Met dank aan:
Aquarius Binnenvaart
Keijsers Scheepvaart BV
Keukens & Sanitair
Eig: B.Boom Wal adres: Kerkweg 142 2935 AL Ouderkerk a/d IJssel Tel.: 0180 - 68 15 17
Maaskade 107b 3071 NH Rotterdam Tel.: 06 - 537 198 34
Bodegraven Tel.: 0172 - 65 19 48 Mobiel: 06 - 23 68 06 50
Vertraco
Shipping BV Veldkersweg 35 3053 JR Rotterdam Tel.: 010 285 87 00 Met dank aan:
verhuizingen, transport, opslag en expositievervoer Amstelstraat 11 3044 CA Rotterdam Tel: +31 10-4621730 Fax: +31 10-4621860 www.deudekom.nl
Met dank aan:
Adriatic
VUYK ENGINEERING ROTTERDAM B.V. Postbus 1 2900 AA Capelle aan den IJssel Tel.: 010 4502500 Fax: 010 4587245
[email protected] www.vuykrotterdam.com
Agenturen B.V Strickledeweg 100 3044 EL Rotterdam Tel.: 010 - 4623055 www.adriatic.nl
Van Utrechtweg 100 2921 LN Krimpen a/d IJssel Tel.: 0180 - 55 11 60 Fax: 0180 - 513 721 Mob.: 06 - 546 88 257
Mede mogelijk gemaakt door:
Met dank aan:
BMI Trading BV
Viking
Dienstenstraat 12 Poortugaal 010-5061420 email:
[email protected] www.classbv.com
Life Saving Equipment BV
Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart Vasteland 12e 3011 BL Rotterdam Tel: +31 10 798 98 00 Fax: +31 10 412 90 91
[email protected] www.cbrb.nl
www.rodibo.nl
Mandemakerstraat 86 3194 DG Hoogvliet Tel.: 010 - 472 33 88
COLOFON De MEGAFOON is een Nieuwsbrief van de Vereniging Tegen Milieubederf en de Stichting Milieu Dichterbij Statutaire naam VTM: Vereniging Tegen Milieubederf In en Om het Nieuwe- Waterweggebied K.v.K. nr.: 40385009, opgericht 14-11-63 Stichting Milieu Dichterbij, opgericht 28-06-05 K.v.K. nr.: 24379846 Bezoek adres: Coolsingel 57 3012 AB Rotterdam Postadres: Postbus 21690 3001 AR Rotterdam Telefoon: 010- 4771874 E-mail:
[email protected] [email protected] Website: www.vtm-milieu.nl www.milieudichterbij.nl Bestuur VTM: Lilian van der Horst, voorzitter / secretaris 010 415 11 88 Fred van der Drift, penningmeester 010 473 74 93 Karin Zimmerman-Duvaloois, alg. bestuurslid 010 429 36 21 Ton Kurvers, alg. bestuurslid 010 415 23 24 Bestuur SMD: Lilian van der Horst voorzitter / secretaris Fred van der Drift, penningmeester Teksten: Lilian van der Horst, Fred van der Drift, Lily Venema, Joanna van Eersel, Suzanne Stolk, Ton Kurvers. Eindredactie:
Suzanne Stolk Lilian van der Horst
Verschijnt 4 keer per jaar in een oplage van 500 stuks en wordt verspreid onder leden, relaties en overheden. Rotterdam, Nr.1 –maart/april 2007 De VTM is in 1963 opgericht bij Koninklijk Besluit als Vereniging Tegen Luchtverontreiniging. Een uit de leden gekozen bestuur van deskundige vrijwilligers stuurt de organisatie aan. De Stichting Milieu Dichterbij voert milieucommunicatie en -educatie activiteiten uit met behulp van subsidies.
MEGAFOON
INHOUD Vereniging Tegen Milieubederf Van de voorzitter Bericht van de “Groene kant” van de Coolsingel 2 Verenigingsactiviteiten Even rust in de polders Schieveen en Zestienhoven 3 Bochtafsnijding Delftse Schie 7 De VTM ter plaatse Deltaplan mobiliteit 8 Stadsbomen voor een goede luchtkwaliteit 9 Inspraken en Rechtszaken Lopende procedures 11 Recht en onrecht bij inspraak en rechtspraak 14 Nieuwe leden, oude leden Nieuwe leden! 14 Stichting Milieu Dichterbij Milieucommunicatie en -educatie Stagiaire Afscheid Niet helemaal uit het oog en helemaal niet uit het hart Raad voor het Klimaat Voortgezet onderwijs projecten Veiling van schilderstukken Afvaltentoonstelling op herhaling Activiteiten op VPR Wetenswaardig Voedselbank: de verdeling van overschotten Folders op internet Elektrische scooter Hommeles, voor elke natuurklus Groene Passage viert feest Informeel Milieu Overleg Antwoord-bon
15 16 17 18 19 19 19 20 21 22 22 23 23 24 24
Foto’s op de kaft van de Megafoon: Bochtafsnijding Delftse Schie Warme truiendag Project Reine Lucht in Maassluis Het mobiele NME centrum Doelstelling De Vereniging Tegen Milieubederf behartigt statutair de belangen van de bewoners van Rijnmond en omgeving ten behoeve van een gezond leefmilieu. Zij zet zich in voor het behoud van natuur en het landschap en tegen lucht-, water- en bodemverontreiniging en geluidshinder. Verder bevordert de VTM milieueducatie en werkt samen met verwante organisaties en instellingen. Ze draagt bij aan een doeltreffende wetgeving met alle wettige middelen die beschikbaar zijn. De Stichting Milieu Dichterbij onderschrijft de doelstellingen van de VTM en tracht haar doel in het bijzonder te bereiken door als werkorganisatie het milieu dichter bij de bevolking te brengen door middel van educatie en voorlichting. Ook overleg met overheidsorganen en bedrijfsleven draagt bij aan het bereiken van dit doel.
1
VERENIGING TEGEN MILIEUBEDERF
VAN DE VOORZITTER BERICHT VAN DE “GROENE KANT” VAN DE COOLSINGEL MET HET TIJ MEE. In het kantoorraam spiegelt het Rotterdamse stadhuis zich in de warme voorjaarszon. De kalender wijst 10 maart. Gevestigd zo dichtbij het zenuwcentrum van stad en regio ontgaat geen nieuwe trend of tendens aan Milieu Dichterbij en VTM. Het stadhuis oogt toegankelijk, minder het
Bericht van de Coolsingel grijze bastion van voorheen. Is het vroege voorjaar, voorbode van een doorzettende temperatuurstijging, de reden van die vriendelijke uitstraling? Of ligt het aan de milieu-vriendelijkheid van de huidige raad, aan de bestuurlijke klimaatsverandering binnen de monumentale muren? Wat de oorzaak
2
ook moge zijn, we constateren met vreugde dat de politiek aanspreekbaar is en het milieu bespreekbaar. “Jaren hebben we gezwoegd en geploegd in milieuland. Gezaaid en gewied. Nu is het tijd om te oogsten en de vruchten te plukken van onze inspanningen om milieu communicatie, educatie en bewonersinspraak onder de politieke aandacht te brengen. We hebben nu het tij mee”. Tot deze hoopvolle slotsom kwam een collega, een voorvechter van milieucommunicatie. Niets ten nadele van het feit dat die kering van het tij in het rotterdamse in beweging is gezet door Burgemeester Opstelten en oud premier Lubbers, op sleeptouw genomen door Al Gore en Clinton. Zolang het effect van bekende namen een vloedgolf van goede gedragsvoornemens en vooral milieumaatregelen teweeg brengt, vaart de milieubeweging wel in hun kielzog. De kunst is de hype van het klimaatalarm niet te laten wegebben. Nu is het tij gunstig medestanders te werven voor een structurele regionale milieu organisatie. Met de economische wind in de rug nu de bedrijven enthousiast maken om hun aandeel te leveren het tij te keren. Het tij in letterlijke zin. Want is niet juist de regio rond de Nieuwe Waterweg in de doemscenario’s onder het zeewater verdwenen? Nu ook is het tij gunstig om niet alleen de gevestigde orde, maar juist de nieuwere Nederlanders in deze golfbeweging mee te trekken. Met een aandeel van meer dan vijftig procent in de Rotterdamse bevolking is hun aandeel in het toekomstperspectief van doorslaggevend belang. Specifiek op hen gerichte gedragsmaatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit leveren grote milieuwinst op. Wat op korte termijn goed is voor de luchtkwaliteit, bepaalt op langere termijn het tempo van de klimaatverandering. De discussie of daarbij de kennis van de natuur in het thuisland voorwaarde van gedragsverandering is of juist de kennis van de Hollandse poldernatuur laten we voor wat hij is. Bepalend voor het slagen van elke vorm van communicatie die leidt tot gedragsverandering is dat die vorm aansluit bij de mentaliteit en de leefwereld
