Interview door Geert de Vries freelance copywriter en Patrick Wijker relatiemanager Fotografie door Erik Hijweege
Startbrieven, UPO’s, waardeoverzichten. Deelnemers aan een pensioenregeling worden (wettelijk verplicht) overspoeld met schriftelijke informatie. Verspilde moeite, zo bleek onlangs weer uit een onderzoek van TNS-NIPO. Maar liefst zeven van de tien deelnemers/gepensio neerden leggen de informatie naast zich neer en staan er zelfs niet voor open. Pensioencommunicatie moet dus anders. Maar hoe? Pensioenadviseur Nico
Pensioenadviseur Nico Wubbels over pensioencommunicatie:
Terug naar de basis, houd het simpel en geef deelnemers inzicht
Wubbels heeft een duidelijke visie en brengt die ook met succes in praktijk:
W
‘Weg met al dat papier, houd het simpel.’
Wubbels Pensioenmanagement BV,
is. ‘Deelnemers krijgen zo gruwelijk
gevestigd in Eindhoven, houdt zich al
veel informatie in de bus dat ze door
sinds 1990 bezig met advies en beheer
de bomen het bos niet meer zien.
van collectieve pensioenregelingen
Neem alleen al het jaarlijkse Uniform
voor het midden- en kleinbedrijf.
Pensioenoverzicht (UPO): inclusief alle
‘Dat doen we voor werknemers,
toelichtingen telt het zo’n tien A4-tjes.
werkgevers/directeur-grootaandeel
Mijn ervaring is dat mensen de
houders en externe adviseurs, zoals
envelop openen, schrikken, ’m meteen
accountants en belastingadviseurs’,
op de grote stapel leggen en niet
vertelt directeur-eigenaar Nico
lezen. Ik kan me dat goed voorstellen,
Wubbels (54). In zijn praktijk als
want als je niet thuis bent in de
pensioenconsultant constateert hij
pensioenmaterie, en dat geldt voor
vrijwel dagelijks dat de huidige vorm
de meeste werknemers, is er geen
van pensioencommunicatie ineffectief
doorkomen aan.’
>>
Nico Wubbels (1958) is al meer dan twintig jaar werkzaam als zelfstandig pensioenadviseur. Na afronding van de studie HTS Bedrijfskunde trad Nico in 1982 als junior organisatieadviseur in dienst bij DAF Trucks NV. In 1984 stapte hij over naar verzekeraar RVS, waar hij zes jaar de functie van accountmanager vervulde, het laatste jaar onder de vlag van Nationale Nederlanden. In september 1990 koos Nico Wubbels voor het zelfstandig ondernemerschap en startte zijn eigen praktijk als pensioenadviseur. Wubbels Pensioenmanagement BV beschikt over de pensioenvergunning (AFM) en is lid van de Nederlandse Orde van Pensioen Deskundigen (NOPD). Het kantoor is aangesloten bij de Federatie van Financieel Planners (FFP) en het Klachteninstituut Financiële Dienstverlener (KiFid). Voor meer informatie: www.ppw.nl.
25
“
We verstrekken informatie waar een deelnemer niet in is geïnteresseerd.
26
”
Het UPO ligt onder vuur. In een recen-
het inflatierisico. Maar wat bereiken we
te uitzending van Tros Radar stond
daarmee? Dat de deelnemers nóg meer
vooral de inhoud ter discussie. De
papier ontvangen en dat het UPO
UPO’s zouden een te rooskleurig beeld
alleen maar complexer en
schetsen doordat verzekeraars een
ontoegankelijker wordt. Mijn bezwaar
hogere rekenrente hanteren (4%) dan
tegen de UPO’s is fundamenteler van
de marktrente (2,2%), pensioenfond-
aard: we verstrekken informatie waar
sen het kortingsrisico niet vermelden
een deelnemer niet in is geïnteresseerd
en deelnemers ook niet worden gewe-
en ook niets mee kan. Ik zit regelmatig
zen op het inflatierisico. Wat vind je
met werknemers - nieuwe deelnemers -
van deze kritiek?
om tafel om hun pensioenregeling uit te leggen. In die individuele
‘Die is terecht, maar ik wil er wel een
intakegesprekken blijkt keer op keer
kanttekening bij plaatsen. Verzekeraars
dat zij feitelijk maar één ding willen
hanteren inderdaad niet de marktrente,
weten: wat krijg ik straks netto in
maar het is een beetje flauw om ze dat
handen en kan ik daarvan rondkomen?
te verwijten. Zij zijn namelijk wettelijk
Kortom, ze willen een reële
verplicht om met een rente van 4% te
pensioenopgave in plaats van
rekenen. Ze doen dus wat ze moeten
indicatieve brutobedragen, zodat ze
doen, net als de pensioenfondsen. Een
weten waar ze aan toe zijn. Alle
oplossing zou kunnen zijn om in het
bijkomende aspecten, zoals variabelen,
UPO een extra waarschuwingskader op
keuzemogelijkheden en risico’s, gaan
te nemen met uitleg van het verschil
vaak het ene oor in en het andere oor
tussen de wettelijke rekenrente en de
uit; men haakt binnen de kortste keren
marktrente, en de risico’s daarvan.
af. Dat geldt ook voor het UPO; de
Hetzelfde zou je kunnen doen met het
informatie sluit op geen enkele manier
kortingsrisico (bij pensioenfondsen) en
aan bij de behoefte van deelnemers.’
