Vll.
Budapest, 1891 évi február hó 20-án.
évfolyam.
Í 5 . ( 5 6 i . ) SZÁMI
KÖZTELEK KÖZ- ÉS MEZŐGAZDASÁGI LAP.
A Z ORSZÁGOS MAGYAR GAZDASÁGI EGYESÖLET HIYATALOS KÖZLÖNYE/ Az országos m. gazdasági egyesület tagjai ingyen kapják. Nem tagoknak előfizetési díj: Egész évre 10 frt, félévre 5 frt, negyedévre 2 frt 50 kr.
AZ OMGE. KÖZLEMÉNYEI. Meghívó. A közgazdasági Szakosztály f. hó 20-án azaz szombaton d. u. 4 óljakor a Köztelken ülést tart. Tárgyak: 1. A cs. kir. bécsi gazdasági egyesület átirata az európai vámunió és a börze r e f o r m j a tárgyában. » 2. Bubinek Gyula felolvasása „A kartell ékről". Gróf Eszterházy Miklós Móricz, i alelnök. —'
Meghívó. A szőlőmivelési é s borászati szakosztály f. hő 23-án, azaz kedden d. u. 4 órakor a Köztelken ülést tart. Tárgyak: 1. Az 1893. XXIII. t.-cz. végrehajtási rendéletének módosítása. 2. Szőlőszeti tanulmányut rendezése. Gróf Zselénski Róbert, szakosztályi elnök.
Meghívó az Országos Magyar Gazdasági Egyesület kertészeti és gyümölcstermelési szakosztályának 1897. évi február hó 26-án (pénteken) d. u. 4 órakor/ a ' Köztelken tartandó ülésére.' 1. Nádból készült ojtványvédő köpenyegek b e m u t a t á s a . 2. A közutaknak gyümölcsfákkal való beültetése. 3. Gyümölcsértékesitési szövetkezetek létesítése. Báró Lipthay Béla s. k., szakosztályi elnök.
Meghívó az Országos Magyar Gazdasági Egyesület
doliánytermelési szakosztályának f . évi február hó 27-én (szombaton) d. u . 4 órakor a Köztelken tartandó ülésére.
M
a
g
y
a
r
M
e
z
Szerkesztőség és kiadóhivatal: II i l t f f ö f t M V f H f i z t e 1 c k ) .
M e j j e M misfles szerdáa és szoilatoi.
üii«i-*t »«. t u m .
Kéziratokat a szerkesztőség nem küld vissza.
Tárgy: A dohánytermelök helyzetének megbeszélése és a dohánytermelés állapotának javítására irányuló javaslatok.
Gyiimölcsértékesító' szövetkezetek. Az OMGE. kertészeti és gyümölcatermelési szakosztálya a napokban egy nagyérdekü te,rvezet tárgyalásával fog foglalkozni, mely fölötte szükséges és hasznos mozgalomnak képe.zendi kiindulási pontját. A terv, mely fölött az OMGE. az érdekelt gazdaközönség széles körének bevonásával tárgyal, az, hogy a gyümölcstermények értékesítésére országszerte szövetkezetek létesitessenek, melyeknek központja a Magyar Gazdák Vásárcsarnok Ellátó Szövetkezete lesz. Ez a szövetkezet m á r eredetileg arra a czélra alakult, hogy a gazdák élelmi czikkeit a budapesti központi vásárcsarnokban értékesítse. Meglévő szervezet tehát, mely a gyümölcsértékesítés országos feladatát is hivatottan működési körébe illesztheti. Ezt a szövetkezet már mégis tette ; vállalkozott arra, hogy a gyümölcs értékésités érdekében országszerte létesítendő szövetkezeteknek központja legyen s mint ilyen, a reá várakozó értékesítési feladatokat ugy a bel-, mint a külpiaczokon ellátja.
Gróf Desseívffy Aurél, oláök.
XIV. tenyészállatvásár. Az Országos Magyar Gazdasági Egyesület a nagyméltóságú földmivelésügyi miniszter támogatásával a f. év május lió 2., 3. és 4-ik napjain tartja meg díjazással egybekötött XIV. tenyészállatvásárját az Erzsóbet-királyné-utja mentén fekvő volt ezredéves kiállítás állatkiállitási csarnokaiban. A tenyészállatvásárra hozható : szarvasmarha, juh és sertés; sertések azonban csakis a földmivelésügyi miniszter külön engedélye alapján engedtetnek a vásárra. A tenyészállatvásárral kapcsolatban gépkiállítás, műtrágya- és abraktakármány kiállítás is fog rendeztetni. A vásár tervezetét és bejelentési iveket a rendező-bizottság az ismertebb tenyésztőknek és gépgyárosoknak már szétküldötte. A kik a tervezeteket n e m kapták m eg s arra igényt tartanak, azoknak kívánatra a rendező-bizottság megküldi a Szükséges nyomtatványokat. Minden a tenyészállatvásárra és gépkiállításra vonatkozó felvilágosítással s bejelentési ivekkel készségesen szolgál az OMGE. titkári hivatala (Budapest, Köztelek). A XIV. tenyészállatvásár rendező-bizottsága.
Megvan tehát az első és legfontosabb orgánum, a központi, szövetkezeti alapon nyugvó intézmény; most a feladat az, hogy ezt a központot egyszerű és könnyű módon kapcsolatba hozzuk mindazokkal, a kik azt gyümölcsük értékesítése miatt igénybe óhajtják venni. Ezt a kapcsolatot minden gyümölcstermeléssel foglalkozó feltalálja már akkor is, h a a Magyar Gazdák Vásárpsarnok Ellátó Szövetkezetébe tagul belép ; ámde magánosok ritka esetben vannak abban a helyzetben, hogy ennek az összeköttetésnek előnyeit kellőleg ki tudnák aknázni. A legtöbb gyümölcstermelőre nézve az képezi az értékesítés nehézségét, hogy kisebb és különböző f a j t á j ú gyümölcskészletével a kereskedelem igényeit kielégíteni nem képes. Ezért szükséges, hogy . a kisebb gyümölcstermelők vidékenként szövetkezetet alkossanak, a mely szövetkezetre r á r u h á z h a t j á k mindazon előnyöket, melyekkel a nagyban t e r melő s a nagyban értékesítő gazda bír, a kicsiben termelő gazdával szemben. Gyümölcsértókesitő szövetkezetek meg-
Tavaszi luxuslóvásárok. A folyó évi luxuslóvásárok a Tattersallban április hó 4., 5. és 6-án, továbbá május hó 3., 4. és 5-én fognak megtartatni. Bejelentési ivek ezen lóvásárokra kaphatók a Tattersall titkárságánál, Bpest külső Kerepesi-ut (Tattersall), vagy az OMGE. titkárságánál. A díjlovaglás és díjugratás pedig május 12-én fog megtartatni.
ő
g
a
z
d
á
k
S
z
ö
v
e
t
k
e
z
e
t
e
B u d a p e s t A l k o t m á n y - u t c z a 31. s z á m .
Tavaszi mag-árjegyzékünk megjelenvén* ajánljuk azt a tisztelt gazdaközönség szives figyelmébe é s k í v á n a t r a b é r m e n t v e megküldjük. M a i számunk
oldal.
242 alakítására természetesen olyan helyek alkalmasak, a melyek kedvező közlekedési pontokon fekszenek. A szövetkezet tetszés szerinti tagokból, alapszabályok nélkül alakul meg, ad hoc a gyümölcstermés idejére. Csupán azoknak a feltételeknek, veti alá magát, melyek mellétt a Vásárcsarnok Ellátó Szövetkezet á hozzá beküldendő gyümölcsök eladására nézve kiköt. Ezek az eladási feltételek szabályozzák az üzleti érintkezést a központi szövetkezet és a tagjául belépő vidéki szövetkezetek között. Komplikált alapszabályzatok, helyett — melyek a társulást n e h e z i t ö i j é ^ , éJtalános érvényű f e l t é t e l i é t , --WiQkványokit kell meghonosítani a szövetkezetek viszonylatában, a mely szokványokban az. eladó és a, vevő érdekei természetes kiegyenlítődést találnak. Azoknak az értékesítési feltételeknek, a melyek végeredményükben bizonyos szokványokra fognak vezetni,, legfontosabb mozzanata az, hogy a vevő keilő garancziát találjon arra, miszerint a gyümölcsmintával a megrendelt áru azonos lesz. Ez egy igen fontos követelmény, alapköve a megbízhatóságnak, ami . nélkül kereskedelmi összeköttetéseket fentartani nem lehet. A szövetkezetek abba a helyzetbe lesznek ugyan, hogy amennyiben nem az előzetesen beküldendő mintának megfelelő árut szállítják, a korrektivumot könnyű megtalálni, mert ez esetben a központi szövetkezet még mindig értékesítheti az árut s legfeljebb saját feleivel szemben marad obiigóban. Ám bizonyos, hogy ilyen esetben az" értékesítés esélyeit előre látpi nem lehet s ezek igen hátrányosan üthetnek ki. Tehát még mindig fontos marad, hogy minden termelő tisztességbe vágó dolognak tekintse, hogy eladó gyümölcskészlete átlagos minőségének megfelelő mintákat mutasson be. A gyakorlatban ennek" ellenőrzésére a szövetkezeti ügyvezetők lesznek hivatottak. Ö bennük kívánja a a tervezet odaállítani azt az orgánumot, melynek hiánya eddig úgyszólván lehetetlenné tette a direkt kereskedelmi érintkezést olyan felékkel, akiknek szolid üzleti eljárására vonatkozólag a vevő nem találta meg a kívánt garancziát. Kiválóan figyelemreméltó tehát már az is, hogy a kómtemptált szövetkezeti szervezetek révén a kereskedelmi megbízhatóság nyer s az üzleti szokásoknak egyforma eljárás szerint való gyakorlata meghonosul. Tagadhatatlan, hogy a köntemptált szövet- kezeti szervezetekben az első rendű feladat a Szövetkezeti ügyvezetőknek jut: ezék gyakorolják a képviseletet, végzik a központtal az érintkezést, az elszámolást s szükség szerint áz ellenőrködést is. Feltételezi ezekben a tervezet, hogy az ügyvezető azonosítsa magát szövetkezete érdekeivel és valóban a szövetkezetek tevékenysége teljesen attól függ, hogy tudnak-e az ügy élére megfelelő férfiút találni, Ez kétségtelenül nehézség és túlságos optimizmus nélkül előre is meglehet jósolni, hogy kezdetben a szövetkezetek megalakulása előtt az lesz a legnagyobb akadály, högy nem fognak a követelményeknek megfelelő ügyvezetők találtatni, vagy vállalkozni annál kevésbbé, mert azoknak fáradozása csak igen csekély részben lesz honorálható. Mind e mellett a szövetkezeti tervezet gépezetéből ezt a legfontosabb rugót: a magán buzgalmat nem lehet kihagyni, mert különben az egész gép sem mozog. Szabad társadalmi intézményeknek minden alakzatánál egyesek buzgalma s agilitása szabja meg az egész intézmény működésének értékét. És mégis mozog minden szépen, és mégis nagy eredményeket tudnak elérni autonom társadalmi intézmények, hála annak, hogy a tettvágynak nemcsak az anyagi, de az erkölcsi ösztönök ís kiapadhatlan forrásait nyújtják. A szövetkezeti ügyvezetők bizalmi szerepeket töltenek be s e mellett nemcsak idegen érdekeknek, de saját érdekeiknek is elöljárói lesznek. Ilyenformán remélhető, hogy az ügyvezetői hivatás olyan kedvező mérlegelés alá
!I !LTAI Í H Ö 2 0 . fog esni, hogy e szerepkör lassanként . meg fogja találni a maga rátermettjeit; néhol ezeket az állami alkalmazottak is pótolhatják, mig a társadalmi tevékenység utat tör. Amint a vidéki értékesítő szövetkezetek megalakulnak, egy üzletrész jegyzésével tagjai lehetnek a központi szövetkezetnek, amely gyümölcsterményeiknek bel- vagy külföldi piaezokón való értékesítéséről gondoskodik. A vidéki szövetkezetek tagjai nem fizetnek tagsági dijat s nem jegyeznek üzletrészt, hanem a felmerülő költségek fedezésére a központi szövetkezet áz elárusított gyümölcs eladási árából 8 százalékot levon s visszatart; ebből az összegből 4 % az illető eladó vidéki szöVetkezet, 4°/o pedig a központi szövetkezet ügyviteli költségeinek fedezésére szolgál. Az a 8 % , amelyet a vidéki szövetkezet tagja az eladási árból szövetkezeti költségek czimén fizet, nem sok, sőt igen méltányos összeg. Ha ugyanis a budapesti piaczon élérhető értékesítési esélyeket vesszük tekintetbe, ugy több évi megfigyelés alapján kimondhatjuk, hogy a budapesti piaczon a friss gyümölcsök ára átlag 25—30%-kal nagyobb, mint a vidékeken, holott a budapesti piaczot a gyümölcsszezon beálltával egyszerre árasztják el gyümölcsesel, amely körülmény az árakat egy időre aránylag alacsony vonalon tartja. Az Országos Magyar Gazdasági Egyesület őszi gyümölcsvásárjain a hélyszini eladásoknál a következő átlagárakat sikerült elérni: Szőlő métermázsája =
30 frt
Ugyancsak az őszi gyümölcsvásárokon a szállítási költség 1'3 krral, a csomagolási költség pedig 0*5 krral terhelte a gyümölcsáru kilogrammját. A szállítási dijakra nézve egyébként a következő számitás áll előttünk. Gyorsáruként szállítandó friss gyümölcsök viteldija métermázsánként; 100 km. távolságra 200 „ „ 300' „ „ 400 „ '500 „ 600 „ 700 „ 800 ,, 900 „ 1000 •„ „
67 127 177-5 227-5 277-5 327-5 377-5 427'5 477-5 527-5
kr. „ „ „ „ , „ „ „ „
Megjegyzendő, hogy a központi vásárcsarnokba szállítandó friss gyümölcs 10%-os viteldíjkedvezményben részesül. 500 kilométer átlagos, középtávolságot véve alapul, ily távolságra gyors szállításnál a gyümölcsáru kilogrammját 2'5 kr. (teher szállításnál 1'2 kr.) terheli. Ha- most mindezen számadatokat figyelembe véve, feltesszük, hogy a vidéki szövetkezet 100 mmázsa friss gyümölcsöt 1500 frtért értékesít, ugy ezt az eladási árat a következő kiadások terhelik: 1. 100 mm. gyümölcs csomagolási költsége á 50 kr. 50 frt =» 3-3% 2. 100 mm. gyümölcs szállítási költsége á 2'50 kr. 250 „ = 14'3% 3. 1500 frt után a szövetkezeti költségekre levonandó 8 % . . . . . 12Q_ h — _ 8'Ó%, Összes kiadása: 4Ö0 frt 25'6% Ez esetben tehát minden kilogramm gyümölcsöt, a mely 15 krért adatott el, 3 - 5 kr. költség terhel, az az, az eljárási költségek az összes eladási árnak egynegyedrészét emésztenék fel. Bár meglehetősen kedvezőtlen kalkulusokkal számítottunk, mégis körülbelül láthatjuk, hogy a jelen magas szállítási dijak mellett nagyobb távolságokat csakis a finomabb minőségű csemegegyümölcs bír meg, igy első sorbán is a csemegeszőlői és bármily jól
I S . SZÁM. 7-TK ÉVFOLYAM. szervezzük is kereskedelmünket, elkerülhetetlen, hogy ai közepes minőségű gyümölcsnek értékesítéséről ipari feldolgozás (aszalás, lekvár s czider készítés) utján történjék gondoskodás. A. gyümölcsipar fejlesztése tehát szintén olyan feladat, mely idők folyamán az értékesítési szövetkezetek tevékenységi körébe illesztendő. A vidéki szövetkezet tagja 8%-ot fizet azért, hogy gyümölcsének előnyös s állandó piaczot kapjon. Hogy ez a 8%. visszatérül-e a termelőnek, erre nézve minden tag az első beküldés után számítást tehet s ha adott viszonyai között nem találja czélszerünek a szövetkezeti uton való értékesítést, a tagsági viszonyt bármikor is felbonthatja s más összeköttetésekről gondoskodik. A szövetkezet adminisztráczionális költségeinek fedezésére az eladási árból levonandó 4 % szolgál. Ha eszerint valamely szövetkezet 2 vagyon gyümölcsöt értékesít 3000 frt eladási árban, 240 frtot kap vissza, amely összeg nemcsak a felmerülhető ügyviteli költségek fedezésére elég, hanem a szükségszerinti hasznos befektetéseket is lehetővé teszi. Ám természetes, hogy a tervezett szövetkezeti hálózat nem csupán a budapesti piacz köriil összpontosul. A budapesti piaczon való értékesítés s a belföldi kereskedelmi összeköttetések szervezése a szövetkezetek feladatának csak a kisebbik része; további és nagyobb feladatukat a kiviteli uton való értékesítés képezi. Kiviteli gyümölcskereskedelmünk fellendítését s szervezését rendkívül fontos feladatnak kell tartanunk. Hiszen daczára annak, hogy hazánk kiválóan alkalmas a gyümölcs termelésére s a gyümölcskultúra az utolsó 10—15 évben fokozatosan hódit tért, mégis azt tapasztaljuk, hogy kivitelünk az utolsó években fokozatosan hanyatlik s 1896-ban már majdnem a nullára olvadt le. Magyarország évente mintegy 8 millió métermázsa gyümölcsöt t e r m e l ; ebből évenkint mintegy 3*5 millió mmázsát kivisz ugyan, de ezzel szemben majdnem ugyanannyit be is hoz. Levonva a behozatalt a kivitelből, kiviteli többletünk az alábbi években következőleg alakult: Kiviteli többlet ; 1890 257,687 mmázsa 1891Í. . , . 166,694 • , » , • 1895. . . 7 . 41.394 „ 1896. , . . . 17,529 Kiviteli többletünk tehát 1890. óta 240,158 métermázsáyal csökkent, s. ez a csökkenés nemcsak kisebb kivitelünkben, haném a nagyobb behozatalban is találja magyarázatát. A külföldi államok évről-évre nagyobb kereskedelmi akczíót fejtenek ki, mint mí. ma. ca frt 1891-beü a kiviteli többlet 166,694 3.400,000 1890-ban „ • „ 17,529 — - 900,000; Kiviteli többlet értékének csökkenése 1896-ban . . . . . 2.500,000 Az 1896-ik évben tehát már csak kb. 900 ezer forinttal vettünk be többet a gyümölcseink után, mint a mennyit a külföldnek gyümölcsért kiadtunk, de ez sem maradt a zsebünkben, miután ezzel szemben déli gyümölcsökért (123,347 mm. behozatali többlet) mintegy 2-5—3 millió frtot adtunk ki. Kivitelünknél legnagyobb csökkenés a szárított gyümölcs s az aszalt szilva kivitelében állott be. A gyümölcsbehozatalnál, illetve kivitelnél az egységárakat tekintve, tapasztaljuk, hogy a szőlőt s a szárított gyümölcsöt jóval drágábban hozzuk be, mint a milyen árban kiviszszük'; ezek a gyümölcsáruk minőségükkel győznek. Törekednünk kell tehát arra, hogy a kiviteli piaczokra kitűnő minőségű csemegeszőlőt s gondosabban készített szárított gyümölcsöt juttassunk, mert- különben . a konkur-
K Ö Z T E L E K , 1 8 9 7 . F E B R U Á R HÓ; 2 0 .
1 5 . SZÁM. 7 - I K É V F O L Y A M . rencziát ki nem álljuk. A friss gyümölcsöt drágábban visszük ki, mint a hogy behozzuk. Ez azt jelenti, hogy legtöbb friss gyümölcsünk minőségére nézve' előnyösen állja ki a versenyt a külföld gyümölcseivel; gondoskodnunk kell tehát a kivitel mennyiségének emeléséről; ez irányban nagy jövője van a must almának, a mit nagy mennyiségben is jól elhelyezhetnénk a német piaczokon. Tekintve a tervezett szövetkezetek hivatását, igen érdekes reánk nézve gyümölcskivitelünknek az egyes államok szerint való megoszlása. A két legutolsó (95—96:) év eredményét véve összehasonlítás alapjául: Ausztriai kivitelünk körülbelül 25 ezer mmázsával csökkent, még pedig legnagyobb a csökkenés a feldolgozott gyümölcsökben, a melyeknél rohamosan közeledünk a versenyképtelenség felé. Németországi kivitelünk körülbelül 64 ezer mmázsával csökkent; csak friss gyümölcskivitelünkben 85 ezer m m á z s a az esés. Ez a nagy csökkenés nemcsak a mult évi gyengébb terméseredményben leli magyarázatát, h a n e m az amerikai versenyben is. Észak-Amerika mind nagyobb arányban árasztja el a német piaczok a t ; a transatlanti gyümölcsárukkal n e m nehéz a versenyt felvennünk, mert a mi almáink sokkal jobbak s olcsóbban is a d h a t j u k ; azonb a n á legnagyobb mozgékonyságra vagyunk utalva, hogy az amerikai élelmességet ellensúlyozhassuk. Oroszországba friss gyümölcskivitelünk úgyszólván nincsen, holott itt reánk nézve kiválóan előnyös értékesítési piacz kínálkoznék. Amint a szövetkezetek a kiviteli akczióhoz hozzákezdenek, igen fontos feladat lesz az orosz piaczok meghódítása is. Az itt elősorolt három piaczra vezetnek kivitelünk legtermészetesebb csatornái. Az egész országnak eminens érdeke, hogy ezeket a csatornákat gyümölcs feleslegünk levezetésére fel is használjuk, mert milliókat hozhatunk vissza rajtuk, a közvagyonosodás emelésére. Mind eddig kiviteli kereskedelmünket n e m sikerült szerveznünk, mert ehhez első sorban is szervezett belkereskedelem kell, melynek révén a külföldi összeköttetéseket fentartani és fejleszteni lehet. Ha azonban a tervezett szövetkezeti hálózat létre jön, meg lesz adva az elő feltétele annak, hogy sikeres kiviteli akcziót. kezdhessünk. Ezt a nagy feladatot majd a földmivelésügyi kormányzat lesz hivatva elősegíteni, ezt megelőzőleg azonban szükséges, hogy a gyümölcstermeléssel foglalkozó gazdaközönség az OMGE. által kezdeményezett mozgalmat melegen felkarolja s létesítsék mielőbb a tervbe vett értékesítő szövetkezeteket. B.