MEGAFOON
van de doelgroep. ‘Het milieu komt naar u toe’ is effectiever dan ‘wij nodigen u uit een informatie avond bij te wonen’. SMD zoekt leerlingen op in scholen, bestuurders en raadsleden in het gemeentehuis. Om meer milieuwinst te boeken is het noodzakelijk milieu voorlichting te koppelen aan de Brede School en aan allochtone zelf-organisaties. Desnoods via opname in het -verplichte- inburgeringdtraject. Diezelfde morele verplichting geldt voor het bedrijfsleven. Teambuilding via een survivaltocht is boeiend. Een krachtmeting om gedragsverandering daadwerkelijk door te voeren vereist dezelfde teamgeest.”Moeite met energiebesparing? Dat lossen we samen op!”. Die knop mòet om. SMD heeft daarbij niet alleen de beschikking over haar eigen projecten, als milieu makelaar wil de Stichting geschikte projecten van andere instellingen, zoals van het IVN, voor derden toegankelijk maken. Het Clinton Climate Initiatief mikt op een mondiale aanpak. Rotterdam haakt op lokaal niveau aan. Op regionaal niveau is geen beweging merkbaar. Pogingen de Stadsregio mee te krijgen in de stroom
van het milieu-tij stranden vooralsnog op de barrieres van ‘eigen gemeentelijke beleidsbevoegdheden’. Elke gemeente haar eigen milieubeleidsplan en geen paragraaf over luchtkwaliteit als er geen lokale knelpunten zijn. De onrustbarende gegevens over temperatuur- en zeespiegelstijging nopen tot een grens overstijgende aanpak om tot collectieve (gedrags)maatregelen te komen. Tijd voor alle hens aan dek, inclusief bedrijfsleven en geïntegreerden. Ing. L. van der Horst bestuursvoorzitter VTM/SMD
VERENIGINGSACTIVITEITEN Even rust in de polders Schieveen en Zestienhoven De Raad van State neemt ruim de tijd voor een uitspraak over de bouwplannen in de Overschiese polders Schieveen en Zestienhoven nabij Rotterdam Airport. Uitspraak over zes weken met een mogelijke verlenging van nog eens zes weken, besloot de rechter aan het slot van de dag- lange zitting op 16 februari. Het gras op de zandstort mag voorlopig doorgroeien en de weidevogels nestelen. procedure Bij de procedure van Schieveen werkt de VTM samen met de agrariers, lokale natuuren milieuorganisaties en particulieren en is vertegenwoordigd door een milieujuriste. Voor Zestienhoven komen een particulier en twee natuurorganisaties op. Een hele prestatie gezien het meterdikke dossier. Menigeen zal zich afvragen hoe het mogelijk is dat bewoners in bestemmingsplannen zoveel
MEGAFOON
tekortkomingen ontdekken dat de Raad van State drie maanden denkt nodig te hebben om te besluiten de plannen al dan niet te vernietigen. In de afgelopen maanden zijn door de Stichting Advisering Bestuursdienst, de StAB, rapportages opgesteld. Daar hebben gemeente en appellanten op gereageerd. Het volstaat voor de bewoners vaak twijfel te zaaien over de haalbaarheid van het doel van het bestemmingsplan. Daar verweert de gemeente zich tegen met uitgebreide onderzoeken. Voor de mensen is het haast ondoenlijk om tegenover de aannames en onjuistheden in die technische berekeningen een eigen gelijkwaardig onderzoek te stellen. Te meer daar de gemeente ruime middelen heeft om externe expertise in te huren. Op dit verschil in rechtsgelijkheid bij procedures komen wij elders in dit nummer terug. Ook op de juiste procedures wordt gelet: zijn alle belanghebbenden goed geìnformeerd, zijn alle belangen goed afgewogen en geen wetgeving omzeild? Als het plannen zijn van een
3
Mede mogelijk gemaakt door:
Scheepvaartbedrijf
Rona Postbus 5683 3008 AR Rotterdam Mob.:06 - 514 39 722 Tel.: 0049 - 1725992752
Scheepvaart Agentschap
Montage Partner
Cross Ocean bv
G.J. Kubbinga
Conradstraat 38 3013 AP Rotterdam Tel.: 010 - 224 83 00
Schoonderloostraat 203 3024 TT Roterdam Tel.: 010 - 433 30 69
MME Johnston & Co Group bv Holland B.V. Mede mogelijk gemaakt door:
(materiaal metingen Europe)
Vrijenburglaan 59 2994 CD Barendrecht Tel.: 0180 - 649450
Rietdekkersstraat 16 2984 BM Ridderkerk 0180 - 482 828 0180 - 462 240 www.mme-group.com
Smits Machinefabriek en Scheepsreparatie • Alle reparaties boven de waterlijn. • Reparaties, revisie, aan- en inbouw van alle merken dieselmotoren. • Afbouw van nieuwe schepen. • Scheepsverbouwingen.
Euro ScrapAlliance BV www.molpower.com
Havenweg 1 3295 XZ ‘s-Gravendeel Tel.: 078 - 632 36 10
La Grand E.V.O Dura Vermeer Fabrikant van elektrische verwarmingselementen en apparaten voor scheepvaart en industrieel gebruik. Opzoomerstraat 21 b 3023 SE Rotterdam tel. 010-2449966
www.lagrand-evo.nl
Milieu BV
3ERROMAH 3HIPPING "6
Bezoekadres: Kruisweg 835 - Hoofddorp
3CHEEPSBEVRACHTING
T +31 (0)23 - 569 25 00 F +31 (0)23 - 569 25 01
0RINSENLAAN 4: 2OTTERDAM TEL
Mede mogelijk gemaakt door:
Mede mogelijk gemaakt door:
Vertom
Scheepsclasseringsbedrijf
Scheepvaart- en Handelmaatschappij B.V.
Oever 7 3161 GR Rhoon Tel.: 010 285 85 85
-EDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR
ABS Europe Ltd Boompjes 55 3011 XB Rotterdam Tel.: 010 - 206 07 77
de Jong - Grauss Transport B.V. container + ferry trucking binnen- en buitenland
hoog ´imago´ gehalte onder tijdsdruk vanwege verkiezingen, zoals in het onderhavige geval, is de kans op slordigheden en fouten van de zijde van de gemeenten groot. Park Zo wilde de rechter weten of er geen voetje gelicht is met de natuurwetgeving in Polder Zestienhoven. wat betreft de Groene Specht, een rode lijst soort.
eerste huizen in Polder Zestienhoven staan er al, maar een peilbesluit is nog niet genomen. Een bestuurlijke misser, waar de Raad van State streng naar kijkt. Dan is er de kwestie van het geluid. De wetgeving bepaalt van ieder afzonderlijk soort geluid hoeven decibel dat mag zijn. Als mens ervaart men al die geluiden als een optelsom, een cumulatie van herrie. Nu staat er in het bestemmingsplan dat meer geluid, buiten aan
Nieuw leven in de polder Zeker twee paren broeden in holtes van de hoge bomen in Zestienhoven. De ontheffing (vergunning om te verjagen/verstoren als er sprake is van compensatie) had de gemeente niet aangevraagd ten tijde van de kap van honderden bomen en het opspuiten van de sportvelden, waar de spechten fouragren. Die ontheffing is pas aangevraagd eind 2006, nàdat de StAB daarover rapporteerde aan de Raad van State. Die ontheffing is er nog steeds niet, de bouwwerkzaamheden zijn in feite illegaal. Voor de hoge grondwaterstand in beide polders is al van het begin af aan gewaarschuwd. De
MEGAFOON
de gevel, is toegestaan. De vraag is of de huizen dan nog wel ´hoogwaardig´ en ´voor de hogere inkomens´ aantrekkelijk zijn als men in de zomer niet eens ongestoord buiten kan zitten. Voor de realisatie van de woonwijk moeten nog veel bomen om, ook het bestaande park. De gemeente heeft de herplantplicht doorgeschoven naar de bewoners, aangenomen dat zij die compensatie bomen op eigen kosten in hun eigen tuin ook daadwerkelijk planten. De rechter zal ongetwijfeld toetsen of dit geen al te ruime interpretatie van de gemeentelijke herplantplicht is.
