Van de redactie. Veel leesplezier. Tom Smit

CIRCULAIRE NR: 12 MAART 2011

Van de redactie Op mijn schaaknotitieboekje zet ik volgens oude gewoonte een streep na de 40 e zet. Dit omdat je vroeger de 40e zet in 2 uur moest zien te halen. Daarna werd de partij afgebroken en wie aan zet was moest zijn zet afgeven in een envelop die dichtgeplakt werd en daarna voorzien van de handtekening van beide spelers. Omdat er nu persoonlijke computers zijn met programma’s die een stelling beter kunnen beoordelen dan wij, wordt een partij niet meer afgebroken. Ben Zee gaf in het vorige nummer zijn mening over de verdeling van de tijd bij een partij die naast hem gespeeld werd. In dit nummer vindt u het antwoord hierop van Eip Janssen. U kunt in dit nummer ook een tweede artikel lezen van Ben Zee over snel schaken. Het thema is zeer actueel en ook in de OSBO wordt nagedacht over een ander speeltempo. Deze keer hebben we een interview met Jan Pijkeren. Hij analyseert een partij die hij won van iemand met een rating van boven de 2000. Deze partij is door Jan zeer uitgebreid van commentaar voorzien en moet u beslist naspelen! Verder treft u hier het verslag aan van de algemene ledenvergadering, gemaakt door onze secretaris Tom Pronk. De kracht en de zwakte van de loper wordt uit de doeken gedaan en de loper speelt ook een hoofdrol in de opgaven. Eip Janssen doet een gooi naar de schoonheidsprijs met twee mooie combinaties. In april willen we weer een circulaire laten uitkomen. Uw stellingen voor de schoonheidsprijs of andere kopij graag vóór 11 april naar [email protected] Veel leesplezier. Tom Smit

COLOFON Voorzitter : Wedstrijdleider : Secretaris : Penningmeester : Jeugdzaken : Ere-lid : Lid van Verdienste : Redactie Circulaire :

Jan Blokpoel (611038, [email protected]) Eip Janssen (612138, [email protected]) Tom Pronk (634499, [email protected]) Martijn Bakker (06-49370002, [email protected]) Ben Verduyn (617912, [email protected]) Anton Ebskamp Ben Zee Tom Smit (616570, [email protected])

Correspondentieadres:

Doddendaal 31, 6715 JV Ede

In gesprek met Jan Pijkeren

Anish Giri doet een zet tegen Jan Pijkeren. Hoe oud ben je? Ik ben 17 jaar. Op welke school zit je en wat wil je later worden? Ik zit op het Marnix College Ede. Ik weet nog niet wat ik later wil worden, maar ik overweeg sterk Klassieke Talen te gaan studeren. Daarmee kan je echter bijna alleen maar docent Klassiek Talen worden, dus... Sinds wanneer schaak je? Ik kwam op De Cirkel toen ik ongeveer 8 jaar was. Daarvoor kon ik het alleen bij wijze van spreken. Het feit dat ik nu hier schaak heb ik trouwens te danken aan mijn meest fanatieke belager: Martijn Bakker. Hij was namelijk degene die mij de eerste keer meenam naar De Cirkel. Je staat nu bovenaan in de interne competitie. Heb je nog meer heldendaden op schaakgebied? Ik ben dit jaar voor de 3e keer op rij snelschaakkampioen van de club geworden. Vorig jaar haalde ik de hoogste OSBO-score, dus kreeg ik de OSBO wisselbeker

Ik denk dat je veel aan theorie doet. Klopt dat? Ik ben sinds een paar jaar in het bezit van de 3-delige serie ''De wereld van de schaakopening" van tweevoudig Nederlands kampioen Paul van der Sterren. Het behandelt praktisch alle openingen op een zeer toegankelijke en begrijpelijke wijze, maar gaat er niet te diep op in. Geen ellenlange varianten dus, maar veel uitleg over de beschikbare plannen. Hier heb ik veel aan gehad in het bepalen van mijn 'openingsrepertoire' en, ook al is en blijft het boek een 'Introductie tot de openingstheorie', ook nu nog blader ik er vaak in er probeer ik zo af en toe een andere opening uit. Daarnaast hebben we natuurlijk het geweldige medium Playchess, waarop ik elke dag wel te vinden ben. Dit doe ik niet specifiek als voorbereiding, maar ik denk wel dat die bijna 5000 potjes snelschaak mijn spel verbeterd hebben. Tenslotte hebben we nog Fritz, waarmee ik mijn partijen vaak analyseer en waarvan ik vaak het openingenboek raadpleeg. Heb je andere hobby’s dan schaken? Ik had nog wel meer hobby’s, maar daar ben ik nu een beetje van afgestapt. Ik heb zo’n 8 jaar met plezier bij Blauw Geel ’55 gevoetbald en ben daar twee jaar geleden mee gestopt. Ook speelde ik vaak games op m’n pc, maar sinds een tijdje geef ik overduidelijk de voorkeur aan schaken op Playchess. Daarnaast lees ik graag. Het zou leuk zijn als je een partij van jezelf wil analyseren. Wil je dat? Bij deze: OSBO PJK 2010, ronde 3 Pijkeren, Jan – Beerdsen, Thomas 1.c4 c6 Ik speel vaak 1.c4, het Engels. Het kan uitlopen in varianten die ikzelf erg prettig vind, en vaak onbekend zijn bij zwartspelers. Mijn tegenstander had hier geen zin en koos voor een Slavische opbouw. 2.Pc3 d5 3.cxd5 cxd5 4.d4 Pf6

