Verslag workshop Sint Eustatius
Voorzitter: Columnist: Aantal deelnemers:
Symposium Koninkrijkskinderen Verslag workshop Sint Eustatius 23 mei 2013 Sandra Voorneman Camelia Berkel Circa 15
De voorzitter van de workshop, Sandra Voorneman (Leidinggevende Jeugdzorg en Gezinsvoogdij Caribisch Nederland bij Centrum Jeugd en Gezin) opent de workshop en stelt meteen de eerste vraag: “In welke taal gaan we tijdens de workshop spreken?’’ Een aantal deelnemers geeft aan dat zij graag in het Nederlands praten, andere deelnemers spreken liever Engels. Er wordt besloten dat iedereen zelf kiest welke taal hij/zij spreekt. Het gaat er namelijk in deze workshop om dat de deelnemers zich comfortabel voelen en zich zo goed mogelijk kunnen uiten over de delicate kwesties die aan de orde zullen komen. Voordat er met de discussie begonnen wordt, stelt iedereen zich voor. Het wordt duidelijk dat deze workshop wordt gevolgd door een diverse groep: er zijn onder andere medewerkers van het Centrum voor Jeugd & Gezin en de middelbare school van Sint Eustatius, een medewerker van UNICEF en stichting Kinderpostzegels, bewoners van Sint Eustatius, een beleidsadviseur van het College voor de Rechten van de Mens en een documentairemaker aanwezig. De deelnemers hopen verschillende doelen te bereiken met de workshop. Sommige deelnemers weten weinig over de situatie op Sint Eustatius en willen graag meer te weten komen, andere deelnemers willen weten hoe het tegenwoordig met de kinderen op Sint Eustatius gaat. Eén doel hebben alle deelnemers gemeen, namelijk erachter komen op welke manier de situatie voor kinderen op Sint Eustatius verbeterd kan worden. Na het voorstelrondje wordt een inleidende film getoond. In de film wordt algemene informatie gegeven over Sint Eustatius en over de situatie van de kinderen op het eiland. Op Sint Eustatius wonen ongeveer 900 kinderen. Er zijn op Sint Eustatius zeven kerken, vier basisscholen, een middelbare school en een ziekenhuis. Vaders zijn vaak afwezig bij de opvoeding van hun kinderen. Moeders hebben vaak meerdere baantjes om rond te kunnen komen en hebben hierdoor weinig tijd voor hun kinderen. Veel kinderen worden aan hun lot overgelaten. Er komen op Sint Eustatius relatief veel zwangerschappen voor op jonge leeftijd. Daarentegen is seksualiteit moeilijk bespreekbaar op het eiland. In de film komen ook de kinderen van Sint Eustatius aan het woord. Zij geven aan dat er weinig te doen is op het eiland en dat ze daarom maar een beetje rondhangen. Ze vinden het verwarrend dat zij op school vaak in het Engels les krijgen en hun examens in het Nederlands zijn. Als verbeterpunten geven zij aan dat drugs en alcohol moet worden aangepakt, dat zij eerlijker moeten worden voorgelicht, dat er betere scholen moeten komen en dat Sint Eustatius kinderen moet laten meepraten. Tijdens de film wordt er door een aantal deelnemers van de workshop meegeschreven, anderen kijken en luisteren aandachtig en sommige deelnemers knikken instemmend bij bepaalde verbeterpunten. Sandra Voorneman legt na de film het doel van de workshop uit. Uit het onderzoek van UNICEF naar de kinderrechten op Sint Eustatius is gebleken dat Sint Eustatius op alle acht de thema’s (gezin & opvoeding, onderwijs, gezondheid, veiligheid, recreatie, spel & vrije tijd, participatie, wonen en financiën) niet voldoet aan de minimum eisen van het Internationaal Verdrag Inzake de Rechten van het Kind. Toch worden al deze acht thema’s op Sint Eustatius erkend en zijn vele mensen dag en nacht bezig om de situatie voor kinderen op Sint Eustatius te verbeteren. De workshop is een ontmoetingsplaats