B.
NÖVÉNYTERMELÉS. Rovatvezető: Kerpely Kálmán.
Burgonyatermelósi kísérlet. Ö A felvidék egyes megyéiben, különösen a felsőbb vidéken jóformán az egyedüli termény, amely némileg még kedvezőéri értékesíthető : a burgonya. Sárosvármegye egész területén, de a két felső j á r á s b a n minden kétséget kizárólag a burgonya azon egyedüli termény, melynek termelésével, fel- vagy alábbhagyni azért nem lehet, mert ezen élelmi czikk termelése nélkül éhínség ütne k i ; de az egész vármegye területét v é t e , m á s szempontból az okszerű gazdálkodásnak legfőbb feltétele, mert a. szeszgyárak utján, mint takarmány értékesíttetik és trágyaalakban, legalább egyrésze a gazdaságba visszakerül. Ezért a felvidéken a burgonya termőképességének és eltarthatóságának, valamint a burgonyavész, iránti ellentállásának fokozása nagy horderővel bír s az ez irányban megindított és folytatott munkálkodásnak gyakorlatilag
igen nagy haszna van. Elismerés illeti tehát az intéző köröket, hogy a felvidék burgonyájának nemesítésén fáradoznak s alkalmat adnak arra, hogy a nép is kísérletezhessen. Ez év tavaszán állámi kedvezménynyel a vármegye területén szétosztatott 400 mmázsa „magnum bonum" és 500 mmázsa „márki hagyma" burgonya, mivel azonban ezen burgonyáról pontos feljegyzéseink nincsenek^ csak az egyes tudósítóktól tudom, hogy általában a magnum bonum jobban vált be, mint a márki hagíjmi. Egyrészt többet termett, 1 másrészt jobban ellentállt az ez idén némely helyen nagymértékben fellépett peronoszpóra terjedésének. Ezen kilencz waggon b u r g o n y á n kívül Cserháti t a n á r úrtól kísérletezés czéljából 56 mm. különféle burgonyát k a p t a m . Kaptam p e dig: Nero 13 mm., President Junker 8 mm., Panleen K. 7 mm., Athene 6 mm., Új hagyma 6 mm., Nagy Károly 4 mm., Morrphy 3 mm., Deutscher Bdshs Kanzler 4 mm., Hanibal 3 mm., Hebe 1 mm., Kleopaira 1 mm. összesen tehát 56. mm.-t. Ezen féleségek közül — sajnos, csak az alábbiakat ismerem közelebbről s igy csupán ezeknek leírását közölhetem, míg a többiekről csak a termelési eredményt fogom közölni. Panleen kék óriás: Gumója lilaszinü, nagy a szemek közép mélyek, husa fehér, szára széles és közép magasra nő, a szár szine barnás, virága kék fehér végekkel. Bőtermő, de alárendelt minőségű burgonyát terem, minélfogva leginkább gyári czélokra termelhető. Athene. Gumója fehér, tojásdad alakú, husa szintén fehér, főzve száraz, laza és nagyon jó izü. Szára magasra nő, világos zöld színű és buja. Jól ellenáll a burgonya betegségeknek, virága világos kék. Nagyon jól eltartható és kitűnő asztali burgonya, keményítő tartalma nagy, minélfogva szeszgyári czélokra igen alkalmas. Későn érő, nedves években jól szokott beválni? Uj hagyma. Gumója laposan gömbölyű, kevés szemű sötét rózsaszínű, közép nagy, husa fehér és jó izü. Szára magas, sötét zöld, virága ibolyaszínű. Mint étkezési és szeszgyári burgonyát dicsérik, valamint tartósságát és hozamát is, de nálunk még eléggé kipróbálva nincs. Hebe. Nagy erős szárral bir, mely szeptemberben már rendszerint elszárad. Hosszú piros sekélyen ülő csiraszemekkel és fehér hússal biró gumói vannak. Főzve is igen szép, fehér és kitűnő izü, miért is első rangú étkezési, illetve piaczi burgonya oly vidékre, hol fehér husu, piros gumókat kedvelnek. Hannibal középnagy szárral, virágja piros fehér, a gumók gömbölyűek, középmélyen ülő, sötétvörös csiraszemekkel. A gumó husa nyersen sárgásfehér, főzve sárga és kitűnő izü. A levélzetre és gumókra nézve egyike a legegészségesebb és legtartósabb burgonyának, fmóm, jól tartható étkezési burgonya, mely szesz és keményítő gyártási czélokra is kiválóan alkalmas. Előnye, hogy tavaszszal nem csírázik gyorsan és őszszel mégis korán é r i k ; L a gumók mindamellett elég nagyok. Deutscher Beichs Kanzler. Gumója középnagy, kerekded, héja sötétvörös, durva, érdes, szemei gyérek és mélyen fekszenek; lombozata erőteljes, virágzata lilaszinü. Egyike a legújabb, azonban kitűnően bevált válfajtáknak és főleg sok keményitőtartalma miatt ajánlható. Tenyésztője Richter, ki azt a Seed és Daber keresztezésből nyerte. Kleopátra. 1886-ban állíttatott elö a Riehter-féle korai hagyma burgonyából, mely a tojás burgonyával lett keresztezve. A szár, mely meglehetős nagyságot ér el, korán kifejlődik. A virág pirosba játszó violaszín. A gumók szabályos vesealakuak, a szemek sekélyek, a héj halvány piros, husa fehér, nagy, lisztes és ízletes. A ,,Nero"-féles égb ő 1 13 gazdaságban per 1 — 1 m m t osztottam ki, 10 helyről k a p t a m
243 jelentést, ezekből látom, hogy leginkább a 2 év előtt trágyázott homokos agyagba lett ültetve, mintegy 32—60 cm, sortávolságban eke után vagy liniátorral, felerészben tavaszi, felerészben őszi vetés után. Az őszi után termett átlagban 4 - 4 mm., a tavaszi u t á n termett 4 - 3 mm. burgonya. A vetés ideje ápril 15. és m á j u s 19-ike között ingadozott. A megmivelés két kapálásban állott, melyek közül az utóbbi töltőgetés számba megy és töltögető ekével szokott végeztetni. A kiszedés ideje szeptember 1 18., október 30-ka közt váltakozott. Átlag termelt 4.35 mm. burgonya, legkisebb termés volt 2.6 mm. és legnagyobb 6.5 mm. burgonya. President v. Junkert. 8 gazdának osztottam ki. Beérkezett 8 jelentés, ezen jelentések szerint leginkább homokos talajba, 3 esetben őszi, 5 esetben tavaszi elővetemény u t á n tulnyomólag 2 éves trágyába 4 5 — 8 0 cm. sortávolság mellett ápril 20. és m á j u s 18-ka közti időben lett ültetve. Az őszi előveteményü burgonya termett átlag, 5'86 mm.-t, a tavaszi előveteményü pedig 9'84 m.-t, . a mi m a j d n e m 4 mm. különbséget tesz. A megmivelés olyan volt, mint a Nérónál. A kiszedés szept. 15-ike és október 30-ika közt eszközöltetett; Átlag termett 7'85 mm. burgonya, legkisebb termés volt 4'6 mm. (elővetemény rozs) és legnagyobb 18 mm. burgonya (elővetemény takarmányrépa), Paulsen k. óriást 7 gazdaságba osztottam ki, beérkezett 5 jelentés. Ezen jelentések szerint leginkább homokos agyagba felerészben őszi, felerészben tavaszi volt az elővétemény; egy esetben jelezve nincs. Tulnyomólag 2 éves trágyába 32—60 cm. sortávolságban ápril 15. m á j u s 16. közt lett ültetve. Az őszi előveteményü burgonya termett átlag 9'6. mm.-t míg a tavaszi .előveteményü burgonya 5'6 mm.-t, tehát a különbség itt az őszi elővetemény javára 4 m. burgonyát tesz ki. A megmivelés hasonló volt a Nero-éhoz. A kiszedés szept. 26 és okt. 15-ike közt történt. Á.tlag termett 7'08 mm. burgonya, legkisebb t e r m é s volt 4'0 (tavaszi elővet.) mm. legnagyobb 12 m m . burgonya (őszi elővetemény). Athénéből 6 gazdaságban per 1—1 m m t adtam. Beérkezett mind a 6 j e l e n t é s ; ezek szerint leginkább homokos agyagba 5 esetben tavaszi, 1 esetben őszi elővetemény után tulnyomólag 2 éves trágyába 45—60 cm. sortávolság mellett ápril 21-én május hó 18-ika. közti. időben lett ültetve. Az őszi előveteményü burgonya termett 5 mm.-t, a tavaszi előveteményü 7'3 mm.-t, ennélfogva a különbség 2'3 mm.-t tesz ki. A megmivelés a szokásos két kapálásban állott, A kiszedés szept. 29. és október hó 30-ika közt történt. Átlag termett 6'92 mm. burgonya, a legkisebb termés h á r o m esetben per 5 mm., a legnagyobb pedig 11 mm. volt (lóhere elővetemény). Uj hagymából 6 gazdaságba adtam 1 — 1 mm. vetőmagot. Beérkezett 5 jelentés, ezen jelentések szerint a kísérleti burgonya leginkább homokos agyagföldbe, az 5 eset közül 3 esetben tavaszi, 2 esetben őszi elővetemény után, egynek kivételével 2 éves trágyába 4 5 — 8 0 cm. sortávolság mellett ápril 20, május 15 közti időszakban lett ültetve. A tavaszi előveteményü burgonya termett átlag 8'83 mm.-t az őszi előveteményü burgonya pedig 8'17 mm.-t. A különbség tehát itt n e m nagv. A burgonya itt is a szokásos megmivelést nyerte. A kiszedés szept. 30. és okt. 19-ike közt eszközöltetett. Átlag termett 8"57 m m . burgonya. A legkisebb termés 7'38 m m . őszi elővetemény, a legnagyobb 10 m m . volt (tavaszi elővetemény). Nagy Károly-féleségből 4 métermázsát 4 gazdaságba adtam k i ; valamennyi, jelentés beérkezett, melyek szerint valamennyi homokos agyagba lett ültetve. 3 esetben őszi ós egy esetben tavaszi elővetemény után, két esetben 1 éves és két esetben 2. éves trágyába 4 5 — 6 0 cm. sortávolságokban ápril.15 és m á j u s 19-ike közti időben. Az őszi előveteményü burgonyából termett átlag 7"36 mm., a
KÖZTELEK, 1897. FEBRUÁR HÖ
244 tavaszi előveteményüből 1 esetben 12 mm. burgonya, a mi 4'64 mm. különbség. A m e g mivelés 2 esetben 2-szeri, 2 esetben 3-szori: kapálás volt. A kiszedés szept. 30. és október 20-ika közt történt. Átlag termett 8'52 j n m . ; belőle, a legkisebb termés volt 5 mm. /(őszielővet.), a legnagyobb 12 mm. burgonya (ta-; vaszi elővetemény). Morrphyból kiosztottam 2 gazdaságban 1—1 mmt. Beérkezett 1 jelentés, mely szerint a burgonya m á j u s h ó b a n 60 cm. sortávolságra 1 éves trágyába tak. répa után hom. agyagu földbe l e t t elvetve, kapott 2 kapálást. Kiszede-: tett október 6-án, s a termés 4 mm. burgonya volt. Deutscher Seichs-Kanzler-íéleségből 3 m m t osztottam ki, 3 gazdaságban per 1—1 mmázsával. Beérkezett 3 jelentés, mely szerint mind a h á r o m esetben agyagos földbe lett a burgonya beültetve, 2 őszi ós 1 tavaszi után ápril hó 15. május 19-ke közti időben kivétel nélkül 1 éves trágyába 35—58 cm. sortávolság mellett. Az őszi elővetemény után termett 5 - 25 mm., a tavaszi u t á n 5"0 mm. burgonya, a differenczia tehát m m á t tesz ki. A megmivelés 2 kapálásból állott, kiszedetett a burgonya okt. 6 és okt. 30-ika közti időben. Átlag termett 5'17 mm. burgonya, a legkisebb termés volt 5 m. (két esetben) és a legnagyobb 5 ' 5 mm. burgonya (őszi elővetemény). Hanibál-ból kiosztottam 3 m m t 3 gazdaságba per 1—1 mmával. Beérkezett 2 jelentés, ezek szerint a burgonya mindakét esetben homokos agyagba lett ültetve és pedig egy esetben a talaj 1896-ban, 1 esetben pedig 1891-ben lett trágyázva, a sortávolság 40—60 cm. volt. Az ültetést m á j u s 8—16 közt eszközölték. Mindkét esetben az elővetemény tavaszi volt. Átlag termett 4 - 25 mm. burgonya. A kiszedés szept. 28. és okt. 20-a eszközölték. A legkisebb termés 3'5 mm,, a legnagyobb termés 5 ' 0 m m . volt. Hehe és Kleopátrából 1—1 métermázsát osztottam ki, de e?ek terméseredményéről a kimutatást n e m k a p t a m meg. Ha, végigtekintünk ezen rövidesen elmondott termelési kísérleteken, azt látjuk, hogy a kísérlethez, ennélfogva magától értetődik a burgonya termeléséhez. is .általában Sáros vármegyében a homokos agyag földet keresik. A vidékek éghajlatához mérten április 15 és m á j u s 19-ike közti időbén vetik, leginkább 1—2 éves trágyás földbe s miként az alábbi kimutatásból látni, leginkább tavaszi' elővetemény után a burgonyát. elővete-. mény
Termés mm.-ban
'f Nero hom. agyag. P. Junker „ Paulsen K. „ „ Athene „ Újhagyma „ .„ N, Károly „ Morrphy „ „ Hannibál „ „
4-3 9'8 5-6 7-3 8-8 12-0 4-0 4'25
í-
2 32—60 2 45:—80 2 32—60 2 45—60 2 , 45—80 2 45—60 1 60 — 40—60
2'6 6'5 4'35 4-6 18-0 7'85 4'0 12"0 7'08 5-0 ll'O .6-92 7'3' ÍO'O .8'57 5-0 12"0.8'52 — . 4-0 4-00 3-5 5'0 4'25-
Ezen kimutatásból kitűnik az is, hogy a sortávolság : 32-től egész 80. cm ingadozik, ami bizóny n e m éppen megfelelő dolog, de magyarázatát abban leli, hogy ki-ki a saját tapasztalatait t a r t j a legjobbaknak s a próbától is irtózik, habár látja, hogy a ritkábban, nagyobb s o r - é s növénytávolság mellett ültetett burgonya j o b b a n megterem. Látjuk végre azt, hogy az egyes b u r gonyafóleségek termései igen nagy szélességek közt, ingadoznak, mint pl. a President Junkernél egy helyen 4'6, a másik helyen 18 mm. burgonya termett, a mi ismét a talaj eltérő minőségének tulajdonitható. Legkisebb ingado-
£Á
zást mutat az Uj hagyma, a hol a legkisebb a legnagyobb . 10 m m . . volt. A : termés 7'38, Morrphy, Hannibál és. Nérótól eltekintve azonb a n mondhatjuk, hogy ez idei burgonyatermelési kisérlqtek nagyrészlen jól sikerülték, annál is inkább, mert a kísérleti burgonya valamennyi félesége a burgonyabetegségekkel szemben nagy ellenállást mulatott. • Kívánatos, hogy.-jövőben is,1 különösen burgonyatermelési kisőrletek, eszközöltessenek vármegyénkben. ' : Hreblay Émü.
ÁLLATEGÉSZSÉGÜGY. Rovatvezető : Dr. Hntyra Ferencz.
Az üszökgombák szerepe az állati betegségéknél. Az üszökgombák az eddigi megfigyelések alapján mint olyanok szerepelnek, melyek az állati szervezetbe nagyobb mennyiségbe jutva annak megbetegedését vonják maguk után. Az azokkal eszközölt etetési kísérletek azonban annak ellenkezőjét látszanak igazolni. A gábonaüszökjcel (Tilletia caries) Pusch végzett először etetési kísérleteket, melyek azt derítették.ki, hogy ló, szarvasmarha, kecske és sertés nagymennyiségű gabonaüszköt vehetnek fel hosszú időn át anélkül, hogy megbetegednének. Hasas kecske és juh nagymennyiségű gabonaüszök elfogyasztása után nem vetélt el. Ujabb időben Albrecht t a n á r végzett nagyobb szabású etetési kísérleteket' gabona és tengeriüszökkel (Tilletia caries, Ustilago Maidis), melyeknek eredményét a „Deutsche Zeitschr. f. Thiermedecin U; vergl. Pathologie" 19. pótfüzetében közölte. Albrecht az üszkös búzaszemeket szétzúzva ós korpával meg kevés szénaszecskával keverve adta az állatoknak. A kísérlet első n a p j á n minden állat 50 gm üszkös búzát kapott, inely adagot a következő n a p o n 50 grmmal emelte, ugy hogy az 5. napon az üszkös buza adagja 1 / i kgmmot tett ki, az. 5. naptól kezdve 10 n a p o n át naponkint Va kgr. üszkös búzát fogyasztottak el a kisé^leti állatok. A vályúban esetleg visszamaradt, üszkös szemeket összeszedte ós vizzel összekeverve az állatokba öntötte. A 15 napon keresztül eszközölt etetés után az állatok n e m betegedtek m e g ; egyik-másik kísérleti állat az üszkös takarmányt egy-két etetés alkalmával n e m fogyasztotta el ugyan, de az emésztő szervek megbetegedése kimutatható nem volt, más takarmányt az állatok mohón fogyasztottak el. Úgyszintén teljesen egészségesek m a r a d tak a kísérleti állatok (Vjuh, 2 kecske), miután mindegyikük 14 n a p o n keresztül az üszkös szemek szétzúzásával . nyert massából 300 grammot fogyasztott el vízzel összekeverve. 3 : hasas kecske 10—14 n a p o n keresztül egyenkint 300—550—650 grm. üszkös massát fogyasztott el, a nélkül hogy megbetegedtek vagy elvetéltek volna. A tengeri üszőkkel Háselbach végzett először etetési kísérleteket, még pedig két hasas kutyával. Az etetés után szülő fájdalmak és két óra múlva elvetélés következett be. Albrecht a tengeri üszköt szintén korpával és. kevés szénaszecskával keverve kezdte adagolni, de miután az állatok így riem szívesen ették, az üszkös anyagot vizes keverék alakjában beöntötte. 1 hasas juh és 1 hasas kecske 14 n a p alatt egyenkint -200 grm. egy m á s hasas kecske ugyanoly idő alatt 250 grm. tengeri üszköt fogyasztott el. 1 hasas kutyának egyszerre 5 grm. üszkös anyagot adott be. Az emiitett állatok egyikénél . sem jeléntkezett megbetegedés-vagy szülő fájdalmak. Marék • J.ózsef.
1,5. SZÁM. . 7 - I K
ÉVFOLYAM.
GAZDASÁGI IPAR. Rovatvezető: Zalka Zsigmond.
Szeszveszteség nyílt erjedésnél. (Q, Azon kérdés éldöntésére, vájjon - a rohamos erjedésnél, h a az nyitott edényben megy végbe, áll-e be szeszveszteség, Bivier már .több éven át megfigyeléseket eszközölt s vizsgálatainak eredményéről a „ J o u r n a l ; de Tagriculture' t -beh számol be. R i t i e r vizsgálataioly érdekes tapasztalatokra vezettek, . högy czélszérünek látom azokat az alábbiakban röviden megismertetni. Francziáország legnagyobb' részében á vörösbor készítésénél azon eljárás dívik, hogy a czefrét nagy, nyitott kádakban erjesztik, a mely kádak még a rohamos erjedés idején is teljesen nyitva állanak. Csak kevés vidéken lesz a szőlő lebógyózva s a köesáriyától elkülönített czefre zárt edényekben kierjesztve. Már pédig a zárt, hármas fenékkel ellátott edényekbeni erjesztés számos előnynyel bir a nyílt kádakbán való erjesztés fölött s ez különösen a gyengébb boroknál mutat fel szembetűnő előnyöket. A zárt kádakban való erjesztésnél elsőben is elesik a felszínre emelkedő törkölynek folytonos alásülyesztése. E mellett pedig, minthogy az erjedő must felszínén a törköly kalapot n e m képez, ki van zárva annak , megeczetesedése, ami pedig —• miután a levegő a törkölyt szabadon átjárhatja s a törköly hőmérséklete is az eczetsav képződésre kedvező, igen gyorsan bekövetkeznek. E mellett a zárt edényekbeni erjesztésnek meg van még azon rendkívüli előnye, hogy a lefejtés akár hónapok multával történhetik, á mint azt a szükség magával hozza. így több izben megtörtérit, hogy zárt kádakban tartott czefrétől csak a követkéző év április h a v á b a n lett az ujbor lefejtve, a nélkül, hogy azon legcsekélyebb kocsány vagy törkölyiz érezhető lett volna. A zárt erjedéssel sokkal sötétebb szinü bor nyeretett, mint ugyanazon anyagból nyílte r j e d é s mellett. Ezen körülmény különösen, figyelemre méltó az oly években, a midőn a szőlő kevés festőanyagot tartalmaz. Vannak szőlőbirtokosok, a kik a zárt erjedés előnyét legföljebb abban látják, hogy a rohamos erjedésnél, minthogy az erjedés zárt edényben megy végbe, a képződő' szénsavval kevesebb szesz párolog el, mint ha az erjedés nyitott edényben folyik le. Ezen kérdés beigazölására Rivier a következő kísérletet h a j totta v é g r e : Egy 35 hektoliteres kádat megtöltött leszemelt s megzúzott szőlőczefrével. A midőn már- a kád a kívánalom szerint megtelt, a kádba be lett téve az átlyukgatott második fenék olyképpen, hogy az körülbelül 15 cm.-re a t n u s i felszíne alatt állott. Ezen fenék hivatva volt a törkölynek a felszínre való felemelkedését meggátolni. Erre a kádra r e á tétetett a felső fedő, s hogy teljesen légmentesen zárjon, gipszszel lett leöntve. Ezután a kádra erjesztő akna tétetett, a mely erjesztőakna szerkezeténél fogva áz erjedésnél képződő szénsavnak a kotyogóba töltött vizén kellett elszállnia. A rohamos erjedés lefolyása teljesen normális volt. A főerjedés befejeztével a totyogóban volt mintegy 2 liternyi viz megvizsgáltatván, abban összesen 2 cm 3 szesz találtatott. Ugyanezen eredményre jutott Riyier több évi kísérleteinél is. Ezen vizsgálat eredményéből t e h á t az tűnik ki, hogy a must erjedésénél zárt'-edényben igen csekély mennyiségű szesz megy veszendőbe ; de nem sokkal több ennél az a szeszveszteség sem, a mely nyitott edényekbeni erjesztésnél előáll, valamint bizonyíték ezen eredmény arra is, hogy a borból a lefejt é s alkalmával igen kevés szesz száll el. Maurer
János.
i s . SZÁM. 7 - i k
ÉVFOLYAM.
