fi[6chn|l-:?SPROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. P 5 / ^ O 0 q / S O J ^ a.d. Dat. ontv.:
0 9 SEP 2009
Routing
Bijl.:
Aan de ledenvande Tweedekamer
postadres Postbus 6008
der Staten Generaal
anschrift Postfach 1164
NL-7503 GA
D-48572
Enschede
Gronau
053/460 5151 © 02562/702-0 053/460 5159 © 02562/702-59 info®euregio.nl ©
[email protected] E-MAIL
ONSKENMERK
INLICHTINGENBu Deheer Harald
DOORKIESNUMMER
[email protected]
www.eurego.nl © www.euregio.de
-10
Krebs
Grenspendelaarsproblemen
8 September 2009
Geachte ledenvan deTweede Kamer, Graag brengenwijuhetvolgende onder de aandacht: Op2September 2009 heeft deprovincie Limburg ueenbrief gestuurd overde verschillende problemen waar grensgangers in de Nederlands-Duitse grensstreek mee te maken hebben. Deproblematiek diein deze brief wordt aangehaald speelt niet alleen inde provincie Limburg doch gelden ookvoor alle andere Nederlands-Duitse grensregio's. De EUREGIO in Enschede/Gronau voert jaarlijks een onderzoek uit naar problemen waar grensgangers tussen Nederland enDuitsland indedagelijkse praktijk meetemaken hebben.Op basis vanditonderzoek hebbenwij een lijst opgesteld met een top 10 van mobiliteitshindemissen onder de titel "Grensoverschrijdende arbeidsmarkt- afbouw vanmobiliteitshindemissen"(dit document treft u als bijlage aan). Depunten diedeprovincie Limburg noemt komen ookin onze lijst voor. Derhalve ondersteunt de EUREGIO de punten die in de brief van de Provincie worden aangehaald. Echter vanuit de EUREGIO in Enschede/Gronau willen we graag nog een drietal punten voiksbankGronau, Kontonummer109370400, BLZ 401 640 24 BNGDen Haag, bankrekening28.50.82.450 G:\DATA\840Algerneeo-AHsiemein\NL-A:gemeers\2008'\Srief tweeds karrier Inzakegrensgangers.doc
Postbank-girorekening1913142
pagina
2/4
ons kenmerk
toevoegen, die ons inziens eveneens op korte termijn zijn op te lossen. Hieronder zullenwij proberen deze problemen kortvoor uteschetsen: Situatieschets 1: Een Nederlander die met een ziekengelduitkering of een WIA-uitkering verhuisd naar Duitsland, zal na afloop van die uitkering geen werkloosheidsuitkering uit Duitsland krijgen. De reden is dat die persoon naar de letter van de wet geen grensganger is. Uiteraard geldt dit ook voor de omgekeerde situatie. Dit probleem kan worden opgelost indien de ziekengelduitkering of WIAuitkering wordt gelijkgesteld met werk. Daardoor krijgt de persoon de status vangrensganger enontstaat recht opeen werkloosheidsuitkering in Duitsland. Situatieschets 2: Een grensganger die in Nederland werkt mag geen gebruik maken van de vergoeding voor het verplegen van familieleden (maximaal € 900,- per maand). De grensganger heeft namelijk alleen in Nederland recht op een geldelijke vergoeding voor verpleging (het zogenaamde "PersoonsGebonden Budget"). De consequentie hiervan is dat iemand niet in Nederland kan gaan werken als er een familielid is dat afhankelijk is van verpleegzorg. Omgekeerde betaalt Duitsland deze vergoeding wel aan grensgangers die in Nederland wonen. Dit probleem kan worden opgelost indien Nederland het mogelijk maakt deze vergoedingen naar Duitsland te exporteren. Deze regeling is voor Nederland (maarookvoorDuitsland) budgetneutraal. Situatieschets 3: Een laatste punt dat wij nog willen aanhalen is het probleem van de oudedagsvoorziening voor de partner van de grensganger die in Nederland werkt. Deze partner heeft, mits hij of zij niet werkt, de mogelijkheid de AOW vrijwillig te verzekeren. De beslissing om dit wel of niet te doen moet binnen eenjaar wordengenomennadat degrensganger in Nederland isgaan werken. Vaak komt het voor dat dit niet binnen de gestelde termijn gebeurt,
