Sluitingsdatum inzending kopij: Artikelen en ingezonden brieven voor het Herfstnummer van INzicht: 30 september 2005

Colofon INzicht is een uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Neurolinguïstisch Programmeren (NVNLP) en verschijnt vier keer per jaar. Leden ontvangen INzicht gratis. De kosten voor een los abonnement bedragen € 39,00 p.j. ([email protected]) Redactieraad: • leden DB NVNLP (hoofdredactie) • Angélique de Graaff (eindredactie) • Walda Verbaenen (vormgeving) • Irenne Olmer (cartoons) e-mail redactie: [email protected] De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen berust bij de auteurs. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden brieven, advertenties, mededelingen of kopij te weigeren, aan te passen of in te korten. Overname van redactionele artikelen (niet ondertekend of ondertekend met naam of initialen van een redactielid) is toegestaan met bronvermelding. Voor overname van gesigneerde artikelen is voorafgaand toestemming van de auteur(s) vereist.

Inhoud Colofon en inhoud

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Brief van het Bestuur & Verhuisbericht . . . . . . . . 2 Verhuisbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 NVNLP 20 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Rubriek Ingezonden Brieven . . . . . . . . . . . . . . . 5 Time Lines en Her-inneren . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Thema Omgaan met Tegenslag . . . . . . . . . . . . . 10 - Opkomen voor jezelf in een emotioneel complexe en moeilijke situatie - Donderslag bij heldere hemel - NLP en het omgaan met verlies - Leve de mislukking Thema Metaforen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 - ‘Bouw een nest en wacht tot de vogel erin vliegt’ - Boeken in het metaforen-thema - Gioia - De doorzichtige reiziger en de magiër - (H)erken je schaduwzijde Thema NLP & Mediation / Conflicthantering . . . . 40

Sluitingsdatum inzending kopij: Artikelen en ingezonden brieven voor het Herfstnummer van INzicht: 30 september 2005 Dagelijks Bestuur NVNLP: • Rudy Vandamme (voorzitter) • Arthur van de Ven (penningmeester) • Gerda Aberson (secretaris) e-mail: [email protected]

- Conflict: een probleem of een snelweg naar persoonlijke groei? - Middelen en bemiddelen - Conflicthantering en mediation binnen organisaties - NLP voor ondernemingsraden – inleving in het overleg - NLP voor mediators Column – Kater in het park . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Knipselrubriek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

NVNLP SECRETARIAAT / LEDENADMINISTRATIE POSTBUS 12096 3501 AB UTRECHT TEL. 030 - 6354011 E-MAIL: [email protected]

Mensgerichtheid en commercie bijten elkaar! . . . . 53 Boekenrubriek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Speelwijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Activiteitenagenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

WWW.NVNLP.NL

Informatie over het lidmaatschap van de NVNLP en haar statuten is op te vragen bij het secretariaat van de NVNLP. e-mail: [email protected] ILLUSTRATIE OMSLAG: IRENNE OLMER © NVNLP © CARTOONS: IRENNE OLMER

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

1

Beste NVNLP-er, Terugkijkend op de dynamische ontwikkelingen binnen onze NLPVereniging van de laatste 6 maanden, kunnen we je een groot aantal nieuwe ontwikkelingen melden. We denken hierbij niet alleen aan de zichtbare uitingsvormen zoals: een buitengewoon prachtige Jubileumviering waarbij de NVNLP haar eigen ‘roots’ hervond of aan de uitgave van een ‘state of the art’-boek over de Stand van Zaken van NLP in Nederland (zie boekenrubriek) of: een buitengewoon grote opkomst bij de laatste Ledenvergadering… Vooral (onzichtbaar) achter de schermen gebeurt nog veel meer: Vakkundig Secretariaat Per jongstleden juli is de samenwerking met een vakkundig secretariaat – Ritzerfeld, Centrum voor Secretariaatsvoering in Utrecht van start gegaan (nieuwe adresgegevens in het colofon en op de website). Dit secretariaat is in staat om alle initiatieven en groeibewegingen op hedendaagse wijze (elektronisch en virtueel) professioneel te ondersteunen en de NVNLP ook op het vlak van haar administratieve organisatie verder te professionaliseren. Ledenaanwas NVNLP In het afgelopen halfjaar heeft de NVNLP een indrukwekkende groeispurt doorgemaakt. Waar we op 31 december 2004 nog het jarenlange (min of meer stabiele) ledenaantal noteerden van 475 particuliere leden; hebben we inmiddels een respectabel particulier ledenbestand van: 675 leden (stand: medio augustus 2005). Deze groei lijkt zich na 15 augustus enigszins afgevlakt voort te zetten. Ledenaanwas visueel gerepresenteerd:

2

Ontwikkeling ledenbestand NVNLP maart 1998: 357 leden aantal leden januari 2004: 453 leden juli 2004: 484 leden x 100 januari 2005: 475 leden 8 augustus 2005: 675 leden 675

7 6 5 4 3 2002

2003

2004

2005

Kwaliteit Het aantal bij de NVNLP aangesloten NLP-Opleidingsinstituten bedraagt zomer 2005 in totaal 21. Er loopt een groot aantal aanvragen voor nieuwe accreditaties door de NVNLP van NLP-opleidingen. We zijn ons zeer bewust van de mogelijke frictie tussen onze eigen commerciële NVNLP-belangen en de statutaire NVNLP-verplichting ten aanzien van het handhaven en bevorderen van de ‘Kwaliteit van NLP in Nederland’. ‘Fase 1’ is hierbij het procedurele aspect. Een team van 8 interne en externe deskundigen is binnen de NVNLP als Toelatingscommissie aangezocht om deze nieuwe accreditatie-aanvragen gezamenlijk te toetsen aan de nieuw omschreven kwaliteitsnormen en –standaards en om scholings- en begeleidingsvoorstellen te doen indien een instituut nog (net) niet voldoet. We hebben hiervoor een glasheldere, eenduidige en open procedure voor toelating ontwikkeld. Tegelijkertijd werken we met dit kwaliteitsteam aan de inhoudelijke kwaliteit: Het formuleren van een eenduidig curriculum van het NLP-onderricht. Ondanks het feit dat de lat voor aansluiting van nieuwe instituten uitgesproken hoog is gelegd, hopen wij binnenkort ook op dit vlak een groeispurt te laten zien: zowel kwantitatief met betrekking tot het aantal aangesloten instituten als vooral kwalitatief: in eenduidige profilering en standaardnormering van ‘Professioneel NLP’

op de Nederlandse en ook de Belgische markt. Projectmatige Kennisgroepen De NVNLP kende tot voorkort slechts 3 expertisegroepen: Therapie, Bedrijfsleven en Onderwijs. Marktonderzoek leerde dat deze driegeleding tekort schiet voor wat betreft de behoeften van de leden aan Netwerking en eigen ontwikkeling. In het kader van leren en ontwikkeling en het bieden van een Kennisplatform aan de leden, heeft de NVNLP 12 Kennisnetwerken geformeerd. Hierdoor kun je beter op de hoogte blijven van NLP-ontwikkelingen op je vakgebied. Leden kunnen kennis verkrijgen door passief aan te sluiten bij kennis- of zo je wilt nieuwsgroepen. Degenen die een (projectmatige) actieve rol willen vervullen, fungeren als Projectmanagers van de betreffende kennisgroep. De NVNLP zal vanuit deze projectgroepen de toepassing van NLP promoten en NLP-tools helpen ontwikkelen. Via onze website kun je aansluiten en/of passieve deelname wijzigen in een actieve rol. Leden zonder Internetaansluiting kunnen hierbij natuurlijk rekenen op de assistentie van ons secretariaat. Intervisie We hebben vastgesteld dat veel NLP-cursisten na het beëindigen van hun opleiding graag in de buurt van hun woon- of werkomgeving het geleerde blijven oefenen en onderling toetsen. De taak van de NVNLP om leden te helpen ontwikkelen ondersteunt deze behoefte. Het aantal Intervisie-coördinatoren is, in alle (uit-)hoeken van het land, met 25 coördinatoren uitgebreid. Binnenkort kun je op de NVNLPwebsite zoeken naar initiatieven INZICHT ZOMER 2005