SZŐLŐSZET. KERTÉSZET. Rovatvezető: Angyal Dezső.
Qjtványvédő köpeny nyulak ellen. A gyümölcsfák egyik legnagyobb ellenségének — legkivált teli időben — méltán a nyulat nevezhetjük, mely kivált oly vidéken, hoí jobban elszaporodik, óriási ká,rokat okoz a gyümölcsösökben, hol leginkább a fiatal csemetéket és ojtványokat teszi tönkre azáltal, hogy gyénge héjjukat lerágja, n é h a ha a hó magasabb egész derékig, vagy azon felül is. A nyulak elleni védekezési módok különbözők s ez idáig hol több, hol kevesebb eredménynyel alkalmaztatnak. Használatban van ugyan a fáknak szalmával, tüskével, náddal stb. való bekötése, a törzsnek bekenése különféle anyagokkal stb. Éme védekezési módok n e m mindegyike felel meg azonban teljesen a kívánalmaknak, pl. a szalmabekötésnél az egereknek készítünk téli fészket, melyek szintén megrágják az ojtványokat; a tüske, mely ugyan jó óvószer volna, nem található elegendő menynyiségben mindenütt, a törzs bekenése pedig sokszor ártalmára van a fának, mert ezáltal a szabad levegőtől elzárjuk. Az ezredéves kiállítás kertészeti kiállításán dr. Kerékgyártó Elek, budapesti t a n á r állított ki egy általa konstruált fatörzsvédőt, mely egyszerű és gyakorlati voltánál fogva a szakemberek által is teljes elismerésben részesült.' Ezen fatörzsvédő, vagy ojtvány-köpeny, mint a,z 26. és 27. á b r á n látható, egy egész egyszerű, nádból készült takaró, mely a r a j t a alkalmazott kötelékek segélyével a törzs körül erősíttetik meg és pedig szorosan ugy, hogy a törzshöz hozzásimuljon, nehogy a szél hajtogat á s a miatt a fa , kérgén seb képződjék.' Egyik legnagyobb előnye ezen köpenynek olcsósága, mert a legrosszabb esetben is, 4 — 6 kraczájrnál többe n e m kerül d a r a b j a ; továbbá, hogy jó anyagból (kemény nádból) készítve és kellő gondozás mellett, több éven át is használható. A kertészeti egyesület igazgató-választm á n y a is foglalkozott " e z u j óvóeszközzel és azt a követelményeknek és a czélnak teljesen megfelelőnek t a l á l t a ; sőt nagyon üdvösnek vélné, h a a földmivelési kormány a találmányt a feltalálótól megszerezné és az egész országban a községi jegyzőknek, tanítóknak egy-egy példányt megküldené azon czélból, hogy a gazdák elsajátíthatnák annak készítési módját, hogy igy mihamarabb az egész országban elterjedhessen, ami álfal egyszersmid nemcsak gyümölcstermelésünket segítené elő,, de másrészt nádtermelésünk becse is n ö v e k e d n é k Ezen ojtványvédő köpenyek az OMGE. kertészeti és gyümölcstermelési szakosztályának e hó 26-án tartandó ülésén is b e m u t a t á s r a kerülnek.
KÖZTELEK, 1 8 9 7 . F E B R U Á R HÓ
20.
sajtóiroda műhelyéből kerülhettek ki s csak a szósz készült hozzá külön-külön az illető lapok szerkesztőségében. Ám azért ez nem változtat azon a tényen, hogy Tisza röpirata nagy feltűnést keltett széles ez országban, sőt a külföldön is tudomást szereztek róla, ahol azonb a n csakhamar napirendre is tértek felette. A német Bund der Landwirthe igen rövidesen végezett a röpirattal, kimondván, hogy Tisza oly „Schlagwortokkaí" dolgozik, melyeket m a m á r értelmes emberek n e m használnak komoly érvek gyanánt s hogy ezen régen megczáfolt tévedéseket, melyeket Tisza mint igazságokát tol előtérbe, nem érdemes vita tárgyává tenni.
Hát ez bizony elég kurta elbánás, melyet azonb a n mi nem követhetünk, mert idehaza más a helyzet. Tisza István felszólította az agráriusokat a kritikára, azért mi n e m térhetünk ily rö* videsen n a p i r e n d r e a röpirat felett, de n e m tehetjük ezt azért sem, mert Tisza röpiratában az agrárius törekvéseket minden vonalon diszkreditálni igyekszik s ügyesen csoportosított adataiból önkényesen levont konzekvencziákkal a gazdaközönség tévedésbe ejtését czélozza.
IRODALOM. Magyar agrárpolitika. (Megjegyzések Tisza István „Magyar agrárpolitika" czimü röpi r a t á r a . Irta Baross Károly. Külön lenyomat a „Hazánk" 1897-ik évi február hó 14-iki számából). Ara 50 kr. Tisza István fenti czim alatt megjelent röpirata á mult hetekben valóságos mámorlázba ejtette a hazai merkantilis sajtót, amely egyértelmüleg a legnagyobb dicsérettel halmozta el e müvecskét. Azonban ki figyelemre méltatta a röpirat megjelenése után a merkantilis lapokban napvilágot látott czikkeket, valóban elgondolkozhatott azon, hogy e czikkek t é n o r j a mennyire megegyező s azok magva mennyiré egy tollbóli származásra vall, a mi méltán arra a feltévésre jogosíthatta az olvasót, hogy e dicsőítő czikkek a m a bizonyos
Szükséges tehát, hogy e röpiratra a magyar agráriusok megadják a feleletet s halomra döntsék azokat a konzekvencziákat, • melyeket a röpirat egyedülüdvözitőknek állit elénk. Lapunkban már megjelent egy rövidebb czikk, s egy terjedelmesebb válasz Tisza István röpiratára. Legutóbb pedig ,a Hazánkban foglalkozott vele b e h a t ó a n Baross Károly, kinek munkálata most külön füzetben jelent meg a könyvpiaczon. Széles látókörre valló szakavatottsággal s az ügy legapróbb részleteinek alapos ismeretével kel sikra Baross, Tisza munkálata ellen s azzal a közvetetlenséggel kezeli tárgyát, a mely
245 az általa mondottak igazságáról minden el nem fogúit olvasóját kénytelen meggyőzni. Legelsőbben azon kezdi, hogy szembe állítja egymással Tisza Istvánnak két nyilatkozatát, melyekből kitűnik í az az inkonzekvenczia melyet Tisza e kérdésben t a n u s i t ; míg ugyanis a III. orsz. gazdakongresszuson az idegen nyerstermények behozatali kedvezményét is megengedhetőnek tartotta Tisza István, addig szóban forgó röpiratában már védvámos agráriusnak vallja magát s kifejti, hogy az európai gazdán állami eszközökkel segíteni, egyedüli módnak a védvámokat ismeri. E bevezetés után Baross rá tér á röpirat \ állításainak czáfolatára. így nevezetesen Tisza azt állítja, hogy a tulajdonképpeni gazdasági válság csak 1894 óta datálódik, mert, addig a m a g y a r gazda az árdepresszió hatását diadalmasan állotta ki. Ezzel szemben Baross kimutatja, hogy 1894-ben a gazdák helyzete már annyira válságos volt, hogy a gazda adósságkamata és adója felülhaladta a föld összes hozadékát, mert ebben az évben az adósságkamat és adó 170—180 millió forintot tett ki a 134 - 4 millió forintot kitevő kataszteri tiszta jövedelemmel szemben. A túltermelés kérdésében, melyet a nemzetközi gazdakongresszus n e m létezőnek mondott ki, Tisza is arra az álláspontra helyezkedik, hogy túltermelés a szónak ethimólogikus értelmében nincs, s ezt komoly ember soha n e m is állíthatta; viszont azonban egy különös definiezióval mégis oda konkludál, hogy túltermelés bizonyos körülmények között van, nevezetesen akkor, a mikor az egész termés csak a termelőt romlással fenyegető nyomott árakon találhat fogyasztóra. Hát erre a tagadhatatlanul ügyes definiczióra, mely a kérdést csak felületesen ismerőt könnyen tévedésbe ejthetné, Baross egyszerűen ráolvassa, hogy Tisza az okot összetéveszti okozattal; m e r t annak az állapotnak, a mikor az egész termés csak nyomott árakon találhat fogyasztóra, lehet ugyan oka a túltermelés, de lehet más egyéb oka is. Ha ennek áz állapotnak oka a túltermelés, akkor ezen semmiféle eszközökkel segíteni nem lehet, ellenben, ha ez az állapot csak okozat, melynek oka nem a túltermelés, h a n e m más, akkor e b a j o n segíteni nemcsak védvámokkal, de egyébként is lehet. Hát én azt hiszem, hogy ez oly világos és tiszta disztinkczió, a melyet csak az n e m ért meg, a ki n e m akarja. Tiszának azon állításával szemben, hogy Nyugat-Európába 4 0 — 5 0 millió métermázsával több gabona érkezik, mint a mennyi a természetes szükséglete s hogy ezt az óriási quantumot csak devalvált árakon fogyaszthatja el, Baross kimutatja, hogy a rohamos buzafogyasztásnak n e m az az oka, mintha a buza á r a képes volna a fejenkinti fogyasztás nagyságát befolyásolni, h a n e m előidézik ezt a jobb közlekedési viszonyok, a mezőgazdasági munkásságról az ipari munkára való áttérés, a kis malmok számának apadása s az, hogy a buza m a a nagyipari feldolgozás anyagát képezi, a mi m a g á b a n véve is előidézője a fogyasztás emelkedésének. A buza á r a a liszttel s a liszt ára a kenyérrel összehasonlítva n e m estek és n e m emelkedtek arányosan, mert h a igen, akkor a buza árának emelkedésével a fogyasztásnak csökkennie kellene. Ez esetben pedig igazuk volna azoknak, akik a gazdáknak a méltányos gabonaárakra való törekvését egyenlőnek mondják a kenyér megdrágítására irányuló törekvésekkel f ebből folyólag Baross azt válaszolja, hogy Tisza István bünt követett el akkor, a mikor a gabonaárak emelése okáért a védvámok behozatalát ajánlja s a kenyér megdrágítására törekszik. Hanem hát Tisza okoskodásai, n e m helyesek, mert a buza árait n e m ezek a körülmények csökkentették, h a n e m igenis a mesterséges uton előidézett árutorlódás, a papiros búzával létesített mesterséges túltermelés. . A b ú z a á r esésének egyik okát Baross nagyon helyesen a Pénzgazdálkodás általános elterjedésére vezeti vissza, mely a készpénz-
6 KÖZTELEK, 1897. FEBRUÁR zükségletet fokozza' s a gazdákat a kényszereladásokra uta'ja,;- a spekuláeziő pedig, külön J böző érdekkörökből szövetséggé alakulván, megteremti az exportkényszert s ily . uton is leszorítja az árakat. Nagyon szükséges tehát, hogy a pénzgazdálkodás további elterjedésének utja vágassék; csökkenteni kell a készpénzszükségletet, lehetővé kell tenni a vidéki lakosságnak a közterhek egy részének természetben való lerovását; a készpénzszükséglet csökkentésére ajánlja a hitel- és fogyasztási szövfetker zetek széles alapokon való fejlesztését;.: vázolja ezek fontosságát s azon óriási előnyöket, hogy lehetővé teszik, ' miszerint a pénz, mint ilyén csali értékmérő gyanánt szerepeljen,' ne'pedig, mint szükségleti czikk, mélynek ára van.
HÖ £Á
tenyészteni t legalább, házi 'Szükségemre hol és mi áron lehetne azt beszerezni? . N.-Várad. , H. P. 97. kérdés. Szarvasmarháim farkán a farkbojt között egy eddig ismeretlen s ugy látom, ragályos betegség lépett fel. . Támadnak ugyanis feketésbarna var-képződmények, melyeket az. állatok folyton rágnak,' annyira, hogy a farkböjt közötti egész terület egy csúnya nyilt vérző, sebbé fajul. Mult őszszel egy szöpósborjun mutatkozott első ízben e baj, lugololdat borogatással, pár hét múlva a seb behegedt, pár hét előtt azonban ismét kiujult s már 3 tehénen, is féllépett. Tisztasághiányr^l szó sem lehet, mert A föld értékének növekedéséről, . melyet hetenkint kimosatik az állatok farkbojtja. Hon. Tisza : a:, mezőgazdaság jövedelmezőségére ve- nét származik ezen betegség, valóban ragadós-e zet vissza,, Baross kiimünija,, hogy ezt. volta- s miként lehet gyógyítani avagy elejét venni? Jánok. Sz. E. képpen a jelzáloglevelek törvényes alapon 98. sz. kérdés. . Tapasztalataim szerint a | nyugvó biztonsága idézi elő, mely arra- indi• totta a tőke közvetítőit, hogy kevesebb-kama- gyárilag készített olajpogácsák olyannyira, ki vannak sajtolva, hogy- fejős teheneknél nem .tozás mellett is abba helyezik el tökéikel. A tőzsdét illetőleg,-melypt Tisza István a érhető el a remélt eredmény, másrészt pedig közelmúltban, lefolyt .tőzsdeankéten az ott je- a száraz malmokban készültekben rendszerint vad repcze vegyítést találtam, ami ártalmas. .. lenlevő • tőzsdeérdekeltségnél is melegebben pártfogolt és védelmezett, Baross az agráriu- Most pedig egy bizonyos m e n n y i s ^ í i ' > hibás . sok ismert és sok alkalommal kifejtett érveit repczét kínálnak megvételre, melyet forró vízben úgyannyira , megfőzetnék, hogy a penészállítja Tisza érveléseivel szembe.. , gombák elpusztulnának, ezen főzetet j papaiakA védvámbkát'Tisza 'mint. égyedüli mód- ban adatnám a teheneknek. Ajánlatos-e ez ? .Szert ajáhíjÜ a búzaár emelésére/ elfogadják Ha valamelyik kartársam már próbát tett ezt, mint égyik eszközt az agráriusok is, de volna, ugy kérem tapasztalatának közléséért. • Baross nagyon helyesen ahhoz a feltételhez P.-Palotás. J. köti ezeket, hogy á védvámok legyenek becsü99. sz. kérdés. Ménesemben egy darab 2 letesek s ne játszassanak ki kiviteli premiumok-, éves csikó hátulsó czombján egy év óta, és egy kai, nemesitési eljárással stb. darab 4 éves csikóm vállán 8 hónap óta a Bövid vonásokban éz az eszmemenete genyédés a [lefotózott szénaperje-léveli kezeBaross röpiratánák, melyet terünk szük volta lés és a sebhely tisztán tartása daczára, nem miatt, csak nagyon hézagosan ismertethettünk. állitható- el. Mivel a hirtelen begyógyitás esetén A röpirat zárszavának erős politikai tenden- tartani kell attól, hogy a geny más helyen iscziája vari, s ebben Baross visszautasítja azo- mét utat tőr magának, mily gyógykezelési módkát a ; vádakat, melyeket az agráriusok ellen a szert kellene követnem? B. A. merkantil-liberálisok léptén-nyomon hangoztat100. sz. kérdés. 1. Kérek szives felvilának. Ezekhez hozzászólni lapunk jellege nem gosítást arra nézve, vájjon mi az oka annak, engedi. J . /'. hogy teheneink (simmenthaliak) nemző szerveinél fehér, bűzös kifolyás látható, s ugyanakkor fejük és nyakuk túlságosan forró. Az első eset akkor fordult elő, midőn a nyár folyamán kiüLEVÉLSZEKRÉNY. tött száj- és körömfájás a rendes gyógykezelés következtében megszűnt. Azóta azután majdnem Kérdések. minden fejős és nem fejős, vemhes és nem vemhes tehén több és kevesebb ideig szenvedett 93. sz. kérdés. Nádasomat a fagy hiánya az említett betegségben, sőt van még egy miatt nem vágathatom, pedig valami módon néhány ma is, melyen a fenti tünetek tapaszmégis szeretném levágatni. Kérek tanácsot, talhatók. Máskülönben rendesen táplálkoznak mily módon eszközölhetném azt? Szakmányaz állatok, csak a tej apadása és a szőr borban kiadva a munkát, kévénkint menyit fizeszassága tekinthető a betegség következményések? Hol és mily árban értékesíthető.nagyobb nek. A betegség tartama alatt egy tehén egé.mennyiségű n á d ? szen rendesen meg is borjazott. Szépfalu. G. A. Ha leírásom után a betegség megálla94. sz. kérdés. Kezelésem alatt levő ura- pítható, kérem mi volna ellene a gyógyszer? dalomban a koczák között sokaknak lemala2. Egy tehénnél pedig, — mely szintén czozás után 1—4 hét mulya csecsbimbói meg- szenvedett a száj- -és körömfájásban és pedig repednek és rá rövid idő múlva meg lehulla- annyira, hogy az a tőgyre is kiterjed, ugy nak. Mi az oka ennek, miután hó nincs és szintén az előbbi betegségen is keresztül ment milyen gyógyszerrel lehet segíteni? — most hogy leborjazott, azt vettük észre, Temes-Saágh. S. V. hogy a két első csecsbimbó nyílásán nem jön 95. sz. kérdés. Birkáim (csupu ürü) között a tej, bármennyire izgassuk és huzzuk, sőt a fellépett a himlőjárvány, kérek szives felvilágo- borjú sem képes azokon keresztül tejet szívni, sítást, mit tegyek, hogy ezen bajtól szabaduljak. holott a leborjazás előtt a nyilas záróizmai .Megjegyzem, hogy körülbelül 50 drbot próba- rendesen működtek. Ugy látszik, mintha a .képpen beoltottam, de egysem fogamozott meg, nyílások be volnának nőve. Borjazás után pár a mit á hideg időjárásnak tulajdonitok. napon át a tőgy felső része kemény volt, gyulladást azonban nem lehetett tapasztalni. Mi P.-Mikla. L. Zs. 96. kérdés. Kisbirtokom hegyes vidéken módon lehetne-e bajon segíteni ? fekszik, a hol is már évek előtt sikerült mintVéreb. Ny. Gy. egy 5000—6000 Q m. nagyságú mesterséges 101. sz. kérdés, fylagyar fajtájú nagy tavat előállítani, a tó kis völgyben fekszik s a jármos ökröket, melyek munkában leromlottak, hegyoldalban eredő forrásból nyeri táplálkozá- szeretnék jól meghizlalni, ugy hogy körülbelül sát, hóolvadáskor s esős időben hó és esővíz junius végén a bécsi vásárra küldhetők • legyefolyik bele, kevés iszapot hozván* magával s nek. Rendelkezésemre áll takarmánynemüekbén: így a viz nem mindig tiszta. Ezen kis tóban, búza- és árpaszalma, buzatörek, vörös lóhere, melynek mélysége 3—4 m., halat szeretnék te- zabos bükköny árpa és tengeri. Ezekhez; könnyen nyészteni, Szíveskedjenek nekem tanácsot adrii, szerezhetek olajpogácsát. Van még savanyított miféle halat lehetne ebben a tóban sikerrel czukorrépaszeletém, melyet azonban a hizla-
1,5. SZÁM. .7-IK É V F O L Y A M .
lás későbbi stádiumában (talán már a Il-ik időszakban) kénytelen leszek burgonyával helyettesíteni. Kérek szives felvilágosítást arra nézve, vájjon az említett takarmánynemüekkel elérhetem-e föntjelzett czélomat körülbelül 120 napi hizlalás alatt? s a mondott takarmányok közül melyeket mily arányban keverve s mekkora napiadagokban volna legczélszerübb fölhasználni. Baráthi. 0. L. 102. sz. kérdés. „Egy falka birkám mételyes olyannyira, hogy drbjában 50—60 drb métely találtatik a leszurás után a májban és az epében. Mily orvosszerrel gyógykezelhetném azokat és lehet-e reményem a sikeres gyógykezelésre. Egy gazdatársam ajánlatára a juhokat borókabogyó és büz aszatnak sóval való keverékével sózom hetenkint 2-szer, azontúl ugyancsak borókabogyó és büz aszatkeveréket adagolok a juhoknak naponta. Állítólag a büz aszat erős szaga által a métely elpusztul. Nem-e ártalmas esetlég ezen kezelési m ó d ? " Répcze-Lak. K. 103. sz. kérdés. „Lehet-e baromfikolera ellen ojtani? ha igén, minnyibe kerül, és hol lehet az anyagot kapni, hogyan kell alkalmazni K ? Visonta. 8. A. 104. sz. kérdés. Árpápolyvát és töreket keverve óhajtanék szarvasmarhákkal étetni, de , : miyel még eddig ezt' -nem gyakoroltam, nem vagyok . tájékozva aziránt, hogy nem leSz-e ez a szarvasmarhákra káros befolyással. Megjegyzem, hogy répával, darával és áztatott repczepogácsával keverve óhajtanám adni, kérnék szives felvilágosítást hogy lehete-e azt etetni és mily eljárás mellett. . Ürgevár. T. M.