pagina
3/4
ons kenmerk
bijvoorbeeld omdat de partner nog in Duitsland werkt. Eindigt dit dienstverband, dan heeft die partner niet meer de mogelijkheid een vrijwillige AOW-verzekering af tesluiten, omdatde termijn van 1jaar bedenktijd hiervoor ondertussen verlopen is. Het gevolg is dat deze partner met 65 jaar een aanzienlijkpensioengat heeft Dit probleem kan worden opgelost indien de beslissing om wel of niet deel te nemen aan de vrijwillige AOW- verzekering genomen kan worden binnen een jaar nadat dezepartner ookdeelKANnemen aandeze verzekering. Bovenstaande drie punten (problemen) zijn naar de mening van de EUREGIO relatief simpel op te lossen. Maar, wat zijn de consequenties indien er toch geen oplossing komt? 1. Bij het eerste geschetste probleem komt hetvoor datwij mensen dan moeten adviseren om niet in Nederland te gaanwerken. 2. Ingevalvan probleem 2worden mensen dieverhuisd zijn naar Duitsland gedwongen omterug te keren naar Nederland. 3. Onder punt 3komen mensen ingrotefinanciele problemen omdat hun oudedagsvoorziening niet inafdoende mate geregeld konworden. Al met al niet teverwaarlozen vaststellingen. Wij doen daarom een beroep op u als lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal om mee te werken aan oplossingen voor deze problemen omdat de mobiliteit in de grensstreek is gebaat bij een grenzeloze mobiliteit. Kortom: geen obstakels die de grensoverschrijdende mobiliteit verhinderen. Wij vertrouwen op uw inzet aan de hierboven beschreven oplossingen mee te werken en hopen dat genoemde obstakels snel tot de verleden tijd gaan behoren. Uiteraard zijnwij graag bereid unader mondeling te informeren.
4/4
ons kenmerk
Metvriendelijke groet,
Harald Krebs Directeur-Bestuurder
Bijlagen: 1. Grensoverschrijdende arbeidsmarkt- afbouw van mobiliteitshindernissen
Eenafschrift van deze brief hebbenwii qezondenaan: Leden Provinciale Staten Provincie Overijssel Leden Provinciale Staten Provincie Gelderland Commissie Arbeid Erik Neef GrensmakelaarWim van Gelder
IE111
„GRENSOVERSCHRIJDENDEARBEIDSMARKT AFBOUWVANMOBILITEITSHINDERNISSEN" NEDERLAND- DUITSLAND
TOP-10-2008 van grenspendelaarsproblemen Enschede /Gronau,april2009
Uitqever EUREGIO EnschederStralle362 D-48599Gronau
Postadres Postbus6008 NL-7503GA Enschede
Telefoon: Telefax :
053-4605151 053-4605159
E-mail :
[email protected] Internet: www.euregio.ni
Redactie Ass.jur.SonjaAdamsky EURES-adviseur Enscheder Strafle362 D-48599Gronau
© EUREGIO
Dezepublicatieistotstandgekomeamiddelseenfinancielebijdrage vandeEuropeseCommissie,deprovincieOverijssel endedeelstaat Nordrhein-Westfalen. Deinformatie indezepublicatieismetdegrootstmogelijke zorgsamengesteld.NietteminkunnendescbrijverendeEUREGIOniet aansprakelijk wordengesteldvoordeinhoud. Dezepublicatieofdelendaarvantnogenniet,inwelkevormdanook(doorfotokopie, microfilm ofanderemiddelen)gepubliceerd,verwerkt ofvermenigvuldigdwordenzonderschriftelijke toestemmingvoorafvandeEUREGIO.
