The Cat Returns
The Cat Returns
1
leerkrachtendossier bij een film voor kinderen vanaf de 3de kleuterklas
voor de film in het kort Op een ochtend redt Haru het leven van een kat. Vanaf dat moment gebeuren er rare dingen: plots staat de tuin van het huis van Haru vol met kattenstaarten en ’s nachts krijgt ze bezoek van een kattenstoet. De katten komen haar bedanken omdat ze prins Lune gered heeft, de troonopvolger in het Koninkrijk der Katten. De koning nodigt Haru uit om een bezoekje te brengen aan hun land. Haru weet niet goed wat ze hiermee moet…
technische fiche The Cat Returns (Neko no ongaeshi) – Japan – 2001 – 75’ Regisseur:Hiryuki Morita
The Cat Returns
2
algemene doelstellingen * * * * * *
de beeldtaal en het gebruik van geluid bij bepaalde scènes analyseren meer inzicht krijgen in de thema's en de personages uit de film de dieper liggende betekenis achter een verhaal vinden stilstaan bij een aantal waarden en kritisch denken stimuleren uiten van een eigen standpunt of mening beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover staan * plezier en voldoening beleven aan wat beeldend vorm is gegeven
specifieke doelstellingen * op een actieve manier ervaringen, meningen, gevoelens in verband met de film uitdrukken en er een verklaring proberen te geven * het verhaal terug samenstellen aan de hand van foto's * begrippen als 'eerst-laatst' in functie van tijd oefenen * enkele eenvoudige basisprincipes rond animatiefilm leren kennen * zelf een flipboekje en een thaumatroop knutselen * vaardigheden als tekenen, knippen, plakken oefenen
The Cat Returns
3
interessant om weten over de film The Cat Returns in een anime. Anime is de Japanse term voor animatie. Dit wordt heel vaak verward met manga, waarvan de tekenstijl is afgeleid. Deze verwarring ontstond toen videolabels die anime naar het westen begonnen te importeren het de naam manga gaven. Manga is het Japans voor 'onverantwoorde beelden'. Het is een term die aan het begin van de 19de eeuw door de Japanse kunstenaar Hokusai werd geïntroduceerd als beschrijving voor een bepaald genre tekeningen, vooral seksstrips. Nu heeft manga de ruimere betekenis van Japanse strip in het algemeen meegekregen. De manga is groot in thuisland Japan. De twee populairste stripmagazines (vooral voor jongens van 14 à 15 jaar) verkopen 4 tot 6 miljoen exemplaren per week. De totale verkoop van strips wordt zelfs geschat op 15 miljoen exemplaren per week, alleen al voor die leeftijdscategorie. In Japan leest haast iedereen strips en er bestaat over zowat elk onderwerp een stripverhaal, van koken tot golf spelen. Bij ons is manga dus vooral gekend als een specifiek soort animatiefilm. De meeste mangafilms zijn gebaseerd op een van de populaire strips en maken deel uit van een totaalindustrie met bijhorende merchandising en vertakkingen naar videospelletjes. Manga omvat allerlei genres: zowel kindertekenfilms als historische drama’s, als sportmanga, als de meer gewelddadige en erotische films. Mangafilms hebben een typische tekenstijl: een kruising tussen realistisch en cartoonesk, met simpele strakke lijnen en gestileerde figuren. De nadruk ligt op gezichtsschaduwen. De gezichten van de personages zijn nogal schetsmatig, ze hebben enorme ogen (geen typische Oosterse ogen), een geweldige bos haar, een spits neusje en een goed gevormd figuur (zowel de mannen als de vrouwen). Ze lijken allemaal wat op elkaar. In veel manga’s zijn de helden bijna een geslachtsloze verschijning. Het is moeilijk uit te maken of het nu mannen of vrouwen, jongens of meisjes zijn. In manga’s worden gevoelens van mensen sterk uitvergroot, bijvoorbeeld wanneer iemand schrikt zie je de angst echt in de ogen en gaat het haar rechtop staan. Zowel mond als ogen worden uitvergroot en zeer expressief weergegeven door het gebruik van lichtinval en kleuren.