5
Luchtkwaliteit Twijfels over de luchtkwaliteit was voor de Raad van State in mei vorig jaar aanleiding beide plannen te schorsen. De werkzaamheden zijn uiteindelijk stilgelegd. Rotterdam heeft met nieuwe berekeningen aangetoond dat er in de nabije toekomst helemaal geen probleem meer
is met fijn stof en stikstofoxiden. Voornamelijk omdat het vrachtverkeer afneemt, de auto’s schoner worden en de burgers in de toekomst zelf minder energie verbruiken. Zelfs met het extra verkeer vanuit Schieveen en Zestienhoven erbij, blijft de luchtkwaliteit ver onder de normen van het Besluit Luchtkwaliteit 2005. Dat beweert althans de gemeente op basis van uitgebreid onderzoek, gebaseerd op het door de statenraden geaccepteerde CAR II rekenmodel. Er is zelfs rekening gehouden met de aanleg van de A4 noord en de 16/13 verbinding. De verwachte verkeersprognoses zijn echter “een resultaatgerichte gok” zoals de milieujuriste het formuleerde. Want zelfs het rijk en de provincie rekenen nog aan de prognoses voor de 16/13 en de verbreding van de Doenkade (N209), de toegangsweg van het geplande bedrijfsterrein. Dat ligt bovendien zo dicht op de 16/13 getekend dat de boog naar de A13 een bocht wordt en zal leiden tot files. Juist die geberekkige ontsluiting was mede reden het nieuwe bestemmingsplan vorig jaar te schorsen. Poldernatuur De bewoners en hun organisaties leven tussen zitting en uitspraak tussen hoop en vrees. Ook de gemeente blijkt niet meer zo zeker
6
van de zaak. In de Stadsvisie 2030 van B&W Rotterdam is het bestemmingsplan ´Natuur- en Businesspark Schieveen´ losgelaten. Het heet daar ´ Science en Businesspark Schieveen´, zonder ´natuur´. De bewoners treuren zeker niet dat het recreatieve moeraspak, het ´cadeautje´ voor Natuurmonumenten, aanlegkosten 25 miljoen euro, uit de toekomstvisie geschrapt is. Daarnaast staan nut en noodzaak van nieuwe bedrijfsterreinen de laatste tijd ter discussie. “Eerst de oude opknappen”, luidt de conclusie van ondermeer het STOGOrapport, in februari uitgebracht door Milieu Defensie. Toch houdt Rotterdam vast aan het imago en zegt nu 75 ha nieuw terrein aan te leggen om jonge medische en biotechnische ondernemingen te accomoderen. Zij komen uit de ´incubator´ bij het Erasmus MC waar jonge onderzoekers innovatieve ontwikkelingen commercieel uitproberen. Niet bepaald overtuigend als de gemeente haar plannen voor ‘business en luchthaven gerelateerde bedrijvigheid’ nu al omzet in die voor ‘science incubator’. Met het belang van de agrarische sector wordt totaal geen rekening gehouden.De boeren zijn als direct belanghebbenden, lees: gedupeerden, nooit direct benaderd over de plannen. Dit is bestuurlijk gezien een doodzonde. De rechter overwoog zelfs een ogenblik de zaak te schorsen en Rotterdam de hele procedure over te laten doen. Het protest tegen de rol van Natuurmonumenten in de planvorming wordt gevoed door de landschappelijke waarde van de gave polder en het belang ervan voor de instandhouding van de Europese weidevogelsoorten. Is die 25 miljoen voor het uitkopen van de boeren en het vergraven van de weilanden geen staatssteun, vragen de bewoners zich af. Met dat bedrag kunnen de agrariers ‘bloemrijke graslanden’ en ‘weidevolgelreserervaat’ in agrarisch natuurbeheer ruimschoots realiseren, is het standpunt van de VTM. Want wie is, na het zien van Abtswoude en de reconstructie in Midden Delfland, blij met nog meer verwildering van het Hollandse landschap? LH
MEGAFOON
Bochtafsnijding Delftse Schie Rond de problematiek van de bochtafsnijding van de Delftse Schie zijn de afgelopen tijd verschillende geluiden waar te nemen geweest: vanuit de politiek, vanuit de Provincie en ……. nee, niet vanuit de Deelgemeente Overschie.
Delftse Schie
Op 13 februari j.l. kwam een afvaardiging van het Provinciaalse CDA , onder aanvoering van lijsttrekker Asje van Dijk, Overschie “aandoen”. Om het geheel wat gewicht te geven waren ook het Tweede kamerlid Jan de Vries en twee kandidaatStatenleden van het CDA erbij. Daar waar het in het geheel niet de bedoeling was bij de bochtafsnijding stil te staan, het werd terloops genoemd tussen de problematiek van de A4-Noord en de A13-A16, ontspon zich toch een interessante discussie. Al snel werd duidelijk dat Asje van Dijk onvoldoende kennis van zaken had over de lokale situatie en zich alleen, op Provinciaal niveau, bezig hield met de toch wel te behalen voordelen voor de binnenvaart. Hem op de positie van de Hoge Brug en de cultuurhistorische waarde van de Polder voor Overschie wijzend, deed de welbespraakte even stil vallen. Uiteindelijk werden uitspraken gedaan als “ het karakter van de Hoge Brug over de Schie niet wezenlijk aangetast zou worden” en “ er voor dit ingrijpende plan draagvlak moet zijn. Alle betrokken partijen moeten vóór besluitvorming aan tafel “. Ook beloofde hij hiervoor de regierol op zich te nemen en vóór de besluitvorming over de afsnijding de uitkomsten van de provinciale studie in Overschie te komen bespreken. Al met al politieke uitspraken, die in het vuur van de discussie gedaan zijn, tijdens een bijeenkomst in
MEGAFOON
het kader van verkiezingspropaganda: boterzacht dus. Typerend was wel dat, met een luisterend oor van de Rotterdamse wethouder Leonard Geluk aan de zijlijn, mensen zoals wij, die voor natuur- en milieubehoud opkomen, als notoire dwarsliggers afgedaan werden. Vanuit de Provincie kwam het geluid dat een eerder afgegeven voorlopige planning voor de bochtafsnijding in deze fase minimaal een half jaar vertraging heeft opgelopen. Deze voorlopige planning was door de projectleider, de heer Ammo van Bennekom, op 7 juni vorig jaar afgegeven op een informatieavond voor de bewoners van woonboten in de Spaanse Polder. Redenen voor de vertraging zijn de over het hoofd geziene Provinciale verkiezingen en een wat meer tijd vergend bodemonderzoek door een archeologisch bureau. Uitkomsten van dit onderzoek zouden wel eens kunnen resulteren in een nader onderzoek, hetgeen weer meer tijd gaat vergen. Al met al, het voor het in het eerste halfjaar geplande planstudiebesluit, zal waarschijnlijk pas eind 2007 plaatsvinden. Indien de nog op te richten commissie MKE (Mobiliteit, Kennis en Economie) zich hierover buigt en nog nadere vragen heeft, zal de beslissing “go/no go” pas in 2008 vallen. Pas dan gaan de uitvoerende molens draaien en komt op een gegeven moment de inspraak voor belanghebbenden om de hoek kijken. Wie bij dit alles het stilzwijgen bewaart is de Deelgemeente. Van portefeuillehouder van Dongen kreeg ik te horen dat dit een welbewuste keuze is. Men is bang tussentijds een standpunt te moeten innemen, zodat men daar later verantwoording voor moet afleggen. Als dit de interpretatie van het “Bestuursprogramma 2006-2010: Overschie in beweging” is, dan is van dit College de komende jaren weinig te verwachten. Iedereen die economisch belanghebbende is dweept met de slogan dat er in de door hen beoogde gebieden met groen gecompenseerd wordt: men vergeet dat men eerst voor 100% natuur de nek omdraait om het vervolgens met een fractie groen te compenseren. En de Deelgemeente zwijgt maar: als instituut al discutabel. Is dat verwonderlijk op deze manier? In ieder geval zullen wij niet zitten te slapen. Waar de Deelgemeente verzaakt zullen wij onze stem laten horen. Ton Kurvers
7
DE VTM TER PLAATSE Deltaplan Mobiliteit Gemeente Schiedam timmert nu druk aan de weg met het plan “Deltaplan Mobiliteit. Gemeente Schiedam ziet grote problemen van economische schade, door de file problematiek en die voor het leefmilieu, fijn stof en broeikasgassen veroorzaakt door het autoverkeer. Nieuwbouwprojecten zoals Parkweg Noord en in mindere mate Schieveste hebben last van de Europese wetgeving en hebben hierdoor vertraging opgelopen. Voor het Kethelplein is er ook nog geen oplossing als de A4 zou worden aangelegd. Uit de TNO studie van 2003 blijkt dat z’n 1200 huizen gesaneerd zou moeten worden, iets waar Schiedam niet op zit te wachten.
Openbaar vervoer Er is een grote toename van het gebruik van het openbaar vervoer. Dit wordt 2,5 à 3 maal zo veel als nu. Het aandeel van het openbaar vervoer in het totaal van de verplaatsingen neemt toe van 20 % naar bijna 50 % Het nieuwe snelbussysteem neemt in de Randstad bijna 1/3 van het totale openbaar vervoer voor zijn rekening, vergelijkbaar met de huidige omvang van het totale openbaar vervoer.
