Verbreding A2 Amsterdam - Utrecht A2 beter en betrouwbaar
Waarom Rijkswaterstaat zorgt voor een betere doorstroming De A2 is de belangrijkste noord-zuidverbinding in ons land. Om te zorgen dat de weg meegroeit met het verkeer, neemt Rijkswaterstaat de A2 grondig onder handen. Door de verbreding kan het verkeer beter doorrijden.
Tot eind 2012 voert Rijkswaterstaat op de A2 tussen Amsterdam en Maastricht ongeveer 25 grote en kleine projecten uit. De totale kosten bedragen 2,5 miljard euro. Het doel is een betere doorstroming, veiliger verkeer en een meer betrouwbare reistijd voor de weggebruikers. Dat deze ingrijpende operatie verkeershinder met zich meebrengt, is niet te voorkomen. Rijkswaterstaat doet er echter alles aan om de overlast te beperken en de weggebruiker goed te informeren over mogelijke verkeershinder. Deze brochure beschrijft hoe Rijkswaterstaat de verbreding tussen Amsterdam en Utrecht realiseert.
Betere doorstroming Maatregelen om de doorstroming te verbeteren, zijn de afgelopen decennia steeds tenietgedaan door de gestage groei van het verkeer. Op de A2 neemt het verkeer in de periode 2000 tot 2020 naar verwachting toe met 47%. Er zijn dus verregaande maatregelen nodig. Het gaat om verbreding van de A2 op een aantal trajecten, scheiden van doorgaand verkeer en bestemmingsverkeer in stedelijke gebieden en het reconstrueren van verkeersknooppunten. Tussen Amsterdam en Utrecht krijgt de weg 2x5 rijstroken.
2 | Rijkswaterstaat
Veiliger verkeer Vanzelfsprekend neemt Rijkswaterstaat maatregelen om de verkeersveiligheid zoveel mogelijk te verbeteren en het risico op ongelukken te verminderen. Zo komen er stevige bermen langs de weg en krijgen de vangrails in krappe bochten van op- en afritten een extra beveiliging voor motorrijders. De maximumsnelheid gaat omlaag naar 100 km per uur. De weggebruiker heeft natuurlijk ook een verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld de snelheid aanpassen bij werkzaamheden of slecht weer.
Uitbreiden, opschuiven en overkappen Hoofd- en parallelbanen Het traject Maarssen - Oudenrijn bestaat in de definitieve situatie uit een systeem van een hoofdrijbaan met drie rijstroken en een parallelrijbaan met twee rijstroken in beide richtingen. De hoofdrijbanen scheiden het doorgaande verkeer van het bestemmingsverkeer dat via de parallelrijbanen rijdt. Zo ondervindt het doorgaande verkeer vrijwel geen hinder van het verkeer dat via de op- en afritten de A2 wil oprijden of verlaten. Het systeem van hoofd- en parallelbanen zorgt voor een betere doorstroming.
Overkapping Tussen het stadsdeel Leidsche Rijn en Utrecht schuift de weg ongeveer 100 meter richting Leidsche Rijn op. Over een lengte van anderhalve kilometer bouwt Rijkswaterstaat hier een landtunnel. Deze landtunnel maakt een betere integratie mogelijk van het nieuwe stadsdeel Leidsche Rijn met de andere delen van Utrecht. Zodra de nieuwe weg klaar is, wordt de oude afgebroken om plaats te maken voor woningen.
Viaducten
Grondwerk
Alle bestaande viaducten worden verbreed of vervangen. Ook de op- en afritten naar en van de A2 worden aangepast. In het kielzog van al deze werkzaamheden pakt Rijkswaterstaat bovendien de lokale wegen en fietspaden aan.
De A2 ligt grotendeels op veen. Deze lichte grondsoort – die veel water bevat – is eigenlijk minder geschikt om een weg op aan te leggen. Het veen moet eerst worden samengedrukt en dat neemt veel tijd in beslag. Door er telkens een laag zand op te storten, wordt het veen samengedrukt en het water eruit geperst. Dit gaat net zo lang door tot de ondergrond voldoende stevig is. Overigens gebruikt Rijkswaterstaat de nieuwste technieken om dit zettingsproces op een verantwoorde manier te versnellen, zodat de weg ook sneller kan worden gebouwd.
