Statenvertaling. Nieuwe Vertaling. contra. door A. BERGSMA. Uitgave van het Landelijk Comité tot Behoud van de STATENVERTALING

Statenvertaling contra

Nieuwe Vertaling

door A. BERGSMA

Uitgave van het Landelijk Comité tot B e h o u d van de STATENVERTALING

Statenvertaling contra Nieuwe Vertaling d o o r A. Bergsma Ouderling van de Chr. Geref. Kerk Rotterdam-W.

M e t een v o o r w o o r d van Ds. M . Baan te Zeist en een naschrift van Ds. A . W . V e r h o e f (thans Lethbridge ( A l b . ) Canada)

Dit is een uitgave van : de Gereformeerde Bijbel Stichting (G.B.S.) tot handhaving van de Statenvertaling en tot verspreiding van protestantse, onvervalste Bijbeluitgaven in samenwerking met het Trinitarian Bible Society (T.B.S.).

Bij de derde druk. Wij hadden niet gedacht dat bij een eerste oplaag van 25.000 exemplaren en een nadruk van enkele duizend stuks, nog een herdruk zou nodig zijn. Nog steeds is er vraag naar de brochure, waarin op het grote onderscheid tussen de Statenvertaling en de Nieuwe Vertaling gewezen wordt. Ongepaste, onverantwoorde kritiek is ons niet bespaard gebleven, het was te verwachten! Anderzijds, in welwillendheid is van dit werkje met waardering gebruik gemaakt. Heel wat gemeenten hebben de brochure bij aantallen besteld en de catechisanten beschikbaar gesteld tot nader onderzoek. Natuurlijk is door de voorstanders van de N.V. naar voren gebracht dat de brochure door een niet-theoloog is geschreven. Wij hebben in alle eenvoudigheid de commentaren en Schriftverklaringen geraadpleegd van die theologen, die de gereformeerde waarheid, de leer der Reformatie, verstaan en beleefd hebben. Uit dit onderzoek blijkt meer dan duidelijk dat de N.V. schadelijk is voor een goed verstaan van Gods Woord. En wanneer wij kennis nemen van de Schriftondermijnende gedachten die sommige ,,theologen van naam" tot uiting brengen, dan kunnen we ons ook afvragen: kan het eenvoudige volk dan vertrouwen stellen in hun mateloze Schriftkritiek? Het is droevig dat de kerk te weinig aandacht besteed heeft aan een zuivere weergave van Gods heilig Woord en gezwegen heeft bij het verschijnen van een Bijbelvertaling die de Geest van het Woord bedroeft en tegenstaat. In het slotwoord, aat onveranderd is overgenomen, schrijft Ds. Verhoef, dat t.z.t. een brochure zal verschijnen waarin vanuit de grondtalen op de bezwaren tegen de N.V. zal worden ingegaan. Door de werkzaamheden aan de in bewerking zijnde nieuwe uitgave van de Statenvertaling, aansluitend aan de Van Ravesteyn-editie 1657, is er tot nu toe niet veel van gekomen. Echter is hieraan de nodige aandacht besteed in het contact-orgaan van de G.B.S. „Standvastig". Moge dit eenvoudige werkje er toe bijdragen dat de liefde voor het onverminkte Woord van God, dat wij in de Statenvertaling hebben, de liefde voor dit heilig Woord opgewekt en bestendigd wordt tot zegen van de strijdende kerk, bovenal tot eer van Zijn Naam die prijzen is tot in alle eeuwigheid. 1

Juli 1972.

De schrijver.

VOORWOORD Een w o o r d van i n l e i d i n g w i l ik gaarne in d i t boekje schrijven, 'k Dacht, w i j mogen met deze uitgave v e r b l i j d z i j n . N o g steeds immers w o r d e n de b e z w a r e n tegen de N. V e r t . als van geen betekenis v o o r g e s t e l d . V o o r a l d e jongeren leven vaak in de gedachte, dat de bezwaarden tegen de N. Vert., o o k t e g e n d e g r o e i en v e r n i e u w i n g van de taai z o u d e n z i j n , en v e r o u d e r d e w o o r d e n zoals „ p e r i k e l e n , b a g g e , w i j f , etc. g e h a n d h a a f d z o u den moeten b l i j v e n . In dit boekje kan een ieder lezen dat het daarom niet gaat. 't Gaat o m heel w a t a n d e r s ! 't Gaat o m de k e r n w a a r h e d e n , de w e z e n s w a a r h e d e n der Schrift, dat deze niet aangetast, v e r d o e z e l d , v e r z w a k t , of geheel w e g vertaald worden. 't Landelijk C o m i t é b e d o e l t dan ook met „ b e h o u d van de Statenv e r t a l i n g " 't b e h o u d van de k e r n - en w e z e n s w a a r h e d e n der H. Schrift, zoals deze d o o r de H e i l i g e Geest zijn g e ï n s p i r e e r d , en d o o r de statenvertalers, eveneens m e t Gods Geest b e g i f t i g d , in de v e r t a l i n g zijn n e e r g e l e g d . O p m e r k e l i j k is echter - w a t u ook in d i t boekje kunt lezen - d a t juist de k e r n w a a r h e d e n in de N. V e r t . zijn aangetast, v e r z w a k t , of geheel zijn w e g v e r t a a l d ! Zo w e r d de N. V e r t . dan o o k een c o m p r o m i s - v e r t a l i n g , zich aanpassende bij de m o d e r n e geest v a n d e n k e n , en s c h r i f t b e s c h o u w i n g . Enkele v o o r b e e l d e n kunt ge in dit boekje lezen, ten opzichte van het schriftgezag, de g e b o o r t e v a n de M i d d e l a a r uit d e m a a g d M a r i a , de v e r z w a k k i n g van de w o o r d e n „ h e l " en „ v e r d o e m e n i s " , en v e r d e r alle o n g e w i j d e ongepaste w o o r d v o r m i n g , w a a r de N. V e r t . vol van is, d i e heel het g e w i j d e g e h e i l i g d e k a r a k t e r van de Schrift aantasten. Laat ik o o k een enkel v o o r b e e l d m o g e n n o e m e n . Vele jaren t e r u g schreef Prof. Schilder reeds in „ O n s A r s e n a a l " over d e m o d e r n e c r i t i e k o p het scheppingsverhaal. Volgens de m o d e r n e n zou Gen. 1 tot Gen. 2 :4 b. niet meer zijn dan een Babylonisch gedicht o v e r de s c h e p p i n g , en zou in Gen. 2 : 4 b . Gen. 3 : 2 4 pas het eigenlijks scheppingsverhaal zijn te v i n d e n . 1

Inplaats van onze s t a t e n v e r t a l i n g „ d e Heere G o d had de mens g e f o r m e e r d , G o d h a d een hof g e p l a n t , G o d h a d g e b o o m t e doen s p r u i t e n , d e Heere h a d g e s p r o k e n " ( G e n . 2 : 7 , 8, 9 , 1 8 ) , geven d e m o d e r n e n d a n d e g r o n d t e k s t aldus w e e r : G o d f o r m e e r d e , p l a n t t e , d e e d o n t s p r u i t e n , sprak enz. O n v o l t o o i d verleden tijd dus inplaats v a n v o l t o o i d v e r l e d e n t i j d . De e e n v o u d i g e lezer leest hier o v e r heen, beseft de achterg r o n d e n v a n deze m o d e r n e v e r t a l i n g n i e t . V e r g e e t echter niet dat d e d u i d e l i j k e a c h t e r g r o n d hier is : de m o d e r n e s c h r i f t c r i t i e k ! Deze m o d e r n e s c h r i f t c r i t i e k v i n d e n w i j n u o o k t e r u g in de N.V. De s t a t e n v e r t a l i n g is bij G e n . 2 -.4 b. - G e n . 3 : 2 4 geschrapt en d o o r d e m o d e r n e v e r v a n g e n ! Is het dan onredelijk als men s p r e e k t o v e r d e m o d e r n e geest v a n de N i e u w e Bijbelvertaling? Een a n d e r v o o r b e e l d . Laatst w a s e r een d i s p u u t tussen een ger. p r e d i k a n t en een p i n k s t e r v o o r g a n g e r , 't G i n g o v e r de e r f z o n d e . De ger. predikant v e r d e d i g d e d e e r f z o n d e met een b e r o e p o p Rom. 5 : 1 2 . De p i n k s t e r v o o r g a n g e r nam d i t n i e t , en k o n zich o p de n i e u w e v e r t a l i n g b e r o e p e n w a a r staat -, neen niet zoals in onze statenvertaling „ i n w e l k e n allen g e z o n d i g d h e b b e n " maar w a a r staat „ o m d a t allen g e z o n d i g d h e b b e n " . O m d a t ! hier is de erfz o n d e - b e t r e k k i n g m e t A d a m dus g e b r o k e n , en is het accent o p d e d a d e l i j k e z o n d e v a n de mens z e l f g e l e g d . A l w e e r een aantasting van de k e r n w a a r h e d e n der schrift, en al w a t d a a r m e e v e r b a n d h o u d t , zoals de w e d e r g e b o o r t e ook v o o r onze k i n d e r e n . :

:

V a n b e t e k e n i s is o o k , dat de N. V e r t . d e g e l o o f s b e l e v i n g van G o d s k i n d e r e n kan raken. Z o lezen w i j in Jona 2 : 4 van onze s t a t e n v e r t a l i n g „En ik zeide ik ben u i t g e s l o t e n van voor U w e o g e n , nochtans zal ik de t e m p e l U w e r h e i l i g h e i d w e d e r aans c h o u w e n " . Hier beluisteren w i j het g e l o o f s b e l i j d e n van Jona, alles o n d a n k s ! :

In d e N. V e r t . echter lezen w i j „ z o u ik o o i t w e e r u w heiligen t e m p e l a a n s c h o u w e n ? " Hier is het nochtans des geloofs w e g v e r t a a l d , en lezen w i j het v r a a g t e k e n : z o u ik ooit . . ? Dit alles d o o r w i j z i g i n g v a n het H e b r e e u w s e vocaalteken .Zo kan door v e r a n d e r i n g van de vocaaltekens, niet alleen het geloofsbeleven van Gods k i n d e r e n , m a a r o o k alle w o n d e r e n , d'ie de Schrift v e r t a a l t , w e g v e r t a a l d w o r d e n . Bekend is in dit geval hoe in de tijd v a n het rationah'sme het w o n d e r , dat de raven Elia voedsel brachten w e r d w e g v e r t a a l d d o o r e e n v o u d i g het heb r e e u w s e w o o r d : „ o r a b i m " te v e r a n d e r e n in „ a r a b i m " . Niet d e r a v e n , maar d e arabieren z o u d e n Elia voedsel gebracht heb:

2

b e n . Het w o n d e r van dat de Heere Jezus w a n d e l d e op de zee w e r d e e n v o u d i g v e r t a a l d d o o r een w a n d e l e n langs de zee. Z o z o u d e n m e e r v o o r b e e l d e n te n o e m e n z i j n , maar w i j w i l l e n het hierbij laten. Juist o m d a t het bij het v e r t a l e n van d e H e i l i g e Schrift gaat o v e r het b e w a r e n v a n het z u i v e r e W o o r d van G o d , is b e z i n n i n g o p de gevaren v a n d e N . V e r t . zéér en zéér n o d i g ! Deze b e z i n n i n g w o r d t van u g e v r a a g d in de e e n v o u d i g e b r o chure d i e u thans w o r d t a a n g e b o d e n . Lees deze brochure b i d d e n d en o n d e r z o e k e n d , en de Heere l e g g e in u w hart de b e l e v i n g van ps. 1 1 9 : 8 4 : „ U w w o o r d kan mij ofschoon ik alles m i s , Door zijne smaak, èn hart èn zinnen s t r e l e n " . M . Baan, Zeist

3

„ D e o u d e d i n g e n w o r d e n n i e u w w a n n e e r de g e u r des Hemels zich d a a r o v e r v e r s p r e i d t " (Bunyan) INLEIDING Het kan zijn dat u zich m e t g e m e n g d e gevoelens tot het lezen van d i t w e r k j e gezet h e b t . Misschien v r a a g t u zich w e l af w a t v o o r nut het h e e f t de S t a t e n v e r t a l i n g te w i l l e n h a n d h a v e n en daarbij de n i e u w e v e r t a l i n g van het N.B.G. in een k w a a d d a g licht te s t e l l e n . Inplaats v a n te zoeken naar h e t g e e n v e r e n i c ' , w o r d e n er allicht o n b e t e k e n e n d e b e z w a r e n naar v o r e n gebracht w a a r n i e m a n d mee g e d i e n d is. Ik h o u m e l i e v e r met die f u t i l i t e i t e n niet o p . Het zou n u t t i g e r zijn als de v e r d e e l d e kerk eens g i n g p r o b e r e n eikaars s t a n d p u n t te b e g r i j p e n . De h o o f d zaak is i m m e r s dat w e g e l o v e n ? I n d e r d a a d , w a n t z o n d e r g e l o o f is het o n m o g e l i j k G o d e te beh a g e n . En d a t w a r e z a l i g m a k e n d g e l o o f n u , w a n t daar gaat het ten slotte o m , v i n d t haar v a s t i g h e i d , haar voedsel in d e H e i l i g e Schrift. De enige g r o n d moet altijd zijn : „ D a a r staat geschrev e n " . Die g r o n d is o n w a n k e l b a a r w a n n e e r d e Schrift w o r d t bel e e f d . W a n n e e r d e Schrift door het g e t u i g e n i s v a n de H e i l i g e Geest in het hart w o r d t e r v a r e n , eerst d a n kan het g e l o o f rusten. En zo is heel de Schrift n u t t i g en tot l e r i n g , heeft de Bijbel betekenis v o o r het gehele l e v e n " . De Bijbel is het W o o r d van G o d , het is het W o o r d v a n d e Geest, o m d a t de Geest in het W o o r d s p r e e k t " , schreef eens M a r n i x van Sint A l d e g o n d e . Bij het aanhalen v a n b o v e n g e n o e m d e tekst m o e t e n w i j al direct wijzen o p een t w i j f e l v e r w e k k e n d e v e r t a l i n g van het N.B.G. w a t 2 T i m . 3 : 16b b e t r e f t ; de N.V. h e e f t de uiterst z w a k k e v e r t a l i n g : Elk v a n G o d i n g e g e v e n s c h r i f t w o o r d t e g e n o v e r de veel v a s t e r e v e r t a l i n g van de S . V . Heel de Schrift is van G o d ingegeven. :

De critische mens van v a n d a a g k a n , w a t de N.V. b e t r e f t , e r uit o p m a k e n dat er o o k S c h r i f t w o o r d e n zijn d i e niet van G o d ingegeven zijn. Op nieuwtijdse vertalingen volgen v a a k n ó g nieuwereverklar i n g e n . * Bij de gezamenlijke v e r t a l i n g in het Italiaans d o o r Rooms-Katholieken, J o d e n , Protestanten en O r t h o d o x e n b.v. heeft iedere v e r t a l e r de v r i j h e i d t o e l i c h t e n d e noten te plaatsen bij b e p a a l d e d o g m a t i s c h e p u n t e n , ledereen zal direct begrijpen dat hieraan grote g e v a r e n kleven v o o r het b e h o u d van een ger e f o r m e e r d e belijdenis, die g e g r o n d moet zijn o p Gods W o o r d . En w a a r het nu gaat o v e r zaken van leven en d o o d , over een * We noemen slechts de Bijbelgedeelten in hedendaags Nederlands.

e e u w i g w e l o f een e e u w i g w e e , doch bovenal o m de v r a a g hoe G o d aan Zijn eer k o m t , zo hebben w i j toe te zien dat Gods W o o r d in de meest zuivere o v e r z e t t i n g t o t ons k o m t . In het verv o l g zullen w i j aantonen dat de n i e u w e v e r t a l i n g van het N.B.G. o v e r z e t t i n g e n heeft die Gods Geest b e d r o e v e n . „ D a a r o m is het zo v e i l i g te blijven bij de aloude en b e p r o e f d e Statenvertaling d i e ons als een Godsgeschenk der Reformatie g e w o r d e n i s " . ( P r o f . W i s s e ) . Waken w i j e r v o o r , schreef eens p r o f . v a n d e r M e i d e n , dat een v e r k e e r d e o p v a t t i n g - d i t kan het g e v o l g v a n een onjuiste v e r t a l i n g zijn - jaren kan v o o r t l e v e n m e t zeer schadelijk g e v o l g e n " . De kleinste a f w i j k i n g in een v e r t a l i n g kan b e d r i e g e l i j k zijn v o o r de e e u w i g h e i d " , zegt Ds. Baan. En w a a r Gods W o o r d nu het k o m p a s , het richtsnoer des levens is, zo achten w i j het onze plicht een i e d e r o p t e w e k k e n t o t g e b r u i k en h a n d h a v i n g v a n d e o u d e en b e p r o e f d e Statenvert a l i n g , met a f w i j z i n g van de n i e u w e v e r t a l i n g van het N.B.G. De S t a t e n v e r t a l i n g is meer v e r a n t w o o r d en theologisch juister, de m o d e r n e leer v a n d e „ a l g e m e n e v e r z o e n i n g " w o r d t er n a u w k e u r i g u i t g e w e e r d . O o k w a t taalschoonheid b e t r e f t is deze v e r t a l i n g niet te v e r b e t e r e n en w i n t zij het zeker van d e N.V. De belangrijkste eis die men aan het vertalen dient te stellen is toch w e l een theologisch juiste v e r t a l i n g . M e t enkele w o o r d e n w i l l e n w i j n u ingaan o p d e a r g u m e n t e n d i e g e b r u i k t w o r d e n o m aan te tonen dat een n i e u w e r e v e r t a l i n g beslist noodzakelijk is g e w o r d e n . TAALVEROUDERING Het v a l t niet te o n t k e n n e n dat het nezag v a n d e Bijbel bij v e len, in het bijzonder bij de mens d e r w e t e n s c h a p , dalende is. O o k de b e l a n g s t e l l i n g o m zich in Gods W o o r d te v e r d i e p e n verf l a u w t meer en meer. M e n tracht d i t m e t meer aangepaste e n n i e u w e r e v e r t a l i n g e n w e e r e n i g e r m a t e aan te w a k k e r e n , doch men is al tot de slotsom g e k o m e n dat deze p o g i n g e n f a l e n . O n l a n g s lazen w e hierover dat het v a n b e l a n g zou zijn als w e een v e r t a l i n g bezaten die v e r d e r van de Statenvertaling afstaat dan de n i e u w e v e r t a l i n g van het N.B.G. W a n t het b l i j k t , aldus de schrijver hierover, dat deze n i e u w e v e r t a l i n g te ver van d e g e w o n e hedendaagse menselijke taal afstaat, dat de v e r t a l i n g v a n het N.B.G. a l w e e r zo v e r o u d e r d is. Bij klassieke w e r k e n e c h t e r o o r d e e l t men vaak z o , dat deze beslist niet v e r a n d e r d m o g e n w o r d e n , noch w a t taal noch w a t w o o r d k e u s b e t r e f t , anders gaat de schoonheid v a n het geschrevene v e r l o r e n . Prof. B r i l l e n b u r g h W u r t h zeide van het bekende boek v a n 5