Yorik Haan, wethouder Milieu en van Verkeer en Vervoer van Schiedam, heeft voor het offensief gekozen en het deltaplan mobiliteit ontwikkeld dit om de bereikbaarheid te bevorderen en voor een beter leefklimaat. Een tweetal belangrijke punten -rekening rijden versneld invoeren -versterking van het openbaar vervoer, door meer rail infrastructuur, de OV tarieven met 50 % te verlagen en een snelbussysteem aan te leggen tussen de knooppunten van het openbaar vervoer en de diverse bedrijfsterreinen. De bussen moeten om de 3 minuten gaan rijden. De gemeente Schiedam heeft 50.000 euro uitgetrokken om het plan uit te werken. Het gerenommeerde bureau Goudappel-Coffeng heeft onderzoek gedaan. De conclusies zijn:
A4 tracé
8
MEGAFOON
Autoverkeer Uit de studie blijkt bij inzet van de voorgestelde maatregelen voor 2020 een absolute afname van het autogebruik ten opzichte van 2004 en nog sterkere afname ten opzichte van ongewijzigd beleid in 2020. De uitstoot van CO2 en andere milieubelastende stoffen is hierdoor veel lager. De verkeersintensiteiten op autosnelwegen liggen in 2020 tijdens de spits ca. 30% lagen dan in 2004. Hierdoor wordt een filevrije verkeersafwikkeling bereikt. Bij het CDA en VVD in Schiedam is er veel scepsis over de haalbaarheid van het plan en over de financiële onderbouwing. Andere partijen vinden het goed dat de gemeente de boer is op gegaan, ook al overstijgt het de grenzen van Schiedam. Andere partijen vinden het wel van belang dat er naar partners/gelijkgestemden gezocht moet worden om gezamenlijk de kar te trekken. Wethouder Haan heeft het plan voorgelegd aan
de verschillende Tweede Kamerfracties en aan de Stadsregio. De meesten vinden dit een sympathiek plan. Yorik Haan zei in de laatste ROV vergadering van Schiedam de stekker uit het plan te zullen trekken wanneer hij geen steun krijgt. De VTM is blij dat Schiedam een ander geluid laat horen dan alleen maar: wij willen meer asfalt. De gemeente heeft het tij mee. Er is veel bezorgdheid over het broeikaseffect en er zijn in Europa nu belangrijke afspraken gemaakt over de reductie van CO2. Het aanleggen van meer asfalt lijkt in dit verband dan ook niet meer voor de handliggend. De roep om invoering van rekeningrijden wordt steeds luider. Zo heeft ook Amsterdam onlangs voor het versneld invoeren van rekeningrijden gepleit. Nu afwachten of het nieuwe kabinet zijn beloften waarmaakt en of het daadkracht heeft. Fred van der Drift, bestuurslid VTM/SMD
STADSBOMEN VOOR EEN GOEDE LUCHTKWALITEIT Stadslucht is één grote cocktail van verontreiniging. Bomen nemen aantoonbaar vuile stoffen en deeltjes uit de lucht op. Aanplant van bomen zou een maatregel moeten zijn om de luchtkwaliteit te verbeteren. Zeker voor gemeenten die verplicht zijn is luchtkwaliteitsplannen op te stellen omdat de (gezondheids)normen in de wijk worden overschreden. Loofbomen, vooral met brede, gladde en platte bladeren, nemen het meest efficiënt gassen zoals stikstofdioxiden (NOx) en ozon op. Naaldbomen met hun ruwe, behaarde en spitse naalden zijn geschikter om fijn stof weg te vangen. Dit fijnstof wordt uitgedrukt in de doorsnee minder dan 0,01 mm van de deeltjes: PM (particulate matter)10. Juist dit fijnstof, dus niet het roet op de raamkozijnen, is schadelijk voor de volksgezondheid, omdat aan die deeltjes giftige verbindingen zoals zware metalen en stoffen uit de uitlaatgassen kleven. Omdat de deeltjes zo klein zijn, dringen ze diep tot in de longen door. Zoutaftrek, de rekenmethode die het vorige
MEGAFOON
kabinet invoerde zodat de normenoverschrijding op papier minder erg lijkt, is feitelijk onterecht en aanvechtbaar. Zout inademen op zich is niet schadelijk, maar wel de giftige stoffen inademen die eraan kleven. Deze ongemakkelijke waarheid is geen gezellig verhaal, niet voor de overheden die zich rijk rekenden en niet voor de burgers die dachten dat het allemaal wel meeviel. Nu kun je op drie manieren met problemen om gaan: verzwijgen, in stand houden of oplossen. De VTM kiest voor de positieve insteek: ‘doe er wat aan’. In het artikel ‘Stadsbomen voor een goede luchtkwaliteit’, in Bomennieuws lente 2006, schetst prof.m. Fred Tonneijck een aanpak die zowel bij burger als beleidsmakers in goede aarde zou moeten vallen. De professor pleit namelijk voor aanplant van meer en meer specifieke bomen. Zijn pleidooi betekent een extra wapen in de hand van bomenridders en groenminnende burgers. Maar al te vaak immers
9
Stadsboom leggen bomen het loodje vanwege gevaarzetting van vallende takken, straatophoging met ziltig zeezand of onderhoud aan watergangen. In woonwijken langs de snelwegen vragen kritische burgers zich af wat belangrijker is: bomen kappen vanwege het gevaar voor vallende takken of bomen sparen vanwege het verminderen van het gevaar voor de volksgezondheid? Voor mogelijke schade door die vallende takken is de gemeente verantwoordelijk. Maar zijn zij ook verantwoordelijk voor de bewezen schade aan onze gezondheid? Belgie schrijft geschiedenis door het verkeer langzamer èn in het duister te laten rijden. Antwerpen plant extra bomen en meet als gevolg daarvan minder ozon en minder zomersmog. De vraag welke bomen het meest geschikt zijn om de lucht te reinigen, is inmiddels wetenschappelijk beantwoord. Professor Tonneijck en Vincent Kuypers van de Universiteit Wageningen maken onderscheid tussen bomen die het meeste stof afvangen en bomen die de meeste stikstofdioxide opnemen. Zo zijn platanen goed tegen de stikstofoxiden, maar helpen niet tegen de ozon. Bovendien geven de geur en de haartjes op de
10
loslatende bastschubben in de zomer allergische reacties. Zelfs vogels mijden deze bomen, weten de vogelaars. Recent onderzoek in Engeland (Donovan et al., 2005) heeft aangetoond dat 23 soorten van de 30 veel voorkomende stadsbomen min of meer gunstig zijn voor het verminderen van zomersmog in stedelijk gebied. Bij aanplant bij voorkeur kiezen voor cypressen en zwarte dennen met berken, iepen, essen en lindes, luidt het advies vanuit de WUR. Met veel struiken en kruidenvegetaties eronder zodat blad aanwezig is van de bodem tot de kroon van de bomen voor een optimale luchtfilterwerking. Voorts pleit hij voor de aanleg van klimopschermen op plaatsen waar bomen langs de snelweg de windsnelheid tempert waardoor de filterende werking van de bladerkroon vermindert. “Klimop (hedera helix) kan wel drie tot acht meter blad bezitten en tot zes gram fijn stof bevatten per m2 muur. Daarnaast is deze plant ook nog eens groenblijvend. Ten opzichte van kale muren betekent klimop een geweldige vergroting van het filterende oppervlak. En niet onbelangrijk Het aanzien van de stad wordt erdoor verbeterd.”
MEGAFOON
Dit is voor ervaren groenbeschermers een oude wijsheid. Zij pleiten al jaren voor een pinetum (naaldbomencluster) en klimopschermen langs drukke wegen. In Europa wordt volop gediscussieerd of er scherpere luchtkwaliteitsnormen moeten komen en wel voor fijn fijn stof dat nog schadelijker is dan PM 10. Gezien deze discussie is het eigenlijk een schande dat bij kapvergunnningen de waarde van stadsbomen voor de luchtkwaliteit geen gewicht in de schaal van Vrouwe Justitia legt. Enkele meest gebruikte termen: - Luchtverontreiniging: concentraties in de atmosfeer van fijn stof, stikstofdioxide, vluchtige
-
organische verbindingen en ozon. Fijn stof: wordt uitgedrukt in PM 100 en bevat toxische verbindingen zoals zware metalen en organische verbindingen. Zomersmog: bestaat uit ozon en ondermeer stikstofdioxide, organsische stoffen en volgproducten daarvan. Ozon: ontstaat onder invloed van zonlicht uit stikstofdioxide en vluchtige organische stoffen. Bronnen van vluchtige organische stoffen: o.a. uitlaatgassen van auto’s maar ook bomen ( o.a. populieren, eiken, wilgen en platanen).
(Bron: Bomennieuws lente 2005, Fred Tonneijck en Vincent Kuypers)
INSPRAAK EN RECHTSPRAAK De VTM is statutair belanghebbende in Rijnmond en omgeving met als brede doelstelling behoud van het agrarische open weidelandschap en de daarbij behorende cultuurhistorische, landschaps- en natuurwaarden. Ruimtelijke en infrastructurele plannen worden getoetst aan de aspecten luchtkwaliteit, gezonde leefomgeving en een goede afweging van nut en noodzaak van extra bedrijfsterreinen en waterbergingsopgaven.
• • •
De VTM voert de volgende (inspraak) procedures: Landschap • Bestemmingsplanprocedure Noord Kethelpolder: ontwerp bestemmingsplan, behoud weidevogel polderlandschap • Inrichting Poldervaartgebied.Bewonersoverleg • Bestemmingsplan Groenzone Pijnacker-Berkel, aandachtsgebied Bergboezem Berkel. Pleidooi voor behoud van cultuurlandschap, agrarisch recreatief natuurbeheer in combinatie met waterbergingsopgaven. In samenwerking met de St. Natuur- en Milieuwacht Berkel en Rodenrijs. • Woudweg en omgeving. Beroepsprocedure. Contact met bewoners. • Bestemmingsplan Polder Schieveen: bodemprocedure, communicatie schorsing,
MEGAFOON
•
procedures voor handhaving flora- en fauna wetgeving, procedure Wet Oppervlaktewater Verontreiniging, keurvergunningen die het fourageergebied van de lepelaar aantasten, tegen de vrijstelling. Bestemmingsplan Polder Zestienhoven: communicatie schorsing en adviezen natuurbescherming. Aanwijzing Delfland als habitatgebied in het kader van Natura 2000. Principe procedure tegen het ontbreken van een Concrete Beleidsbeslissing in de PKB/ PMR. Tegen de aanleg van 750 ha natte natuur. I.s.m. diverse lokale groepen Bochtafsnijding van de Delftse Schie nabij Overschie, tegen Kethelmeer en woonboten.
Infrastructuur • A4 Midden Delfland: bij twijfels aan nut en noodzaak onderzoek naar juiste verkeersprognoses. Pleidooi voor een goede inpassing en behoud van het polderlandschap. • Verbreding Doenkade (N209). Reactie op Startnotitie MER: geen verslechtering luchtkwaliteit, slechts deeloplossing fileprobleem. Verbreding niet t..b.v. ontsluiting geplande bedrijfsterrein in Schieveen. Zo ja dan financiering ten laste van dat terrein. • Startnotitie MER A16/13. Inspraakreactie: geen lange termijn oplossing wegens
11
ik wacht op je telefoontje!
