Thema: Niet afbouwen, maar ombouwen!

Jaarbericht 2011 Amersfoort Bunschoten Leusden Woudenberg

Het NVA in 2011 Thema: Niet afbouwen, maar ombouwen!

www.nva-amersfoort.nl

NVA in 2011 2011 staat voor het NVA in het teken van ombouw. Kunnen we meer doen met minder geld? En kunnen we de dienstverlening efficiënter en daarmee goedkoper maken? In dit jaarbericht leest u hoe het NVA zich voorbereidt op de toekomst. www.nva-amersfoort.nl

Dit is het NVA! Het NVA Centrum voor Duurzame Inburgering is een dienstverlenende organisatie die de inburgering en integratie bevordert van mensen die niet in Nederland zijn geboren. Ons doel is dat mensen zo snel mogelijk zelfstandig kunnen functioneren in de Nederlandse samenleving. Inburgeren is in onze visie meer dan alleen de Nederlandse taal leren. Net zo belangrijk zijn opvoedingsondersteuning, emancipatie, een maatje voor de sociale contacten,

4

het vinden van werk en andere vormen van actieve participatie in de samenleving. Het NVA maakt zich sterk voor persoonlijke integratietrajecten voor inburgeraars, tot het einddoel van inburgering is bereikt. Eigen verantwoordelijkheid staat daarbij voorop. Het NVA werkt voor de gemeenten Amersfoort, Bunschoten, Leusden en Woudenberg. We richten ons zowel op de individuele begeleiding van inburgeraars als op het coördineren van het inburgeringsbeleid voor gemeenten.

Inhoud Wat bereikt het NVA in 2011 met inburgering? Het NVA biedt in 2011 bijna vijfhonderd mensen een inburgeringstraject aan. Snelle en duurzame inburgering is het doel. Dit doen we met een mix van trajectbegeleiding en maatschappelijke begeleiding. Alle mensen die in 2011 moeten of willen inburgeren, worden door het NVA geholpen.

Hoe pakt het NVA de inburgering aan? In 2011 biedt het NVA meer maatwerk en krijgen cliënten meer ondersteuning van vrijwillige taalcoaches. Het NVA heeft meer methoden om mensen met succes te begeleiden bij de inburgering.

Hoe speelt het NVA in op de wetswijziging? In 2011 werkt het NVA hard aan een nieuwe werkwijze. Dit heeft alles te maken met de wetswijziging en enorme bezuinigingen op inburgering. Medio 2011 gaan we met de nieuwe werkwijze aan de slag. Motto: niet afbouwen, maar ombouwen!

Dit is het NVA in 2011 Het NVA zet zich ervoor in dat mensen zo snel mogelijk zelfstandig kunnen functioneren in Nederland. In 2011 werken we aan dit doel met een team van bijna dertig betaalde en ruim negentig onbetaalde medewerkers.

En in 2012? In 2012 gaat het NVA als ‘verbouwde organisatie’ verder op de ingeslagen weg. De keuze om met minder geld meer te doen, wordt verder uitgewerkt. Dat betekent dat we prioriteiten gaan stellen.

5

Inburgering voor eigen rekening? Komende jaren gaat het kabinet het budget voor inburgering afbouwen. Mensen gaan hun eigen inburgering betalen en zullen zich op eigen kracht moeten voorbereiden op het inburgeringsexamen. Ik kan me hier gedeeltelijk in vinden. Afgelopen twee jaar is een fikse inhaalslag gemaakt. Ook als NVA hebben we een grote groep nieuwkomers en oudkomers met succes helpen inburgeren. De groep inburgeraars wordt kleiner en daardoor is er minder geld nodig. Maar moeten alle inburgeraars voortaan zelf betalen voor hun inburgering? Inderdaad, er is een groep die het geld en het netwerk heeft om dit te regelen. Maar wat gaan de jonge moeders doen die de inburgering heel hard nodig hebben, maar er niet de ruimte en het geld voor hebben? En wat doen de ouderen die altijd van plan zijn geweest om terug te keren maar uiteindelijk in Nederland blijven omdat hun kinderen hier wonen? En gaan de OostEuropeanen - die niet verplicht zijn om in te burgeren - zelf betalen voor een taaltraining? Het meeste zorgen maak ik me om de asielmigranten. Zij moeten nu al een lening afsluiten voor de inrichting van hun huis. Gaan ze dat ook doen voor de inburgering? Voor het NVA is het motto: niet afbouwen, maar ombouwen. Ja, voor de inburgering mag best wat minder geld uitgetrokken worden. En wij willen laten zien dat we meer kunnen doen met minder geld. Maar de teller kan niet naar nul. Als dat gebeurt, ben ik bang dat we over een paar jaar een flinke rekening gepresenteerd krijgen.

6

Hillegonde Kiewiet Directeur NVA

Wat bereikt het NVA in 2011 met inburgering Het NVA biedt in 2011 bijna vijfhonderd mensen een inburgeringstraject aan. Snelle en duurzame inburgering is steeds het doel. Dit doen we met een mix van trajectbegeleiding en maatschappelijke begeleiding. Alle mensen die in 2011 moeten of willen inburgeren, worden door het NVA geholpen. In 2011 biedt het NVA aan 473 mensen een inburgeringstraject. Dit aantal ligt een stuk lager dan in 2010, toen 656 mensen een traject kregen aangeboden. Reden hiervoor is dat het ambitieniveau in 2010 uitzonderlijk hoog lag omdat de toenmalige minister Van der Laan een bonus in het vooruitzicht stelde als de prestatie zou worden gerealiseerd. In 2011 zitten we weer op het normale niveau en dat betekent dat we eind van het jaar grotendeels hebben kunnen voldoen aan de inburgeringsbehoefte in 2011.

Turkse achtergrond flink afneemt: van 26 procent van de totale instroom in 2010 naar 13 procent in 2011. Ook dit is te verklaren uit het feit dat het aantal Turken onder de groep oudkomers erg groot is.

