Waar hebben we het hierover ? Vanaf de zon gerekend de vier kleinere binnen planeten. Dit zijn : Mercurius Venus Aarde Mars 25-11-2015
Hennie Frans
1
25-11-2015
Hennie Frans
2
In het kort het ontstaan van ons zonnestelsel. Een welhaast bekend verhaal. 1e Fase: Vier tot vijf miljard geleden een enorme wolk materie afkomstig van een supernova. Door zwaartekracht valt deze materie naar het centrum Het gaat steeds sneller en begint een draaiende beweging om het centrum een afplatting van de wolk vindt plaats. 25-11-2015
Hennie Frans
3
2e Fase: Zwaardere materie splitst zich uit en valt sneller naar het centrum. In het centrum begint een kernfusie door stijgende temperatuur en druk,omzetting waterstof in helium. Het lichtere materie in de buurt v/h centrum wordt weggeblazen door straling en zonnewind. 25-11-2015
Hennie Frans
4
3e Fase: Door onderlinge aantrekkingskracht ontstaan in de schijf klonteringen en deze op hun beurt weer planetesimalen. Door botsingen met de plantesimalen wordt kinetische energie omgezet in warmte. Uiteindelijk ontstaat hieruit een planeet met een vloeibare kern.
25-11-2015
Hennie Frans
5
Er is dan een planeet Voorwaarden: Baan om de zon Rond Zijn baanvlak is “schoongeveegd”
25-11-2015
Hennie Frans
6
25-11-2015
Hennie Frans
7
Terug naar ons eigenlijke onderwerp. Mercurius Afstand tot de zon gemidd.0,3 AE = 58 milj.km Excentriciteit: 0,21 in vergelijking met overige planeten groot. Doorsnee : 4800 km (vergelijk met grote manen klein) Temperatuur: overdag 430⁰ C /’s nacht -/- 180⁰ C Helling rortatieas tov baan vlak: 0,03⁰ 25-11-2015
Hennie Frans
8
Mercurius
Door deze geringe helling geen seizoenen. Atmosfeer: Bestaande uit verval gassen van het Mercurius oppervlak. Luchtdruk: 1% in vergelijking druk v/d aarde. Geen temperatuur uitwisseling,gevolg extreme dag-en nacht temperaturen. Rotatie tijd: 58,4 (aardse) dagen(x 3 = 176 dagen ) Omlooptijd 88 dagen = siderische omloop(x2=176 dagen) Verhouding dus 3:2,Een dag en nacht duurt 176 dagen. 25-11-2015
Hennie Frans
9
Mercurius
In het perihelium is gedurende 4 dagen de rotatiesnelheid in zijn baan om de zon groter dan de rotatie eigen as. Een bewoner ziet het merkwaardige verschijnsel van bv de zon komt op (heel langzaam!!!) loopt weer terug en gaat onder en komt na enige tijd weer op en vervolgd zijn weg weer normaal. De planeet heeft een zwak magnetisch veld veroorzaakt door de ijzerkern Ijzerkern is relatief groot doorsnee 3400 km buitenste gesteente mantel 600 km dik 25-11-2015
Hennie Frans
10
Mercurius
25-11-2015
Hennie Frans
11
25-11-2015
Hennie Frans
12
Mercurius
25-11-2015
Hennie Frans
13
Mercurius
25-11-2015
Hennie Frans
14
Mercurius
De synodische tijd is ongeveer 116 dagen dwz.de planeet gaat ongeveer 3 keer per jaar tussen zon en aarde door. Op 9 mei 2016 is er weer een benedenconjunctie en wel zodanig dat de planeet in de buurt van de knopenlijn staat.We zien een Mercurius overgang over de zon. Begin ongeveer 13.00 uur en eindigt ongeveer 20.30 uur. Schijfje heeft een doorsnee van 12 sec.en voor het blote oog (met eclipsbril !!!!)te klein om waar te nemen. Met een verrekijker of telescoop wel waar te nemen. 25-11-2015
Hennie Frans
15
Mercurius
Wel de nodige voorzorgmaatregel nemen om oogletsel te voorkomen.Zonnebril geeft geen bescherming. De verrekijker niet op de eclipsbril houden,door hitte aan de oculairzijde wordt dit beschadigd en het oog loopt gevaar. Een oplossing kan zijn een dummy stofkap. Hierin een rond gat en daarop het in tweeën geknipte eclipsbrilletje lijmen.Of anders bij Robtics of Ganymedes een velletje zonne folie bestellen.
25-11-2015
Hennie Frans
16
Mercurius
Een eerste mercurius overgang vindt plaat op november 2019. Zichtbaarheid van het planeetje gedurende 2016. Alleen de avondzichtbaarheid,oostelijke elongaties spreekt het meeste aan.Elongaties tot max. 28⁰ tov de zon. Het meest komt in aanmerking 2e helft april 2016. De ecliptica staat dan stijl op de horizon en Mercurius is in het westen goed te zien. 25-11-2015
Hennie Frans
17
Mercurius
Via ruimtesondes hebben we Mercurius twee maal bezocht. Twee keer is weinig,oorzaak:richting zon geeft een versnelling aan het ruimtevaartuig en in de buurt van Mercurius moet enorm worden afgeremd wat veel brandstof vergt. 1e sonde: Mariner 10 1974.Heeft ongeveer 45% v/h oppervlak in kaart kunnen brengen 2e sonde:Messenger van 2008 tot 2015. Is op 14 april jl.gechrast met 14.000 km p.sec. 25-11-2015
Hennie Frans
18
Messenger 10
hitteschild
25-11-2015
Hennie Frans
19
Mercurius
Het oppervlak van Mercurius is dicht bezet met inslagkraters,vergelijkbaar met onze maan. Ontstaan na de vorming v/d planeet bij het “opruimen” van materiaalresten in zijn baan (Big bombardement) Bij zo,n inslagkrater slaat door de grotere zwaartekracht, in vergelijking met onze maan,het ejectamateriaal dichter bij de inslag neer. Er zijn enkele vlakke gebieden,ontstaan door een latere grote impact met uitstroming lava. 25-11-2015
Hennie Frans
20
Mercurius
Mercurius kent thans geen vulkanische activiteit meer. De planeet is thans bezig met een krimp en veroorzaakt diepe langgerekte ravijnen.