B u n y a n „ D e C h r i s t e n r e i z e " , dat de stijl typisch o u d e r w e t s is, en hoe k o m t het zo v r a a g t h i j , d a t het geschrevene toch a l t i j d z o b o e i t ? „ D e s t i j l " , zo v e r k l a a r t h i j , „ i s n i e t aan een b e p a a l d e t i j d g e b o n d e n . Bunyan's w e r k m a g niet v e r a n d e r d w o r d e n , noch w a t t a a l , noch w a t u i t d r u k k i n g b e t r e f t . W a n t het gaat o m d e z e l f d e n o d e n en z o r g e n van d e mens v o o r alle t i j d e n . " A l s m e n n u zo s c h r i j f t o v e r het w e r k v a n een - zij het een beg e n a d i g d - m e n s , w a a r o m d a n , z o v r a a g t men zich a f : kan d a n G o d s W o o r d niet m e e r verstaan w o r d e n dan alleen in „ l e v e n d " n e d e r l a n d s ? V e e l en veel meer toch dan B u n y a n ' s b o e k spreekt toch Gods W o o r d o v e r d e noden en z o r g e n v a n alle t i j d e n , w o r d t toch alleen in d i t Boek de w e g des levens g e o p e n b a a r d en w i l G o d zich aan a r m e z o n d a r e n b e k e n d m a k e n ? Het is d e geest des tijds d i e steeds naar n i e u w e r e v e r t a l i n g e n v r a a g t . A c h t e r deze v r a a g schuilt de b e g e e r t e naar een eenheid die.niet naar de Schrift is, t e r w i j l o n g e m e r k t d e w e g v o o r de m o d e r n e s c h r i f t c r i t i c i v o o r b e r e i d w o r d t . Blijkens de v e l e o u d e r w e t s e w o o r d e n d i e w e in d e N.V. n o g steeds a a n t r e f f e n is het m o t i e f „ t a a l v e r o u d e r i n g " uiterst z w a k . De N.V. h e e f t b.v. „ h o o r n a a r s " i.p.v. horzels o f p a a r d e n w e s p ( D e u t . 7 : 2 0 ) , „ w e d " i.p.v. w a s s t e d e ( H o o g l . 6 : 6 ) , „ d e n en d i e n " i.p.v. d e en d i e , „ a l t o o s " i.p.v. a l t i j d , en zo z o u d e n w e d o o r k u n n e n g a a n . O p b l z . 5 v a n het b o e k j e „ N i e u w e V e r t a l i n g v a n het N . B . G . " , d o o r Kijne & Visser, leest men o.a. „ d a t d e w o o r d e n „ r o n d a s en b e u k e l a a r " ( s c h i l d en pantser ps. 91 -.4 e.a. p l a a t s e n ) geheel in o n b r u i k g e r a a k t z i j n " . N i e t t e m i n g e b r u i k t de N.V. deze woorden. De S.V. h e e f t bij H o o g l i e d 4 : 4 c : Altemaal zijnde „ s c h i l d e n " der helden. De N.V. h e e f t : En alle zijn „ b e u k e l a a r s " v a n h e l d e n . Een o n l o g i s c h e a r g u m e n t a t i e dus o m de S.V. in o n b r u i k te doen g e r a k e n , „ l e v e n d " n e d e r l a n d s is het in ieder geval n i e t . M e t d i t al v r a a g t men zich b e d r o e f d af o f niet langer g e l o o f d w o r d t dat alleen de l e v e n d m a k e n d e Geest G o d s de mens bekeert en niet het „ l e v e n d " n e d e r l a n d s . OECUMENE O n g e d u r i g als het is, haakt het schepsel naar v e r a n d e r i n g , vern i e u w i n g en sensatie. M e n g e l o o f t in d e macht d e r eenheid o m d a a r d o o r sterk en m a c h t i g te w o r d e n . M e n v r e e s t v o o r i s o l e r i n g , men w i l niet v o o r o u d e r w e t s aangezien w o r d e n , nochtans leert 6

Gods W o o r d : w a n d e l t in de o u d e p a d e n . Dat v o l k dat naar G o d s g e b o d e n w i l l e v e n , zal alleen w o n e n , d e w e r e l d b e g r i j p t het n i e t . De S t a t e n v e r t a l i n g is een s t r u i k e l b l o k o p w e g naar d e z o b e g e e r d e e e n h e i d , zo w o r d t a l g e m e e n g e d a c h t . V a n R.K. z i j d e leest men „ d a t de n i e u w e v e r t a l i n g v a n het N.B.G. een g r o t e v o o r u i t g a n g is t e g e n o v e r d e o u d e v e r t a l i n g v a n S y n o d e en Staten. In taal en w o o r d k e u z e k o m t deze v e e l d i c h t e r bij d e v e r t a l i n g e n v a n Rome. De N.V. zal het o n d e r l i n g e o e c u m e n i sche gesprek z e k e r v e r e e n v o u d i g e n " , blz. 5 0 „ D e N i e u w e Vert a l i n g " v a n Kijne & Visser. H i e r o p zijn g e v o l g d g e z a m e n l i j k e v e r t a l i n g e n van R.K. zijde en p r o t e s t a n t e n ( d i e niet langer p r o t e s t e r e n ) b.v. in Z w i t s e r l a n d , D u i t s l a n d , A m e r i k a en I t a l i ë . * Thans colporteren roomsen en p r o t e s t a n t e n samen met de N.V. en d e R.K. St. W i l l i b r o r d u i t g a v e . N i e t t e m i n w e r d e n o n l a n g s t w e e p r e d i k a n t e n in Spanje b e b o e t v o o r het v e r s p r e i d e n v a n „ s e c t a r i s c h e " lectuur n.l. het J o h a n n e s - e v a n g e l i e . In h o g e r beroep is de boete g e h a n d h a a f d en per d w a n g b e v e l i n g e v o r d e r d . A l s reformatorische christenen is het toch onze p l i c h t te w i j zen o p het e r f g o e d der v a d e r e n ? En is de S t a t e n v e r t a l i n g niet een geschenk, een w o n d e r d e r Reformatie? Het h e e f t toch w e l iets te z e g g e n dat Rome, de v e l e s e c t e n , en kerken d i e de belijdenis der r e f o r m a t i e niet v o l l e d i g o n d e r s t r e p e n , de N.V. g r e t i g accepteerden. W a n t het v a l t niet te o n t k e n n e n d a t al v e r t a l e n d , o o k v e r k l a r e n d g e w e r k t w o r d t , d i t is een o u d e s t e l r e g e l . M e n p r o e f t toch a l t i j d w e e r d e geest v a n d e v e r t a l e r s , ook in k a n t t e k e n i n g e n . Het h o o f d b e s t u u r van het N.B.G. is b.v. nu w e e r d o o r de kerkelijke leiders, d i e k o r t g e l e d e n in W o u d s c h o t e n v e r g a d e r d e n , aangezocht contact o p te n e m e n m e t d è Katholieke Bijbelsticht i n g o m te komen tot een g e m e e n s c h a p p e l i j k e v e r t a l i n g v a n de Bijbel in d e N e d e r l a n d s e t a a l . Hierbij w o r d t gestreefd naar een hedendaagse v e r t a l i n g met v e r h e l d e r e n d e v o e t n o t e n en k a n t t e k e n i n g e n . O o k paus Paulus V I streeft naar een n i e u w e latijnse B i j b e l v e r t a l i n g , een revisie v a n de V u l g a a t dus. H i e r m e d e w o r d t t e r w i l l e v a n d e zo g e w e n s t e oecumene d e u i t s p r a a k v a n het concilie te T r e n t e 1546, aangaande deze v e r t a l i n g , e i g e n l i j k h e r r o e p e n . W a n t in Trente is u i t g e s p r o k e n d a t : „ D a t d e V u l g a a t v o o r aut h e n t i e k g e h o u d e n moest w o r d e n , dat deze v e r t a l i n g canoniek g e z a g h e e f t , haar g e t u i g e n i s - d . w . z . van d e V u l g a a t - v o l d o e n de is o m de r. k. leerstellingen te b e v e s t i g e n " . D i t streven w o r d t algemeen gezien als een b e l a n g r i j k e stap o p w e g naar de gezamenlijke B i j b e l v e r t a l i n g e n . S a m e n w e r k i n g m e t protes* En thans ook in ons land de z.g. oecumenische Bijbelvertaling.

7

tantse B i j b e l g e n o o t s c h a p p e n , d i e eens m e t de Jansenisten een pest g e n o e m d w e r d e n . Bezien w e nu het roomse s t a n d p u n t inzake het gezag van de H e i l i g e S c h r i f t : „ d a t de r.k. kerk haar z e k e r h e i d niet alleen u i t de Bijbel p u t " , t e g e n o v e r het SOLA SCRIPTURA d e r H e r v o r m i n g d u s , dan h e b b e n w i j in w a a r h e i d v o o r d e r g e l i j k e v e r t a l i n g e n met de „ v e r h e l d e r e n d e " v o e t n o t e n te v r e z e n . Daarom is het zo b e l a n g r i j k te l e t t e n o p het v e r s t r e k k e n d e r v e r t a a l o p d r a c h t , n.l. door w i e en w a a r t o e . Het gevaar is o n t s t e l l e n d g r o o t dat de stem der R e f o r m a t i e : Terug naar het onvervalste W o o r d Gods, o v e r s c h r e e u w d w o r d t d o o r het l u i d k l i n k e n d g e r o e p naar eenh e i d , een e e n h e i d d i e niet naar het W o o r d v a n G o d is. Dit zijn ernstige redenen o m te blijven bij d e a l o u d e en b e p r o e f d e Stat e n v e r t a l i n g , daar d e Statenvertalers met hun e r n s t i g e a r b e i d b e d o e l d h e b b e n d e Schrift bij ons v o l k te b r e n g e n , t o t eer van G o d en t o t heil van v e r l o r e n z o n d a r e n . BETERE HANDSCHRIFTEN?

4 Spurgeon schrijft o v e r de K i n g James V e r t a l i n g , die zo dicht bij de S.V. k o m t , „ i k g e l o o f niet dat er v a n d e eerste t o t d e laatste b l a d z i j d e , in e n i g o p z i c h t , een f o u t in d e Bijbel is, noch o p nat u u r k u n d i g , historisch o f e n i g ander g e b i e d " . Dit kan eveneens v a n de S.V. g e z e g d w o r d e n v a n w e g e d e v o l g zame tekst dezer v e r t a l i n g . Baudartius, de A r n h e m s e p r e d i k e r , was v o l lof o v e r de S.V. nadat deze g e r e e d g e k o m e n w a s . Hij schreef aan de vertalers : „ G i j hebt m e t U w consorten een g o e d w e r k g e d a a n , b r e n g e n d e de nederlandse Bijbel bij zijn v a d e r en zijn m o e d e r , d a t i s : bij de eigenschap d e r H e b r e e u w s e en Griekse t a a l " . W i j b e h o e v e n heus n i e t b a n g t e zijn d a t w i j in d e S t a t e n v e r t a l i n g een enigszins o n b e t r o u w b a r e v e r t a l i n g z o u d e n h e b b e n . Deze k l e i n e tekstverschillen b r e n g e n ons geen verschil in leer. In „ S c h r i f t c r i t i e k en S c h r i f t g e z a g " b l z . 14, schrijft p r o f . v . d . M e i d e n : „ d a t er tussen het ene en het andere o v e r g e s c h r e ven handschrift slechts een heel g e r i n g verschil is en dat daarom n i e m a n d mene dat w e daarom geen o n f e i l b a r e Bijbel zouden h e b b e n . Deze k l e i n e tekstverschillen b r e n g e n geen verschil in de l e e r " . A a n g a a n d e „ b e t e r e h a n d s c h r i f t e n " zou nog o p g e m e r k t kunnen w o r d e n dat de N.V. vaak o v e r z e t t i n g e n h e e f t die de Statenvertalers, blijkens de k a n t t e k e n i n g e n , e v e n g o e d b e k e n d w a r e n , doch niet w i l d e n g e b r u i k e n . O o k v a l t o p s o m m i g e plaatsen een m e r k w a a r d i g e o v e r e e n k o m s t met de V u l g a a t ( r . k . Bijbelvert. in het Latijn) te b e s p e u r e n . * * Zie verder „Oudere en daarom betere handschriften? Standvastig mei 1972.

S.V. THEOLOGISCH JUISTER V a n d e Statenvertaling m o g e n w e g e l o v e n dat deze o p g o d v r u c h t i g e w i j z e is o v e r g e z e t , dat deze d e meest z u i v e r e e n d a a r d o o r o o k een theologisch v e r a n t w o o r d e v e r t a l i n g is, w a n t Gods Geest w r o c h t m e d e . Bezien w e in d i t v e r b a n d b.v. d e vert a l i n g v a n het N.B.G. w a t Hebr. 1 : 6 b b e t r e f t . „ D o o r betere o f m e e r d e r e kennis der o u d e h a n d s c h r i f t e n en kennis v a n de c u l t u u r v a n het o o s t e n " vertaalde de d o o r het N.B.G. b e n o e m d e commissie g e n o e m d e t e k s t : „En Hem moeten alle engelen Gods h u l d i g e n " . De S.V. h e e f t : „En dat alle Engelen Gods Hem a a n b i d d e n " . Daarom is het te b e g r i j p e n dat b.v. de J e h o v a g e t u i gen destijds direct tot g e b r u i k v a n de N.V. zijn o v e r g e g a a n . Zij o n t k e n n e n immers de G o d h e i d van Christus en v i n d e n steun v o o r hun ontzettende d w a l i n g in de N.V. die , zeker w a t deze tekst b e t r e f t , theologisch niet v e r a n t w o o r d is. In het g e v o l g w o r d e n o p m e e r van deze v e r z w a k k i n g e n g e w e z e n . Ds. Diermanse zegt op b l z . 19 in zijn w e r k j e over „ B i j b e l v e r t a l e n " : „ V a n d i e e e r b i e d v o o r de griekse tekst, en van een get r o u w , dus niet v r i j , naar eigen inzicht, vertalen en o v e r b r e n gen d e r in de tekst vervatte zaken en g e d a c h t e n , v i n d ik n o g iets m e e r in onze Statenvertaling dan in de b e i d e p r o e v e n " . ( K o r t e V e r k l a r i n g der H.S. m e t N i e u w e V e r t a l i n g u i t g . Kok Kampen) „ D a a r o m m a g z.i. van het n a u w k e u r i g e , z o r g v u l d i g e en v o l g z a m e v a n de S.V. niet a f g e w e k e n w o r d e n , hetgeen b e v e s t i g t dat w i j in deze v e r t a l i n g een a r b e i d v o o r ons h e b b e n , w a a r i n d e l e i d i n g des Heeren klaar d o o r s t r a a l t " . De m i n d e r h e i d s n o t a , achterin het Deputaten-rapport d e r C h r . Ger. K e r k e n , v e r m e l d t dan ook heel terecht de conclusie v a n Ds. B a a n : n.l. dat de samenstelling van de commissie van het N.B.G. een heel ander b e e l d laat zien, dan de commissie d o o r de Synode van 1618-1619 b e n o e m d . NAUWKEURIGER VERTALEN? V a n de in 1947 g e v o n d e n r o l l e n aan de Dode Zee g e e f t b.v. Prof. Edelkoort in zijn boek h i e r o v e r een b e s c h o u w i n g o v e r d e rol Jesaja. Hij m e r k t hierbij op dat deze rol zeer g o e d o v e r e e n stemt m e t de b e t r o u w b a r e Masoretische tekst. De rol heeft bij Jes. 3 2 : 6 b „zijn hart bedenkt o n g e r e c h t i g h e i d " , evenals de Septuagint. Prof. Edelkoort v e r m o e d t dat bij het o v e r s c h r i j v e n van het handschrift het w o o r d „ b e d e n k e n " in „ d o e t " is v e r a n d e r d zoals de S.V. het heeft. De N.V. aldus g e n o e m d e schrijver, heeft getracht zich te r e d 9

den door te schrijven : „ z i j n hart b r e n g t o n g e r e c h t i g h e i d v o o r t " , blz. 44. Bedenken kan m e n juist van het hart v e r w a c h t e n . De N.V. is dus in d i t o p z i c h t geen n a u w k e u r i g e r e v e r t a l i n g . O o k niet bij Jes. 4 0 :6 w a a r de S.V. h e e f t „Een stem z e g t : Roep, en hij z e g t : e n z . " ( k a n t t . S.V.: S t e m , te w e t e n stem Gods, R o e p : , o f p r e d i k t , Hij z e g t : elkeen der dienaren G o d s . ) V o l g e n s de g e v o n d e n rol moet d i t zijn niet hij maar ik z e g . De N.V., aldus g e n o e m d e professor, „ h e e f t de m o e i l i j k h e i d die daarin g e l e g e n is g e c a m o u f l e e r d " , b l z . 4 5 . De v e r s c h r i j v i n g van het h a n d s c h r i f t v a n hij zegt in ik z e g , is in de N . V . g e c a m o u f l e e r d d o o r te v e r t a l e n : en de v r a a g k l i n k t ! De rol h e e f t v e r d e r bij Jesaja 3 7 : 1 8 : al de l a n d e n , de S.V. heeft h i e r : al de l a n d e n , m i t s g a d e r s h u n l a n d e r i j e n . De meest z u i v e r e h e b r e e u w s e tekst is „ a l de landen en h u n l a n d " , dus is de S.V. w e l n a u w k e u r i g h i e r . De N.V. h e e f t hier m e t „ a l l e landen en h u n g e b i e d " beslist niet n a u w k e u r i g e r v e r t a a l d , w a n t v o o r beide w o o r d e n staat één h e b r e e u w s w o o r d . W e l s p r i n g t d e w e t e n schappelijke en n a u w k e u r i g e v e r t a l i n g v a n d e S.V. in het o o g b.v. bij Jesaja 4 0 : 1 2 . De rol h e e f t daar niet z o ' n correcte weergave als de S.V. Deze heeft hier een v e r g i s s i n g n.l. „ w a t e r e n d e r z e e " . Het w o o r d M a j i m is hier v e r w i s s e l d m e t M e j a m . Hoe meer w e b e p a a l d w o r d e n bij de e n o r m e m o e i l i j k h e d e n der v e r t a a l a r b e i d , des te m e e r b e w o n d e r i n g m o e t e n w e hebben v o o r de w i j s h e i d , als een g a v e G o d s , d i e d e Statenvertalers bij hun w e r k ten t o o n h e b b e n g e s p r e i d . In de N.V. v i n d t men bij Job 2 8 : 2 b „ e n steen smelt men tot k o p e r " w a a r m e d e de tekst o n d u i d e l i j k g e w o r d e n is. Uit steen, k o p e r e r t s , w o r d t k o p e r g e s m o l t e n , daarom h e e f t de S.V. het w o o r d j e ( u i t ) tussen g e v o e g d . In G e n . 3 : 1 7 h e e f t de S.V..- D e w i j l gij g e l u i s t e r d hebt naar „ d e s t e m " u w e r v r o u w enz. De N.V. h e e f t : O m d a t gij naar u w v r o u w g e l u i s t e r d h e b t . Het w o o r d j e stem staat er in het Heb r e e u w s , m a g dus niet w e g g e l a t e n w o r d e n . H a n d . 20 :.28 S.V.: v e r k r e g e n d o o r „ Z i j n eigen b l o e d " , N.V.-. v e r w o r v e n d o o r „ h e t b l o e d van zijn E i g e n e " . Het eerste s p r e e k t d u i d e l i j k e r van Gods b l o e d dan het t w e e d e . Nochthans zijn deze g e r i n g e a f w i j k i n g e n bij het v e r t a l e n van g e n o e m d e teksten m i n d e r reden o m zich o n g e r u s t over te maken. Doch w e zullen v e r d e r zien dat ook w a a r het de leer, waar het zelfs Gods eer b e t r e f t , de N.V. v e r t a l i n g e n h e e f t , d i e beslist niet aanvaard k u n n e n w o r d e n . 10