Voorwoord
Alindejaren 70isdeEUREGIOermeegestartdediversejuridische problemenvan grenspendelaars teidentificeren endaarvooraandachtvanoverheden enpolitiekeorganentevragen.Sindsdien isin hetkadervanuiteenlopendeactiviteiten informatieoverdebelemmeringenvoordemobiliteit verzameld,geTnventariseerdengeanalyseerd. Sinds2006wordendezewerkzaamhedenstructureel envolgens eenregelmatigpatroonvoortgezet. Zovindensindsdienjaarlijks inmaartmetmedewerkingvandeskundigenuitdepraktijk drie,latervier, workshops plaatsophetgebiedvanwerkloosheidsverzekeringengezinsvoorzieningen,pensioenen, zorgverzekering enbelasting.Deresultatenvandezeworkshopswordennainventarisatietelkensin deherfstinhetkadervaneenjuridischebijeenkomst bediscussieerd.Doelishetontwikkelenvan oplossingenenhetpublicerendaarvanomdeaandachtvandepolitiekendesamenlevingopdeze problematiektevestigen. Deresultatenvandezejuridische bijeenkomstenwordengebruiktomiederjaareen geactualiseerde "TOP-10-lijstvanproblemenvangrenspendelaars"samentestellen.Actualiserenbetekentechter niet datdenietmeergenoemdeproblemenzijnopgelost. Hetgaatermeerombijzonder relevanteenook nieuweprobleemgebiedeninhetmiddelpuntvandebelangstellingteplaatsen. DeTOP-10-2008vandeproblemenvangrenspendelaarswordthiernaweergegeven.Deze opsommingisgebaseerd opderesultatenvandeworkshops inmaart2008endejuridische bijeenkomst inoktober2008.
TOP1 WegvallenvanhetrechtopeenwerkloosheidsuitkeringinDuitslandbii(gedeeltelijke)werkloosheid wanneer intweelandenwordtgewerkt Bijhetbestaanvaneenarbeidsovereenkomstisinbeginsel hetwerklandverantwoordelijk, inandere gevallen hetwoonland.Ditbetekentdateengrenspendelaarinhetgevalwerkloosheid inprincipein zijnwoonland eenwerkloosheidsuitkering moetaanvragen.Isechtersprakevanverminderingvande omvangvanzijnaanstelling,dankanhetzijndatgedeeltelijkewerkloosheidontstaat. Indatgevalis hetwerklandverantwoordelijk voordewerkloosheidsuitkering.InDuitslandkanechter alleen aanspraakwordengemaaktopeendergelijkeuitkeringals(daarnaast)minderdan 15uurperweek wordtgewerkt. DitbetekentvoordeinNederlandwonendegrenspendelaar dathijalsgevoigvande nieuweregelsophetgebiedvangedeeltelijkewerkloosheid isaangewezenopdeDuitse werkloosheidsvoorzieningen, maardathijmogelijk nietvoldoetaandedaarvoor geldende voorwaarden. Wanneer debetrokkene bijtweewerkgevers werkt,waarbijdeenebaan inNederland endeanderein Duitslandwordtuitgeoefend,dangeldtvoorwat betreftdewerkloosheidsuitkering hetrechtvanhet woonland.Woontdegrenspendelaar inDuitslandentreedtvanuit Nederlandsoogpunt,doordat hijzijn Nederlandse baanverliest, gedeeltelijkewerkloosheidop,dan bestaatdemogelijkheiddathijookgeen rechtopeen Duitsewerkloosheidsuitkering heeftdoordathijnietvoldoetaandeDuitsevoorwaarden.
TOP2 ToekomstiqegevolgenvandeherzieningvanhetDuitsepensioenstelsel vooruitkeringen uitde pensioenverzekeringende werkloosheidsverzekering Hetgaathieromeenprobleemdatindetoekomstkanontstaan.Vanaf2012wordtde pensioengerechtigde leeftijd inDuitslandverhoogdvan65naar67jaar. InNederland blijftdeze leeftijd ongewijzigd 65jaar.Wanneereengrenspendelaar inNederlandwoontenoverwegend inDuitsland heeftgewerkt,dankunneninkomstenwegvallenwanneer hijtussenzijn65een67ejaar werkloos wordt. InDuitsland heefthijnoggeenrechtopeen pensioenuitkering eninNederland heeftde betrokkenevanaf65-jarige leeftijdgeen rechtopeenwerkloosheidsuitkering. Inprincipe bestaatdit probleem alvoordatiemand65jaaroudgeworden is.Zoheeft iemand,diebijv.op63-jarige leeftijd werklooswordtenmaximaal3jaar langeenNederlandsewerkloosheidsuitkering ontvangt,vanafde leeftijdvan65jaargeenrechtmeeropeenwerkloosheidsuitkering.