Inburgeraars in de les

Ook in Leusden Meer nieuwkomers Het NVA werkt ook in 2011 voor nieuwkomers en oudkomers, inburgeringsplichtigen en vrijwillige inburgeraars. Ten opzichte van 2010 is een lichte verschuiving te zien richting nieuwkomers. Bestaat in 2010 de groep inburgeraars nog voor ongeveer vijftig procent uit mensen die korter dan vijf jaar in Nederland verblijven, in 2011 loopt dit percentage op naar 65 procent. Deze relatieve stijging is wellicht te verklaren uit het feit dat het aantal inburgeraars in 2010 een stuk hoger ligt dan in 2011 en we in 2010 bij de werving vooral hebben ingezet op de oudkomers. Daarnaast valt op dat het aantal mensen met een

Vanaf 1 januari 2011 voert het NVA de Wet Inburgering en de maatschappelijke begeleiding uit voor de gemeente Leusden. In eerste instantie hebben we met de gemeente afspraken gemaakt voor twintig inburgeringstrajecten per jaar, maar in de zomer van 2011 breiden we dit uit met nog eens acht trajecten. Het NVA ontvangt de cliënten in het pand aan de Larikslaan 2.

Verhuizing in Bunschoten Per 1 december 2011 heeft het NVA het pand aan de Prins Hendrikstraat 5 in Bunschoten verlaten. We hebben een bijzonder prettig onderkomen kunnen vinden bij Stichting 7

Een open samenleving waarin ruimte is voor verschillen Sebastiaan van ’t Erve is wethouder Duurzaamheid, Sociale Zekerheid & Integratie en Amersfoort 2.0 in Amersfoort

Mooiste moment van 2011

Inburgeren eigen verantwoordelijkheid?

"De Rekenkamer heeft een onderzoek afgerond naar de inburgering in Amersfoort. Heel veel inburgeraars zijn tevreden over de manier waarop ze werden begeleid. De inburgering heeft hen echt geholpen om hun weg te vinden in onze samenleving."

“Als mensen vrijwillig naar Nederland komen of zijn gekomen, is het niet gek dat ze zelf zorgen dat ze de taal leren en zelfredzaam zijn. Alleen voor de meeste vluchtelingen ligt dat anders. Zij zullen geld moeten lenen.”

Als ik de minister-president was… Dieptepunt van 2011 “De gemeente heeft moeilijke besluiten moeten nemen om de bezuinigingsopgave te bereiken. Dat deden we vanuit het vertrouwen in de stad, waar veel kracht in zit. Maar ondertussen leidt snijden ook tot het noodgedwongen stopzetten van sommige activiteiten, ook op het gebied van integratie. Dat is geen miskenning van de successen die we bereikt hebben, integendeel: we mogen trots zijn op de manier waarop we in Amersfoort hebben gewerkt aan het verbinden van groepen in onze samenleving.” 8

“Dan zou ik blijven pleiten voor een open samenleving, waarin ruimte is voor verschillen. Een tolerante houding blijft 'een grondhouding waarmee we de kracht van mensen meer ruimte geven'.”

De Boei – Op de Ree 161-D. Op dit adres is vrijwel alle hulp- en dienstverlening binnen Bunschoten te vinden en dat maakt het nog gemakkelijker om cliënten – indien nodig – door te verwijzen.

Cijfers inburgeringstrajecten 2011 Cijfers Amersfoort • In 2011 biedt het NVA 420 mensen een traject aan. Dit is exact gelijk aan het aantal dat in de prestatieverklaring voor 2011 is overeengekomen. • In 2011 leggen 500 mensen het examen af, bij 112 mensen gaat het om een herexamen. • 52 personen willen geen gebruik maken van een aanbod en krijgen in 2011 een handhavingsbeschikking. We zien hier dat de dalende lijn doorzet. In 2008, 2009 en 2010 hebben respectievelijk 434, 503 en 73 mensen een handhavingsbeschikking ontvangen. In 2011 krijgen uitsluitend nieuwkomers een dergelijke beschikking. In de jaren daarvoor gaat het ook om oudkomers met een inburgeringsplicht. De mensen die in voorgaande jaren een handhavingsbeschikking hebben ontvangen, worden in 2011 door het NVA benaderd met de vraag of ze alsnog gebruik zouden willen maken van een aanbod. Tevens attenderen we ze erop dat de termijn van hun inburgeringsplicht afloopt. • In 2011 worden met 1017 mensen informatie- en adviesgesprekken gevoerd. • Op 31 december 2011 volgen 749 personen een inburgeringstraject.

Cijfers Bunschoten • In Bunschoten accepteren in 2011 14 personen een in-

burgeringsvoorziening. Dit is aanzienlijk lager dan de 25 voorzieningen in 2010 en een logisch gevolg van de inhaalslag in 2010. In 2011 wordt in Bunschoten vrijwel uitsluitend aan nieuwkomers een traject aangeboden. • 26 personen leggen het examen af. Dat is een aanzienlijke stijging ten opzichte van 2010. Ook dit is een gevolg van de hoge instroom in 2010. Deze mensen stromen voor het grootste deel in 2011 uit na het afleggen van het examen. • Slechts 1 persoon krijgt een handhavingsbeschikking. • Met 14 personen wordt een informatie- en adviesgesprek gevoerd. • Op 31 december 2011 volgen nog 15 personen een inburgeringstraject.

Cijfers Leusden • In Leusden accepteren 28 personen een inburgeringsvoorziening. 2011 is het eerste jaar dat het NVA voor de gemeente Leusden werkt en daarom is het lastig om een vergelijking te trekken met voorgaande jaren. De instroom is echter hoger dan verwacht. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat alle personen uit het Bestand Potentieel Inburgeringsplichtigen zijn benaderd. • 21 mensen leggen het examen af. • 10 personen ontvangen een handhavingsbeschikking. • Met 96 personen worden informatie- en adviesgesprekken gevoerd. Dit hoge aantal komt eveneens voort uit het feit dat alle personen uit het Bestand Potentieel Inburgeringsplichtigen zijn benaderd in 2011. Daarnaast zijn de mensen die voor 2011 zijn ingestroomd op de hoogte gebracht van de wijzigingen per 1 januari 2011. 9

• Op 31 december 2011 volgen 44 personen een inburgeringstraject.