The Cat Returns
4
De achtergronden, het lichtspel op figuren en de actiescènes zijn dikwijls van zeer hoog niveau. Camerabewegingen, montage, stilering en speciale effecten doen je vaak vergeten dat je naar een animatiefilm kijkt. Manga omvat meestal actie- en avonturenverhalen die zich voornamelijk afspelen in de cyberpunk, de nabije toekomst die wordt gedomineerd door hi-tech en SF. De evolutie van de personages is heel belangrijk en de grens tussen goed en kwaad is niet altijd even eenvoudig te trekken. In anime komt vaak fysiek geweld voor. Het feit dat geweld niet als zodanig wordt afgewezen komt wellicht voort uit het feit dat de Japanners geen duidelijk Godsbeeld hebben. Ze kennen geen Kwaad in een absolute vorm, zoals de duivel. Ze kennen wel ontelbare monsters en geestesverschijningen. Bij hen is kwaadheid vooral onreinheid, onzuiverheid. Door een rituele reiniging kan het kwade altijd worden opgeheven. Het grootste probleem bij de verfilming van een mangastrip is de omvang: elk deel telt vaak meer dan 200 bladzijden en een ganse serie bestaat soms uit 10 delen. Het is dan ook evident dat het mangaverhaal meestal fors inboet in de anime-versie. Het is niet makkelijk om zo'n epos in een voor iedereen toegankelijk anderhalf uur film te proppen. Vandaar dat anime voor westerse begrippen niet altijd zo lineair en duidelijk vatbaar zijn. soorten manga shounen: manga, bedoeld voor jongens. Meestal komt er veel actie in voor. De tekenstijl is wat ruwer en minder uitgewerkt. shoujo: manga die bedoeld is voor meisjes. De tekenstijl is vaak heel luchtig, zeer gedetailleerd en een beetje unisex-achtig. Romantiek en comedy zijn slechts enkele soorten in het shoujo-genre. kodomo: Aangezien de meeste manga’s zich toespitsen op een iets ouder publiek heeft men voor de kleinsten kodomo gecreëerd. In dit soort strips wordt minder belang gehecht aan het verhaal. De nadruk ligt op de 'goede lessen' . De bekendste zijn Pokémon en Digimon. seinen: Seinen manga’s bevatten vaak zeer veel actie en bloederige scènes, maar ook een interessante en originele verhaallijn. hentai: Dit is zowat de bekendste soort, met een hoog gehalte aan 'naakte vrouw- en gewelddadige seksscènes', uitsluitend bedoeld voor volwassenen.
The Cat Returns
5
Dit zeggen critici
Nu Miyazaki, maker van het magistrale Spirited Away en Princess Mononoke, stilaan aan ophouden begint te denken, dient zich een nieuwe generatie van tekenfilmmakers aan bij de Japanse studio Ghibli. Eén van hen is Hiroyuki Morita, die met The Cat Returns een film aflevert die perfect past binnen het Ghibli-stramien. The Cat Returns heeft een paar dingen gemeen met andere films uit Ghibli zoals My Neighbour Totoro of Spirited Away. Het hoofdpersonage is een wat dromerig maar assertief meisje dat zichzelf ontdekt in de loop van het verhaal. Dit aspect van zelfontplooing is erg belangrijk maar wordt toch niet overdreven gesentimentaliseerd, zoals bijvoorbeeld in de Disneyfilms. Om de bevrijdende dimensie van het beleefde avontuur te accentueren, bevatten heel wat Ghiblifilms een scène waarin de heldin door de lucht vliegt of zweeft. Ook zo dit The Cat Returns. Deze film vertoont nog een gelijkenis met het bejubelde Spirited Away. Hij begint in het hedendaagse Japan maar glijdt dan geleidelijk aan af in een fantasiewereld. Ondanks de geheel eigen accenten van de Japanse animatie merk je aan de recente Ghiblifilms dat hun makers wel bewondering hebben voor de Disneyproducties. The Cat Returns is een wat conventioneler, meer op actie gericht verhaal dan Spirited Away. Er wordt serieus gelonkt naar Alice in Wonderland en de dansscène tussen Haru en de baron lijkt geplukt uit Beauty & the Beast. De animatie zelf is minder betoverend dan in Spirited Away, eenvoudiger en allicht sneller gemaakt. Toch blijft dit een teder, betoverend sprookje voor kinderen vanaf 6 jaar. Kathy Mathys