25-11-2015
Hennie Frans
21
Opp.door Messenger 10
25-11-2015
Hennie Frans
22
Oppervl.door Messenger 10
Grote inslagkrater
25-11-2015
Hennie Frans
23
25-11-2015
Hennie Frans
24
Venus We verlaten de baan van Mercurius en gaan naar de bijna cirkelvormige baan van Venus welke op een afstand 108.milj.van de zon ligt.Relatieve afstand 0,72 AE. Excentriciteit: 0,007 (Merc.0,21) De planeet is ontstaan uit een wolk materie zoals beschreven bij de planeet Mercurius. Ze is vernoemd naar de godin van de liefde Venus.
25-11-2015
Hennie Frans
25
Venus Venus afgebeeld als godin
25-11-2015
Hennie Frans
26
Venus Venus als planeet
25-11-2015
Hennie Frans
27
Venus
Er zijn verschillen: 1e Doorsnede 12.000 km. 2e Heeft een dikke atmosfeer. Voor ons heeft Venus twee verschijningen: Avondster Morgenster. Ze is een opvallende heldere verschijning ze schittert met een helderheid van magn. -/- 4 25-11-2015
Hennie Frans
28
Venus
Met deze helderheid is voor een goed stel ogen ook overdag zichtbaar. Zowel in oostelijke elongatie (links v/d zon) =avondverschijning als westelijke elongatie als morgenverschijning,kan ze maximaal 47⁰ van de zon zijn verwijderd.Soms wordt ze aangezien voor een UFO. Thans voor zonsopkomst te zien vrij hoog in ZO richting. In nov.2016 ev. is ze weer te zien als avond ster
Venus vertoont schijngestalten net als de maan. In onderste conjunctie staat ze tussen zon en aarde in,heeft de grootste diameter(kleinste afstand) en is sikkelvormig 25-11-2015
Hennie Frans
29
s
25-11-2015
Hennie Frans
30
Venus
De afstand planeet /aarde is dan ongeveer 50 milj.km Bij een bovenconjunctie staat de planeet aan de andere kant van de zon. Afstand ong.250. milj km,dus 5x verder weg.
Bij een beneden conjunctie komt het eens in 125 jaar voor, dat planeet en aarde precies op een lijn liggen,op de zgn. knopenlijn.Men ziet Venus dan als een donkere bol over het zonsoppervlak trekken. 25-11-2015
Hennie Frans
31
Venus overgang 8-6-2004
25-11-2015
Hennie Frans
32
Venus
Dit fenomeen heeft in 1761 en 1769 een belangrijke rol gespeeld in de bepaling van de absolute waarde van de AE.Met de in 1769 expeditie was men aardig in de buurt van de huidige waarde, 149 milj.km. Gebruikte methode: Driehoeksmeting. Op aarde werd een waarneembasis uitgezet zo ver mogelijk uit elkaar waarvan de afstand,de basis, bekend was.Dmv. tijdmeting contacten Venus met de zonsrand kon men een parallax,hoekverschil,meten en hieruit volgde dan de afstand. 25-11-2015
Hennie Frans
33
Venus
Diverse aspecten.
Zusterplaneet van de aarde,werkelijkheid ligt anders, ze is echt een bitch. Doorsnee: 12.000 km Dik wolkendek 60 tot 80 km,bestaande uit 90% CO2 ontstaan door broeikas effect,mede veroorzaakt door vulkanisme. Daardoor voor ons oppervlak onzichtbaar. Luchtdruk 90 bar (vergelijk aarde 1 bar) Temperatuur : +480⁰ C 25-11-2015
Hennie Frans
34
Venus
Bovenkant v/d atmosfeer windsnelheden 600 km.pu. Dichterbij het oppervlak is het wat rustiger. Onderste laag van het wolkendek bestaat uitzwavelzuur.
