Tilburg University
Dwangmiddelen en rechtsmiddelen. Groenhuijsen, Marc; Knigge, G.
Publication date: 2002 Link to publication
Citation for published version (APA): Groenhuijsen, M. S., & Knigge, G. (Eds.) (2002). Dwangmiddelen en rechtsmiddelen.: Derde interimrapport onderzoeksproject Strafvordering 2001. Deventer: Kluwer.
General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. ? Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research ? You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain ? You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal Take down policy If you believe that this document breaches copyright, please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
Download date: 18. sep. 2016
Inhoudsopgave Algemeen deel
1
Dwangmiddelen en rechtsmiddelen. Algemeen deel Prof. mr. G. Knigge
3
1 1.1 1.2 1.3
Inleiding De inhoud en opzet van dit rapport Samenstelling onderzoeksgroep Samenstelling begeleidingscommissie
3 3 6 6
2 2.1 2.2 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.3.5
Samenhang met wat voorafging Karakter van het onderoek Ankerpunten Doorlopende ondezoekslijnen Drie sporen-proces Onderzoek ter zitting Vooronderzoek Opsporing; taken en bevoegdheden Strafvordering; verhouding met andere rechtsgebieden
7 7 12 15 15 17 18 21 23
3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8
Samenvattend overzicht van de voorstellen Het derde spoor; plaatsbepaling en vormgeving Het stelsel van rechtsmiddelen Het hoger beroep Normering van de opsporing De ‘bijzondere’ opsporing Particuliere opsporing Aanhouding en ordehandhaving Het slachtoffer in het vooronderzoek
26 26 36 42 46 51 60 63 65
V
Inhoudsopgave
Bijzonder deel
77
1 Buitengerechtelijke afdoening II Mr. A.R. Hartmann
79
1 2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.2 2.3 3 3.1 3.2 3.3 3.4 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 5 5.1 5.2 5.3 6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.4.1 6.4.2 6.5 6.6 VI
Inleiding Het geldend recht De huidige buitengerechtelijke afdoeningsmogelijkheden De transactie De schikking Sepotmogelijkheden Bijzondere sepotmogelijkheden Voorlopige waardering Evaluatie Interne rechtsvergelijking De Vierde tranche van de Algemene wet bestuursrecht Algemene bepalingen Bepalingen inzake de bestuurlijke boete Evaluatie Externe rechtsvergelijking Inleiding Duitsland Engeland en Wales Schotland Evaluatie De boete in het Gemeenschapsrecht De bestuurlijke boete en het Gemeenschapsrecht De normering van de boete in het Gemeenschapsrecht Evaluatie Positionering buitengerechtelijke procedure Inleiding Sanctiebevoegdheid Welke strafbare feiten? Welke sanctie? Boete Andere sancties Vervangende hechtenis Sanctie-opleggende instantie
79 81 81 81 87 90 92 96 104 105 105 108 110 117 119 119 120 127 131 134 135 135 137 145 146 146 151 157 160 160 162 169 176
Inhoudsopgave
6.7 6.8 7 7.1 7.2 7.3 7.4 8
Voorzieningen en rechtswaarborgen Beroep op de rechter Verhouding tot de huidige buitengerechtelijke afdoeningsmogelijkheden Verhouding tot de transactie Verhouding tot de schikking Verhouding tot het sepot Verhouding tot de bijzondere sepotmogelijkheden Schets van een wettelijke regeling