>>
Pensioencommunicatie moet dus
meer af te lossen op de hypotheek. Dat
anders. Wat is jouw visie?
wordt naar de toekomst toe alleen maar
“
belangrijker. Want zoals het er nu naar ‘We moeten terug naar de basis. Dat
uitziet, wordt de ruimte voor fiscaal
betekent: weg met al dat papier, houd
gefacilieerd sparen in de pensioen- en
het simpel en geef deelnemers zo
lijfrentesfeer sterk beperkt.’
helder mogelijk inzicht in wat zij nu en later netto ontvangen. Daarbij moeten
In hoeverre breng je dit zelf al in
we ons niet, zoals nu gebeurt, beperken
praktijk? En hoe past dit in je
tot het salaris en de pensioenregeling,
businessmodel?
maar alle aspecten betrekken die in de persoonlijke financiële huishouding
‘Om met het laatste te beginnen: ik werk
een rol spelen: is er bijvoorbeeld eigen
al jaren op declaratiebasis. Vanuit het
vermogen? Zijn er lijfrentepolissen
verleden lopen er nog enkele contracten
gesloten? Hoe zit het met de woonlasten,
met doorlopende provisie; die gaan we
is er een hypotheek die wordt afgelost?
komende tijd omzetten naar een andere
Zijn er kinderen die straks geen geld
vorm van beloning. Voor elke beheer
meer kosten? Als je deze elementen
activiteit die we verrichten, vragen we
kunt meenemen en in een beperkte
een vergoeding; dit is gespecificeerd in
vorm van financiële planning kunt
de serviceovereenkomst die we met
vertalen in een nettoplaatje, geef je
werkgevers sluiten. De werkzaamheden
deelnemers pas echt goede en bruik
die we moeten doen om het pensioen
bare informatie. Ze weten dan niet
naar de deelnemers toe inzichtelijk te
alleen of ze er na pensionering in
maken, zijn in de beheertarieven
inkomen op vooruit- of achteruitgaan,
verwerkt. We brengen dus geen aparte
maar kunnen ook indien nodig tijdig
kosten in rekening voor pensioen
actie ondernemen om financieel bij te
communicatie. Een bewuste keuze,
sturen, bijvoorbeeld door hun
omdat klanten het hierdoor ervaren als
bestedingspatroon aan te passen en
service in plaats van een extra kostenpost.
28
We brengen geen aparte kosten in rekening voor pensioen communicatie.
”
“
Verzekeraars en pensioenfondsen zijn er niet op ingericht om deelnemers op individueel niveau te informeren.
”
Naast de al genoemde intakegesprekken
duidelijke taal’ naar de Tweede Kamer
met nieuwe deelnemers, waarin ik de
gestuurd met dertig aanbevelingen
inhoud van de pensioenregeling, de
voor verbeterde pensioencommunicatie.
keuzemogelijkheden en de risico’s zo
De pensioenuitvoerder krijgt hierbij
eenvoudig mogelijk uitleg, informeren
vrijwel alle verantwoordelijkheid. Gaat
we werknemers proactief bij wijzigingen.
dat werken?
Bijvoorbeeld over waardeoverdracht bij uitdiensttreding. Dat doen we via e-mail.
‘Ik vrees van niet. De aanbevelingen in
Geen standaardberichten, maar
het rapport zijn in grote lijnen prima,
persoonlijke mails, met een advies dat is
maar van pensioenuitvoerders hoeven
afgestemd op hun individuele situatie. Ik
we op dit vlak weinig te verwachten.
noem dat ‘financial coaching’: over de
Kijk naar wat er tot nu toe met de UPO
schouders van de deelnemer meekijken
is gebeurd en hoe de startbrieven
en hem regelmatig voeden met infor
inhoudelijk zijn ingevuld; dat belooft
matie. Dat werkt uitstekend en wordt
niet veel goeds! Verzekeraars en
zeer gewaardeerd. Daarnaast kunnen
pensioenfondsen zijn er organisatorisch
onze klanten – werkgevers en werk
ook niet op ingericht om deelnemers
nemers – 24/7 inloggen op ons Pensioen
op individueel niveau te informeren,
Portaal Wubbels (PPW), een beveiligde
laat staan persoonlijk te adviseren. Het
internetomgeving waar ze in één oog
zal er dus alleen maar toe leiden dat er
opslag, op één overzichtelijk scherm,
weer extra bijlagen aan de papierstapel
kunnen zien hoe hun pensioen ervoor
worden toegevoegd, die niemand
staat en wat hun vooruitzichten zijn. Dit
vervolgens leest. Ik vind het een
‘interactief pensioendashboard’ gaan we
gemiste kans dat de minister opnieuw,
het komend jaar nog actiever bij onze
net als bij de Pensioenwet, de
klanten onder de aandacht brengen.’