Feleletek. Budapesti házi és utczai szemét értéke. (II. félélet a 88. számú kérdésre). A budapesti házi és utczai söpredék a főváros szemétlerakó helyén ugy lesz osztályozva és megrostálva, hogy az mint trágyaszer előnynyel használható fel. A megérett és trágyázási czélokrá előkészített házi és utczai söpredék növénytápanyag-, nemkülönben szervesanyagtartalomban is — mint ezt az eddig teljesített vegvvizsgálatok kiderítették — az érett, avult istállótrágyát felülmúlja. A növériytápanyagokat a söpredékek is szerves vegyületek alakjában tartalmazzák, a miért ott, a hot az istállótrágya hiányzik, azt söpredéktrágyával fogjuk pótolhatni, és hogy ez lehetséges, azt a külföldön nagyban teljesített ilynemű trágyázások bebizonyították és bizonyítják. Az előkészített háziszemétben netalán előforduló apró kokszdarabkák a szemétnek trágyázási czélokrá való használhatóságát nem fogják gátolhatni azért, mert a" koksz, mint ilyen, a talajra hatással nem bír és azonfelül kokszból amúgy is csak elenyészőleg kevés lehet a szemét között, ugy, hogy nézetünk szerint ez, aggodalom tárgyát nem képezheti. Minthogy a talajra teregetett házi- és utczai söpredék, valamint az istállótrágya hatása egészen más elbírálás alá esik, mint a műtrágyáé, ugy nem lehet szó azok összehasonlításáról; a mi azonban azt a kérdést illeti, hogy ezen házi- és utczai söpredék hatása tartósabb-e, mint az istállótrágya hatása, azt állithatjuk, hogy legalább is oly tartós, mint az érett istállótrágyáé. Szándékunk különben ezen tárgygyal e lapok egyik jövő számában bővebben foglalkozni, Dr. KÖnyőki. Kereskedelmi növények beillesztése a Tetőtervekbe. (Felelet a 92. számú kérdésre.) Minthogy a kérdéses talaj jóminőségü buzatalajnak látszik, valószínű, hogy azon a búzán, tengerin és lóherén kivül bizonyára az őszi repcze, a kender, a len és a mák is jól díszleni fog, ellenben a gombor, ez inkább a homokra
15. SZÁM. 7-IK ÉVFOLYAM. való s mivel ennek az ára is alacsony s értékesítése gyakran n e h é z s é g i b e ütközik, az olajos növények közül a repcze és magnak vetett len termelése mutatkozik aj ánlatosbnak. Ha pedig gazdag az illető talaj, nevezetesen annak áradásoknak alávetett része, akkor ott a repczén kivül a kendert is jó sikerrel lehetne termelni, föltéve, hogy a nyers kenderkóró közelben értékesíthető. Ha csupán piaczi növényeket óhajt termelni, ez a czél a következő ötös forgónál elérhető: 1. Repcze, magién, mák, esetleg kender trágyázva. Az egyes növények területe a helyi viszonyok szerint állapítandó meg. 2. Búza. 3. Tengeri. 4. Buza. 5. Zab. Ha pedig a lóher is fölvétetnék a forgóba, mely esetben annak 2-ik használása esetleg magnyerésre fordítható, akkor a következő hetes, vagy nyolczas forgót lehetne alkalmazni : Hetes forgó: . 1. Olajos növények trágyázva mint fent. 2. Buza. 3. Lóher. 4. Buza. 5. Tengeri trágyázva. 6. Buza. 7. Zab. Nyolczas forgó: 1—6-ig, mint a hetes forgónál. 7. Tengeri (kései). 8. Zab. Ezen két forgónál a lóher két évre is kiterjeszthető, mely esetben a mag nyerése a 2-ik évre esnék s az utána következő buza félugarba kerülne. A fősuly tehát nézetem szerint a buza s esetleg a tengeri termelésére fektetendő. A trágyázást illetőleg megjegyzem, hpgy ez csak azon földekre vonatkozik, melyek a trágyázást már most igénylik, vagy azt rövidebben igényelni fogják. Részletesebb vetőtervet pedig csak a helyi viszonyok kellő tekintetbe vételével lehetne megállapítani. Hensch Árpád. Koczák csecsbimbóinak elhalása. (Felelet a 94. sz. kérdésre.) A koczák csecsbimbói a legnagyobb valószínűséggel fagyás következtében hullanak le. Ha a koczák közvetlenül a szoptatás után kora reggel a nagyon hideg levegőre kimennek, akkor, még ha nincs is hó, a bimbók felületén levő nedvesség reájok fagyhat és az itt finom bőr megfagyását is maga után vonhatja, mire azután a felső bőr bereped, lehámlik ós később az egész bimbó is elüszkösödhetik. Nem igen tartjuk valószinünek, ámbár nem lehetetlen, hogy az elhalást fertőző anyag okozza, mely az alomról a szoptatási idő kezdetén gyöngédebb felbőr finom horzsolásaiba benyomul ós a szövetekben üszkösödésre vezető gyuladást indit meg. A védekezés mindenekelőtt abban áll, hogy a koczákat a lemalaczozást követő időben s főleg közvetlenül a. szoptatás után védjük az erősebb hideg behatásától; azután pedig, tekintettel az utóbb , emiitett lehetőségre abban, hogy a bimbókat valamely, nem nagyon kellemetlen izü és nem mérgező fertőtlenítő kenőcscsel (pl. 1. r.'resorein 10. r. zsírra) bekenjük. —y.— Himlőjárvány juhnyájba. (Felelet a 95. sz. kérdésre.) A birkanyájban fellépett himlőjárványt , haladéktalanul be kell jelenteni a községi elöljáróságnak, ha nem akarja magát kitenni azoknak a büntetéseknek, melyéket az állategészségügyi törvény az eltitkolás esetére nézve előír. A továbbiakra vónátkozólag a hatósági állatorvosnak feladata a hatóságnak javaslatokat tenni s az utóbbi esetleg előfogja rendelni a nyáj beojtását, mint olyan eljárást, mely a járvány előbbrehaladott szakában leginkább állhatja útját a nagyobb károsodásnak. Ha a megkisérlett ojtás nem fogott és a betegség mégis tovább terjed, akkor ennek oka alig lesz más, minthogy az ojtás nem történt a kellő módon. Fertőzött nyájban egyébiránt csak állatorvosnak van joga az ojtást végezni. — y. — Felelet a 96. sz. kérdésre. Szerintem a tónak mélysége oly tetemes, hogy a természetes haltáplálékképződés szempontjából csak nagyon sovány minőségűnek tekinthető. Ennélfogva hasznosítására nézve a víznek hőfoka lesz irányiadó. Ha ez 16—17°-nál nem mele-
K Ö Z T E L E K , 1 8 9 7 . F E B R U Á R HÓ; 2 0 . gebb, a mellett értéktelen halfajok vannak .benne, akkor a szivárvány-pisztrángot (Salmo iridea) ajánlhatnánk benépesítésére. Ha azonban a tó vizének hőmérséke ennél magasabbra is emelkedik s nyáron át tartósan ilyen marad, akkor pontyhizlalással lehetne kísérletet tenni. Tenyészanyag mindkét halfajból kérdésttevő lakhelyéhez legközelebb Buesán: Timár László haltenyészdéjében kapható. L. Szarvasmarhák faroksömörje.- (Felelet. a 97. sz. kérdésre.) A betegség az u. n. faroksömör. Ragadós baj, mely ugy közvetlen érintkezés utján, mint tisztogató eszközök, szivacsok stb. közvetilésével ragad át állatról-állatra. Valószínűleg növényi gombák okozzák, közvetve pedig tisztátalanság, a mennyiben a szőrök, közé lerakodó szenny alkalmas talajt képez a gombák letelepedésére, nagyon előmozdítja a fellépését. De a farokbojt nagyon gyakori mosogatása, ha azután nem törlik le szárazra, hasonló befolyással van, a mennyiben a víz, főleg a szappanos viz, fellazítja a bőr felhámját és ebben azután a gombák elszaporodhatnak, nedves páratelt levegőjű istállókban a betegség nagyon megfészkelheti magát. A betegség további terjedésének megakadályozása végett a betegeket el kell különíteni az egészségesektől, e közben arra,is ügvelve, hogy az ápolók tisztogatás közben kezeikkel és tisztító eszközeikkel át ne vigyék a ragályt, a beteg farokbajosokról az egészségekre. A bojtokat igen tisztán. De lehetőleg szárazon is kell tartani. A könnyebb esetekben ezenkívül czélszerü a bőrt naponta borszeszes kreolinnal (1 r. kreolin, Í r . zöld szappan, 2,r. borszesz) beecsetelni. Súlyosabb esetekbén erélyesebb beavatkozás, edzés válik szükségessé, ez iránt azonban már állatorvos tanácsát>kell kikérni. —y— Hibás repczemag feletetése. (Felelet a 98. számú kérdésre). Előre bocsátom, hogy a mért repcze- vagy olajpogácsa erősen sajtolt, gyakran kőkemény állapotban kerül ki a gyárból, nem következés, hogy táplálóanyag s különösen zsírtartalma kicsiny s hogy sok gyár bizonyos zsírtartalomért tényleg szavatol. Az az erős sajtolás és szárítás rendszerint nem is : hátrány különben se, hanem előny, mivel az ily pogácsa romlás nélkül hosszasabban áll el, mint a lágyabb. Azt is fel kell említenem, hogy az olajpogácsákban a vadrepcze vágy egyéb idegen magmaradéktartalom hamisítás és törvényesen üldözhető, pusztán ez okok nem indokolják tehát a hibás repczemagvaknak feletetését, sőt annak feltakarmányozása egyébképpen se nagyon indokolt. Ezek a magvak ugyanis — még ha különben teljesen hibátlanok is — nagy mustárolajtartalmuknál fogva — különösen teheneknek — csak kellő megfontolás után s névszerint csak minimális , adagokban nyújthatók, még nagyobb megfontolás után pedig akkor, ha — mint jelen esetben — a repczemag romlott, már akár csak penészes, avagy már avas vagy -korhadt-is. Sokszor el volt mondva e helyen, hogy semmise alkalmasabb különféle betegségek és tejhibák felidézésére, mint a hibás, romlott takarmány, ily anyagok nyújtásától, t e h á t a ki csak teheti, tartózkodik. Ajánlatosnak e szerint nem mondható a szóba hozott eleségnek nyújtása, de oly elő' készítés után, a milyent kérdésttevő czéloz, kis adagban valószínűleg nem okoz bajt, különösen ha egyéb hibátlan anyagokkal keverten vagy ilyenek kíséretében etettetik az. Maximalis adag volna hizóállatoknak 1*5 kiló, fejenkint és naponta, tejelő állatoknak pedig legfeljebb 0'5 kiló. Igen kérdéses egyébiránt, hogy romlás folytán mennyit vesztett az a repcze táplálóértékéből. Veszthetett annyit is, hogy a főzés költségeit is számítva, haszonnal nem etethető, hacsak feltűnő potom áron nem sikerül beszerzése. Mindezt kérdésttevő az adott tényekből kiszámíthatja, mi ;— igy látatlanban, nem lehetünk abban a helyzetben s azért is hangsúlyoztuk a kellő megfontolást mindén irányban, M. K.
247 Nem gyógyuló seb. (Felelet a 99. számú kérdésre.) Hogy a 2 éves csikó czombján egy év óta és a 4 éves csikó lapoczkáján 8.hónap óta jelenlevő seb nem gyógyul, annak többféle oka lehet. Leginkább valószínű az, hogy a seb alapjában szövetelhalással járó genyes gyuladás van jelen és lehetséges, hogy mindkét seb a csontig hatol, mely szintén beteg és a genyedés innen indul ki. Lehetséges azonban az is, hogy a sebben lévő elhalt csontdarab, valamely idegen tárgy vagy a seb öblös volta képezi a hosszantartó genyedés okát. Az állatorvos feladata a seb nem gyógyulásának okát kikutatni, ki a seb tágítása mellett a beteg csont kikaparásával, az elhalt csont vagy idegen tárgy, eltávolításával, az esetleg jelenlevő tasák felhasításával fogja a sebet gyógyítani. A sebek lassú gyógyulásának oka különben, talán a túlságos szorgalmas és éppen nem antiszeptikus mosogatás vagy mechanikai izgatás is lehet. Dr. P. B. Hüvelyhurut. Csacsbimbók elzáródása. Felelet a 100. sz. kérdésre.) 1. A közölt leirás .szerint a tehenek hüvelyhurutban szenvednek, mely esetleg annak következménye, hogy a péra ajkain és a hüvely falain hasonló kiütés' fejlődött, mint aminő száj- és körömfájás esetén a szájban szokott keletkezni. A fej és a nyak forrósága, talán a tej apadása és a , szőrözet borzaltsága is arra mutat, hogy a betegek a kiütés fejlődésekor lázasak voltak, a pérakifolyás bűzös volta pedig árra, hogy a hüvelyben a kóros váladék megrekedt és rothadt. Nem lehetetlen egyébiránt, hogy hólyagos bujakiütés volt a betegség, mely a nemzőrészeket illetőleg hasonló jelekben nyilvánul. Mindkét esetben a hüvely kiöblítése friss tiszta vízzel vagy pedig 1—2°/o-os rézgálicz vagy timsós oldattal az alkalmas kezelés. 2. A csecsbimbók elzáródása annak következménye, hogy a száj- és körömfájás fennállása alatt, nemcsak a tőgy felületén fejlődött kiütés, hanem a bimbók csatornáira és valószínűleg a tejmedenczék falára is átterjedt a gyuladás, melynek egyébiránt a megelőzőleg észlelt megkeményedés is volt egyik jele. A gyuladás-elmultával a bimbócsatornák falai egymással ^összetapadtak és talán már össze is nőttek. Ha a -baj nem igen régi keletű, akkor a bimbók átfúrása,, ős mesterséges nyitVatartása esetleg még eredményes lehet. Áz operálás természetesen állátorvósimk 4 képezi feladatát. Magyar ökrök hizlalása. (Felelet a 101. sz. kérdésre.) A Tekintettel arra, hogy iiz ökrök nincsenek jó kondiczióban, a 120 napi hizlalási idő valószínűleg rövidnek fog bizonyulni: Számítani kell ugyanis az I. időszakban — idős leromlott ökröknél — 6 hetet, a II. időszakban 7 hetet és az utolsó időszakban szintén 6—7 hetet. A közölt takarmányfélék felhasználásával -állítottam össze az alábbi takarmánykeverékeket. Eszerint az I. időszakban 1000 kg. élősúlyra és naponta számítandó: Savanyitott czukorrépaszelet 40 kg, buzatörek 4V2 kg, tengeridara 5 kg, árpadara 2 kg, répczepogácsa 2 kg, vörös lóhereszéna 9 kg, zabos bükkönyszéna 5 kg. Ezen takarmánykeverék 27*863 száraz anyagot, 2"507 fehérjét, ' 14'243 szénhydrátot és 0'648 zsirt tartalmaz, 1 : 6-3 arány mellett. A II. időszakban a savanyitott czukorrépaszeletet, minthogy kevéssel rendelkezik, burgonyával pótolhatja ugy, hogy a II. időszakban 1000 kg. élősúlyra és naponta adagol: Burgonyát 30 kg, buzatöreket 1 kg, tengeridarát 5 kg, repczepogácsát 4 kg, . vörös lóhereszénát 8 kg, - zabos bükkönyszénát 5 kg. Tartalmaz 27'Ó05 száraz anyagot, 3'041 fehérjét, 15'646 szénhydrátot és 0'753 zsirt. A táparány 1 : 5"7. A III. . időszakban: burgonya 40 kg, buzatörek 1 kg, tengeri dara 3 kg, repczepogácsa 3Va kg, vörös lóhereszéna 5 kg, zabos
248 bükkönyszéna 5 kg. Ezen takarmánykeverékben 24-845 szárazanyag," 2 7 1 0 fehérje, 15"349 szénhydrát és Ö'609 zsir foglaltatik 1 : 6'2 arány mellett, A takarmány elkészítésénél a zabosbükköny durvább, keményebb szálú része felszecskázva adható a törek, burgonya, dara és olajpogácsával keverten. Az olajpogácsát feláztatni nem ajánlatos, elegendő, ha megőrölve kissé nedves polyvával keverjük. Sószükséglet az I. és III. időszakban 3 0 - 4 0 gr., a II. időszakban 40—60 gr: fejenként és naponként. J. G.
A képviselőház földmivelésügyi vitája. A földmivelésügyi minisztérium 1897. évi költségvetésének általános tárgyalását hétfőn kezdte meg a képviselőház. Ez a tárgyalás,, — a mely elé a gazdák éppen az őket évek óta súlyosan érintő mezőgazdasági-válság következtében nagy érdeklődéssel ős reménynyel néztek, — ezt a legkisebb mértékben elégítheti ki. Azok a beszédek, a melyek eddig elhangzottak, valóban nem alkalmasak arra, hogy azok eredményeképpen a magyar törvényhozástól mezőgazdasági bajaink jelentékeny javítását várhatnók. A szónokok valamennyije, mintha készakarva kerülné a nagyobb kérdések szóbahozatalát és jóformán csak a kisebb részletekre terjesztik ki figyelmüket. Az eddigi vitát két eszme uralta. Az egyik a buza ár hanyatlása a másik az agrár szoeziális mozgalmaknak a kérdése. Mind a két kérdést azonban oly felületességgel és oly tárgyismeret nélkül hallottuk tárgyaltatni, hogy valóbán ez a jelenség, a magyar mezőgazdasági körökben, mély megdöbbenést kelthet, hogy Magyarország törvényhozásában az ország legfontosabb gazdasági ágának bajai és azok orvoslása felől ily jelentéktelen és a segítségre egyáltalában nem alkalmas nézetek és javaslatok merülhetnek fel. Egyedül gróf Károlyi Sándor pénteki nagy beszédje az, a mely magas színvonalával és az általános javulást elősegítő javaslataival emelkedik ki az eddigiek köréből. Nem akarjuk ezzel azt mondani, hogy a többi szónokok beszédjében nem találhatók olyan eszmék, amelyek a tárgy további meg világítására kiinduló pontot képezhetnének, igy különösen Szapáry László grófnak a szoeziális kérdés fejlődéséről tartott beszédje, amely a külföldi irodalom és munkálatok alapján ezen kérdés történelmi fejlődését, gazdasági és társadalmi hatását fejtegette, a figyelemreméltó beszédek közé tartozott; de a többiek beszéde egészben véve jóformán csak kezdő politikusok és közgazdák szárnypróbálgatásának tekinthetők. A vita negyedik napján a földmivelésügyi miniszter is felszólalt, reflektálva az előbbi szónoklatokra és sajnálattal kell konstatálni azt, hogy a földmivelésügyi miniszter sem tartotta szükségesnek általánosabb értékű kijelentéseket tenni szándékai felől, amelyek őt a magyar mezőgazdák általános helyzetének javítása érdekében vezérlik. Azok a kijelentések, a melyeket a földmivelésügyi miniszter tett, mindenesetre megnyugtató bizonyságot szolgáltatnak arról, hogy a miniszter érdeklődéssel és jóakarattal kiséri
KÖZTELEK, 1897. FEBRUÁR HÖ
£Á
a mezőgazdaság fejlődését és arra kisebb részlet-kérdésekben eddigi minisztersége alatt tényleg is már jelentékeny befolyást gyakorolt, azonban azt, hogy a mezőgazdaság érdekeit az ő politikájának iránytűjévé alkotni és annak érdekében nagyobbszabásu törvényhozási intézkedéseket létesíteni szándékozik,— nem érintette. Nem hagyhatjuk végül megemlítés nélkül, éppen a képviselőház többségéhez tartozó egynehány szónoknak azon felszólalását, a melyben a mezőgazdaság érdekeinek érvényesítését sürgető agráriusoknak a működését oly kicsinylőleg és oly elitélőleg említették föl, sőt egyesek azt egyenesen kárhoztatták. Magában véve ez az egy tény jellemzi azt a magyar törvényhozás türelméhez és - liberálizmusához legkevésbé illő felfogást, a mely a mezőgazdaság érdekeit oly másodrendüeknek akarja feltüntetni, hogy az annak érdekében folyamatban lévő agrármozgalmat mint veszedelmest és elítélendőt tüntetik fel.
