncology 9.3, 183-192.

Y. Kashima, A. Paladino, E.A. Margetts. (2014). Environmntalists identity and environemnetal striving. Environmental Psichology, 64.

WHO. (1948, July 22). Preamble to the Constitution of the World Health Organization as adopted by the International Health Conference, New York, 19-22 June, 1946; signed on 22 July 1946 by the representatives of 61 States (Official

Y. Reisinger, C. S. (2008). Reconceptualising Interpretation: The Role of Tour Guides in Authentic Tourism. London:

Records of the World Health Organization, no. Opgehaald van http://www.who.int/about/definition/en/print.html

Routledge.

Wikipedia. (2013). Opgehaald van Expatriate: http://nl.wikipedia.org/wiki/Expatriate

Yeh, C. M. (2013). TOURISM INVOLVEMENT, WORK ENGAGEMENT AND JOB SATISFACTION AMONG FRONTLINE HOTEL EMPLOYEES. Elsevier, 26.

Wikipedia. (sd). Wikipedia. Opgeroepen op 04 2014, van http://nl.wikipedia.org/wiki/Renesse Yogi, M. (n.d.). From Transcendental Meditation: http://wwv.tm.org/ Willemsen, R. V. (2002). Hypnose bij patiënten met alopecia areata, areata totalis en alopecia universalis – gedeeltelijke of totale kaalhoofdigheid. DTH volume 22, 1-2.

208


Young, K. S. (1999). Internet Addiction: Symptoms, Evaluation, And Treatement. Sarasote: Professional Resource Exchange. Youplus. (n.d.). Voordelen voor werknemer en werkgever. Retrieved April 2, 2014 from Youplus: http://www.youplus.nl/voordelen-youplus Zeeben, D. v. (2009). Verpleegkundig Vademecum. Hypo-/hyperthyreoïdie, 2. Zeithaml, B. &. (2003). Services marketing - Integrating customer focus across the firm. New York. zieke-werknemer. (2014, 1 1). Opgeroepen op 2 23, 2014, van Nationale-Nederlanden: https://www.nn.nl/Zakelijk/Voor-uw-werknemers/Zieke-werknemer.htm ZorgSaam. (2014, januari 27). Herstellen aan de Schelde. Opgeroepen op februari 26, 2014, van ZorgSaam: http://www.zorgsaam.org/orthopedie/herstellen-aan-de-schelde


209

210


Vitality & Tourism Management Journal Nr

Recommend Documents