BEGRIJPELIJKER? Het heeft er veel van w e g o f er d o o r de commissie van het N.B.G. naar gestreefd is z o v e r m o g e l i j k van de o v e r z e t t i n g d e r S.V. vandaan te b l i j v e n , men v i n d t in de N.V. verscheidene vert a l i n g e n die uit lust tot v e r a n d e r e n er niet d u i d e l i j k e r o p zijn gew o r d e n . De N.V. heeft bij A m o s 7 : 7 b . v . : „ Z i e de Here s t o n d bij een loodrechten m u u r , m e t een paslood in zijn h a n d " . M e n kan zich terecht a f v r a g e n w a a r o m m o e t er een paslood g e h o u den w o r d e n „ b i j " een l o o d r e c h t e m u u r ? Is die m u u r n i e t loodrecht? De S.V. is hier veel juister w a n t daar v i n d t m e n : De Heere stond „ o p " een m u u r , die naar h e t paslood g e m a a k t w a s " . En dan b e g r i j p t men direct dat de naar het paslood gemaakte m u u r , niet langer loodrecht w a s . Het v o l k v a n Israël dat d e m u u r a f b e e l d t , was in o n g e r e c h t i g h e i d v e r z o n k e n , d e m u u r was v e r v a l l e n . Bovendien als men een m u u r met het paslood meet, gaat m e n er „ o p " en niet er „ b i j " staan zoals de N.V. heeft, w a n t de m u u r moest van o n d e r t o t b o v e n g e m e t e n w o r d e n . Exegetisch is daarom d e v e r t a l i n g o n j u i s t en o n b e g r i j p e l i j k e r g e w o r d e n . In Jer. 31 : 2 9 b leest men in de S.V. „ d e t a n d e n d e r k i n d e r e n zijn s t o m p g e w o r d e n " , o m de v e r t a l i n g b e g r i j p e l i j k e r te m a k e n heeft de N.V. v e r t a a l d dat de t a n d e n „ s l e e " zijn gew o r d e n , een w o o r d dat z e l d e n meer g e b r u i k t w o r d t . In Prediker 8 : 8 w o r d t g e s p r o k e n o v e r de d a g des d o o d s , o v e r de doodsstrijd. „Er is geen mens die heerschappij heeft o v e r den geest, o m d e n geest in te h o u d e n , en hij h e e f t geen heerschappij over den d a g des doods ook geen w a p e n in deze s t r i j d " aldus de S.V. De N.V. noemt de geest des adems hier windj, dus in zijn d o o d heeft hij geen macht o v e r de w i n d ? „ G e e n w a p e n in deze s t r i j d " w o r d t nu : „ e r is geen v e r l o f tijdens de s t r i j d " enz. Ook al w i l len w e het n i e u w e v o o r s t a a n , w e zullen toch eerlijk m o e t e n erkennen dat de N.V. er heus niet b e g r i j p e l i j k e r op is g e w o r d e n . O o k niet bij P r e d . 12 -.5 -. S.V. En dat de lust zal v e r g a a n . N.V. En de kapperbes n i e t meer h e l p t . Bij het naderen van de d o o d v e r g a a n de lichamelijke g e n e u g t e n . Nu is h e t : De kapperbes h e l p t als g e n e e s m i d d e l niet m e e r . Dit stemt overeen met de V u l g a a t , zoals de N.V. op m e e r d e r e plaatsen h i e r m e d e in o v e r e e n s t e m m i n g is. AANGEPASTE VERTALINGEN H i e r o n d e r een enkel v o o r b e e l d hoe v e r t a a l d kan w o r d e n z o n d e r

1 1

d a t d e mens d e r z o n d e zich b e h o e f t te e r g e r e n , o . a . bij J o h . 5 :29b: S.V. „ W i e het k w a d e gedaan h e b b e n , t o t d e o p s t a n d i n g d e r verdoemenis" N.V. „ W i e het k w a d e b e d r e v e n h e b b e n , t o t d e o p s t a n d i n g ten oordeel" N.V. 1964 ( J o h a n n e s E v a n g e l i e ) „ m a a r w i e het k w a d e d e d e n , o m v e r o o r d e e l d te w o r d e n " Steeds m e e r d e scherpe kantjes eraf. J o h . 8 : 7 b : S.V. „ W i e van ulieden z o n d e r z o n d e i s " alzo o o k de N.V. In het n i e u w e Johannes Evangelie ( 1 9 6 4 ) is d i t g e w o r d e n „ W i e niets o p zijn g e w e t e n h e e f t " . Z o d o e n d e b e g r i j p t men d e o p m e r k i n g dat w e een v e r t a l i n g moeten gaan k r i j g e n d i e n o g v e r d e r van d e S.V. a f s t a a t ; dat heet h e d e n d a a g s „ l e v e n d " n e d e r l a n d s . Een taal d i e m e e r past in het hedendaags g e v o e l e n . Een v o o r b e e l d h i e r v a n v i n d e n w e o.a. o o k bij •. ' Spreuken 1 2 : 4 . S.V. Een k l o e k e h u i s v r o u w is een kroon haars h e r e n . N.V. Een d e g e l i j k e v r o u w is d e k r o o n v a n haar m a n . Begrijpelijk is deze v e r t a l i n g in een t i j d v a n g e l i j k s t e l l i n g v a n d e v r o u w en d e m a n . M a a r een oprecht v e r t a l e r zou toch niet m o gen v e r d u i s t e r e n , dat er in d e g r o n d t e k s t w e l d e g e l i j k „ h e e r " staat. Hooglied 4 : 9 . S.V. Gij h e b t M i j het hart g e n o m e n , M i j n zuster, o b r u i d ! gij hebt M i j h e t h a r t g e n o m e n met een van u w o g e n , m e t een keten v a n u w hals. N.V. Gij hebt mij b e t o v e r d , m i j n zuster, b r u i d , b e t o v e r d met één b l i k van u w o g e n , met één snoer van u w halsversiersel. Is het niet de hemelse B r u i d e g o m o n t e r e n , te b e w e r e n , dat Hij zo zou spreken t o t Zijn B r u i d als in de N.V.? Het geestelijk gehalte v a n het H o o g l i e d w o r d t zo w e g g e s l a g e n . Zelfs de v r i j z i n n i g e Leidse v e r t a l i n g h e e f t n o g „ G i j hebt mij in het hart g e t r o f f e n " enz. Het H e b r e e u w s e w e r k w o o r d , hier g e b r u i k t , h a n g t d a n o o k rechtstreeks samen met het H e b r e e u w s e w o o r d v o o r „ h a r t " . De v e r t a l i n g „ b e t o v e r e n " moet dan ook ten zeerste w o r d e n afg e w e z e n . Hoe b l i n k t de v o o r z i c h t i g h e i d en de w a r e godsv r u c h t uit in d e S.V. A a n het l e v e n d m a k e n d e w e r k des Geestes w o r d t z o d o e n d e 12

steeds m i n d e r b e h o e f t e g e v o e l d , v e r k l a a r t naar eigen inzicht.

het

verstand

vertaalt

en

BETER VERSTAAN DER HEILSBOODSCHAP? Zoals w i j h e b b e n a a n g e t o o n d en d i t ook in het v e r v o l g z u l l e n d o e n , b e t r e f t de a f w i j z i n g der n i e u w e v e r t a l i n g van het N.B.G., niet alleen d e n a t u u r l i j k e o f historische g e b r e k e n van deze vert a l i n g , doch w a t het belangrijkste is o o k d e z u i v e r h e i d der leer. W a t o.a. Jesaja 7 : 1 4 b e t r e f t m o e t v a n d e N.V. helaas g e z e g d w o r d e n dat deze „ h e t o n m o g e l i j k e bij de mens, doch m o g e l i j k bij G o d " t e r u g gebracht heeft tot een misschien. Het b o v e n n a t u u r l i j k e , het o n b e g r i j p e l i j k e en v e r h e v e n e van Christus' komst o p aarde is in de v e r t a l i n g van het N.B.G. t e r u g g e b r a c h t t o t een n a t u u r l i j k , menselijk k u n n e n . De samenstelling van de c o m missie „ u i t alle r i c h t i n g e n " spreekt hier o.i. een w o o r d j e mee. Z o w e l het D e p u t a t e n r a p p o r t d e r C h r . Ger. Kerk, als Prof. v a n d e r M e i d e n (Rectorale Rede) spreken u i t , dat alleen hier het w o o r d j e M A A G D juist is en dat het w o o r d „ J o n k v r o u w " onjuist is. Deze v e r t a l i n g b e d r o e f t de Geest v a n het W o o r d , o m d a t het h i e r b e t r e f t de g e h e i m n i s v o l l e , w o n d e r v o l l e komst van het W o o r d dat vlees g e w o r d e n is. W a n t d i t is het w o n d e r : M A A G D EN TOCH Z W A N G E R - Z W A N G E R EN TOCH M A A G D . V a n den b e g i n n e af is de b u i t e n g e w o n e en b o v e n n a t u u r l i j k e geb o o r t e v a n Christus, uit een M A A G D , b e k e n d gemaakt als het zaad der v r o u w , niet als het zaad d e r m a n , z o n d e r de w i l des mans, g e w o r d e n uit een v r o u w ( G a l . 4 : 4 ) . V o o r M a r i a was het een w o n d e r o m d a t zij geen man b e k e n d e : b u i t e n alle t w i j f e l d e v e r b o r g e n h e i d der G o d z a l i g h e i d is g r o o t , G o d g e o p e n b a a r d in het vlees ( 1 T i m . 3 : 1 6 ) . O n b e g r i j p e l i j k is het dan ook dat de N.V. bij M a t t h . 1 -.23, een t e k s t die v e r w i j s t naar Jesaja 7 : 1 4 , daar w e l met „ M A A G D " v e r t a a l d e . O o k d e „ z e v e n t i g " h e b b e n het w o o r d j e A L M A H juist v e r t a a l d alsof het h e b r e e u w s e w o o r d j e BETOELA er stond dat v o o r geen a n d e r e u i t l e g vatbaar is. Dr. Gravemeijer zegt e r v a n in zijn D o g m a t i e k ( d e e l 2 b l z . 3 5 4 ) dat de Evangelist M a t t h e ü s , hier tegen alle w e d e r s p r a a k in u i t d r u k k e l i j k vasts t e l t : M A A G D . „ H a a r m a a g d e l i j k e reinheid w o r d t niet alleen d o o r de betekenis des w o o r d s vereist en o n d e r s t e l d , maar het w o r d t d o o r de Godsspraak noodzakelijk vereist, w a n t w a t tek e n , w a t w o n d e r zou het anders z i j n ? " Luther zegt o v e r deze t e k s t : „ I n d i e n mij een jood of christen kan bewijzen dat A L M A H in de Schrift iets anders dan M A A G D b e t e k e n t , die kan bij mij 100 m a r k komen h a l e n " . Calvijn beschuldigde de J o d e n reeds 13

v a n S c h r i f t v e r d r a a i i n g w a t M a t t . 1 : 2 3 b e t r e f t , daar de Joden hier beslist n i e t h e t w o o r d M a a g d w i l d e n h e b b e n . En wanneer bij M a t t . 1 : 2 3 naar Jes. 7 : 1 4 v e r w e z e n w o r d t en m e n t w e e geheel v e r s c h i l l e n d e o v e r z e t t i n g e n h e e f t is d i t een verschrikkelijke i n c o n s e q u e n t i e . Dat een j o n k v r o u w z w a n g e r w o r d t is t e n s l o t t e geen w o n d e r m e e r en w i j menen d a a r o m m e t v r i j m o e d i g h e i d te m o g e n z e g g e n d a t deze v e r t a l i n g G o d e b e d r o e v e n d is. W a t Lucas 1 =34 b e t r e f t : M a r i a v o n d het een o n b e g r i j p e l i j k w o n d e r z w a n g e r te w o r d e n o m d a t „ z i j geen m a n b e k e n d e " zoals d e S.V. h e e f t . De N.V. is hier niet vast e n kan t w i j f e l doen rijzen w a a r v e r t a a l d i s : „ d a a r ik geen o m g a n g m e t een man h e b " . Deze t w i j f e l v e r w e k k e n d e o v e r z e t t i n g e n g e v e n reeds vold o e n d e g r o n d d e N.V. af te w i j z e n ; echter, er zijn m e e r d e r e ernstige bezwaren. MEERDERE RICHTINGEN V O L D O E N De h a r d e , maar w a r e e n b e t e k e n i s v o l l e w o o r d e n z.a. HEL en VERDOEMENIS k o m e n i n d e N . V . m i n d e r voor d a n ' i n d e S.V. Zit hier niet achter het z o v e e l m o g e l i j k b e v r e d i g e n v a n alle r i c h t i n g e n o p het k e r k e l i j k e r f ? O o k i n de p r e d i k i n g w o r d t de o n t z e t t e n d h e i d des oordeels v o o r d e o n b e k e e r d e n nagenoeg niet m e e r g e n o e m d o f ten zeerste v e r z w a k t . M e n g e b r u i k t bij v o o r k e u r t e r m e n o f u i t d r u k k i n g e n , soms i n naam v a n schoonh e i d s g e v o e l o f v a n w e l s p r e k e n d h e i d , d i e h e t besef d e r rampz a l i g h e i d a f s t o m p e n . Z i e h i e r o v e r o.a. „ d e D o o d en het Hiernam a a l s " v a n Prof. Wisse. Dr. A . K u y p e r schrijft in E. V O T O , 3, blz. 3 0 9 : „ A l s een h a m e r d i e d e rotssteen te p l e t t e r slaat moet d i t ontzett e n d e W o o r d v a n G o d w e e k aan w e e k o p d e zielen d e r g e n e n , d i e zich t o t d u s v e r v e r h a r d h e b b e n , n e e r k o m e n . Het m o e t u allenkskens o n m o g e l i j k g e m a a k t w o r d e n o m n o g langer tegen U w G o d t e staan, z o d a t g e t e n s l o t t e één v a n b e i d e d o e t : o f het aan G o d g e w o n n e n g e v e n , o f u i t g a a t e n z e g t : o n d e r z u l k een p r e d i k i n g k o m ik n i e t m e e r " . In d e brochure v a n Ds. M . Baan ( „ d e N i e u w e B i j b e l v e r t a l i n g in d i s c u s s i e " ) b l z . 14 leest men o v e r het w o o r d j e v e r d o e m e n i s o.a. bij R o m . 8 : 1 w a a r d e N.V. v e r o o r d e l i n g h e e f t : „ H e t griekse w o o r d „ k a t a k r i m a " is hier v e r z w a k t t o t alleen maar v e r o o r d e l e n , h o e w e l d i t o o r d e e l , g e r e k e n d m e t heel het v e r b a n d d e r S c h r i f t , h e t zwaarste o o r d e e l is w a t maar te d e n ken is, n.l. d e v e r d o e m e n i s ! " Het D e p u t a t e n r a p p o r t z e g t d a t i n h e t Oudnederlands „ v e r d o e m e n " veroordelen betekent. 14