The Cat Returns
6
na de film Wat vond je van de film? Vooraleer aan de rest van dit dossier te beginnen is het belangrijk bij alle kinderen te polsen naar hun indrukken bij de film. Doe dit onmiddellijk nadat je weer in de klas bent. Iedereen reageert anders op dat wat hij/zij te zien kreeg. Het zou jammer zijn mochten er kinderen zijn die met onopgeloste vragen of emoties achterblijven. Het uiten van het gevoelens bij de fil kan bijvoorbeeld op de volgende manier. Het beantwoorden van eventuele vragen bij de inhoud kan je aanpakken in de opdracht die je vindt op het volgende blad (Hoe ging het ook alweer?) 1. Als jij een standbeeld zou zijn dat uitbeeldt wat jij van de film vond, hoe zou jij er dan als standbeeld uitzien? Kan je dit eens even uitbeelden? Ja, ook de juf en meester! Jullie moeten wel heel stil blijven staan! Waarschijnlijk is het niet nodig om de kinderen even bedenktijd te geven. Vraag hun vooral een gevoel uit te drukken met hun gezicht en laat hun lichaamshouding dit gevoel ondersteunen. Is er iemand die vrolijk geworden is van de film dan kan die bijvoorbeeld een stralende open mond opzetten en zijn armen hoog in de lucht steken. Iemand die de film maar eng vond kan zich zo klein mogelijk maken en zijn gezicht achter zijn handen verstoppen. Als er kinderen zijn die niet meteen weten wat er eigenlijk gevraagd wordt kan je het zelf even voordoen of één van de andere kinderen het laten voordoen. Probeer er wel voor te zorgen dat elk kind zijn eigen standbeeld vorm geeft en dat je geen 20 identieke standbeelden naast mekaar krijgt. Met andere woorden: zet iedereen aan tot creativiteit en vraag hen om – in de mate van het mogelijke – niet te kopiëren. 2. Wat voor een standbeeld was jij? Kan je het nog eens voordoen voor de rest van de klas? Waarom was je zo’n standbeeld? Probeer iedereen aan het woord te laten zodat alle kinderen in de mogelijkheid zijn om hun gevoelens te uiten.
The Cat Returns
7
Hoe ging het ook alweer? Probeer samen met de kinderen het verhaal terug samen te stellen. Er gebeurt heel wat in The Cat Returns. Alles nog een keertje op een rijtje zetten kan de kinderen die nog vragen hebben bij de film een eindje op weg helpen. 3. Kijk eens naar deze foto’s. Wie weet er nog welke foto het begin is van de film? Wat gebeurde er toen? Welke foto volgt hierna? Kan iemand daar iets bij vertellen? Laat de kinderen de foto’s van pag. 11 en 12 - in tijd gerangschikt - als een ketting aan mekaar rijgen. Vergroot eventueel elke foto met het kopieerapparaat uit tot een A4. Maak in de twee bovenhoeken met een perforator een gaatje. Nu zijn de foto’s klaar om – in de juiste volgorde uiteraard - aan een lange draad geregen te worden. Kan je kleurenkopies nemen dan is dat altijd leuk. Zoniet kan je de kinderen achteraf de foto’s zelf laten inkleuren. Je kan de foto’s plastificeren zodat ze langer mooi blijven. In dit dossier staan de foto's in de volgorde zoals ze voorkomen in het verhaal. Mocht het te moeilijk zijn voor de klas om ze chronologisch te rangschikken dan kan je ze in de juiste volgorde aanbieden en vragen wat er precies gebeurde op dat moment. Hieronder vind je gelijklopend met de foto's, de verschillende stappen in het verhaal. 1. Wanneer Haru samen met haar vriendin van school naar huis loopt komen ze een kat tegen die een cadeautje in zijn mond draagt. De kat steekt de straat over en laat het cadeautje vallen. Op dat moment komt er een vrachtwagen aan en wordt de kat bijna overreden. Haru kan hem nog op het nippertje redden. 2. 's Nachts wordt Haru wakker. Er stopt een kattenstoet voor haar deur met op kop de koning van het Kattenrijk. Hij komt Haru bedanken omdat zij zijn zoon, prins Lune, heeft gered en geeft haar een brief. 