Oppervlak Enkele continentachtige hooglanden,10km Tussen de hooglanden grote diepten. Weinig kraters: De dichte atmosfeer zorgt dat de meeste meteorieten uiteen vallen en de bodem niet bereiken. 25-11-2015
Hennie Frans
35
Vulcanisch oppervlak Venus
25-11-2015
Hennie Frans
36
Venus
Bovendien komen over de hele planeet schildvulkanen voor,welke eventuele kraters bedekken. Opbouw en activiteit planeet korst. Binnenste v/d planeet bestaat uit een ijzerkern 3.000 km doorsnee.Daarop volgt een deels vloeibaar silicaat mantel eveneens 3000 km.Hierin verticale convectie stromen. Door trage aswenteling geen horizontale platentectoniek. De buitenste korst is relatief dun bestaande uit basalt. 25-11-2015
Hennie Frans
37
Op bouw Venus
Korst 60 km Silicaat mantel 3000 km Ijzer kern 3000 km
25-11-2015
Hennie Frans
38
Venus
Rotaties Venus. Venus draait in een bijna circelronde baan in 225 dagen om de zon.Dit heet siderische omlooptijd. In 584 dagen is ze vanuit gezichtspunt aarde weer terug in een uitgangspositie,bv benedenconjunctie. Dit is een synodische omloop. Verschil in baansnelheid is ongeveer 5 km p sec. Ze loopt iedere sec 5 km vooruit en na 584 dagen heeft ze ons weer ingehaald. 25-11-2015
Hennie Frans
39
Venus
Rotatie tijd om haar eigen is duurt 243 dagen. Omloop 225 dagen dit houdt in,dat een dag op Venus langer dan een jaar duurt. De ashelling is 3⁰ op haar baanvlak. De aswenteling is retrograad,met de klok mee, de zon komt in het westen op.Een dag duurt dan 117 dagen (en geen 243)
25-11-2015
Hennie Frans
40
Venus
Verkenningen. In totaal zijn 35 sondes naar de planeet gestuurd vanaf 1962 Vooral de Russen waren actief met hun veneras. Russen: 18 keer NASA : 6 keer Rest overigen :Japan-China en een aantal zijn gecrasht. De druk van 90 bar speelt ook een rol. 25-11-2015
Hennie Frans
41
Een Venera op de planeet
25-11-2015
Hennie Frans
42
Venus express
2006 tot 2015
25-11-2015
Hennie Frans
43
Planeet aarde In een baan op een afstand van gemiddeld 150 milj.km van de zon bevindt zich onze planeet aarde. Baansnelheid ongv. 30. km.p sec. Doorsnee 12.ooo km en is een woonplaats voor miljoenen organismen,dank zij aan de unieke omstandig heden waaronder leven mogelijk is.Water-zuurstof-stikstof
25-11-2015
Hennie Frans
44
Koolstof(een belangrijk bouw element) en wat overige gassen. Niet te vergeten de geschikte temperaturen welke het leven onderhouden. In de rest van het heelal zijn nog geen sporen van leven gevonden. Misschien is de mens zoals in huidige vorm wel als enige (alone ?)
25-11-2015
Hennie Frans
45
25-11-2015
Hennie Frans
46
Aarde
De aarde is 4,5 miljard jaren geleden ontstaan. De eerste levensvormen 3,5 miljard. Ontstaan uit steeds verdere samenklontering van stofdeeltjes welke de planetesimalen hebben gevormd. Deze op hun beurt groeiden uit tot een tiental kilometers doorsnee.Door accretie werd hieruit de uiteindelijke aarde gevormd. De zwaardere elementen werden naar het centrum getrokken. 25-11-2015
Hennie Frans
47
Aarde
Door druk en temperatuur stijging ontstond een vloeibare ijzer-nikkel kern.
25-11-2015
Hennie Frans
48
Aarde / Opbouw 360 km 500 km
2000 km
2200 km 11300 km
25-11-2015
Hennie Frans
49
Aarde
Onderwerpen welke ter sprake komen. 1 2 3 4 5 6 25-11-2015
Opbouw Schollen/platen tectoniek Atmosfeer Seizoenen Eb en Vloed Precessie Hennie Frans
50
Aarde / Opbouw
De vaste binnenkern bestaat uit nikkel en ijzer(NiFe) Temp. 5000⁰ C. Druk: 3.500.000 atm.Doorsnee 2600 km en door hoge druk is deze ijzerkern vast. Aardkorst en een deel v/d mantel vormen de lithosfeer en is horizontaal verdeeld in tektonische platen,welke hooguit enkele cm’s p.jr.bewegen. Deze beweging zorgen voor aard bevingen en gebergtevorming en vulkanisme.
25-11-2015
Hennie Frans
51
Aarde / opbouw
Opbouw van de aardkorst. De bovenste continentale korst is 40 km dik en bestaat uit 95% stollings gesteente en 5% sediment gesteente. We hebben ook nog een oceanische korst welke een dikte heeft van 8 km. Onder de korst ligt de mantel welke onderverdeeld is in; Buitenmantel 360 km Overgangszone 500 km Binnenmantel 2000 km 25-11-2015
Hennie Frans
52
Aarde / Opbouw
De binnenmantel is door hoge druk en temperatuur plastisch en kan dus stromen. Beneden de mantel bevindt zich de vloeibare buitenkern Met een dikte van 2200 km.en temp. 4500⁰ C. Hierin zorgen convectie stromen voor het magnetische veld een belangrijk bescherming schild voor ons leven tegen kosmische straling.
25-11-2015
Hennie Frans
53
Aarde / schollentectoniek
De lithosfeer is ongeveer 150 km dik en is verdeeld In schollen/platen die onafhankelijk van elkaar in of onder de korst bewegen. Onder de lithosfeer ligt de asthenosfeer (allebei onderdeel van de mantel ) en hierin worden de stromingen opgewekt. De platen bewegen gemiddeld 5mm tot 80 mm p.jr. Er is een divergente,waarin de platen van elkaar af bewegen.Bv.Mid Oceanische rug. 25-11-2015
Hennie Frans
54
Aarde / schollentectoniek
25-11-2015
Hennie Frans
55
Aarde / schollentectoniek
25-11-2015
Hennie Frans
56
Aarde / schollentectoniek
25-11-2015
Hennie Frans
57
Aarde / schollentectoniek Brug dwars over continenten op Ijsland.
N.Am.Plate
25-11-2015
Eurazie plate.
Hennie Frans
58
Aarde / schollentectoniek
Convergente tectoniek.Platen schuiven naar elkaar toe. Er kan subductie plaats vinden,waarbij de ene schol onder de andere schuift met de nodige bevingen-gebergte vorming en vulkanisme. Of de platen botsen gewoon tegen elkaar waarbij de grensvlakken worden opgeduwd en gebergten ontstaan.