Cijfers Woudenberg • In 2011 starten 7 mensen uit Woudenberg met een inburgeringstraject. • 13 mensen leggen het examen af. • 4 mensen ontvangen een handhavingsbeschikking. • Met 36 mensen is een informatie- en adviesgesprek gevoerd. Ook voor Woudenberg hebben we alle personen benaderd die geregistreerd staan in het Bestand Potentieel Inburgeringsplichtigen. • Op 31 december 2011 volgen 21 personen een inburgeringstraject.

Turken niet meer verplicht inburgeren Zomer 2011 wordt duidelijk dat Turkse burgers in Nederland niet meer wettelijk verplicht worden om in te burgeren. Dit besluit de Centrale Raad van Beroep. Wie de Nederlandse nationaliteit wil, moet wel eerst slagen voor het inburgeringsexamen. Alle ruim zeshonderd Turkse cliënten van het NVA worden hierover geïnformeerd. In Amersfoort krijgen ze een brief van wethouder Van ’t Erve. De anderen worden door het NVA op de hoogte gebracht. Sommige Turken besluiten op basis van de berichtgeving direct te stoppen met de inburgeringscursus. Anderen zien het belang van het leren van de Nederlandse taal in en gaan door met hun cursus.

Voortgezette inburgering Ook in 2011 voert het NVA het project over voortgezette inburgering uit, in opdracht van de gemeente Amersfoort. In 2011 worden 52 personen aangemeld voor dit project, 10

waarvan 7 Antillianen. Eind 2011 zijn 64 personen uitgestroomd. En dan de resultaten: • 27 personen hebben betaald werk gevonden; • 4 personen zijn gestart met een beroepsopleiding; • 8 personen zijn sociaal geactiveerd en doen o.a. vrijwilligerswerk; • 17 personen zijn overgedragen aan andere instanties voor een bijzonder begeleidingstraject, bijvoorbeeld in de hulpverlening; • bij 8 personen is om uiteenlopende redenen de uitkering beëindigd. Opvallend: ondanks de recessie zijn er toch 27 personen aan betaald werk begonnen van wie 3 gestart zijn met een eigen bedrijf. Aan het einde van 2011 volgen nog 91 personen een VIB-traject.

Hoe pakt het NVA de inburgering aan? In 2011 biedt het NVA meer maatwerk en krijgen cliënten meer ondersteuning van vrijwillige taalcoaches. Het NVA heeft meer methoden om mensen met succes te begeleiden bij de inburgering.

Duaal staat centraal In 2011 biedt het NVA aan ruim zestig procent van de cliënten een duaal traject aan. Voor het NVA bestaat een duaal traject uit een mix van: 1. Educatie: de taal leren in de praktijk via taalstages en vrijwilligerswerk maar ook computerlessen, empowerment, opvoedingsondersteuning. 2. Beweging: sport, yoga, fietsles. 3. Cultuur: muziek, lezen, bibliotheek. 4. Ontmoeting: via maatjesprojecten maar ook via bijvoorbeeld ouderparticipatie en een bezoek aan het buurthuis.

Participatieladder Wat is de beginsituatie van een cliënt en wat is het doel? Die vragen staan centraal bij de participatieladder. Het NVA werkt vanaf 2011 met dit meetinstrument. Met de participatieladder leggen we de uitgangssituatie van een cliënt vast, plus het beoogde einddoel en de werkelijke uitstroomsituatie. Dit gebeurt digitaal waardoor we altijd een actueel overzicht hebben van de trede op de ladder waar onze cliënten zich bevinden.

Altijd maatwerk Ook in 2011 levert het NVA maatwerk bij het samenstellen

van een inburgeringstraject. Eerst willen we de mensen beter leren kennen, pas dan gaan we op zoek naar een passend aanbod. Het doel van het traject is dat mensen beter gaan functioneren in de samenleving. Daarom zijn kennis van de Nederlandse taal en van de Nederlandse samenleving vast onderdeel in ieder traject. Daarnaast vullen we het traject in met persoonlijke componenten waardoor de inburgeraar beter kan functioneren in de samenleving. Die componenten variëren van een basiscursus computervaardigheden of fietslessen tot een beroepsgerichte opleiding. Maatwerk betekent ook dat we aansluiten bij de agenda van inburgeraars. Wie niet op werkdagen een cursus kan volgen, kan bij voldoende belangstelling’s avonds meedoen, in het weekend of in de zomervakantie.

Drukke inloopspreekuren In 2011 helpt het NVA 990 mensen via het inloopspreekuur. Dit zijn er 240 meer dan in 2010. De dalende curve van de afgelopen jaren verandert in een stijging van 32 procent. Gemiddeld komen er 82 bezoekers per maand op het spreekuur. De maand januari is in 2011 de drukste maand (112 bezoekers), gevolgd door februari (106 bezoekers) en augustus (102 bezoekers). Het inloopspreekuur is een dienst van het NVA waar mensen vier keer per week gedurende anderhalf uur terecht kunnen met al hun vragen. Zoals de naam al zegt, is het een laagdrempelige service waarbij bezoekers gewoon binnenlopen en geholpen worden. In 2011 kunnen we 878 mensen meteen helpen. De anderen worden verwezen 11

Eigen verantwoordelijkheid klinkt mooi, maar niet als je de mensen kent Falak Zahraoui is trajectbegeleidster bij het NVA

Inburgeren eigen verantwoordelijkheid?

Mooiste moment van 2011 “Het is een mooi moment als ik hoor dat mijn cliënten het inburgeringsexamen hebben gehaald. Ik begeleid 81 cliënten. Vorig jaar hebben veel van mijn cliënten het examen gehaald. Dat betekent dat ze hun doel hebben bereikt en kunnen starten met een opleiding of werk. Ik begeleid ook mensen voor wie het inburgeringsexamen een brug te ver is. Bijvoorbeeld een vrouw van 52, analfabeet. Zij heeft in 2011 haar eigen naam leren schrijven en ze kan nu fietsen door Amersfoort. Dat vind ik mooi. En verder was het een mooi moment toen we in september met eigen groepen zijn gestart.”