voor de mensen van Sint Eustatius en andere betrokkenen. Tijdens de workshop zal kennis en ervaring worden gedeeld en zal een verdieping plaatsvinden van een aantal problemen die spelen op Sint Eustatius. Uiteindelijk zal met elkaar inspiratie en ideeën worden opgedaan om de situatie voor kinderen op Sint Eustatius te verbeteren. Het eerste onderwerp van de workshop wordt geïntroduceerd met twee citaten: 1. Het ligt er wel aan uit wat voor familie je komt. Als je uit een gerespecteerde familie komt dan ga je naar de kerk. Heel vaak worden de kinderen van deze gezinnen geslagen als ze niet luisteren. Als ze niet gaan huilen krijgen ze nog meer klappen tot ze gaan huilen. Als ze wel gaan huilen, krijgen ze ook nog meer klappen en dan zeggen de mensen: ‘Ik zal je iets geven om voor te gaan huilen’. Op deze manier willen ze de kinderen leren dat ze iets niet meer moeten doen. (jongen, 10 jaar, Sint Eustatius) 2. Ieder kind heeft het recht om vrij te zijn en te geloven in datgene waar hij in wil geloven. (jongen, 13 jaar, Sint Eustatius) Sandra Voorneman vraagt de groep waar we het na het lezen van deze citaten over moeten hebben. Er wordt opgemerkt dat dit niet het probleem is van één kind of van één familie, maar van de hele gemeenschap. Iedereen op het eiland weet dat er dingen gebeuren die niet horen, maar veel onderwerpen blijven taboe. Religie en cultuur spelen een grote rol op het eiland. De normen en waarden die hieruit voortvloeien hebben veel invloed op de acceptatie en naleving van kinderrechten. Veel moeders zijn zelf ook opgevoed met een pak slaag en vinden niet dat zij hier slechter van zijn geworden. De kinderen moeten mee naar de kerk en daar dienen zij zich goed te gedragen uit respect voor het huis van god. De manier van opvoeden op Sint Eustatius is erg gestructureerd en wordt door sommigen gezien als autoritair. Eén moeder geeft aan dat je geen vriend van jouw eigen kinderen moet proberen te zijn. Ouders moeten hun kinderen in de gaten houden en er boven op zitten. Een corrigerende tik in de opvoeding wordt als normaal beschouwd. Maar deze manier van opvoeden zorgt wel voor een groot probleem: de straat heeft geen gestructureerde manier van opvoeden. Nu moeders vaak veel aan het werk zijn, brengen kinderen veel tijd door op straat. Door het gebrek aan opvoeding op straat en de gestructureerde opvoeding thuis ontstaat er bij kinderen een verwarring van normen en waarden. Dit leidt tot ander gedrag op straat dan thuis, waaronder slecht/asociaal gedrag en tienerzwangerschappen. Kinderen moeten daarom weerbaarder gemaakt worden. Er wordt aangegeven dat de autoritaire manier van opvoeding samen moet gaan met liefde en aandacht in de opvoeding. Er kan pas gedisciplineerd worden, als deze liefde duidelijk is. Dit zal ook zorgen voor minder problemen op straat , want kinderen zullen in mindere mate slechte vormen van liefde opzoeken. Naast liefde en aandacht hebben kinderen ook recht op een stem thuis. Dit betekent niet dat je het als ouder eens hoeft te zijn met jouw kinderen, maar wel dat je hen de mogelijkheid geeft hun stem te laten horen en luistert naar wat ze te zeggen hebben. Als kinderen liefde en aandacht krijgen en hun stem kunnen laten horen, krijgen zij meer zelfvertrouwen.
En dit is zeer belangrijk, omdat kinderen niets aan kinderrechten hebben als zij dit zelfvertrouwen niet hebben. De vraag is hoe je dit thema bespreekbaar maakt bij de bewoners van Sint Eustatius. Allereerst wordt aangegeven dat als men vanuit Nederland met de houding ‘ik weet het beter’ aankomt, de deuren sluiten op Sint Eustatius. Nederland heeft ook problemen als het gaat om het thema gezin en opvoeding en zal zich daarom kwetsbaar moeten opstellen. Daarbij hangen de bewoners van Sint Eustatius niet graag hun vuile was buiten. Zij stellen zich moeilijk open voor vreemden. De gemeenschap moet daarom aan het woord komen. Dit vergt inspanningen op verschillende gebieden. Allereerst moet een vertrouwensband worden opgebouwd met de jeugd. Zo kan er achter worden gekomen wat er aan de hand is. Deze vertrouwensband kan door leraren opgebouwd worden door iets persoonlijks te vertellen over wat zij zelf hebben meegemaakt. Dit moet alleen niet te persoonlijk zijn, omdat leraren wel een bepaalde afstand moeten houden. Een vertrouwensband met de jeugdige is een eerste stap naar de voordeur. Maar deze voordeur blijft gesloten als niets wordt gedaan aan de geslotenheid van ouders. Ouders dienen vanwege deze geslotenheid op een subtiele en laagdrempelige manier te worden benaderd. Dit kan op verschillende manieren. Kinderen zouden via drama of toneel de boodschap kunnen