Gazdasági előadások. Az OMGE. által rendezett gazdasági előadások február hó 15 és 16. napján a gazdaközönség fokozott érdeklődése között folytak le. Az előadásoknak több mint kétszáz hallgatója volt, ugy, hogy a Köztelek nagy terme mindég zsúfoltig volt érdeklődőkkel. E" kitartó figyelem után örömmel győződtünk meg arról, hogy a gazdaközönség mind szivesebben használja fel az olyan alkalmat, amelyeken ismereteit gyarapíthatja s hogy az OMGE.-nek ilyen alkalmakat a gazdasági előadások intézményében sikerült létesítenie. Az előadások két utolsó napjának lefolyása a következő volt. Hensch Árpád azon kérdésről értekezett, hogy Magyarországon a belterjes gazdálkodás milyen viszonyok közt indokolt ? Kimutatja hogy bizonyos termelési ágak intenzivebb irányú fölkarolása által lehet ugyan egyes gazdaságok jövedelmét fokozni, de általánosabb hatás a belterjes irányból csak akkor várható, ha a gazda a főbb terményeknél méltányos árakra támaszkodhatik. Minthogy pedig mezőgazdaságunknak intenzív irányban való haladása nemcsak a gazdák, hanem az egész nemzet érdeke, mert e nélkül kulturális haladásunk is megakadna, a közgazdasági politikának legsürgősb feladata megfelelő intézkedések által oda hatni, hogy a főbb termények árhanyatlását előidéző, illetve azok áremelkedését gátló akadályok mielébb eltávolíttassanak. Kerpely Kálmán: a „takarmánynövények termeléséről 1 ' tartott előadásában ismertette azon növényeket, melyeket a gazdák takarmánytermelés czéljára már használtak s kiemeli i a szöszös bükkönynek s biborherének, mint ujabban felkapott takarmánynövénynek ily irányú fontosságát s jelentőségét. A termelési eljárások ismertetése után az ujabb időben gombamódra szaporodó uj takarmánynövényekkel szemben óvatosságra inti a gazdákat. Ezután Rovara Frigyes értekezett a répabogár életmódjáról és azon eszközökről, a melyekkel ezen már országos csapássá vált rovart ki lehet irtani. Saját tapasztalatai ugy, mint számos répatermelő által keresztülvitt kísérletek eredményei bebizonyították, hogy az előadó által feltalált és szabadalmazott szernek: a „Rovarin"-nak alkalmazása a répát biztosan védi a bogár rágása ellen. Ismerteti a permetezési czélokra alkalmas kézi és fogatos gépeket. Utána Molnár István, országos gyümölcstermelési ministeri biztos tartott előadást a gazdasági gyümölcstermelésről és a gyümölcs értékesítéséről. Serkenti a gazdákat a gyümölcstermelésnek a mezőgazdasági üzembe való bevonására s útbaigazítást ad azoknak' a fajtáknak meg-
1,5. SZÁM. .7-IK ÉVFOLYAM. választására nézve, a melyek nagyban való termelésre alkalmasak. Az a fő, hogy minden vidék csak kevés gyümölcsfajtát termeljen. Az értékesítés kérdésénél honi ős külföldi gazdag tapasztalatai nyomán a gyümölcs friss és iparilag feldolgozott állapotban való értékesítésének módjait ismerteti. A külföldi piaczokon agenturát kellene létesítenünk s raktárakat felállítanunk. Aszalványaink rosszak, cziderbor és lekvár készítésével csak elvétve foglalkoznak gazdáink. Jó gépek beszerzésével fel lehetne lendíteni gyümölcsiparunkat s e végből értékesítési szövetkezeteket kellene létesíteni. Molnár előadása után a hallgatóság a központi vásárcsarnokot. tekintette meg. R u f f y Pál a szarvasmarha és sertés gazdasági hizlalásáról tartott előadásában kimutatta azt, hogy igazságos alapon számolva, a hizlalás a gazdaság jövedelmezőségét fokozni hivatott gazdasági vállalat. A hízott állatok értékesítésénél egyenesen rámutatott azon improduktív értékfogyasztásokra, a melyek a közvetítés révén a gazda ős a fogyasztók anyagi érdekeit sértik, a budapesti és vidéki hizó állatvásárok rendezésére vonatkozólag pedig igen .'életrevaló eszméket pendített meg. Baross Károly a filloxera pusztította szőlők felújításának mikéntjéről tartva szabad előadást, mindenek előtt vázolta azon állapotot, melyet a filloxera fellépte teremtett hazánkban. A birtokos osztály vagyonvesztesége 360 millió forintra rug,- de milliókra rug az állam vesztesége is, mely az elpusztult szőlőterületek utáni adóktól esett el és elveszítette a szőlődézsmaváltsági tartozásokat. Hogy csirájában el nem lehetett fojtani a vészt, ugy mint az a Rajna vidékén sikerült, annak okát előadó abban találja, hogy hiányzott a szőlőtermelés terén a kellő szakértelem, másrészt a tökéletlen gazdasági adminisztráció sem fejtett ki kellő tevékenységet. Az 0 . M. G. E.. 1890. óta foglalkozik a filloxera.: kérdéssel, tartott ankéteket, szőlőszeti tanulmányutakat, kirándulásokat rendezett; ezek alapján tett. 1891-ben javaslatokat a kormányzatnak a védekezési eljárás és újra telepítésre nézve. A kormányzat néhány év alatt sokat tett az elpusztult szőlők betelepítésére: fejlesztette a szakértelmet, gondoskodott hoszszabb lejáratú hitelről, mely nem záloglevelekben, hanem készpénzben adatik, — felállít ujabban egy központi szőlőszeti kísérleti állómást, a mezőrendőri törvényben lefektette a hegyközségek alapját. Az ujjáültetésre adott kölcsönökért biztosítékot vállalt a szőlőbirtokosokért. Az előadások után Nadányi Miklós saját találmányú szőlőoltó-gépét, Láczai Szabó László pedig fordított nyergezéssel készített szőlőojt ványait mutatta be, mely bemutatásra a földmivelésügyi minister is kiküldötte szakértőit. Az előadásokon résztvettekröl lapunk mult számában csak igen hézagos névjegyzéket adhattunk ; alább közöljük a kiegészített, névjegyzéket., Auspitz Ignácz, Auspily Pál, Baross Károly, Barthó Ferencz, vasadi Balogh Lajos, Bakay Géza, almási Balogh Lóránd, Bálás Árpád, Bálintffy Pál, Bakay Dezső, Bahr Gusztáv, Bahr József, Bajor József, ifj.Babarczy József, Benkert György, Bergleiter József, Becsák Gyula, Berger Sámuel, Beer Henrik, Beer Antal, Bernáth Félix, Bernáth Ignácz, dr. Bernát István, Bejczy László, ifj. Benedikty Gyula, Blau Pál, Botos István, Botka Zoltán, Bodor Elek, Bottlik Lajos, Bujanovies Sándor, Buday Barna, dr. Csányi József, Cserháti Sándor, Damberg Nándor, gróf Dessewffy Aurél, Debsky Béla, dr. Décsey István, Dercsényi Bertalan, Déghy Mihály, Déghy Mátyás, Dessewffy Ödön, Dessewffy Dénes, Deutsch Miksa, Dőri Dénes, Dőri Vilmos, Drucker József, Eckhard János, Egan Viktor, idb. Egan Lajos, Ehrlich Salamon, Emődy József, Epstein Sándor, Ertl Richárd, Ertl Salamon, ifj, Fedák István, Fehér Amadé, Fehér Zoltán, Fendl Károly, Finiakovics Zsigmond, Forster Géza, Franck Mihály, Fürró Ferencz; Galgóczy. László, Geiger Károly, Geim
M H H H H H H M H H H
15. S Z Á M . 7 - I K É V F O L Y A M .
K Ö Z T E L E K , 1 8 9 7 . F E B R U Á R HÓ; 20.
249
Kinevezés. Ő>felsége, a király, a földmivelésügyi.' figyelembe; A nép öregjeit, a 'csökönyös 'törne-' miniszter előterjesztésére, dr. Vojnich,Oszkárt .tisztelet get á t n e m f ú r h a t j u k ; egy u j nemzedéket béli miniszteri fogalmazóvá nevezte ki. kell -' nevelni a népiskolától kezdve, u j gazdasági B u d a p e s t i p o s t a m i s e r í á k . Évek mézetekkel és ambicziókkal. Elsőrendű feladat óta sürgetjük a bpesti posta szállító is- iaz alföldről .önként történt.településeket: megtállókban levő lóállomány alapos egész- erősítenünk, \ a régi tengődő telepeket, lábra állítanunk, hogy a z exponált helyekén nemzeti ségügyi felügyeletét; deczember hóban •feladataiknak is megfelelhessenek. pedig kérté az OMGE. azon istállókban A nyitraniegyei gazdaszövetség f. hó levő lovak kiirtását,: mert a takony kór 25-én &gvól.ZselénsM Róbert és Berriáth újból hivatalosan ' konstatáltátott, nem .István által d. e. 11 órakor Nyitrán a városrhivatalosan pedig évek óta ott tenyészte- házán megtartandó agrárius felolvasás után, fog megalakulni. A felolvasás előtt .9—11 ó r a k o r a t:k ezen kóranyag. És ném történt semmi, ítéli tanfolyam záróvizsgája lesz a régi vársöt hivatalos dementik tétettek közzé, megyéi közkórházban. D. u. 1 órakor bankett melyek a való tényeket igyekeztek elfer- 1 J'rtos téritékekkel az Arany Szarvas szállodádíteni. Legutóbbi napokban ismét több dban, melyre jelentkezni lehet f. hó 22-ig a ló elhullott s most a postát konflisok és nyitramegyei gazdasági egyesület titkári hivatalánál, mely a gazdaközönséget ez uton is megfiakkerek szállítják. Habár ugy hallottuk, hívja. hogy e tárgyban a kereskedelmi miniszGazdasági főiskola. A földmivelésügyi tériumban tárgyalások folytak, mégsem u.iniszter az ez idei költségvetésbe 8000 frtot tudjuk, fog-e valami gyökeres intézkedés vesz fel egy Budapesten létesítendő gazdasági főiskola személyi és dologi kiadásaira. A főtétetni. Éppen ezért kénytelenek vagyunk nyíltan felszólalni és az illetékes körök iskola agráregyetem lesz, a tudományegyetemtől teljesen elkülönített intézményképpen s figyelmébe ajánlani ezen már türhetlen . n e m ugy, mint tervbe volt véve, hogy a tudoállapotok gyors és gyökeres javítását, mányegyetemen lesznek agrár professzorok. mert Magyarország lótenyésztését nem 1 Darányi Ignácz földmivelésügyi miniszter, mint szabad veszélynek kitenni, néhány vágó- az Agrár Értesítő jelenti, e kérdésben ankétet fog egybehívni, a mint a földmivelésügyi költhidra való ló életének megmentéséért. ségvetési vita végérekilátásba helyezett ankétek Az alföldi agrárszocziális kérdésről tar- befejeződnek, s a kérdésben tett előtanulmányok a minisztérium kebelében eredményre tott Jeszenszky Ignácz n.-kikindai evang. lelkész f. hó 18-án felolvasást a „Magy. közgazdasági vezetnek. Az ankét nyomán az intézet felállítát á r s a s á g " kebelében. Az előadást élénk figye- sának előmunkálatát még ez évben meg a k a r j a lemmel ős tetszéssel fogadták. Az előadó az tétetni a földmivelésügyi kormány.. alföldi népélet és közgazdasági viszonyokat Nyergeléssel szállítandó bor- vagy szeszévek óta figyelemmel kisérte s előadásának küldemények be- és kirakása. A m. kir. állambecsét, éppen a közvetlen megfigyelés emelte. vasutak igazgatóságától nyert értesülésünk szeMeggyőzően ismertette, hogy az agrárszocziális- rint az államvasutak vonalán 1894. évi m á r mus főfészkeiben mindenütt élesen domborod- czius hó 15-én életbe léptetett azon intézkedést, nak ki azon társadalmi és közgazdasági hiányok, melyszerint a hordókban feladott bor-vagy szeszá melyek a nép alsó rétegének erőfelhasználá- küldeményeknek úgynevezett nyergeléssel való sát és érvényesülését gátolják. Ezek a mezei berakását és az ily módon rakott küldeményekgazdálkodás egyoldalúságában, mely n e m nyújt nek kirakását a felek kívánságára 100 kgnkint változatos kereseti forrást s a m u n k á t a nyár 1 — 1 krnyi be- és kirakási illeték felszámítása néhány hetére konczentráljáks az év legnagyobb mellett az igazgatóság saját közegeivel végezrészén a munkást nem foglalkoztatja. E tételnél teti, nevezett igazgatóság folyó évi febr. 20-val számadatokkal bizonyítja, hogy az alföldön néhol hatályon kivül helyezi. Ezen naptól kezdve mutatkozó nyári munkáshiány, daczára a mun- tehát a kérdéses teljesítmények a felek által és kásosztálynak nincs biztos és elég keresete. saját költségükön végzendők. E tétel részletes kifejtését lapunk m á s száTenyészállat árverés. A bábolnai m. kir. m á r a tartjuk fenn. A munkásosztály részére állami ménesbirtok tisztavérü szimmenthali u j kereseti források megnyílását akadályozza a tehenészetéből f. é. márczius hó 15-én délután paraszt s nagyrészt az uri birtokos osztály egy1 órakor 28 darab tenyészbika és 12 darab oldalú szerzési vágya, amely minden tőkéjét előhasi üsző a kis-bábolnai m a j o r b a n fog szóföldbérletekbe és vásárlásokba fekteti, ahelyett, beli árverés utján eladatni. Az árverési feltéhogy a meglevőt m a g á n vagy szövetkezeti uton telek a következők : 1. Az ígéret 5 forint mezőgazdasággal kapcsolatos ipari vállalatokra minimális összeggel történhetik. 2. A megvett fordítaná s ezzel u j kereseti és jövedelmi for- tenyészállat 10 napig a vevő veszélyére díjrásokat nyitna. A nyerstermények feldolgozásá- mentesen a ménesbirtokon hagyható, további ból és közvetítéséből eredő hasznokat, kiengedi takarmányozás . napi árakon felszámittatik. 3. kezéből. A háziipart elfelejtette • s fcülfpldi gyárt- Vevő tartozik nyugtabélyeget és 2 forint farkMai számunk tartalma: mánynyal pótolja. A magyar nép boldogulásá- pénzt fizetni. 4. A ménesbirtok igazgatóság minden Oldal nak nagy akadálya, hogy szerzési hajlamaival tenyészállat szállításához ad tenyészállat-igazolMeghívó. — Meghívó. — Meghívó. — Meghívó..— nincs.arányban terjeszkedési képessége. Túlteng ványt a mérsékelt szállítási dij elnyerhetése XIV. tenyészállatvásár. — Tavaszi luxuslóvásárok. 241 Gyümölcsértékesitő szövetkezetek. 241 az alföldön, ahelyet, hogy önkéntes településsel czéljából, úgyszintén kívánságra a tenyészállat A képviselőház földmivelésügyi vitája-:. ... 247 kivonulna a déli nemzetiségi térületekre, ahol Gazdasági előadások ... 247 könnyebben szerezhetne. A nép terjeszkedését mellé kísérőt a vevő költségére. Részletes felvilágosítást érdeklődőknek szívesen ad a m é n e s Növénytermelés. elő kell mozditni okszerű telepitéssekkel a tul- birtok igazgatósága. Burgonyatermelési kísérlet. Ereblay Emil. 243 népes helyekről. A telepítésekre nézve az Tavaszi katonai lóvásárok. A földmiveÁllategészségügy. eddigitől eltérő u j telepítési rendszert ajánl. A lésügyi miniszter a hadsereg lószükségletének telepesek között megkülömbözteti a telkes és Az üszökgombák szerepe 'az állati betegségeknél. kiegészítése czéljából a f. év tavaszán katonai Marok József. ' ... 244 kertes telepeseket. Amazokat az alföldi kisbírtok lóvásárokat rendez, melyeknek tervezetét, ideelaprózásának akadályozására a kisgazdák u j Gazdasági ipar. jét és helyét az alábbiakban k ö z ö l j ü k : Szeszveszteség nyilt erjedésnél. Maurer János. ... 244 sarjaiból, a kerti telepeseket pedig a napszámos 1. csoport: Léva márcz. 11. Nagy-Salló m á r c z . osztályból kívánja vegyesen egy-egy telepen. Kertészet, Szőlőszet. 13. Esztergom márcz. 15. Perbete márcz. 17. E kerti telepesek a kertészet által nyernének Érsekújvár márcz. 19. Nagy-Surány márcz. 20. Ojtványvédő köpeny nyulak ellen. 1 245 u j foglalkozási tért és keresetforrást. A munkásGalantha márcz. 22. Duna-Szerdahely márcz. Irodalom. elem józanabb részének szervezését az értelmi Magyar agrárpolitika. 245 osztály vegye kezébe, s ezek keretében o l d j a 24. Győr márcz. 26. T a t a m á r c z . 29. Csorna Levélszekrény 240 meg a munkásbiztositás, segélyezés, munka- márcz. 31. Szómbathely április 2. Kis-Czell Vegyesek. 250 közvetítés stb. kérdéseit. Nagy suly fektetendő ápr. 5. P á p a ápr. 7. — 2. csoport: Karád márcz. 11. Enying márcz. 13. Székesfehérvár Kereskedelem, tőzsde. 251 a falusi népoktatás teljes r e f o r m j á r a , amely a márcz. 15. Sárosd márcz. 17. Nagy-Perkáta Szerkesztői üzenetek. 251 földmivelö nép létérdekeit veszi első sorban márcz.. 19. Czecze márcz. 20. Sár-Szt.-Lörincz György, Goll Elemér, GosztoiiyiKálmán, Grasseli Miklós, ; Gubányi Károly, Gyerey Richárd, Hajdú István,'Hány Béla, Halász Ferencz, Haldeklgnácz, Havas Ferencz, Heim Gyula;' liegedüs Károly. Hegedűs András, Hehsch Árpád, Heller Gábor, dr. Herczeg Mihály, dr. Herczfelder A. D.,. Horváth Tamás, ínkey Béla, : Jablonovszky József, j a s k ó Géza, Jancsó ; Dezső, ifj. Jédák István, 'Jeszenszky Pál, Just Zoltán, Kaczvinszky Árpád,. Kalmár Vilmps, : Kámöka Árpád, Karlovitz .Miklós, Karlóviez • Józséf, Kerpely Kálmán, Keller Gyula", Kégli Károly. Kecskemét hy Géza, Keitzrier Rezáő, Kende'Tivadar, ivánkai Kherndl FePéricz, ; Kirchner Lajos, Kodolányi Antal, Kovács Sebestyén Endre, mádi Kovács László, Kovács Imre, Koller Pál, dr. Könyöki Alajos, Kropf Béla, Ladányi Andor, Láczay László, ifj. Lakner László, Lator István, László Zsigmond, Lahdesz : József, Lederer Arthur, Lehoczky Ferencz, Lejtényi György, Levelek Ferencz, Lippay Zoltán, Lippay Géza, Lintner Sándor, br. Lipthay Béla, Löherer Andor, Lux Ernő, Luka Mór, Maklár István, Majthényi R e í s ő , Mayer Fereficz Endre, Malatinszky György, gróf Majláth Géza, Meskó Pál, Mechwart Ernő, Mike Sándor, Miskolczy Hugó, Mihálffy Sándor, Moek Gyula, Motolcsy Sándor, Molnár Gyula, Munk Soma, Nagy Károly, Nagy János, Naiger János, Nemeczek Frigyes, Nedeczky Tibor, dr. Ofner Oszkár, Otocska Béla, P a p p Sándor, P a p p Márton, P a p p György, Pirkner János, Pogány Vazul, Pongrátz Károly, Pósa József, Posfalvy Sándor, Purgli Pál, Ráski Mihály, Badő Kálmán, Reusz Henrik, Révész István, Rhédey Lajos, Rimler Lajos, Rovara Frigyes, dr. Robitsek József, Rolf Camilló, Rosenfeld Sándor, Rosenbach Sándor, zombori Rónay Ernő, K. Ruffy Pál, Rubinek Gyula,,Saáry Ákos, Sándor Rezső, Sebestyén Arthur, Serfőző Géza, Scitovszky Gyula, Scitovszky János, Soóky László, Sorecz Lajos, Soóky Endre, gróf Somssích Béla, Spitzer Ede, Sporzon Vilmos, Strasser Vilmos, dr. Strasser Imre, Strausz József, Schodl József, Schodl Ödön, ifj. Schleisz Mihály, Schnierer István, Schwartz Lajos, Schlichter Sándor, Szalay József, Szántó Lajos, Szanáti János, Szallassy Lajos, Szalay József, idb. Szalay Pál, szántói Szabó Ferencz, Sierbán János, gróf Széchényi Bertalan, gróf Széchényi Aladár, Szirmay Balamér, Szilassy Zoltán, Szilágyi Emil, Strausz Lajos, Tahy István, Tárcsay István, Tirringer Gábor, Tirringer Vilmos, dr. Tóth Imre, Töttössy Sándor, Treitz Péter, Vásárhelyi Imre, Vadászffy Jenő, Varga Zsigmond, Vécsey Pál, Vimmer Kálmán, Wilfing Nándor, Wisnyey Gyula, Zalesky Jenő, ifj. gróf Zichy Nándor, Zoltán József, Zoltán Elek, Zsáry István,, Zseny István, dr. Zsilinszky Endre, Zsubri Sándor.
VEGYESEK.