De N.V. b e d o e l t een v e r t a l i n g te zijn in hedendaags n e d e r l a n d s , een hedendaags w o o r d e n b o e k echter leert ons d a t VEROORDELEN schuldig v e r k l a r e n i s , d a t VERDOEMEN veroordelen tot de helse straf betekent. Is dan d e N.V. niet hedendaags of is e r geen verschil meer tussen deze t w e e w o o r d e n ? Ds. Baan m e r k t in g e n o e m d e b r o c h u r e terecht o p : „ D a t de één tracht d o o r critiek o p de Schrift h e t W o o r d Gods f e i l b a a r t e m a k e n , een ander d o o r 't b e w e r k e n v a n een n i e u w e v e r t a l i n g " . W e noemen slechts: Exodus 3 2 : 3 3 . S.V.: Die zou Ik uit M i j n boek d e l g e n , d i e aan M i j z o n d i g t . N.V. W i e tegen M i j g e z o n d i g d h e e f t , zal Ik uit M i j n boek d e l gen. De k a n t t e k e n i n g der S.V. v e r k l a a r t : „ V e r s t a h i e r b i j : indien Ik i e m a n d daaruit zou d e l g e n ! " De r e m o n s t r a n t Episcopius h a d als b e z w a a r tegen de S.V., d a t er het „ g e l o o f van D o r d t " en de „ t h e o l o g i e van C a l v i j n " in te v i n d e n w a s . A l s v o o r b e e l d n o e m d e hij deze tekst, w a a r i m m e r s in de S.V. zo duidelijk de leer v a n d e u i t v e r k i e z i n g en van de v o l h a r d i n g der heiligen w o r d t g e h a n d h a a f d . Uit t w e e m o g e l i j k heden van vertalen kozen de S.V. d e g e n e , d i e in h a r m o n i e w a s met het ganse schriftgetuigenis aangaande het Boek des levens, dat vast g e b o u w van Gods g u n s t b e w i j z e n . De N.V. v o l g t l i e v e r d e remonstrant Episcopius na. Maar w i e kan er n o g zalig w o r d e n , als d e N.V. gelijk h e e f t ? NOODZAKELIJK TER WILLE V A N DE JEUGD? S o m m i g e voorstanders van de N.V. achten het g e b r u i k d e r N.V. noodzakelijk t e r w i l l e v a n - d e j e u g d , daar gevreesd w o r d t d a t zij anders de kerk de r u g toe keren d . w . z . indien de S.V. geh a n d h a a f d b l i j f t . Is het niet d e taak d e r kerk juist in het b e l a n g d e r j e u g d , o m eerbied en l i e f d e t o t d e H e i l i g e Schrift hen bij te brengen. Liefde t o t Gods W o o r d in de a l o u d e Statenvertaling w a a r v a n D r . C. C. de Bruin zegt „ e e n stijlvol geheel v a n stoere schier strakke m o n u m e n t a l i t e i t , als g e v o l g v a n een v e r t a a l a r b e i d dat een geloofswerk was? ( z i e ,,De Staten-Bijbel en haar v o o r g a n g e r s " d o o r Dr. C. C. de Bruin b l z . 3 1 0 ) . Deze v e r t a l i n g w e r d ook d o o r het v o l k destijds zo v o l l e d i g g e a c c e p t e e r d , dat zich geen stenen v o o r b r o o d w i l d e laten v e r k o p e n . In deze geest d i e n t d e j e u g d o n d e r w e z e n te w o r d e n , w a a r o m d e S t a t e n v e r t a l i n g z o n u t t i g , zo theologisch v e r a n t w o o r d is, ja o o k w a t de schoonheid v a n taal b e t r e f t . W a n t het oosters aanzien, het oosterse coloriet is 15

er in b e h o u d e n ( D s . Diermanse in „ O v e r vrij v e r t a l e n " ) . Is het v e r d e r niet o p m e r k e l i j k dat in d i e kerken w a a r de N.V. direct geaccepteerd is, m e n o o k vaak b e z i g is o m m e t b e h u l p van f i l m , t o n e e l e.a. v e r m a a k d e j e u g d aan de k e r k te b i n d e n ? V e r g e e f s e p o g i n g e n , d e w e r e l d b i e d t in dit opzicht altijd n o g m e e r , hoew e l het de z i e l leeg laat. V e r d e r bestaat het gevaar dat w a n n e e r men t e r w i l l e v a n de j e u g d een v e r t a l i n g i n v o e r t o m hen te b e h a g e n , dat men d e o u d e r e n en al de l i e f h e b b e r s v a n een z u i v e r e en o n v e r m i n k t e v e r t a l i n g , v a n d e kerk doet v e r v r e e m d e n . De o u d e r e n m o e t e n zeer zeker b e g r i p v o o r de j e u g d t o n e n en hen h e l p e n o n d e r w i j z e n , d i t kan o o k d o o r h u n l i e f d e o p te w e k ken v o o r een z u i v e r o v e r g e z e t t e B i j b e l , niet m e t een m i n d e r scherpe v e r t a l i n g , m e t zachtere u i t d r u k k i n g e n d i e d e j e u g d o p een d w a a l s p o o r b r e n g e n k a n . W a a r o o k d e j e u g d e v e n g o e d tot G o d b e k e e r d m o e t w o r d e n kan men h e t , o o k w a t een v e r t a l i n g b e t r e f t , niet te n a u w nemen. , VERTAALOPDRACHT Het v e r t a l e n v a n d e Bijbel is een h o o g s t e r n s t i g e en g e w i c h t i g e b e z i g h e i d . Het bestaat daarin o m de i n h o u d van de H e i l i g e S c h r i f t , het d o o r G o d s Geest l e t t e r l i j k i n g e g e v e n W o o r d , zo j u i s t , zo d u i d e l i j k m o g e l i j k , in h e l d e r e v e r s t a a n b a r e taal t o t d e g e m e e n t e te b r e n g e n . Een slecht v e r t a a l d e Bijbel is niet het W o o r d v a n G o d , d o c h een w o o r d v a n mensen. De o p d r a c h t d e r Synode v a n 1618-1619 w a s : uit te qaan van de g r o n d t e k s t en g e b r u i k te m a k e n v a n d e beste o v e r z e t t i n g e n en w a a r t o e m a n nen gekozen w e r d e n ( d o o r de K e r k ) , niet alleen g e l e e r d e n , doch o o k g o d z a l i g e v r o m e dienaren des W o o r d s . In d e practische v o o r s c h r i f t e n d i e de Synode v a s t s t e l d e w e e r s p i e g e l d e het S c h r i f t b e g i n s e l d e r Dordtse v a d e r e n , d i e in de Griekse en H e b r e e u w s e tekst z o w e l m a t e r i e e l als f o r m e e l het W o o r d van G o d , d e taal v a n de H e i l i g e Geest z a g e n . En zo w e r d de vertalers een o b j e c t i e v e w e t e n s c h a p p e l i j k e o v e r z e t t i n g o p g e l e g d . Door h u n w e r k is de S.V., als een consequent toegepaste vertaalmethode „één der getrouwste vertalingen g e w o r d e n " , ( z i e „ D e Statenbijbel en zijn v o o r g a n g e r s " d r . C. C. de B r u i n , b l z . 278 en 3 0 4 . ) Het v o o r s c h r i f t b e h e l s d e v e r d e r : de Bijbel ook bij die dienaren des W o o r d s te b r e n g e n d i e d e g r o n d t a l e n niet k e n d e n , d i e dus alleszins a f h a n k e l i j k w a r e n v a n een z u i v e r v e r t a a l d e tekst. 16

D a a r o m moet de kerk z o r g e n v o o r d e beste v e r t a l i n g , „ w a n t d i t raakt d e w a a r h e i d , d e e r e G o d s , de roem van Christus, de e e r b i e d i g i n g van de H e i l i g e Geest, het heil der kerk en dus ook m i j n z a l i g h e i d " ( P r o f . v . d . M e i d e n ) . De k e r k m o e t dus z o r g e n dat d e l a m p van Gods W o o r d h e l d e r b r a n d t in deze t i j d van v e r v l a k k i n g , verschraling en t o e n e m e n d e critiek o p Gods o n feilbaar W o o r d . W a n n e e r d e kerk h i e r t o e niet langer in staat is, past haar alleen s c h u l d b e l i j d e n v a n w e g e haar o n m a c h t . De v e r d e e l d h e i d der kerk kan geen v e r o n t s c h u l d i g i n g zijn w a n t deze is v o o r t g e v l o e i d uit het v e r l a t e n d e r w a a r h e i d in Schrift en Belijdenis. Het a a n v a a r d e n van de n i e u w e v e r t a l i n g van het N.B.G. is een stap v e r d e r o p deze w e g . De S t a t e n b i j b e l , u n a n i e m b e o o r d e e l d als d e „ N e d e r l a n d s e Bijbel bij u i t n e m e n d h e i d , een v e r t a l i n g d i e w e e r k l a n k v i n d t in het hart v a n Gods v o l k , d o o r onze v a deren in g e l o o f v e r t a a l d , een w o n d e r m o n u m e n t , hoge w e t e n schappelijke w a a r d e , e e n h e i d v a n taal en stijl, d r a a g t het v u rige stempel van sterk g e l o v i g e persoonlijkheden d e r v e r t a lers, zij h e e f t iets van de z a l v i n g v a n de Heilige Geest en spreekt o n m i d d e l l i j k tot het v r o o m g e m o e d ; geen enkele vert a l i n g kan in d i t opzicht de S t a t e n v e r t a l i n g e v e n a r e n " . ( D s . Hoekstra). Daarom is het terzijde stellen v a n deze V e r t a l i n g te betreuren en g e v a a r l i j k ! Van de N.V. lezen w e o . a . : „ d a t deze een m o d e r n e w e r e l d s e inslag h e e f t , m o e i l i j k te aanvaarden is, zij doet denken aan een geest van algehele v e r n i e u w i n g v a n levenswaarden, zij bevat veel b e z w a r e n d e teksten, b r e n g t funeste gevolgen met zich d o o r o.a. v e r d e e l d h e i d in k e r k , school en gezinnen, dat het vrijgeven d e r N.V. t o t schade der kerk kan zijn enz." H o u d e n w i j ons aan de Statenbijbel w a a r v a n o.a. Ds. Dubois gez e g d h e e f t : „ W e r k v a n G o d s v r u c h t , g e l e e r d h e i d en geloofsv o l h a r d i n g . Statenbijbel, W e r k des Heeren, gave Gods, waardoor Gods v o l k m e e r dan drie e e u w e n is getroost en g e s t e r k t " . ( B i j b e l h e r d e n k i n g bij B i j b e l v e r d e n k i n g ) . Besluiten w i j dit g e d e e l t e m e t e n k e l e regels uit het v o o r w o o r d der Statenvertaling: „ d a t w i j v a n de b e g i n n e der Reformatie af in deze landen ter harte g e n o m e n , en m e t alle v l i j t en z o r g v u l d i g h e i d getracht hebben te b e z o r g e n alles w a t tot goede w e l s t a n d en v o o r t p l a n t i n g v a n de o p r e c h t e , w a r e Christelijke G e r e f o r m e e r d e Religie en de z u i v e r e Godsdienst heeft m o g e n strekken en n o d i g w a s ; en o n d e r a n d e r e n m e d e dat Gods Heilig W o o r d , 17

naar d e n rechten z i n , o o g m e r k e n v e r s t a n d v a n d e g r o n d t e k s t en t a a l , w a a r i n G o d d e Heere A l m a c h t i g g e n a d e l i j k g e l i e f d h e e f t Zijn leer en g o d s d i e n s t d o o r i n g e v i n g des Geestes te o p e n b a r e n , mocht w o r d e n u i t g e l e g d , g e l e e r d e n g e p r e d i k t ; o p d a t d a a r d o o r d e z a l i g h e i d d e r zielen en het e e u w i g w e l varen m e e r en m e e r b e v o r d e r d z o u d e w o r d e n " . Deze o p d r a c h t , d o o r d e genade Gods u i t g e v o e r d , m o e t e n w i j ons steeds v o o r ogen h o u d e n , zodat w i j n i m m e r behoeven t e t w i j f e l e n o f w i j w e l een juist v e r t a a l d e Bijbel hebben in de Statenvertaling. VERSCHIL I N OPDRACHT

(N.V.)

M e t alle respect v o o r het N.B.G., v o o r w a t d i t genootschap t o t s t a n d b r e n g t in het v e r s p r e i d e n v a n d e H e i l i g e S c h r i f t , meent de schrijver nochthans dat g e n o e m d i n s t i t u u t niet d e taak o p zich h a d moeten nemen v a n zulk een g e w i c h t i g e v e r t a a l a r b e i d , aangezien d i t d e taak d e r kerk is. De o p d r a c h t v o o r d e S t a t e n v e r t a l i n g k w a m t o t stand na een w e e k v e r g a d e r e n d e r Synode v a n D o r d r e c h t in 1 6 1 8 - 1 6 1 9 , deze o p d r a c h t g i n g dus v a n de Kerk u i t , d e Synode n a m het besluit h i e r t o e . De v e r t a a l c o m m i s s i e v o o r d e N.V. is d o o r het H o o f d b e s t u u r v a n het N.B.G. v a s t g e s t e l d en s a m e n g e r o e p e n , n a d a t het H o o f d b e stuur d e taak v a n h e t t o t stand b r e n g e n v a n een n i e u w e vertal i n g a a n v a a r d h a d , een k e r k e l i j k e o p d r a c h t w a s er dus niet. G e z i e n n u d e u i t e e n l o p e n d e r i c h t i n g e n in d e aldus samengestelde v e r t a a l c o m m i s s i e , u i t a l l e r h a n d e kerken en k r i n g , m a g toch m e t recht d e v r a a g g e s t e l d w o r d e n o f de eigen voorstell i n g , w i j z e v a n z e g g e n in g e t r o u w h e i d en o o r s p r o n k e l i j k h e i d aan d e g r o n d t e k s t b e w a a r d is g e b l e v e n ? W a n t Prof. Grosheide zelf z e g t : w a n n e e r iedere theologische r i c h t i n g d e Bijbel gaat v e r t a l e n , d a n ontstaan e r in een land een massa b i j b e l v e r t a lingen naast e l k a a r " , en v e r d e r ; „ i e d e r e B i j b e l v e r t a l e r zal onw i l l e k e u r i g zo v e r t a l e n , als in o v e r e e n s t e m m i n g is m e t zijn eigen theologisch standpunt". Zoals reeds o p g e m e r k t is en hetgeen p r o f . G r o s h e i d e bevest i g t - o o k Prof. v a n Beek - „ k a n aan verklarend vertalen niet ontk o m e n w o r d e n - de v e r t a l e r legt o n g e m e r k t g a u w zijn gedachten in een v e r t a l i n g . „ W a n n e e r d e v e r t a l e r echter „ g e e s t v e r w a n t " is m e t d e schrijver b e h o e f t d i t geen o n z u i v e r e v e r t a l i n g te w o r d e n . W a a r het nu de v e r t a l i n g v a n d e Bijbel b e t r e f t is in d e eerste plaats n o d i g het d e e l a c h t i g zijn v a n d e Geest v a n het W o o r d , een o p d r a c h t d i e aan d e v e r t a l e r s d e r S.V. g e s t e l d is. 18

j

Kan dit v a n alle vertalers u i t de commissie v a n het N.B.G. g e z e g d w o r d e n , gezien hun g e s c h r i f t e n , hun kerkelijk leven en h u n p r e d i k a t i e s ? De commissie b e v a t t e toch o o k v r i j z i n n i g Herv o r m d e t h e o l o g e n ? In de o p d r a c h t aan d e vertaalcommissie van het N.B.G. lezen w e n i e t , zoals deze l u i d d e aan de Stat e n v e r t a l e r s : „ Z i j dienden niet alleen d e t a a l k u n d i g e en t h e o l o gische b e k w a a m h e d e n te b e z i t t e n , maar moesten v r o m e , t e vens mannen van een g o d z a l i g e l e v e n s w a n d e l z i j n " . Wij lezen er in m e e r d e r e geschriften van dat „ d e S t a t e n v e r t a l i n g d o o r de w e r k i n g des Heilige G e e s t e s " is t o t s t a n d g e k o m e n en e e u w e n lang kerk en v o l k zegen g e b r a c h t h e e f t , Van de tot stand g e k o m e n v e r t a l i n g v a n het N.B.G. lezen w e : „ d a t deze n o o d z a k e l i j k e r w i j z e het karakter draagt van een comp r o m i s " en v e r d e r „ W a n t ook ten aanzien v a n de taal en stijl van de N.V. moest noodzakelijk een c o m p r o m i s g e v o n d e n w o r d e n " ( b l z . 20 en 30 Kijne & Visser o v e r de N.V. van het N . B . G . ) . Nadat d e S.V. gereed g e k o m e n was b e s c h u l d i g d e de roomse schrijver A . van G e l u w e : „ d e n Synodalen Staten Bijbel v a n t r o u w e l o o s h e d e n , v e r v a l s c h i n g e n , misslagen en een w i l l e k e u rig v e r k o r t e n en v e r l a n g e n van Gods W o o r d t " ( D r . C. C. de B r u i n in „ D e S.V. en zijn v o o r g a n g e r s " blz. 3 2 1 ) . Thans leest men van r.k. zijde dat de N.V. het o n d e r l i n g e gesprek zeker zal v e r e e n v o u d i g e n . Hieruit zou het verschil in vertaalopdracht of in het u i t v o e r e n ervan reeds kunnen b l i j k e n , doch men o o r d e l e zelf naar hetgeen de N.V. v e r t a a l d h e e f t . Hoe w i j , echter over d i t alles m o g e n denken en w e l k e voor- en nadelen w i j zouden w i l l e n a a n v o e r e n , d e hoofdzaak i s : hebben w i j in de N.V. van het N.B.G. een even z u i v e r e v e r t a l i n g als in de S.V.? Deze vraag m o e t o n t k e n n e n d b e a n t w o o r d w o r d e n , en w a a r t o e de v o l g e n d e teksten als b e z w a r e n d materiaal naar voren gebracht kunnen w o r d e n . EERBIED Voor w i j in het v e r v o l g enkele teksten, die b e z w a a r l i j k aanv a a r d kunnen w o r d e n a a n v o e r e n , w i l l e n w e eerst n o g een enkel w o o r d zeggen o v e r de v e r t a l i n g van de Naam : HEERE. V r o e g e r w e r d e n de w e t t e n des Heeren op perkamenten rollen met de grootste n a u w k e u r i g h e i d o v e r g e s c h r e v e n . De schrijver moest niet alleen g o e d kunnen schrijven, doch ook met l i e f d e en de grootste o m z i c h t i g h e i d te w e r k g a a n . Iedere f o u t in de overschrijving moest w o r d e n w e g g e k r a b d , zo onzichtbaar mogelijk. Was echter de naam Gods v e r k e e r d geschreven, dan moest het gehele stuk p e r k a m e n t d o o r een n i e u w w o r d e n ver-

