Het bodemboek… …aanleg en onderhoud van de tuin
Voorwoord De grond in de tuin, wat moeten we daar nu weer mee? Misschien heeft u zichzelf deze vraag wel eens gesteld. Wij van Hoveniersbedrijf Stip stellen onszelf regelmatig deze vraag. In dit ‘Bodemboek’ geven wij een antwoord op deze vraag. De grond of bodem is het fundament van uw tuin. Zonder grond groeit er niets, maar mét grond kan beplanting soms ook niet groeien. Want een bodem is niet altijd een goede bodem. Kennis over en ervaring met grond is dus nodig om de bodem goed te kunnen gebruiken. Een gezonde bodem zorgt namelijk voor meer weerstand en een betere gezondheid bij planten. Planten doen het niet alleen beter, maar ook zijn er minder gewasbeschermingsmiddelen nodig. Het is dan wel nodig om duurzaam met de bodem om te gaan!
Om echt duurzaam met de bodem om te gaan gebruikt Hoveniersbedrijf Stip de ECOstyle Bodemcheck®. Met dit instrument worden een aantal essentiële stappen doorlopen om een vitale bodem te realiseren. In dit ‘Bodemboek’ leggen wij uit volgens welke stappen iedere bodem vitaal kan worden en blijven. Ook de verschillende producten die wij hierbij gebruiken lichten wij in dit bodemboek toe. Veel leesplezier!
Bertus Stip, Hoveniersbedrijf Stip
ECOstyle Bodemcheck® De basis voor het omgaan met de bodem is de ECOstyle Bodemcheck®. Om deze aanpak succesvol te laten verlopen worden vijf stappen doorlopen: 1. Check op structuur; 2. Check op zuurgraad; 3. Check op organische stof; 4. Check op bodemleven; 5. Check op voedingsstoffen. Deze stappen worden gevisualiseerd in een piramide waarbij bij stap 1 wordt begonnen. Door de vijf stappen vanaf de basis naar de top van de piramide uit te voeren wordt een vitale bodem gerealiseerd! Bij ieder stap uit deze piramide worden producten gebruikt om de bodem te verbeteren. Naast de ECOstyle producten worden ook andere duurzame producten toegepast.
Bodemanalyse Een goed gebruik van de ECOstyle Bodemcheck® gaat samen met een analyse van de bodem. Met name bij nieuwe, onbekende gronden is een onderzoek van de bodem nodig om te weten hoe de bodem is. Een analyse van de bodem door Hoveniersbedrijf Stip kan uit een aantal onderdelen bestaan. Met een profielboring wordt duidelijk hoe de grondlagen zijn opgebouwd, ook beworteling en eventuele storende lagen zijn hiermee goed zichtbaar. Een sondering wordt uitgevoerd om te meten of de grond niet teveel verdicht is. Tenslotte is er de veldanalyse waarmee verschillende eigenschappen van de grond bepaald kunnen worden. Het gehalte aan organische stof, de zuurgraad en de voedingsstoffen stikstof, fosfaat en kalium zijn hierbij de belangrijkste onderdelen.
De bodemanalyse vormt een belangrijke basis voor het advies volgens de ECOstyle Bodemcheck® methode. Het opgestelde advies geeft uiteindelijk een goed beeld hoe de vitale bodem bereikt kan worden. Het advies gaat in op de producten die gebruikt worden (zie ook dit ‘Bodemboek’ voor meer informatie), ook de werkzaamheden die nodig zijn worden verder toegelicht. Uiteraard wordt bij het advies ook gekeken naar de huidige vegetatie. Alles bij elkaar: bodemopbouw, voedingstoestand, verdichting, de omgeving en de huidige vegetatie zorgen voor een uitgebalanceerd advies.
Fase 1 - Structuur Een goede structuur is van levensbelang voor een bodem. Een grond met een goede structuur bestaat voor 25% uit poriën. Een bodem met minder poriën kan minder zuurstof bevatten. Dit is niet alleen slecht voor het bodemleven, maar ook de wortels van de plant kunnen dan moeilijk zuurstof opnemen. Verder kan het overtollige water lastig weg waardoor de bodem te nat wordt. Plekken in de tuin waar water blijft staan of waar planten slecht groeien kunnen bijvoorbeeld wijzen op een slechte structuur. Het aanpakken van de structuur van de grond is het eenvoudigst bij de aanleg. Ook tijdens het onderhoud is het mogelijk de structuur te verbeteren, bentoniet en basaltmeel kunnen tijdens het onderhoud door de borders worden gewerkt. Ook strooien en licht inharken in het gazon is goed mogelijk.
Bentoniet Deze bodemverbeteraar bestaat uit kleimineralen. Met bentoniet wordt de samenhang van de zandgrond verbeterd waardoor de grond minder snel uitdroogt en voedingsstoffen beter vastgehouden worden. Ook verbetert de structuur en is zandgrond beter bewerkbaar. Basaltmeel Door de silicium, sporenelementen en mineralen in deze bodemverbeteraar wordt moeilijk bewerkbare kleigrond verbeterd. Naast het verbeteren van de lucht- en waterhuishouding wordt ook de weerstand tegen ziekten en plagen in de grond verhoogd.