10 K Ö Z T E L E K , m á r c z . 22. Német-Boly márcz.^ 24. Bonyhád márcz.* 26. Dombovár márcz. 29. Kaposvár m á r c z . 31. Hőgyész ápr. 2. Pinczehely ápr. 5. — 3. csoport: Szabadszállás taárcz. 11. Kalocsa m á r c z . 13. Halas márcz. 15. Bács-Almás márcz. 17. Zombor márcz. 19. Szabadka márcz. 20. és 22. Ó-Becse márcz. -24. TörökSzent-Miklós márcz. 26. Szolnok márcz. 29. -Czegléd márcz. 31. Nagy-Kőrös április 2. — 4. csoport: Forró márcz. 11. Szikszó márcz. 13. -Mező-Keresztes márcz. 15. Poroszló márcz. 17. Heves márcz. 19. és 20. Kunhegyes márcz. 22. Jász-Apáti márcz. 23. és 24. Tornaija márcz. 26. Hatvan márcz. 29Í Gyöngyös márcz. 31. — 5. c s o p o r t : Ungvár márcz. 11. Tőketerebes márcz. 13. Sátoralja-Ujhely márcz. 15. Kis-Várda márcz. 17. Nyíregyháza márcz. 19" Máté-Szalka márcz. 22. Nyirbátor márcz. 24. Hajdu-Nánás márcz. 26. Ér-Mihályfalva márcz. 29. Székelyhíd márcz. 31. Nagy-Károly ápr. 2. Szatmár-Németi ápr. 5. — 6. csoport : Szarvas márcz. 11. Orosháza márcz. 13. Békés-Csaba márcz. 15. Nagy-Szalónta márcz. 17. NagyVárad márcz. 19. Turkeve márcz. 22. Dévaványa márcz. 24. Füzes-Gyarmat márcz. 26. Kornádi márcz. 29. — 7. c s o p o r t : Zsombolya márcz. 11. Lovrin márűz. 13. Temesvár márcz. 15. Arad márcz. 17. Kunágota márcz. 19. Megyes-Etodzás márcz. 22. Nagylak márcz. 24. Nagy-Kikánda márcz. 26. Bánát-Komlós, márcz. 29. Glogón márcz. 31. Franczfeld április 2. Mramorak ápr. 5. — 8. c s o p o r t : Deés márcz. 11. Gyéres márcz. 13. Maros-Vásárhely márcz. 15. Kőhalom márcz. 17. Brassó márcz. 19. Sepsi-Szt.-György márcz. 22. Zabola márcz. 24. Nagy-Szeben márcz. 26. Népies gazdasági előadások. Az Erdélyi Gazdasági Egyesület f. hó 14-én tartotta Radnóthon ez idei második népies gazdasági előadását. Ugy mint Maros-Ludason, Radnóthon is nagy számban gyűltek össze a vidék gazdái és kisbirtokosai á gazdasági előadásra, melyet mindvégig figyelemmel,'hallgattak meg. Előadást tartottak Vörös Sándor kir. tanácsos, gazd. tanint. igazgató, és dr. Szentkirályi Ákos gazd. tanint. t a n á r . Vörös Sándor igazgató érdekes előa d á s a azon kérdést tárgyalta, hogy miként emelhetjük gazdaságunk j ö v e d e l m é t ? Előadása folyamán felsorolta a mezőgazdaság mostani bajainak okait s a módokat, melyekkel e bajokon segíteni lehetne. Végül részletesen szólott a trágya helyes kezeléséről, gyűjtéséről és alkalm a z á s i r ó l . jDr. Szentkirályi Ákos, az erdélyi juh legfőbb haszonvételi képességének: a gyapjú és termelési képességének a fokozásáról és az ebből származó nagyobb haszonról tartott előadást. Továbbá ismertette a juhok leggyakoribb betegségeit és a betegségek megfékezési módjait. A német mezőgazdák szövetségének közgyűlése. A németországi „Bund der Landwirte f. hó 15-én tartott közgyűlésén a birodalom minden részéből nagy számmal jelentek meg a német gazdák, hogy az agráreszmék ős ágrártörekvesek mellett tüntessenek. A kőz\ gyűlésen nemcsak gazdák, h a n e m iparosok és kereskedők is részt vettek. Ploetz a Bund első elnöke, megnyitó beszédében hivatkozott a császár a m a nyilatkozatára is, hogy segíteni akar a mezőgazdaságon. Felemliti a börzereformot, a minek az atyja a szövetség s követeli, hogy a törvény végrehajtásában a hatóságok tiszteletet szerezzenek a szentesítésnek. Kívánja a gabonaáraknak legalább a középmagasságra való emelését s az ezüst valuta helyreállítását. Kiemelte még beszédében azt a kivánalmat, hogy az u j választásoknál a mezőgazdásági érdekek képviselete többséget k a p jon és a törvényhozás munkásságát a h á t térbe szorított mezőgazdaság s a vele egybekapcsolt középosztály j a v á r a értékesítse. Ezután a szövetség igazgatója terjesztette elő terjedelmes jelentését, a melynek igen érdekes adata, hogy a tagoknak csak egy százaléka képviseli a nagybirtokot, 4 százalék iparos, 2 százalék pedig hivatalnok. Következett a börzereform tárgyalása, melynél mint előadó Buhland szerepelt.
1897. FEBRUÁR
HÖ £Á
Beható vita után a közgyűlés a következő határozati javaslatot fogadta e l : „A m e z ő gazdák szövetségének közgyűlése sajnálatát fejezi ki a felett, hogy a német birodalmi, valamint a porosz kormány eddig nem tettintézkedéseket, hogy a j a n u á r 1-én életbelépett börzetörvénynek n e m szerzett teljes érvényt s ennek a törvénynek nyilvános áthágását ugy a termény-, mint az értéktőzsdén hatályosan nem előzi meg. Biztosan elvárja a szövetség, hogy a porosz pénzügyminiszter felügyeleti jogát a porosz börzék felett haladéktalanul kiterjeszti a most a berlini tündérpalotában etablirozott törvényellenes börzére s meg fog felelni az uj törvény intézkedéseinek". BösicJce (Gersdorf), a szövetség alelnöke, ezután előadja, hogy a szövetség kérvényt intézett -a birodalmi kanczellárhoz, hogy rendeltessék el a legszigorúbb határzár Dánia irányában a szurómarbákra, Svéd és Norvégia irányában a szarvasmarha és sertés, Oroszországgal szemben a sertések és baromfiak, Ausztria-Magyarországgal szemb e n pedig a szarvasmarha behozatalára nézve. Selyemtenyésztési adatok az 1896. évről. A selyemtenyésztés Magyarországban a szegényebb földmivelő osztály egyik számottevő kereset forrásává fejlődött ki. Mig ezelőtt csak néhány család foglalkozott a selyemhernyó-: tenyésztéssel, m a m á r igen sok községben űzik. e n e m kis haszonnal járó gazdasági mellékhaszonágat, melynek előmozdítását a földmivelésügyi kormány is hathatósan támogatja. Hogy a selyemtenyésztés hazánkban inily lendületet nyert, azt a z alábbi számok mutatják legjobban: Az elmúlt évben az ország. 2566 községében 102,243 tenyésztő család 1,627,731 kilogramm selyemgubót termelt és ezenkívül a földmivelési minisztérium által üzemben tartott selyemgombolyitó gyárakban, gubóraktárakban és egyéb selyemtenyésztési telepeken 4500 munkást foglalkoztattak. A selyemtenyésztőknek, válamint a gyárakban s egyéb telepeken foglalkozó munkásoknak 1896-ban összesen 2.281,567 forint 6 krajczár összeget fizettek ki kereset fejében. 1880 ; tól bezárólag 1896-ig, bár a selyemtenyésztés megkezdését megelőző évben, vagyis 1879-ben az egész ország selyemgubó-termése csak 2700 kilóra és az azután elért összes kereset, mely az illetőknek kifizettetett, csak 3000 forintra rúgott, az összes selyemgubó termés 10.925,263 kilót, az összes kereset pedig, melyet a selyemtenyésztés és a selyemipar u t á n kifizettek 15.148,785 forint 83 krajczárt tesz ki. Ugyanazon mennyiségű és minőségű selyem ára, mely 1868-ban kilónkint 130 frank volt, 1880-ban, midőn a földmivelésü'gyi minisztérium az ügyet újból felkarolta, 60 frankra szállott le. Az árak azonban még alább szálltak, ugy, hogy azok m a 38—40 frankon állnak. A selyemtenyésztőktől tudvalevőleg a földmivelésügyi minisztérium váltja be a gubókat és azokat tovább értékesiti. Az ebből származott nyereség fedezte a selyemtenyésztés meghonosítására szükséges kiadásokat 1894-ig. Oly árban kellett tehát a gubókat a selyemtenyésztőktől beváltani, hogy azok haszonnal legyenek tovább értékesíthetők. Természetes, hogy a minő arányb a n csökkennek a selyemárak, épp oly arányb a n kell a gubók beváltási árát alábbszállitani, a mi azonos a tenyésztők jövedelmének csökkenésével. A földmivelési minisztérium bár m á r 1894-ben nem volt képes a selyemtenyésztés érdekében tett kiadásokat az üzlet jövedelméből fedezni, n e m szállította alább azonnal a gubók beváltási árát, h a n e m csak 1896-ban tette ezt csekély mértékben, a mikor m á r a második évben jelentékeny hátralék mutatkozott. A selyemgubókat az intézet akkor váltja be, ha a b b a n a báb életben van. És csak akkor a d j a el, a mikor a báb már annyira .össze 1 száradt, hogy súlyával különbséget nem tesz. Ez idő alatt 3 nyers kilóból lesz 1 kiló eladásra alkálmas száraz gubó. Az intézet 1895-ben selyemgubóit száraz állapotban csak 10 líráért értékesítette, holott az előbbi években 12 lirát és ennél nagyobb árakat értünk el, a minek
1,5. S Z Á M . .7-IK É V F O L Y A M .
következtében a nyers gubó árát 1896-ban kilónkint 10 krral leszállították.
KERESKEDELEM,TŐZSDE. Budapesti gabonatőzsde. (Quttmann és Wahl budapesti terménybizományi czég jelentése.) Napi jelentés 1897. febrnár 19. Készbuza ma jól volt kínálva, a malmok elég jó vételkedvet tanúsítottak és szilárd irányzatnál kb. 40,000 mm. vásároltak, az árak 5—10 krral magasabban mutatkoznak. Eladatott: , Tiszavidéki: 100 „ „ , .„ „ » » * „ . 200
8'45 8-40 8'32V2 8-32V2 8 321/2 8 321/2 832V2 8-32V2 8-3Ó 8'2Q
. „ „ : „ » „: „
79 , 79 ,
Készrozs szintén szilárdabb, kisebb tételek 6-52V2 frtig pesfi paritással kelt el. Árpa csak jobb fajtákban talál vevőre. Tengeri uj áruban 3-55—60 írt ab itt kelt el, ótengeri majdnem eladhatatlan. Zab kevés kinálat és jó vételkedv mellett szilárd. Batáridők magasabb Newyorkra, fedezési vásárlásokra és jó készárupiaezra szilárdak. Következő kötések történtek: Köttetett. Déli zárlat. -01 7'98—7-017-97—98 7-47—48 7-50—7-4E>—7-47— Őszi -búza . 6-64—66 Tavaszi rozs 6-67—6-63 Tavaszi zab. Uj tengeri Uj repeze
. ,
.3-87—
Vetőmagvak. (Mauthner Ödön tudósítása.) VörösJiere (lóhere). A némileg hidegebbre fordult időjárás daczára a forgalom továbbá is élénk volt, a szilárd hangulat sem változott, annál is inkább, mert külföldről a jó hosszú szünet után, ezen czikk iránt megint erdeklődnek. Luczerna. A spekuláczió által várva várt áremelkedés máig sem állott be, a mennyiben az áralakulást
15. SZÁM. 7-IK
ÉVFOLYAM.
nagyban befolyásolja az Európába ez évben nagy mennyiségben importált amerikai luczerna, melynek a mi viszonyainknál tudvalevőleg kevés használati értéke van. Az emiitett két herefélének forgalmáról némi képet- nyújt a következő kimutatás, mely szerint a folyó idényben e hó 19-én a budapesti kir. áll, -vetőmagvizsgáló állomás az alant megnevezett magkereskedőknél és termelőknél a következő mennyiségeket arankamenteségre ólomzárolta: Luczerna Lóhere Összesen m é t.<3 r m á z s a 577 1632 1055 • 136 78 58 Kramer Lipót Budapest — 162 291 129 Gr. Teleki Arvéd, Drassó ... 531 1037 Haldek Ignácz, Budapest — • 506 417 203 214 19 479 -316 163 Magy. mezőgazd. szöv— — 63 63 Nötbling Vilmos Budapest... 208. 193 Frommer A. H. utóda Bpest 124 215 91 Beimel és fia 'Budapest 63 63 13 13 363 295 68 2598 5088 2490 igen. jó kelendősége van, bükkönyből meglehetős kereslet mellett 800 mmázsa forgalmaz tátott Muhar „ ab állomás 4'80—S írtjával A többi magfélékben a forgalom, a jelen időszak-, hoz mértén, kielégítő volt. Jegyzések nyersáruért 100 kilónkint Budapesten: Vörös here, éves 37—40 frt. Vörös here, uj termés 40—48 frt. Luczerna, éves 38—42 frt. Luczerna, uj termés 48—55 frt. Tavaszi bükköny 6V2—6 frt. Szeszüzlet. Szesz. (Goldfinger Gábor szeszgyári főtisztviselő tudósítása.) Jobb kereslet és. szilárd irányzat mellett a kontingens nyersszesz ára e héten is szilárdabban jegyeztetik és minthogy Bécsből is drágább árakat, jeleztek, az árak 25 krral drágábban záródnak. Mezőgazdasági szeszgyárak által kontingens nyersszesz a héten is jobban volt kinálva és minthogy a véte.lkedv meglehetős élénk volt, ezért több tétel 14-50 frton kelt el azonnali szállításra. Galicziából kontigens nyersszesz 14-25 frton kelt el ottani állomásokhoz szállítva tartályokban. Kontingens .finomított szesz 15-25 frton zárult. Morvaországból exkontingens finomított szesz 11 '75 —12 frton lett kinálva ottani állomásokhoz szállítva. A kontingens nyersszesz ára Budapesten 14-50— ,14-75 frt. Bécsi jegyzés 15-80—16'— frt kontingens nyers-
K Ö Z T E L E K , 1 8 9 7 . F E B R U Á R HÓ; 2 0 . db, közép 25 db, alárendelt — db. Fejőstehén : fehér — drb, tarka — drb, bonyhádi — drb, tarka ökör — db, üsző — db, jármosbivaly 11 db, hizlalni való tinó - db, A gazdasági marhavásárra kevés, de igen Jó minőségű állatokat hajtottak fel, melyek gyorsan voltak eladhatók. A fejőstehénvásárra nem hajtottak fel. Következő árak jegyeztettek : Elsőrendű jármos ökör -340, középminőségü jármös ökör 300, alárendelt minőségű jármos ökör , hizlalni való forintig páronkint. Jármosbivaly —, jobb minőségű jármos, ökör , tarka bekötni való ökör frtig páronkint. Fejőstehenekért és pedig: Fehérszőrű magyar tehén , tarka kevert származású tehén -,—, bonyhádi tehén frtig, bika frtig páronkint. Budapesti vágómarhavásár. 1897. február hó 18-án. (A bu'apest közvágóhíd és marhavásárigazgatóság jelentése a .Köztelek" részére.) Felhajtatott: 2305 db nagy Vágómarha, nevezetesen: 1423 db magyar és tarka ökör, 600 db magyar és tarka tehén, 132 db szerbiai ökör, — db boszniai ökör, 5 db szerbiai tehén, 89 db bika és 36 db bivaly. Minőség szerint: 678 db elsőrendű hizott bika, 1471 db középminőségü bika és 156 db alárendelt minőségű bika, — db elsőrendű hizott ökör, — db középminőségü ökör és — db alárendelt min. A mai. vágómarhavásár lányha forgalmát leginkább az okozta, hogy vidékiek kevesen jelentek meg a. vásáron. A konzervgyárak is tettek kisebb mérvben vásárlásokat, ez azonban a vásár forgalmára nem volt befolyással, mert helybeli fogyasztásra igen kevés kelt el. Az árak nem változtak. Következő árak jegyeztettek : Hizott magyar és tarka ökör jobb minőségű 28^31—-, kivételesen 32-—, hizott magyar és tarka ökör középmin. 25'-—27-—, alárendelt minőségű magyar és tarka ökör 2024-—, jobb minőségű magyar tehén 20—28, kivételesen tarka tehén —, magyar tehén középm. 19'—-25, tarka tehén . szerbiai ökör jobb minőségű 25-—27"—, kivételesen —, szerbiai ökör középminőségü 2124, szerbiai ökör alárendelt minőségű 21—24, szerbiai bika 2228-1/2. szerbiai bivaly 1722'—, kivételesen frtig métermázsánkint élősúlyban. Budapesti lóvásár. Budapest, 1897. február 18. (4 budapesti vásárigazgatóság jelentése a „Köztelek", részere). fema.tág k i e l é g i t ö ( a f o r g a l o m é I é n k v ó l t .
251
Ingatlanok árverései (20000 f r t becsértéken felül.) (Kivonat a. hivatalos lapból.) ,. Febr. 20 Kaposvári a tkvi ha- Sárközy 30000 kir. tvszék tóság Vinczéné Febr ! Febr. Febr. Febr. Márcz. Márcz. Márcz. Márcz. Márcz. Márcz. Márcz. Márcz. Márcz. Márcz. Április Április
24 Temesvári . a tkvi ha- Atkáry 37121 kir. tvszék - tóság Adolf 25 Ó-becsei kir. a tkvi ha- Drakulics ' 33081 járásbíróság tóság Miklós 27 Budapesti kir. a tkvi ha- Kiss 261695 törvényszék tóság Andor 1 Szabadkai kir. a tkvi ha- néh. Bajsai 94000 törvényszék . tóság Vojnits B. örökösei 2 K.-Szt-Mártoni a tkvi ha- Jalsoviczky 144564 kir. jbiróság tóság Dániel;; 3 Gy.-fehérvárí a tkvi ha32000 kir. tvszék tóság 4 Homonnai kir. a tkvi ha- Broszman 33485 járásbíróság tóság Ernő 5 Budapesti kir. a tkvi ha- Mautner törvényszék tóság Henrik 6 Bpesti I—ül. a tkvi ha- Nepp 484Ö9 3E ker. jbiróság tóság József 9 Losonczi kir. a tkvi ha- Farkas 24948 Lajos járásbíróság tóság Budapesti kir. : tkvi ha- Csávolszky törvényszék tóság Lajos 10 N.-becskerekí a tkvi ha- Freundlér 59716 ' kir. tvszék tóság Jakab 18 Nyitrai kir. a tkvi ha- Röck törvényszék tóság Istvánná 8 Szolnoki kir. atkvijha- Kátai 24000 törvényszék tóság Imre 9 . Szigetvári kir. a tkvi ha- Odescalchi járásbíróság tóság - Gyula hg.