5.Lf4 Pc6 6.e3 a6 7.Ld3 e6

Nu moet wit kiezen, want zwart ‘dreigt’ met 3. …d4 ruimte te winnen en mijn paard op c3 te verdrijven. Nu staat er de Slavische Ruilvariant op het bord. Ik koos hiervoor omdat ik verwachtte dat mijn tegenstander zich beter thuis zou voelen in hyperscherpe varianten dan in een rustige, bijna slaapverwekkende variant als dit. Thomas Beerdsen is namelijk een van de OSBO’s grootste jeugdtalenten, met een rating van boven de 2000 op zijn 12-jarige leeftijd. Voorkomt een eventueel Lb5 en bereid een opmars op de damevleugel middels b5 voor.

8.Pf3 Le7 9.h3 0-0 10.0-0 b5 11.Tc1 Lb7 12. De2 Db6 13.Tfd1 Pb4

Tot nu toe liep het allemaal redelijk logisch en voorspelbaar: beide partijen ontwikkelen zich en zwart neemt het initiatief op de damevleugel met a6 en b5. Daartegen staat dat de witte lopers duidelijk sterker zijn dan de zwarte. Waarschijnlijk had Thomas genoeg van dit rustige ontwikkelingsschema en wilde wat complicaties. Nou, die kreeg hij, maar aan de verkeerde kant van het bord! 14. Lb1 Pe4 15.Pe5 Tfd8

16.a3 Pxc3 17.Txc3

Wat zwart hier nou precies voor ogen had is mij nog steeds onduidelijk: de witte loper staat niet slechter op b1 dan op d3 (hij kijkt naar h7!) en het zwarte paard op e4 beschermt nu niet meer zijn koningsstelling. Dat dit belangrijk is zullen we zo zien. 16. …Pc6 verliest een pion, maar zou beter zijn dan waar hij nu voor koos.

Nu heeft zwart een probleem. De logische terugtocht van het zwarte paard naar c6 verliest een stuk na 18.Dc2! Het zwarte paard staat nu een keer teveel aangevallen en er dreigt mat met 19.Dxh7+ Kf8 20.Dh8# 17. …f6

Om geen stuk te verliezen koos hij ervoor mijn paard aan te vallen en daarmee de druk op c6 te verlichten. Er kleeft allen een klein nadeel aan 17. …f6: het verzwakt de koningsstelling. En dat was nou net wat zwart niet kon gebruiken.

18.Dh5!

Grootmeesters geven hier waarschijnlijk op, maar op ons niveau wordt het alleen maar interessanter. Wat dreigt er nu precies? Om te beginnen natuurlijk 19.Dxh7+ Kf8 20.Dh8 mat. Daarnaast wordt de kracht van de witte loper op b1 snel duidelijk na het te verwachten 18. …g6 19.Lxg6! en mat in 2. Zwart kiest voor het nemen van het witte paard op e5.

18. …fxe5 19.Dxh7+ Kf8 20.Lg6 20. …Lf6 21.dxe5 21. …Ke7 22.Lg5 Kd7 23.exf6 Pc6

Met 20.Dh8+ Kf7 21.Dh5+ dwingt remise af, maar wit staat hier gewonnen. Als luchtgaatje voor de koning, de enige zet. Wint het stuk weer terug en vergroot de druk op de zwarte koning. Zwart probeert nog te vluchten, maar het heeft geen zin meer.

24.Dxg7+ Kc8 25.f7

En de witte pion loopt ongehinderd door. 1-0

Mat in 123 zetten!