Fase 2 - Zuurgraad Het verzuren van de grond is een actueel thema in de tuin. Verzuring wordt veroorzaakt door zure regen en natuurlijke afbraakprocessen in de bodem. Een te zure bodem (te lage pH-waarde) heeft vrijwel altijd een slechte invloed op de groei van beplanting. Door een lage zuurgraad neemt de ontwikkeling en de activiteit van de organismen in de bodem af waardoor minder organisch gebonden voedingsstoffen vrijkomen voor de plant. Verder lossen zware metalen in een zuurdere bodem makkelijker op waardoor planten worden vergiftigd. Voor planten is een pH tussen de 5,5 en 7 ideaal. Het verzuren van de bodem is niet tegen te gaan. Tijdens het onderhoud kan met onderhoudsbekalking de zuurgraad in balans worden gehouden. Bij aanleg kan met kalk (na een bodemanalyse) de pH-waarde omhoog worden gebracht.
AZ-kalk De kalk die in de tuin bij aanleg en onderhoud wordt gebruikt is AZ-kalk. Deze snel opneembare kalk verhoogt en onderhoudt de pH-waarde, tevens bindt ze stikstof uit de lucht ten gunste van de plant. De AZ-kalk is ook goed te combineren met de overige ECOstyle meststoffen. Maërl kalk Om een te lage pH-waarde snel te corrigeren is er ook nog de Maërl kalk. Deze jonge zeewierkalk kan ook goed gebruikt worden om lage DH-waarde (hardheid) van het vijverwater te corrigeren.
Fase 3 – Organische stof Eén van de belangrijkste onderdelen van de bodem is de juiste hoeveelheid organische stof of humus. Organische stof heeft invloed op de structuur, maar vooral vormt het de voeding voor het bodemleven. Een actief bodemleven zorgt ervoor dat de organische stof afgebroken wordt tot voedingselementen die voor de plant opneembaar zijn. Het voordeel van organische stof is ook dat het veel water kan opnemen. Hierdoor werkt het als mineralenbuffer waardoor voedingsstoffen minder gemakkelijk uitspoelen. De organische stof zorgt er dus voor dat de bemesting (voedingsstoffen) die opgebracht worden langer voor de plant beschikbaar blijven. In droge perioden kan de plant ook vocht uit de organische stof opnemen. Organische stof is dus onmisbaar voor de plant!
Organische stof is onmisbaar bij de aanleg, de plant moet immers kunnen beschikken over voldoende vocht en voeding. Door de jaarlijkse afbraak van organische stof is ook bij het onderhoud de organische stof nodig. Voor de aanleg en het onderhoud zijn verschillende producten beschikbaar: Cocopeat Plantaarde Cocopeat Gazon Groen Compost Tuinturf BladCompost Champignonmest
Fase 3 – Organische stof Cocopeat Plantaarde Deze hoogwaardige bodemverbeteraar heeft als basis 100% kokosvezels en kokoschips en is verrijkt met bacteriën en schimmels. De natuurlijke en sponsachtige vezels van de kokosnoot-bast zorgen niet alleen voor meer organische stof in de bodem, maar ook dat vocht beter wordt vastgehouden. Water en voedingsstoffen worden zo beter benut. Cocopeat Gazon Speciaal voor het gazon is er ook een Cocopeat product. Deze Cocopeat bodemverbeteraar is verrijkt met organische meststof en extra kalium. Bij aanleg helpt dit product de grasplant om beter aan te slaan, bij onderhoud wordt hierdoor het gazon extra winterhard gemaakt.
Groen- en BladCompost, Tuinturf en Champignonmest Deze vier producten hebben één overeenkomst: ze zijn alle vier rijk aan organische stof. De verschillen bepalen echter hun toepassing. Groen Compost is een meer algemeen product wat gebruikt wordt om voldoende organische stof in de bodem te brengen. Deze organische stof is afkomstig van gecomposteerd groenafval. Tuinturf en BladCompost worden toegepast vanwege de combinatie van een lage zuurgraad en een hoog gehalte aan organische stof. Zuurminnende planten zoals Rhododendron hebben hier behoefte aan. Champignonmest heeft juist een hogere pH en wordt met name gebruikt bij het aanaarden van rozen.
Fase 4 – Bodemleven Voor een vitale of biologisch gezonde bodem is de hoeveelheid leven in de grond bepalend. Alle beestjes zoals regenwormen en bacteriën hebben ieder hun eigen functie in het natuurlijke proces. Een bodem met veel microorganismen, zoals schimmels en bacteriën, is een gezonde bodem. Dit bodemleven zorgt ervoor dat organisch materiaal afgebroken wordt tot voeding voor de plant. Hierdoor heeft de plant de beschikking over voeding en is ze beter beschermt tegen ziektes. Helaas is niet in iedere tuin het bodemleven in orde. Door intensieve betreding bijvoorbeeld verdwijnt zuurstof uit de grond waardoor ook het bodemleven weg is. Ook kunstmest zorgt ervoor dat het leven weg gaat uit de bodem. Een bodemactivator is dan nodig om een dode bodem tot leven te brengen.