voor en van ondersteunende oefengroepen in uw woonomgeving op zowel woonplaats als kennisniveau/expertisegebied. Leden zonder internetverbinding kunnen natuurlijk bij ons secretariaat terecht voor het vinden van een Intervisiegroep. ‘Regionalisatie’ Met grofweg 6 landelijke regio’s in gedachten organiseert de NVNLP met ingang van september 2005 voor al haar leden gratis seminars en workshops door het land heen gedurende het kalenderjaar. Achterliggende gedachte bij de organisatie hiervan is de behoefte van NLP-ers om kennis (en een netwerk) op verschillende expertisegebieden op te doen. De organisatie van deze maandelijkse regionale activiteiten gaat in nauwe samenwerking met de aangesloten Instituten, die daarbij hun unieke NLP-kennisproducten aanbieden aan de NVNLP-leden… Het Seminar-programma-aanbod is divers. Om alvast wat voorbeelden te noemen: Sociaal Panorama, Optimale benutting en beheersing van Tonaliteit, NLP & het Zero Point Field, NLP &Energiewerk, Feed Back ontvangen met behulp van … paarden en het optimaliseren van sportprestaties met NLP… Het zijn vooral algemene NLP-trainers van naam en faam die seminars en workshops aanbieden aan de NVNLP- leden. NLP-ers met specialistische bekwaamheid op bepaalde vakgebieden bieden ook hun expertise aan, bijvoorbeeld op gebied van: ‘Marketing, Sales en Acquisitie’ en ‘Voorkomen en genezen van Burn out’. Er wordt nu heel hard gewerkt om alle mogelijkheden concreet vorm te geven. Begin september kunt u kennis nemen van alle seminardetails van het Regionale NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Programma-aanbod voor het eerstvolgende half jaar. Leden zonder internetverbinding kunnen een geprint programma ontvangen via ons secretariaat en op hulp rekenen voor de vereiste inschrijving. Website We zitten al in de testfase om de website interactief te maken met een inlogcode voor leden. Inschrijven voor seminars, het wijzigen van de eigen gegevens in de ledenadministratie en vooral in de (gereorganiseerde) NVNLPVerwijslijst, aanhaken bij Kennisnetwerken: al deze zaken kun je zelf online regelen. Je persoonlijke inlogcode wordt je binnenkort uitgereikt. De planning is om al deze functies begin september uitgerold te hebben. Leden zonder internetverbinding kunnen vanzelfsprekend voor wijziging van de gegevens terecht bij

het secretariaat. En ten slotte: INzicht Met een forse vakantievertraging heb je nu de nieuwe uitgave van INzicht in handen. Samengesteld door een nieuw team, werkend vanuit een nieuw en vooral organisch inhoudelijk concept. Je zult alvast merken dat het blad geleidelijk evolueert, zowel qua vorm als inhoud. De vraag over ‘de vorm’ is echter nog niet beantwoord: moeten we met INzicht een intern clubblad blijven, een algemeen NLP-magazine in de vrije verkoop worden of kiezen voor (alleen) een e-versie van Inzicht-magazine? Heel graag ontvangen we jullie feedback op al deze ontwikkelingen! Een superfijne nazomer gewenst! HET BESTUUR

Het secretariaat van de NVNLP is verhuisd naar de Maliebaan 104 in Utrecht! Onze nieuwe adresgegevens zijn:

NVNLP Postbus 12096 3501 AB Utrecht tel. 030 – 635 4011 fax. 030 – 252 4009 e: [email protected] w: www.nvnlp.nl Nederlandse Vereniging voor Neuro-Linguïstisch Programmeren

3

NVNLP 20 jaar Verslag van de jubileum-bijeenkomst et telefoontje van de secretaris om mij uit te nodigen voor de bijeenkomst van de NVNLP ter gelegenheid van het twintigjarige bestaan, kwam voor mij als een totale verrassing. In de jaren na mijn opleiding bij Frank Stass en Anne Linden - de eerste opleiding die in Nederland werd gegeven als ik het goed heb - heeft NLP veel betekend in mijn leven; zowel in ons gezin als in mijn werk als psychotherapeut bij een Riagg. Toen ik 60 werd, heeft de Riagg mij met pensioen gestuurd; inmiddels ben ik 75 jaar oud. Een deel van de NLP-vaardigheden die ik opdeed, zal ik nu wel onbewust toepassen, maar al die andere zaken die we leerden over matchen, oogbewegingen, therapeutische metaforen en wat dies meer zij, ben ik totaal vergeten.

H

Bij het binnenkomen in de Observant in Amersfoort op 14 mei bleek echter hoe belangrijk ankers zijn. Na de hartelijke ontvangst door het bestuur werd ik begroet door Yoka Brouwer en Frits Schoon. Juist met hen beiden had ik tijdens de opleiding en in de jaren daarna veel contact, en dat niet alleen in verband met de Vereniging. Zij hadden toen de gave om in de ‘gewone’ omgang de beste kanten uit mijn persoon op te roepen – en ze bleken nog steeds zoveel positieve energie te schenken.

Voor ons geen bescheiden plaatsje op de achtergrond: op de voorste rij stoelen met onze namen levensgroot. In de interviews met ons demonstreerde de voorzitter zich geoefend in NLP. Alleen al door de plaatsing van de stoelen en de microfoon kregen we elk ons eigen gezicht. De invalshoek van het gesprek met mij, dat totaal onverwacht begon over mijn dubbele naam, zette mij in zekere zin op het verkeerde been. Alle zinnetjes die ik had bedacht voor het interview werden gewist, waardoor het gesprek voor mij heel persoonlijk werd. De reacties uit de zaal daarop riepen ook herinneringen op aan mijn NLP-opleiding, door het respect dat erin werd getoond. Kennelijk een waarde die ook bij de huidige generatie NLP-ers is getraind. Na de koffie, voor mij gelegenheid de oude vrienden te spreken, volgde nog een reeks gesprekken van de voorzitter met leden van de Vereniging. Boeiend om te ervaren op hoeveel uiteenlopende manieren er met NLP wordt gewerkt. Toen wij destijds de Vereniging hebben opgericht, bestond het ledenbestand uit een vriendenclubje. We hadden elkaar allemaal in de bovenaangehaalde opleiding en in workshops van bij voorbeeld Gene Early, David Gordon en Robert Dilts leren kennen. Behoorlijk intensief leren kennen, zelfs, door alle persoonlijke probleempjes en problemen die we daar in de oefeningen met elkaar hebben uitgewerkt. Bijeenkomsten van de Vereniging waren in het begin ook een soort reünies van oude vrienden. Voor ons als oprichters was het enerzijds natuurlijk bevredigend dat de Vereniging ging groeien, anderzijds ging er iets van de intimiteit van die beginjaren verloren. Graag wil ik Rudy Vandamme en het huidige bestuur dank zeggen dat zij de Vereniging hebben weten te ontwikkelen tot wat zij nu geworden i s. A.F. DE SAVORNIN LOHMAN MEDEOPRICHTER NVNLP / OUD VOORZITTER CONTACT AUTEUR: [email protected]

4

INZICHT ZOMER 2005

Ingezonden brieven

In deze rubriek verwelkomen we reacties van Inzicht-lezers op eerder gepubliceerde artikelen, maar ook op het bonte scala van wat zich in de onmetelijke wereld van de NLP afspeelt. In alle gevallen gaat de redactie van Inzicht ervan uit dat iedereen recht heeft op zijn eigen ‘model van de wereld’, dat de soep niet zo heet gegeten wordt als hij wordt opgediend en dat elk vogeltje zingt zoals het gebekt is. De redactie neemt dan ook geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van de ingezonden brieven. De eerste ingezonden brief komt van een toegewijd NVNLP-lid, Ronald van Oosten

NLP moet nog beginnen RONALD VAN OOSTEN l geruime tijd maak ik me zorgen over sommige ontwikkelingen in de NLPwereld. Vanuit een ‘drie-niveausmodel’ kan ik duidelijk maken, en delen, wat mijn zorgen zijn en wat er naar mijn mening aan te doen is.