Altijd drie rijstroken open Tot de openstelling van 2x5 rijstroken in 2010 zijn er altijd drie rijstroken in beide richtingen open. Al die tijd beïnvloedt het bouwverkeer wel de doorstroming op de op-en afritten. Af en toe kan het zelfs nodig zijn een korte periode rijstroken af te sluiten. Dit gebeurt zoveel mogelijk ’s nachts of tijdens weekeinden. Weggebruikers ontvangen informatie over de aard en duur van de te verwachten hinder en omleidingroutes via: • • • •
De gele borden langs de weg Berichten en advertenties in de kranten (Nieuws)brieven voor omwonenden en bedrijven Internet: www.vananaarbeter.nl en www.rijkswaterstaat.nl • Het informatienummer van Rijkswaterstaat: 0800 – 8002 (gratis)
Wegaanleg De rijbanen komen op twee zandlichamen met daar tussenin een middenberm. Na het voorbereidende grondwerk is de aannemer begonnen met de aanleg van de nieuwe rijbanen, direct naast de bestaande weg. Als deze rijbanen klaar zijn, worden ze opengesteld voor het verkeer, en zijn de oude wegdelen aan de beurt om te worden vernieuwd. Zodra die gereed zijn, worden alle wegdelen samengevoegd tot één weg van 2x5 rijstroken.
Verkeersdoorstroming tijdens de werkzaamheden De verbreding van de A2 zal hinder veroorzaken voor het dagelijks verkeer. Daar kunnen we niet omheen. Maar Rijkswaterstaat probeert vertragingen te beperken. De planning van de uitvoering is daarom afgestemd met andere projecten in de omgeving van de A2 en met verschillende bedrijven en instanties, zoals de provincies Utrecht en Noord-Holland en gemeenten.
Alternatieven Rijkswaterstaat houdt regelmatig onderzoeken onder weggebruikers om inzicht te krijgen in de verkeersstromen en de individuele reispatronen. De gegevens worden gebruikt voor het ontwikkelen van alternatieven die ertoe bijdragen dat er minder verkeer rijdt op de A2 tijdens de werkzaamheden. Het aanbieden van alternatieven gebeurt in nauwe samenwerking met regionale overheden en het bedrijfsleven. Bij de alternatieven voor het woon-werkverkeer valt te denken aan gebruikmaken van de A2 Minder Hinder Pas, de Utrecht Bereikbaar Pas , telewerken, buiten de spitsuren rijden of carpoolen. Rijkswaterstaat vraagt ook de weggebruikers op het A2-traject Amsterdam-Utrecht om hiervoor open te staan. Met werkgeversorganisaties is een convenant gesloten om deze alternatieve reismogelijkheden voor de werknemers te promoten.
4 | Rijkswaterstaat
Zorg voor natuur en landschap Rijkswaterstaat geeft de natuur een duidelijke plaats in het A2 project. Zo komen er ecologische verbindingen en wordt de weg in het landschap geïntegreerd. Langs het A2-traject Amsterdam-Utrecht liggen waardevolle natuurgebieden, zoals het moerasgebied Botshol en de Oostelijke Vechtplassen. De aanwezigheid van een weg werkt verstorend op planten en dieren. Hun leefgebied wordt versnipperd en vervuild en dieren hebben last van het verkeersgeluid. Daarom is het nodig bij de wegverbreding deze verstorende effecten tegen te gaan of te compenseren. De verbrede weg moet bovendien zo weinig mogelijk afbreuk doen aan het omringende landschap. Denk aan het laagveengebied van Vinkeveen tot Breukelen en aan het rivierkleigebied bij Maarssen en Leidsche Rijn. Om de weg hier zo goed mogelijk in te passen, is een landschapsplan gemaakt. Onderdeel daarvan is een beplantingsplan.
Trajectkaart Amsterdam - Utrecht A Viaduct Holendrecht Het viaduct over de Holendrecht bestaat uit twee viaducten naast elkaar. De pijlers zijn zo vormgegeven dat ze het zicht op het water benadrukken.
A9
Abcoude Aansluiting Abcoude
Knooppunt Holendrecht (A2-A9)
Amsterdam
B A
A2
Ouder-Amstel A9
C D
E
F
F Geluidscherm Vinkeveen Deze schermen zijn met dezelfde horizontale stroken opgebouwd als bij Abcoude. Aan de woonzijde zijn bijzondere kolommen ontworpen, die het beeld vanaf het fietspad bepalen.
G
H Viaduct Geuzensloot
N Fietsviaduct
Naast de N201 en de Geuzensloot komt een grote ecologische stapsteen, ingericht als een moerasgebied. De viaducten zijn een paar honderd meter lang. De opvallende kolommen houden het doorzicht zo open mogelijk. Bij het naderen van de A2 geven ze een dynamisch effect.