Notulen Algemene Ledenvergadering De Cirkel 31 augustus 2010 Aanwezig: Ben Zee, Carel de Vries, Bé Eshuis, Joop de Feijter, Paul Numan, Anne Postma, Jef van Swieten, Wim van Esch, Martijn Bakker, Rutger Degenhart, Jan Pijkeren, Thomas Slijper, Gijsbert Nagel, Remi Mouthaan, Johan Ziegler, Ugo di Pietro, Jasper van Sprundel, Dick Wenning, Fedde Kingma, Teun van Roekel, Hans Pasveer, Bert Bakkenes, Tom Smit, Albert Bootsman, Louis van der Vos, Jelle Bottema, Eip Janssen, Jan Blokpoel, Gijs Teunissen, Ben Verduyn en Tom Pronk. Afwezig met kennisgeving: Rob Heynis, Bas Faasse, Wim Bomhof, Cees Hoek, Jan Banga, Benjamin ten Holte en Harold Boom. 1. Opening Om 20:05 uur opent Jan Blokpoel de vergadering en heet alle leden welkom. Kort blikt Jan terug op het afgelopen seizoen waarin we afscheid hebben moeten nemen van ons oudste lid: Adri van der Niet. Op schaakgebied was het een goed seizoen waarbij Jan o.a. het kampioenschap van het eerste noemt. Daarnaast is hij ook heel blij met de inbreng van de eigen jeugd; met Jan, Martijn en Benjamin zal het eerste team het komende seizoen uitkomen in de eerste klasse van de OSBO. Doel voor het eerste wordt om zich te handhaven in de eerste klasse. Het zou daarnaast heel mooi zijn als het tweede team weet te promoveren van de derde klasse naar de tweede klasse en het derde team van de vierde klasse naar de derde klasse zodat we volgend seizoen een team hebben in elke OSBO klasse. 2. Prijsuitreiking senioren Eip rijkt voor de 12e keer de prijzen uit en zoals we gewend zijn worden alle prijswinnaars verbaal in het zonnetje gezet. Jan Pijkeren was lang voor drie prijzen in de running, maar hij eindigde uiteindelijk zowel in de interne competitie als in het klassement van de ratingtrofee als tweede. In de OSBO competitie was hij echter fenomenaal. Met een ongekende score van 10 uit 10 (7 partijen in het tweede team en 3 invalbeurten in het eerste) was hij duidelijk de beste. De ratingtrofee leek lang een makkie voor Rutger Degenhart, maar door een sterke eindsprint van Jan Pijkeren werd het uiteindelijk nog peentjes zweten voor Rutger. Aan het einde van de rit hield hij echter een voorsprong van één punt en mocht derhalve de wisselbokaal in ontvangst nemen. Carel de Vries prolongeerde zijn titel met een score van 71,2 procent. De concurrentie is echter dichterbij gekomen en op de KNSB ratinglijst is Jan Pijkeren Carel inmiddels gepasseerd. Dit belooft veel voor het komende seizoen. De runner-up trofee is gewonnen door de man die achter de schermen veel voor de vereniging doet: Albert Bootsman. Albert wist maar liefst 12 plaatsen te stijgen op de ranglijst ten opzichte van het vorige seizoen. De bekercompetitie werd voor de vijfde keer gewonnen door Tom Pronk en hij mag de wisselbeker derhalve houden. Alle prijzen werden onder luid applaus uitgereikt. 3. Ingekomen stukken en mededelingen Naast de personen die zich hebben afgemeld zijn er verder geen mededelingen of ingekomen stukken. 4. Notulen ledenvergadering d.d. 1 september 2009 Er is geen commentaar op de notulen. De notulen worden ongewijzigd goedgekeurd.

Notulen ledenvergadering d.d. 22 september 2009 Er is geen commentaar op de notulen. De notulen worden ongewijzigd goedgekeurd. 5. Jaaroverzicht secretaris Geen bijzonderheden. 6. Jaarverslag wedstrijdleider Naast de retorische vraag van de voorzitter of er geen prijs in het leven geroepen kan worden voor de slechtste OSBO score zijn er verder geen op- of aanmerkingen. 7. Jaarverslag penningmeester Jan Blokpoel neemt het woord om uit te leggen dat het bestuur, mede naar aanleiding van de wijzigingen in de samenstelling van het bestuur aan het begin van het seizoen, besloten heeft te gaan werken met een jeugdbudget. Dit budget zat niet in de begroting en is door het bestuur vastgesteld op 1000 Euro. Hiervan is 690 Euro gebruikt. Gedeeltelijk gaat het hier om uitgaven die vroeger onder ander posten werden geschoven en gedeeltelijk gaat het om uitgaven voor nieuwe aktiviteiten (cursus voor de jeugdleiders, Sinterklaasavond en een slotavond). Na deze uitleg geeft Jan het woord aan Gijs Teunissen. Gijs geeft een toelichting op het jaarverslag. De afdracht aan de OSBO is hoger dan begroot, maar dit komt doordat de OSBO is overgegaan op een andere manier van facturering waardoor we eenmalig 420 Euro aan extra afdracht hebben. Zoals Jan al heeft aangegeven is er ook extra geld uitgegeven ten behoeve van de jeugd en is er daarnaast nieuw materiaal aangeschaft. De herwaardering van het materiaal is volledig vrijgevallen, wat ook de overdracht naar de nieuwe penningmeester gemakkelijker maakt. Gijs wijst de leden op een telfout in de begrote balans van het vorige seizoen. Hier staat tweemaal een bedrag van 5.234 Euro en dat moet in beide gevallen 5.532 Euro zijn. Hans Pasveer vraagt naar de post “Vrijval herwaardering “ en Gijs legt uit dat dit komt doordat het oude materiaal is weggegeven. Carel de Vries vraagt of er mogelijkheden zijn om een ander tarief te hanteren voor gezinsleden en of ze ook niet één exemplaar van Schaaknieuws per gezin kunnen ontvangen in plaats van één exemplaar per persoon. Tom Pronk legt uit dat de OSBO de korting op de afdracht voor gezinsleden al in een eerder stadium heeft afgeschaft, maar dat hij er wel voor kan zorgen dat er bij huize de Vries slechts één exemplaar van Schaaknieuws wordt bezorgd. 7a. De kascontrolecommissie bestond uit Jasper van Sprundel en Dick Wenning. Zij hebben de boeken gecontroleerd en stellen voor de penningmeester te dechargeren. De commissie adviseert om over te gaan op elektronisch bankieren. De vergadering verleent decharge. 7b. Jelle Bottema wordt bereid gevonden Jasper van Sprundel te vervangen als lid van de kascommissie. De kascommissie bestaat dus komend seizoen uit Dick Wenning en Jelle Bottema. 7c. Dick Wenning merkt op dat hij graag had gezien dat de voorgestelde contributieverhoging expliciet in de stukken vermeld was. Jan Blokpoel geeft aan dat er op de kleintjes gelet gaat worden. Zo zal het bestuur niet meer in de Open Hof vergaderen, maar dit bij iemand thuis doen. Mede om het eigen budget voor de jeugdafdeling in stand te kunnen houden is er echter wel een verhoging van de contributie nodig. Het bestuur stelt voor om de contributie voor senior leden te verhogen tot 92 Euro en voor jeugdleden en dubbelleden tot 46 Euro. Jan geeft ook nog aan dat we geen beleggingsclub zijn en dat de reserves van de vereniging in overeenstemming zijn met het beleidsplan.