Nee, je hoeft chimpansee Patrick niet te bellen. Maar je kunt hem wel helpen! Hoe? Door je oude mobiele telefoontje in te leveren voor Stichting AAP.
meer weten? Kijk op www.aap.nl of bel gratis 0800-1118
E-Marine
Dr. A. Verwey B.V.
‘s - Gravendijkwal 66 3014 EG Rotterdam Tel.: 010 - 436 50 65
Coolhaven 32
Handelslaboratorium
3024 AC Rotterdam Tel.: 010 - 4761055
Fluvia is een jonge internationale logistieke onderneming die zich specialiseert in het ontwikkelen en aanbieden van transport over water, opslag van goederen in bulk en logistieke dienstverlening in havens. Het producten palet wat wij behandelen bestaat onder andere uit Minerale Oliën, Eetbare Oliën en Vetten, Oleo-chemicals, Biodiesel grondstoffen, Biodiesel methyl esters en Chemicaliën.
Brielselaan 85 - 3081 AB Rotterdam
Mede mogelijk gemaakt door:
Aannemingsbedrijf
Mede mogelijk gemaakt door:
Mediterranean Shipping Company Westblaak 216 - 218 3012 KP Rotterdam Tel.: 010 - 217 86 00 Fax: 010 - 433 46 31
Perez Kathalisator Industrie Duivenvoordestraat 73 3021 PE Rotterdam Tel.: 06 - 555 07 187
www.weteringrotterdam.com
[email protected]
Tel.: +31(0) 10 462 16 66 Fax: +31(0) 10 462 20 95 Mob: +31(0) 651355855 E-mail:
[email protected]
Mede mogelijk gemaakt door:
MCM Foods B.V.
ADCO
Shipping & Forwarding BV Albert Plesmanweg 121 - 141 3088 GC Rotterdam Tel.: 010 - 28 33 333 www.adco.nl
P.O. Box 23375 3001 KJ Rotterdam Phone: 00 31 (0)10 213 04 88 Fax: 00 31 (0)10 411 65 45
[email protected] www.mcmfoods.com
Interforest Terminal Fa. Rink en Zn Rotterdam bv • Scheepvaart •
D. v/d Wetering B.V.
Tel.: 010 - 4943940 06 - 51863073
Hollandsch Diep 61 2904 EP Capelle aan den IJssel Tel.: 010 - 451 22 00
Mede mogelijk gemaakt door:
Scheepsreparatie, Machinefabriek & Handelsonderneming
Bunschotenweg 134 3089 KC Rotterdam
Keenstraat 29 3044 CD Rotterdam
Rotterdam Yacht Centre Halfrond 89 3071 PP Rotterdam Tel.: 010 - 4231506 Fax: 010 - 4842480 Mobiel: 06 - 53434332 Website: www.ryc.nl
Streefwaalseweg 15 3195 KN Pernis (rt) Tel.: 010 - 295 49 00 Fax: 010 - 295 49 45
[email protected]
Tuinstraat 138 2921 XM Krimpen a/d IJssel Tel.: 0180 55 13 17 06 - 539 05 901
verkeer aantrekkende werking. Achtergrondconcentratie luchtvervuiling blijft te hoog. Barrièrewerking, aantasting leefomgeving en biedt geen oplossing voor knelpunten in Overschie en Prins Clausplein • A4 Zuid: indien noodzakelijk niet horen, zien of ruiken, geen aantasting leefomgevingskwaliteit. In samenwerking met de St. BHWP. Bedrijfsterreinen • Aanvechten nut en noodzaak bovenregionaal bedrijfsterrein in de Hoekse Waard, in samenwerking met de St. BHWP in de Streekplanherziening Zuid-Holland Zuid. • Aanvechten nut en noodzaak bedrijfsterrein in Polder Schieveen, i.s.m. Milieu Defensie (Weide)vogelbescherming • Weidevogelbescherming door behoud open polder landschap
•
Zienswijze Natura 2000: inbreng SOVON inventarisatie met gegevens over de vogelsoorten, waarvan 1% van de wereldpopulatie in Delfland voorkomt.
•
Klacht aan het Europese Hof tegen Nederland vanwege het niet-aanwijzen van Delfland als weide/watervogelhabitatgebied. Klacht wordt verder uitgewerkt in samenwerking met weidevogelgroepen. Vermelding Grutto op de Bijlage I Europese Vogelrichlijn. Contacten met Eur. Cie.
•
Gezondheid en Milieu. • Plantoetsing aan Besluit Luchtkwaliteit 2005 en het Verdrag van Arhus i.s.m. het Rotterdams Milieucentrum, Platform Gezondheid en Milieu, St. Gezond Overschie.
Vrouwe Justitia
MEGAFOON
13
RECHT EN ONRECHT BIJ INSPRAAK EN RECHTSPRAAK Althans zo ervaren veel burgers hun ervaring met de rechtbank inzake beroepen tegen milieuovertredingen. Bewoners verzetten zich vooral tegen kapvergunningen voor bomen in hun omgeving. Deze rechtsgang gaat gepaard met veel emotie, hoge griffiekosten en vaak nul tot geen resultaat. De ervaring leert dat rechtbanken, zeker bij natuurbeschermingswetten de plaatselijke belangen laat prevaleren boven die van de bewoners. Ter illustratie een recent praktijkvoorval. Bij het naderen van het broedseizoen herinneren gemeenten zich plotseling dat na maanden uitstel nog bezwaren gehoord moeten worden, dan wel dat er over het advies van de bezwarencommisie een besluit genomen moet worden. In het praktijkvoorbeeld wachtten bestuurders zo lang met het behandelen van het bezwaar tot...nà de aanvang van het broedseizoen, zelfs tot nà het kappen van de bomen! In het onderhavige geval deed de gemeente aan de bewoner kort daarvoor het voorstel naar de voorzieningenrechter te stappen omdat de volgende dag de buldozer al besteld was. Met dank voor deze waarschuwing diende mevrouw een verzoek voorlopige voorziening in. Die honderveertig euro had zij wel over om een zestigtal bomen te redden. De schrik sloeg haar om het hart toen de vriendelijke rechtsgriffier haar verzocht nogmaals honderd en veertig euro te storten. “Voor de hoofdzaak”, werd erbij verteld. Nooit van een ‘hoofdzaak ‘gehoord, maar, alles of niets, mevrouw betaalde. Waarop zij letterlijk bedolven werd onder de stukken, besluiten, plannen en tekeningen die de emeente aanvoerde ter onderbouwing van haar gelijk. Aan milieu organisaties is deze gang van zaken bekend. Procederen kost veel tijd en geld, men weet waaraan men begint. Maar niet de goedbedoelende, verontwaardigde burger.
Nog afgezien van de gerechtelijke twijfel aan haar ontvankelijkheid waardoor zij niet eens het recht zou hebben op te komen voor de bomen in haar wijk. Volgens een recente wetswijziging is zij immers uitsluitend ontvankelijk voor die bomen waarop zij uitkijkt vanuit haar huis. Het verloop van ‘het recht’ was te voorzien. Mevrouw had geen gelegenheid in korte tijd de stapel processtukken door te lezen, noch haar pleidooi goed voor te bereiden. Ter zitting kwam de voorzieningenrechter na 15 minuten met zijn oordeel: verzoek afgewezen. Met als troost: “u wordt geïnformeerd wanneer de hoofdzaak zal dienen, over circa 3 maanden”. Dan zij de bomen allang opgestookt voor ‘groene energie’ ( toch een troost) en moet zij zich opnieuw in de stukken verdiepen. Recht of onrecht? Dat is de kwestie. Desgevraagd raadde onze raadsvrouw aan bewoners te verwijzen naar één van de drie overgebleven Bureau’s voor Milieurechtshulp. De dichtstbijzijnde is gevestigd in Amsterdam, Spuitsraat 10, te vinden onder www. milieurechtshulp.nl. Ondanks de drukte vanwege het wegvallen van de regionale kantoren voor milieurechtshulp in Zuid-Holland en Brabant, wordt telefonisch advies gegeven. De VTM overweegt haar service naar de leden uit te breiden met voorbeeldbrieven en schriftelijke reacties bij planprocedures. Daar heeft de Vereniging meer dan 40 jaar ervaring mee! In breder verband blijven wij pleiten voor behoud van milieurechtshulp voor milieu organisaties en verontruste bewoners. Per 1 jui 2007 wordt een andere regeling van kracht. In het juni nummer van de Megafoon informeren wij u daarover. LH
NIEUWE LEDEN, OUDE LEDEN Nieuwe leden! Een goed bericht over de VTM-achterban: het ledental neemt ook in 2007 fors toe. Langs
14
deze weg willen wij deze nieuwe leden hartelijk bedanken voor hun steun en belangstelling!
MEGAFOON
STICHTING MILIEU DICHTERBIJ
MILIEUCOMMUNICATIE EN -EDUCATIE Ik wil voor het milieu zorgen! Joanna Dutkiewicz – van Eersel loopt 80 uur stage bij de SMD-VTM. Wij zijn heel blij met haar enthousiaste inzet! Hieronder stelt zij zich aan u voor.
kijken en zij waren zeer geïnteresseerd in de werking van de installatie. Hier bleek dat mensen erg betrokken kunnen zijn met het milieu als ze hiervoor genoeg informatie wordt aangeboden.