Dieptepunt van 2011 “Het dieptepunt van het jaar was het moment dat tot mij doordrong dat er vanuit de politiek echt geen geld meer komt voor de inburgering.” 12

“Eigen verantwoordelijkheid klinkt mooi, maar als je de cliënten kent, ontdek je dat ze vaak de vaardigheden niet hebben om zelf voor hun inburgering te zorgen. Het is beslist niet gemakkelijk om alles zelf te moeten uitzoeken als je in Nederland komt. Daar heb je begeleiding bij nodig. Als mensen voortaan zelf moeten betalen voor de inburgering, dan gaan ze niet meer eerst de taal leren. Ze zullen meteen op zoek gaan naar werk. Maar voor werk heb je de taal nodig en zo kom je in een vicieuze cirkel. Oké, ze kunnen een lening afsluiten, maar dat is toch een slecht begin als je in Nederland komt?”

Als ik de minister-president was… “Dan zou ik plannen maken die op lange termijn goed voor het land zijn en niet harde maatregelen nemen die op korte termijn een deel van de problemen oplossen. Op die manier schuif je de problemen naar de volgende generatie en los je ze niet op. Een moedige minister-president kiest voor de lange en moeilijke weg om blijvend resultaten te halen.”

naar andere instanties, in 2011 vooral naar Stadsring 51, de sociale dienst en het juridisch loket.

Wie bezoeken het inloopspreekuur? • 492 bezoekers volgen een traject. • 163 bezoekers zijn ex-cliënten: 30 worden doorverwezen naar andere instellingen. De overige 133 worden meteen door het NVA te woord gestaan. • 335 bezoekers melden zich voor het eerst bij het NVA: - 125 mensen melden zich spontaan voor een inburgeringscursus; - 43 mensen melden zich voor huisvesting, veelal uit verschillende asielzoekerscentra; - 167 mensen komen om andere redenen naar het inloopspreekuur.

Top 4 vragen 2011 inloopspreekuur 1. Verblijfsrecht, waaronder pasje, gezinshereniging en naturalisatie. 2. Financiën, waaronder belastingen en uitkeringen. 3. Post uitleggen, formulieren invullen, ziektekostenverzekering. 4. Inburgering, zowel inburgeringsexamen als algemene vragen.

Spreekuur

Begeleiding verblijfsrecht In 2011 krijgt het NVA veel juridische vragen met betrekking tot het verblijfsrecht van cliënten, zowel tijdens het inloopspreekuur als tijdens de trajectbegeleiding. De toename heeft alles te maken met de strengere eisen vanuit de overheid, zowel wat betreft inburgering als asielzaken, gezinshereniging, naturalisatie en het examen in het buitenland.

Wat valt op in 2011? • Somaliërs krijgen bijna standaard een afwijzing als zij een aanvraag indienen bij de IND voor gezinshereniging. Het maakt dan niet uit of het gaat om een partner, kinderen of overige familieleden. Vaak wordt er aangegeven dat de feitelijke gezinsband niet voldoende is vastgesteld. DNA-onderzoek kan soms uitsluitsel geven, maar dan dient de cliënt dit wel zelf te betalen. • Ook valt op dat in 2011 een aantal Nederlandse ambassades in het buitenland de deuren sluit. Dit heeft tot gevolg dat mensen die voor gezinshereniging in aanmerking willen komen en daarvoor over de juiste documenten moeten beschikken, vaak verre, kostbare reizen moeten maken. Om de kosten te kunnen betalen, doen ze regelmatig via het NVA een beroep op noodfondsen. • In 2011 melden veel meer uitgeprocedeerden zich bij het NVA dan in 2010. Zij vragen vooral financiële ondersteuning. Deze mensen verblijven vaak al vele jaren in Nederland, maar kunnen of willen niet terug naar het land van herkomst en blijven met behulp van een advocaat verwikkeld in een procedure. Het NVA heeft een aantal mensen (tijdelijk) ondersteund, maar het 13

Vertrouwen op eigen kunnen Sonja Faber is inburgeringsdocente voor het NVA

voor veel inburgeraars gaat het moeilijker worden om in te burgeren.”

Inburgeren eigen verantwoordelijkheid?

Mooiste moment van 2011 “Het mooiste moment is als ik merk dat mensen gaan vertrouwen op hun eigen kunnen. Ze moeten onder meer een portfolio samenstellen voor het praktijkexamen. Het hele portfolio is ‘doen alsof’, je moet bijvoorbeeld zogenaamd aangifte doen bij de politie. Je doet alsof je fiets gestolen is en de politie speelt mee, die weet dat jij dit doet om in te burgeren. Mensen zien vaak enorm tegen deze opdracht op, maar als ze het eenmaal hebben gedaan, zijn ze zo enthousiast. Ze snappen de Nederlandse samenleving beter en durven meer zelf te doen.”

Dieptepunt van 2011 “In 2011 werd voor mij duidelijk dat er flink moet worden bezuinigd in Nederland. Om mij heen merk ik dat er mensen ontslagen worden. Ook op de inburgering zal worden bezuinigd. Ik snap dat er bezuinigd moet worden, maar 14

“Eigen verantwoordelijkheid is goed, maar wel naar draagkracht. De mensen die mijn cursus volgen, zijn over het algemeen laagopgeleid en niet kapitaalkrachtig. Als ze de inburgering zelf via een lening moeten financieren, vraagt dat nogal wat van ze. Ze hebben geen keuze, ze moeten de taal leren en inburgeren. Anders kunnen ze niet volwaardig meedraaien in de Nederlandse samenleving.”

Als ik de minister-president was… “Ik vind het belangrijk om alle mensen te betrekken bij de Nederlandse samenleving en hen een eerlijke kans te geven. Als ik Rutte was, zou ik de bezuinigingen op de inburgering beperken en per persoon kijken wie dit zelf kan betalen en wie niet. Als mensen hun eigen inburgering moeten regelen, gaan ze misschien thuis proberen om de taal en de examenstof te leren. Maar juist een cursus, waar je praat met anderen en les krijgt van een professionele docent, biedt hierbij belangrijke ondersteuning. De inburgering in de huidige vorm loopt goed. Het zou jammer zijn als die investering verloren gaat.”

blijft een lastige situatie. Deze mensen hebben geen recht op overheidsgeld en zijn afhankelijk van noodfondsen. • De eisen voor het Examen Buitenland worden april 2011 aangescherpt. Partners van mensen die reguliere gezinshereniging hebben aangevraagd, dienen al in het land van herkomst een examen af te leggen, waarbij alle onderdelen op niveau A1 behaald moeten zijn. Eerder was dit niveau net onder A1. • De eisen voor naturalisatie worden strenger. Mensen moeten in ieder geval in het bezit zijn van een inburgeringsdiploma of een ontheffing daarvan. Daarnaast kost het veel geld en moet men in het bezit zijn van een gelegaliseerde geboorteakte en een paspoort.