TOP3 Dubbelepremieplicht voordezorqverzekerinqinDuitslandenNederlandenmoaeliikeaevolaenvan ziekteindieneenuitkerinqvolqensALG IIwordtontvanqen lemand,dieinDuitslandwoonteninNederlandwerkt,isinNederland opgrondvande arbeidsovereenkomstverplichtverzekerdvolgens deZVW.Wanneerdebetrokkenedaarnaasteen uitkeringvolgensdeALGIIontvangt,danisdezeinDuitsland premieplichtig. Indatgevalbestaateen verzekerings-enpremieplicht intweelanden. Ingevalvanziektekaniemand,dieinDuitslandeenALG ll-uitkeringontvangteninNederlandwerkt, indesituatiebelanden dat hetUWVeenziekengelduitkering afwijst omdatinDuitslandeenverplichte verzekeringopgrondvandedaarverkregen uitkering bestaat. InDuitsland kandeuitkeringworden afgewezenomdatdebetrokkenevanwegedearbeidsovereenkomst inNederlandverplicht verzekerd is.
TOP4 Verliesvaninkomenbiiverhuizinqtiidenseenniet-actievefase Wanneer iemand,dieeen Nederlandseziekengelduitkering betrekt,naar Duitslandverhuist,dan kunnennaafloopvandeperiodedatziekengeldwordt uitgekeerd,financiele problemenoptreden.De oorzaak hiervanisdatergeenarbeidsovereenkomst bestaatendaardoor inhetnieuwewoonland Duitslandgeenaanspraak gemaaktkanwordenopeenwerkloosheidsuitkering. Hetzelfdeprobleem doetzichvoorwanneerverhuizing naareenandere Europesestaat plaatsvindttijdensdeperiodetot heteindevandevooreenarbeidsovereenkomst geldendeopzegtermijnwaarinhetverantwoordelijke bureauvoorarbeidsvoorziening eenloongarantieuitkering ("Konkursausfallgeld")uitbetaaltentijdens periodesvan zwangerschapsverlof. Ook bijverhuizing naarDuitslandwanneer eenarbeidsongeschiktheidsuitkering volgensdeWIAwordt ontvangen doetzicheendergelijk probleemvoor.WeikannaafloopvandeWIA-uitkeringaanvankelijk eenzgn.TRI-uitkering(Tijdelijke Regeling Inkomensgevolgen) wordenaangevraagd,dieals vervangingvandearbeidsongeschiktheidsuitkering vooreenperiodevanmaximaal 12maandenwordt uitbetaald.Verhuizingtijdens eeninactievefasekanderhalve leidentoteenvolledigverliesvan inkomen,zelfswanneerdearbeidsovereenkomst wordtvoortgezet.
TOP5 UitkerinqenuitdeDuitse..Pflegeversicherunq"voorqrenspendelaars Eengehuwde inDuitslandwonendegrenspendelaar ontvangtvoorzijngezinsledengeenuitkeringuit deDuitse"Pflegeversicherung",terwijlechtereeninNederlandwonendegrenspendelaar deze uitkeringvanuitDuitslandweluitbetaald krijgt.Ditiseensituatiedievoortkomtuithetgescheiden systeemgeldelijkevoorzieningen/voorzieningen innaturaenuitdeverdelingwoonlandprincipe/ werklandbeginsel.
TOP6 Verliesvanaanspraken OPhetNederlandsesocialeverzekerinqsstelselbiiaanvaardenvaneen arbeidsbetrekkinavanqerinqeomvanq("mini-job")in Duitsland EeninNederlandwonendegrenspendelaar, dieinDuitslandeenzgn."mini-job"aanvaardt (d.w.z.het inkomenbedraagt nietmeerdan400€eninDuitsland bestaat inprincipevrijstellingvanbetalingvan sociale premies),valtvanafdatmomentnietlangeronderhet Nederlandse sociale verzekeringsstelsel. DitbetekentdathijgeenNederlandsoudedagspensioen meeropbouwt,wathij andersalleenvanwegehetfeitdathijinNederlandwoontwelzoudoen.OokverliesthijinNederland alleaansprakenopanderesocialevoorzieningen.Zo ishijbijv.nietlangerverzekerdtegen ziektekosten enevenmintegen bijzonderezorgkosten.Bovendienwordt,wanneer debetrokkeneeen Nederlandsewerkloosheidsuitkering aanvraagt, bijdebepalingvanhetrechtopeenuikeringgeen rekeninggehoudenmetdeperiodes,datdebetrokkene inDuitslandeenmini-job had,ditdoordat niet degewerktetijden,maaruitsluitenddeperiodes,datdebetrokkeneverzekerdwas,inaanmerking wordengenomen.