Het slanke en stijlvolle ontwerp van het fietsviaduct vormt een elegante overga tussen Maarssenbroek en het nieuwe re terrein Haarrijnseplas.
H
Aansluiting Vinkeveen
I J
Aansluiting Breukelen
K
K
S Noordelijke tunnelmond
P Verbindingsweg
t ang ecreatie-
De vorm van de constructie is zo ontworpen dat het viaduct een symmetrisch effect heeft.
W Marinus van Tyrus viaduct
Een bovengrondse tunnel van 1.650 meter lang en 80 meter breed, die de Vinexlocatie Leidsche Rijn met het stadscentrum van Utrecht integreert.
Dit is een nieuw viaduct tussen Papendorp en Strijkviertel over de A2.
Maarssen R
Aansluiting Noordelijke Randweg Utrecht (NRU)
Breukelen P
N
A2
L M
O
Q
Legenda K Viaduct Breukelerwaardseweg L Viaduct Kerkvaart/Stationsweg M Viaduct spoorlijn Amsterdam-Woerden N Fietsviaduct O Geluidscherm Maarssen P Viaduct Verbindingsweg Q Viaduct Noordelijke Randweg Utrecht R Viaduct Lage Weide S Noordelijke monding Landtunnel T Zuidelijke monding Landtunnel
A Viaduct Holendrecht B Geluidscherm Abcoude C Viaduct aansluiting Abcoude D Fietstunnel Verlengde Winkeldijk E Duiker Winkel F Geluidscherm Vinkeveen G Tunnel Zuwe H Viaduct Geuzensloot I Duiker in de ‘Molentocht’ J Viaduct Ter Aaseweg
Utrecht
U Fiets/voetgangers onderdoor gang Leidsche Rijn V Viaduct Hooggelegen W Marinus van Tyrus viaduct 0
Hoofdrijbanen Parallelrijbanen Geluidscherm 500
1000
1500 m
A12
T S
A2
U
Aansluiting Hooggelegen
V W
Aansluiting Lage Weide (nieuw) Knooppunt Oudenrijn (A2-A12) A2 A12
Leidsche Rijn
N
Ecopassages en landschapsstroken Op acht plaatsen tussen de knooppunten Holendrecht en Oudenrijn komen ecopassages. Dat zijn viaducten, tunnels en buizen onder de weg door, waar dieren lopend en zwemmend doorheen kunnen. Ze variëren van een buis van vijftig centimeter doorsnee tot grote viaducten bij Vinkeveen en Holendrecht. Om de dieren naar de ecopassages te leiden, zijn parallel aan de weg landschapsstroken ontworpen, waarin de natuur de ruimte krijgt. Voor een deel bestaan de landschapsstroken uit uitgegraven poelen met verschillende waterdieptes. Door deze verschillen zullen diverse soorten natuur ontstaan: op de ene plek een wuivende rietkraag en op een andere een waterlelieveld. De landschapsstroken liggen direct naast de bermsloot en zijn vanaf de weg goed zichtbaar.
Stapstenen Voor natuur die verloren gaat, komt nieuwe natuur terug in de vorm van ‘stapstenen’. Stapstenen zijn kleine leefgebieden waar soorten gebruik van kunnen maken, zodat ze de afstand tussen twee leefgebieden makkelijker kunnen overbruggen. Stapstenen en ecopassages zijn maatregelen die ervoor zorgen dat planten en dieren zich kunnen verplaatsen van het ene gebied naar het andere.
Rekening houden met de omgeving De verbreding van de A2 pakt ook voor de omgeving positief uit. Zo is er veel aandacht voor het beperken van de geluidhinder en voor een goede luchtkwaliteit. Viaducten, rijbanen en geluidschermen zijn zo vorm gegeven dat zij goed in de omgeving passen.
Beperken geluidhinder Het is zaak de geluidhinder voor omwonenden zoveel mogelijk te beperken. Voor woningen die zich tot 600 meter van de weg bevinden, moet het geluid binnen de afgesproken normen blijven. Rijkswaterstaat plaatst daarom langs de weg nieuwe geluidschermen die soms hoger zijn dan de huidige. In enkele gevallen plaatst een gemeente een geluidscherm met een bijdrage van Rijkswaterstaat. Zo integreert de gemeente Utrecht een bedrijvengebouw met het geluidscherm in ‘The Wall’. Een andere effectieve maatregel is het aanbrengen van dubbellaags ZOAB (zeer open asfaltbeton). Dat gebeurt op de A2 tussen Holendrecht en Oudenrijn. Dubbellaags ZOAB reduceert het geluid. Het effect is nog groter in combinatie met de lagere maximumsnelheid van 100 km per uur. Bij Utrecht houdt de landtunnel het verkeersgeluid tegen.