25-11-2015
Hennie Frans
59
Aarde / schollentectoniek
Voorbeeld van een subductie.
25-11-2015
Hennie Frans
60
Aarde / schollentectoniek
Voorbeeld twee schollen botsen tegen elkaar.
25-11-2015
Hennie Frans
61
Aarde / schollentectoniek
Vulkanisme los van platen tectoniek. Op sommige plaatsen in de mantel stijgt heet materiaal/ Lava op dwars door de lithosfeer en vormt een magma kamer.Bij drukvergroting breekt zoekt lava zich een weg door de korst en een vulkaan komt tot uitbarsting. Na het stoomafblazen heeft men een dode vulkaan. De tectonische schol trekt evenwel verder over de magma kamer,tot deze weer doorbreekt en verderop een nieuwe vulkaan ontstaat. 25-11-2015
Hennie Frans
62
Aarde / schollentectoniek
Rij eilandjes op Hawai gevormd door vulkanen boven een hotspot.
25-11-2015
Hennie Frans
63
Aarde / schollentectoniek
Ongeveer 200 miljoen jaar geleden had men een supercontinent “Pangea”geheten.
25-11-2015
Hennie Frans
64
Aarde / schollentectoniek
Door platen tectoniek is dit 210 tot 250 miljoen jaar geleden ( Perm en Trias0) opgebroken en ontstonden de huidige continenten.
25-11-2015
Hennie Frans
65
Aarde / Atmosfeer
De aardse atmosfeer bestaat voor 78% stiksof ( N) 21% Zuurstof ( O ) 4% Waterdamp (H2O) 0,04 Cooldioxide(CO2) En kleinere hoeveelheden overige gassen. Door fotosynthese van planten-bomen vindt een aanhoudende productie van zuurstof plaats.Kooldioxide wordt opgenomen en zuurstof wordt in de atmosfeer gebracht. 25-11-2015
Hennie Frans
66
Aarde / Atmosfeer
De waterdamp in de atmosfeer kan verzadigd raken, afhankelijk van temp.en hoeveelheid waterdamp en gaat condenseren en volgt er regen.Rivieren brengen dit weer naar zee .Zo vind er een kringloop plaats. Aan het oppervlak v/d aarde hebben we een druk van 1 atmosfeer en naar grotere hoogte neemt deze uiteraard af.Op ongeveer 60 km hoogte tocht nog dicht genoeg om kleine meteorieten te verbranden. 25-11-2015
Hennie Frans
67
Aarde / Atmosfeer
25-11-2015
Hennie Frans
68
Aarde / Seizoenen.
De rotatie as v/d aarde maakt een hoek van 23⁰ met de ecliptica.Voor ons op het noordelijk halfrond zal de zon hoger aan de hemel staan wanneer dit halfrond naar de zon is gekeerd ( lente en de zomer ) Het zuidelijk halfrond beleeft dan het tegengestelde. De aardbaan is eliptisch,excentriciteit 0,02,wat niet veel is. De aarde staat in de zomer in het aphelium,is trager in snelheid, de zomer duurt dus op het noordelijk dientengevolge wat langer. Verst in de baan 4 juli. 25-11-2015
Hennie Frans
69
Aarde / seizoenen
Gedurende zijn jaarlijkse omloop blijft de aard as ruimtelijk gezien in dezelfde richting staan en wel richting de poolster.Dit veroorzaakt de seizoenen. De noordpool beleeft gedurende onze zomer geen Zonsondergang en gedurende de winter geen zonsopkomst.Dit zomer fenomeen start op de pool op 21 maart en beslaat een gebied van 90⁰ NB tot 67,5⁰ NB
25-11-2015
Hennie Frans
70
Aarde / De Maan
25-11-2015
Hennie Frans
71
Aarde / De Maan
25-11-2015
Hennie Frans
72
Aarde / De Maan
25-11-2015
Hennie Frans
73
Aarde / Seizoenen.
25-11-2015
Hennie Frans
74
Aarde / Seizoenen.
De zon staat in het pherihelium, het dichtste bij, op 3 januari AE is dan 0,98 AE.Verschil aphelium/perihelium ongeveer 5 miljoen km.DE aarde in zijn baan wordt versneld volgen de derde wet van Kepler,gelijke oppervlakken v/d perken in dezelfde tijdseenheid. Hoewel het totale aard oppervlak aan de zonzijde 6% meer zonnewarmte ontvangt weegt dit niet op tegen de lage zonnestand bij ons in de winter.
25-11-2015
Hennie Frans
75
Aarde / Seizoenen.
Derde wet van Kepler.Oppervlak S2 is gelijk aan oppervl. S1.De aarde moet sneller lopen in S1 om het zelfde oppervlak te bereiken als in S2.
25-11-2015
Hennie Frans
76
Aarde / seizoenen
Op het zuidelijk halfrond wordt de meerwaarde aan zonnewarmte teniet gedaan door groter water oppervlak van de oceanen door absorptie. Het punt waar het halfrond het meest naar de zon is gericht,noemt men zonnewende.21 juni voor noord een 21 december voor zuid. De zon staat dan loodrecht op kreeftskeerring +23,5⁰ noord,en 21 dec. loodrecht op steenbokskeerring -/- 23,5⁰.Kreefts keerring: Natte moesson Steenbokskeerring: droge moesson. 25-11-2015
Hennie Frans
77
Aarde / seizoenen
De zon staat 2x per jaar boven de evenaar en wel op 21 maart en 23 september,hiervan afgeleid de equinoxen.Dag en nacht zijn dan gelijk.
