REGLEMENT PE LASSERS
v 201203
Doel .................................................................................................................................................. 3 Referentie ........................................................................................................................................ 3 Herkeuring ....................................................................................................................................... 3 3.1. Algemeen .................................................................................................................................. 3 3.2. Procedure herkeuring ............................................................................................................... 3 3.2.1. Eerste poging praktijktest .................................................................................................. 3 3.2.2. Tweede poging praktijktest................................................................................................ 4 3.3. Procedure opvolgingsdossier ................................................................................................... 4 4. Proefstuk voor opvolgingsdossier .................................................................................................... 4 4.1. Elektro- en zadellas .................................................................................................................. 4 4.2. Stuiklas ..................................................................................................................................... 5 5. Procedure toezicht ........................................................................................................................... 5 5.1. Controle van de lassen ............................................................................................................. 6 5.2. Opvolging van het lasonderzoek .............................................................................................. 6 5.2.1. Mogelijke fouten bij elektrolassen ..................................................................................... 6 5.2.2. Mogelijke fouten bij stuiklassen ......................................................................................... 6 6. Bijlagen ............................................................................................................................................ 7 6.1. Blokdiagram voor een herkeuring:............................................................................................ 7 6.2. Blokdiagram voor een verlenging: ............................................................................................ 8 1. 2. 3.
2
1. Doel - Procedure voor de herkeuring vastleggen - Richtlijnen voor het samenstellen van het opvolgingsdossier - Procedure toezicht
2.
Referentie - NBN T 42-010 - NBN T 42-011 - Lastenboek Synergrid 2000.50.02 "Bijzonder lastenboek: Uitvoeren van werken - Plaatsen van Polyethyleen leidingen" - hoofdstuk 6: Laswerken, gelaste verbindingen. - Lijst van goedgekeurde rondschrappers
3.
Herkeuring 3.1. Algemeen De norm NBN T42-011 geeft de richtlijnen voor de opleiding, de kwalificatie en de herkeuring van lassers voor het verbinden van buizen en hulpstukken in polyethyleen door middel van lassen voor de bouw van PE leidingssystemen. De geldigheid van het laspaspoort is in de regel 1 jaar. Mits het voorleggen van een opvolgingsdossier kan er, mits goedkeuring van het opvolgingsdossier, een verlenging bekomen worden. (zie §3.3). Eénmaal een eerste kwalificatie werd bekomen, dient de lasser zich periodiek aan te bieden bij een door Synergrid aanvaard opleidingsinstituut teneinde zijn kwalificatie te bevestigen. Het opleidingsinstituut stuurt een uitnodiging aan de werkgever van de lasser 3 maanden voor de vervaldatum van het laspaspoort. Bij de uitnodiging is een lijst met mogelijke vragen voor het theoretische examen toegevoegd. Indien de lasser beschikt over een niet-verlengd laspaspoort kan hij kiezen tussen de procedure proefstuk en opvolgingsformulier of de procedure herkeuring. Indien de lasser beschikt over een verlengd laspaspoort dan kan hij geen extra verlenging meer bekomen m.b.v. een proefstuk en opvolgingsformulier. De lasser dient de procedure herkeuring te volgen. 3.2. Procedure herkeuring 3.2.1.
Eerste poging praktijktest Wanneer de lasser zich voor de eerste keer aanbiedt in het aanvaard opleidingsinstituut voor de herkeuring, wordt een eerste knip in zijn laspaspoort gemaakt. Deze herkeuring bestaat in een eerste deel “de theorietest” en een tweede deel “de praktijktest”. De lasser dient eerst de theoretische proef af te leggen; indien hij slaagt voor deze proef, kan hij aansluitend de praktische proef afleggen. Bij negatief resultaat op de theorietest zal de lasser een korte toelichting krijgen door het opleidingcentrum over de gemaakte fouten. Vervolgens kan de lasser kiezen om onmiddellijk een herkansing op de theorietest af te leggen of om een nieuwe datum af te spreken. Indien de lasser kiest voor een onmiddellijke herkansing op de theorietest wordt een tweede knip in zijn laspaspoort gemaakt. Indien hij slaagt voor deze proef, kan hij aansluitend de praktische proef afleggen. Indien de lasser kiest voor nieuw datum zal pas een tweede knip in zijn laspaspoort worden gemaakt wanneer hij zich voor de tweede maal aanbiedt voor een herkeuring in het opleidingsinstituut. Indien hij slaagt voor deze proef, kan hij aansluitend de praktische proef afleggen. Bij het niet slagen bij een tweede poging theorietoets dan moet de lasser de opleiding “eerste kwalificatie” volgen in een aanvaard opleidingsinstituut. 3
De praktijkproef wordt afgenomen onder de verantwoordelijkheid van een erkend controle organisme geaccrediteerd door Belac voor het kwalificeren of certificeren van lassers volgens NBN EN ISO/IEC 17024 of NBN EN ISO/IEC 17025. De resultaten van de praktijktest worden verzonden naar de opdrachtgever. Bij positief resultaat voor het praktijkgedeelte wordt een nieuw laspaspoort uitgereikt. De geldigheid van het nieuwe laspaspoort is de vervaldatum van het oude laspaspoort + 1 jaar. Bij negatief resultaat van het praktijkgedeelte zal de reden van het negatief resultaat worden vermeld in het proefverslag van het beproevingslaboratorium. Indien de lasser geen gebruik heeft gemaakt van de procedure opvolgingsdossier dan zal hij een uitnodiging ontvangen voor een tweede poging voor de praktijktest. Indien de lasser wel gebruik heeft gemaakt van de procedure opvolgingsdossier dan moet de lasser de opleiding “eerste kwalificatie” volgen in een aanvaard opleidingsinstituut. 3.2.2.