A

Met het lezen van ‘Whispering in the Wind’ van Carmen Bostic St. Clair en John Grinder (2001), kreeg ik inzicht in een aantal dingen die me al lange tijd half bewust bezig hielden. Bostic St. Clair en Grinder doorbreken de generalisatie ‘NLP’ en maken een verhelderend onderscheid tussen NLPtoepassing, NLPmodelleren en NLPtraining. Hierdoor aan het denken gezet, heb ik daar NLPfilosofie aan toegevoegd. Vanuit het inzicht dat de één uit de ander voortkomt, heb ik drie van de vier in niveaus geplaatst, en daarmee een sleutel gevonden om met het begrip ‘NLP’ om te gaan. Op het bovenste niveau bevindt zich NLPfilosofie: NLP als zijnsleer, kennisleer en psychologie. Hier vinden we de inzichten van Korzybski (bijvoorbeeld over het Model van de Wereld); Bateson (systeemdenken en ecologie) en Erickson (een op hypnose gebaseerd mensbeeld, met een hoofdrol voor het onbe-

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

wuste); eventueel ook het pragmatisme van William James. Op het middelste niveau vinden we NLPmodelleren, het - op basis van de inzichten uit het bovenste niveau modelleren van experts en het vervolgens ontwerpen van toepassingen. Op het onderste niveau, NLPtoepassing, vinden we de resultaten van dat modelleren en ontwerpen: manieren om het eigen Model van de Wereld, of dat van anderen, aan te passen. Denk dan aan de Zesstaps Herkadering, Spatial Reframe en dergelijke. Van dit niveau veronderstellen velen van ons dat het NLP ‘is’, terwijl volgens mij, dit niveau het minst voor die identificatie in aanmerking komt. Elk lagere niveau komt voort uit het hogere. Wie een verband met de logische niveaus zoekt zou kunnen stellen dat NLPtoepassing het gedrag van NLP is; NLPmodelleren staat dan voor de vaardigheden en NLPfilosofie staat dan uiteraard voor de waarden en overtuigingen. Het is een aardige denkoefening om te bepalen wat er aan identiteit en missie boven geplaatst kan worden… De rol van NLPtraining is de inhoud van de andere drie niveaus zo goed mogelijk over te dragen.

Door er per niveau naar te kijken is het mogelijk om NLP op een zodanige manier te beschrijven dat we kunnen vaststellen wat er op dit moment speelt, en met elkaar antwoorden formuleren. Eerst het niveau van NLPtoepassing. Wat me opvalt aan NLP-opleidingen is dat we daar een verzameling technieken en toepassingen aan het overbrengen zijn die ik de ‘canon’ ben gaan noemen. Globaal gezien een verzameling zoals die bestond op het moment toen Bandler en Grinder uit elkaar gingen, aangevuld met enkele latere ontwikkelingen. Deze canon blijft door de jaren heen opmerkelijk stabiel. Nieuwe ontwikkelingen blijven, als ze al in een opleiding opgenomen worden, binnen het eigen instituut of dringen tot geen enkele opleiding door. Intussen blijven veel instituten, terwijl er goede, efficiënte alternatieven en uitbreidingen voorhanden zijn, de oude modellen steeds opnieuw te koop aanbieden. Zou u naar een arts gaan die alleen medicijnen voorschrijft die vóór 1980 zijn ontwikkeld? In onze opleidingen is deze merkwaardige gang van zaken gemeengoed geworden. Gelukkig zijn er NLP-ers die de kracht van NLPmodelleren gebruiken om nieuwe toepassingen te ontwerpen. Ik noem hier Richard Bolstad

5

met zijn RESOLVE-model; Jaap Hollanders Pragmagie; Robert McDonalds Destination Method; Hans Dalhuijsen en zijn ISECulturenmodel; John Grinders New Code; John McWhirter is bezig met Re-Modelling NLP; en Wolfgang Bernard houdt zijn Final Dialogue. Maar hoeveel van ons staan open voor deze ontwikkelingen? Hoe hard zijn trainers bezig ze te integreren in de opleidingen? Waar is het inspirerende open debat? Anderen ontwikkelen iets dat vervolgens, omdat het krachtiger blijkt te zijn dan de ‘canon’, onder een andere vlag dan onder die van NLP te water wordt gelaten. Bijvoorbeeld The Journey van Brandon Bays en MythoSelf van Joseph Riggio, die adverteert met de slagzin ‘Beyond NLP’. Buitengewoon jammer allemaal, ik ben ervoor om zo veel mogelijk ontwikkelingen ‘binnen’ te houden. Overigens kan ik er begrip voor opbrengen als ik zie wat het genante niveau is waarop veel NLPers met elkaar omgaan, mensen van naam en faam voorop. Het is alsof het uiteengaan van Bandler en Grinder een griezelige toon heeft gezet. Als ik bijvoorbeeld de ‘discussies’ in de nieuwsgroep alt.psychology.nlp lees, schaam ik me ervoor NLP-er te zijn. Hier maken gerenommeerde NLP-ers elkaar openlijk uit voor dief en oplichter. Een inhoudelijke discussie van enig niveau over de inhoud van NLP ontbreekt. Ik betrap mezelf erop dat ik in mijn eigen coaching vrijwel alleen technieken gebruik die niet op enige NLP-opleiding in Nederland onderwezen worden. Deze technieken zijn wel gebaseerd op NLP-principes en op impliciet en/of expliciet modelleren. Voor sommige ervan geldt dat de makers ervan liever niet met NLP geassocieerd willen worden.

6

Voor een ‘ras-NLP-er’ zoals ik een bizarre situatie. Goede, bruikbare modellen zijn prachtig en een genot om mee te werken. Tegelijkertijd zijn het ‘maar’ modellen en kunnen ze in het modellenmuseum worden gezet als er nieuwe modellen beschikbaar komen die efficiënter en krachtiger zijn. Alles wat zich op het niveau van NLPtoepassing bevindt heeft een voorlopige, pragmatische status en is vervangbaar door iets beters. En dient ook vervangen te worden als dat betere zich aandient. Een pragmatischer houding ten opzichte van de technieken die we gebruiken zou heel gezond zijn. De ‘canon’ zoals die nu voorhanden is, is volstrekt toevallig tot stand gekomen en zou er heel anders uit hebben kunnen zien. Ik ben een voorstander van de houding zoals die in de wetenschappelijke wereld gebruikelijk is, met een rigoureus testen en op de proef stellen van methoden, modellen en technieken, die vervangen worden als zich betere alternatieven aandienen. Zijn trainers niet te veel bezig zich druk te maken of de volgende opleiding weer vol zit? Instituten gaan te veel voor zekerheid. Een zekerheid die naar mijn mening een schijnzekerheid zal blijken te zijn. Als er niets verandert, zal de wal het schip keren. Identificatie van NLP als ‘een verzameling nuttige modellen’ zal ertoe leiden dat NLP links en rechts ingehaald gaat worden door nieuwe ontwikkelingen. En wat nog veel erger is: ook zal het ertoe leiden dat de kunst en kunde van het modelleren, als blijvende bron van vernieuwing, bij velen onbekend zal blijven. Waar behoefte aan is, is een open debat over de dingen waar we mee bezig zijn en die ons bewegen. Waar ik voor wil pleiten is een platform, een medium, een manier om