Felhajtatott összesen 643 db. Eladatott 256 db. Szerkesztői üzenetek. Jobb minőségű lovakból hátas 16 db, eladatott 5 db 25—150 fi-tért, könnyebb kocsiló (jukker stb.) 45 db, H. P. Hegyköz Pályi. Népszerű .Állatgyógyászaela,datott 25 db 100—144 frtért,. nehezebb kocsiló tot" legutóbb Monostori Károly állatorvosi akadémiai (hintós) 30 db, eladatott 8 db 100—175 frtért, igás tanár irt. A mű bármely könyvkereskedés utján megkocsiló (nehéz nyugoti faj) 35 db, eladatott .20 db 100 szerezhető ; ára 3 frt. — 190 frtért, ponny 2 db, eladatott 0 db frtért; közép minőségű lovakból: nehezebb félék (fuvaros ló Az Orsz. magy. gazd. egyesület tulajdona. stb.) 110 db, eladatott 50 db 45—90 frtért, könnyebb félék (parasztié stb.) 150 db, eladatott 65 db 30—58 frtért; alárendelt minőségű lovakból 255 db, eladatott Lapfelügyelő-bizottság: Gróf Dessewify Aurél, Bernát 83 db 10-20 frtért. liccsi váffóni vásároltatott 50 db, István, (Ír. Darányi Gyula, Forster Géza, Galgóczy az állatkert és kutyák részére vásároltatott 4 db, tu- Károly, dr. Hagara Viktor. — Főszerkesztő és kiadásért felelős: Forster Géza az 0. M. G. E. igazgatója. zés Prágai jegy 51 • 13—51 • 25 adózott r*burgonya- lajdonjogra gyanús ló lefoglaltatott — db, ragályos be- — Felelős szerkesztő: Szilassy Zoltán az 0. M. G. E. tegségre gyanús ló lefoglaltatott — db, takonykór miatt szerkesztő-titkára. — Társszerkesztő: Jeszenszky Pál. Trieszti jegyzés 8-38—8-50 frt magyar kiviteli a gyepmesterhez küldetett — db. Kőbányai sertésvásár. 1897. február 19. (Els magyar sertesbzlaló-részvénytársaság telefon-jelentése á A kivitel e héten 300 q, finomított szeszt-.vásá„Köztelek" részére.) Az üzlet élénk. Heti átlagárak: rolt, mely Fiúmén át tovább lett szállítva. kr, Vidéki szeszgyárak 25 krral drágábban jégyéz- Magyar válogatott 320—380 kg. nehéz nek, Arad, Losoncz 13 . krral drágábban. 280—300 kg. nehéz — — kr, öreg 300 kgontuli —— Budapesti zárlatárak e héten: Finomított szesz kr, vidéki sertés könnyű — krajezár. Szerb 47—50.— 51-75—52.13 frt, élesztős?esz 51.75—S2.13.-frt, nyers- kr. Román ; — tiszta klg. páronkint 45 klgr. életszesz adózva 51.25—51.50 frt, nyersszesz adózatlan sulylevonás és 4% engedmény szokásos, — Eleség12.25—12.50 frt, denaturált szesz 17.50^-17.75 ' frt. árak: Tengeri uj 4-30—-— frt, árpa 5"— frt Kőbányán Kontingens nyersszesz —. .—. átvéve. Helyi állomány: febr. hó 12. maradt 7605 drb. Az árak 10.00.0 literfokonként hordó nélkül" Felhajtás: Belföldről 675 drb, Szerbiából 1824 darab,. budapesti vasútállomáshoz szállítva készpénzfizetés mel- Romániából —— drb, egyéb államokból •' darab. lett értendők. Összesen 2499 db. F ő ö s s z e g 10104 db. Állomány és felhajtás együtt drb. Elliajtás: budapesti foLapunk jövő szániától kezdve a vásárcsarnok gyasztásra (I—X. kerület) 1599 drb, belföldre Budapest forgalmáról részletes tudósítást fogunk közölni, környékére 464 drb, Bécsbe 100 drb, Csehországba, Morvaország és Sziléziába —.drb, Ausztriába 329 db, most ezt még részlten technikai okokból, részben Német birodalomba drb, egyéb országokba — db. pedig azért, mert a csarnokok forgalma úgyis jelen- A szappangyárakban feldolgoztatott 12 drb, összesen 2504 drb. Maradt állomány 7600 drb. A részv.-száüátéktelen, közölni szükségesnek nem tartjuk. B U D A P E S T , V., V á c z i - k ö r u t 21. sz. sokban 2977 drb van elhelyezve. Az egészségi és tranBudapesti takarmányvásár. (IX. kerület MesterHerényi Gotthard Sándor és Rovara Frigyes utcza, 1897. február 19. A székesfőv. vásárigazgatóság zitószállásokban maradt 3529 drb. Felhajtás: Szerbiájelentése a „Köztelek" részére). Felhozatott a szokott ból 1824 drb, Romániából — drb, összesen 5353 drb. művét érdeklődőknek ingyen s bérmentve küldjük meg. községekből 147 szekér réti széna, 61- szekér muhar, Elhajtás:,, 2376 drb, maradt állomány 2Ö77 drb és 44 szupszalma, 21 szekér alomszalma, — szekér takar- pedig 2977 drb' szerb és — ' drb román. Az egészségi szemlénél jan. 1-től máig 116 drb a fogyasztás alól kimányszalma, 24 szekér tengeriszár, — szekér egyéb takarmány (lóhere, luczerna, zabosbükköny, köles stb.), vonatott és technikai czélokra feldolgoztatott. Budapesti szurómarhavásár. Február hó 18-án 23 zsák szecska. A forgalom gyenge. Árak q-ként a következők: réti széna 240—280, muhar uj 225—260, A székesfővárosi közvágóhíd és marhavásár igazgatóság zsupszalma 1100—1300, alomszalma: 130—140, egyéb jelentése. Felhajtatott: 192 drb bélföldi, drb galicziai, takarmány — —, lóhere' , takarmány— drb tiroli, 85 drb növendék élő borjú, 423 drb élő szalma , tengeriszár 80—100, luczerna —•— , , sarjú 220—250, szalmaszecska 19,0—200, széna bárány; 295 drb belföldi, 121 drb galicziai, — drb , uj , zabosbükköny . Összes tiroli, — drb bécsi, -—\drb növendék borjú, 1703 drb ölött bárány, — drb élő kecske. fcocsiszám 320, suly 256.000 kg. A borjuvásár élénk lefolyású volt. Árak a következők: Élő borjuk: belföldi 15—31 frtig, kivételesen 44 frtig dbonkint, 34—44 frtig, kivéÁllatvásárok. telesen — frtig súlyra, növendék borjú frtig, Budapesti gazdasági és tenyészmarhavásár. 1897. kirételesen — frtig dbonJkint, 20—22— frtig súlyra. frtig, galiíebr. hó- 18-án. (-A budapesti Közvágóhíd 'és marha- Ölött borjú : belföldi, 52—6u, tiroli — cziai 48—60 frtig, növendék borjú frtig dbkint, vásárigazgatóság jelentése a „Köztelek' részére.) FelhajAA bárány 36-50 frtig, bécsi 60—64 frtig súlyra. Elő tatott: 80 db, úgymint: jármos ökör elsőminőségü.
„HUNGARIA"
műtrágya, Imi é s m i i ipar réíráytáraág; SÜPERFOSZFÁTOT,
CHILISALÉTROMOT
15. SZAM. 7-IK É V F O L Y A M .
KÖZTELEK, ]897. FEBRUÁR HO 20.
A
„
M
U
N
G
A
K
S
A
Kölcsönös Biztosító Szövetkezet,
"
BUDAPESTEN,
M Ű T R Á G Y A , K É N S A V és V E G Y I IPAR R É S Z V É N Y T Á R S A S Á G a j &11I.
SUPERFOSZFÁTOT,
: O S A V O S S Y Béla. f EMII,, KCBINEKfiV'ÜLA, SZENTKIRÁLYI KÁLMÁN, SZII.ASST ZSIGMOND, SZTÁKAI ISTVÁN gróf, TELEKI SÁNBOB gróf. Vezérigazgató: S Z Ő i r n Zalgmond.
CHILISALÉTROMOT és m i n d e n m á s műtrág-yaféléket, legjutányosabb áron és e l i s m e r t Kitűnő minőségben.
A z O r s z á g o s M a g y a r K ö l c s ö n ö s Biztosító S z ö v e t kezet a gazdaközönség általános elismerése szerint hiven megfelel hivatásának ; folyton fejleszti a reformokat, melyeket a gazdaközönség évek óta sürgetett és a károknak gyors és méltányos kiegyenlítésével a felek teljes megelégedését vivta ki magának, az
BUDAPEST, V . V á c z i - k ö r u t 21.
VIII., J ó z s e f - k ö r u t 8 .
épület és átalány (pauschal) biztositásnál
szám.
rendkívül mérsékelt dijaival tetemes megtakarítást tesz lehetővé; a szövetkezet pusztán csak a dijakat számítja fel a megfelelő kincstári bélyeggel; minden más illeték kizárásával.
Herényi Gotthard Sándor
A takarmány és termények (szalmás eleség)
Rovara Frigyes
biztosítása szintén a legkedvezőbb feltételek mellett eszközölhető. A dijak itt is a lehető legmérsékeltebbek. Ü S T Gazdasági egyesületi tagok — tekintet nélkül a biztosított érték • ' nagyságára — a tiszta dijbil 5% díjengedményben részesülnek. "TJW Kisgazdák, ha húszan egyszerre, egy csoportban, de külön-külön ajánlattal terményeiket biztositiák, I0°A> engedményben részesülnek. Bővebb felvilágosítással szolgál az igazgatóság Budapesten, (Jőzsef-körut 8. sz.) és a vidéken létesített ügynökségek. , 3019
müvét érdeklődőknek ingyen és bérmentve küldjük meg.
Magyar királyi államvasutak.
ad 18901. CII. szám.
H i r d e t m é n y . I. rész B. szakasz. vasúti kötelék díjszabási A B. I. 4. c. szakasz módosítása. rénnyel a czimben megnevezett díjszabás 88. oldalon foglalt c) Nemes fémek, műtárgyak stb. Arany és ezüstrudak, platina, pénz, pénzértékii énnel apirok, okmányok, drágakövek és igazgyöngyök, ékszerek es egyéb drágaságok továbbá művészeti í.-ir-vii!.. mini : f, s, nir n.v v nv.ii „ tv íny ii uiwyak, iv-is.'• k teheráru gyanánt) a határállomásokon valő átrovatolásra utalandők. Budapest, 1897. február 9-én., A magy. kir. államvasutak igazgatósága a többi részes vasutak nevében is. (Utánnyomás nem dijaztatik.) Osztrák-magyar-svájczi
A zalathnai kénkovand ipar r. t.
kénsav- é s műtrágya-gyára ajánlja legjobb minőségű mindennemű
MŰTRÁGYÁIT a t. CI. grazdaközönségr b. figyelmébe.
Árajánlatokkal készséggel szolgál a
Központi iroda, Budapest, IY,, Bécsi-utcza 5,
HIRDETÉSEK
UMRATH «sTARSA
felvétetnek a kiadóhratalban BUDAPEST, Í UííS-nt 3 5 - d i k s z á m .
mezőgazdasági gépgyárosok
m
m
m
& í
m
^
m
#
•
'
-
^
B
U V.,
Vintschgaui hasas tehenek
tejelési k é p e s s é g ^ V 2500—3000 liter, melyet több oldali bizonylatokkal igazolhatok.
P
i
c
k
O
s
w
a
l
d
VIII., Külső Kerepesi-ut 1. sz.
,
D
A
P
Váczi-körut
E
S
T
E
N
.
—
60. szám.
K e d v e z ő á r a k é s fizetési f e l t é t e l e k m e l l e t t s z á l l í t a n a k k i t ű n ő e n m ű k ö d ő é s t ö b b f o n t o s ú j í t á s s a l biró
gőzcséplőkészleteket valamint minden
nagyságban
kazalozókat
a legmesszebbmenő
jótállás
mellett.
Ugyanott a tavaszi idényre e g y e t e m e s és t ö b b v a s u ekék, boronák, hengerek, trieurök, vetőgép e k , k a s z á l ó - és a r a t ó g é p e k , l ó g e r e b l y é k , r e n d kívüli n a g y v á l a s z t é k b a n , a l e g j o b b s z e r k e z e t b e n olcsó árakon beszerezhetők. Képes árjegyzék összes gazdasági gépekről kívánatra ingyen és bérmentve küldetik.
1 5 . SZAM. 7 - 1 K
KÖZTELEK,
ÉVFOLYAM.
1897. FEBRUÁR HO
253
20.
Tokodi, Dorogi és Ebszöny- o annavölgyi szén, Osztraui gyári, dió-, koczka / \ és darabos, 2-szer mosott ostraui Henrikaknai kovácsszén, porosz, szalonszén, coaks, szobafütésre és épületek szárítására,
összes gazdasági ipari és házi czélokrá legkitűnőbb W t
/ti ¥
i
l
W
A
W
K
"
miaőség-Tsea legju.tán.yos&'b'baíi / €
í
t
á f e V
W
lsaph.ató
kőszén-nagykereskedőnél,
M m i m M J l ^ l i m M i m i m f i t t f U A Budapest, Arany János-utcza 34. sz. JL c s . é s
kir. szab. Hitelintézet
kősüén-osztályának
vezérképviselete.
SRAEPEL HUflÓ szabadalm.
JóJiere - t o k á s z o l ó
B
készüléke
Á
R
Á
N
Y
Á
T
I ,
turfatermények és szabadalmazott önműködő turfahintő-closetek, valamint árifteél-íereMezési
| f g |
és
iii^^a
felszerelési tárgyal vállalata B U D A P E S T ,
La.sz Henrik czégtől Manheimbó!. t i , ii i i i „„ .a gözmozg-ony és gözcséplösépekben, legkül 6 nf é 1 é b b^ nagyságban,^ y g J ™ ^
II., LinczMil-ntcza minden cséplőgéphez alkalmazható, 25 százalékkal nagyobb munkaképesség, mint bármely más készüléknél. Legkitűnőbb szerkezet legolcsóbb árban
.Felvilágosítással, tanáosSCképes^árjegyzékkel, ked-
DRÖSSLER KÁROLY
G R A E P E L HUGÓ g é p g y á r o s n á l B u d a p e s t e n , V . , K ü l s ő v á c z i - n t l«». ssb.
t:. és liir. sak. gaid. géjgyáia, tu- «8 éraontojejí • B u d a p e s t , VI., V á c z i - f c ö r n t 5 9 .
Hz első sorvetogépet
Szolid képviselőségek mindenhol felállíttatnak.
K
Gép-sodrony-szövetek,
Ü
Iegrégi«i1>
ezinkezett szúrós kerítés-sodrony. nat csakis az énviltg-
3.
Árjegyzékek kívánatra bérmentesen küldetnek.
H
M
gazdasági
Magyarországban
E
E
gépgyára
. Jtészité
M O S O N B A N .
katonatiszti l ó p o k r ó e a i m
Az eddigi eladás több mint 1TOÖ© darab.
-'"Sa'i/, ' ' , lőMw.ddonosok, _ bir- gatók által mint meleg ^ar' tős, elpusztithatlan, tehát mint a legjobb lópokróezok ismertetnek el. A
ItüIiXTE
B.
gyártmányát.
i hegyisorvető K I I I \ E E . „ M o s o n i B r i l l " vetőgépe. > Moravek-féle répavető-műtrágyaszóróval. Trágyaszórók: Sack-féle ' ekék 2-3-4 vasú ekék nagy választékban. Hengerek extirpátorok s. a. t. Laacke-féle hires szántó és rétboronái 25 féle nagyságban. Magtárrosták a vetőmag, előkészítésére " s. a. t. Főraktár:
leg ágytakarók ís has hatók. Ára: A. minőségű í a-i 00 kr. B. nnnŐL.^a 'i írt. — Sárga Sz6fti iialterpokróczok 6 különféle sávval és rojtokkal teljes hosszúság és szélesség, 2 méter' széles, -igen finom, .... , .;
3 O T Í I P E S T , ¥L, Váozi-liörut 57/a.
gZIVATTYÜK MÉRLECEK MŰTRÁGYÁT
neme. házi, házi. nvilvános. minden neme, nyilvános, mezőgazdasági és iparczélokra. BOWER-BARFF-féle szabadalmazott inoxydálás módszer szerint inoxidált szivattyúk rozsda ellen védve.
Árjegyzékek
W
i n g y e n * és b é r m e n t v e .
"
'
^^ legújabb leguiabb javított iavitott rendszerű tizedes, száz dos és hídmérlegek fából és vasból, kereskedelmi, közlekedési, gyári, mezőgazdasági és ipari czélokrá. Embermérlegek, mérlegek házi használatra, barommérlegek. Commandit-társaság szivattyú- és mérleggyártásra. L> Walflsch as88 1 4 sz
ÜAOTTOK
WlVn
y
1 1
1 1 S1:
*
«
'
Schwarzenbergstrasse 6 .
minden
minőségben szállít versenyképesen1
SCHRAM
bárhova 1349
A.,
Kénsav- és m ű t r á g y a g y á r a
, Hoinricligasse 27,
- r
KÖZTELEK,
olajmegtakarítás.
Önműködő
kenoszelencék
sürü zsiradékhoz vas- és rézből, elsőrendű
egészen
TO¥OT£ eredeti
T0V0TE
Árjegyzék
K
a
n
n
rézből,
keilőzsiradék. kenőzsiradék ingyen és
é
s
egyedüli
elárusítója.
C E R N O V 8 K Y
H e l l e r ,
BŐHCMXSCÍX B R O D , b e i P R & G Ajánlja a m. t. gazda közönségnek l e g ú j a b b a n
rostély-öntőde
Vezérképviselő Magyarország.részére;
KÖMMEL ADOLF
Zwickau'/s
Szent-Pétervár. 1448
szabadalm.
pflSr g y o m l á l ó g é p é t kukoricza,
Thost OtfÓ-féle
&
gazdasági gépgyára
bérmentve.
Budapest.
Paris,
ÉVFOLYAM.
8 0 %
80»/o
olajmegtakarítás.
Az
15. SZÁM. 7-IK
1897. FEBRUÁR HÖ 20.
S ü l s ő K e r e p e s i - ú t 1. ^
. Felyllágosltást és Költségvetést Ingyen ad fenti
11375. szám. .
burgonya, szőlő- és komlókertek Árjegyzékek ingyen és bérmentve. Magyar
királyi
államvasutak.
HIRDETMÉNY.
Zónarendszeríi uj azfemély és podgyász dijsz
beléptetése
-akon az elSbb emiitett vasúton 1897. évi április hó 1-én sónarend szerii uj személy és podgyászdijszabás lép életbe, melyben a menetdijak egyes viszonylatokba! némileg felemeltetnek, másokban pedig leszáUittatnak. Ezen díjszabással az 1892. évi julius 1-tő • hasonnevű dijszaliá* érvényűn kívül kolyeztetík. Ezei^ díjszabás a^magy. kir. államVasntak díjszabás elárusító irodájában (Budapest, Csen Az igazgatóság.
(UWnnyomás nem dijaztatik.)
biztonsági járgányaimat
vasöntöde és gépgyár részv.-társ. Budapesten
és l e g j o b b r e n d s z e r ű
, „ R E F O R M " takarmány-pároló készülékeim valamint
e r e d e t i
Sa^k
m i n ő s é g ű .
ftkftkftt
és más egyéb talajmivelési eszközöket és gépeket van szerencsém a t. gazda-közönségnek ajánlani. Ábrás árjegyzékek kívánatra ingyen és bérmentve.
PROPPERSAMU B u d a p e s t , T á c z i - k S r a t 52.
A) gépeket és építési munkákat, teljes malomberendezéseket, vasúti kocsikat és vasúti fölszereléseket, trausmissiokat. Specziálitásai: B) Kéregöntvény vasúti kerekek, váltók, zúzómüvek, hengerek- és ágyúgolyókhoz. Hengerszékek kéregöntetü hengerekkel mind a magas malmászathoz, mind pedig a parasztra őrléshez s egész malomberendezések. Facsiszoláshoz, papir- é s celluloza-gyártáshoz való gépek. Vizkereket n a g y sikerrel pótló turbinák. Villamos világítás n a g y távolságra is a motortól. Zsilipek, csővezetékek, frictiós kaucsolások, rotatiós dynamométerek. Aczélöntés.
Luczernát, lóherét, IC © e s i k e n ő c s ö t , flimagvakat, Petralewimot minden czélra és minden egyéb gazdasági czikket és
vetőmagot a Iegjutánvosabb áron és garantált jó minőségben
KRAMER
zsákokat,takaró- és s i c f c r í n y p o n j T á K a t , kátrányrestékeket, rvdéllakt t.
M Ü T ^ á Q Y á T . Olasz szadonáriát, tisztán vastag gyökerekről őrölve. S z á l l i t :
LIPÓT,
G É P O L A J A T ,
ú. m. valódi tiszta olívaolajat, elsőrendű savtalanitott repezeolajat stb.
Szalonnái,
F e f i ő f l e n i t ő szereket, u. m. karbolsav, karbolpor, creolin, zöldgálicz stb. rézgálicz karbololeumot, keserűsót csudasót stb.
BDÜPESTEN,
¥ . ker., A k a d c i n i a - i i t c z a Stirganyczisn : „ C £ K E S " Budapest. Árjegyzékkel és részletes külön ajánlatokkal kívánatra szolgrálok.
ÍO.
sz.
256
KÖZTELEK, "
1897. FEBRUÁR HÖ 20. .
15. SZAM. 7-IK —
ÉVOLYAM. — -
Haszonbérlet. IVíltsgs. g r ó f K á r o l y i L a j o s u r t ó t m e g y e r i
uradalmához
tartozó
389 kat, hold kiterjedésű salgói gazdaság melyből 856 k. hold jó minőségű szántóföld — a rajta levő majorral, élő és holt leltárral — 130 hold őszi vetéssel, 143 hold őszi szántással tavas z i a k a l á — 1897. á p r i l hó l-töl k e z d v e 15 é v r e bérbe kiadatik.
az u r a d . t i . s z t t a r t ó s á g n á l Tót-Megyeren (Nyitram.)
Helyesbített hajójáratj egyzék. „ A D R I A " m. kir. t e n g e r h a j ó z á s i
részvény-társaság.
V e x é r ü f f j n 6 k s é f f e : HOFFMANN
S.
és
V.,
A TÉLI ÉVADRA
~SM1
igen alkalmas
á n-h Bleier és Weisz s
Bővebb felvilágosítás nyerhető
3352
w
haszon-
z
á
1 ó
kötélgyári íczég
k a t Budapest.
Raktár és iroda: K á r o l y - k ö r u t 9 . ss., a gróf'Hadik-Barkóczy-féle házban. • Gyártelep : H a j t s á r - u t 7 3 0 7 . sa. Egyéb ajánlásra méltó tárgyak: torna-eszközök, Gocos fútószőnyegek, lábtörlők, . ruhaszárító kötelek stb.; továbbá gazdasági czikkek u. m.: istráng, kötőfék, rudaló, gabona-zsákok, vízhatlan ponyvák, itató és tiizi vedrek, kendertömtók, hevedérek, kender, kócz stb. a legjutányosabb eredeti árakon. Képes árjegyzék Mvánatra bérmentesen küldetik. — Vidéki megrenBudapest. delések pontosan eszközöltetnek.
1897. f e b r u á r havaiban a következő gőzösök közlekednek: Ho n ü a n
H o v á
Gőzös neve
Barcelona9), Valencia . Algiert), Glasgow Hull, Ne'wcastleo/T Dunkerque, Rotterdam AntWer-
i
1896. lovemíer
Athenian Szent, István Jókai ( 0 T j
TaTiger^Vernamb ueo Bahia Bordeaux . • °
lÉana™10 |átÚow 7 '
ü w i s d a - f é l e
RestitntionsfMd
5-15
cs, és t Hz. szál, mosóra lovaknak Egy p a l a c z l i l t a l f r t 1.40 o. é. több mint 10 év óta udvari istállókban valamint katonai és polgári isgyobb istállókban is, használatban; nagyobb erőfeszítések lőtt és után erősítésül; továbbá ficzamodások, rándulások, z inak merevsége s más ily alkalmaknál; képesiti a lovat i/aló teljesítményekre idomitásnál. Valódi csakis akkor, ha a fenti Védjegygyei van ellátya. Kapható minden gyógyszertárban és drogueriában.
15-25 25 18-28 18-28 18-28
1
18—11
AUppo (0. L.)
1. Ha a gőzös indulása előtt 8 nappal Tanger, Algir vagy Gibraltár kikötőkbe elegendő rai komány be mm 1 l1 tl n 2. A gőzös Barcelonán kívül még egy földközi tengeri spanyol kikötőt fog érinteni, esetleg London" HuU, Newcastle°/T £ndoPn°01
gr
Trieszt-Fiume
K n
B—IS 5~15 10-20 15-25 18-28
3
lílffii
1
Takarmány-készítő kamrák
Főraktára:
( ^
J á n o s
HIRDETMÉNY. .sutakés aéfrMcffaarkeíeUUvasit™BzBtri. ri
netországi, luxemburgi,
•. államvasutak igazgatósága a többi feszes vasút nevében is, .(Utánnyomás nem dijaztatik.) .