179 184 189 189 189 190 191 192
2 Het stelsel van gewone rechtsmiddelen Mr. E.F. Stamhuis
199
1 2 2.1 2.2 2.3 3 4 4.1 4.1.1 4.1.1.1 4.1.1.2 4.1.1.3 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5
199 200 200 206 211 214 218 218 218 218 220 227 231 233 236
4.1.6 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.3 4.3.1
Inleiding Kenmerkende voorzieningen van het huidige recht Hoger beroep Cassatie Verzet Verdragsrechtelijke aspecten Reschtsvergelijking Duitsland Rechtsmiddelen en vonnissen Inleiding Hoger beroep Revision Kosten van het rechtsmiddel; § 473 StPO Wiedereinsetzung im vorigen Stand Rechtsmiddelen tegen het Strafbefehl Rechtsmiddelen in de administratieve afdoening van wetsovertredingen De bijzondere toegang tot het Bundesverfassungsgericht Frankrijk Inleiding Hoger beroep Cassatie Verzet Engeland Inleiding
240 243 244 244 245 249 250 252 252 VII
Inhoudsopgave
4.3.2 4.3.2.1 4.3.2.2 4.3.3 4.3.3.1 4.3.3.2 4.3.3.3 4.3.4 4.3.5 4.4 5 5.1 5.2 5.2.1 5.2.2 5.3 5.4 5.5 5.5.1 5.5.2 5.6 5.7
Uitspraken van het Magistrates’ Court Beroep op het Crown Court Beroep op het Divisional Court Uitspraken van het Crown Court Beroepsmogelijkheden voor de veroordeelde Beroep ingesteld door de Attorney-General Interlocutoir appel Verwijzing naar de appelrechter door de Criminal Cases Review Commission De toegang tot het House of Lords Conclusies uit de rechtsvergelijking Voorstellen voor een nieuwe regeling Gewone rechtsmiddelen Toegang tot de hogere rechter Drempels en/of andere beperkingen voor de partijen Het slachtoffer Fresh determination en het verzet Hoger beroep Cassatie Aard van het rechtsmiddel Cassatieberoep tegen vrijspraken Eén hogere voorziening: appel of cassatie Samenvattend overzicht
254 254 258 262 262 269 270 271 272 274 276 276 278 278 287 290 296 300 300 305 318 326
3 Het hoger beroep Prof. mr. M.S. Groenhuijsen & prof. mr. J. de Hullu
329
1. 1.1 1.2 1.3 1.4 2. 3. 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2
329 329 334 337 343 355 360 360 360 360 362
VIII
Schets van het geldend recht Inleiding De (on)toelaatbaarheid van partieel appel Het middenstelsel Voorlopige beoordeling vanhet geldend recht Straatsburgse rechtspraak Rechtsvergelijking Inleiding Externe rechtsvergelijking Afbakening van het onderwerp Duitsland
Inhoudsopgave
3.2.3 3.2.4 3.3 4. 4.1 4.2 4.3. 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.3.6.1 4.3.6.2 4.3.7 4.3.8
Frankrijk Engeland Enkele intern-rechtsvergelijkende opmerkingen over het appel Uitgangspunten voor een nieuwe regeling Inleiding Het karakter van hoger beroep; implicaties Uitwerking op hoofdlijnen De inzet van het geding in appel Voortvarende behandeling Het middenstelsel Duplicatie van onderzoekshandelingen Verstek De beslissing in hoger beroep Bevestigen of vernietigen Zelf afdoen of verwijzen naar de rechter in eerste aanleg? Beperkingen in de beslissingsvrijheid van de appelrechter; eenparigheidsregels Meer ruimte voor een alleensprekende rechter in appel?