Tweede poging praktijktest Wanneer de lasser zich voor de tweede keer aanbiedt in het aanvaard opleidingsinstituut voor een herkeuring worden drie knippen in zijn laspaspoort gemaakt. Bij deze tweede poging zal hij enkel een praktische proef moeten afleggen. Bij positief resultaat wordt een nieuw laspaspoort uitgereikt. De geldigheid van het nieuwe laspaspoort is de vervaldatum van het oude laspaspoort + 1 jaar. Bij negatief resultaat op de praktijktest zal de reden van het negatief resultaat op de praktijktest worden vermeld in het proefverslag van het beproevingslaboratorium. Voor een herkansing dient een opleiding “eerste kwalificatie” gevolgd te worden in een aanvaard opleidingsinstituut.
3.3. Procedure opvolgingsdossier Drie maanden voor het vervallen van de geldigheidsdatum van het laspaspoort wordt door een aanvaard opleidingsinstituut een uitnodiging gestuurd voor herkeuring. De lasser heeft de mogelijkheid om een proefstuk op te sturen naar een opleidingsinstituut vergezeld van een opvolgingsformulier (Opvolgingsdossier PE lassen). Het opvolgingsdossier dient eveneens door de werkgever ondertekend te worden. Het opleidingsinstituut beoordeelt het bijgevoegde opvolgingsformulier en behandelt het proefstuk op dezelfde wijze als de proefstukken van opleidingen of herkeuringen (conform NBN T42-011). Bij positief resultaat wordt een nieuw laspaspoort uitgereikt. De geldigheid van het nieuw laspaspoort is de vervaldatum van het oude laspaspoort + 1 jaar. Op het nieuw laspaspoort is een opschrift aangebracht om duidelijk te maken dat het een verlengd laspaspoort betreft. In praktijk wordt de melding “geldig tot” vervangen door de melding “verlengd tot”. Bij negatief resultaat wordt de lasser opnieuw uitgenodigd voor herkeuring. In dit geval kan de lasser geen gebruik meer maken van een opvolgingsdossier. Deze herkeuring is reeds een tweede poging voor de verlenging van het laspaspoort.
4. Proefstuk voor opvolgingsdossier 4.1. Elektro- en zadellas *
Twee buisstukken DN 110 worden gelast met een elektrolasmof volgens onderstaande figuur. Bij het ene uiteinde is de oxidatielaag verwijderd m.b.v. een handschraper, bij het andere uiteinde m.b.v. een mechanische rondschraper.
*
Gazbuizen volgens EN 1555-2 ; proefstukken dienen recht afgezaagd worden 4
Min.
Min. 250-260mm
250-260mm 500-520mm
Figuur 1 Afmetingen proefstuk elektrolas 4.2. Stuiklas Twee buisstukken* DN 110 worden gelast met een stuiklasmachine. Het proefstuk heeft afmetingen conform onderstaande figuur.
250-260mm
250-260mm 500-520mm
Figuur 2 Afmetingen proefstuk stuiklas 5.