25-11-2015
Hennie Frans
78
Aarde / Eb en Vloed
Eb en vloed worden veroorzaakt door aantrekkings kracht van de maan en in mindere mate van de zon. Aarde en maan draaien om een gemeenschappelijk zwaarte punt en dit ligt ongeveer 100o km onder de korst. Er zijn twee vloedbergen op de aarde en het aardoppervlak draait onder deze vloedbergen door. De meest prominente vloedberg is naar de maan gericht Maar tegenover deze,aan de andere kant van de aarde,bevindt zich eveneens iets kleinere vloed berg. 25-11-2015
Hennie Frans
79
Aarde / Eb en Vloed
Deze twee vloedbergen veroorzaken ieder 12,25 uur een verhoogde waterstand. De “contra” vloedberg is het gevolg van het gemeenschappelijk zwaartepunt binnen de aarde. Vanuit dit zwaartepunt richting middelpunt naar de andere zijde v/d aarde krijgt men een centrifugaal kracht ,een soort slingerbeweging en een tweede vloedberg veroorzaakt.
25-11-2015
Hennie Frans
80
Aarde / Eb en Vloed
Deze vloedbergen vertragen de rotatie van de aarde en brengt de maan op de lange duur op gotere afstand. De vloedberg moet zich door zee engten persen en beinvloedt het tijdstip van hoog en laag water op de continenten. Ook de zon veroorzaakt in mindere mate getijden golven. Wanneer zon en maan op een lijn liggen worden de getijden systemen versterkt en men spreekt dan van springvloed. 25-11-2015
Hennie Frans
81
Aarde / Precessie
De aarde is afgeplat,de straal poolas is 21 km korter dan de straal evenaar/middelpunt. De eveaar maakt een hoek met de ecliptica(zonsbaan) van 23,5⁰. De aantrekkingskracht van de zon zal proberen de evenaar naar de ecliptica te trekken.Het resultaat is dat de aardas een kegelvorm gaat beschrijven rondom de pool. De aardrotatie is anti kloksgewijs,de draaing van de kegel is met de klok mee. 25-11-2015
Hennie Frans
82
Aarde / Precessie
R=Rotatie as aarde. P = baan rotatie as afgelegd in 26.000 jaar. N=Nutatie
25-11-2015
Hennie Frans
83
Aarde / Precessie
Precessie gang duurt ongeveer 26.000 jaar en gedurende Periode ondergaat de aardas op zich ook kleine veranderingen en vertoont schommelingen.De hoek evenaar ecliptica varieert tussen 22⁰ en 24⁰.en geeft aanleiding tot klimaatveranderinen.Al deze schommelingen samen noemt men nutaties.( er zijn schommelingen welke 140.000 jaar in beslag nemen.) Jaarlijkse omloop van de zon noemt men een siderisch jaar 365,25 dagen. 25-11-2015
Hennie Frans
84
Aarde / Precessie
Dit is wanneer de zon weer precies in zijn startpunt is aangekomen.Uitgangspunt zou het lentepunt kunnen zijn .Maar door de precessie wordt het lente punt over de evenaar meegetrokken,met de klok mee,en wanneer de zon weer in het eerstvolgende lentepunt aankomt is wat vroeger en vormt het tropisch jaar,welke korter is dan het siderische jaar (365,25 tegen 365,24)
25-11-2015
Hennie Frans
85
Aarde / Precessie
Het lentepunt is ook de basis voor het coördinaten stelsel voor onze sterren hemel.Het lente punt verschiuft op jaarbasis 50 boog seconden. Het lentepunt is ook de basis voor het coördinaten stelsel voor onze sterren hemel.Het lente punt verschuift op jaarbasis 50 boog seconden. Immers snijpunt ecliptica met de equator is het lente punt en de RA klimming is 0⁰.Als het lente punt veranderd,moet ook het coördinaten stelsel v/d sterren worden aangepast. 25-11-2015
Hennie Frans
86
Aarde / Precessie
De sterren atlassen worden daarom om de vijftig jaar aangepast.Thans gaat men uit van de millennium wisseling,het jaar 2000. In de computer planetaria zijn in de software deze veranderingen direct vastgelegd.
25-11-2015
Hennie Frans
87
Aarde / De Maan
25-11-2015
Hennie Frans
88
Aarde / de Maan
We stappen over naar de maan welke in astronomische begrippen dicht bij de deur ligt. De afstand in het perigeum bedraagt ongeveer 360.000 km.met een voor ons schijnbare diameter 34 min. Afstand in apogeum is ongev. 400.000 km met een bijbehorende schijnbare diameter 29 min. De excentriciteit bedraagt 0,05. Toevallig zijn de schijnbare diameters van maan en zon ongeveer gelijk. 25-11-2015
Hennie Frans
89
Aarde / de Maan
De ouderdom v/d maan is iets jonger dan die van de aarde.4,5 miljrd.jaar. Waarschijnlijk ontstaan uit een botsing met de aarde en een planetesimaal/of reeds een planeet ter grootte van planeet Mars. De brokstukken zijn door accretie weer samengetrokken Wat nadien door stolling,inslagen(big bombardment ) onze huidige maan is geworden. 25-11-2015
Hennie Frans
90
Aarde / de Maan
Doorsnee van de maan is ongeveer 3400 km en tov de aarde wel een grote maan. In ons zonnestelsel zijn groter manen zoals Titan bij Saturnus 5000. km.De 2 grote manen bij Jupiter Europa en Ganymedes resp…….. Temperatuur overdag meer dan 100⁰ C an de donkere zijde -/- 160⁰ C.