met elkaar open in discussie te treden over nieuwe ontwikkelingen en de manier waarop we daarmee omgaan. Het initiatief daartoe zal van de NVNLP moeten komen. Met het besteden van veel aandacht aan nieuwe ontwikkelingen en het wekken van interesse voor elkaars inzichten gevolgd door een stimulerend debat. Ook het overdragen van de toepassingen baart me zorgen. Een uitstapje naar NLPtraining… Trainers die elementaire vragen van studenten niet weten te beantwoorden; trainers die het onderscheid tussen vorm en inhoud uit het oog verliezen en zich ongevraagd en ongehinderd met de inhoud van de levens van hun studenten bemoeien; trainers die elementen uit andere benaderingen aan hun trainingen toevoegen die in strijd zijn met de meest elementaire NLP-principes… Als we Bandler en Grinder de ‘nulde’ generatie noemen, dan vormen hun leerlingen de eerste generatie trainers. Deze mensen (zoals Linden, Dilts, Woodsmall en James) zijn de opleiders van veel Nederlandse oprichters/directeuren van opleidingsinstituten: generatie twee. Hun leerlingen vormen generatie drie. Misschien is er intussen al een generatie vier. Ik ben niet de enige die heeft opgemerkt dat de kwaliteit per generatie afneemt. Op basis van de voorbeelden die ik zojuist gaf, alsook op basis van vergelijkbare ervaring van anderen die ik hierover sprak, durf ik te stellen dat er een kritische grens lijkt te zijn bereikt. Nog één stap verder en wat er in de instituten aangeboden wordt heeft nauwelijks meer iets te maken met wat Bandler en Grinder destijds in de wereld hebben gebracht. Wat gaat er gebeuren als deze trainers INZICHT ZOMER 2005

zelf weer trainers op gaan leiden? Hoe kunnen we deze verarming en verschraling een halt toeroepen? Wie het weet mag het zeggen… Mensen komen met heel verschillende redenen naar onze NLP-opleidingen. Degenen die komen voor persoonlijke ontwikkeling hebben iets heel anders nodig dan therapeuten die hun arsenaal willen uitbreiden. De opleidingen in hun huidige opzet kunnen onmogelijk elk van deze verschillende groepen tevredenstellen. Het is waanzin om mensen die voor hun eigen groei komen een verkapte therapie-opleiding te geven, terwijl diezelfde opleiding therapeutische professionals niet tevreden kan stellen. Ooit is ervoor gekozen (naar verluidt onder leiding van Anné Linden en Leslie Cameron-Bandler) om NLP-opleidingen een Practitioner- en een Master Practitionerfase te geven. Wat toen om ongetwijfeld goede redenen gebeurde, is nu een belemmerend keurslijf geworden. De huidige opzet voldoet niet meer. Om kwalitatief goede opleidingen te geven, om het mogelijk te maken dat nieuwe ontwikkelingen een kans krijgen en om verschillende groepen op passende wijze te bedienen, zullen we de huidige structuur moeten aanpassen. Ik pleit voor een modulaire structuur, waarbij het voor verschillende doelgroepen mogelijk wordt om trajecten op maat te volgen. Elk kiest dan zijn eigen set van modules, passend bij de eigen doelstelling. Certificering vindt plaats na het goed voltooien van een combinatie van een aantal verplichte en een aantal keuzemodules. Certificering kan eventueel per module plaatsvinden. Bij voorkeur in aanwezigheid van een gecommitteerde van de NVNLP… Op deze manier wordt de mogelijkheid voor de diverse instituten om een eigen gezicht te laten zien eerNLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

der groter dan kleiner, zeker als de ‘canon’ hierbij losgelaten wordt. Dan het niveau van NLPmodelleren. Op dit moment hebben we in veel instituten het modelleren teruggebracht tot niet veel meer dan een uitgebreide NLPtoepassing die ‘een stukje persoonlijke ontwikkeling’ brengt. Echt modelleren is iets heel anders. Kijk bijvoorbeeld naar wat Lucas Derks heeft gepresteerd met het ontwikkelen van het Sociaal Panorama: het in kaart brengen van een belangrijk deel van ons Model van de Wereld, dat het mogelijk maakt door het aanpassen van de vorm van de representatie de inhoud ervan te beïnvloeden of zelfs ingrijpend te veranderen. Wanneer Rudy Vandamme in zijn NLP Manifest (2005) schrijft: ‘NLP moet prioriteit verlenen aan de promotie van het modelleren’, wil ik bij hem aansluiten, ja deze hartenkreet zelfs versterken met de retorische vraag: ‘beste Rudy, waaraan anders? Modelleren vormt het bestaansrecht van NLP! Het is de kern ervan!’ Daarom wil ik wil ik de stelling aangepast teruggeven:‘de NVNLP moet prioriteit verlenen aan de promotie van het modelleren’. Voor mij is de NVNLP – en kan zij niets anders zijn dan – ‘de Nederlandse vereniging voor het bevorderen van het modelleren, en het zorgvuldig beheren en overdragen van de daaruit ontstane toepassingen’. En dus heeft zij onder woorden te brengen wat modelleren is en wat niet. Ook als die formulering afwijkt van wat in sommige instituten de definitie ervan is. In NLPtraining dienen we toe te werken naar het overdragen van modelleervaardigheden die de basis vormen voor het ontwikkelen van krachtige nieuwe toepassingen.

En dan NLPfilosofie… We flirten met Ken Wilber, we persen mensen in een enneagram, we zijn druk bezig met opstellen en we zingen zelfs mantra’s. Maar er zijn instituten die tijdens een Practitioner-opleiding slechts één dagdeel (!) besteden aan het Miltonmodel. En meerdere NLP trainersopleidingen besteden in het geheel geen aandacht aan de denkwereld van Korzybski, Bateson en Erickson. In zekere zin begrijpelijk, want wat elk van hen brengt is naar alledaagse begrippen ongewoon, en ook gewoon moeilijk, zeker in combinatie met elkaar. Wij kennen Korzybski als bedenker van het begrip ‘Model van de Wereld’ (en trouwens ook van de term neuro-linguïstisch). Maar zijn filosofie is feitelijk een kritisch antwoord op het Aristotelisch denken, dat ons veel gebracht heeft – denk aan de duizelingwekkende ontwikkeling van de technologie – maar ook veel problemen heeft veroorzaakt. Aristoteles is al een paar duizend jaar aan de macht. Zijn visie zit verstopt in al onze gedachten, en het zal wel even duren voordat we de vrijheid kennen om ook andere denkvormen evenredig toe te laten. Bateson gaat ons voor in een rigoureus systemisch en ecologisch denken dat zelfs voor welwillende mensen ingewikkeld en zwaar is. Gelukkig is er sinds de tijd dat hij zijn belangrijke boeken schreef al veel veranderd. Systemisch en ecologisch denken lijken gemeengoed te gaan worden… En Ericksons op klinische hypnotische ervaring gebaseerde mensbeeld is een verademend antwoord op de freudiaanse hersenspoeling die al een eeuw aan de gang is… Vergist u zich niet, de freudiaanse wijze van denken is in onze cultuur alomtegenwoordig. Het vervangen daarvan door het veel wijzere, en intussen door veel academisch

7

onderzoek gesteunde, Ericksoniaanse mensbeeld zal nog enig geduld vragen. NLP, als praktisch gevolg van het gebundelde denken van Korzybski, Bateson en Erickson, is daarmee een uitvloeisel van een mens- en wereldbeeld dat zijn tijd ver, ver vooruit is. Alleen een voortdurende bezinning op deze bronnen kan het voor NLP mogelijk maken vitaal te blijven en ons het doorzettingsvermogen geven om de lange weg die nog te gaan is vol te houden.

Time Lines en Her-inneren

Er zijn mensen die vinden dat het uiteindelijke doel van NLP is om zichzelf op te heffen. Ik ben het daar helemaal mee eens: NLP dient te streven naar het opheffen van zichzelf… over een paar honderd jaar, als het denken van bovengenoemd driemanschap gemeengoed is geworden en modelleren zijn terechte plaats heeft ingenomen als een krachtige manier van leren, en daarmee de basis vormt voor een krachtige manier van leven. NLP moet, tegen de stroom van verdunning, vervlakking en vercommercialisering in, feitelijk nog beginnen.

n het kader NLP en andere toepassingen neem ik graag de uitnodiging van de redactie van INzicht aan hierover een artikel te schrijven. Al lang voel ik de behoefte om NLP te laten herkennen als een niet-sturende methode, die je in staat stelt - mits je dat zelf wilt – ‘je-ontwikkelen-tot-diegene-die-jewerkelijk-bent’ ter hand te nemen. Het is een verdiepend inzicht in de technieken van NLP. Door op deze manier met de technieken om te gaan (en het moge duidelijk zijn dat het niveau van degene die NLP toepast daar essentieel in is) kunnen we ‘een wereld creëren waar in het goed is te zijn’. (R. Dilts).