Taalcoaching nu op drie niveaus In 2011 zet het NVA meer vrijwillige taalcoaches in om inburgeraars te helpen bij het leren van de Nederlandse taal. Taalcoaching organiseren we dit jaar voor het eerst op drie niveaus. Het eerste niveau, individuele taalcoaching, biedt het NVA al jaren. Een vrijwillige individuele taalcoach spreekt één keer per week af met een inburgeraar en helpt bij het oefenen van de taal en het wegwijs maken in de stad. In september 2011 wordt dit aanbod uitgebreid met taalcoaches in de les. Deze taalcoaches ondersteunen de professionele NT2 docenten in de lessen. Als derde biedt het NVA nu ook taalcoaches in de praktijk. Deze taalcoach ondersteunt drie cursisten uit één lesgroep buiten de lesuren om. Door praktijksituaties te oefenen, wordt de verbinding gemaakt tussen de theorie van de les, de praktijk van de Nederlandse maatschappij en de directe omgeving van de inburgeraars.

Taalcoach in de les

In 2011 zijn 62 taalkoppels gestart op individuele basis. Daarnaast zijn er 25 taalcoaches in de praktijk gestart, van wie 15 afkomstig van Avéro Achmea, het bedrijf dat zich in het kader van Maatschappelijk Betrokken Ondernemen wil inzetten voor onze doelgroep. Ook zijn er negen taalcoaches in de les van start gegaan. En dan zijn er nog twee bijzondere taalcoaches actief met grotere groepjes inburgeraars; één is bezig met zes vrouwen die zich voorbereiden op het Staatsexamen en één is bezig met een groepje van acht inburgeraars die zich beter en vrijer willen kunnen uitdrukken: ‘vrij spreken met expressie’.

Handboek voor taalcoaches In 2011 laat het NVA een handboek ontwikkelen voor de vrijwillige taalcoach, als naslagwerk en inspiratiebron voor taalcoaches.

Taalles thuis In 2011 geeft het NVA taallessen aan huis aan vijftig vrouwen en mannen, vijf minder dan in 2010. Er worden 28 nieuwe koppelingen gemaakt. Eind 2011 zijn er nog 28 15

Christiaan en Azad Christiaan geeft taalles thuis aan Azad. Azad komt uit Irak en woont sinds 2001 in Nederland en sinds 2011 in Amersfoort. Wekelijks fietst Christiaan de ruim tien kilometer naar de woning van Azad om hem les in de Nederlandse taal te geven. De ene keer over goede zinsopbouw en zinnen in de goede tijdsvorm, de andere keer over ‘dagelijkse’ dingen. Azad heeft een dwarslaesie en hierdoor is het moeilijk voor hem om Nederlandse taalles op een school te volgen. Ook heeft hij soms erge hoofdpijn, waardoor een intensieve les over grammatica niet haalbaar is. Dan krijgt de les een andere inhoud: Azad heeft een hobby en dat is koken. Wanneer hij door hoofdpijn moeite heeft om zich te concentreren, verplaatst de les zich wel eens naar de keuken. Tussen de potten en pannen, aan een aanrecht bezaaid met groentes en kruiden, oefenen Christiaan en Azad de Nederlandse taal. Zo’n les wordt dan wel eens

koppels actief. In de loop van het jaar stoppen 22 personen met deze vorm van les. Vijf van hen stappen over op groepslessen NT2, één vrouw start met een opleiding. Voor de overige personen is dat geen optie vanwege psychische of fysieke belemmeringen. Taalles Thuis is een speciaal aanbod van het NVA voor vrouwen en mannen die door omstandigheden moeilijk het huis kunnen verlaten voor een klassikale cursus. De lessen worden verzorgd door een groep van 32 enthousiaste en betrokken vrijwilligers. Eén keer per week komen ze bij de cliënt thuis. Insteek is het praktisch taalgebruik in concrete situaties. Naast de lessen ligt het accent op de ontmoeting, als middel om de zelfredzaamheid van de deelnemers te vergroten. 16

afgesloten met een heerlijke gemeenschappelijke maaltijd. Sinds kort heeft Azad een computer in huis en Christiaan ondersteunt hem nu ook om hiermee vaardig te worden. Het geeft Christiaan voldoening dat hij iets kan betekenen voor Azad. Hij waardeert de motivatie van Azad om de Nederlandse taal te leren en computervaardigheden op te doen waardoor hij zo zelfstandig mogelijk deel kan nemen aan de Nederlandse samenleving. Azad waardeert Christiaan die elke week soms door weer en wind fietst om hem taalles te geven. De motivatie en inzet van Azad, ondanks zijn fysieke en psychische belemmeringen, maken voor Christiaan al zijn inspanningen waard, niet in de laatste plaats door de gastvrije wijze waarop hij door Azad wordt ontvangen en de warme wijze waarop hij bij de deur wordt uitgezwaaid na een les.

Computerondersteuning thuis Sommige mensen willen graag leren omgaan met de computer, maar het lukt ze niet om naar een computercursus te gaan. Bijvoorbeeld omdat het tempo te hoog is of het Nederlandse lesboek te ingewikkeld. Of omdat ze fysiek of psychisch problemen hebben. Ook komt het voor dat mensen wel een computercursus hebben gevolgd, maar nog te onzeker zijn om thuis met de computer aan de slag te gaan. Voor vier mensen organiseert het NVA in 2011 computerondersteuning aan huis. Drie van hen ronden dit traject in 2011 af.

Op reis door Amersfoort In 2011 stopt Op reis door Amersfoort. Op reis door

Amersfoort is een project waarbij groepsactiviteiten worden georganiseerd, gericht op de ontmoeting tussen vrijwilligers met verschillende culturele achtergronden en Nederlandse buurtbewoners. De laatste bijeenkomst van Immigratie is van alle tijden is in dit kader georganiseerd voor bewoners van de wijk Kruiskamp.

vervolgcursus. Daarnaast worden er cursussen ‘Taal op de werkvloer’ georganiseerd bij Amfors en in het Vrouw & Kindcentrum Dea Dia. Voor een aantal ouders is er een cursus georganiseerd, gericht op deelname aan de ouderraad op scholen.