's Morgens wordt Haru wakker gebeld door haar vriendin die voor haar deur een hele berg netjes vindt. Maar dat is nog niet alles; in de tuin van Haru groeit plots een massa kattekruid en onderweg naar school wordt ze gevolgd door een groepje poezen. In haar kastje op school zitten heel veel kleine roze doosjes; allemaal cadeautjes uit het Kattenrijk. 3. In de klas kijkt Haru voor het eerst naar de brief die ze kreeg van de koning. Hierin staat een boodschap die ze niet kan lezen. 4. Even later ontmoet ze buiten een poes die haar komt uitnodigen om een bezoekje te brengen aan het Kattenrijk. De koning heeft namelijk beslist dat Haru de bruid zal worden van zijn zoon prins Lune. Haru ziet dit niet zitten maar droomt luidop van het Kattenrijk als zou het een paradijs zijn. Dit neemt de poes als een aanvaarding van de uitnodiging. Zij verdwijnt met de mededeling dat ze Haru die avond komen halen. Haru raakt in
The Cat Returns
8
paniek. Plots hoort ze een stem die zegt dat ze hulp moet zoeken in het kantoor voor Kattenzaken. 5. Op de aangewezen plaats stoot Haru op de grote witte poes die haar de weg zal wijzen naar het kantoor voor Kattenzaken. Ze volgt de poes over de daken en langs steeds smaller wordende straatjes. Dan komt Haru aan op een plaats waar ze nog nooit geweest is, met allemaal kleine huizen. Opeens verschijnt er een fel licht en komt de Baron uit één van de huizen; het kantoor voor Kattenzaken. Hij vertelt aan Haru dat ze nu in een andere dimensie is terecht gekomen, eentje waar katten kunnen spreken en beelden levend worden. 6. Binnen in het kantoor bespreken zij hoe ze Haru kunnen helpen. De Baron en Muta beslissen om naar het Kattenrijk te gaan om het probleem op te lossen. Het is echter te laat. Honderden katten staan voor de deur en nemen Haru mee. De Baron en Muta zetten een wilde achtervolging in, waarbij ze via een lichtstraal door muren kunnen vliegen. 7. Haru en Muta zijn aangekomen in het Kattenrijk. Ze worden opgewacht door Yuki die vertelt dat ze snel moeten zien weg te komen. Maar daar zijn de helpers van de koning al om Haru en Muta uit te nodigen voor een groot feest in het paleis. 8. Muta wordt naar een kamertje gebracht waar hij zich volpropt met lekkernijen. Ondertussen wordt Haru in een feestjurk geholpen. De koning komt langs en vertelt nogmaals dat hij wil dat Haru met zijn zoon trouwt. Dan ziet Haru dat ze langzaam in een kat veranderd is. 9. Tijdens het feestelijke diner duikt er een gemaskerde op. Hij vraagt Haru ten dans. Het blijkt de Baron te zijn die gekomen is om Haru te redden. Hij vertelt haar dat ze zichzelf moet blijven. Dat is de enige manier om terug te geraken. De katten ontdekken wie de gemaskerde is en in het gevecht dat ontstaat wordt Muta bevrijd uit zijn benarde situatie. Hij was namelijk terecht gekomen in een kruik met drinken. Het drietal probeert te ontsnappen. Yuki helpt hen daarbij en vertelt dat ze tot hoog in de toren moeten klimmen om zo weer thuis te raken. Op die manier kan Haru ook terug mens worden. Ze moeten er wel voor zorgen dat ze voor zonsondergang de top bereiken. 10. Vooraleer ze aan de toren kunnen, moeten Haru, de Baron en Muta door een labyrint. Ze worden hierin achtervolgd door het kattenleger. Wanneer ze eindelijk de toren bereikt hebben en bijna boven zijn laat de koning de toren instorten. Met één klap staan de drie terug op de grond. 11. Dan komt prins Lune aandraven. Hij wil helemaal niet trouwen met Haru. Hij wil Yuki als vrouw. Yuki blijkt het poesje te zijn dat Haru als kind redde van de hongersdood. 12. Dankzij Lune en Yuki kunnen de drie uiteindelijk ontsnappen. Ze zweven door de lucht terug naar huis. Ze worden hierbij geholpen door een hele hoop kraaien. De volgende ochtend is Haru, in tegenstelling tot vroeger, snel uit bed. Ze heeft zelfs de tafel gedekt en eten gemaakt voor haar moeder. Haru heeft duidelijk haar weg gevonden.