Dick Wenning vraag waar de afschrijving van 520 Euro op is gebaseerd. Gijs legt uit dat hij hiervoor een tabel gebruikt waar per aankoop de afschrijving wordt bijgehouden. Ben Zee vraagt of het geplande overschot op de begroting van 9 Euro niet erg optimistisch is omdat zowel de vermeldde afdracht aan de OSBO als de uitgaven aan zaalhuur lager zijn dan in het afgelopen seizoen. Gijs antwoordt dat de OSBO afdracht alleen het afgelopen seizoen 420 Euro hoger was door een wijziging in de facturering. De zaalhuur is lager omdat het bestuur niet meer in de Open Hof zal vergaderen en omdat er een gunstige regeling is getroffen voor het gebruik van een zaal voor OSBO wedstrijden. Jan Blokpoel geeft nog aan dat alles staat of valt met het aantal leden en hij roept iedereen op om vrienden en kennissen warm te maken voor onze vereniging. De begroting wordt geaccepteerd en de contributie conform het voorstel vastgesteld op 92 Euro voor senioren, 46 Euro voor dubbelleden en 46 Euro voor jeugdleden. 8. Bestuursverkiezing Jan Blokpoel geeft aan dat het voor Gijs niet langer mogelijk is om het penningmeesterschap te combineren met zijn werk. Wonen in Ede, kantoor in Kampen en bovendien nog vaak naar het buitenland. Jan bedankt Gijs voor het goede werk dat hij heeft gedaan voor de vereniging en overhandigt hem onder applaus een klein presentje. Jan geeft aan dat het bestuur Martijn Bakker voordraagt als opvolger. De naam van Martijn werd genoemd door voormalig penningmeester Wim Bomhof die ook bereid is gevonden om Martijn in te werken en zo nodig te ondersteunen. Martijn wordt bij acclamatie benoemd in het bestuur. 9. Jaarverslag jeugdleider en aanverwante jeugdzaken Er zijn geen vragen of opmerkingen over het jaarverslag. Carel de Vries vraagt of het mogelijk is om bij de jeugd een grotere topgroep te hanteren. Hij wordt op zijn wenken bedient want er zullen dit seizoen een flink aantal jeugdleden doorstromen. 10. Interne competitiezaken Eip Janssen geeft aan dat hij dit seizoen niet te veel wil wijzigen aan de opzet van de competitie. Wel wordt het maximaal aantal keren dat spelers tegen elkaar uit kunnen komen teruggebracht naar 4 en het aantal ronden tussen twee ontmoetingen tot minimaal 8. Hierdoor wordt voorkomen dat spelers elkaar – door tussenliggende OSBO avonden en bekerronden – relatief snel weer ontmoeten. De opzet van de bekercompetitie blijft ongewijzigd. 11. Externe competitiezaken Als de voorlopige indeling van de OSBO gehandhaafd blijft heeft de Cirkel het redelijk goed getroffen. Het eerste en het derde mogen de slotronde organiseren en het eerste heeft bovendien een uitwedstrijd bij ESV op het programma staan. Op basis van de poule indeling is besloten om het team van Jan Blokpoel als team 4 in te schrijven en het team van Anne Postma als team 3. Eip is voor zowel het tweede als het derde team non-playing captain. Tijdens de wedstrijden zelf zal Ben Zee als teamleider optreden voor het tweede team en Dick Wenning als teamleider voor het derde team. Eip geeft nog aan dat hij een aangepast jaarprogramma heeft rondgestuurd en dat de massakamp tegen ESV zal plaatsvinden op 23 september. Tenslotte verzoekt Eip eenieder om indien mogelijk tijdig af te zeggen omdat dit het vinden van een invaller een stuk gemakkelijker maakt.