professionele pensioenadviseur geen enkele rol geeft. En dat terwijl wij, naar
Afgelopen juni heeft minister Henk Kamp
mijn stellige overtuiging, de enigen zijn
van Sociale Zaken (nu Economische
die werknemers (en werkgevers)
Zaken) het rapport ‘Pensioen in
adequaat kunnen informeren.’
>>
29
De huidige wettelijke verplichting tot
Over jongeren gesproken: uit onderzoek
schriftelijke informatieverstrekking
blijkt dat zij weinig snappen van pensioen
moet volgens de minister worden
en er graag meer over willen weten. Wat
verruimd zodat elektronische, digitale
vind je van het idee om pensioen, in
informatieverstrekking de hoofdregel
samenhang met andere financiële
kan worden. Geloof jij in het gebruik
onderwerpen zoals sparen, lenen en
van nieuwe technologische middelen,
hypotheken, als een verplicht vak op de
zoals de inzet van social media en het
middelbare school aan te bieden?
gebruik van apps via smartphone en
“ ”
tablets, om pensioeninformatie sneller
‘Aan de ene kant zeg ik ‘ja’. Het is goed
en makkelijker bij deelnemers te
om kinderen met geld te leren omgaan;
krijgen?
daar kun je niet vroeg genoeg mee
Ook na twintig jaar blijft het adviseren van een pensioenregeling boeiend.
beginnen. Aan de andere kant schijnt het ‘Absoluut, dáár ligt de toekomst.
zo te zijn dat de hersenen pas vanaf een
Door de opkomst van internet en alle
bepaalde leeftijd, boven de 20 jaar, in
mobiele communicatiemiddelen zijn
staat zijn om te plannen. Als die infor
mensen steeds visueler ingesteld en
matie klopt, kun je je afvragen of het wel
die trend zal de komende jaren alleen
zin heeft om dit soort onderwerpen al
maar versnellen. Neem de jongeren,
diepgaand op school te behandelen. Los
die doen tegenwoordig alles digitaal,
hiervan staat of valt het effect van com
met hun mobiel en met apps. En
municatie met interesse in en behoefte
hoeveel iPad’s zijn er al niet in ons land
aan informatie. De ‘deuren’ moeten
verkocht? Als we echt transparant
openstaan; als ze gesloten blijven, kun je
willen communiceren over pensioen en
praten als Brugman….’
de barrières bij deelnemers willen wegnemen, ontkomen we er niet aan
Tot slot: zie jij pensioencommunicatie
om deze nieuwe technieken te
als kerntaak voor pensioenadviseurs?
gebruiken. En dat gebeurt al. Op internet kom je bijvoorbeeld steeds
‘Dat gaat het in elk geval in de toekomst
meer videofilmpjes tegen waarin
worden. Ook al legt de wetgever de
complexe pensioenthema’s in een paar
verantwoordelijkheid bij pensioen
minuten op een luchtige manier
uitvoerders neer, onze rol als ‘pensioen
worden uitgelegd, zoals de UPO-video
communicator’ zal alleen maar
van Zwitserleven. Een goedkope en
belangrijker worden. Een prima
effectieve oplossing om een grote
ontwikkeling, vind ik. Ook na twintig
groep te bereiken, want bewegend
jaar blijft het adviseren van een
beeld is veel makkelijker te
pensioenregeling boeiend, maar er
consumeren dan schriftelijke
zitten allerlei – wettelijk verplichte –
informatie. En het is nog ontspannend
administratieve activiteiten aan vast die
ook! Ik juich deze ontwikkeling van
minder inspirerend zijn. Die beheer
harte toe. Het zou dan ook een goede
werkzaamheden worden door de
zaak zijn als de overheid, onafhankelijk
digitalisering tot een minimum beperkt.
van pensioenuitvoerders, dit soort
Daardoor ontstaat ruimte om werk
filmpjes als voorlichtingsmateraal
nemers actiever te ondersteunen en van
beschikbaar gaat stellen als aanvulling
de juiste informatie te voorzien. Ik krijg
op of vervanging van de bestaande
daar veel energie van: elke deelnemer is
digitale folders en brochures. Daarmee
anders en heeft z’n eigen situatie. Dat
kunnen we in de pensioencommuni
maakt het afwisselend en uitdagend.
catie een grote slag maken.’
Het is bovendien dankbaar werk.’
<<
31