368 372 377 383 383 384 388 388 393 395 399 402 407 407 410 421 426
4 Normering van de opsporing Mr. Y.G.M. Baaijens-van Geloven & mr. J.B.H.M. Simmelink
437
1 2 2.1 2.2 2.3
437 442 442 443
2.4 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.3.1 2.4.3.2 2.4.3.3 2.4.3.4 2.4.3.5
Inleiding. Aanduiding onderwerp Systematiek van de wettelijke regeling Inleiding ‘Opsporing’ en ‘dwangmiddelen’ in het huidige wetboek De grondwettelijke opdracht tot codificatie van het strafprocesrecht Algemene uitgangspunten voor een nieuwe regeling Karakter van de nieuwe regeling Bijzondere onderwerpen in de regeling van de opsporing Algemene uitgangspunten bij de normering van bevoegdheden Inleiding De rol van de vrijwilligheid Normering van bevoegdheden: de rechtspraak van het EVRM Differentiatie in de normering Indeling van bevoegdheden
449 452 452 454 468 468 469 483 497 504 IX
Inhoudsopgave
3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.2.1 3.2.2.2 3.2.2.3 3.2.3 3.2.3.1 3.2.3.2 3.2.4 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.2.1 3.3.2.2 3.3.2.3 3.3.3 3.3.4 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.4.1 X
Rechtsvergelijking: het Duitse en Engelse recht Inleiding Duitsland Normering van opsporingshandelingen De bevoegde autoriteiten en de toezichts- en/of gezagsstructuren De politie Het OM De rechter Bevoegdheidsverruimende omstandigheden ‘Gefahr im Verzug’ ‘Frischer Tat’ Samenvatting Engeland Normering van opsporingshandelingen De bevoegde autoriteiten en de toezichts- en/of gezagsstructuren De politie Het OM De rechter Bevoegdheidsverruimende omstandigheden Samenvatting Het toedelingsvraagstuk Inleiding Het huidige recht Wat leert vreemd recht? Uitgangspunten voor een nieuwe regeling Een platte toedelingsstructuur en een piramidale toezichtsstructuur Vormen van toezicht De toezichthoudende autoriteiten De toetsingscriteria Plaatsvervangend optreden bij spoed en heterdaad Voorwaarden bij opsporingsbevoegdheden Inleiding Het huidige recht Wat leert vreemd recht? Uitgangspunten voor een nieuwe regeling Normering van de strafprocessuele bevoegdheden
511 511 511 513 517 517 519 519 522 522 524 524 525 525 531 531 533 534 536 536 538 538 539 542 543 543 545 546 548 550 552 552 553 558 561 561
Inhoudsopgave
5.4.2 5.4.3 5.4.4 6 6.1 6.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.4 7 7.1 7.2 7.3 8
Algemene regeling van proportionaliteit en subsidiariteit Systematische vormgeving van de gevallen en gronden Samenvatting Het verschoningsrecht van professionele geheimhouders Inleiding Het huidige recht Buitenlands recht ‘Geheimhouders’ in de Duitse StrafprozeBordnung Het ‘legal privilege’ in het Engelse recht Uitgangspunten voor een nieuwe regeling Controle Inleiding Het huidige recht Uitgangspunten voor een nieuwe regeling Tot besluit
5 De verhouding tussen het Wetboek van Strafvordering, de opsporingsbevoegdheden in bijzondere wetten en de buitengewone opsporing. Mr. N.J.M. Kwakman 1 2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.2 2.2.1 2.2.1.1 2.2.1.2 2.2.1.3 3 4 5
Inleiding; aanduiding van het onderwerp Geldend recht: handhavingsmodaliteiten, -taken en -bevoegdheden in het voortraject van de rechtshandhaving Schematisch overzicht van functionarissen, handhavingsmodaliteiten, -taken en -bevoegdheden De functionarissen Handhavingsmodaliteiten Handhavingsmodaliteiten, -taken en -bevoegdheden in bijzondere wetten De wettelijke systematiek in de milieuwetgeving Handhaving door de reguliere politie Handhaving door toezichthoudende ambtenaren Handhaving door buitengewone opsporingsambtenaren Beoordeling van het geldend recht Intermezzo: harmonisatie van de (ruimere) opsporingsbevoegdheden in beleidsinstrumentele wetten? Enkele uitgangspunten voor een nieuwe regeling
562 565 570 570 570 571 573 573 578 580 584 584 586 589 597
599
599 602 602 602 607 612 613 613 614 618 622 628 644 XI
Inhoudsopgave
6 6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.3 6.3.1 7
Voorstellen voor een nieuwe regeling Inleiding Het grondmodel Reguliere opsporingsambtenaren Toezichthoudende ambtenaren met een beperkte opsporingstaak Bijzondere opsporingsdiensten Een restcategorie opsporingsambtenaren De wettelijke regeling De wettelijke systematiek: enkele wettechnische implicaties Tot slot
6 Bedrijfsmatig georganiseerde particuliere opsporing en (het Wetboek van) s/Strafvordering Prof. dr. C. Fijnaut 1 2 2.1 2.2 2.3 2.4 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 4
XII
Inleiding Een confrontatie van twee werelden: dogmatiek en feitelijkheid De uitgangspunten van de commissie-Ort Een booming business Het gebrek aan weerklank in de rechtsleer De negatie van het probleem door de Hoge Raad Het vroegere beleid inzake de bedrijfsmatig georganiseerde particuliere opsporing De aanhaking bij de Wet op de weerkorpsen De Werkgroep Beveiliging en Bewaking De herziening van de Wet op de weerkorpsen De draagwijdte van de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus De rol van de Wet politieregisters en de Wet bescherming persoonsgegevens De opstelling van de Enquêtecommissie Opsporingsmethoden en de Wet bijzondere opsporingsbevoegdheden Hoe rechercheren de particuliere recherchebureaus in de praktijk?