12. Beleidsplan Ben Zee vraagt waarom er in het beleidsplan nog staat dat het onderhavige plan uitgaat van de situatie per 1 september 2008. Tom geeft aan dat dit had moeten worden aangepast in 1 september 2010. Carel de Vries maakt van de gelegenheid gebruik om Eip te complimenteren met zijn PR aktiviteiten. Tevens vraagt hij of het mogelijk is om een visie op verdere samenwerking met ESV op te nemen in het beleidsplan. Jan Blokpoel geeft aan dat er een goede samenwerking is met ESV en dat er een informele brainstormsessie heeft plaatsgevonden met ESV over verdere samenwerking. Hierbij waren namens ESV John Zandvliet (voorzitter) en Cor van Ingen (secretaris) aanwezig. De Cirkel werd vertegenwoordigd door Jan en Eip. Na afloop waren alle partijen het er over eens dat de huidige samenwerking op dit moment de beste constructie is. Louis van der Vos vraagt waarom er in het beleidsplan nog wordt gesproken over een alternatief programma voor de avonden dat er OSBO competitie is. Eip antwoordt dat het alternatief op dit moment de reguliere competitie is. Dick Wenning vraagt of sponsoring kan worden opgenomen in het beleidsplan. Jan Blokpoel geeft aan dat we dit mee zullen nemen voor de volgende versie. 13. Huishoudelijk Reglement Ben Zee vraagt waarom er een nieuwe versie van het HR is. Tom geeft aan dat het oude HR zoek is en dat het bestuur derhalve een nieuw HR heeft opgesteld. Dit HR is gebaseerd op het voorbeeld HR van de KNSB. Bert Bakkenes heeft een paar vragen: - Waarom kiezen de bestuursleden een vice voorzitter en niet de ALV (artikel 7) ? Jan Blokpoel antwoordt dat te maken heeft met de tijd dat het bestuur nog uit 6 personen bestond en er een bestuurslid was die deze functie bekleedde. Tom voegt hier nog aan toe dat statutair alleen de voorzitter in functie wordt gekozen en dat de verdeling van de overige functies een zaak van het bestuur is. - Waarom staat er in artikel 9 staat dat de voorzitter uitgaande stukken mag tekenen. Jan Blokpoel antwoordt dat dit inderdaad wat vreemd verwoord is. - Waarom staat er in artikel 20 niet gewoon hoeveel leden er nodig zijn om een ALV uit te schrijven ? Tom antwoordt dat er naar aanleiding van opmerkingen tijdens de ALV van 1 september 2009 is besloten om geen zaken in het HR op te nemen die al in de statuten staan. Dit omdat het onduidelijkheden kan opleveren als zaken op twee plaatsen zijn geregeld. Dick Wenning vraag of er geen regels over de omgang van volwassenen met kinderen (zoals bijv. Opgesteld door het NOC/NSF) moeten worden opgenomen in het HR. Jan Blokpoel antwoordt dat dit zijns inziens niet in het HR thuishoort. Het huishoudelijk reglement wordt door de vergadering aangenomen. 14. Rondvraag Anne Postma maakt van de gelegenheid gebruik om zijn complimenten te maken aan het bestuur over het gevoerde beleid. De jeugdafdeling loopt beter en er is daar nu een grote topgroep, de sfeer is uitstekend en het eerste team is kampioen geworden. De vergadering ondersteunt de complimenten van Anne met applaus. Gijsbert Nagel vraagt waar de naam “De Cirkel” vandaan komt. Eip geeft aan dat hij deze vraag na de vergadering zal beantwoorden. Teun van Roekel zegt dat hij in de digitale Ede Stad heeft gezien dat Herman Grooten bij BSV training gaat geven. Hij vraagt of er bij onze vereniging ook mogelijkheden zijn voor training voor volwassenen. Eip antwoordt dat er in het verleden een soortgelijke training is geweest bij

ESV waar ook Cirkelaars welkom waren. Er waren toen slechts twee geinteresseerden. Een korte inventarisatie leert dat er nu veel meer animo is. Eip geeft aan dat hij dit op zal pakken. Ben Zee kwam een oud lid tegen die geinteresseerd was in schaakaktiviteiten op de middag. Joop de Feyter wijst hem op de mogelijkheden bij de Klinkenberg. Tom Smit start een initiatief om een 'schoonheidsprijs' uit te reiken voor de mooiste combinatie van het seizoen. Het gaat hier om eigen partijen gespeeld in de interne competitie of de OSBO. Het bestuur juicht dit initiatief toe. Jelle Bottema vraagt of er voor een schaaktrainer iets opgenomen moet worden in de begroting. Jan Blokpoel antwoordt dat hij hoopt een docent uit de eigen gelederen te vinden. Tom geeft aan dat er nog een aantal oude kleine analoge klokken zijn. De leden mogen die tegen een kleine vergoeding van 5 Euro meenemen. Afrekenen bij de nieuwe penningmeester. Jan Blokpoel geeft aan dat hij aan het einde van het seizoen, als zijn termijn van 4 jaar er op zit, graag de hamer overdraagt aan een jongere voorzitter. Mocht er onverhoopt niemand anders beschikbaar zijn dan is hij bereid nog 2 jaar aan te blijven. 15. Sluiting Om 21:45 uur sluit Jan Blokpoel de vergadering

De Loper De loper is op zijn sterkst in open stellingen. Van verre kan hij dan een vijandelijke vrijpion tegenhouden of een eigen vrijpion ondersteunen. Van dit laatste een voorbeeld in opgave 13. Dat de loper in bepaalde stellingen hulpeloos is blijkt uit opgave 14. Het probleem dat de loper alleen velden van de eigen kleur kan dekken of aanvallen wordt opgelost door het loperpaar. Twee lopers die diagonalen naast elkaar bestrijken, worden Horwitz lopers genoemd naar de probleemcomponist Horwitz. Een voorbeeld is onderstaande stelling die bereikt werd na 1. e4, e5 2. d4, ed4: 3. c3, dc3: 4.Lc4, cb2: 5. Lb2:, Lb4+ 6. Pc3, Pf6 7. Pe2, Pe4: 8. 0-0 , Pc3: 9. Pc3:, Lc3: 10. Lc3:, 0-0.

Wit aan zet wint. Het heeft hem wel 3 pionnen gekost maar kijk eens naar zijn ontwikkeling! Zwart denkt dat hij zich voldoende tegen mat beschermd heeft. Immers na 1. Dg4 speelt hij g6 en na 11. Dd4 speelt hij Dg5. Echter na 11. Dg4, g6 komt 12. Dd4 met ondekbaar mat. Een ander voorbeeld van de kracht van 2 Horwitz-lopers:

Karpov speelde hier 43. Dd3, maar onmiddellijk na de partij gaf hij aan dat hij geforceerd had kunnen winnen met 43. Lc2!!. Hoewel zwart pion c4 met schaak kan pakken, is hij machteloos: 43. Lc2!!, Dc4:+ 44. Ld3, Dg8 45. Lc3 en de dreiging 46. d5 gevolgd door Dh6: mat , is nog wel uit te stellen door 45. …, b4 46 Lb2 maar niet op te lossen.