Ik ben Joanna Dutkiewicz – van Eersel. Ik kom uit Polen. De eerste keer dat ik naar het Nederlandse Brabant kwam was in 1998. Ik herinner me dat ik Nederland echt mooi en schoon vond. Nu woon ik anderhalf jaar in Rotterdam en studeer ik Nederlands als tweede taal bij het Albeda College. Als onderdeel van deze studie doe ik nu een taalstage bij Milieu Dichterbij in Rotterdam. Dat vind ik echt interessant. Zorgen voor het milieu was altijd echt belangrijk voor mij. Ik heb Technische Scheikunde aan de Universiteit in Poznan/Polen gestudeerd. Tijdens mijn opleiding heb ik stage gelopen in een Rioolwaterzuiverings installatie. Daar heb ik veel geleerd. Ik heb metingen verricht naar de vervuilingswaarden en ik heb kennis gemaakt met de technieken van de mechanische en biologische processen in de waterzuiveringsinstallatie. Daar heb ik voor de water kwaliteit gezorgd. Tijdens de open dagen die hier werden gehouden kwamen er veel mensen
De Stichting Milieu Dichterbij doet volgens mij hetzelfde. Zij gaat naar de mensen en informeert ze over het milieu. Met Lily Venema ga ik naar verschillende scholen met de projecten ‘Reine lucht’ en ‘Geluid’. Dat is altijd echt interessant, de kinderen zijn altijd zo enthousiast. Ik vind het een hartstikke leuk idee om kinderen over milieu te leren. Toen ik klein was in mijn school in Polen hadden we ook lessen over het milieu. Deze informatie herinner ik me vandaag nog steeds. In Milieu Dichterbij heb ik de kans om aan het Nederlandse milieu te denken en tijdens deze stage kan ik niet alleen de Nederlandse taal leren maar ook veel over de Nederlandse maatschappij. Mijn toekomst ligt in Nederland en omdat ik er voor wil zorgen dat we in een schoon land kunnen blijven wonen hoop ik dat ik een baan in deze richting vindt. Joanna Dutkiewicz - van Eersel
Joanna Dutkiewicz – van Eersel
MEGAFOON
15
Afscheid Projectleider Suzanne Stolk neemt na zes jaar afscheid van Stichting Milieu Dichterbij. Zij gaat met ingang van april bij de De Papaver, het natuur en milieucentrum van de gemeente Delft werken. Suzanne blikt hieronder terug op de afgelopen jaren.
deeltijd volgde. Ik kon de theorie gelijk in de praktijk brengen.
Veranderingen De afgelopen jaren heb ik heel wat veranderingen meegemaakt binnen de organisatie. Verschillende collega’s heb ik zien komen en gaan en ik ben ook In dienst tweemaal meeverhuisd naar een nieuw kantoor. In 2001 kwam ik in dienst bij de VTM Eerst van het G.W.Burgerplein in Rotterdam naar Milieucommunicatie. Ik was toen net met gebouw Schieburg in Schiedam en vervolgens de (deeltijd) HBO opleiding Culturele en weer terug naar Rotterdam op de huidige lokatie Maatschappelijke Vorming begonnen. Daarvoor aan de Coolsingel. In 2005 vond de grootste was ik een aantal jaren werkzaam geweest in de verandering plaats: collega Lily en ik gingen werken detailhandel. Door mijn vrijwilligerswerk bij het voor de nieuw opgerichte organisatie: Stichting natuur en milieu educatief centrum in Maassluis Milieu Dichterbij. Een naam die ik zelf bedacht. werd mijn interesse voor milieu-educatie gewekt. Inhoudelijk veranderde er niet veel aan ons werk. Vooral het enthousiasme van Carla Brouwer, Gelukkig maar, want het werk beviel, en bevalt nog de NME coördinator van de gemeente, was steeds, goed! inspirerend. Naast de baan bij de VTM kon ik ook parttime bij de afdeling natuur en milieu educatie Waarom? van de gemeente Vlaardingen gaan werken. Ik kan me goed voorstellen dat u zich nu afvraagt waarom ik de SMD dan toch ga verlaten? De voorIn het diepe naamste reden is dat met deze nieuwe baan een Bij de VTM werd ik meteen in het diepe gegooid. lang gekoesterde wens van mij in vervulling gaat. Mijn voorganger heb ik één keer kort gesproken. Die wens is om de duurzame boodschap uit te Van overdracht was dus niet echt sprake! Van kunnen dragen vanuit een plek die duurzaamheid uitstraalt. De Papaver is een milieuvriendelijk gebouwd centrum in een groene omgeving met een heemtuin en arborethum. Wat ik daarnaast ook heel leuk vind, is dat het centrum gedurende vijf dagen plus één middag per week opengesteld is voor bezoekers.
Het mobiele NME Centrum ofwel: de ligfiets van materiaal voor een gastles over afval begin af aan heb ik me bezig gehouden met de activiteiten op Voorne Putten en Rozenburg. Eerst als projectmedewerker en later als projectleider. Het werk bij de VTM heb ik altijd heel goed kunnen combineren met mijn HBO opleiding die ik in
16
Ik ga dus zeer zeker niet weg bij de SMD omdat ik het werk niet meer leuk vind, in tegendeel! Eerlijkheidshalve is er wel Suzanne, beladen met iets wat ik niet zal missen. Dat zijn de vele uren die je bij een gesubsidieerde organisatie als de SMD moet steken in het aanvragen van subsidie en de verantwoording achteraf. Ik zie er erg naar uit om me nu helemaal te kunnen richten op de ondersteuning van scholen bij milieu-educatieve activiteiten!
MEGAFOON
Niet helemaal uit het oog en helemaal niet uit het hart. Bellers zullen er aan moeten wennen. Het vertrouwde “SMD,VTM met Suzanne Stolk” zal niet meer klinken. Wel een andere naam, maar daar ontvangt u later bericht over. Te zeggen dat Suzanne ons gaat verlaten, is eigenlijk niet juist. Tenminste als men onder ‘ons’ niet het -beperktemilieubelang van SMD/VTM beschouwd. Want Suzanne blijft werkzaam in het werkveld milieu educatie. Eigenlijk verlaat zij ‘óns’ dus niet, maar blijft zich inzetten voor de doelstelling het milieu dichter bij de mensen te brengen. Full-time, op een mooie plek midden in de natuur en als ambtenaar van een der meest milieu vriendelijke gemeenten in de randstad. Een mooi verloop van een carrière. Zes jaar geleden meldde Suzanne zich bij de VTM, toen nog gevestigd aan het G.W. Burgerplein in Rotterdam. Vanuit het bedrijfsleven naar het vrijwilligerswerk. Al heel gauw volgde een part time contract voor administratief medewerker en projectondersteuning. Door avondstudie in de functie van zelfstandig projectleider gegroeid. Met daarin een aantal managementtaken zodat er
weinig in de organisatie omging wat Suzanne nìet in haar vingers had. En daarbij ook de bestuurlijke zorgen deelde zoals de dreigende fusie met de Zuid Hollandse Milieufederatie in 2005 waarbij haar taak gereduceerd zou worden tot telefoniste bij het op te zetten ZHM ‘call centre’ voor milieu advies. Aan haar standvastigheid is het mede te danken dat de SMD is blijven voortbestaan. Al die overleggen, de formele kant ervan en de bijbehorende spanning hebben ongetwijfeld een zware wissel getrokken. Het liefst ontplooide Suzanne haar creativiteit. Huisstijl, logo, PR en projecten rond afval, leefstijl en landschapsbeleving zijn door haar bedacht en ontworpen. We mogen er zeker van zijn dat haar betrokkenheid bij het milieu, haar kritische instelling en creativiteit in goede aarde valt in Delft. Laten we haar vertrek bij de SMD daarom niet zien als een verlies, maar als een winst voor het milieu educatie werkveld. Al doet afscheid nemen natuurlijk wel een beetje pijn. Het bestuur.
Suzanne Stolk
MEGAFOON
17
Raad voor het Klimaat Onder de slogan “Raad voor het Klimaat” worden in het schooljaar 2006/2007 diverse educatieve projecten aangeboden voor het basis- en voortgezet onderwijs. De campagne is een initiatief van de provincie Zuid-Holland en heeft als doel om zoveel mogelijk jongeren tussen de 10 en 18 jaar bij het klimaatbeleid te betrekken. NME centra en organisaties zoals de SMD bieden scholen diverse lesprogramma’s aan. De Warme Truiendag Op 16 februari vond een ludieke actiedag plaats in het kader van de Klimaatcapmagne: “De Warme Truiendag”. Alle Zuid-Hollandse basisscholen werden opgeroepen om de verwarming lager te zetten en de leerlingen te vragen zich extra warm te kleden. Zo kon een hoop energie bespaard worden! Milieu Dichterbij stuurde informatie over de Warme Truiendag naar alle scholen van het regionale samenwerkingsproject op Voorne Putten Rozenburg. Een school uit Zuidland meldde zich aan voor deelname. Op deze school hebben de medewerkers van SMD gastlessen over klimaatverandering gegeven. De school
organiseerde zelf met groep 8 een debat waar ook burgemeester en wethouders aan deelnamen. De Zuidhollandse Milieugedeputeerde Erik van Heijningen bracht ook een bezoek aan de school. Hij deelde namens de provincie warme sjaals uit aan de kinderen van groep 8. Provinciale manifestatie Op 15 juni wordt een provinciale manifestatie georganiseerd waarin alle ideeën van de lokale debatten samen komen. Het wordt een officiële afsluiting van de campagne waarin getoond wordt welk belang provincie en de gemeenten aan het klimaatbeleid geven en hoezeer leerlingen hierbij betrokken zijn.