TOP7 Qpbouwvanpensioenaansprakenvan(huweliiks-)partnersvanarenspendelaars,geenautomatische opbouwvaneeneigenoudedaqspensioendoor huweliikspartners De(huwelijks-)partner vaneengrenspendelaar, dieinDuitslandwoonteninNederlandeenbaan heeft,bouwtinNederlandgeenpensioenaanspraken op.Ditleidtertoedatdezepartner ineen voorkomendgevalaanvankelijkwelinaanmerkingkomtvooreenNederlandsnabestaandenpensioen, maaruiterlijkzodradeze65jaarwordteindigt deuitkering.Hetgevolgdaarvan isdatde nabestaande vanafdatmomentgeeneigeninkomenmeerheeftendaardoor Indezesituatie isaangewezenopeen bijstandsuitkering.Erbestaatechterdemogelijkheiddatdenietwerkende huwelijkspartner in Nederlandeeneigenpremieplichtigevrijwilligeverzekeringafsluit.Dekostenhiervan bedragen momenteelongeveer440€ perjaar.WanneerdeinDuitslandwonende partnerzelfeenbaanheeft (evt.eenmini-job),dankandezezichnietvrijwilligverzekering.Wanneerdezeeigen baannameer daneenjaareindigt,danishetnietmeermogelijk inNederland eenvrijwilligeverzekeringaftesluiten aangeziendejaartermijnisafgelopen.Hetprobleemisvooralgelegen inhetfeitdatdejaartermijn startophetmomentdatdepartner gaatwerken.
TOP8
Benadelinqvanalleenstaande oudersmetbetrekkinqtotkinderbiislaqwanneerzii grensoverschriidend werkzaamzijn
WanneereeninDuitslandwonendegrenspendelaar eenbaaninNederlandaanvaardtbetekentditdat hijdekinderbijslagvoorzijnkinderenprimairinNederlanddientaantevragen.Deze hoogtevandeze kinderbijslag isongeveer 1/3 deelvanhetDuitse"Kindergeld"enhangtafvandeleeftijdvanhetkind. Wanneer eenniet-werkende huwelijkspartner deelvanhethuishouden uitmaakt,danishetmogelijk in Duitslandeenaanvraagtotuibetalingvan hetverschilbedragtussendeNederlandse kinderbijslagen hetDuitse"Kindergeld"intedienen.Alleenstaande ouders/opvoeders hebbendeze mogelijkheid niet.Zijzijnuitsluitend aangewezenopdeNederlandsekinderbijslag.Door hetaanvaardenvaneen baaninNederlandwordtdezegroepmeteenaanzienlijkfinancieel nadeelgeconfronteerd,waardoor hetwerken inNederlandonaantrekkelijkwordt. Inmiddelsheeft hetEuropese HofvanJustitieover dezeproblematiekeenuitspraakgedaan.Volgensdezeuitspraakstaat hetEuropese rechtookin dezegevallendeuitbetalingvanKindergeld nietindeweg.Deuitspraak isechter nognietop nationaal niveautotuitvoeringgebracht. Sinds 1 januari2007isinDuitsland het"Erziehungsgeld" vervangen door het"Elterngeld",datdienttewordenbeschouwdalseenuitkeringvolgensde verordening 1408/71.Dezeuitkeringgeldtvooralleouders,ookwanneer zijvoordegeboortevanhet kindgeen baanhadden.Werknemers,dieineenander EU/EER-landofZwitserlandwonenenin Duitslandwerken,hebbenrechtop"Elterngeld",maardegenendieinDuitslandwonenenineen anderlandwerkenniet. Hiervanzijnopnieuwvooralalleenstaande ouders/opvoeders dedupe.