25-11-2015
Hennie Frans
91
Aarde / de Maan
De siderische omloop duurt 27,5 dag en dit is ook de rotatie tijd v/d maan om haar eigen as.Het is een synchrone rotatie wat inhoudt dat altijd dezelfde kant naar de aarde is gekeerd.Synodische omloop duurt drie dagen langer,de maan heeft deze dagen nodig om weer bij de zon uit te komen. Libratie.(nee knikken ) De baansnelheid is echter verschillend,in het aphelium is de baansnelheid minder en in het perihelium is deze versneld.( 3e wet van Kepler ) 25-11-2015
Hennie Frans
92
Aarde / De Maan
De eigen rotatie tijd blijft in haar baan constant nl.27,5 dag. In het aphelium is de baansnelheid vertraagt maar niet haar eigen rotatie,waardoor ze wat vooruit kan draaien en een stukje links (oostelijk ) van de achterzijde laat zien.Bij een grotere snelheid zoals in het pherihelium loopt de eigen rotatie achter en wordt aan de rechterkant (west) een stukje v/d achterzijde zichtbaar. 25-11-2015
Hennie Frans
93
Aarde / De Maan
Libratie (ja knikken ) De rotatie as v/d maan heeft een tilt van 1,5⁰ op haar baan. Ruimtelijk gezien blijft de rotatie as constant in de dezelfde richting wijzen.Voor ons in een bepaalde positie buigt ze 1,5⁰ voorover en 180⁰ verder in haar baan 1,5⁰ achterover. We kunnen wat over de maan polen heenkijken en door de beide libraties kennen we 59 % van het maan oppervlak.
25-11-2015
Hennie Frans
94
Aarde / De Maan
De zwaartekracht van de maan veroorzaakt bij ons de getijdengolven en deze remmen de rotatie van de aarde langzaam af en de maan komt verder van de aarde te staan,4 cm p. jr.
25-11-2015
Hennie Frans
95
Aarde / De Maan
Inkijk in het inwendige van de maan.
25-11-2015
Hennie Frans
96
Aarde / De Maan
Opbouw maan De kern van de maan is een vaste ijzerkern met een doorsnee 500 km en vloeibare buitenkern 100 km welke een viskeuse overgang vormt naar de mantel welke ongev. 150 km dik is.De korst is ongeveer 100 km. (Vergelijk met de aarde 60 a 70 km).
25-11-2015
Hennie Frans
97
Aarde / De Maan
Oppervlak van de maan De donkere vlakten op de maan noemt men mares of zeeën.Vroeger dacht men dat deze gevuld waren met water.Thans blijkt,dat deze vlakten gevuld zijn met uitgestroomde lava/basalt. Ontstaan door inslagen in de nog dunne maankorst tijdens “Big Bombardment” 3,- tot 3,5 miljrd. jaar geleden.Het was toen nog een chaos in ons zonnestelsel. 25-11-2015
Hennie Frans
98
Aarde / De Maan
De andere (donkere zijde ) is de korst enkele kilometers dikker en was beter bestand tegen inslagen. De inslagkraters maakt een belangrijk deel uit van het oppervlak.Men telt ongeveer 300.000 kraters groter dan een kilometer.De grotere kraters dragen veelal de namen van de Griekse wijsgeren. Het stoffige oppervlak bestaat uit een soort regolith,gevormd door een inslag. 25-11-2015
Hennie Frans
99
Aarde / De Maan
Dit regolith heeft de vorm van kleine glas kristalletjes met scherpe randjes en hinderlijk is voor maanonderzoekers. Op de polen in diepe kraters,waar geen zonlicht komt en de temperatuur ver beneden nul graden blijft,verwacht men waterijs. 25-11-2015
Hennie Frans
100
Aarde / De Maan
Gravitatie krachten op diverse plekken op de maan zijn verschillend.De mares met hun gevulde vlaktes met basalt en onderliggende lagen hebben ter plekke een groter aantrekkings kracht, de zgn.”Mascons”. Deze beinvloeden de sondes welke om de maan circelen. Het magnetisch veld van de maan is uitzonderlijk zwak En bedraagt 1/100 bar in vergelijking met die van de aarde. 25-11-2015
Hennie Frans
101
Aarde / De Maan
Het magnetisch veld is meer plaatselijk in de buurt van de mascons en niet aan beide polen. De atmosfeer is zeer dun en grenst aan het bijna vacuum.
25-11-2015
Hennie Frans
102
Aarde / De Maan
Maannutaties. De maanbaan maakt met de eclipitica een hoek van 5⁰. Men heeft dan uiteraard twee snijpunten: de dalende knoop en een klimmende knoop. De knopen lijn beweegt zich met de wijzers van de klok mee langs de ecliptica,een rondgang duurt 18,6 jaar. Door de helling van 5⁰ kan de maan tov de ecliptica eens in de 18 jaar uitzonderlijk hoog aan de hemel staan. 25-11-2015
Hennie Frans
103
Aarde / De Maan
Veertien dagen later staat ze dan uitzonderlijk laag. Hoge stand: 38⁰ + 23,5⁰ + 5⁰ = 66,5⁰. Lage stand : 38⁰ - 23,5⁰ - 5⁰ = 9,5⁰ boven de horizon. Volgende 9 jaar is er wat veranderd. Hoge stand : 38⁰ + 23,5⁰ - 5⁰ = 56,5⁰ Lage stand: 38⁰ - 23,5⁰ + 5⁰ = 19,5⁰ boven de horizon. Deze 18,6 jaar niet verwarren met de Saros periode welke 18 jaar is. 25-11-2015
Hennie Frans
104
Aarde / De Maan
Saros periode 223 synodische maanden duren even lang 18 jaar. Zon-aarde-maan nemen dan weer dezelfde positie in. Wel met kleine veranderingen,maar na een aantal series en reeksen zit men weer exact op hetzelfde punt. Met behulp van saros periode en reeksen kan men vrij nauwkeurig zons- en maanverduistering voorspellen Een reeks/serie duurt ongev. 1000 jaar 25-11-2015
Hennie Frans
105
Aarde / De Maan
De Saros was bekend bij de Babyloniërs en konden al voorspellingen doen.Niet op het uur nauwkeurig,maar zoiets van een dag nauwkeurig. In Griekenland werd de Saros 432 v Chr. Ontdekt.