In partijen ziet men vaak een loperoffer op f7 of h7. Nog mooier is natuurlijk het dubbelloperoffer. Een beroemd voorbeeld is de Lasker-Bauercombinatie (zie hieronder).

Wit aan zet wint. 1. Ph5 , Ph5: (of …,Pe8 2. Lg7:, Pg7: 3. Dg4) 2. Lh7: , Kh7: 3. Dh5+ , Kg8 4. Lg7: , Kg7: Als zwart het tweede loperoffer weigert door f6 of f5 te spelen, volgt 5. Tf3. 5. Dg4+ , Kh7 6. Tf3 , e5 7. Th3+ ,Dh6 Met deze en de vorige zet voorkomt zwart mat. 8. Th6:+ ,Kh6: 9. Dd7 Nu verzamelt wit voldoende materiaal dat de 2 loperoffers rechtvaardigt.

Samen met een toren wordt een batterij gevormd. Hoe ijzersterk deze batterij kan zijn blijkt uit de partij Torre tegen dezelfde Lasker. De 16 jarige Torre bracht een dameoffer, consumeerde vervolgens de zevende rij en veroverde toen de vijandelijke dame.

Wit aan zet wint. 1. Lf6! , Dh5: 2. Tg7:+ , Kh8 3. Tf7+ , Kh8 4. Tg7:+ , Kh8 ; de batterij in actie. 5. Tb7: , Kg8 6. Tg7+ , Kh8 7. Tg5+ , Kh7 Torre had ook nog pion a7 kunnen pakken, maar dan had Ta8 vrijheid. 8. Th5: Tot slot nog een mooie eindspelstudie van Réti.

Wit begint en wint. 1. Lf5:+ , Kd6 2. Td4+ , Ke7 Het lijkt dat wit makkelijk wint door schaak te geven en beide pionnen te pakken. 3. Te4+ , Kd8! Nu komt de aap uit de mouw. Na 4. Te3:, e1(d) kan wit niet Te1: spelen wegens pat. 4. Ld7!!! Bouwmeester geeft deze zet terecht 3 uitroeptekens. , e1(D) 5. Lb5! En zwart kan kiezen: mat of dameverlies. Bronnen: A. Nimzowitsch: Mein System, H. Bouwmeester: Prisma Schaakboek 2, J. Timman: De kracht van het loperpaar.

Tom Smit

Reactie artikel Ben Zee In de vorige circulaire (overigens een pracht nummer, maar dat terzijde) een artikel van Ben Zee over 'snel' spelen. Nadrukkelijk niet snelschaken. Hoewel in zijn artikel dat een beetje door elkaar loopt. Ik heb even getwijfeld te reageren. Zo vaak haalt mijn partij niet de aandacht. Meestal is op de speelavond commentaar op de indeling, afwezige spelers, het persbericht en dergelijke mijn lot. Snel schaken is gelukkig wat anders dan snel oordelen. Dat bleek goed uit het artikel dat Ben de ether in slingerde. Zo was de uitslag verkeerd weer gegeven. Hebben Dick en ik uitgebreid geanalyseerd. Maar wel in een aparte ruimte om de naast ons zittende terriërs met een lange partij, Rood en Zee, niet te storen. Hoefde ik als wedstrijdleider me zelf ook niet het zwijgen op te leggen. Maar dat zij Ben vergeven. Want hij stipte wel iets leuks aan. In de interne competitie kun je nog wel eens risico's nemen. Of je nu vijftiende of zestiende wordt is niet zo belangrijk. Hoewel ik – bij meer tijd – volgend jaar misschien wel voor de titel wil gaan. Nu ik dit zo opschrijf misschien niet zo'n goede opmerking. Ooit schreef oud-secretaris Anne Postma dat ook in zijn jaarverslag. En een jaar later moest hij stoppen als bestuurslid. Maar terug naar de partij Janssen – Wenning, waar het allemaal omdraaide in dit artikel. Inderdaad stond ons bord snel in vuur en vlam. Ik heb de gewoonte wel eens de tijd naast een zet te noteren. Nu kwam dit uitstekend uit. Dick Wenning en ondergetekende hebben vaker de strijd aanvaard. Daarom waren de eerste zetten niet verrassend. Tien zetten in acht minuten moet kunnen. De volgende tien zetten ook in tien minuten. Toen nog een zet of vijf in vijf minuten. Bedacht spel (Wenning tegen creatief spel (Janssen). Ik citeer Ben Zee voor de goede orde. Ben je dan dom of slim? De vraag stellen is hem beantwoorden. Maar het IQ van Dick lijkt me vrij hoog. Hij kan op een avond vele zaken tegelijkertijd aan de orde stellen. Zijn tegenspeler of gesprekspartner in wanhoop achterlatende. Over je eigen IQ past geen oordeel. Was het soms Russische roulette? Misschien wel. Maar de analyse met Fritz gaf uitsluitsel. Die stemde mij niet ontevreden. Hoewel het altijd beter had gemoeten. Dus terug naar de kern. Vanaf zet 26 tot en met 32 werd echt nagedacht. In zijn totaliteit liefst vijfentwintig minuten. Daarin heb ik de praktijk van de leuke schaaklessen, die Carel de Vries geeft, gebruikt. Hij benadrukt voortdurend: heb een plan. Kijk wat mogelijk is. En het verschil tussen ons (Dick en mij) en een routinier is naar mijn gechargeerd oordeel: logische zetten gelijk doen. Ik zie nog wel eens dat een speler in grote tijdnood slechts een zet heeft. Maar ruimschoots de tijd neemt. Dat noem ik verloren seconden. Tussen zet 33 en 40 dacht ik ongeveer achttien minuten na. Alles overziende heb ik – achteraf misschien – wat gelukkig gewonnen. Maar dat ben je een week later vergeten. Het resultaat telt. Dat is topsport. Ook bij De Cirkel. De partij nam in totaal 43 zetten in beslag. En dus ruim een uur bedenktijd genomen. Is dat weinig? De lezer moet maar oordelen over het spelniveau. Dat zal best een tandje beter hebben gekund. Maar achter het bord is wat anders dan achter Fritz. En ik heb ook geleerd, dat analyseren tot diep in de nacht, geen andere uitslag op het uitslagen briefje opleverde. Het zijn mijn persoonlijke herinneringen aan een leuke partij. In hoeverre Dick Wenning dit zo heeft beleefd, hoop ik ook te lezen. Maar of hij gaat reageren?