TOP9 Gevolgenvanhetontvangenvaneenwerkloosheidsuitkering voordesamenstellingvanhetfiscale wereldinkomen endaarmeevoordehoogtevandefiscale lastinDuitslandinhetgevalvan kortdurende e.g.tiideliike werkloosheid Inbepaaldegevallenvantijdelijkewerkloosheidwashettotdusverre moeilijkvasttestellenofhet woonlanddanwelhetwerklandverantwoordelijkewasvoordebetalingvande werkloosheidsuitkering. Grenspendelaars ontvingen indezegevallenvolgens art.71lid 1 suba)van deverordening (EEG) 1408/71bijwerktijdverkorting ofanderevormenvankortdurendwegvallenvan werk inhetbedrijf,waarzijwerkzaamzijn,eenuitkeringvanhetwerkland,ditinafwijkingvanhet woonlandprincipe. IndezesamenhangheeftdeCommissiehet begrip"volledigewerkloosheid"in oktober2005geherdefinieerd.Vanafhetmomentvanpublicatievanditbesluit inhet publicatieblad vandeEUzalderegelingzichinpraktijkwaarschijnlijk beperkentotdebetalingvanzgn. "Kurzarbeitergeld".Vanuitfiscaaloogpuntdoetzichhierbijechter hetprobleemvoordatdoorhet verkrijgenvaneenwerkloosheidsuitkering inhetwoonland Nederland hetfiscalewereldinkomen kan veranderen.Invoorkomendegevallen leidthet(evt.kortdurend)verkrijgenvaneen werkloosheidsuitkering inNederlandtotverliesvandestatusvanonbeperktbelastingplichtige in Duitslandenverliestdebetrokkene,indiendeNederlandsewerkloosheidsuitkering samenmethet eventuele Nederlandse inkomenvandeechtgenote hogerisdan 12.272€ perjaar,Duitse loonbelastinggroepIII.
TOP10 Duitseziektekostenverzekeringvannabestaanden vanvoormalioegrenspendelaars Deverzekeringssituatie vannabestaandenvanvoormaligegrenspendelaars c.q.vandezepersonen, dienaar Duitslandzijnverhuisd,isnogsteedsproblematisch. Nabestaanden,dienietvoldoenaandecriteriaominaanmerkingtekomenvooreen Nederlands nabestaandenpensioen (AnW),bijvoorbeeld doordatzijzijngeboren na 1950,hebbengeenrechtop eennabestaandenpensioen entot nutoeevenminopeenNederlandseofeenDuitse ziektekostenverzekering. Hetblijftonduidelijk ofdebetrokkenpersonen nadeherzieningvanhet Duitsezorgstelsel nogaanspraak kunnenmakenopeenvrijwilligevoortzettingvandeverzekering volgens§9lid 1nr. 1SGBV,of,indienzijnietvoldoen aandecriteriavolgens§9lid 1nr. 1SGBV (bijvoorbeeld omdatdeaanmeldingstermijnisverstreken),ofzijrechthebbenomindeDuitse verplichteverzekeringtewordenopgenomen.
Gronau/ Enschede, SonjaAdamsky
Belanqriik! Hetvolaendeprobleem isopqelost:
TOP3 DubbelepremieplichtvoordeDuitseenNederlandsezorqverzekerinqenmoaeliikeqevolaenin aeval vanziektewanneereenuitkerinqvolqensdeALGIIwordtontvanqen Volgensdecirculaire RS2009/78van hetGKVSpitzenverbandzijnderandvoorwaarden, volgenswelkehetBundesministeriumfiirArbeitundSozialesdetoetsingvandegevallentotnu toeheeftverricht,gewijzigd.VoortaanzalaldusbijontvangstvanArbeitslostengeld IIgeen dubbeleverzekering meerplaatsvinden. TOP8 ..Elternqeld" Voorwatbetreftdetoekenningvan"Elterngeld"isditprobleemopgelost.Naaraanleidingvan hetzgn.oordeelBosmanvan20mei2008 heeft hetDuitseBundesministerium fiirFamilie, Senioren,Frauen undJugendop9februari2009nieuwe uitvoeringsbepalingen voorde wetgevingopditgebied("Bundeselterngesetz")uitgevaardigd.Volgensdezebepalingen dient "Elterngeld"teworden uitbetaald indieninhetwerklandgeengelijkwaardige uitkering bestaat.