Huis-tuin-keuken Nederlands In 2011 organiseert het NVA een praktische Nederlandse taalcursus gericht op spreekvaardigheid en zelfredzaamheid. Deze cursus is voor vrouwen die niet in staat zijn om het inburgeringsdiploma te halen. Er wordt veel in de praktijk geoefend. Door de inbreng van ‘Theater aan zee’ kunnen er verschillende toneelstukjes en rollenspellen worden gespeeld. Dit is leerzaam, hilarisch en gezellig. Ook het bezoek aan organisaties is een vast deel van het programma. In 2011 nemen 57 vrouwen deel aan de huistuin-keukencursus, van wie 21 nieuwe vrouwen. Bijeenkomst ‘Immigratie is van alle tijden’

Instapcursus In 2011 nemen 79 mensen deel aan de instapcursussen. In deze cursus maken potentiële inburgeraars kennis met het inburgeringsprogramma. Het NVA verzorgt dit jaar cursussen op basisschool de Windroos in de wijk Liendert en op basisschool Prins Willem Alexander in de wijk Randenbroek. In deze cursussen wordt taal gecombineerd met ouderbetrokkenheid en participatie op school. Onderwerpen: opvoeding en gezondheid, schoolregels en thuisregels, gesprekken op school, hoe zorg ik dat ik me bij de school betrokken voel? Ook wordt een bezoek gebracht aan het Centrum voor Jeugd & Gezin en de bibliotheek. Een groot deel van deze cursisten gaat aansluitend verder met de

Duizend en één Kracht In 2011 wordt het landelijke project Duizend en één Kracht formeel afgerond met ‘De Grote Finale van Duizend en één Kracht’. De Grote Finale bestaat uit een bruisende talentenbazaar. Deze bazaar maakt de talenten van de vrouwen zichtbaar, maakt het delen van kennis en kunde mogelijk en geeft inspiratie voor de toekomst. In Amersfoort loopt het project door tot en met april 2012. De doelstelling van Duizend en één Kracht is het maatschappelijk activeren van allochtone vrouwen door middel van vrijwilligerswerk.

Training weerbaarheid In samenwerking met Ravelijn wordt dit jaar een training weerbaarheid voor vrouwen georganiseerd. In deze training werken deelneemsters aan eigenwaarde, zelfvertrou17

Zorg dat iedereen werk heeft in Nederland Michael Misigna Kesete is asielmigrant

Mooiste moment van 2011

Inburgeren eigen verantwoordelijkheid?

“2011 was voor mij een heel mooi jaar! Het mooiste moment was toen mijn vrouw en mijn zoontje naar Nederland kwamen. Ik ben gevlucht uit Eritrea toen mijn vrouw zwanger was. Ik had mijn zoontje nog nooit gezien. Nu wonen we alle drie in Nederland en hebben we een eigen huis. Ik ben in 2011 geslaagd voor mijn inburgeringsexamen. Ja, dat was ook een heel mooi moment.”

“Zelf betalen voor inburgering is moeilijk. Je hebt geen geld als je als asielzoeker naar Nederland komt. En als je geen geld hebt, kun je niet naar school, leer je geen Nederlands en krijg je geen baan. Ik heb 4500 euro geleend om mijn huis te kunnen inrichten. Dat betaal ik nu elke maand terug. Maar ik heb nog geen werk.”

Als ik de minister-president was… Dieptepunt van 2011 “Ik kan geen dieptepunt bedenken. Ik ben heel blij met het leven dat ik leid. Ik vind het leven goed in Nederland. Ik ben ook blij met de mensen die mij helpen, mijn taaldocent en mijn maatschappelijk begeleider bij het NVA. Zij staan altijd voor me klaar.”

18

“Zorg dat iedereen de taal voldoende leert en werk krijgt. Zo heb je geen uitkering nodig en kun je nog beter de taal leren spreken. Dat is mijn advies aan de minister-president.”

Voorstelling Sinterklaas

wen en het ervaren van de eigen kracht. Thema’s zijn: veiligheid en onveiligheid, huiselijk en seksueel geweld en grenzen stellen.

Vrouw en Kind Centrum Dea Dia en Vadercentrum Atlas Dea Dia en Atlas zijn centra waar vrouwen en mannen in een economisch en maatschappelijk zwakke positie zich kunnen versterken. Doel is dat ze uiteindelijk werk of vrijwilligerswerk vinden. Het NVA levert een actieve bijdrage aan de centra op het gebied van inburgering en taal, participatie en integratie. In 2011 start het NVA met acht nieuwe groepen in deze centra.

Theatervoorstelling voor cliënten Net als ieder jaar organiseert het NVA in 2011 theatervoorstellingen voor alle cliënten. Op 16 juni worden twee voorstellingen van ‘Feestvol’ opgevoerd door theatergroep ‘De koning speelt’, voor ruim vierhonderd inburgeraars. Op 1 december trekt de speciale sinterklaasvoorstelling ook weer twee volle zalen. De voorstellingen vinden plaats op het Corderius College. ‘De koning speelt’ maakt voorstellingen speciaal voor mensen die inburgeren in Nederland. Via een lesbrief worden de inburgeraars voorafgaand aan de voorstelling voorbereid. De voorstelling is ook dit jaar weer een groot succes! 19

Kloppen de vragen van het inburgeringsexamen wel? Famke Kalkman is vrijwillige taalcoach

Mooiste moment van 2011 “Ik heb in 2011 een serie lezingen gehouden over migranten door de eeuwen heen. Na één van die lezingen kwam een ambassadeur van het NVA naar me toe en zei: jij hebt mij geschiedenis gegeven, jij hebt mij wortels gegeven. Dat was voor mij een mooi moment.”

Dieptepunt van 2011 “Mijn vader is in 2011 overleden, hij was pas 53 jaar.”

Inburgeren eigen verantwoordelijkheid? “Eigen verantwoordelijkheid is goed, mensen mogen best wat meer energie steken in het meedraaien in de maat-

20

schappij. Maar ik vind het gek dat de geldkraan van inburgering helemaal wordt dichtgedraaid. Er is blijkbaar geen enkele erkenning voor inburgeraars.”