RONALD VAN OOSTEN

Iedere taal en ieder mens heeft zijn eigen manier om tijd uit te drukken. Het is het bewust waarnemen en weergeven van verleden, heden en toekomst. Tijd als lineair geheel bestaat eigenlijk niet, tijd is cyclisch. Dit wordt ons al geleerd door vele oude culturen. Ook de maancyclus speelt een belangrijke rol in onze beleving van de tijd en de seizoenen.

CONTACT MET AUTEUR: [email protected] HTTP://WWW.OPSCHUDDING.COM RONALD VAN OOSTEN VOLTOOIDE OPLEIDINGEN TOT FOTOGRAAF, PSYCHOSOCIAAL WERKER EN NLP MASTER PRACTITIONER. HIJ HEEFT EEN EIGEN BUREAU,’DE OPSCHUDDING’, WAARIN HIJ CREATIEVE PROFESSIONALS COACHT EN TRAININGEN IN CREATIEF DENKEN GEEFT.

Time Line en het Zero Point Field

I

Onderzoekingen hebben aangetoond dat tijdoriëntatie de basis kan zijn voor buitengewone vaardigheden, maar tegelijkertijd kan tijd ook serieuze problemen in het leven van mensen veroorzaken. Sommige mensen zijn meer ‘verleden’-georiënteerd, andere meer ‘toekomst’-gericht en weer anderen leven alleen in het ‘heden’. Het zijn voorgeprogrammeerde voorkeuren en we hebben er, indien deze programmering onbewust is, geen keuze in. Sommigen van ons, bijvoorbeeld zij die vooral gericht zijn op het verleden, beperken hun kansen voor de toekomst en vergeten van het nu te genieten. Als we dus kunnen ontdekken hoe we met tijd omgaan, kunnen we ook directe veranderingen tot stand brengen. We vinden het over het algemeen heerlijk om alleen achteruit te ‘lopen’, in plaats van vooruit. Wat we in het verleden (en dat kan een seconde geleden zijn) hebben ervaren dient als basis voor het nu. Op onbewust niveau focussen we ons dus op dat wat geweest is en niet op wat er nu is, en nog minder op

Alles wat er is, is NU ... 8

INZICHT ZOMER 2005

dat wat we in de toekomst zouden willen ervaren. Dit komt omdat we tot nu toe alleen datgene uit het veld van potentie hebben gehaald wat past bij onze subjectieve ervaring, ons model van de wereld. Het is niet meer en niet minder. Maar zoals we weten is het veld van potentie (ook wel Zero Point Field (Lynne Mc Taggert) of Quantum Hologram (Gregg Braden)) genoemd een veld waarin Alles aanwezig is. Overvloed van Liefde, Vrede, Vreugde, Materie, Wijsheid, Geduld, Heling enzovoort, enzovoort. Hoe zouden we nu het werken met tijdlijnen vanuit NLP gebruiken om meer de weg van de Krijger (dus vooruit) te gaan in plaats van, onbewust, bezig te zijn met het verleden? Hiervoor gebruiken we dan een ruimtelijke voorstelling. De levensloop wordt met de tijd ruimtelijk weergegeven op een lijn. Door op de tijdlijn te stappen kun je met bepaalde ervaringen associëren, door eraf te stappen kun je ervan dissociëren en een observator-positie innemen. Zoals ik al eerder aangaf, ieder van ons heeft zijn eigen persoonlijke manier om tijd te coderen. Onbewust hebben we allen de mogelijkheden om dingen te herkennen uit ons persoonlijk verleden, heden of toekomst. Bovendien heeft men ontdekt dat de manier waarop wij tijd coderen een geweldige invloed heeft op wie we zijn en hoe we ons gedragen. Voor de een is de interne tijdcodering een manier om te bereiken wat hij/zij wil, voor de ander is het een manier om bepaalde dingen uit het verleden te verwerken. Voor weer een ander kan het toevoegen van toekomst, een stimulans en motivering zijn om doelen te bereiken. Alle ervaringen die we hebben gehad en die we nu hebben, zijn het gevolg van eerdere programNLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Als Merlijn de beleving van de toekomst veranderen... meringen. Die programmeringen zorgen er weer voor dat we, wanneer we op de een of andere manier gestimuleerd worden, steeds opnieuw dezelfde gevoelens krijgen over iets dat er gebeurt. Soms is dat fantastisch, op andere momenten zijn we die gevoelens liever kwijt dan rijk. Nu is het wel belangrijk je, onbewuste, focus op het verleden los te laten. Doe eens alsof alles van je is afgenomen. Als je familie belangrijk is voor je, doe die dan even weg. Als je baan belangrijk is en je helpt iemand te zijn, doe die dan even weg. Als je bezittingen waaraan je je zo wanhopig vastklemt belangrijk zijn, doe ze dan even weg. Wat is er dan nog over? Je hoeft deze dingen natuurlijk niet fysiek te verwijderen, laat de energetische presentatie van al de dingen die je als belangrijk beschouwt, met liefde los. Durf te kijken naar alles wat er om je heen gebeurt en naar alles wat je meemaakt – naar elke persoon die je ontmoet, naar alles in je leven dat enige betekenis voor je heeft – en bepaal gewoon de werkelijke betekenis en het werkelijke nut ervan voor je ziel. Dan en alleen dan kun je echt bepalen wat werkelijk belangrijk is vanuit zielsniveau. Dat zielsniveau is één met en dus aanwezig in het Zero Point Field, in het veld van overvloed. Dit geeft je een bepaalde ervaring. Of je die ervaring nu ziet, voelt, hoort, ruikt of proeft, is niet van belang.

Ze IS er. Die ervaring is NU. Alles wat er is, is NU. Hoe meer we ons er van bewust worden, des te belangrijker wordt het voor ons om met het NU bezig te zijn. De tijdlijn helpt ons daarbij. De tijdlijn op zich bestaat dus niet, maar het principe van een tijdlijn gebruiken we om gemakkelijker veranderingen te organiseren. We maken een lineaire constructie van de tijd die het voor ons brein gemakkelijker maakt de tijd te ervaren zoals we hem ervaren, met een verleden, een heden en een toekomst. Je legt als het ware een energetische presentatie van je tijd in de ruimte waar je bent en gebruikt dat als jou (levens)pad die je opnieuw kunt bewandelen. Door gebruik te maken van de tijdlijn, samen met het gevoel van NU, verander je je werkelijkheid door, met je zielsaspecten, het verleden te veranderen, te transformeren, met de ervaring van het Zero Point Field. Het is het doelbewust schrijven van je script voor de toekomst, gebaseerd op wat je je in essentie her-innert, namelijk je werkelijke Zijn. Je bent als Merlijn die, door terug te gaan in de tijd, jouw beleving van de toekomst verandert. INEKE BOONSTRA CONTACT MET AUTEUR: [email protected] WWW.SOPHIAINSTITUUT.NL

9

Omgaan met tegenslag

10

INZICHT ZOMER 2005

Opkomen voor jezelf in een emotioneel complexe en moeilijke situatie© Coachen van mensen in emotioneel complexe en problematische situaties, r zijn situaties waarin mensen zich geconfronteerd voelen met een veelheid van problemen. Vooral als de (onplezierige) gevoelens de hoofdrol spelen in de beleving is het extra lastig de problemen adequaat aan te pakken. Het coachen van mensen in emotioneel complexe en problematische situaties is juist moeilijk omdat er zoveel tegelijkertijd speelt. De methodiek is bedoeld om een goede start te maken en de cliënt een betere uitgangspositie laten creëren om de problemen het hoofd te bieden.