overbrengen dat hun kinderrechten worden geschonden. Er zouden kleine bijeenkomsten, waaronder barbecues of strandfeesten, georganiseerd kunnen worden om persoonlijke verhalen uit te wisselen. De bijeenkomsten dienen niet in grote zalen te worden gegeven. Kleine bijeenkomsten zijn intiemer en hierdoor komt de boodschap beter over. De bijeenkomsten zouden thema’s moeten combineren, zoals een combinatie van liefde, relaties en opvoeding. Veel ouders vinden het namelijk moeilijk om liefde te tonen, omdat ze zelf weinig liefde kennen. Ouders hebben vaak weinig liefde gehad in hun opvoeding en ook tussen man en vrouw wordt weinig liefde getoond op Sint Eustatius. Ook zal er tijdens de bijeenkomsten aandacht moeten zijn voor de opvoeding van kinderen van twaalf jaar en ouder. Ouders zijn niet gewend om adolescenten op te voeden, omdat op Sint Eustatius de trend was om na je twaalfde jaar naar Aruba te vertrekken. Vanwege de verbeterde scholingsmogelijkheden op Sint Eustatius blijven deze kinderen tegenwoordig op het eiland, maar ouders weten niet goed hoe zij hen moeten opvoeden. Aan deze ouders zouden tools gegeven moeten worden om deze problemen aan te pakken. Op dit moment bestaat er op Sint Eustatius een kampsysteem voor probleemjongeren. Zij vertrekken in de zomer een paar weken van huis en verblijven dan op een jeugdkamp. Op dit kamp wordt aan deze kinderen liefde en aandacht gegeven en worden sociale vaardigheden bijgeleerd. Dit systeem zou veel beter werken als ouders op een of andere manier betrokken zouden kunnen worden bij dit kampsysteem. Ook via de kerk zou de kinderrechtenboodschap op een subtiele wijze kunnen worden verspreid. De kerk doet namelijk al veel met de jeugd en jeugdorganisaties werken al een aantal jaar goed samen met de kerk. Steun van de kerk is erg belangrijk, omdat veel ouders die de autoritaire manier van opvoeden gebruiken wekelijks naar de kerk gaan.
Tenslotte wordt opgemerkt dat ouders en kinderen het best bereikt kunnen worden door dingen te gebruiken die zij leuk vinden. Wordt er op Sint Eustatius veel naar talkshows gekeken, gebruik dan talkshows. Liederen, tv, toneelstukken en radio zijn hier nog meer voorbeelden van. Na een uur en een kwartier is het eigenlijk tijd voor een kleine pauze. Voordat deze pauze begint, worden de besproken punten nog even kort samengevat. De acceptatie en naleving van de kinderrechten zijn erg afhankelijk van de geldende normen en waarden. Sint Eustatius is een multiculturele samenleving en bevat daardoor zeer veel verschillende normen en waarden. Het belangrijkst is dat er een balans wordt gevonden tussen de gedisciplineerde en gestructureerde opvoeding en de liefde en aandacht die een kind nodig heeft. Veel volwassenen op Sint Eustatius zijn niet in staat liefde te uiten, omdat ze dit zelf nooit hebben gehad. Aan de volwassenen moet worden geleerd hoe je liefde kan uiten, zodat ouders liefde kunnen tonen aan hun kinderen. Middelen die toegankelijk zijn voor de gewone burger moeten hiervoor gebruikt worden. De boodschap moet worden overgebracht op een subtiele, laagdrempelige manier. Door hierbij de kerken te gebruiken zal een groot deel van de bevolking bereikt kunnen worden. Tenslotte moet aan de kinderen op Sint Eustatius een stem worden gegeven. De discussie over gezin en opvoeding heeft veel losgemaakt bij de deelnemers en in de pauze benut iedereen zijn/haar tijd dan ook om één op één door te praten over de verschillende besproken problemen. Na de pauze wordt een ander onderwerp geïntroduceerd: het onderwijs. Camelia Berkel, hoofd van ECE op Sint Eustatius, begint dit onderwerp met een opsomming van de kwetsbare kinderen, namelijk de groep kinderen die thuis geen/weinig begeleiding krijgen, kinderen in pleeggezinnen/crisissituaties, kinderen met special needs/gehandicapten en de uitblinkers. De groep kinderen die thuis geen/weinig begeleiding krijgen, hebben vaak een gebrek aan liefde en aandacht. Hierdoor vertonen zij op school vaak ander gedrag, waaronder asociaal gedrag, en hebben zij vaak weinig interesse. Ouders kunnen echter ook moeilijk participeren op het gebied van