Als ik de minister-president was… “Dan zou ik iemand laten kijken naar het inburgeringsexamen. Er zitten vragen bij waar ook Nederlanders het antwoord niet op weten. Wat moet je doen als je thuiskomt en je ziet dat er is ingebroken? Ik heb gehoord dat één van de antwoorden is: naar je buurman gaan en daar bellen. Dat antwoord wordt niet goed gerekend. Je moet buiten wachten en de politie bellen. Maar wat als je geen mobiele telefoon hebt?”

Maatschappelijk betrokken ondernemen Als het om maatschappelijk betrokken ondernemen gaat, werkt het NVA samen met Matchpoint. Matchpoint zoekt voor het NVA bedrijven die zich willen inzetten voor onze doelgroep. Verschillende bedrijven bieden in 2011 hun diensten aan. Zo zijn er taalcoaches, een budgetteercursus en een sollicitatietraining. Bedrijven die zich in 2011 inzetten zijn: Avero Achmea, de Rabobank, Randstad, Drukkerij De Gans, Personeelsadviseur Riek Viehoff, Axe Media, Bais Legal, Partners in Progress en Windkracht 11.

raties en verzorgt het NVA de maatschappelijke begeleiding. In 2011 zijn er tien statushouders in Bunschoten, twintig statushouders in Leusden en tien statushouders in Woudenberg komen wonen.

Taakstelling statushouders Het NVA voert in opdracht van de gemeente Amersfoort de taakstelling statushouders uit. Het gaat om mensen met een verblijfsvergunning die nog in een asielzoekerscentrum wonen. Elk jaar wordt bepaald hoeveel statushouders gehuisvest moeten worden in de gemeente Amersfoort. Voor 2011 gaat het om 85 mensen. Samen met de achterstand van 40 personen, betekent dit dat we in 2011 125 personen moeten huisvesten. Met de grote inzet van de maatschappelijk begeleiders lukt dit. Wat hebben we gedaan? Het NVA zorgt dat statushouders voorrang krijgen binnen de gemeente Amersfoort. Op het moment dat de urgentie wordt toegekend, krijgt de statushouder een maatschappelijk begeleider die helpt bij het zoeken naar een geschikte woning. Als er een woning gevonden is, gaat de maatschappelijk begeleider mee naar de sociale dienst voor het aanvragen van een uitkering en naar de woningcorporatie voor het onderteken van het huurcontract. Ook helpen we met het aanvragen van huur- en zorgtoeslag. In de gemeentes Bunschoten, Leusden en Woudenberg worden de woningen geselecteerd door de woningcorpo21

Hoe speelt het NVA in op de wetswijziging In 2011 werkt het NVA hard aan een nieuwe werkwijze. Dit heeft alles te maken met de wetswijziging en enorme bezuinigingen op inburgering. Medio 2011 gaan we met de nieuwe werkwijze aan de slag. Motto: niet afbouwen, maar ombouwen!

Wat gaat er in Nederland veranderen? Als het huidige kabinetsbeleid werkelijkheid wordt, dan zullen er per 1 januari 2014 geen rijksmiddelen meer zijn voor inburgering. De Wet Inburgering zal gewijzigd worden. De inburgeringsplicht wordt opgelegd aan nieuwkomers die niet afkomstig zijn uit de EU-landen. De inburgeraars worden zelf verantwoordelijk voor de inkoop van hun inburgeringtrajecten en kunnen gebruik maken van leenfaciliteiten via de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). De Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) zal de handhavingstaak op zich nemen.

Wat betekent dit voor gemeenten en voor het NVA? Voor gemeenten is formeel geen rol meer weggelegd op het terrein van inburgering. Toch blijft er binnen gemeenten een zorgplicht voor bepaalde zwakke doelgroepen voor wie de Nederlandse taal en kennis van de samenleving een struikelblok vormen om volwaardig te kunnen functioneren in de maatschappij. Voor gemeenten is het van groot belang om aan deze groepen een aanbod te blijven doen dat gericht is op verbetering van hun maatschappelijke positie. Omdat de middelen die hiervoor 22

beschikbaar zijn beperkt zijn, heeft het NVA besloten om het aanbod drastisch aan te passen zodat we meer kunnen doen met minder geld en er geen sprake is van afbouw maar van ombouw.

Hoe ziet de nieuwe werkwijze van het NVA eruit? Het belangrijkste kenmerk van het aanbod nieuwe stijl is dat het volledig gebaseerd is op de behoeften, mogelijkheden en doelstellingen van de individuele cliënt. De tweede verandering is dat het NVA vrijwel alle trajecten in eigen beheer gaat vormgeven. Dat betekent dat we zelf de groepen vormen en op basis van de behoefte een freelance docent inhuren die een gerichte opdracht krijgt. Het contact tussen docent en trajectbegeleider wordt intensiever omdat er aan iedere groep een vaste trajectbegeleider wordt gekoppeld. Verder verrijken we het aanbod voor cliënten met een sterkere inzet van vrijwillige taalcoaches. De taalcoaches worden ingezet op basis van de kennisbehoefte van de cliënt. De vrijwillige inzet vormt een vast onderdeel van de cursus. Dat betekent dat er een goede afstemming is tussen de vrijwilliger en de docent. Het contact met de vrijwillige taalcoach wordt intensiever waardoor de taal sneller en beter wordt geleerd. September 2011 starten de eerste groepen op basis van de nieuwe werkwijze. Tot op heden bevalt de nieuwe werkwijze erg goed.

Dit is het NVA in 2011 Het NVA zet zich ervoor in dat mensen zo snel mogelijk zelfstandig kunnen functioneren in Nederland. In 2011 werken we aan dit doel met een team van bijna dertig betaalde en ruim negentig onbetaalde medewerkers.