19

v a n g e n . Van d i t o n t z a g v o o r de H e i l i g e N a a m des Heeren v i n d t men in de N.V. niet veel meer t e r u g , t e r w i l l e van „ b i j de t i j d " te w i l l e n zijn schrapte men zonder bedenken d e l e t t e r e, en w o r d t de naam Gods m e t v i e r i.p.v. met v i j f letters a a n g e g e v e n . Dit v e r v u l t v e l e n m e t d r o e f e n i s , daar het toch v o l s t r e k t o n n o d i g ja o o k niet t o e l a a t b a a r is. Zelfs in het b u r g e l i j k leven zijn e i g e n m a c h t i g e naamsverander i n g e n o n b e t a m e l i j k . De V e r e e n i g i n g t o t V e r s p r e i d i n g van de H e i l i g e Schrift te A m s t e r d a m b.v., v e r z e n d t in 1965 n o g b r i e v e n met „ n i e u w s o v e r haar v e r e e n i g i n g " . Zij h a n d h a a f t v o l k o m e n terecht haar naam in de o u d e s p e l l i n g s w i j z e . N i e m a n d , dan het b e s t u u r , heeft het recht deze naam te w i j z i g e n , o o k niet m e t één letter. G e t u i g t het d a a r o m niet van w e i n i g e e r b i e d o m de n a a m : HEERE in HERE te v e r a n d e r e n ? De naamv a l s u i t g a n g e n o.a. ( d e of d e n ) zijn d o o r d e n i e u w e s p e l l i n g gew i j z i g d , n i e t t e m i n g e b r u i k t de N.V. heel inconsequent n o g den i.p.v. d e . GETROUWHEID „ H e t gaat bij het vertalen v a n de H e i l i g e Schrift o v e r t w e e zaken •. I e De Bijbel t o t het v o l k b r e n g e n , t o t zijn b e w u s t z i j n . Hoe d u i d e l i j k e r , hoe meer nabij g e b r a c h t , des te beter zouden w i j z e g g e n . Doch hier is een grens, w a n t het 2e is o m de Heilige Schrift g e t r o u w te b r e n g e n , daaraan niéts, a f d o e n , als het kön, w a n t het is het W o o r d des levenden G o d s . W a n t de schoonheid en z u i v e r h e i d van onze taal naar onze hedendaagse o p v a t t i n g e n , zijn niet van dèt b e l a n g , als het bezit van het zoveel m o g e l i j k in alle opzichten o n g e k r e n k t e W o o r d Gods in de h a n d v a n ons v o l k in al zijn l a g e n . Zo v o o r z i c h t i g m o g e l i j k o v e r g e v e n in het nederlands. M e n kan soms, d o o r m e t zo heel g e w o n e p l a t t e t a a l , d ^ . h o g e zaken d e r Schrift neerhalen of k r e n k e n , er m a g w a t te d e n k e n , w a t te peinzen o v e r b l i j v e n . M e n m o e t het g e w o n e m e n s e n v e r s t a n d niet v o o r al te s t o m p a a n z i e n " ( v r i j naar Ds. A . M . Diermanse „Een n o d i g w e d e r woord") Naar a a n l e i d i n g van het b o v e n aangehaalde n.l. het o n g e k r e n k te W o o r d G o d s , z o u d e n w e de commissie van het N.B.G. een e r n s t i g e g e w e t e n s v r a a g kunnen v o o r l e g g e n w a t Ps. 8 6 : 2 bet r e f t . Het w o o r d , w a a r het hier o m gaat, k o m t vaak in het o u d e testament v o o r . 20

W a a r o m heeft de N.V. steeds, evenals de S.V., v e r t a a l d m e t „ g u n s t g e n o o t " , maar hier, u i t g e r e k e n d h i e r , w a a r het de g r o n d van een smeekbede is, dit g e n a d e b e d e l e n d e w o o r d j e v e r m e d e n en h e e f t men liever vertaald m e t „ g o d v r e z e n d " ? V e r g e l i j k in de N.V. Deut. 3 3 : 8 , 1 Sam. 2 : 9 , 2 K r o n . 6 : 4 1 , Ps. 4 : 4 , 3 0 : 5 , 31 =24, 3 7 : 2 8 , 5 0 : 5 , Spr. 2 : 8 . O v e r het neerhalen d e r Schrift in p l a t t e t a a l , w a a r m e d e deze g e k r e n k t w o r d t , v i n d e n w e b.v. een v o o r b e e l d in de N.V. bij H o o g l i e d 1 : 9 , er zijn m e e r d e r e v o o r b e e l d e n ! S.V, Ik v e r g e l i j k u bij de paarden aan d e w a g e n s van Farao. N.V. Bij een m e r r i e v o o r Farao's w a g e n s v e r g e l i j k ik u. De S.V. v e r g e l i j k t Gods Kerk met d e paarden aan Farao's w a gens, ziende op de kracht des g e b e d s . Hoe plat en banaal steekt d e N.V., d i e t a a l k u n d i g niet n o o d z a k e l i j k is, daarbij a f ! W i j n o e m d e n dit w e r k j e : S t a t e n v e r t a l i n g - c o n t r a - N i e u w e Vertaling. Behalve hetgeen reeds g e n o e m d is, zal een ieder bij n a d e r e b e s c h o u w i n g van de hierna v e r m e l d e t e k s t e n , de grote afstand bespeuren tussen de b e i d e v e r t a l i n g e n . Misschien w o r d t dan verstaan w a t i e m a n d van de N.V. z e i d e : Ik v i n d er mijn hart niet in v e r k l a a r d . OUDE TESTAMENT Gen. 4 : 1 3 S.V. En Kain zeide tot den Heere.- M i j n e misdaad is g r o o t e r dan dat zij „ v e r g e v e n " w o r d e , N.V. Toen zeide Kain tot den H e r e : M i j n misdaad is te g r o o t o m de „ s t r a f te d r a g e n " , Kain g e l o o f d e in zijn w a n h o o p niet aan v e r g e v i n g . Hij ziet zich dus van elke genade uitgestoten en heeft als het w a r e de hel al v o o r o g e n en een voorsmaak van de e e u w i g e r a m p z a l i g h e i d . Dit k o m t in de S.V. g o e d tot u i t d r u k k i n g . M a a r in de N.V. v i n d e n w e bij Kain een z e l f l i e f d e , o m maar van de g e v o l g e n van de straf af te k o m e n , een ( e i g e n l i e v e n d e ) a a n d r a n g o p G o d , o m m a t i g i n g v a n de straf te o n t v a n g e n . Het meest g e z a g h e b b e n d e w o o r d e n b o e k van de H e b r e e u w s e taal ( d a t van de Duitser Gesenius, u i t g a v e 1 9 2 1 ) h e e f t deze tekst precies eender v e r t a a l d als de S.V. ( p a g . 4 3 4 ) . Gen. 4 : 1 4 S.V. Z i e , Gij hebt mij heden v e r d r e v e n van de „ a a r d b o d e m " , N.V. Z i e , Gij v e r d r i j f t mij heden uit het „ l a n d " , De N.V. v e r k l e i n t h i e r de straf, „ l a n d " is b e p e r k t e r dan „ a a r d bodem". Er dient h i e r o p g e w e z e n te w o r d e n , dat d e Heere in Zijn spre21

ken t o t Kain d r i e m a a l achter elkaar het H e b r e e u w s e w o o r d geb r u i k t , w a a r het h i e r o m gaat ( i n d e verzen 10, 11 en 1 2 ) . O o k de N.V. h e e f t het daar d o o r „ ( a a r d - ) b o d e m " v e r t a a l d . Zou d a t z e l f d e w o o r d : ( „ G i j zijt v e r v l o e k t v a n d e a a r d b o d e m " ) nu in het a n t w o o r d uit Kains m o n d ineens veel b e p e r k t e r zin h e b b e n ? W a t een o n b e g r i j p e l i j k s l o r d i g v e r t a a l w e r k ! Gen. 6 : 3 S.V. M i j n Geest zal niet in e e u w i g h e i d „ t w i s t e n met d e m e n s c h " . N.V. M i j n Geest zal niet altoos „ i n den mens b l i j v e n " . Was d e z o n d i g e mens dan Gods Geest d e e l a c h t i g ? Het gaat hier niet o v e r de l e v e n s a d e m , M i j n Geest met h o o f d l e t t e r s , o f w o r d t b e d o e l d dat d e mens sterven zal? Het is een v o o r r e c h t als G o d n o g m e t de mens d e r z o n d e t w i s t e n w i l , dit mist d e N.V. De N.V. is geheel w i l l e k e u r i g z o n d e r dat hier in de letter van de tekst reden toe b e s t o n d , van d e H e b r e e u w s e tekst d e r M a soreten is a f g e w e k e n , o m de v e r t a l i n g v a n de S e p t u a g i n t a na te v o l g e n . De S.V. hielden zich bij de H e b r e e u w s e tekst. W a a r o m v o l g d e de N.V. die kennelijk f o u t e (van< het Heb r e e u w s e o r i g i n e e l a f w i j k e n d e ) v e r t a l i n g . W i l d e men de i n h o u d van d i e o r i g i n e l e tekst niet? Liever de Geest in de z o n d i g e mens, dan een w e e t hebben van en t w i s t v a n Gods Geest met de mens d e r z o n d e . Gen. 17:1 S.V. De Heere z e i d e t o t A b r a h a m : Wees „ o p r e c h t " , N.V. De Here z e i d e tot A b r a h a m : Wees „ o n b e r i s p e l i j k " Zoals Paulus d u s , d i e naar de r e c h t v a a r d i g h e i d die in de w e t is, „ o n b e r i s p e l i j k " w a s ? De kanttekenaren v e r w i j z e n naar G e n . 6 : 9 Noach was een oprecht m a n , ( h i e r h e e f t d e N.V. o o k onber i s p e l i j k ) , de k a n t t e k e n i n g v e r m e l d t h i e r b i j : oprecht d . w . z . in het w a r e g e l o o f . O o k w o r d t bij G e n . 25 : 2 7 hiernaar v e r w e z e n w a a r w e lezen in de S.V.: Jacob w e r d een „ o p r e c h t " m a n , de N . V . Jacob was een „ h u i s e l i j k " m a n . Blijkbaar is het v o l d o e n de o n b e r i s p e l i j k en huiselijk te z i j n . :

Misschien w o r d t o p g e m e r k t : w e lezen toch o o k in de S.V. dat Zacharias en Elizabeth in al de g e b o d e n des Heeren „ o n b e r i s p e l i j k " w a n d e l d e n ? Z e k e r , doch deze tekst b e g i n t met de w o o r den En zij w a r e n b e i d e n r e c h t v a a r d i g v o o r G o d , d . w . z . niet alleen v o o r de mensen, doch r e c h t v a a r d i g - in alle o p r e c h t h e i d l e e f d e n zij v o o r G o d . En d i t g e n a d e w e r k k w a m openbaar in een o n b e r i s p e l i j k e l e v e n s w a n d e l , z o n d e r e r g e r n i s te g e v e n . In de N.V. p r o e f t men d e o n b e r i s p e l i j k h e i d uit de w e r k e n der mens, zie b.v. Ps. 1 1 9 : 1 . De N.V. heeft d a a r : „ W e l z a l i g z i j , die o n b e r i s p e l i j k van w a n d e l z i j n " . De S.V. vertaalde z o , dat :

22

men er niet uit kan o p m a k e n dat een v o o r b e e l d i g leven naar de w e t , z a l i g h e i d b e t e k e n t , doch : „ W e l g e l u k z a l i g zijn de „ o p r e c h t e n " van g e m o e d " . Een heel v e r s c h i l ! Gen. 2 4 : 6 3 S.V. Izaak was uitgegaan o m te „ b i d d e n " in het v e l d , tegen het naken van de a v o n d . N.V. Izaak g i n g tegen het vallen van de a v o n d uit o m te „ p e i n z e n " , in het v e l d , De v e r t a l i n g „ p e i n z e n " dient beslist v e r w o r p e n te w o r d e n , daar' d i t o p g e v a t zou kunnen w o r d e n als een zuiver n a t u u r l i j k e b e z i g h e i d . Wij mogen toch a a n n e m e n , dat Izaak geestelijk bez i g is geweest met zijn t o e k o m s t en h u w e l i j k . Genesis 32 =30. S.V. en „ m i j n z i e l " is g e r e d g e w e e s t . N . V . : en „ m i j n l e v e n " is b e h o u d e n g e b l e v e n . T a a l k u n d i g is de N.V. hier niet onjuist. Deze v e r t a l i n g w i s t e n de statenvertalers ook w e l ( z i e de k a n t t e k e n i n g ) . Evenals AAanoach en G i d e o n mocht J a k o b zich er over v e r w o n d e r e n , dat hij G o d had gezien en niet was g e s t o r v e n . M a a r de S.V. zagen méér in deze tekst, d a n het b e h o u d van dit t i j d e l i j k leven. Dat „ m é é r " missen w e v o o r t d u r e n d in de N.V. en zo in z o n d e r h e i d ook hier, w a a r het blijkens het t e k s t v e r b a n d zo passend was g e w e e s t . :

Jakob was aan het e i n d geraakt van eigen w e r k e n en eigen krachten. Nergens zag hij n o g raad en u i t k o m s t . De Heere greep h e m aan als tegenstander en d e e d hem in het uitspreken van zijn naam belijdenis doen van zijn bedriegerschap van zijn g e b o o r t e af aan. W a t kon J a k o b n o g anders v e r w a c h t e n , dan dat hij de straf zijner o n g e r e c h t i g h e i d zou moeten o n d e r gaan? Maar z i e : de Heere o p e n b a a r d e Zich als een schuldverg e v e n d O n t f e r m e r . Hoe kostelijk hebben de S.V. dat alles neerg e l e g d . Maar hoe arm is de tekst g e w o r d e n in de N.V. De geestelijke leering v o o r Gods v o l k is er geheel uit w e g g e s n e den I Gen. 41 .-43 S.V. ( g a a t over Jozefs' v e r h o g i n g ) en zij riepen voor zijn aangezicht: „ K n i e l t " ! N.V. en men riep v o o r h e m u i t : „ E e r b i e d " ! Het w o o r d „ e e r b i e d " is g e b e z i g d „ v a n w e g e betere kennis der g r o n d t a l e n en de c u l t u u r w e r e l d v a n de B i j b e l " ( N . V . van het N.B.G. Kijne & Visser blz. 5 7 ) . T e g e n s t r i j d i g hieraan v o e g t men toe „ d a t het Hebreeuwse w o o r d ABREECH nog duister i s " dus toch nog geen betere kennis? Dep.Rapp. der Chr. Ger. Kerken 23

v e r m e l d t bij deze t e k s t : „ D a t de N.V. de g r o n d t e k s t z u i v e r d e r w e e r g e e f t " . Eveneens in t e g e n s t r i j d h i e r m e d e v e r k l a r e n z i j : dat deze v e r t a l i n g niet zo vast is, dat het w e l l i c h t een Egyptisch w o o r d is. Nochtans door „ b e t e r e k e n n i s " alvast maar veranderen. N u is het o p m e r k e l i j k dat de N.V. met het w o o r d j e „ e e r b i e d " precies eender v e r t a a l d e zoals ook de Statenvertalers het w e l zagen l i g g e n . Zie b.v. de k a n t t e k e n i n g bij Rom. 1 4 : 1 1 van d e S.V. W a n t daar v i n d e n w e : „ e e r b i e d en g e h o o r z a a m h e i d betonen als hun H e e r e " . V e l e s c h r i f t v e r k l a a r d e r s v e r w i j z e n dan ook bij g e n o e m d e tekst naar Rom. 1 4 : 1 1 b.v. Dr. H. E. G r a v e m e i j e r , G e r . D o g m . deel I I , b l z , 325 : „ K n i e l e n v o o r Z a f n a t h Phaaneah, de Behouder des l a n d s " . Daarom is „ k n i e l t " in de S.V. v o l k o m e n o p haar plaats en b l i j k t niet zo duister te z i j n . Ex. 6 : 1 1 . S.V. D a a r t o e ben ik „ o n b e s n e d e n van l i p p e n " . N.V. T e r w i j l ik zo „slecht ter tale b e n " . « Dit is w e e r een v o o r b e e l d van o n t g e e s t e l i j k i n g van een bijbelse u i t d r u k k i n g uit z u c h t o m maar „ b e g r i j p e l i j k N e d e r l a n d s " te l e v e r e n . N a t u u r l i j k b e d o e l t Mozes ook w e l , w a t de N.V. er van m a a k t , maar zo z e g t hij het nu eenmaal n i e t . De g r o n d t e k s t ( l e t t e r l i j k v e r t a a l d d o o r de S.V.) haalt er niet v o o r niets de besnijdenis b i j . Zo spreekt Gods W o o r d ook van onbesneden oren ( J e r . 6 : 1 0 ) , o n b e s n e d e n harten ( L e v . 2 6 : 4 1 en andere plaatsen). Ex. 1 5 : 2 0 S.V. M e t t r o m m e l e n en met „ r e i e n " N.V. M e t t a m b o e r i j n e n „ i n r e i d a n s e n " ; o o k bij Ex. 3 2 : 1 9 heeft de N.V. v o o r r e i e n : reidansen. In Pred. 3 : 4 heeft de S.V.: een t i j d o m „ o p te s p r i n g e n " , de N . V . : een tijd o m te „ d a n s e n " . In Jer. 31 :13 S.V. v e r b l i j d t zich de „ j o n k v r o u w " in een „ r e i " , bij d e N.V. v e r h e u g t zich het „ m e i s j e " in de „ r e i d a n s " . In Ps. 8 7 : 7 S.V. de „ z a n g e r s , gelijk de s p e e l l i e d e n " is in de N . V . : En zij „ z i n g e n bij r e i d a n s " . De N.V. is hier g r a m m a t i k a a l beslist f o u t . Er staat „ d e z a n g e r s " en niet „zij z i n g e n " . Het w o o r d v o o r „ g e l i j k de s p e e l l i e d e n " ( o f ook f l u i t s p e l e r s , w a t zakelijk h e t z e l f d e i s ) k o m t ook v o o r in 1 K o n . 1 :40 en is daar w e l g o e d v e r t a a l d d o o r de N.V. Er staat zeer beslist niet in de grondtekst „bij reidans". Ps. 1 4 9 : 3 is het „ l o v e n o p de f l u i t " v e r a n d e r d in „ l o v e n met r e i d a n s " . Ps. 1 5 0 . 4 : het loven m e t „ t r o m m e l en f l u i t " is nu : loven met „ r e i d a n s en t a m b o e r i j n " . Als men g r a a g danst, blijkt 24

dat het H e b r e e u w s m e e r d e r e w o o r d e n heeft d i e m e t dansen v e r t a a l d kunnen w o r d e n . Is dit Gods W o o r d o n g e k r e n k t b e w a ren? Is d i t v o o r z i c h t i g h e i d d i e een v e r t a l i n g v a n de kerk eist? Zie h i e r v o o r 2 Sam. 6 : 1 4 , S.V. D a v i d „ h u p p e l d e " des Heeren.