The Cat Returns
9
Werk je met iets oudere kinderen dan kan je dieper ingaan op de personages met vragen als: 1. De Baron zegt regelmatig tegen Haru dat ze zichzelf moet zijn. Is Haru dan niet zichzelf? Waarom vind je dat? Haru is een erg onzeker meisje dat weinig zin voor initiatief toont. Ze komt erg stuntelig en verstrooid over. Haru is wat sloom en naïef. Ze is in stilte verliefd op een jongen uit de klas maar durft het alleen maar tegen haar beste vriendin vertellen. Haar droomprins ziet haar niet eens staan, erger nog, wanneer Haru weeral maar eens te laat komt op school drijft hij de spot met haar. Haru wordt er alleen maar ongelukkiger en onzekerder van. Volgens haar is geluk trouwens niet eens voor haar weggelegd. Dit maakt dan ook dat ze het Kattenrijk aanvankelijk als een paradijs ziet. "Hier wil ik wel blijven", zegt ze stralend als ze in het gras neerploft. 2. Merk je een verschil tussen de Haru in het begin van het verhaal en de Haru aan het eind van het verhaal? Aan het eind van het verhaal heeft Haru een hele weg afgelegd. Dit is trouwens meestal zo met de hoofdfiguren uit de animatiefilms van de Ghiblistudio (waar ook The Cat Returns gemaakt werd). Het onzekere meisje is uitgegroeid tot een knappe dame die weet wat ze wil. Ze is ondernemend en actief geworden, staat stevig in haar schoenen en laat zich niet in een hoekje drummen. Haru is niet meer afhankelijk van wat anderen van haar vinden maar kiest en beslist voor zichzelf. 3. De katten in het Kattenrijk zijn duidelijk bang van de Baron en Muta. Hoe zou dat komen denk je? Muta komt dom en onvriendelijk over – hij wordt spottend 'Koetje' genoemd – maar dwingt hij aan het eind respect af. Dan ontpopt hij zich in één klap tot een heldhaftig en hulpvaardig iemand. Dit gebeurt op het moment dat Haru voor zichzelf opkomt en de koning flink de waarheid zegt. Dan blijkt ook dat Muta in een vorig leven de gevreesde kat Ronaldo Moon geweest te zijn. Hij is enorm sterk waardoor hij de anderen afschrikt. De Baron is ook geen onbekende in het Kattenrijk. Hij is een soort van geheime held die ter hulp schiet in die andere dimensie. Blijkbaar is het niet de eerste keer dat hij in het Kattenrijk verzeild geraakt, wat doet vermoeden dat de koning wel eens vaker figuren in het nauw heeft gedreven. De Baron komt over als een zelfzekere en onwrikbare figuur. Door zijn voorkomen en uitstraling maakt hij indruk op anderen. De antwoorden bij deze vragen zijn enkel aanvullend bedoeld. Het gaat hem vooral om de kinderen aan te zetten tot kritisch denken en evalueren. Hoe kijken de kinderen terug op de personages en hun evolutie?