Personeel & bestuur 2011 Eind 2011 werken er bij het NVA achtentwintig betaalde medewerkers, ruim negentig vrijwilligers en acht stagiairs. De vrijwilligers en stagiairs zijn actief als maatschappelijke begeleiders, taalcoaches, lesgevers bij Taalles Thuis en spreekuurmedewerkers. Het bestuur van het NVA vergadert in 2011 viermaal over zaken als het jaarplan, de begroting en de jaarrekening. Verder wordt dit jaar gesproken over de toekomstscenario’s voor het NVA. In het vroege voorjaar van 2011 overlijdt tot groot verdriet van het NVA Ineke Geluk, oud-voorzitter van het NVA. Jos Schoenmakers treedt aan als voorzitter. Nieuw in het bestuur in 2011 is ook Melda Müjde.

Themaoverleg over de toekomst Twee keer per jaar steken alle medewerkers van het NVA de koppen bij elkaar tijdens een themaoverleg. Tijdens de twee overleggen in 2011 wordt gesproken over de toekomst van inburgering. Naar aanleiding hiervan wordt het thema ‘niet afbouwen maar ombouwen’ uitgewerkt en meteen toegepast op de werkwijze. Concreet ontstaan

hierdoor kortere lijnen met docenten en worden trajecten aangepast, waardoor ze goedkoper zijn.

Hoe duurzaam zijn we zelf? Het NVA wil dat mensen duurzaam inburgeren. Maar hoe duurzaam zijn we zelf? In 2011 worden hiertoe enkele concrete maatregelen genomen. Zo stapt het NVA over op FairTrade producten, printen we zo min mogelijk en zetten we alle apparaten ’s avonds consequent uit.

Al een NVA-tas? Sinds 2011 krijgen alle cliënten een NVA-tas en NVA-sleutelhanger. Daarmee hopen we dat het NVA-logo duidelijker in het straatbeeld terug te zien is.

NVA in netwerken Ook in 2011 is het NVA vertegenwoordigd in diverse netwerken, zoals het netwerkoverleg Asielzoekers, Vluchtelingen en Nieuwkomers, de cliëntenraad van de gemeente Amersfoort, het landelijke Radaroverleg, het lokale welzijnsoverleg en de stuurgroep van het Vrouw en Kindcentrum en het Vadercentrum. Verder coördineert het NVA het stedelijke taalcoachesproject en organiseren we het netwerk Asielzoekers, Vluchtelingen en Nieuwkomers. Ook dit jaar is het NVA voorzitter van het Amersfoortse Platform Uitgeprocedeerde Vluchtelingen en Asielzoekers dat adviseert over noodhulp aan uitgeprocedeerde asielzoekers. 23

Ik heb de kans gekregen om te leren Ismahane Yachou is cliënte van het NVA

Mooiste moment van 2011 “Ik heb in 2011 het inburgeringsexamen gehaald. Dat was voor mij het mooiste moment. Ik vond alles leuk, de docent, de mensen in de cursus. Ik kom uit Marokko en heb alleen basisschool gehad. Vroeger wilde ik advocaat worden maar die kans heb ik niet gekregen. Hier in Nederland heb ik wel de kans gekregen om te leren. Dat is super. Als ik nu met mijn kinderen naar het park ga, kan ik met de mensen praten.”

examen halen. Mijn man is al achttien maanden werkloos. Hij solliciteert maar hij vindt geen werk. Hij wil nu eerst een opleiding volgen, maar daarvoor krijgt hij geen geld.”

Inburgeren eigen verantwoordelijkheid? “Het is belangrijk dat je de taal leert, maar geld lenen voor inburgeren is geen oplossing. Je moet het ook weer terugbetalen. Als er bezuinigd moet worden op inburgering, dan zou ik de tijd voor inburgeren korter maken.”

Dieptepunt van 2011

Als ik de minister-president was…

“Het inburgeringsexamen halen was mooi maar ook moeilijk. Er zat veel druk op en alles kwam tegelijk. Ik was zwanger, zorgde voor mijn kind en moest in korte tijd het

“Dan zou ik het onderwijs gratis maken, ook voor volwassenen.”

24

En in 2012?

In 2012 gaat het NVA als ‘verbouwde organisatie’ verder op de ingeslagen weg. De keuze om met minder geld meer te doen, wordt verder uitgewerkt. Dat betekent dat we prioriteiten gaan stellen. We gaan meer cursussen in eigen beheer opstarten met behulp van freelance docenten en vrijwillige taalcoaches waardoor we flexibel en efficiënt kunnen werken. Ook zullen we meer samenwerking zoeken met bedrijven. Dit vergt een grotere inspanning van het NVA maar is veel voordeliger. Verder gaan we prioriteiten stellen ten aanzien van de doelgroepen. De prioriteit komt te liggen bij: vluchtelingen, uitkeringsgerechtigden en andere werkzoekenden, opvoeders, ouderen en mensen uit Midden- en Oost-Europa.

Wethouder Van ‘t Erve trakteert 25

Schaf die omslachtige regelingen af Eva ter Braak is vrijwilligster bij het NVA

Mooiste moment van 2011

Inburgeren eigen verantwoordelijkheid?

“Ik vond het leuk om tijdens de kerstborrel te horen dat we het als NVA goed hebben gedaan in 2011. We hebben de taakstelling gehaald en cliënten goed kunnen helpen.”

“Het klopt niet dat inburgeren een eis is terwijl je er tegelijk voor moet betalen. Dat vind ik een rare zaak.”

Als ik de minister-president was… Dieptepunt van 2011 “Ik heb gehoord dat de regelingen vanuit de sociale dienst worden afgebouwd. Zoals de schooltasregeling waarbij ouders wat extra’s krijgen als hun kind naar de middelbare school gaat. Of de regeling voor sociale participatie waarbij je geld krijgt voor deelname aan activiteiten. Leg dat maar eens uit aan mensen die heel weinig geld hebben.”

26

“Ik zou al die omslachtige regelingen vanuit de gemeente afschaffen. Cliënten krijgen bijvoorbeeld een aanslag voor gemeentelijke heffingen. Wij helpen ze met het aanvragen van kwijtschelding als ze die niet kunnen betalen. Dat levert ons veel werk op. Ik denk dan: je weet dat die mensen dat niet kunnen betalen, waarom regel je die kwijtschelding niet meteen als gemeente?”

© NVA, 2012 Bloemendalse Binnenpoort 7 3811 GD Amersfoort T 033 461 95 20 F 033 465 66 00 [email protected]

Tekst: Tekstburo Gort Opmaak en druk: Torendruk, Nijkerk 27

28