Meer informatie over Raad voor het Klimaat is te vinden op: www.digitalehangplek.nl/ raadvoorhetklimaat SSt
Warm blijven op de Warme Truiendag
18
MEGAFOON
Voortgezet onderwijs projecten In de korte periode die we in 2007 onderweg zijn, is er al veel gebeurd. Op twee scholen voor voortgezet onderwijs is het project Reine Lucht weer uitgevoerd. Op het Libanon Lyceum hebben twee 1ste klassen meegedaan, op het Thorbecke Lyceum deden twee-en-een-halve derde klassen mee. Het waren zoals gewoonlijk weer hele leerzame en actieve dagen, waarbij de leerlingen keihard gewerkt hebben. Ook bij
de docenten gaat zo’n projectdag niet vanzelf. Rond 14 uur krijgen de meeste docenten last van vermoeidheidsverschijnselen en hoofdpijn! Het is ook niet niks om met twee docenten en de projectleider van SMD groepen van 50 tot 65 leerlingen te coachen. Lily Venema, projectleider
Veiling van schilderstukken Schilderijen die leerlingen tijdens een project van SMD maakten werden onlangs geveild voor een goed doel. Projectleider Lily Venema vertelt hierover. Vorig najaar en in januari heb ik het project Reine Lucht op het Libanon Lyceum uitgevoerd voor drie klassen. Daarbij zijn mooie schilderijen gemaakt door de leerlingen. Op 26 februari 2007 heeft de school deze schilderijen tijdens een ouderavond van deze drie klassen geveild. De schilderijen zijn per opbod verkocht aan de ouders. Ook de afdelingsdirecteur deed een flinke duit in het zakje en mag nu een mooi doek in haar werkkamer ophangen. De opbrengst was rond de € 350,-. Van dit bedrag worden certificaten gekocht bij de Stichting Bomen voor Koeien. (zie www. bomenvoorkoeien.nl). Dit is een initiatief van St. WAarde, Landschapsbeheer en Vroege Vogels.
Door bomen aan te planten wordt de lucht schoner en daarbij geeft het schaduw en beschutting aan dieren. De klassen krijgen in mei een certificaat en misschien mogen zij mee met Landschapsbeheer om de bomen te planten. Wij vinden dit een mooie afsluiting van het project. Wij hebben alle scholen dit idee aan de hand gedaan en een voorzet gegeven door alvast het een en ander te bespreken met St. WAarde. Als de school op tijd meldt dat zij plannen heeft voor een veiling, dan kan de St. WAarde de boel opleuken door mooie posters en folders te sturen. Wij hopen dat andere scholen dit initiatief zullen volgen. LV
Afvaltentoonstelling op herhaling Afgelopen november was de afvaltentoonstelling al te zien in de gemeente Ridderkerk en op 8 maart konden inwoners zich wederom over alle ins- en outs van afval laten informeren. Netwerk N.V. organiseerde een informatie avond vanwege de aanleg van een nieuw afvalbrengstation. Netwerk verzorgt voor de gemeenten Dordrecht, Zwijndrecht, Alblasserdam en Hendrik-IdoAmbacht de (gescheiden) afval inzameling. Inwoners van Ridderkerk en de omliggende gemeenten kunnen binnenkort hun afval kwijt bij het nieuwe regionale afvalbrengstation.
MEGAFOON
Tijdens de informatie avond konden bezoekers zich breed laten informeren over de afval problematiek via de tentoonstelling van Milieu Dichterbij. Voor gemeenten of andere organisaties die deze tentoonstelling huren, worden een aantal panelen aan de lokale situatie aangepast. Milieu Dichterbij verzorgt ook afval lessen voor het basisonderwijs. Indien u hier meer informatie over wilt ontvangen, neem dan contact op met de medewerkers van Milieu Dichterbij. Sst
19
Activiteiten op Voorne Putten & Rozenburg Voor het elfde achtereenvolgende jaar wordt er een activiteitenplan uitgevoerd op Voorne Putten en Rozenburg. SMD organiseert activiteiten op het gebied van milieu voorlichting en -educatie voor scholen en inwoners van de gemeenten. Afvallessen Evenals in 2006, worden ook dit jaar weer afvallessen gegeven op de basisscholen. Kinderen gaan tijdens deze les ook het zwerfafval rond de school opruimen. Twaalf scholen krijgen een les aangeboden. Sarah’s Wereld Nieuw dit jaar is het project Sarah’s Wereld voor de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs. In het project worden leerlingen door de belevenissen van het denkbeeldige meisje Sarah geprikkeld na te denken over hun eigen handelen in relatie tot duurzaamheid en de leefomgeving. Milieu Dichterbij gaat dit project op acht scholen uitvoeren. Duurzame Tas In alle gemeenten is dit jaar een pilot gestart.
Mensen die een nieuw huis betrekken krijgen een duurzame informatietas uitgereikt. De tas bevat diverse informatieve brochures voor een duurzame leefstijl. Voor de samenstelling van deze tas is medewerking verleend door: Vlierstee Natuurvoeding, Hommeles Natuurklussen, de GGD, het Waterschap Hollandse Delta, Odin groente en fruit abonnementen en de vereniging Natuurlijk Voorne Putten. De tasjes worden verspreid door woningverhuurders in Westvoorne, Rozenburg en Bernisse, de afdeling burgerzaken van de gemeente Brielle en Molengraaf Makelaardij in Zuidland. De ontvangers van de tas wordt gevraagd om via een korte vragenlijst aan te geven of de informatie in de smaak is gevallen. En verder.... Naast de bovenstaande activiteiten worden dit jaar ook scholen voor voortgezet onderwijs ondersteund met milieuprojecten en wordt de Duurzame Markt weer georganiseerd. Deze vindt plaats op 23 september bij bezoekerscentrum Tenellaplas in Westvoorne. Sst
De Duurzame Tas. Rechts: Jeanne van Gilst van Ressort Wonen in Rozenburg en links: Lily Venema van de SMD
20
MEGAFOON
WETENSWAARDIG Voedselbank: de verdeling van overschotten Karin Zimmerman is bestuurslid van de VTM. Ook is zij actief voor de voedselbank in Rotterdam. Zij legt in dit artikel de link tussen de voedselbank en het milieu. De Voedselbank is het laatste jaar veelvuldig in het nieuws geweest. Bij ieder nieuws item over armoede in Nederland, werd de Voedselbank er aan de haren bijgesleept en gebruikt om armoede een gezicht te geven. De doelstelling
Voedselpakket van de Voedselbank ligt iets genuanceerder dan “het helpen bij armoede”, het is meer dan het “verstrekken van voedsel”. Allereerst wordt er naast het stellen van eisen aan het netto besteedbaar inkomen (inkomsten -/- vaste lasten inclusief schulden) ook gekeken naar hoe een persoon of gezin geholpen wordt en verder kan komen in zijn/ haar problematiek. Met andere woorden, er moet concreet gewerkt worden aan het oplossen van de problemen. Hulp van de Voedselbank is dan ook als tijdelijk bedoeld. Wat heeft dit alles nu met het milieu te maken, zult u denken. Alles. Want het voedsel dat wordt uitgedeeld zou anders niet
MEGAFOON
voor menselijke consumptie worden gebruikt. De Voedselbank zamelt namelijk bij producenten en distributeurs van levensmiddelen de producten in die om één of andere reden niet verkocht kunnen worden, maar die kwalitatief nog 100% goed zijn. Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat het product uit het assortiment gaat, er te veel voorraad van is, de THT-datum te dichtbij is om het product nog in het normale afzetkanaal kwijt te kunnen, de verpakking niet 100% in orde is, of welke andere reden dan ook. Deze producten zouden anders vernietigd worden of als veevoer worden gebruikt. Het uitgangspunt van de Voedselbank is dan ook het tegengaan van verspilling van voedsel en tegelijkertijd dit gebruiken voor een groep dit het hard kan gebruiken. De inhoud van het pakket wat mensen ontvangen verschilt dan ook per week. Er zijn ook producten die steevast iedere week worden aangeleverd als brood, groenten of fruit, pakken sap of conserven. Maar hiernaast kan er van alles inzitten. Dat is vaak een prettige verrassing, maar soms ook wel een kleine teleurstelling als de aanvoer een tijdje wat minder is, groente beperkt beschikbaar is of het gehalte “pretvoeding” wat hoger blijkt te zijn of alle vleesprodukten varkensvlees bevatten. Men mag een gegeven paard niet in de bek kijken, maar aan het principe van het doorschuiven van overschotten kleven natuurlijk ook praktische problemen. Inmiddels is de pakkettenvoorziening zo gigantisch uitgegroeid en structureel aan het worden, dat er niet alleen volstaan kan worden met dat wat er overblijft. Er wordt dan ook ondertussen al aardig wat gedoneerd door de betrokken winkelbedrijven en distributiecentra.
21
Folders op het internet Wilt u eigenlijk liever af van al dat papier dat wekelijks door de brievenbus wordt gegooid? Maar wilt u ook graag op de hoogte blijven van de aanbiedingen? Dan is er nu een mooie oplossing! U kent de JA/NEE of de NEE/NEE stickers voor op de brievenbus vast wel. Met de JA/NEE sticker ontvangt u nog wel de lokale kranten, maar geen
ongeadresseerde folders. Met de NEE/NEE sticker ontvangt u ook geen lokale kranten. De stickers zijn bij Milieudefensie te bestellen: 020 6262 620 Als u het jammer vindt om de aanbiedingen uit de folders te missen, kunt u de website www.efolder.nl wekelijks raadplegen. Bijna alle folders zijn daarop te bekijken. Zo kunt u bijdrage leveren aan verkleining van de (papier)afvalberg!