25-11-2015
Hennie Frans
106
Aarde / De Maan
Maansverd. 28 sept.2015
25-11-2015
Hennie Frans
107
Aarde / De Maan
Wanneer zon –maan-aarde op een lijn staan,op de zgn. knopenlijn,dan schuift de maan tussen de zon en aarde door en men heeft een zonsverduistering. Wanneer de maan in de buurt van zijn pherihelium Dan is zijn schijnbare diameter groter dan die van de zon en heeft men een totale zonsverduistering.Kan max vier minuten duren. 25-11-2015
Hennie Frans
108
Aarde / De Maan
Zonsverduistering met protuberansen en chromosfeer
25-11-2015
Hennie Frans
109
Aarde / De Maan
Staat de maan in de buurt van het aphelium en de schijnbare diameter is kleiner dan de zon,dan vindt een ringvormige verduistering plaats.Niet zo interessant wel mooi om te zien. Prompt volgt meestal 14 dagen na een zonsverduistering een maansverduistering. De maan gaat dan door de schaduwkegel van de aarde.
25-11-2015
Hennie Frans
110
Aarde / De Maan
Een zonsverduistering is zeer plaatselijk te zien. Een maansverduistering op het aarde halfrond wat naar de maan is gekeerd.Iedereen ziet hetzelfde,niks geen parallax gedoe.Behalve sterren welke bedekt worden. Tijdens zijn baan rond de aarde vertoont de maan schijngestalten.Nieuwe maan-eerste kwart.-volle maan laatste kwartier. 25-11-2015
Hennie Frans
111
Aarde / De Maan
De schijngestalten ontstaan bij de gratie van teruggekaatst zonlicht. Bij nieuwe maan staat de maan in conjunctie met de zon en al het zon licht valt op de voor ons onzichtbare achterkant. Draait ze 90⁰ graden verder in haar baan zien we de halfverlichte rechterkant.Eerste kwartier. Volle maan staat recht tegenover de zon en kaatst alle licht terug. 25-11-2015
Hennie Frans
112
Aarde / De Maan
Bij 270⁰ zien we de halfverlichte linkerkant van de maan en staat in het laatste kwartier.Een week later staat weer bij de zon en is synodische omloop volbracht.
25-11-2015
Hennie Frans
113
Aarde / De Maan
Aan belangstelling ontbreekt de maan niet. De mens heeft er voet op bodem gezet bij diverse Apollo vluchten.300 kg maansteen is naar de aarde gebracht. Legio sondes zijn in een baan gebracht om een beeld van het oppervlak vast te leggen en fysische eigenschappen zoals atmosfeer-bodemgesteldheid-bevingen/trillingen 25-11-2015
Hennie Frans
114
Aarde / De Maan
Mens op de maan. Apollo 17.Laatste keer.
25-11-2015
Hennie Frans
115
Aarde / De Maan
Maanwagen gebruikt bij Apollo 15. Wacht op een APK keuring.
25-11-2015
Hennie Frans
116
Aarde / De Maan
Inslag recente krater Copernicus.Diameter 90 km. diep 3700 mtr. Recent = een milj.jr
25-11-2015
Hennie Frans
117
Aarde / De Maan
Walvlakte Calvius.Zuidelijk gedeelte v/d maan. Doorsnee 230 km. Inslag 4 miljrd. jaar geleden.
25-11-2015
Hennie Frans
118
Aarde / De Maan
Plato.Inslag krater.Doorsnee 100 km.Inslag 3 miljrd.jaar geleden.Volgestroomd met lava.
25-11-2015
Hennie Frans
119
Aarde / De Maan
Rechte muur.Rille op de door krimp v/d bodem. Stijle cliff lengte 110 km. Hoogte 200 tot 300 meter.
25-11-2015
Hennie Frans
120
Mars
De planeet Mars is vernoemd naar de Romeinse god van de oorlog.Tijdens opposities schijnt Mars helder en roodachtig,iets dreigend vandaar.
25-11-2015
Hennie Frans
121
Mars
Mars als Romeinse oorlogsgod.
25-11-2015
Hennie Frans
122
Mars
Mars als planeet.
25-11-2015
Hennie Frans
123
Mars
Mars heeft een diameter van ongeveer 6800 km(aarde 12000).Rotatie tijd 24 uur en 37 minuten. door dit verschil van 37 min.kan men gedurende een waarnemingsmaand het hele oppervlak zien. De atmosfeer zeer ijl en bestaat hoofdzakelijk uit CO2 Temperatuur nachtzijde -/-140⁰ C dagzijde + 20⁰ C Men komt uit op gemiddeld -/- 63⁰ C. Baanafstand tot de zon is 1,5 AE =ongeveer 230 milj.km 25-11-2015
Hennie Frans
124
Mars
De siderische omloop bedraagt 687 aardse dagen En een synodische (bv van oppositie tot oppositie ) 780 dagen. De planeet staat het dichtst bij de aarde tijdens de opposities,afstand is dan gemiddeld 70 milj.km. kortst mogelijke afstand 55 milj. Km. Wanneer aan andere kant van de zon afstand aarde/Mars 400 milj.km. 25-11-2015
Hennie Frans
125
Mars
Pherihelium opposities. Excentriciteit van Mars bedraagt 0,09 (tamelijk groot ) en veranderd onder invloed grote planeten. Het pherihelium van de marsbaan ligt van de aarde uit gezien in het sterrenbeeld Waterman.Mars ligt dan tijdens oppositie het dichtst bij de aarde.Dichtst mogelijk ongeveer 55 milj. Kilometer.Dit komt 2x per 32 jaar voor. Helaas ligt sterrenbeeld Waterman voor ons laag aan de horizon. 25-11-2015
Hennie Frans
126
Mars
Dit komt de seeing en de helderheid van Mars niet ten goede. De helderheid van Mars varieert van magn. +1,8 in de richting stand aan de andere kant van de zon en magn. -/- 2,9 tijdens een gunstige pherihelium oppostie. Laatste was in 2003 afstand 56 milj.km.