E

Ontstaan Deze methodiek is ontstaan toen ik een coachingsvraag kreeg van een vrouw. De problematiek waar deze vrouw mee kwam, is, de volgende: Getrouwd, jonge kinderen, man heeft een vriendin en de relatie wordt beëindigd. Gevoelens van boosheid, verdriet, angst wisselen elkaar af. De behoefte goed te blijven zorgen voor de kinderen, de toekomst die er ineens heel anders uitziet, de onzekerheid over financiën enzovoorts, zijn complicerende factoren. En deze problematiek leeft in de vrouw. De wirwar van gevoelens, de snelle afwisseling alleen al maakt het moeilijk adequaat met de problemen om te gaan. Een herkenbare en vaker voorkomende problematiek, of het nu de vrouw of de man betreft. Spontaan ontstond in de coaching de volgende methodiek, die als je het nader beschouwt bestaat uit een mix van NLP-methodieken. Ik schets in het navolgende: • Doel van de methodiek • De essentie • Relevante uitgangspunten • De methodiek en de stappen • De (ten dele) gebruikte NLP-methodieken - Communiceren met gedeelten - Kerntransformatie - Panorama van gedeelten - Operating metaphor - Het begeleiden van interne processen • Een deel uit een casus (verbatim) • Slotconclusies Doel van de methodiek. Zoals reeds eerder gezegd, is het doel van de methodiek een goede start te maken in het coachen van NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

iemand in een emotioneel complexe en problematische situatie. Deze goede start behelst: • Het separeren van de verschillende gevoelens • Het creëren van inzicht in de bestaanszin van elk gevoel • Het in contact brengen met achterliggende kernwaarden • Het scheppen van overzicht met betrekking tot het bovenstaande • Het scheppen van innerlijke ruimte en kracht om de problemen in de toekomst aan te gaan De essentie ‘Opkomen voor jezelf in een emotioneel complexe en moeilijke situatie’ Om deze methodiek in de hoeveelheid van verschillende NLP-methodieken te kunnen onderscheiden, is een naam handig. Gegeven de effecten van deze methodiek op de persoon in kwestie lijkt de naam ‘Opkomen voor jezelf in een emotioneel complexe en moeilijke situatie’ een juiste. Je begeleidt je cliënt van ‘bedolven worden onder gevoelens’, ‘slachtoffer voelen’ naar ‘contact met zelf’ en ‘opkomen voor zelf’. Relevante uitgangspunten: • De verschillende gevoelens komen van verschillende gedeelten Aangenomen wordt (voortbordurend op het bovenstaande voorbeeld) dat een gedeelte in de persoon zich bezighoudt met bijvoorbeeld boos-zijn, een ander gedeelte met verdrietig-zijn, weer een andere gedeelte met de toekomst van de kinderen enzovoort, enzovoort. Deze delen strijden als het ware in de persoon om aandacht om de eigen positieve intentie te verwezenlijken. Dit brengt me op het volgende uitgangspunt: • Elk gedrag heeft een positieve intentie Gedrag wordt hierbij gezien als extern gedrag of intern gedrag, in dit geval worden ze benoemd als innerlijke toestanden (gevoelens). In het verlengde hiervan neem ik aan, zoals bij het proces van Kerntransformatie1, dat achter elke positieve intentie weer een (hogere) positieve intentie ligt. Contact maken met de hoogste positieve intentie leidt tot een kerntoestand. Dit leidt tot een sterke mate van interne referentie. • Het scheppen van een (mentale) ruimte buiten de persoon geeft ruimte in de persoon Elk deel/gevoel wordt gekoppeld aan een beeld. De kerntoestand wordt ook tot uitdrukking gebracht in

11

dat beeld. Hierdoor ontstaat een soort van collapsing anchors. Het beeld is gekoppeld aan het primaire gevoel en tegelijkertijd aan de bijbehorende kernwaarde/toestand. Door de delen een plek in de ruimte om iemand heen te geven wordt overzicht en de mogelijkheid tot afstand gecreëerd. Het creëren van een grotere mentale ruimte schept aldus ruimte in de persoon. • Associëren geeft gevoel, dissociëren geeft ruimte Door het plaatsen van het beeld in de mentale ruimte buiten de persoon, wordt de persoon in feite de mogelijkheid tot dissociëren gegeven. Van daaruit ontstaat in de persoon zelf ook meer gevoel van keuzevrijheid. De methodiek en de stappen 1. Gevoelens in kaart brengen De coach inventariseert de verschillende gevoelens die spelen bij de cliënt en die verantwoordelijk zijn voor de emotionele complexiteit. De coach vraagt vervolgens welk gevoel de cliënt als eerst nader onder de loep wil nemen. 2. Communiceren met het deel dat gerelateerd is aan dit gevoel a. Contact leggen. De coach begeleidt de cliënt bij het contact leggen met het deel dat verantwoordelijk is voor het specifieke gevoel. Daarbij achterhaalt de coach de verschijningsvorm van het deel: beeld, gevoel of geluid b. Positieve intentie achterhalen De coach laat de cliënt de positieve intentie van dit deel navragen: ‘Wat wil dit deel dat jou ..... (naam gevoel) laat zijn voor jou bereiken of vermijden?’ c. Upchunken tot hoogste positieve intentie (principe van kerntransformatie) De coach vraagt: ‘En waarom is dat … (noemt positieve intentie) belangrijk voor jou?’ De coach herhaalt dit een aantal keren totdat cliënt bij een kernwaarde (hoog abstractieniveau) komt. 3. Beeld van het gedeelte maken De coach vraagt cliënt een beeld van het gedeelte te maken dat verantwoordelijk is voor het (primaire) gevoel. 4. Plek geven in de ruimte buiten de persoon De coach vraagt: ‘waar in de (mentale) ruimte buiten jou zou jij dit gedeelte (het beeld dat gerelateerd is aan het (primaire) gevoel) een plek willen geven. Een plek die past voor jou én die past voor het gedeelte? De coach gaat er hierbij van uit dat,

12

als het gedeelte ecologische bezwaren heeft tegen die plek, deze daar ook niet plaats zal nemen. 5. Associëren in hoogste positieve intentie (kernwaarde): kerntoestand De coach vraagt cliënt: ‘Stel dat je … (kernwaarde) realiseert: wat ervaar je dan, welk gevoel levert je dat op?’ 6. Hoogste positieve intentie/kerntoestand tot uitdrukking brengen in het beeld De coach vraagt de cliënt de kerntoestand: - te koppelen aan een kleur en deze kleur te brengen in het beeld wat ontstaan is bij 3. of - als je dit gevoel, dat hoort bij deze kernwaarde tot uitdrukking laat komen in het beeld, hoe wordt dit dan herkenbaar? Hiermee wordt aan het beeld niet alleen het primaire gevoel gekoppeld, maar ook de kerntoestand. 7. Verbinden van primaire gevoel aan beeld in ruimte en koppelen aan alle positieve intenties, inclusief de kerntoestand De coach benoemt: ‘Het gevoel … (naam primaire gevoel) is gekoppeld aan dat beeld (schetst beeld met woorden cliënt) en je weet dat dit deel voor jou wil bereiken… (positieve intentie) om te bereiken … (positieve intentie) enzovoort … om uiteindelijk te bereiken … (kernwaarde) en dat komt tot uitdrukking in … (schetst kenmerken beeld dat hoort bij kerntoestand).’ 8. Stap 2 tot en met 7 wordt herhaald met elk gevoel 9. Het creëren van een ideale toestand met behulp van een operating metaphor De cliënt heeft ruimte geschapen in zichzelf. De coach suggereert: ‘Ik geef je een toverstaf en daarmee kun je je om toveren tot een… Ja tot wat…? Wat voor soort iemand zou je zijn in het adequaat omgaan met al deze delen?’ Voorbeeld: cliënt toverde zich een goede fee die goed kan zorgen. Deze cliënt diskwalificeerde haar eigen operating metaphor door te zeggen: ‘Oh nee, die gaat dan weer zorgen voor anderen!’ De coach nam de suggestie vanuit het onbewuste van de cliënt serieus en bedacht dat deze goede fee vooral verscheen om voor haar te zorgen… Dat werd in dankbaarheid aanvaard en de goede fee kreeg de ruimte ‘to operate’.