SHUTTV
Daráló- é:
angol daráló-gépek, fiillesztök, J kitiinö eredati ang trágyalé-szivattyuk a legjobb " % / ^ r l ^ ^ g a z d a s á g i és trá kiállításban.
Kimerítő képes árjegyzékek,és tervrajzok kívá-
Budapest,
VI. k e r ü l e t , v á c z i - k ö r u t 6 3 .
CK. V*
^
F e r e n c z
Magyar királyi államvasutak.
Rotterdam, Antwerpen Glasgow Liverpool 18—28 Átrakodás! szolgálat közvetlen hajóraklevelekkel a felsorolt kiindulási löld-közi és adriai kikötőkbe, valamint az osztrák Lloyd levantei, kelotindiai, chmaj japam vonalra. Középtengeri szolgálat. A. Fiume-Malta-Sziczilia-Mi.rseille-i. vonjil. Február 4-én „Szapáry", és 11-én B. ,.Kern,•!;,•••. I- ,r „lí.ikf» z.v. <•* .'« ...M»l:iU»~, *«/«» indul. Fiúméból Marseillebe és február 5-én „Rákóczy'-, 12-én „Andráesy" 19-én „Szapáry", és és 26-án „B. Kemény", gőzös indul Marseilleböl Fiúméba. B. Fiume-Sziczilia-Marseillo-i gyorsvonal. Február 1-én „Buda", 8-án „Tisza", 16-én „Adria", 22-én „Árpád", gőzösiudul Fiúméból Marseillebe és február 7-én „Árpád", 14-én „Buda", 21-én „Tisza" 28-án „Adria" gőzös indul Marseilleből Fiúméba.
telje«en berendezve: szecskavágók,répavágók ée zúzók, kukoricza-morzsolók.
izda
szám,
natra i n g y e n é s bérmentve.
1 5 . SZÁM. 7 - I K
K Ö Z T E L E K , 1 8 9 7 . F E B R U Á R HÓ; 2 0 . 16
ÉVFOLYAM.
| Csak fogyasztóknak:;! Amerikai szabadalmazott forrasztás nélküli
k
A legjobb gép- és czylinder olajok
( a használatban, sok évi
Előnyök: *
pfÖKÖRLAnczok í f w
1
1
A forrasztott lánczokhoz képest kétszer nagy ellenállás a töréssel szemben.
lí
ffk ÍÖ^
|
£
Erös, könnyű és olcsóbb
minden
egyéb
lánc&nál.
IMT Bizonyítványon és árjegyzékek ingyen. T p i
O O E F F I N Q E R
& C°
Aezélmü, Weissenfels Felső Krajnában. K a p h a t ó minden n a g y o b b .vaskereskedésben. B u d a p e s t i k é p v i s e l e t : HOFFMANN S . VI , L e n d v a y - u t c z a 2 5 .
Gabonaeladási árverési
hirdetmény.
Az A p a t i n i k i n c s t á r i i s p á n s á g
\i álIflttBngBszfeBsnál és gazdagágban gziikségelfe ggóipflft különösen: gentian és kálmosgyöKérpor, karbolsav, kehepor, kénvirág, keserűsé, marhapor, patakenöcs, rézgálicz, salicylsav, salicylsavas nátron, szappangyökér, üditőnedv, vásgálicz, salétromsav, kénsav, sósav, bőrsav, csersav, borkősav, kén-aether, szalmiákszesz, kreolin, vaselin, Kötszerek stb. jutányos árak és pontos kiszolgáltatás mellett ajánl:
Detsinyi Károly
Budapest, Fiirdő-u. 10.
Árjegyzékkel kivánatra szolgálok. — Pontos czimezést kérek.
2631.20 mm. buza és 2966.48 mm. zab eladása iránt Apatinhan
a m . kir. adóhivatal
helyiségeiben
f, é, február hó 24, délelőtt 9 órakor
Magyar királyi államvasutak. Hirdetmény.
z á r t ' írásbeli
. diiszabási füzeteiben Budapest József •uár hó 10-étől kezdve a Budapest közponi "díjtétel'hatálya t \ d l e i s m fí' n 1 4116 1 ^ , 1 t I 11 II 1 .' li > 1 allainvasi érvényes helyi árudijszabása^II. rész) III. fejezete A. szakaszába: irk 1897't{l5J1 A magy. kir. államvasutak igazgatósága, egyúttal a részes vasutak nevében Is.
ajánlati, tárgyalással
Versenyzők
az
árverés
Birtok-bérbeadás.
megkezdése
fejébén a megajánlott vételár
Írásbeli
ajánlatok
nyilvános
bánatpénz
árverést
vezető
bánatpénzt az árverés
ajánlathoz
50 krros
el. A r é s z l e t e s e l a d á s i f e l t é t e l e k kincstári ispánságnál
előtt
1 0 % - á t az
bizottságnál betenni, esetleg a 1 0 % előtt b e n y ú j t a n d ó z á r t
Nagy-halászi 3000, kálló-semjéni 1500 és napkori 350 holdas birtokaim
egybekötött
árverés fog tartatni..,
nak. írásbeli
csatolni
belyegjegygyel Apatinban
a
tartoz-
látandók
magyar
kir.
megtekinthetők.
( U t á n n y o m á s n e m dijaztatik.)
f. é. ápril hó 1-ső napjától fogva P T bérbeadók, m Nyíregyháza 1897. január 10.
által,
Hirdetmény. K a r s a i V i l m o s és n é h a i K a r s a i Albert örököseinek, P u s z t a N a g y Teleki gazdaságában
Kállay András.
eladó 100 méterm. tavaszi bükköny á 6 f r t 50 k r . p e r 100 k i l o g r a m , t o v á b b á
jgif
A nagyban
Megrendelhető
az Országos hivatalánál
i > és
i
r
a
kicsinyben.
Magyar Gazdasági Egyesület (Budapest Köztelek).
eladó 3 db. egy és fél éves pinzgaui bika. V a s ú t p o s t a és t á v í r d a á l l o m á s H a t v a n , H e v e s m . T u d a k o z ó d n i Somogyi S á n d o r tiszttartónál l e h e t . 3290
titkári
nagyban w a g g o n - r a k o m á n y o n k é n t a b L e o p o l d s h a l l - S t a s s f u r t , ö m l e s z t e t t á l l a p o t b a n 106 f r t , z s á k b a n szállítva 130 frt. A vasúti szállitásiköltség a különböző távolságú rendeltetési állomások szerint 130—140 f r t k ö z ö t t v á l t a k o z i k . Kicsinyben m m . - k é n t z s á k k a l e g y ü t t b u d a p e s t i r a k t á r u n k b ó l egyesületi t a g o k részére 2 f r t 80 k r . , n e m t a g o k n a k 3 f r t . Á megrendeléssel egyidejűleg a kainit árát egyesületünk pénzt á r á h o z b e k ü l d e n i k é r j ü k , a szállítási k ö l t s é g e k a k ü l d e m é n y átvételénél fizetendők.
Ivitiíiio 1895.
és
1896.
évi
minőségű termésű
160
h e c t o l i t e r
Rizlingéskadarka bor eladó MISTKY SÁNDORnál Puszta-Dános u. p. Pilis.
258
K Ö Z T E L E K ,1897.F E B R U Á R
kr., ezen felül minden 4 kr. Czim közlésénél » kr. bélyegilleték.
1,5. S Z Á M . . 7 - I K É V F O L Y A M .
HÖ £Á
KIS HIRDETESEK,
szakirodalom terményei, és adók hirdetményei
C s a k o l y l e v e i k r e v á l a s z o l u n k , m e l y e k k e l v á l a s z r a szükség-eH l e v é l b ó l j e g e t v a g y levelezőlapot; k ü l d ő n e k . Á Keményszemü
m kívül) a külföldi
frylimülesfák,
diszLokrok és MUVÍ,
Rózsák, Kertalakitások PECZ ÁRMIN budapesti múkertész és faiskola .. tulajdonosnál. 8381 Nógxádmegry élben
liiltfmntt!
mondja minden liáz, gyúr, malom és földbirtok tulajdonosa aki KLEIN győgysz.íéle Rattoxint gatkanjok Mintadoboz 60 kr., ]7a kg. kisebb vállalatnak elegendő, 3 frt; nagy vállalatok számára 1 kg. 6 frt. Valódi kapható csak K L E I N 8., o. szerésznél, LÚGOSON, 6
Eladó
Világ legszebb regénye. Hugó Viktortól „A Nyomorultak" 12 kötet 12 frt, nálam kapható 5,forintért. Fiatal leányok részére legszebb regény Wernertől „Az oltárnál" 2 kötet. 2 frt, nálam kapható 1 frtért. Zola regényei : „Mouret abbé vétke", „Zsákmány", „Páris gyomra", „A föld" mindegyik 3 kötetes ; mind a négy regény 12 kötettel 12 frt helyett nálam 5 frt: A Zola regényekből egyes regények is kaphatók nálam 1 frt 50 krjával. A könyvek ujak, tiszták, felvágatlanok. 4383.
SándOT^és ' Társai zempléímeg-yei aradalmában a következő magvak eladók : rendű minőségű ; IOO q. lenmag, eredeti rigai mag után termrtTO^gen^naffyszem.T válvilágosltással szolgál Z Höfer Flóris kasznár, Upor, e m P ^
Tavaszbuzát kiünő minőségben ajánl felette olcsó áron kaphatók K o h u jV. >1.
Millassin Vilmos Budapest, IX., OllöiSzabadalmazott tiz é v i g is e l t a r t ó
portiókötelek 6 m/m vastag, 200 e/m. hosszú, egy posta csomag IŰ0 drb I frt 60 kr. 1000 drb 15 frt. Ugyanily
kévekötelek 4Va m/m vastag, 150 c/m hosszú egy próba postacsomag 200 drb-al I frt 60 kr 1000 darabot 7 frtért szállit utánvét mellett; úgyszintén más gazdasági kötélnemiieket ajánl legjutányosabb árakon
Bellán Mátyás, Bács-Cséb.
3033
Bérlet-átadás. kén, Pápától 1, '^órányira sütállomásfól
HS2
A legjobb gazdasági-, konyhakerti- és virágmagvak , 3195
Schmidt J. C.
H A L X D S I S magkereskedése 3344 B u d a p e s t , Károly-körut 9. sz.
A magyar gazdatisztek és erdötisztek országos^ egyesülete ajánlja a ^t. bejelentett tagjait'elhelyezésie. Az ez ügyb™ ™ló fölvMgoslMezngazd. és erdészettel foglalkozó í nyugdijiutézete. Eszközöl biztosításokat: nyugdíjra, ós özvegyi díjra, mezögazdaa fegolcsóbb dftételekkel, mert dy"ábláztóafnésrbövebb felví lágositással szolgál az iroda: Budapesten, IX. ker., Lónyay-
régenskirálynő, Ö fi
al< megkers
Borjii¥érIiasí, beu gyógyítják a
Eafl.waner J. L-iél, BUDAPEST, V., Fürdő-u. 4. szám alatt kaphatók. Eredeti mag, e r i d i t l csomagolásban, eredeti árak.
íhiiringi íaMaesok 5 Kilós csomag íérmentye. Lapunk CL. LAGEMAN vegyészeti gyára Erfurt. MegJózsef gyógyszertára Budapest. VI., Kirá!y-u. 12.
Knuth Károly 3*. mérnök és gyáros. GYÁít ÉS IRODA:
BUDAPEST, VII. l t e r . , Caray-ntcia 6—8. szám. Elvállal: Központi-, viz-, lég- és gőzfűtések, légszesz- és vízvezetékek, csatornázások, szellőztetések, closettek, szivattyúk, vizerőmüvi emelőgépek stb., nemkülönben kőszén-, olaj- és róleum váladékból nyert gázok értékesítését czélzó készülékek létesítését, városok, indóházak, nagyobb épületek és gyárak számára.
.egjolib minőségű kőagyag-osövek raktáron.
kiadóhivatalában kapható:
H o m o M i telepítése. Irta: Rácz Sándor. Ára I frt 50 kr.
UNGHVÁRY (posta, távírda
J Ó Z S E F
gyümölcsfaiskolájában Czegléden és vasút állomás), ez év tavaszán egy nagyobb mennyiségű
nemes gyümölcsfa és egyéb csemete kerül eladásra és pedig: körte, alma, szilva, őszi baraczk, kajszin baraczk, cseresznye, meggy, eper, bolvilli körte, azorol galgonya, birs, lasponya, mandula, dió, köszméte, ribiszke, málna, földi eper (szamócza) és nemes fűzfa csemeték; ezek árai, azok erőssége szerint, 15, 20, 25, 30 kr. Ugyancsak igen nagy mennyiségben -kapható 1—2—3 éves vadoncz csemete: ezek árai azok erőssége szerint, 100 drb 60 krtól 1 frt 60 krig, 1000 drb 5 frttól 15 frtig. Nemes csemetékből: őszi •• ,:! i • •! . ..i.^V. HBB
T e s s é k árjegyzéket kérni!
H l
Figyelmeztetésül!! Unghváry László tulajdonos és Unghváry Sándor szinten teleptulajdonos (? !) (a kinek telepe nincs) egy és ugyanaz. Fakupeczségére vonatkozólag feleletet adnak idei árjegyzékem közjegyző által hitelesített elismerő nyilatkozatai, különben jelenleg 9 hold üzemképes telepem van. Tavaszi vetésre ajánlok:
| iagyar tőzeg- és mütrágya-ipar részv.-társ. g ajánlja losonczi gyárából, kitűnő minőségű
i f a e c á l I * t r á g y á i t S feltárt faecáliák, faecál-superphosphát, tözegphosphorsav stb. stb. o Részletes árjegyzékkel és felvilágosítással készséggel szolgál g az igazgatóság I S I 3133 %
| Budapest, YL, Andrássy-út 30. szára, II. emelet 8. ajtó. |
N é m e t el i t e - t a r l ó r é p á t (Németországi eredeti dugványokból termelve.) Oberndorfi sárga óriás hengeres ... „ á frt 21.— Eckendorfi vörös „ „ á „ 24.— Mari muth Elvanthams — á „ 20.— plombált eredeti zsákokban bruttó 100 kgr. ab Prag készpénzfizetés mellett levo/iás nélkül.
Franczia elite ezukorrépa
1. Exeelsior (hozamra nézve minden kül- és belföldi terményt fölülmúl) sacharin tartalom 17°—18°. 2. Javitott Brabant longue igen magas hozamú és 16°—17" sacharin tartalom. 3. Keresztezett és eredeti Polognc (mennyiségre nézve rendkívül nagy hozamú és 14°—16° sacharizáczió). Valamennyi fajta á frt 36.— pr. bruttó 100 kgr. készpénz fizetés mellett, SCOIIÍÚ nélkül. óliim/.oU zsákokban á 30 kgr. ab Prága. Valódiság, tisztaság és csiraképességért teljes jótállást vállalunk. Fizetési módozatok: Nagyobb tételek egyezség szerint. L e v e l e z é s magyar, német,- franczia és angol nyelven. Ü E Ü L B E R T W E H N E H , magkulturák Német- és Franesiaországban. Iroda: Praff, Porié -\0 1894. 3154
1 5 . SZÁM. 7 - I K
ÉVFOLYAM.
C s a k oly leveli k r e Tisztelettel kérjük mindazokat, kik valamely jeligés hirdetésre ajánlatukat kiadóhivatalunkba küldik, azokhoz a megfelelő levélbélyeget csatolni szíveskedjenek, mert a kiadóhivatal azt saját költségén nem továbbithatja.
BETÖLTENDŐ ÁLLÁS, Állásnélküli
válstsicolmili,
KÖZTELEK,
1 8 9 7 . F E B R U Á R HÓ; 20. 18
KIS. HIRDETESEK, h l y e k k e l T á l a s z r a sízttltség-es l e - v é l b é l y e g e t y a g y l e v e l e z ő l a p o t
Gazdatiszt, Esry 42 éves, nős, 25 évi gyakorlattal, a kotozs-monostori gazdasági int^etet Jó a serrel ^gzett g-L^Sás^mi'nden^ágában tejesen j|rtas, ^ngy a belső alföldi lSOlfk. holdas^ toelteljes mít0karáés némít '^elvefy 6 bírja, tehetségeinek megfelelő állást keres. Czim a kiadőhivaIspán,
'
Egy
Concóháti gazdaságnak meg-jelent, s az érdeklődőfcne
Tenyészkanok
ÁLLATOK, VEGYESEK.
a gaüdasá-g- minden ne:
Öt éves sBtet^gmíg, 169 aa^ magas,
g-yobb birtokba áprili ,jű ' rem^k. szTp^fat', *a hő d^mezővásárhelyi méuvizsgáló bizottcTmT Í S S Í
Gazdasági írnok
ü i S " ÁLLÁST KERESŐK.
t É P I p l i i
•IfÉláS'^I
iiüiü H P ! l e l n i I B I
• ÚEsJa
fedlemezel^
Vetőmagvak 1000-ed éves kiállításon legmagasabb díjjal: díszoklevéllel kitüntetve. Répamag. Sárga Oberndorfi állami ólomzár alatt, 5Q kilonkint 12 forintért 500 kilónként 100 írtért kapható
Gróf Teleti Arvéfl
mely tiszta, természetes aszfalt bitumenből gyártott tűzbiztos tetőfedési anyag, teljesen szagtalan és legnagyobb tartósság mellett egyáltalán nem igényel mázolást, 3353
<Mfl°r
í / ' - (szakáiilfflikg tíütí), drassói uradalmában u. p. Konca. szép tölgyfaszinü mázanyag és fatelitő-szer. Különösen Szétküldés1 ab Alvinez és . gyalult fára. mázolva, pomSzászrégen- utánvéttel. A pénz előre küldőjének pás szint ad. Garbolineumáru franco megy. Továbbá
J^aphatók?UPam
jel mám
J\szfalt &
Lsaí^szoígál
Fajd-I'áezán
Gazdasági
kflldeuek.
Valódi
dijmentesen küld
3047
S S S í s
BielmJános IX. ker, Fercn^ö™' 46.
V
Ő csász. és kir. Fensége
Dr. Lendl Adolf, tanszerkészitő-
s i l s
B U D & P E S T ,
tós Ciróf Apponyl
kitömégére.
KÖZTELEK,
1897. FEBRUÁR HÖ
Gőzekéket, Gőz-utihengerekef és
20.
15. SZÁM. 7-IK
Állami részről történt Kísérletezések alapján sziiües talajtól javítás .ut és = — t e r m ő k ^ p e s s é tételére — — kitűnőnek bizonyult az 4631
EGERESS
TRÁGW&QSPSZ,
— ^ f í ^
EGERES! MŰTRÁGYAGYÁR
melyet, valamint mindennemű műtrágyát legjutányosabban szállít az
Ismerteiő SuzeteJi Ingyen és bérmentve.
Qőz-ntlmozdonyobat
ÉVFOLYAM.
. .„ _ _ . KKAMER JM BUDAPEST, V. ker., Dorottya-uteza 9. sz.
a legtökéletesebb szerkezettel és legolcsóbb árak mellett szállít
John Fowler & Co. Teel fon 92-50. Budapest-Kelenföld, l"emL°™, ' a Ta
ássa
FBIEDLAEMBEM
JÓZSEF
g é p g y á r o s - , mérnök volt az e l s ő ki 1891-ien az ő
„TRIUMPH
III."
hol is épített uj telepükön gőzeke szerkezeteiről tárlatot rendeztek be. Ugyanott teljesen berendezett tartalékrész-raktárt és javítóműhelyt tartanak fenn.
ALAPÍTTATOTT 1848-85383.
cs. és kir. szab. nyereg-, szij- és bőröndáruk gyára B u d a p e s t ,
IV.,
KoroaaIici'czeg[>utcza
3.
Nagy választék lószerszámok, nyergek, ostorok, zabiák, lópokróczok, lónyiró ollók s utazó czikkekben, legjobb kivitelben jutányos árakon. Elöirásos nyeregszerelések tényleges s tartalékos tiszt urak részére legolcsóbb árakon. Képes árjegyzék kívánatra ingyen és bérmentve.
„ t r j m p h EBE."
legegyszerűbb vetőgép, hegyes
Czim: 1897. Február l-töl, B U D A P E S T , VIII., Külső kerepesi-ut I. Iiimeritö árjegyzékek ingyen és bérmentve.
Lapunk bekötési táblája i f r t 3 6 I t r é r t (portómentesen)
kapható kiadóhivatalunkban.
| Sangerhauseni gépgyár és vasöntöde részvénytársasági magyarországi gyártelepe.
G é p g y á r , v a s ö n t ö d e é s i r o d a : B u d a p e s t , K ü l s ő v á c z i - u t 1 4 4 3 .s z . Első ás egyedüli magyar special gépgyár, a mely az Összes mezőgazdasági iparágak számára szükséges gépek és teljes gyárberendezések előállításával foglalkozik. Ilyenek különösen: , Czukorgyárak teljes berendezése és átalakítása. Sörgyárak és malátagyárak teljes berendezése és átalakítása. Szeszgyárak teljes berendezése átalakítása, — valamint az ezen gyárakhoz szük. séges egyes gépek szállítása.
Szaűteüintéiy mezőgazdasági czuüorgyárafi VV-I és mezőgazdasági szeszfőzdéit
terén.
Szövetkezeti alapon több mint 100 mezőgazdasági ezukorgyárat létesített. Mindenféle
gőzgépek, szivattyúk, felvonók
stb. stb.
Minden szakbavágó felvilágosítással, tervekkel, költségvetéssel készségesen szolgálunk. .Pátria" irodalmi és nyoi
(Köztelek),