De zetten reeks: WenningJanssen 1. e4 e5 2. f4 d5 3. exd5 exf4 4. Pc3 (Df3 was beter) Lb4 5. De2+ De7 6. DxDe7+ PxDe7 (Wit:Pb5 was boeiender) 7. Lb5 Ld7 8. LxLd7+ PxLd7 9. Pb5 La5 (Wit komt toch!) (Zwart:PxPd5 kon ook. Maar dacht c4 niet te kunnen weerleggen Maar het witte paard aanvallen is dan mogelijk) 10.d6 Pd5 Fritz acht de stelling vrijwel gelijk. En dat in onze snelheid! 11.c4 c6 (Zwart: verzuimde het sterkere Pb4 te spelen) 12.Pa3 Pe3 (zwart zoekt het avontuur) 13.Pf3

Lb4 14.Ke2 LxPa3 (Zwart: wie mij kent weet dat ik graag een dubbel pion verzorg. Altijd sterk? Dat is de vraag.) 15.dxPe3 Lxd6 16.exf4 0-0-0 17.Le3 (had hier Pg5 verwacht) Td-e8 18.Kf2 a6 19.Ta-d1 Lc5 20.LxLc5 PxLc5 21.Th-e1 f6 (zwart mist hier het betere Pe4+ wat op zet 22 wel volgt)

22.b4 23.Kf1 24.Td2 25.KxTe1 26.Kf1 27.g3 28.Pd4 29.Td3 30.Pe6+ 31.TxPa3 32.Tc3= 33.a4 34.c5+ 35.b5 36.b6+ 37.Td3+ 38.Te3+ 39.Td3 40.Kg2 41.Ta3 42.Txa5 43.Ta7 Opgave 0-1

Pe4+ Pc3 TxTe1+ Th-e8+ Te4 Kc7 Pb1 of Pxa2 29. Pxc6 Pa3 TxPe6 Te4 Kb6 (afgeslagen) a5 Kc7 Txa4 Kd7 Ke8 Kf7 Ta1+ Te1 Ke6 Kd5 Te7

Eip Janssen ___________________________________________________________________________

SNEL SCHAKEN (2) In de vorige digitale nieuwsbrief heb ik opgeroepen om met name in de openingsfase niet al te snel te spelen. Ik weet niet of dit advies door een aantal Cirkelaars al te letterlijk is opgevat. Het lijkt er wel op, gelet op het wedstrijdverloop van de OSBO-wedstrijd tussen De Cirkel 1 tegen het Kasteel 2 Op diverse borden verkeerden de Cirkelspelers in nijpende tijdnood. De wedstrijd eindigde mede daardoor in een pijnlijke nederlaag voor De Cirkel Wedstrijdleider Eip Janssen beklaagde zich na afloop nogal over deze situatie. Terwijl enkele spelers van De Cirkel aan de bar de wonden aan het likken waren, stelde Eip dat het time-management van de Cirkelaars zeer te wensen over liet. Een cursus zou in dit verband bepaald geen overbodige luxe zijn. Ogenschijnlijk provocatief liet ik mij ontvallen dat ik daarvoor wel in de markt was. Voorzitter Blokpoel moest daar hartelijk om lachen. Hij vond dat een goede grap. Toch moet ik stellen dat dat nog niet zo’n gek idee zou zijn. Blokpoel moet toch weten dat een recidivist zich in het algemeen zeer goed bewust is van zijn fouten en daardoor in staat is nuttige wenken te geven. Ik roep in herinnering dat ik ongeveer 15 jaar geleden in de Circulaire een uitgebreid verhaal heb geschreven over tijdnood. Hoe dat te voorkomen is en vooral over de vraag hoe er mee omgegaan moet worden, zowel voor de tijdnodeling als voor de tegenstander die een en ander met genoegen gadeslaat en soms ook in de fout schiet. In het gesprek aan de bar maakte Tom Pronk de opmerking dat een cursus niet zo zinvol was. Hij vergeleek het met trainen op penalties bij het voetballen. In de wedstrijd is de situatie veelal anders. Bij het schrijven van dit stukje was ik van plan een lans te breken voor het toekennen van een bonus per zet. Bij het bezoeken van de OSBO-site stuitte ik op een bijdrage van Huub Blom die hierop nader ingaat. Ik geef hieronder zijn bijdrage weer. In de OSBO-competitie wordt er 2 uur p.p.p.p. gebruikt. Bijna alle verenigingen hebben DGT-klokken en bij deze klokken kunnen diverse speeltempo ingesteld worden. Een interessante optie is een basistijd met toegevoegde tijd per zet. Het spelen met toegevoegde tijd biedt diverse voordelen: 1. Met weinig tijd op de klok, maar dankzij de toegevoegde tijd, wordt het mogelijk om een remise-eindspel wel remise gehouden en een gewonnen stelling kan binnen de tijd winnend worden afgerond. 2. Bij het versneld beëindigen van de schaakpartij hebben we te maken met de lastige remiseclaim op grond van artikel 10.2. Dit is een moeilijk artikel, ook voor arbiters. Dit artikel is te omzeilen wanneer er gebruik gemaakt wordt van toegevoegde tijd per zet. Bij toegevoegde tijd vervalt dit artikel.