25-11-2015
Hennie Frans
127
Mars
Seizoenen. De rotatie as Mars maakt een hoek 25⁰ met het baanvlak en op Mars kent men dus seizoenen. Doordat Mars langzamer in zijn baan is als de aarde duren de seizoenen 2x zo lang. De polen kennen een lange winternacht en lage temperatuur Vormt zich daar een dikke laag bevroren CO2 van enkele kilometers dik. 25-11-2015
Hennie Frans
128
Mars
In de lente sublimeren deze poolkappen weer. Zomer voor het zuidelijk halfrond staat mars in het pherihelium en de zuid kant is naar de zon gekeerd en dus warmer dan de noordpool tijdens stand in het aphelium. De zuidelijke helft warm daarbij flink op en er ontstaan vaak stofstormen welke de hele planeet bedekken en weken,zo niet maanden duren. 25-11-2015
Hennie Frans
129
Mars
Bevroren CO2 kap noorpool Mars.
25-11-2015
Hennie Frans
130
Mars Mars in stofstorm
25-11-2015
Hennie Frans
131
Mars
Mars heeft twee manen Phobos en Deimos. Phobos in een baan op 6000 km hoogte met een omlooptijd van 7 uur en 40 minuten. Hij komt in het westen op en een marsbewoner ziet hem 3x per dag overkomen.Komt in een steeds nauwere baan en is gedoemd binnen nu en 5.milj. jaar neer te storten of uit elkaar worden getrokken door mars gravitatie. 25-11-2015
Hennie Frans
132
Mars
Phobos
Deimos 25-11-2015
Hennie Frans
133
Mars
Deimos heeft een omlooptijd van 30 uur komt in het oosten op.Tijdsverschil omloop maan en rotatie mars ( 24 uur 37 min) is klein.Een marsbewoner ziet hem drie dagen boven de horizon.
25-11-2015
Hennie Frans
134
Mars
Mars heeft geen magnetisch veld en dus ook geen magnetosfeer welke de planeet beschermt tegen geladen deeltjes zonnewind en cosmische straling. Eventuele moleculen worden gedesintregeerd en verdwijnen in de ruimte. Mars atmosfeer bevat veel fijnstof en de hemel is dan ook enigszins oranje gekleurd.
25-11-2015
Hennie Frans
135
Mars
Atmosfeer oranje kleuring door fijnstof.
25-11-2015
Hennie Frans
136
Mars
Inkijkje in het binnenste van Mars.
25-11-2015
Hennie Frans
137
Mars
De binnenste kern heeft een diameter van 3000 km En bestaat hoofdzakelijk uit ijzer en wat lichtere elementen.Mars is een lichtere planeet en de kern bevat daarom meer lichtere elementen dan de aarde. Een deel van de mars kern kan nog vloeibaar zijn. Om deze kern ligt een vaste mantel bestaande uit ijzer en magnesium silicaten. De buitenste mars korst is 50 km dik en hier en daar meer 25-11-2015
Hennie Frans
138
Mars
Mars heeft een groot aantal inslagkrater 43.000 stuks groter dan 5 km. Het Tharsis gebied rond de evenaar is bezaaid met dode schildvulkanen waaronder de reusachtige Olympus Mont. Opvallend is een diepe langgerekte kloof genaamd valles Marineris.4000 km lang ; breed 200 km; diepte 7 km. 25-11-2015
Hennie Frans
139
Mars
Vallis Marineris.
25-11-2015
Hennie Frans
140
Mars
Door structuren zoals enorme droge rivierbeddingen en stroomgeulen denkt men dat hier stromend water is geweest. Dit jaar heeft men bevestigd dat er water op Mars is in permafrost bodems.
25-11-2015
Hennie Frans
141
Mars
Ruimte sondes Rusland-Amerika-Europa-Japan hebben zich sinds 1960 met het zenden van tientallen sondes in de baan van Mars.met aan boord niet alleen camera’s maar ook diverse Instrumenten om de atmosfeer en de bodem te meten. In 1975 onbemande landingen Viking 1 en 2 In 2004 lading twee robotwagens zgn. Rovers. In 2001 Curiosity;een veredelde Rover 25-11-2015
Hennie Frans
142
Mars
25-11-2015
Hennie Frans
143
Mars
Toekomst Voorlopig nog doorgaan zoals men thans doet. Maar een mens naar Mars?????????. Een enkelvoudige bemande reis op korte termijn wellicht mogelijk.Om diverse redenen directe terugkeer niet mogelijk. Toekomstige meerkoppige en verblijf op Mars (kolonisatie) kan nog wel een paar generaties duren. 25-11-2015
Hennie Frans
144
Mars
Kosten plaatje hieraan verbonden:bijna onbetaalbaar Is het dit waard ?
25-11-2015
Hennie Frans
145
Mars
Bedankt en wel thuis
25-11-2015
Hennie Frans
146