INZICHT ZOMER 2005

De (ten dele) gebruikte NLP-methodieken In de geschetste methodiek zal de NLP-er een aantal bekende NLP-methodieken kunnen onderscheiden. Gebruik gemaakt is van: a. Communiceren met gedeelten (inclusief de verschillende techniekgedaanten) b. Kerntransformatie c. Panorama van gedeelten d. Operating metaphor In deze methodiek komt verder van pas kennis en kunde omtrent e. Het begeleiden van interne processen. Voor de volledigheid noem ik in het kort de stappen bij de bovenstaande methodieken. a. Communiceren met gedeelten Deze techniek bestaat uit de volgende stappen: 1. Benoem het gedeelte 2. Leg contact en begroet het gedeelte 3. Geef het gedeelte waardering 4. Vraag naar de positieve intentie 5. Bedank het gedeelte voor diens communicatie Er zijn verschillende techniekgedaanten voor communiceren met gedeelten: • Contact leggen met het deel in jezelf en afwachten hoe het zich openbaart via: gevoel, beeld of geluid in jezelf • Associëren in het deel. Je wordt dan het deel. De coach spreekt dan rechtstreeks tot het deel • Deel als beeld op je hand b. Kerntransformatie 6. Kies een ongewenst gedrag en stel de positieve intentie vast 7. Bepaal de intentie boven de intentie 8. Ga door tot boven aan de hiërarchie 9. Stap in je kerntoestand 10. Veranker je kerntoestand in alle kanalen 11. Maak nuttig gebruik van je kerntoestand Zoals duidelijk is geworden wordt in de methodiek ‘Opkomen voor jezelf in een emotioneel complexe en moeilijke situatie’ de kerntransformatie-methodiek tot en met stap 4 gevolgd. Vervolgens wordt gevraagd naar hoe deze kerntoestand tot uitdrukking kan komen in het beeld, dat bij het primaire gevoel hoort. Soms gaat het via een kleur, soms door toevoeging van onderdelen aan het beeld. c. Panorama van gedeelten Voor de delen2 wordt een plek gecreëerd in de (mentale) ruimte buiten de persoon. Hiervoor is het nodig dat de representatie van het gedeelte (vaak een gevoel) omgezet wordt in een beeld. Welk beeld NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

hoort bij dit (primaire) gevoel? (De coach herhaalt letterlijk de naam van het gevoel en door cliënt gegeven specificaties.) 1. Waar in de ruimte buiten je zou jij dit beeld een plek willen geven? 2. Zoek naar een plek die zowel jou past als het gedeelte zelf. 3. Maak contact met je kerntoestand, die hoort bij dit (primaire) gevoel en diens (hogere) positieve intentie. (De coach herhaalt letterlijk de woorden die horen bij de kerntoestand.) 4. Laat deze kerntoestand tot uitdrukking komen in dat beeld van dit gedeelte. (De coach herhaal de kenmerken van het beeld.) Daarmee weet je dat bij dit (primaire) gevoel, met deze (hogere) positieve intenties dit beeld past. (De coach herhaalt de naam van het gevoel, de kenmerken van het beeld inclusief de kerntoestand, alsook de (hogere) positieve intenties.) d. Operating metaphor Een operating metaphor geeft via een metafoor richting aan complexe gedragingen van individuen. Nadat in de cliënt zelf ruimte is geschapen door de zin van gevoelens te onderkennen en ze te representeren als een beeld in een mentale ruimte buiten zich, is het tijd om de toverstaf van stal te halen. Gevraagd wordt zichzelf met deze toverstaf om te toveren tot… Ja, tot wat…? Wat voor soort iemand zou je zijn als je adequaat zou kunnen omgaan met al deze delen? Beoogd wordt hiermee op de snelst mogelijke manier onbewuste processen op gang te brengen, die het rationele, bewuste denken overstijgen. Deze onbewuste processen leiden dan tot een (gewenste) metafoor op identiteitsniveau, waaraan meteen adequate overtuigingen gekoppeld zijn, die tegelijkertijd de gewenste vaardigheden zullen (kunnen) ontsluiten. e. Het begeleiden van interne processen Hierbij doet de coach suggesties voor interne processen die de cliënt vervolgens bij zichzelf oproept. De stem van de coach is de gids voor de innerlijke reis die de ander onderneemt. In dit geval begeleidt de coach de cliënt bij het contact leggen met het gedeelte en het navragen van de positieve intentie. Bij dit proces wordt optimaal gebruik gemaakt van wijsheid uit het onbewuste. In het volgende stukje wordt een deel van een casus weergegeven, waaruit de begeleiding van dit interne proces ook tot uitdrukking komt. 1 Kerntransformatie; NLP als weg naar je innerlijke bron, van Connirae Andreas en Tamara Andreas; Servire Uitgevers, Utrecht. ISBN 90 6325 464 4. 2 Geinspireerd door het Sociaal Panorama van Lucas Derks

13

Een deel uit een casus (verbatim) (Na een inleidend contact met cliënt die overigens al vaker op zijn NLP’s begeleid was) Coach:

Cliënt: Coach:

Cliënt Coach:

Cliënt: Coach: Cliënt: Coach: Cliënt: Coach Cliënt: Coach Cliënt: Coach: Cliënt: Coach: Cliënt: Coach: Cliënt: Coach: Cliënt: Coach: Cliënt: Coach: Cliënt: Coach: Cliënt: Coach: Cliënt: Coach: Cliënt: Coach:

14

Allereerst gaan we de delen identificeren die verantwoordelijk zijn voor het gevoel dat ze jou geven. Met elk deel gaan we achtereenvolgens communiceren. Per deel gaan we vragen wat ze voor jou willen bereiken met dat gevoel, wat ze jou duidelijk willen maken en hoe je daar beter rekening mee kunt houden. Dat laatste is een zorg voor tweede instantie want ik denk dat op het moment dat je weet waarover ze gaan je zelf al meer inzicht krijgt hoe je ermee om kunt gaan. Je noemde gevoelens van bozig, cynisch, kritisch, machteloos en bang. Waar zullen we mee beginnen, welke ligt vooraan? Het boze gevoel. Er is een deel in jou dat heel actief is in die situatie, en jou boos laat zijn. Ik wil graag dat je lekker relaxed gaat zitten. En in gedachten contact opneemt met dat deel dat jou boos doet laten zijn, dus roep maar eens naar binnen: ‘ hallo, deel dat mij boos doet laten zijn!’ vanuit het vertrouwen dat het iets voor jou wil bereiken. (De coach laat dit vertrouwen ook in eigen stem doorklinken.) Misschien dat het antwoord via een beeld komt, misschien ook dat het boze gevoel weer terugkomt als antwoord, als respons van het deel. Misschien ook dat het een stem is, waarvant je weet: ‘ o ja, dat is mijn boze deel…’ Als je contact hebt met dat deel kun je mij misschien vertellen hoe dat het met jou communiceert vanuit een gevoel, vanuit een geluid of vanuit een beeld. (blijvende interne focus): Onrustig. Iets dat knippert: licht, donker, licht, donker. Oké. Dus het is een beeld dat knippert: licht, donker, licht, donker. Iets heel onrustigs. (De coach gebruikt dezelfde intonatie.) Dan wil ik je vragen aan dat deel dat onrustig is en knippert: licht, donke,r licht, donker, wat het voor jou met booszijn in die situatie en soortgelijke andere situaties wil bereiken of wil vermijden. Wat wil het bereiken of vermijden met jou boos te laten worden. Ik wil die boosheid uitspreken. Vraag eens aan het deel waarom het zo belangrijk is dat jij die boosheid uitspreekt, wat het daarmee voor jou wil bereiken of vermijden als je boosheid uitspreekt. Daarmee hoop ik te bereiken dat er geluisterd wordt en dat er iets verandert. Door het uitspreken wil dat deel bereiken dat er geluisterd wordt en dat dingen veranderen. Waarom is het zo belangrijk dat er geluisterd wordt en dat dingen veranderen? Omdat ik zie dat dingen nog niet goed zijn. (vriendelijk confronterend): So what! Dan zijn de dingen nog niet goed. Wat is daar mis mee als dingen nog niet goed zijn? Ik heb altijd een streven vooruit om dingen te verbeteren en ik vind het heel vervelend als ik dan geen antwoord krijg. (de positieve intenties herhalend): Dus het is belangrijk dat er geluisterd wordt en dat dingen veranderen omdat je daarmee je streven vooruit om dingen te verbeteren wilt realiseren. Ja. En waarom is dat belangrijk voor jou? Jouw streven vooruit om dingen te verbeteren. Het heeft veel met veiligheid te maken. Ik wil voor mensen een veilige omgeving. Dus jouw streven vooruit om dingen te verbeteren is om veiligheid voor mensen te realiseren? Ja en vooral nu de kleintjes er zijn. En waarom is het zo belangrijk dat het ze veilig zijn? Ze worden aan me toevertrouwd en ik vind het dan belangrijk dat ze veilig zijn. Veiligheid voor mensen realiseren omdat het mede jouw verantwoordelijkheid is? Ja. Waarom is dat zo belangrijk dat in het toevertrouwen jij je verantwoordelijkheid neemt? Dan kom ik mijn verantwoordelijkheid na. Waarom is dat belangrijk? Omdat ik voor iets sta. Iets waar voor je staat…? Wat voor soort iets is dat iets waar voor je staat? Een algemeen soort zorg. Wat voor soort algemeen soort zorg is die zorg? Ik wil graag dat iedereen het goed heeft. En wat bereik je daar dan mee dat iedereen het goed heef?Waarom is dat belangrijk? Prettig in het leven staan. Dus dit deel wat onrustig is dat knippert: licht, donker, licht, donker, heeft uiteindelijk t tot doel dat jij voor iets staat dat iedereen veilig is en het goed heeft om prettig in het leven te staan… (geeft tijd om deze relatie te leggen).