651 651 651 654 660 663 668 675 676 687
689
689 690 690 692 695 696 701 701 702 705 710 716 720 725
Inhoudsopgave
4.1 4.2 4.3 5 6 6.1 6.2 6.3 7
Het baanbrekende onderzoek van A. Hoogenboom De (onrechtmatige) vergaring van (strafrechtelijke) gegevens De (overige) onderzoeksmethoden van de recherchebureaus Het huidige beleid inzake de particuliere en de reguliere opsporing Enkele voorstellen voor de herregulering van de bedrijfsmatig georganiseerde particuliere opsporing Haar inbedding in het Wetboek van Strafvordering: niet de meest passende oplossing Voor een ingrijpende herziening van de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus Aanvullende maatregelen in het kader van het Wetboek van Strafvordering Besluit
725 727 730 735 740 740 742 746 749
7 Aanhouding ter handhaving van de openbare orde Mr. A.E. Harteveld
751
1 2 3 4
751 752 757
5 6 7 8 9
Inleiding De bestuurlijke ophouding in de Gemeentewet De verhouding met strafvorderlijke bevoegdheden Vrijheidsbeneming als instrument ter handhaving van de openbare orde Korte externe rechtsvergelijking Naar een gemengde grondslag? Uitgangspunten Art. 5 EVRM Uitwerking van de bevoegdheid tot aanhouding ten behoeve van de handhaving van de openbare orde
Bijlage
759 760 763 765 768 769 771
8 Het Slachtoffer in het vooronderzoek Prof. mr. M.S. Groenhuijsen & mr. N.J.M. Kwakman
773
1 1.1 1.2
773 773 776
Geldend recht Inleiding Regels en het onderliggende systeem
XIII
Inhoudsopgave
1.3 1.4 2 3 3.1 3.2 3.3 3.4 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.5.1 5.5.2 5.5.3 5.5.4
5.5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10 5.11 5.12
XIV
Enige rechtspraak omtrent de Wet Terwee Enige achtergrondinformatie van empirische aard Het slachtoffer en het EVRM Rechtsvergelijking Inleiding; afbakening van het onderwerp Informatie Bejegening en bescherming Afronding Keuzen en uitgangspunten Inleiding Desiderata Welke rechten dienen in het Wetboek te worden opgenomen Sancties op niet-naleving Implicaties van de keuzen en uitgangspunten voor de wettelijke regeling Inleiding Het recht op voorlichting en uitleg Het recht op kosteloze rechtsbijstand Participatie in het strafproces Enkele participatierechten Het recht om informatie te verschaffen De aangifte door het slachtoffer Het slachtoffer als getuige Het recht van het slachtoffer om zich als benadeelde te voegen in het strafproces; consequenties voor het vooronderzoek Het recht op inzage in het procesdossier De art. 12 Sv procedure De second opinion; het recht om een tweede beoordeling te vragen omtrent de kwaliteit van het opsporingsonderzoek Het recht om een onderzoekshandeling uit te lokken Het recht op bescherming Het recht op een vlotte afdoening van de strafzaak Alternatieve afdoening Het recht op een correcte bejegening; afsluiting
790 795 800 804 804 805 807 813 814 814 819 830 834 838 838 853 861 880 888 889 900 904
908 924 929 938 941 948 958 964 971
Algemeen deel