met alle macht v o o r

het

aangezicht

N.V. D a v i d „ d a n s t e " uit alle macht v o o r het aangezicht des Heren. N i e m a n d zal toch d u r v e n b e w e r e n , dat het h u p p e l e n en van v r e u g d e o p s p r i n g e n , dat de b i j b e l h e i l i g e n k e n d e n , h e t z e l f d e is als de m o d e r n e sexuele parendans. M a a r bij het w o o r d „ d a n s e n " in onze hedendaagse N e d e r l a n d s e taal denkt men aan het laatste. Daarom is d i t een besmet w o o r d , dat nooit in een bijb e l v e r t a l i n g had m o g e n w o r d e n o p g e n o m e n . Kostelijk is hier de k a n t t e k e n i n g van de S.V. o p 2 Sam. 6 : 1 4 : „ V e r s t a d i t niet vleselijk o f naar w i j z e v a n de k i n d e r e n dezer w e r e l d , maar uit enkel h e i l i g e , geestelijke v r e u g d e , d i e de Heilige Geest in zijn h a r t ontstak o v e r de b e s t e l l i n g van de reine godsdienst e n z . " W i e dansen in de Bijbel w i l v i n d e n in de m o d e r n e zin des w o o r d s , kan in het paleis van Herodes terecht. Het kostte een g e t r o u w e knecht des Heeren het h o o f d . 2 Kron. 2 9 : 1 0 S.V. N u is het „ i n m i j n h a r t " een v e r b o n d te maken met den Heere, N.V. Thans is het „ m i j n v o o r n e m e n " een v e r b o n d te sluiten met den H e r e , W a t in het hart is w o r d t b e l e e f d en betracht, een v o o r n e m e n kan een v o o r n e m e n b l i j v e n . N e h . 1 :8 ( o v e r het w o o r d dat Gij u w knecht Mozes g e b o d e n hebt). S.V. Gijlieden zult „ o v e r t r e d e n " . N.V. Pleegt gij „ t r o u w b r e u k " . Het gaat hier over de g e b o d e n , inzettingen en r e c h t e n , zie vs 7 en D e u t . 5 :31 w a a r deze tekst aan o n t l e e n d is. Tegenover het h o u d e n van Gods g e b o d e n en rechten staat „ o v e r t r e d e n " en niet „ t r o u w b r e u k p l e g e n " , d i t w o o r d raakt de zaak niet w a a r het o m gaat. Neh. 9:28 S.V. A l s zij zich dan „ b e k e e r d e n " en tot U r i e p e n . N.V. Maar zij riepen U w e e r aan. Bekeren k o m t in deze tekst niet meer v o o r . Job 1 4 : 1 6 S.V. M a a r nu telt Gij mijn t r e d e n , 25

N.V. A ! t e l d e t Gij mijn schreden, Het is niet A l , of G o d het doen z a l , doch Hij z i e t , Hij t e i t onze t r e d e n , zie ook J o b 31 :4 en 3 4 : 2 1 . Job 1 4 : 1 7 S.V. en Gij p a k t mijn o n g e r e c h t i g h e i d o p é é n . N.V. en mijn o n g e r e c h t i g h e i d z o u d t Gij t o e p l e i s t e r e n , W o r d t Jobs o n g e r e c h t i g h e i d hier b e d e k t , t o e g e p l e i s t e r d ? W a a r o m h e e f t dan het v o l g e n d e vers e.v. d a t Hij des mensen hoop v e r n i e t i g t ? en hem w e g z e n d t ? Het w e r k w o o r d in de g r o n d t e k s t b e t e k e n t letterlijk „ t o e p l a k k e n " . De N.V. dachten het beter te w e t e n , dan d e S.V. en w i l den „ l e t t e r l i j k " v e r t a l e n , maar tonen in hun v e r t a l i n g , dat zij Jobs b e e l d s p r a a k v e r k e e r d hebben b e g r e p e n . J o b b e d o e l t nam e l i j k , dat G o d al zijn o v e r t r e d i n g e n b e w a a r t , ze v e r z e g e l t in een b u n d e l , en ze v e r v o l g e n s t o e p l a k k e n d m e t w a s ; zo g o e d b e w a a r t G o d de z o n d e n , o m ze te s t r a f f e n . Zie Deut. 32 : 3 4 . Zakelijk is dus de S.V. juist, maar de N.V. precies v e r k e e r d . Job 2 6 : 1 3 S.V. Door „ Z i j n G e e s t " heeft Hij de h e m e l e n v e r s i e r d , N.V. Door „ z i j n a d e m " w e r d de hemel h e l d e r , zie ook Ps. 33 :Ó : S.V. D o o r het W o o r d des Heeren zijn de h e m e l e n g e m a a k t , en d o o r „ d e n Geest Zijns m o n d s " al hun heir, N.V. Door 'net w o o r d des Heren zijn d e hemelen g e m a a k t , door „ d e n a d e m v a n zijn m o n d " al h u n heir, Da v e r d u i d e l i j k e n d e h o o f d l e t t e r s zijn deels v e r v a l l e n , Geest w o r d t a d e m g e n o e m d , heeft d i t een b e d o e l i n g ? Zijn deze e . m . teksten niet altijd g e n o e m d als b e w i j s p l a a t s e n v o o r de Drieëenheid Gods? Leest men n o g langer de H e i l i g e Geest als persoon in het G o d d e l i j k e Wezen? Een b e d e n k e l i j k e v e r t a l i n g , die de secten en m o d e r n e n w e l heel ver t e g e m o e t k o m t . Job 3 4 : 2 3 S.V. Gewisselijk Hij „ l e g t den mensch niet te veel o p " , dat hij t e g e n G o d in 'net gericht zou m o g e n t r e d e n , N.V. W a n t v o o r de mens „ s t e l t " Hij „ g e e n vaste t i j d " , o m voor G o d in het gericht te verschijnen, De S.V. h e e f t dat G o d geen straf b o v e n de v e r d i e n s t e n d e r zond e n ' g e e f t , dat de z o n d a a r geen recht heeft, geen oorzaak, o m G o d ;n het gericht te w i l l e n b e t r e k k e n . Is in de N.V. o n h e r k e n baar g e w o r d e n , er is b o v e n d i e n geen vaste tijd meer v o o r het g e r i c h t . J o b zou in de N.V. zoveel d u i d e l i j k e r g e w o r d e n z i j n , w i j merken niet veel h i e r v a n . Job 3 5 : 1 0 26

S.V. Die psalmen geeft in de nacht, N.V. Die lofzangen geeft in de nacht, Boetepsalmen zijn er dus s'nachts niet meer, alleen l o f z a n g e n ; t e r w i l l e v a n de gezangen? O o k de Statenvertalers vertaalden enkele malen hetzelfde w o o r d met gezangen o.a. bij Ps. 1 1 9 : 5 4 : „ U w e i n z e t t i n g e n zijn mij gezangen g e w e e s t " . De N.V. h e e f t daar „ s n a r e n s p e l " , er moest v e r a n d e r d w o r d e n . Bij Jes. 25 :5 lezen w e z o w e l in de S.V. als in de N.V. van de „ g e z a n g e n der t i r a n n e n " doch dat deze v e r n e d e r d zullen w o r d e n ! Psalmen d i e de Heere 's nachts g e e f t o m Zijn w e l d a d e n te o v e r d e n k e n , daar gaat het hier o m , daar leeft Gods v o l k b i j . Deze zaken v o e l d e n de Statenvertalers steeds n a u w k e u r i g aan. Job 4 2 : 5 S.V. M e t het gehoor des oors heb ik U g e h o o r d , N.V. Slechts van horen zeggen had ik van U v e r n o m e n , Het gaat v l g . de kanttekening o v e r de o n d e r w i j z i n g , v e r h a l e n en o n d e r w i j z i n g e n , d i e Job had e r v a r e n ; slechts van horen zegg e n ! drukt dit wel wat twijfelachtig uit. Job 4 2 : 6 S.V. Daarom „ v e r f o e i ik m i j " , en ik heb b e r o u w in stof en as, N.V. Daarom „ h e r r o e p i k " en doe b o e t e in stof en as, Z e l f v e r f o e i i n g past niet meer in deze t i j d , Job is f l i n k en z e g t : ik neem het t e r u g , dat heb ik niet zo b e d o e l d , ik h e r r o e p , ik erken g r a a g mijn schuld, geen z e l f v e r f o e i i n g of v e r n e d e r i n g , geen „ d i e r b a r e " teksten meer. Psalm 2 2 : 1 3 S.V. „ S t e r k e s t i e r e n " van Basan hebben mij o m r i n g d , N.V. „ B u f f e l s " van Basan hebben mij o m r i n g d , De sterke stieren van Basan m e t hun p u n t i g e horens, zijn g o e d m o e d i g e buffels g e w o r d e n . Hier k o m t een o p m e r k e l i j k e trek in de N.V. naar v o r e n . Hier laat de N.V. evenals in Jes. 3 4 : 7 b u f f e l s o p d r a v e n . Maar dit w o o r d k o m t behalve in deze t w e e teksten nog eenmaal in de Bijbel v o o r en w e l in Ps. 5 0 : 1 3 en daar heeft de N.V. w e e r „ s t i e r e n v l e e s " en geen „ b u f f e l v l e e s " . Hoe k o m t dat? W e begrijpen het w e l . In Ps. 2 2 : 1 3 en Jes. 3 4 : 7 k o m t ook het w o o r d v o o r , dat veel in het O u d e Testament w o r d t g e b r u i k t en dat de S.V. m e t „ v a r " vertaalde. Maar „ v a r " v o n d de N.V. blijkbaar een ouderwets w o o r d en moest door een „ h e d e n d a a g s " w o o r d w o r d e n v e r v a n g e n en w e r d het dus „ s t i e r " . Maar op deze wijze liepen de heren in Ps. 2 2 : 1 3 en Jes. 3 4 : 7 vast, w a n t t w e e maal „ s t i e r " in één vers v o o r verschillende 27

w o o r d e n in d e g r o n d t e k s t was toch a! te g e k . Zo k w a m men tot de „ v o n d s t " van b u f f e l . O m d a t de var een stier w e r d , moest d e stier een b u f f e l w o r d e n . W a t een knoeiers. En dat uit zucht o m maar „ h e d e n d a a g s " N e d e r l a n d s te v e r t a l e n . Intussen staat het reeds g e n o e m d e w o o r d e n b o e k v a n Gesenius geheel aan de kant v a n de S.V. Ps. 3 4 : 6 S.V. Zij h e b b e n o p Hem gezien, ja Hem „als een w a t e r s t r o o m a a n g e l o p e n " en hun aangezichten zijn niet schaamrood g e w o r den. N.V. Zij s c h o u w e n naar H e m , en „ s t r a l e n van v r e u g d e " enz. Het zo v e e l z e g g e n d e „ a a n l o p e n als een w a t e r s t r o o m " is nu een „stralen v a n v r e u g d e " g e w o r d e n . W e e t men n i e t meer van tran e n , v a n d a t aanlopen d o o r Gods v o l k in een ernstig g e b e d ? Het gaat h i e r o v e r d e geestelijke ogen der zachtmoedigen d i e uitzien naar h u l p . S o m m i g e vertalers zien er in „ d e s t r o m e n v o l k s " die d o o r G o d v e r t r o o s t , v e r l i c h t zijn g e w o r d e n zie o.a. Jes. 2 : 2 , met een ziel „als een g e w a t e r d e h o f " , Jer. 31 : 1 2 . Ps. 4 0 : 7 S.V. Gij h e b t M i j de „ o r e n d o o r b o o r d " , N.V. Gij h e b t mij „ g e o p e n d e o r e n " g e g e v e n , Tot U w dienst v e r p l i c h t o m het M i d d e l a a r s a m b t op te n e m e n , naar het v e r p l i c h t e n , volgens Gods w e t , in het v e r p l i c h t e n van d i e n s t k n e c h t e n . Christus b o r g t o c h t e l i j k w e r k , Zijn gestalte van een d i e n s t k n e c h t met „ d o o r b o o r d e o r e n " is w e g v e r t a a l d . Door Geesteslicht alleen w o r d t het verschil t u s s e n : d o o r b o o r d e en g e o p e n d e oren v e r s t a a n . Ps. 45 :3 S.V. „ G e n a d e " is u i t g e s t o r t o p U w l i p p e n , N.V. „ L i e f e l i j k h e i d " is o v e r U w l i p p e n u i t g e g o t e n , Genaderijke en g u n s t r i j k e w o o r d e n zijn nu liefelijk, dat h o o r t men l i e v e r . Genade z e g t immers dat w i j zondaren zijn. Ps. 5 6 : 1 3 S.V. O G o d o p mij zijn u w g e l o f t e n . N.V. O p m i j , o G o d rusten g e l o f t e n , u t o e g e z e i d . De N.V h e e f t e i g e n l i j k : als U d i t v o o r mij doet dan zal ik dat v o o r U d o e n . M e t G o d is toch niet te o n d e r h a n d e l e n ? De S.V. g e e f t een heel a n d e r e i n h o u d : O p mij o G o d rusten U w bel o f t e n , d a n gaat het niet meer o m w a t w i j b e l o o f d e n , maar o m w a t G o d ons b e l o o f d e . Gods b e l o f t e n zijn heel w a t anders dan onze b e l o f t e n , w a n t van Hem kan g e z e g d w o r d e n : Die het 28

o o k doen z a l , Hij maakt het w e r k af dat Hij b e g o n . Ps. 6 8 : 2 1 S.V. Die G o d is ons een G o d v a n „ v o l k o m e n z a l i g h e i d " , N.V. Die G o d is ons een G o d v a n „ u i t r e d d i n g e n " , Het H e b r . w o o r d betekent, „ z a l i g h e d e n " ; u i t r e d d i n g e n g e e f t niet d e troost w e e r , d e h o p e des e e u w i g e levens. Ps. 73 =22 S.V. Ik was een g r o o t beest bij U. N.V. Ik was een redeloos d i e r bij U. Het H e b r e e u w s e w o o r d „ B e h o m o t h " w i l , volgens d e kanttekenaren, z e g g e n : „ z o o n v e r s t a n d i g en beestelijk als de beesten zelf". N u is h e t : een redeloos d i e r , w a t o o k een l a m m e t j e kan z i j n ; steeds w e e r de scherpe kantjes eraf. Ps. 8 6 : 2 S.V. Bewaar mijn ziel w a n t ik ben ( u w ) „ g u n s t g e n o o t " , N.V. Behoed mijn ziel w a n t ik ben „ g o d v r e z e n d " , G u n s t g e n o o t d . w . z . d i e Gij g o e d g u n s t i g h e i d b e t o o n t , nu is h e t : ik ben g o d v r e z e n d , d a a r o m kan G o d h o r e n ; w e l een beetje remonstrants dachten w i j , zie ook o n d e r : G e t r o u w h e i d b l z . 20 Spr. 5 :5 S.V. Haar voeten dalen naar de d o o d , hare treden h o u d e n de hel vast, N.V. Haar voeten dalen af naar de d o o d , haar schreden raken het d o d e n r i j k , O p m e e r d e r e plaatsen is in d e N.V. d e schrikkelijke d r e i g i n g van een w e l v e r d i e n d e straf in de hel v e r z w a k t met d o d e n r i j k . De kanttekenaren z e g g e n v a n deze t e k s t : Hierbij w o r d t niet alleen d e tijdelijke d o o d en het zichtbare g r a f verstaan, doch ook d e e e u w i g e d o o d en de h e l . In het boekje over de N.V. v a n Kijne & Visser b l z . 5, lezen w e dat de w o o r d e n s w e e r ( s c h o o n v a d e r ) , b a g g e ( r i n g ) , rondas en b e u k e l a a r ( s c h i l d en p a n t s e r ) enz. v e r o u d e r d zijn en niem a n d ze meer b e g r i j p t . N i e m a n d zal tegen deze v e r d u i d e l i j k i n g veel b e z w a r e n h e b b e n . M a a r als m e n dan v e r d e r schrijft dat deze w o o r d e n „ e e n zeer g r o o t gevaar v o o r v e r k e e r d b e g r i j p e n v a n d e b e d o e l i n g der b i j b e l t e k s t e n in zich h e b b e n " , dan moeten w i j toch in alle ernst de v r a a g stellen, o f het v e r a n d e r e n van „ h e l " in „ d o d e n r i j k " niet vele malen gevaarlijker is, w a a r het hier gaat o m een e e u w i g w e l of e e u w i g w e e . Een v e r o u d e r d w o o r d zal ons niet m i s l e i d e n , w e l deze v e r z w a k k i n g der ontzettende waarheid. H o o g l i e d 1 :3 29

S.V. Daarom h e b b e n u „ d e m a a g d e n " lief, N.V. Daarom h e b b e n „ d e jonge m e i s j e s " u lief, De k a n t t e k e n i n g t e k e n t bij deze tekst aan „ D a t de H e i l i g e Schrift de u i t v e r k o r e n e n meerdere malen v e r g e l i j k t m e t maagd e n " , zie o.a. M a t t . 2 5 : 1 , 2 Cor. 11 -.2 en O p e n b . 1 4 : 4 . Tegeno v e r het alledaagse w o o r d „ j o n g e m e i s j e " h e e f t d e S.V. m a a g d w a t o o k t a a l k u n d i g juist is. Het w o o r d d r u k t u i t : „ d a t Gods k i n d e r e n zo n a u w m o e t e n letten o p hun consciëntie, dat zij van d e z o n d e en w e r e l d niet besmet moeten w o r d e n en als een eerlijke m a a g d o p haar eer en k u i s h e i d m o e t e n p a s s e n " . De Joodse g e l e e r d e A b e n Ezra v e r k l a a r t , dat het w o o r d „ A l a m o o t h " in H o o g l i e d 1 :3 o n g e t r o u w d e dochters b e t e k e n t , die thuis g e h o u d e n w o r d e n en die van geen m a n b e k e n d .waren, zij w e r d e n v e r b o r g e n en a f g e z o n d e r d g e h o u d e n , van de openbare s a m e n l e v i n g afgescheiden. M a a r veel g e w i c h t i g e r is de g a n g b a r e betekenis van dit w o o r d . N e g e n keer k o m t het in het O.T. v o o r en o v e r a l in de zin v a n M A A G D . Zelfs in dit geval bij Spr. 3 0 : 1 9 w a a r de N.V. „ j o n g e v r o u w " h e e f t , en n o g sterker in H o o g l i e d 6 : 8 , w a a r de N.V. „ j o n k v r o u w e n " h e e f t . Het gaat hier, volgens A b e n Ezra, o m de t e g e n s t e l i n g m e t k o n i n g i n n e n en b i j w i j v e n . En dan maar wijzen o p „ h e t g r o t e gevaar dat uitschot ( l i c h t i n g ) , slecht ( e e n v o u d i g ) enz. v e r k e e r d b e g r e p e n kan w o r d e n , t e r w i j l de meest p r i n c i p i ë l e teksten v e r m i n k t w o r d e n " ( p r o f . Wisse o v e r een v e r d o n k e r d e , zo niet v e r m i n k t e v e r t a l i n g van het N.B.G., V o o r w o o r d n i e u w e u i t g a v e der Staten v e r t a l i n g , u i t g . H e r t o g ) . :