The Cat Returns
10
The Cat Returns
11
The Cat Returns
12
tekenfilmpjesmakers voor de juf en meester: De term animatiefilm komt van het Latijnse woord animo, wat 'ziel' betekent of 'levensadem’. In een tekenfilm is het immers alsof de filmmaker of animator 'leven geeft' aan zijn tekeningen en de personages 'bezielt'. Animatiefilmmakers nemen tekeningen of stilstaande objecten (bvb plasticine figuren) beeld per beeld op met een filmcamera. Voor elk opeenvolgend beeld laten ze de tekening of het object een klein beetje verschillen van het vorige beeld. Wanneer zo'n reeks beelden snel achter elkaar afgespeeld wordt lijkt het alsof de tekeningen of figuurtjes bewegen. Er zijn verschillende technieken om een animatiefilm te maken. De meest bekende is de tekenfilm. De eenvoudigste manier is 'papieranimatie'. Alle nodige animatietekeningen worden op papier gemaakt, waarbij de personages en de achtergronden steeds opnieuw getekend worden. Hoewel het de eenvoudigste techniek is, betekent dat niet dat je snel klaar bent. Je hebt immers minimaal 10 à 12 tekeningen nodig voor één seconde animatiefilm. Bij 'celanimatie' gebruiken de tekenaars doorzichtige acetaatvellen of 'cels' (celluloid). Zo moeten ze voor elke tekening geen nieuwe achtergrond tekenen. De achtergrond blijft dezelfde en de bewegende personages worden getekend op de doorzichtige cels. Deze methode vermindert het aantal werkuren aanzienlijk. Eén nadeel: de grafische eigenschappen van cels zijn niet zo goed als die van papier. De kleuren in de personages zien er meestal nogal vlak uit. Nochtans zijn de meest indrukwekkende Disney-films in deze techniek gemaakt. Naast de tekenfilm bestaat ook de 'cut out'-techniek of 'leganimatie', waarbij figuurtjes uit papier worden geknipt. Bewegende onderdelen, zoals armen en benen, worden meestal afzonderlijk gemaakt, net zoals kleine details in bvb gezichtsexpressies. Deze figuurtjes worden dan tussen de opeenvolgende filmbeelden beetje bij beetje verplaatst waardoor beweging ontstaat. Je moet wel zeker zijn van je stuk want er is weinig controlemogelijkheid. Je ziet het resultaat van het animeerwerk pas wanneer de opnames achter de rug zijn! Aangezien in de hierboven beschreven technieken de animatiefiguren als het ware 'plat' zijn, spreken we over tweedimensionale animatie of 2D-animatie.
The Cat Returns
13
Een andere animatietechniek is de driedimensionale (3D) modelanimatie of 'volumeanimatie'. Hiervoor worden vaak poppen gebruikt maar ook plasticine- of kleifiguurtjes. De makers manipuleren de objecten tussen elk beeld dat ze opnemen. Voorbeelden hiervan zijn Wallace and Grommit en Pingu. De meest recente animatietechniek is de 'computeranimatie'. Alles is 'virtueel' en speelt zich dus af in de computer. In 3D-animatie ontwerpen de computertekenaars de figuren eerst in een soort kippengaasmodel of 'wireframe'. Deze objecten worden dan geanimeerd. Nadien brengt de graficus een reliëftextuur aan op de buitenkant van het object. Soms probeert men dat zeer realistisch te doen omdat deze techniek vaak wordt gebruikt om in gewone langspeelfilms speciale effecten te creëren. De meeste monsters en dinosauriërs die je de laatste jaren in films hebt gezien zijn op deze manier 'tot leven' gebracht. Denk maar aan Shreck en Ice Age. Maar ook de Star Wars-films, The Matrix en Lord of the Rings bestaan voor een groot deel uit computeranimatie. Hier zie je 1 seconde animatiefilm. Voor één seconde animatiefilm zijn twaalf tekeningen nodig. Maar aangezien filmpellicule uit 24 beelden per seconde bestaat, 'krijgt' elke animatietekening twee opeenvolgende beelden. Dit geeft het beste resultaat. Kijk zelf maar hoe de tekeningen onderling verschillen.
The Cat Returns
14
4. Een tekenfilm zoals The Cat Returns bestaat uit heel veel tekeningen die net iets verschillen van mekaar. Als je deze tekening dan heel snel na mekaar laat zien lijkt het of de tekeningen beginnen te bewegen. Wist je dat je zelf je eigen tekeningen kan laten bewegen? Wie doet er mee? Een eenvoudige manier om zelf het principe van die opeenvolgende tekeningen te bekijken is het maken van een flipboekje of folioscoop. Bij deze opdracht geven we twee mogelijkheden. Kinderen die het niet zo leuk vinden om zelf een verhaaltje te tekenen of voor wie de opdracht te moeilijk is, kunnen aan de slag met het voorbeeld dat je vindt op de volgende bladzijde. Je maakt een stapeltje van een 20-tal papiertjes van ongeveer 5 cm lang en 5 cm breed. Het beste neem je dik papier of licht karton. Je kan ook een Post-it blokje gebruiken. Op de rechterhelft van die papiertjes maak je een reeks tekeningen die telkens een klein beetje verschillen van de vorige. Daarna leg je alle tekeningen in de juiste volgorde op elkaar (de eerste tekening bovenaan,…). Als je dan het boekje dat je zo gemaakt hebt stevig vasthoudt in je linkerhand of aan de linkse rand aan mekaar lijmt, en je laat de tekeningen snel één na één onder je rechterduim te voorschijn komen als in een kaartspel, dan zie je de beweging in je reeks tekeningen ontstaan. Probeer eerst met eenvoudige tekeningen zoals een cirkel die steeds groter wordt of een gezicht dat grimassen trekt. Wat je ook kan tekenen is een mannetje dat telkens andere bewegingen maakt:
Let wel: gebruik elke tekening tweemaal na mekaar in het boekje. Misschien is het resultaat niet bij iedereen even goed. Laat de kinderen gerust wat experimenteren en mekaar helpen!