Er is ook een nadeel bij een dergelijk speeltempo. Er is namelijk geen eindtijd (nu meestal 24.00 uur). De angst dat het heel laat wordt bij toegevoegde tijd is niet zo reëel. Dat het nachtwerk gaat worden, wordt voorkomen door niet van 2 uur uit te gaan, maar van bijvoorbeeld 1 uur en 40 minuten (100 minuten) Stel dat je er 10 seconden per zet bij krijgt, dan duurt een partij van 40 zetten hooguit 100 minuten + 40 x 10 sec (= 7 minuten) = 107 minuten per persoon. Pas bij 120 zetten kan de partij 2 uur per persoon duren. Een ander voorbeeld: Start met 1.30 uur en 20 seconden per zet. Pas bij 90 zetten kan de partij 2 uur per persoon duren Nog een voorbeeld: basistijd 90 minuten + 30 seconden per zet. De duur van 2 uur per persoon wordt bij zet 60 bereikt. (60 x 30 sec = 1800 seconden = 30 minuten). Bij dit speeltempo hebben de spelers gedurende de gehele partij notatieplicht. Het minimum speeltempo om de partij in te sturen naar de ratingcommissie bedraagt 40 zetten in minimaal 1 uur en 40 minuten. Alle bovengenoemde voorbeelden voldoen aan die eis. Er is een inventarisatie onder de OSBO-verenigingen leverde het volgende resultaat op: 36 verenigingen beschikken over DGT-klokken waarmee gespeeld kan worden met toegevoegde tijd per zet 3 verenigingen beschikken niet over DGT-klokken en zijn ook niet bij kas om deze aan te schaffen 1 vereniging heeft wel DGT-klokken, maar de optie van toegevoegde tijd ontbreekt bij die klokken 20 verenigingen hebben (nog) niet gereageerd. Afgelopen zomer is er tijdens het Open NK in alle groepen met toegevoegde tijd gespeeld. De ervaringen waren zeer positief. In Winterswijk wordt er al met 90 +30 seconden gespeeld. In Veenendaal wordt er vanaf februari met dat speeltempo op proef gespeeld. De eerste reacties zijn ook daar positief. Het OSBO-bestuur beraadt zich binnenkort of er in de nabije toekomst een speeltempo met toegevoegde tijd een goed alternatief is voor het huidige speeltempo. Het is te hopen dat de Osbo tot een positieve bijdrage in dezen komt. Ook in de interne competitie van De Cirkel zou in dit verband deze weg kunnen opgaan. Ben Zee

SCHOONHEIDSWEDSTRIJD Stelling 5

Tom Smit – Eip Janssen interne competitie 8 februari 2011 Opgave: Zwart aan zet. Er staan 2 stukken in. Hoe redt hij zich daar uit? Oplossing: 27. …,Tc2! 28. Ld3, Tc1! 29. Tc1:, Lc1: en na een boeiend eindspel won zwart. Eip gaf in de analyse na afloop aan dat wit de desperadozet 28. La6: had. Maar ook in dat geval zou hij de beste kansen gehad hebben. Stelling 6

Wit: Eip Janssen externe competitie Aftrekschaak Wit begint en wint. 1. Txd6, Kxd6 2. Te2+ Actiefste toren veroveren. Koning moet weg en TxTc2 en de partij is vrijwel uit.

Opgaven Eerst de oplossingen van de vorige keer. Opgave 9 De3+ Opgave10 1. …, Dd1:+ 2. Pd1:, Pf3+ 3. Df3: Te1+ 4. Lf1, Tf1:+ mat. Opgave 11 1. …Db2 en dan afhankelijk van het antwoord Ta1: of Db1: of Df2:. Opgave 12 Da7. Opgave 13

a. Wat speelt wit na 1. …,Tg8? ? b. Wat speelt wit na 1. …,Tf2+ ? Vooral zet 3 is origineel! Opgave 15

Zwart aan zet wint. Auteurs dank voor uw bijdragen.

Opgave 14

Geef aan hoe zwart wint. (techniek)

Opgave 16

Zwart aan zet geeft mat