Beplantingsplan Voor de wegverbreding moeten veel bomen wijken. Het kappen van deze bomen wordt gecompenseerd door straks méér bomen te planten langs de vernieuwde A2 en in het stadspark in Leidsche Rijn. Het planten van de bomen langs de A2 is uitgewerkt in een beplantingsplan. Verbreding A2-traject Amsterdam - Utrecht | 9
Waarborgen luchtkwaliteit Het verkeer heeft ook gevolgen voor de luchtkwaliteit in de omgeving. Voor het traject tussen Holendrecht en Oudenrijn wordt voldaan aan de normen voor luchtkwaliteit. Daartoe is dit project opgenomen in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit ( NSL) dat in juli 2009 is vastgesteld. Het NSL bevat ruimtelijke projecten van gemeenten, provincies en Rijkswaterstaat. Projecten die in dit programma worden opgenomen, moeten aan strenge luchtkwaliteitsnormen voldoen. Aan de norm voor fijn stof moet voldaan worden in juni 2011 en aan de norm voor stikstofdioxide voor januari 2015.
Vormgeving De hele A2 krijgt een eigen ‘identiteit’. Het ontwerp van de nieuwe bruggen, viaducten, geluidschermen, verlichting en andere objecten versterkt het contrast tussen stad en landschap. De geluidschermen bestaan uit komvormen van beton met daartussenin een strook van (kunststof )glas. Op de geluidschermen wordt een motief aangebracht van een trekvogel die over de lengte van het scherm op
Geluidmaatregelen • • • •
Nieuwe en soms hogere geluidschermen Landtunnel bij Utrecht Dubbellaags ZOAB Maximumsnelheid van 100 km per uur
10 | Rijkswaterstaat
Esscher-achtige wijze is vormgegeven. De trekvogel staat symbool voor de zuidwaartse richting van de A2. Lichtmasten, matrixborden boven de weg en andere elementen langs de weg krijgen een strakke ordening. Belangrijke herkenningspunten zoals watergangen en bijzondere gebouwen worden beter zichtbaar gemaakt.
Maatregelen voor luchtkwaliteit • Maximumsnelheid van 100 km per uur • Landtunnel bij Utrecht • Nationale maatregelen, zoals roetfilters en het stimuleren van schonere motoren en brandstoffen • Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit
Procedures en planning Halverwege de jaren negentig werd door het kabinet besloten om de weg tussen Holendrecht en Maarssen te verbreden tot 2x4 rijstroken. Tussen Maarssen en Oudenrijn werd er gekozen voor 2x5 rijstroken. Het verkeer groeide sneller dan verwacht. Daarom is in mei 2006 door de minister het standpunt ingenomen om de verbreding naar 2x5 rijstroken ook door te zetten tussen Holendrecht en Maarssen.
Procedure De verbreding van 2x4 naar 2x5 rijstroken en de bouw van het fietsviaduct tussen Maarssen en Utrecht vallen onder de Spoedaanpak. Daarmee zorgt Rijkswaterstaat dat dertig hardnekkige knelpunten op de weg versneld worden aangepakt. Doel is om de doorstroming te verbeteren en de reistijd betrouwbaarder te maken. Het Ontwerp Wegaanpassingsbesluit (OWAB) voor dit stuk snelweg is in de zomer van 2009 ter visie gelegd. In 2010 kan een definitief Wegaanpassingsbesluit (WAB) door de minister van Verkeer en Waterstaat worden genomen. Daarna kan het verkeer gebruik maken van de vijfde rijstrook.
Planning In 2010 komen de tien rijstroken beschikbaar, eind 2011 zijn alle werkzaamheden aan de A2 tussen de knooppunten Holendrecht en Oudenrijn afgerond. Deze brochure is op te vragen via de informatielijn van Rijkswaterstaat: 0800-8002.
Verbreding A2-traject Amsterdam - Utrecht | 11
Dit is een uitgave van
Rijkswaterstaat Kijk voor meer informatie op www.rijkswaterstaat.nl of bel 0800 - 8002 (ma t/m zo 06.00 - 22.30 uur, gratis) Fotografie: Dick Termijn Augustus 2009 | CD0709BK171