The Cat Returns
15
Mocht het tekenen echt niet lukken dan kan je dus de tekeningen op deze bladzijde gebruiken. Kopieer het blad en laat het door de kinderen inkleuren. Daarna kunnen ze de prentjes uitknippen en in de juiste volgorde achter mekaar leggen.
The Cat Returns
16
Ook een thaumatroop is leuk om zelf te maken: snij uit stevig karton met een schaar een rond schijfje met een diameter van ongeveer 7 cm. Op voorkant van het schijfje maak je een 'halve' tekening, bvb de rechterhelft van een gezicht. Op de achterkant van het karton teken je de linkerhelft van het gezicht, maar wel ondersteboven…! Nu maak je twee gaatjes in de rand van het schijfje. Hieraan bevestig je twee elastiekjes. Hou de elastiekjes vast en laat het schijfje snel draaien. Op die manier tover je een volledig gezicht tevoorschijn! Is het tekenen van een gezicht te moeilijk dan kan je ook de tekeningen op het volgende blad kopiëren en door de kinderen laten uitknippen. Lijm de twee vlakken met de rug tegen mekaar (eentje ondersteboven!) en maak er twee elastiekjes aan vast. Laat het schijfje draaien. Kijk: de vogel en de muis zitten in hun kooi en de vis in zijn bokaal!
Een tweede mogelijkheid om dit resultaat te bereiken, is door de uitgeknipte tekeningen met de rug tegen mekaar te kleven met daartussen een houten vleesspiesje. Door het spiesje tussen je handen te wrijven, draait het snel rond. Deze snelle beweging maakt dat het lijkt alsof de twee tekeningen in mekaar overvloeien.
The Cat Returns
17
Je kan ook met deze voorbeelden werken.
The Cat Returns
18
voor de juf en de meester: Wat je te zien krijgt is een zogenaamde optische illusie: het lijkt alleen maar alsof er een beweging of een versmelting is, maar in werkelijkheid is dat niet zo. Aan de tekeningen verandert niets. Onze ogen hebben een zekere gezichtstraagheid, of persistentie: de beelden die we zien blijven nog gedurende een fractie van een seconde op het netvlies 'hangen'. Dit kan je zelf uitproberen door in een lichtbron te kijken zoals een bureaulamp en dan snel de ogen dicht te knijpen: de lichtvlek blijft nog even op het netvlies nawerken. Hoe sterker het licht hoe groter de persistentie. De Belgische natuurkundige Joseph Plateau (1801-1883) ontdekte op die manier in 1831dat er tussen opeenvolgende tekeningen een vloeiende beweging ontstaat wanneer je per seconde ten minste 10 tekeningen achter elkaar afspeelt. Met andere woorden: het zogenaamde 'nabeeld' blijft ongeveer 1/10e van een seconde op het netvlies hangen. Plateau was daarmee zijn tijd ver vooruit want film bestond toen nog niet. Maar met zijn wonderlijke uitvinding, de Phenakistiscoop (Grieks voor 'vals beeld' gezichtsbedrog dus…), legde hij wel de basis voor wat later 'film' zou worden.
bibliografie www.vivafilm.be (Vlaams Instituut voor Animatiefilm) www.onlineghibli.com/cat_returns
Dit dossier is een productie van Open Doek met steun van de Warande, Stad Turnhout, Prov. Antwerpen, Prov. Limburg, DGOS en de Vlaamse Gemeenschap. The Cat Returns
19