Hooglied 6 : 1 3 . S.V. Zij is als een „ r e i " van „ t w e e h e i r e n " . N.V. A l s naar den „ r e i d a n s van M a h a n a ï m " . Een rei als de t w e e legers van de Kerk van Christus die zich v e r b l i j d e n in G o d : Joden en H e i d e n e n . H o e w e l „ M a c h a n a ï m " t w e e legers b e t e k e n t , v e r w e r p t het H e b r e e u w s e w o o r d e n b o e k van Gesenius de v e r t a l i n g zoals d e N.V. die heeft o m g r a m m a t i k a i e redenen ( e r o n t b r e e k t een l i d w o o r d in g r o n d t e k s t ) . Waar het echter k o n , een reidans in de N.V. Jes. 7 : 1 4 S.V. Zie eene „ m a a g d " zal z w a n g e r w o r d e n , N.V. Z i e , de „ j o n k v r o u w " zal z w a n g e r w o r d e n , H i e r o v e r is reeds g e h a n d e l d in de i n l e i d i n g . De rabbijn C. de Lange h e e f t er niets o p tegen „ d a t men in de I m m a n u ë l p r o f e t i e „ a l m a h m e t m a a g d v e r t a a l t " , het t e g e n w o o r d i g e christendom schijnbaar w e l . De t o t Christus g e k o m e n J o o d Rottenberg schrijft ervan : dat de joodse v e r t a l i n g van het O.T. in het 30

g r i e k s , de z . g . S e p t u a g i n t a , het w o o r d A l m a h precies eender v e r t a a l t d o o r het w o o r d dat g e b r u i k t w o r d t v o o r „ b e t o e l a " . Daaruit is d u i d e l i j k te zien hoe de grieks sprekende joden der d e r d e e e u w v o o r Christus die o n b e v o o r o o r d e e l d w a r e n , d i t w o o r d A l m a h e e n v o u d i g vertaalden als m a a g d . Zie o.a. „Is Jezus de Messias", d o o r J . Rottenberg, b l z . 5 0 , 5 3 . „ J o o d s e schrijvers, d i e er o p u i t zijn o m het Christendom als o n w a a r te b r a n d m e r k e n , trachten zich te w r e k e n door het messiaanse karakter van de p r o f e t i e ë n u i t te s c h a k e l e n " ( J . Rottenb e r g „Is Jezus de M e s s i a s " ) . Bij het evangeliseren onder de Joden is het machtig w a p e n van Gods W o o r d d o o r m o d e r n e inzichten en e i g e n z i n n i g e w e tenschap reeds zo v e r z w a k t , dat het daartoe n a u w e l i j k s m e e r dienen kan. Jes. 2 6 : 1 9 S.V. U w e dooden zullen leven, ( o o k ) mijn „ d o o d l i c h a a m " , zij z u l l e n opstaan,- w a a k t o p en juicht, gij d i e in het stof zijt, w a n t u w d a u w zal zijn ( a l s ) een d a u w d e r m o e s k r u i d e n , en het land zal de „ o v e r l e d e n e n " u i t w e r p e n . N.V. Herleven z u l l e n u w doden - o o k m i j n „ l i j k " -, opstaan zullen z i j . O n t w a a k t en j u b e l t , g i j , die w o o n t in het s t o f ! W a n t u w d a u w is als een d a u w van l i c h t ; en de aarde zal aan de „ s c h i m m e n het leven h e r g e v e n . M e t platvoerse taal w o r d t hier de schrift g e k r e n k t . De v e r t a l i n g van „ m i j n d o o d l i c h a a m " is geheel in o v e r e e n s t e m m i n g m e t de geloofstaal van d e profeet in d e v e r w a c h t i n g van een v e r h e e r l i j k t lichaam, eens bij de o p s t a n d i n g ^ „ L i j k " legt meer de n a d r u k o p het w e e r z i n w e k k e n d e , het p r o f a n e . De S.V. h e e f t het w o o r d „ l i j k " opzettelijk v e r m e d e n , het heeft dan ook een geheel andere g e v o e l s w a a r d e . V e r d e r , „ o v e r l e d e n e n " heeft d e N.V. in „ s c h i m m e n " v e r a n d e r d , ook bij Ps. 8 8 : 1 1 en Spr. 2 : 1 8 . Het doet ons denken aan het s c h i m m e n r i j k d e r spiritisten. Een „ h e d e n d a a g s " w o o r d e n b o e k ( v a n D a l e ) verklaart een schim als een geestesverschijning, een o n w e z e n l i j k e f i g u u r in het rijk der s c h i m m e n , d e o n d e r w e r e l d uit d e heidense m y t h o l o g i e . M a g d i t nog een e e r b i e d i g vertalen g e n o e m d w o r d e n ? Jeremia 1 2 : 3 . S.V. en p r o e f t mijn hart, dat het met U is. N.V. en toetst mijn g e z i n d h e i d jegens U. De S.V. is letterlijker en g r i j p t d i e p e r . Een t e r m als „ g e z i n d h e i d " is v r e e m d aan het Semitisch denken en b e h o o r t dan ook in een b i j b e l v e r t a l i n g niet v o o r te k o m e n . Jer. 31 -.19 31

S.V. Z e k e r l i j k padat ik „ b e k e e r d " b e n , heb ik b e r o u w g e h a d , en n a d a t i k „ m i j z e l v e n b e k e n d g e m a a k t b e n " h e b ik o p de heup geklopt, N.V. W a n t n a d a t ik t o t „ i n k e e r " ben g e k o m e n heb ik b e r o u w g e k r e g e n : n a d a t ik „ t o t inzicht g e k o m e n " b e n , heb ik mij o p de h e u p g e s l a g e n . Efraïm w e r d b e k e e r d , is nu : hij k w a m t o t i n k e e r . Door Geesteslicht z i c h z e l v e b e k e n d g e m a a k t g e w o r d e n , is nu : hij k w a m t o t i n z i c h t . De l i j d e l i j k h e i d des z o n d a a r s , het eenzijd i g e Gods in d e b e k e r i n g is niet m e e r te v i n d e n . Ez. 1 6 : 6 , 8. S.V. Als Ik u v o o r b i j g i n g , zo zag i k u v e r t r e d e n zijnde in „ u w " bloed, N.V. Toen k w a m Ik v o o r b i j u en Ik zag u t r a p p e l e n in „ h e t " bloed, Is het o m d a t d e Heere de w e g g e w o r p e n z u i g e l i n g zag „ t r a p p e l e n " dat Hij z e i d e : Leef! in u w b l o e d ? Er w a s dus al „ w a t " l e v e n , m a a k t d e g e v a l l e n zondaar G o d attent op zijn ellendige t o e s t a n d , o f is het niet juist o m g e k e e r d ? S.V. En zie u w t i j d w a s de t i j d der m i n n e , zo b r e i d d e Ik „ M i j n v l e u g e l " o v e r u u i t en d e k t e u w n a a k t h e i d , N.V. En zie de tijd d e r l i e f d e w a s v o o r U g e k o m e n , Ik spreidde „ d e slip van m i j n k l e e d " o v e r u en b e d e k t e u w n a a k t h e i d , Is d e „ s l i p " een b e t e r e en g e n o e g z a m e r e b e d e k k i n g ? In Ruth 3 :9 lezen w e d a t Ruth Boaz v r o e g : Breidt dan u w vleugel uit o v e r u w d i e n s t m a a g d , w a n t gij zijt d e Losser, ( I k nam u in bew a r i n g o m u t o t M i j n b r u i d te n e m e n ) . Ps. 91 : 4 : O n d e r Zijne v l e u g e l e n z u l t gij b e t r o u w e n , zie ook Ps. 1 7 : 8 , 3 6 : 8 , enz. V e r t a l e n is o o k Schrift met Schrift verg e l i j k e n ! Zo w o r d t heel het W o o r d Gods bns d u i d e l i j k Dan. 3 : 1 7 S.V. Zal het zo z i j n , onze G o d , d i e n w i j e e r e n , is machtig ons t e v e r l o s s e n , uit d e n o v e n des b r a n d e n d e v u u r s , en Hij zal ( o n s ) uit u w e h a n d , o k o n i n g verlossen, N.V. I n d i e n onze G o d , d i e n w i j v e r e e r e n , i n staat is ons te bev r i j d e n , dan zal .Hij ons u i t de b r a n d e n d e v u u r o v e n , en uit u w macht, o koning bevrijden. A l l e e n o m deze tekst al moet het v o o r een ieder die g e l o o f t in d e A l m a c h t des Heeren v o l d o e n d e z i j n , d e N.V. uit v o l l e overt u i g i n g af te w i j z e n als zeer b e l e d i g e n d v o o r des Heeren A l m a c h t . Zelfs de 12 a r t i k e l e n , van onze G e l o o f s b e l i j d e n i s , art. 1 Ik g e l o o f in G o d de A l m a c h t i g e , w o r d t h i e r m e d e v o l l e d i g v e r k r a c h t . En dan te lezen in een r a p p o r t : dat de N.V. niet in :

32

strijd is met w a t de kerken l e r e n . Uiterst g e v a a r l i j k e en o n v e r a n t w o o r d e v e r t a l i n g . De z e l f d e S c h r i f t v e r d r a a i i n g v i n d e n w e in R O M . 3 : 3 0 S.V.. N a d e m a a l Hij een e n i g G o d is, N.V. I n d i e n er namelijk één G o d is. Is d i t het v o o r d e e l van o u d e r e h a n d schriften? Voorstanders van d e N.V. schrijven dat het o v e r b e t r e k k e l i j k k l e i n e verschillen gaat bij de h a n d s c h r i f t e n van het N.T. Dit is e c h t e r een e n o r m v e r s c h i l , zo e r g dat Gods Geest m e t deze v e r t a l i n g e n b e d r o e f d w o r d t . M e n schrijft dat het „ e s s e n t i ë l e " in d e S.V. g e v o n d e n w o r d t , nu in de N.V. beslist niet, o n d a n k s „betere kennis" ( d i e opgeblazen m a a k t ) ! V e r d e r d u r f t men te schrijven dat „ h e t v o o r s o m m i g e n w e l moeilijk te aanvaarden is dat „ d i e r b a r e t e k s t e n " in d e N.V. niet meer v o o r k o m e n . W e l k g e l o v i g k i n d G o d s zou niet b e d r o e f d zijn w a n n e e r de z e k e r h e i d des g e l o o f s u i t g e d r u k t w o r d t m e t een INDIEN of MISSCHIEN? Dat d i e r b a r e moest er uit zie b.v. 1 Petr. 2 : 7 S.V. U dan d i e g e l o o f t is Hij d i e r b a a r , N u is het in de N . V . : U dan d i e g e l o o f t , g e l d t dit kostbare. Het d i e p geestelijke van Gods W o o r d is niet langer g e h a n d h a a f d . Van de S.V. m o g e n w i j w e l z e g g e n dat het een „ k o s t e l i j k e " v e r t a l i n g is. A m o s 9 :2 S.V. A l g r o e v e n zij ( t o t ) in de „ h e l " , N.V. A l groeven zij d o o r t o t het „ d o d e n r i j k " , zie ook Job 26 : ó , Ps. 1 39 : 8 , in geen plaats ook niet de h e l , z u i len de zondaars Gods s t r a f f e n d e h a n d k u n n e n o n t g a a n . In het v e r v o l g lezen w i j : al k l o m m e n zij o p in de h e m e l ; het is dus de tegenstelling-, hel en h e m e l . Dezelfde tegenstelling in M a t t . 11 :23 S.V.: En gij K a p e r n a ü m dat t o t den hemel toe zijt v e r h o o g d , gij z u l t tot den hel t o e nedergestoten w o r d e n . In de N.V. is h e t : v e r h e v e n t o t de h e m e l en nederdalen tot het d o d e n r i j k . M e n kan toch niet anders z e g gen dan dat de N.V. deze teksten o n t k r a c h t heeft m e t z u l k e nietszeggende t e g e n s t e l l i n g e n . Is het niet daarom dat velen dat nare, doch w a r e en hoogste e r n s t i g e w o o r d liever niet meer h o r e n . Spreek ons v a n zachte d i n g e n . HET NIEUWE TESTAMENT M a t t . 1:18 S.V. Eer zij „samen g e k o m e n w a r e n " , ( J o z e f en M a r i a ) N.V. V o o r d a t zij „samen g i n g e n w o n e n " , het verschil tussen deze u i t d r u k k i n g e n kan t w i j f e l o p w e k k e n 33

aangaande d e m a a g d e l i j k h e i d van M a r i a , n.l. tesamenkomen of s a m e n w o n e n . Bovendien m i s t de grondtekst ten enenmale de g e d a c h t e van het „ w o n e n " . De N.V. g e e f t hier dus e i g e n l i j k geen v e r t a l i n g , doch een i n t e r p r e t a t i e , zelfs een aanvechtbare i n t e r p r e t a t i e ! Matt. 2 : 2 S.V. De w i j z e n uit het oosten w a r e n g e k o m e n o m Hem te „ a a n b i d d e n " , ook vers 11 w a a r de S.V. h e e f t : n e d e r v a l l e n d e hebben zij het „ a a n g e b e d e n " , N.V. K w a m e n o m Hem „ h u l d e te b e w i j z e n " en in vers 11 : v i e len n e d e r en b e w e z e n Hem „ h u l d e " Een geheel o n n o d i g e z w a k k e r e v e r t a l i n g o m b i d d e n in h u l d i g e n te v e r a n d e r e n , t e r w i j l het toch „ w a a r a c h t i g G o d " b e t r e f t . In M a t t . 8 : 2 is a a n b i d d e n in n e d e r v a l l e n v e r a n d e r d , ook bij M a t t . 9 : 1 8 en 1 5 : 2 5 en o p m e e r d e r e plaatsen b.v. Mare. 5 : 6 . In M a t t . 2 0 : 2 0 is het w e e r : b o o g zich i.p.v. v a n a a n b i d d e n . Deze v e r a n d e r i n g e n zijn een g e v o l g „ v a n betere kennis van de g r o n d t a l e n en de c u l t u u r w e r e l d der B i j b e l " zo schrijft rnen o p blz. 6 7 ( U i t g a v e o v e r de N.V. van Kijne & V i s s e r ) Nochtans is men zeer inconsequent, w a n t b.v. bij M a t t . 4 :9 en Luc. 4 : 7 heeft de N.V. hetzelfde griekse w o o r d w e l m e t sanbidden vertaald. Uit dit alles b l i j k t w e e r eens hoe v o o r z i c h t i g en e e r b i e d i g de Statenvertalers zijn t e w e r k g e g a a n . Mare. 1 6 : 1 6 S.V. Die niet zal g e l o o f d h e b b e n , zal v e r d o e m d w o r d e n . N.V. W i e niet g e l o o f t , zal v e r o o r d e e l d w o r d e n . O o k hier is het specifiek geestelijke „ v e r d o e m e n " v e r v a n g e n d o o r het veel v a g e r e „ v e r o o r d e l e n " . In h e t z e l f d e vers is o o k „ z a l i g w o r d e n " v e r v a n g e n d o o r „ b e h o u d e n w o r d e n " , een veel algemener w o o r d , dat het zo d i e r b a a r geestelijk g e h a l t e v a n het w o o r d „ z a l i g w o r d e n " m i s t . Lucas 2 : 3 0 . S.V. W a n t mijn ogen hebben U w z a l i g h e i d g e z i e n . N.V. W a n t mijn ogen hebben u w heil g e z i e n . Heil is een meer algemeen w o o r d , dat o o k kan zien op z u i v e r aards en tijdelijk w e l z i j n . Z a l i g h e i d daarentegen heeft een d o o r en d o o r geestelijke betekenis. Het ziet aanstonds o p de rechte v e r h o u d i n g tot G o d in Christus en zo o p de v e r l o s s i n g van de zonden. De S.V. g e e f t de b e d o e l i n g van Simeon beter w e e r . Simeon toch ziet in het K i n d de v e r v u l l i n g v a n de b e l o f t e d e r z a l i g h e i d 34

en daarmee de ganse v o l l e z a l i g h e i d , die de Heere w e r k t v o o r Zijn u i t v e r k o r e n g u n s t v o l k . Het is t r o u w e n s een o p m e r k e l i j k e zaak, hoe de N.V. is o m g e s p r o n g e n met de w o o r d e n , d i e in de S.V. d o o r „ z a l i g h e i d " zijn v e r t a a l d . Hetzelfde w o o r d is nu eens „ h e i l " , dan w e e r „ b e h o u d e n " , soms ook nog „ z a l i g h e i d " . W a a r o m ? Wijst het tekstv e r b a n d het u i t ? Blijken doet dat n i e t . Lucas 1 7 : 2 1 . S.V.: W a n t , ziet, het K o n i n k r i j k Gods is binnen u l i e d e n . N . V . : W a n t z i e , het Koninkrijk Gods is bij u. De g r o n d t e k s t zegt d u i d e l i j k „ b i n n e n " . M a a r van dat i n w e n d i g e „ b i n n e n " - w e r k des Geestes w i l m e n blijkbaar niet w e t e n . „Bij u " is niet „ i n u " , of-, in het m i d d e n v a n u, zoals de kanttekening vermeldt. Joh. 1 5 . S.V. De duisternis heeft hetzelve niet „ b e g r e p e n " . N.V. De duisternis heeft het niet „ g e g r e p e n " . Hier p r o e f t men de vrije w i l van het al of niet g r i j p e n , z o o o k b.v. Hebr. 6 : 1 8 w a a r de hoop g e g r e p e n i.p.v. v a s t g e h o u d e n w o r d t n . l . : d e lijdzame v e r w a c h t i n g van de v e r v u l l i n g der bel o f t e n ( z i e Rom. 8 : 2 5 ) . Joh. 1 :12. S.V. Maar „ z o v e l e n " Hem a a n g e n o m e n h e b b e n . N.V. Doch „ a l l e n " die Hem a a n g e n o m e n h e b b e n . O o k bij Phil. 3 : 1 5 is „ z o v e l e n " v e r a n d e r d in „ a l l e n " , het gaat hier o v e r de u i t v e r k o r e n joden en heidenen, allen v o e l t m i n der b e p e r k t aan. Johannes 11 :33 :

S.V. ( J e z u s ) Zichzelven.

w e r d zeer b e w o g e n

in de geest en o n t r o e r d e

N.V. ( J e z u s ) w e r d v e r b o l g e n in de geest en d i e p o n t r o e r d . Evenzo in vers 3 8 . De g r o n d t e k s t laat beide v e r t a l i n g e n t o e , maar de N.V. past hier niet in het v e r b a n d . Vergelijk b.v. d e roomse C a n i s i u s v e r t a l i n g : „ w e r d Hij h e v i g b e w o g e n en o n t roerd". Rom. 3 :3 S.V. A l zijn s o m m i g e n o n g e l o v i g g e w e e s t . N.V. Als s o m m i g e n o n t r o u w g e w o r d e n z i j n , Zien w i j nu b.v. Hebr. 3 : 1 9 dan lezen w i j z o w e l in de S.V. als de N.V. „ d a t zij niet konden ingaan v a n w e g e hun o n g e l o o f " , het gaat hier dus niet o m o n t r o u w , o n g e l o o f is veel e r g e r . Dit is geen z u i v e r en v o l g z a a m v e r t a l e n . De Schrift v e r k l a a r t de 35