Eco Scooter Met name voor mensen die kleine ritjes in de stad maken of binnen een straal van 15 km van hun bedrijf wonen is de elektrische scooter, eco-lectric genaamd, een uitermate geschikt vervoermiddel. Het bedrijf Eco-movement heeft deze electrische scooter ontwikkeld. Met deze scooter kun je maximaal 40 km/u rijden en kan 30 tot 40 kilometer afleggen. Hij geeft geen CO2 uitstoot, maakt bijna geen geluid en is 5 keer efficiënter met energie dan een benzine scooter. De scooter laadt je op voor slechts 0,20 cent. Liefst met groene stroom natuurlijk!
22
Dit zegt eco-movement over zichzelf: “Het is een milieu vriendelijke beweging gericht op een betere wereld. Vandaar de naam ecomovement. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar technische en energie sparende verbeteringen. In 2007 wordt de huidige elektrische scooter duurzamer gemaakt. In 2008 worden ook nog andere vervoersmiddelen geïntroduceerd.” Meer informatie is verkrijgbaar via: www.eco-movement.com
MEGAFOON
Hommeles, voor elke natuurklus Naast mijn werk als verzorger in verpleeghuis DrieMaasStede heb ik een bedrijfje genaamd: “Hommeles voor elke Natuurklus”. Ik heb een aantal jaren met verstandelijk gehandicapten gewerkt bij stichting IPSE waar ik houtbewerking als activiteit had. Toendertijd heb ik Wil van Meggelen leren kennen. Hij was oprichter van de KNNV
Waterweg Noord. We zijn met IPSE toen allerlei natuurprodukten gaan maken, voornamelijk vogelen vleermuiskasten. Na mijn werk bij IPSE ben ik voor mezelf begonnen. Bezoek de site van Hommeles voor elke natuurklus op: www.hommelesnme.nl Fred van der Drift
Groene Passage viert feest Dat maatschappelijk verantwoord ondernemen en succes goed samengaan, bewijst de Groene Passage aan de Mariniersweg. Alweer tien jaar bestaat het groene centrum. Wat in juni 1998 begon als een biologisch dynamisch supermarktje naast een ‘groene’ slager, is uitgegroeid tot een van de grootste groene centra van Nederland. Het promoten van een gezonde en verantwoorde leefstijl
MEGAFOON
wordt gecombineerd met educatieve activiteiten in het cursussencentrum. Er is een feestprogramma voor acht maanden. Er komen extra lezingen, proeverijen, excursies naar biologisch dynamische landbouwbedrijvenen verwenacties. Vanaf 31 mei is er een feesttiendaagse: een terras met muziek en optredens. De woensdagmiddagen zijn voor de kinderen. Meer info: www.degroenepassage.nl
23
INFORMEEL MILIEU OVERLEG De VTM steunt u bij inspraak en actie
Oproep
Gebeurt er in uw omgeving iets waarmee u het niet eens bent? Wilt u dat laten weten aan de politiek en de beleidsmakers, maar weet u niet precies hoe u dat aan moet pakken of zoekt u medestanders? Dan kunt u bij de VTM terecht voor Informeel Milieu Overleg!
Heeft u interessante (milieu)informatie of mededelingen die u graag wilt verspreiden via de Megafoon?
Via dit project kan de Vereniging Tegen Milieubederf u steunen bij inspraak over onderwerpen op het gebied van milieu, ruimtelijke ordening en leefomgevingskwaliteit.
Neem dan contact op met: Vereniging Tegen Milieubederf Postbus 21690 3001 AR Rotterdam Telefoon: e-mail:
010 - 4771874 (bij afwezigheid: antwoordapparaat)
[email protected]
Wij kunnen u het volgende bieden: milieu-inhoudelijke en administratieve ondersteuning en doorverwijzing naar subsidiemogelijkheden
ANTWOORD-BON B O N voor uw reacties/vragen Mijn naam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoonnummer: E- mailadres:
JA! Ik word lid van de VTM voor maar €15,- per jaar. Hiervoor ontvang ik gratis 4 x per jaar de nieuwsbrief (Megafoon). Ik wacht met betalen op de acceptgiro die mij wordt toegezonden.
DEZE BON OPSTUREN IN EEN GEFRANKEERDE ENVELOP NAAR: Vereniging Tegen Milieubederf Postbus 21690 3001 AR Rotterdam U kunt natuurlijk ook via e-mail reageren:
[email protected]
24
MEGAFOON
www.barwil.com
www.jotankers.com
ik wacht op je telefoontje!
Nee, je hoeft chimpansee Patrick niet te bellen. Maar je kunt hem wel helpen! Hoe? Door je oude mobiele telefoontje in te leveren voor Stichting AAP.
Mede mogelijk gemaakt door:
Mede mogelijk gemaakt door:
P. van Alen
R&S
P/A Maltaweide 311 3223 MJ Hellevoetsluis Tel.: 0181 - 393 685
Multicleaning BV Klompenmakerstraat 39-B 3194 DD Hoogvliet Rotterdam Tel.: 010 - 43 51 070 Mede mogelijk gemaakt door:
R 75 Ruimtelijke Vormgeving
meer weten? Kijk op www.aap.nl of bel gratis 0800-1118
Sheffieldstraat 89 • 3047 AN Rotterdam • Tel.: 010 - 428 02 47
Peitkreek 389 3079 BS Rotterdam Tel.: 06 - 287 65 307 www.r-75.nl
YOUR
SHIPPING, LOGISTICS & BUSINESS TRAVEL
The OBC Group of companies have taken service delivery to the Shipping industry into a new dimension. To share in that experience visit our website or contact us.
Mede mogelijk gemaakt door:
A.I.G. Europe
THE OBC GROUP OBC Nederland Limited Sluisjesdijk 155, PO Box 59181 3008 PD Rotterdam. The Netherlands
Tel: +(31) 10 495 1177 Fax: +(31) 10 495 2153 Telex: 28333 FOR MORE INFORMATION
www.obcgroup.com
K.P. van de Mandelelaan 50 Postbus 8606 3009 AP Rotterdam Tel.: 010- 453 54 55 Fax: 010- 452 85 02
Wij staan voor u klaar. 24 uur per dag, 365 dagen per jaar, waar ook ter wereld.
WWWBROEKMAN GROUPNL
Mariflex Pump Services is dé specialist in het assisteren bij de overslag van ladingen. Te land of ter zee, waar ook ter wereld. Onze pompspecialisten en supervisors zijn op afroep beschikbaar voor alle denkbare logistieke handelingen. Of het nu gaat om een scheepslading of om de inhoud van industriële of petrochemische installaties aan wal. Zij analyseren de situatie, komen met oplossingen en lossen eventuele problemen snel en effectief op. Dit alles met zo min mogelijk financiële en milieutechnische gevolgen. Wilt u meer informatie over onze overslagservices? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.
MariFlex
Pump Services B.V.
4(% 7/2,$ )3 ). /52 (!.$3 !54/-/4)6% 3()00).' ,/')34)#3 #/20/2!4% 3%26)#%3
Office/workshop: Kon.Wilhelminahaven zz.22, Rotterdam Port no 650. 3134 KG Vlaardingen. The Netherlands. Telefoon. (24hrs.) +31(0)10-434 44 45 Internet: www.mariflex.net Fax. +31(0)10-23 29 500 E-mail :
[email protected]
Schoonmakers die vooruitdenken
’s-Gravelandseweg 256, 3125 BK Schiedam, tel. 010 - 204 32 00, fax 010 - 204 32 22, www.gom.nl,
[email protected]
Trendsetter in diervoeding www.provimi.nl De juiste mensen op de juiste plek
Mede mogelijk gemaakt door:
Fata Morgana Essenlaan 54 2935 SN Ouderkerk aan den IJssel Tel.: 0180 68 26 57
KLEUR VOOR K(L)EUR Adviesbureau Kleur voor K(l)eur verstrekt in opdracht, met motivatie omklede kleuradviezen inzake verantwoord kleurgebruik in openbare ruimtes en op gevelvlakken
Hoogstraat 109b, 3011 PL Rotterdam Mob.: 06 - 29 25 03 42 Fax: 010 - 413 79 18 www.kleurvoorkleur.nl
Your partner in: • Liner Agencies • Logistics Services • Shortsea traffic
• Port Agencies • Ferry Agencies
Member of the Royal Burger Group
Panalpina World Transport BV
Hofhoek 22 - 3176 PD Poortugaal Tel.: +31(0)10 - 506 25 00 - Fax: +31(0)10 - 506 27 50 P.O. Box 149 - 3000 AC Rotterdam E-mail:
[email protected] - www.royalburgergroup.com
Burger, the right way to your destination!
Albert Plesmanweg 61C Haven nummer 2250 3088 GB Rotterdam Tel. 010 – 4877 200 Fax. 010 – 4877 210 www.panalpina.com
Codrico B.V. Rijnhaven Z.z. 15 3072 AJ Rotterdam - 3007 GB Rotterdam Tel.: 010 - 290 6666 - Fax: 010 - 434 2004 E-mail:
[email protected]
Alpha Bunker Service BV G. Stresemanring 28 3137 DL Vlaardingen Tel.: 06 - 53 55 03 05