Procedure toezicht De lasser kan aan werftoezichten worden onderworpen. Deze werftoezichten worden uitgevoerd door een aangestelde van de opdrachtgever op wiens werven de lasser actief is. De aangestelde van de opdrachtgever heeft de taak om: • de PE-lassen te controleren en eventuele fouten op te sporen en te rapporteren aan de opdrachtgever. Een niet limitatieve lijst met mogelijke fouten is opgenomen in §4.2.1 en §4.2.2. • de gebruikte lastoestellen en randapparatuur (schrapers, schaven, lasspiegels) te controleren op goede werking en op de geldigheidsdatum voor het onderhoud en indien van toepassing te laten verwijderen van de werf. • de PE-lassers te controleren (geldigheid van het laspaspoort,…) en indien van toepassing te laten verwijderen van de werf. Indien er bij een aangestelde van de opdrachtgever bij werftoezicht twijfel ontstaat over de kwaliteit van de lassen kan een veiligheidsdossier opgesteld worden. Het veiligheidsdossier wordt voorgelegd aan het erkend controleorganisme dat het laspaspoort heeft uitgereikt, dat na de betrokkene gehoord te hebben de beslissing kan nemen om het laspaspoort van de lasser in te trekken. De termijn tussen het ontvangen van het veiligheidsdossier en het eventueel intrekken van het laspaspoort mag maximaal 10 werkdagen bedragen. Dit veiligheidsdossier kan onder meer bevatten: • negatieve verslagen van toezicht op de werf; • negatieve resultaten van beproefde lassen; 5
• negatieve rapporten van een geaccrediteerd laboratorium. In geval van het intrekken van een laspaspoort is de lasser genoodzaakt een volledig nieuwe opleiding te volgen met positief resultaat vooraleer een nieuw laspaspoort bekomen wordt. 5.1. Controle van de lassen De controle van de lassen wordt uitgevoerd volgens de voorschriften van NBN T42-010, en NBN T42-011. 5.2. Opvolging van het lasonderzoek Naar aanleiding van de werftoezichten, uitgevoerd door aangestelde van de opdrachtgever, kunnen verschillende fouten worden vastgesteld. Hieronder is een niet limitatieve lijst terug te vinden van mogelijke fouten: 5.2.1.
Mogelijke fouten bij elektrolassen -
5.2.2.
Niet schrapen Niet ontvetten na schrapen Geen gebruik maken van positionering en/of ronddrukklemmen Verkeerde positionering van de buisuiteinden binnen de mof Gebruik van ongeldige lastoestellen en/of schrapers Gebruik van verkeerde lasparameters Niet respecteren van de vereiste koeltijden Schuin of onvoldoende afsnijden van de in de mof in te brengen buisuiteinden Het gebruik van niet geschikte ontvettingsmiddelen en/of reinigingsdoeken Het niet aanbrengen van de lasser-identificatieklever
Mogelijke fouten bij stuiklassen -
Niet schaven Niet ontvetten na schaven Gebruik van ongeldige lastoestellen, schaven en/of lasspiegels Slechte uitlijning en/of wandverzet Gebruik van verkeerde lasparameters Niet respecteren van de vereiste koeltijden Schuin of onvoldoende afsnijden van de te lassen buisuiteinden Het gebruik van niet geschikte ontvettingsmiddelen en/of reinigingsdoeken Gebruik van slecht functionerende lastoestellen, schaven en/of lasspiegels Het niet aanbrengen van de lasser-identificatieklever Het niet afstoppen van de vrije buisuiteinden.
6
6. Bijlagen 6.1. Blokdiagram voor een herkeuring: Herkeuring 1
ste
poging:
Herkeuring 2
de
poging praktijk test:
OPC checkt of 2de poging praktijk mag
theorietest
1ste knip in pas
3 knippen in pas
OK ? praktijktest
Nee
Herinschrijven voor theorie en praktijk Nee
OK ?
Theorietest (zelfde dag of nieuwe datum) Ja
Ja
de
2 knip in pas
Herinschrijven voor theorie en praktijk Nee
Laspas + na 1 jaar herkeuring of verlenging
OK ?
Ja
praktijktest
OK ?
Nee
OPC verstuurt resultaten
Ja
Laspas + na 1 jaar herkeuring of verlenging
7
6.2. Blokdiagram voor een verlenging: Verlenging tijdens een jaar met moflassen: Werflas met mof
Werflas met mof1
Opvolginsdossier PE Lassen
Opvolgingsdossier PE Lassen
OPC Inschrijven stuk in logboek + aftekenen
OPC Inschrijven stuk in logboek + aftekenen
OPC Klasseren opvolgingsdocumenten
OPC Klasseren opvolgingsdocumenten
Labo beproeft
OK ?
Ja Laspas max. 1 jaar verlengen + na 1 jaar herkeuring
1
Verlenging tijdens een jaar met zadellassen:
Herkeuring theorie en praktijk met mof
Nee
Herkeuring theorie en praktijk met zadel
Labo beproeft
OK ?
Nee
Ja
Laspas max. 1 jaar verlengen (Er dient geen zadel te worden gelast) + na 1 jaar herkeuring
Aangezien aannemers niet beschikken over gasbuis PE 100 SDR 11 is een verlenging van het laspaspoort toegestaan met een mof. 8