Schrift steeds w e e r , zó m o e t o o k v e r t a a l d w o r d e n . Rom. 3 : 1 9 . S.V. en d e gehele w e r e l d v o o r G o d v e r d o e m e l i j k z i j . N . V . : en de g e h e l e w e r e l d s t r a f w a a r d i g w o r d e v o o r G o d . N.V. ( v o o r l . u i t g . 1 9 4 0 ) : en de g e h e l e w e r e l d d o e m w a a r d i g worde voor God. De u i t d r u k k i n g s w i j z e der geestelijke w e r k e l i j k h e d e n zakt o o k hier steeds v e r d e r w e g . M e t het „ s t r a f w a a r d i g " k a p i t u l e e r d e de N.V. v o o r d e v r i j z i n n i g e Leidse v e r t a l i n g ( 1 9 1 1 - ' 1 2 ) , d i e hier „ s c h u l d i g " h e e f t , zie ook v e r d e r h i e r o v e r 2 C o r . 3 : 9 . Romeinen 5 : 6 . S.V.: W a n t Christus, als w i j n o g k r a c h t e l o o s w a r e n enz. N . V . : Zo z e k e r als Christus, toen w i j n o g z w a k w a r e n enz. De ( s e m i - ) p e l a g i a a n en d e r e m o n s t r a n t kan m e t deze v e r t a ling tevreden z i j n ! Romeinen 7 : 2 3 . S.V.: w e t mijns g e m o e d s . N . V . : w e t van m i j n v e r s t a n d . , D e z e l f d e t e g e n s t e l l i n g o o k in vers 2 6 . De N.V. is hier te verstandelijk. 1 Cor. 6 : 2 0 S.V. W a n t gij zijt d u u r g e k o c h t . N.V. W a n t gij zijt g e k o c h t en b e t a a l d , n a m e l i j k d o o r het d i e r b a a r b l o e d v a n Jezus Christus w o r d t in de N.V. n i e t m e e r g e v o n d e n , maar w e m e r k t e n reeds o p : dierbare teksten zijn v e r d w e n e n . 2 Kor. 3 : 9 . S.V.: de b e d i e n i n g d e r v e r d o e m e n i s . N . V . de b e d i e n i n g , die veroordeling brengt. Die scherpe, alles afsnijdende w e t s p r e d i k i n g , d i e d o e t uitroepen : „ H o e z u l l e n w i j o n t v l i e d e n de t o e k o m e n d e t o o r n " is d o o r deze slappe v e r t a l i n g al heel v e r w e g g e r a a k t . Daar deze „ m i s v e r t a l i n g " van-het w o o r d „ v e r d o e m e n " een ernst i g e zaak is zou het v o l g e n d e er n o g v a n g e z e g d m o e t e n w o r den. :

De N.V. heeft er o.a. s t r a f w a a r d i g v a n g e m a a k t , zie b o v e n bij Rom. 3 : 1 9 ; „ i n het ongelijk s t e l l e n " , b.v. bij Jes. 5 4 : 1 7 . Verder bij Mare. 1 6 : 1 6 , Joh 5 : 2 4 , Rom. 3 : 8 en 8 : 1 w e r d het veroordelen. V e r o o r d e l i n g is een menselijk w o o r d , maar v e r d o e m e n i s een goddeJijk w o o r d . V e r o o r d e l i n g kan plaats v i n d e n z o n d e r toepassing v a n de s t r a f , maar v e r d o e m e n i s h o u d t in een g o d d e l i j k v o n n i s m e t een e e u w i g e t e n u i t v o e r l e g g i n g van straf lijden i n 36

de plaats d e r buitenste d u i s t e r n i s . Het is die v e r d o e m e n i s , d i e Christus heeft w e g g e n o m e n en o p Zich geladen heeft v o o r d e genen, d i e in Hem b e g r e p e n z i j n . W i e dit w o o r d in een v e r t a l i n g v e r z w a k t , d o e t dus ook t e k o r t aan C h r i s t u s ' b o r g w e r k . M e r k ook o p , dat de v o o r l o p i g e u i t g a v e van het N i e u w e Testament in n i e u w e v e r t a l i n g ( u i t g a v e M e i n e m a te Delft in 1 9 4 0 ) h e e f t : „ Z o is er dan nu geen v e r d o e m e n i s v o o r h e n , die in Christus Jezus z i j n " . V e r d o e m e n i s in de v o o r l o p i g e v e r t a l i n g moest dus t w a a l f jaar later in de o f f i c i ë l e u i t g a v e w i j k e n v o o r v e r o o r d e l i n g . K w a m d i t d o o r b e p a a l d e theologische s t a n d p u n ten v a n de m e e r d e r h e i d der vertalers? 2 Korinthe 7 : 1 0 . S.V.: W a n t de d r o e f h e i d naar G o d w e r k t een o n b e r o u w e l i j k e b e k e r i n g tot z a l i g h e i d . N . V . : W a n t de d r o e f h e i d naar Gods w i l b r e n g t o n b e r o u w e l i j k e inkeer tot h e i l . Letterlijk staat er „ n a a r G o d " . De N.V. w i l v e r k l a r e n , liever dan l e t t e r l i j k v e r t a l e n . Maar men v e r g e e t , dat de d r o e f h e i d hier b e d o e l d , niet alleen naar Gods w i l is, maar o v e r e e n k o m s t i g al Zijn d e u g d e n , h e e r l i j k h e i d en w e l b e h a g e n . (Precies d e z e l f d e f o u t is g e m a a k t in Romeinen 8 : 2 7 . ) Zo is d i e w a r e , geestelijke d r o e f h e i d gericht naar de Heere Z e l f , o m d a t men Hem in Zijn ganse w e z e n heeft v e r t o o r n d d o o r d e z o n d e n . Dat w e r k t een o n b e r o u w e l i j k e b e k e r i n g tot „ z a l i g h e i d " . „ H e i l " is ook hier w e e r te a l g e m e e n . I m m e r s , in de w e g v a n w a a r achtige b e k e r i n g w o r d t men d o o r genade in Christus m e t G o d v e r z o e n d en w o r d t de z a l i g h e i d v e r k r e g e n . In deze tekst w o r d t toch de g e n a d e w e g der b e k e r i n g in Christus tot z a l i g h e i d getekend I O o k hier missen w e w e e r d e m e e r geestelijk g e t i n t e u i t d r u k k i n g s w i j z e , en dat betekent a c h t e r u i t g a n g . Ef. 4 : 1 2 S.V. Tot de v o l m a k i n g d e r heiligen tot het w e r k der b e d i e n i n g , N.V. O m de heiligen toe te rusten t o t d i e n s t b e t o o n , „ B e d i e n i n g " w i l zeggen : b e d i e n i n g des W o o r d s en Sacrament e n , oefenen van tucht en het regeren der k e r k , w a t alleen geschieden kan uit de b e d i e n i n g uit de meerdere A m b t s d r a g e r Jezus Christus, w a a r d e apostel o o k van spreekt. „ D i e n s t b e t o o n " w i l z e g g e n : d i e n s t v e r l e n i n g en h u l p v a a r d i g h e i d . W a t heel w a t anders is. Zie de betekenis van V . D . M . Teg e n w o o r d i g w o r d t de n a d r u k o p de h u l p v e r l e n i n g g e l e g d , o.a. bij de W e r e l d r a a d van K e r k e n . Het w o r d t meer en m e e r toegepast als een maatschappelijke b e z i g h e i d en niet meer als een 37

geestelijke, a m b t e l i j k e opdracht Wij lazen een v e r s l a g van een b o n d s d a g V o o r Geref. J e u g d w e r k , „ v o o r d i e n s t b e t o o n is toerusting v o o r de strijd n o d i g , je m o e t er harder v o o r vechten met . . j e z e l f " . B e d i e n i n g is nu : d i e n s t b e t o o n , dus h a r d w e r k e n en bezig z i j n . Efeziërs 5 -.23. S.V.: en Hij is de b e h o u d e r des lichaams. N.V.-. Hij is h e t , d i e zijn lichaam in stand h o u d t . Het Griekse w o o r d „ s o t è r " h o u d t veel meer i n , dan slechts „ i n stand h o u d e n " . Het lichaam v a n Christus kan slechts bestaan d o o r Hem als het h o o f d . Hebreeën 9 : 2 8 . S.V.: d e g e n e n , d i e Hem v e r w a c h t e n tot z a l i g h e i d . N . V . : h e n , die H e m tot h u n h e i l v e r w a c h t e n . Blijkens het v e r b a n d gaat hier o m d e e i n d v e r l o s i n g , de v o l l e v e r l o s s i n g v a n de zonden en v a n al haar g e v o l g e n , dus o m de z a l i g h e i d in het h i e r n a m a a l s . W a a r o m h i e l d men het w o o r d „ z a l i g h e i d " dan niet vast? Bovendien is het w o o r d j e h u n toeg e v o e g d . Het o o r s p r o n k e l i j k e h e e f t het niet en dus o o k de n a u w k e u r i g e S.V. n i e t . 1 Petrus 2 : 7 . S.V.: De Steen, die de b o u w l i e d e n v e r w o r p e n h e b b e n . N . V . : De steen, die de b o u w l i e d e n a f g e k e u r d h a d d e n . Evenzo in M a t t h . 21 : 4 2 , Mare. 1 2 : 1 0 en Luc. 2 0 : 1 7 . „ V e r w o r pen is zoveel k r a c h t i g e r . Het s t o n d n o g in de v o o r l o p i g e uitgave van de . n i e u w e v e r t a l i n g in 1940. Hetzelfde Griekse w o o r d k o m t ook v o o r in Luc. 9 : 2 2 , ook in b e t r e k k i n g t o t de Heere Jezus, en is daar w e e r d o o r „ v e r w o r p e n " v e r t a a l d . W a t een w i l l e k e u r ! 2 Petr. 3 : 1 0 S.V. En de w e r k e n d i e daarin zijn zullen „ v e r b r a n d e n " , N.V. En de w e r k e n daarop zullen „ g e v o n d e n " w o r d e n , Vers 7 spreekt e r v a n dat hemel en aarde ten v u r e b e w a a r d w o r d e n , w a t zal er dan nog g e v o n d e n w o r d e n ? 1 Joh. 5 :7, 8 S.V. W a n t d r i e zijn e r d i e g e t u i g e n in de h e m e l , de V a d e r , het W o o r d en de H e i l i g e G e e s t ; en deze d r i e zijn é é n . En d r i e zijn er die g e t u i g e n o p de aarde, de Geest, het w a t e r en het b l o e d en d i e d r i e zijn t o t é é n . N.V. heeft d e z e l f d e v e r t a l i n g doch het onderstreepte „tussen h a a k j e s " gezet, w a a r m e d e g r o n d g e g e v e n kan w o r d e n aan diegenen die de Drieëenheid Gods loochenen, o.a. de Jehova-get u i g e n . Vee! v e i l i g e r is het zich te h o u d e n aan vers 9 : Indien 38

w i j de getuigenis der mensen a a n n e m e n , de getuigenis van G o d is m e e r d e r , w a n t d i t is de g e t u i g e n i s v a n God n.l. deze klare getuigenis van Gods D r i e ë e n h e i d . Misschien v o e r t men aan er zijn handschriften d i e deze tekst niet h e b b e n , d i t is een o u d e d w a l i n g zie de k a n t t e k e n i n g , w a a r s t a a t : „ d a t de A r i a n e n schijnbaar deze g e t u i g e n i s uit enige boeken gelaten h e b b e n , maar in bijna alle griekse boeken is deze g e v o n d e n en zelfs bij vele o u d e aanzienlijke leraars, die v ó ó r de tijd d e r Arianen g e l e e f d h e b b e n , is een b e w i j s der Heilige Driev u l d i g h e i d , en de t e g e n s t e l l i n g van de g e t u i g e n o p aarde, vs 8 en t o o n t klaarlijk dat d i t vers daar w e z e n m o e t " . M e t het tussen haakjes plaatsen van deze zo g e w i c h t i g e tekst is de kerk geen dienst b e w e z e n , w e l de d w a a l l e r a a r s . N i e u w is o o k d i t niet en was er dus geen n i e u w onderzoek n o d i g , de Statenvertalers kenden deze d w a l i n g heel g o e d .

Z o hebben w i j nog maar een g e d e e l t e der b e z w a r e n d e vert a l i n g e n in de N.V. aan een o n d e r z o e k o n d e r w o r p e n en w i j zijn ons e r van b e w u s t : met veel g e b r e k en t e k o r t k o m i n g e n . Wij zijn er van o v e r t u i g d dat w a n n e e r b e k w a m e t h e o l o g e n , die het met Gods W o o r d heel n a u w n e m e n , de N.V. v e r d e r zouden o n d e r z o e k e n en toetsen aan de o o r s p r o n k e l i j k e talen, ook w a t d e geest van de taal b e t r e f t , er n o g vele ernstige b e z w a r e n tegen d e N.V. zouden o p e n b a a r k o m e n . O n d e r degenen d i e de N.V. zo zonder meer maar geaccepteerd h e b b e n , zijn er ook velen d i e deze v e r t a l i n g n a u w e l i j k s onderzocht h e b b e n , althans niet v o l l e d i g . De Deputaten van de Chr. Ger. Kerk b.v. „ m e e n e n niet dat het tot h u n opdracht b e h o o r d e d e N.V. in haar geheel te controleren, dit v a n w e g e de v e r e i s t e t i j d " . O p g r o n d van deze en m e e r d e r e uitspraken g e l o v e n w i j dat velen de N.V. g e b r u i k e n z o n d e r zich bewust te zijn van het gevaar dezer v e r t a l i n g . Wij hopen dat door d i t schrijven de ogen van velen h i e r v o o r mochten o p e n g a a n . M o g e het daarom een w e i n i g dienstbaar zijn bij het toetsen der w a a r h e i d die de Heere in genade ons n o g d e e d g e w o r d e n in Zijn o n f e i l b a a r W o o r d , en zoals het Hem b e l i e f d heeft d i t in de v e r t a l i n g van Synode en Staten t o t ons te brengen als een Godsgeschenk der Reformatie. R o t t e r d a m , jaarwisseling 1 9 6 5 / 6 6

A . Bergsma 39

NASCHRIFT De S t a t e n v e r t a l i n g is terecht w e l eens g e n o e m d : Een m o n u ment van Gods t r o u w v o o r het v o l k van N e d e r l a n d . W e m o g e n z e g g e n : Zeer t e r e c h t . W a n t in v e r g e l i j k i n g m e t a n d e r e l a n d e n , heeft de Heere toch w e l zeer g r o t e w e l d a d e n aan ons v o l k b e w e z e n . O o k d o o r het geven van een aantal mensen d i e van G o d geleerd w a r e n , die met g r o t e t r o u w g e a r b e i d hebben aan d e o v e r z e t t i n g van het W o o r d des Heeren, uit de o o r s p r o n k e l i j k e talen, in het N e d e r l a n d s . Die g r o t e w e l d a a d legt ook aan ons v o l k g r o t e v e r a n t w o o r d e lijkheid o p . Erkennen w e nog dat de Heere ons de Statenvertaling g a f ? Erkennen w e nog dat d a a r b i j k a n t t e k e n i n g e n w e r d e n g e g e v e n ter l e r i n g ? 'Wat hebben Gods knechten en a m b t s d r a g e r s , maar ook al Zijn kinderen uit v r o e g e r en later t i j d , d a a r u i t , bij hemels licht, m o g e n p u t t e n . Ja, w a t een r i j k d o m heeft de Heere aan Zijn kerk in deze a r b e i d der v a d e r e n g e g e v e n . De kerken in ons v a d e r l a n d , bijeen in de Synode te Dordrecht in de jaren 1618 en 1619, h e b b e n in de l e tot en met 13e zitt i n g gesproken over het g r o t e b e l a n g v a n een z u i v e r e v e r t a l i n g van Gods W o o r d . Door Gods genade is deze V e r t a l i n g t o t stand g e k o m e n , en d a a r o m zij er onder ons geen enkele b e h o e f t e aan een z g n . n i e u w e v e r t a l i n g . Waar n o g bij k o m t dat deze v e r t a l i n g op v e l e Schriftuurplaatsen de W a a r h e i d , die naar de g o d z a l i g h i e d is als het z u i v e r e w e r k des Geestes in de harten van d o d e z o n d a r e n , ontkracht. De lezing van deze e e n v o u d i g e b r o c h u r e m o g e de liefde tot onze Statenvertaling v e r l e v e n d i g e n en doe ons, m e d e d a a r d o o r , pal staan in een tijd w a a r i n allerlei w i n d van leer de erve d e r vaderen tracht te o v e r s p o e l e n . Zo de Heere w i l en w i j leven k o m t er na v e r l o o p van t i j d een brochure uit w a a r i n v a n u i t het H e b r e e u w s en Grieks zal w o r den a a n g e t o o n d , op w e l k e v e r k e e r d e wijze verschillende teksten thans zijn en w o r d e n v e r t a a l d . Het ligt n.l. in de b e d o e l i n g dat de commissie v o o r t a a n zal bestaan uit een aantal t h e o l o g e n van G e r e f . Confessie, a a n g e v u l d met enigen der aanvankelijke o p r i c h t e r s v a n d i t C o m i t é , en haar 41

w e r k er v a n zal maken o m U d i e v o o r l i c h t i n g te g e v e n m e e r d a n n o d i g is.

die

A a n g e z i e n er echter van het o u d e c o m i t é al lange tijd een b e l o f t e l o p e n d is o m U iets ter l e z i n g aan te b i e d e n , h e e f t men g e m e e n d U d i t b o e k j e nu te d o e n t o e k o m e n . U k u n t dan z e l f een v e r g e l i j k i n g m a k e n en zien hoe g r o t e v e r a n d e r i n g e n er in d e n i e u w e v e r t a l i n g zijn aangebracht. V e r a n d e r i n g e n d i e alleen maar verslechteringen k u n n e n w o r d e n g e n o e m d . De Heere b e w a r e ons bij Zijn W o o r d en b e v e s t i g e o n d e r ons n o g de b e d e : M a a k i n U w W o o r d mijn g a n g en t r e d e n vast, O p d a t ik mij niet van U w paan m o o g ' k e r e n . Barneveld

42

V

A. W . Verhoef