school, omdat er de laatste tijd veel veranderingen worden doorgevoerd. De ouders worden hier niet goed van op de hoogte gebracht. Het grote probleem van kinderen in crisissituaties is dat er geen officiële plek is voor deze kinderen om naar toe te gaan. Een kind dat met spoed uithuisgeplaatst werd, kon vroeger worden opgevangen op het politiebureau of in het ziekenhuis. Dit mag nu niet meer. Er zijn wel wat gezinnen die deze kinderen tegenwoordig graag opnemen, maar dit zorgt vaak voor spanning in de omgeving. Er dient een plek te worden gecreëerd voor deze kinderen in de vorm van pleeggezinnen of een tehuis. Tijdens de uithuisplaatsing van deze kinderen dient echter wel aandacht te zijn voor het herstellen van de gezinsband, omdat het doel is dat het kind uiteindelijk weer terug gaat naar het gezin. In Miami is men begonnen met het Big Sister-project. Hierbij wordt iemand buiten het gezin aangesteld die twee keer per maand iets leuks gaat doen met de kinderen. Deze Big Sister bouwt een relatie op met deze kinderen en kan er zo achter komen welke
problemen er spelen in een gezin. Dit zou escalaties in het gezin bijvoorbeeld kunnen voorkomen. Bij het voorzien in noodhulp aan kinderen zouden ook predikanten een rol kunnen spelen. Een aantal van de predikanten op Sint Eustatius heeft namelijk het onderdeel pedagogiek in hun studie gehad. De belangrijkste conclusie die wordt getrokken is dat het gebruiken van het eigen netwerk het belangrijkst is. Er dient nagevraagd te worden op Sint Eustatius wie er bereid zijn te helpen op dit thema. Het ECE (Expertise Centre Education Care St. Eustatius) heeft recent een onderzoek gedaan naar kinderen op Sint Eustatius met special needs. Er is geen speciaal onderwijs voor deze kinderen op Sint Eustatius. Er zijn ook geen leraren opgeleid voor deze expertise. Daarbij zijn er niet genoeg voorzieningen op Sint Eustatius voor gehandicapten. De benodigde zorg kan aan hen niet geboden worden, waardoor zij vaak naar Nederland moeten vertrekken. Er bestaat daarnaast op Sint Eustatius nog steeds een taboe op kinderen met een handicap. Deze kinderen worden vaak thuis gehouden. Deze kinderen moeten onderdeel van de gemeenschap worden gemaakt. Educatie op scholen zou hierbij kunnen helpen. Het taboe kan daarnaast doorbroken worden door tv/radioprogramma’s te maken over bijvoorbeeld ADHD of autisme. Deze programma’s moeten niet gemaakt worden over de mensen op Sint Eustatius, maar met de mensen op Sint Eustatius. Ook andere media, waaronder Facebook, kan gebruikt worden voor het doorbreken van dit taboe. Op de groep uitblinkers wordt vaak door niemand gelet. Zij krijgen nog minder aandacht dan de rest van de kinderen. Hierdoor gaan zij soms minder presteren. Daarbij vervelen deze kinderen zich vaak en een gevolg hiervan kan zijn dat zij zich storend gaan gedragen in de klas. Elk kind heeft recht op onderwijs en onderwijssteunende maatregelen, zodat veiligheid en zekerheid gecreëerd kan worden voor een goede ontwikkeling. De mankracht op Sint Eustatius is echter niet voldoende om dit voor elk kind te kunnen bereiken. Er is helaas niet genoeg tijd om nog verder te discussiëren. De laatste belangrijke punten worden nog genoemd. Vroegsignalering van kwetsbare kinderen is zeer belangrijk. Daarbij moeten de taboes, zeker rondom gehandicapten, doorbroken worden. Er dient een neutrale plek te komen voor kinderen die op lange termijn gescheiden blijven van hun ouders en zorg nodig hebben. Daarbij moet ook aan deze ouders zorg worden geboden. Er is zeer veel mankracht nodig om het recht van elk kind op onderwijs en onderwijs steunende maatregelen na te leven. Deze mankracht is er nu onvoldoende. Het is daarom zeer belangrijk dat de gemeenschap op Sint Eustatius betrokken wordt (naar het voorbeeld van het Big Sister-Project bijvoorbeeld). Tenslotte moeten zowel kinderen als volwassenen goed geïnformeerd worden over het onderwijs en hun stem kunnen laten horen. Het allerbelangrijkste voor Sint Eustatius is dat de koers die nu is ingezet, wordt voortgezet . Alleen door vol te houden zal de situatie voor kinderen op Sint Eustatius verbeteren.