Terra Fertiel De bodemactivator Terra Fertiel is rijk aan bacteriën, schimmels en zeewier. Het gebruik van dit product zorgt voor een gezond bodemleven, het brengt de bodem opnieuw tot leven! Terra Fertiel is daarom vooral geschikt bij de aanleg van tuinen. Bij vastgereden grond, eenzijdig bodemleven, langdurig onder water staan en het gebruik van kunstmest zorgt Terra Fertiel er voor dat de bodem weer gaat leven! Bij het onderhoud van de tuin komen we dit product daarom niet zo vaak tegen. Een tuin die immers goed onderhouden wordt en waar de ECOstyle producten worden gebruikt heeft immers al een vitale bodem!
Fase 5 – Voedingsstoffen De laatste fase van de ECOstyle Bodemcheck® is de check op voedingsstoffen. Een goede voedingstoestand van de bodem zorgt immers voor een goede groei van de plant. De voedingsproducten die gebruikt worden zijn uitsluitend 100% organische meststoffen. Het gebruik van niet of gedeeltelijk organische meststoffen zorgt ervoor dat het leven in de bodem verstoord wordt. De ECOstyle meststoffen zijn samengesteld uit plantaardige en/of dierlijke grondstoffen van natuurlijke oorsprong. Het voordeel van deze meststoffen t.o.v. kunstmest is dat voedingsstoffen niet uitspoelen, ze veroorzaken ook geen (verbrandings)schade en komen langzaam vrij. Het sortiment aan bemestingsproducten is divers. Voor veel plantensoorten en gebreksproblemen zijn verschillende producten beschikbaar.
Myco-Siertuin 7-3-6 Voor de aanleg van alle soorten planten is Myco-Siertuin de ideale meststof. Naast de noodzakelijke voedingsstoffen, hoofd- en sporenelementen bevat deze meststof ook fosfaatvrijmakende bacteriën. Verder zorgen de extra toegevoegde Mycorrhizae-schimmels ervoor dat het worteloppervlak tot negen keer vergroot wordt! Tuinmest 7-4-6 Voor het onderhoud van de tuin wordt Tuinmest gebruikt. Deze universele meststof bevat alle voedingsstoffen en sporenelementen die planten van nature nodig hebben.
Fase 5 – Voedingsstoffen Myco-Gazon 10-3-6 Zowel voor de aanleg als de onderhoud van het gazon wordt Myco-Gazon gebruikt. Myco-Gazon bevat net als Myco-Siertuin de Mycorrhizae-schimmels die het worteloppervlak sterk vergroten. Bij de aanleg zorgt dit product ervoor dat het bodemleven geactiveerd wordt, hierdoor verbetert ook de structuur van de bodem. Voor het onderhoud is dit product ideaal omdat afgemaaid gras binnen 48 uur omgezet wordt door oppervlakte-composteringsbacteriën. Ook verhoogt het de weerstand van het gazon tegen vorst en droogte. Het gebruik van Myco-Gazon gaat samen met goed onderhoud van het gazon. Regelmatig maaien en het maaisel zoveel mogelijk laten liggen zorgt ervoor dat Myco-Gazon zijn werk kan doen. Dan ontstaat er een echt mooi gazon!
Speciaalmeststoffen Naast de drie genoemde basismeststoffen zijn er voor enkele plantengroepen/soorten ook speciale meststoffen: Myco-Rodo: een meststof voor zuurminnende planten die ook werkt bij lage pH-waarden. Myco-Haag: zorgt voor extra weerstand en vitaliteit door micro-organismen voor alle soorten hagen. Rozen-AZ: dé meststof die zorgt voor een goede groei en bloei en een gezonde rozenplant. Buxus-AZ: een meststof voor een diepgroene buxus. Druiven-Groeipakket: speciale voeding voor een goede conditie en weerstand tegen schimmels.
Fase 5 – Voedingsstoffen Voedingstekorten Bij voedingstekorten kan met het gebruik van enkelvoudige meststoffen deze tekorten teniet gedaan worden, hiermee worden gebreksziekten voorkomen. OpMaat N Wanneer er een tekort aan stikstof in de bodem is kan er OpMaat N worden gebruikt, deze meststof bevat 11% stikstof. Klaver in het gazon en geelkleurige buxus kan wijzen op stikstofgebrek, OpMaat N kan dit corrigeren. OpMaat P Bij extra fosfaatbehoefte of een fosfaattekort wordt OpMaat P gebruikt. OpMaat P zorgt voor een extra stimulans van de wortelontwikkeling.
OpMaat K Naast het oplossen van een tekort aan kali is OpMaat K ook een goede najaarsbemesting. Dit product zorgt voor het afharden van gewassen en het verhogen van weerstand waardoor vorst- en droogtegevoeligheid van de beplanting of het gras afneemt. Bladgroen-Plus Deze meststof heeft extra stikstof, magnesium en ijzer en heeft daardoor een brede werking. Bij moeilijk te verklaren gebreksziektes is dit een goede probleemoplosser, ook voor algemene geelverkleuring is dit een goed product.