INZICHT ZOMER 2005

Coach:

Als je dat deel dat onrustig is en knippert: licht, donker, licht, donker een plek in de ruimte buiten je zou willen geven, waar zou het dan op zijn plek zijn: goed op zijn plek voor jou maar ook goed op zijn plek voor dat gedeelte? Want dat deel wil ervoor zorgen dat je boos wordt, dat je je boosheid uitspreekt; wil ervoor zorgen dat er naar je geluisterd wordt ten aanzien van de dingen die nog niet goed zijn; dat ze veranderd worden. Het wil zorgen voor de veiligheid van mensen - met name van kleintjes - dat jij je verantwoordelijkheden kunt nakomen dat jij kunt staan voor iets en dat iets is dat iedereen het goed heeft (nogmaals de verbindingen leggend van boze gevoel en beeld naar de (hogere) positieve intenties)… Welke plek in de ruimte om jou heen? Waar zou dat deel een plek hebben…? In de psychische ruimte om je heen. Zet het deel daar waar jij het graag wil hebben en dan gaan we vanzelf wel ontdekken of het deel het er ook mee eens is. En als het er niet mee eens is dan zal het er zich echt niet neer laten zetten. Cliënt: Een beetje schuin in mijn blikveld. Dat deel dat onrustig is en knippert: licht, donker, licht, donker. Een knipperbol Coach: En hoe kun je ervoor zorgen dat de positieve intentie van dat deel dat staat voor dat iedereen het goed heeft; dat dat jouw ultieme streven is, dat dat in die knipperbol tot uitdrukking komt? Dat je weet dat het deel te maken heeft met je boosheid en met dat je wil staan voor dat iedereen het goed heeft? En hoe kun je die gedachte dat iedereen het goed heeft… tot uitdrukking kunnen laten komen in dat beeld? Cliënt: Ik kan de verbinding nog niet goed maken. Coach: Nou weet je wat doe eens even het volgende… Stel je voor dat iedereen het goed heeft. Stel je voor dat je bereikt hebt dat iedereen het goed heeft, dat dat de beste keus is die je kunt maken; dat je het prettig hebt. Hoe zou je je daarbij voelen…? Wat voel je dan als iedereen het goed heeft? Cliënt: Een soort warmte. Een welbehagen. Coach: En die warmte, dat welbehagen, wat voor kleur heeft die? Cliënt: Oranje. Coach: En kan je die kleur toevoegen aan die knipperbol, zodat je weet die boosheid heeft dat doel namelijk dat iedereen het goed heeft en dat je weet hoe het voelt door middel van die kleur oranje. Als je content bent over hoe die hogere positieve intentie herkenbaar wordt in dat beeld: Hoe is dat? Cliënt: Beter. Coach: En staat het daar? Cliënt: Ja. Coach (cliënt terughalend uit intra-actie naar interactie): Kun je tekenen: als jij hier bent waar staat het deel dan? (Cliënt wijst aan) Dat heeft nu een plek gekregen en ook een relatie met de hogere positieve intentie.

Slotconclusies • Tijdsbesteding Dit is natuurlijk mede afhankelijk van het aantal gevoelens dat onder de loep genomen wordt. Over het algemeen is een sessie van ongeveer 3 uur voldoende om bovenstaande methodiek toe te passen. Daarbij ga ik uit van vaardigheden op minimaal practitioner-niveau. De tijdsbesteding is vrij lang. Voor de cliënt is dat over het algemeen niet zo’n probleem, omdat de oefening leidt tot een “opgeruimd” gevoel. • Toepasbaarheid In de inleiding is al een soort problematiek geschetst waarop deze methodiek is toegepast. Ik kan me voorstellen dat ook mensen in rouwsituaties, of bij relatieconflicten baat kunnen hebben bij deze methodiek. Tot op heden heb ik daar nog geen concrete ervaring mee opgedaan. De methodiek kan tevens een goede start zijn voor verdere coaching. • Effecten Cliënten melden dat geschetste doelstellingen worden gehaald. De gevoelens worden gesepareerd. Er wordt overzicht gecreëerd en inzicht in hogere posi-

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

tieve intenties. Citaten: • ‘Ik viel terug op wie ik ben en wat ik belangrijk vind. Die criteria die kan ik vasthouden in wat er in het hier en nu gebeurt.’ • ‘Ik ben in staat enorme kwaadheid te parkeren.’ (dissociatie) • ‘Ik kijk ook terug naar andere dingen die belangrijk zijn en kan per punt een plan trekken.’ • ‘Ik heb overzicht gekregen, op een manier dat ik er iets mee kant doen.’ • ‘Het bracht me rust en helderheidr: ik hoef niet onmiddellijk actie te ondernemen; ik kan voor mezelf zorgen.’ • ‘Ik kan het van me afzetten. In plaats van dicht boven op me heb ik een en ander een betere plaats gegeven, waardoor het me niet meer beklemt.’ • ‘Ik kan nu beter zorgen voor mezelf en betere keuzes maken vanuit contact met mezelf.’ ANNEKE DURLINGER CONTACT MET AUTEUR: [email protected] (REACTIES HOOR IK GRAAG. )

15

Donderslag bij heldere hemel anneer ik op een mooie herfstdag in november het bericht van mijn man hoor : ‘ik heb vier maanden geleden iemand anders ontmoet en ik wil met jou niet verder,’ overvalt mij het gevoel alsof al het bloed uit mijn lijf loopt. Verstijfd en geschokt met het hart in mijn keel bonkend kan ik alleen nog maar heel stil blijven zitten en is mijn eerste gedachte: ‘NLP! Gebruik wat je weet.’ En nog voordat ik iets terug zeg, plaats ik de gebeurtenis (het trauma) letterlijk in een beeld met een flink kader erom heen, schuif het opzij en in de richting van de tijdlijn naar mijn verleden. Hierdoor kan ik in eerste instantie de overweldigende situatie hanteren en emotioneel gemakkelijker afstand nemen. Pas dan stel ik volledig gedissocieerd, alsof ik er niet bij betrokken ben, de voor mij relevante vragen met betrekking tot de gevolgen van deze aankondiging.

W

Een donderslag bij heldere hemel met het effect van een traumatische ervaring. Dit kon niet waar zijn. Vijftigers, nog geen vier jaar getrouwd met de bedoeling om het leven samen af te maken. Alles in mij riep: ‘nee, nee, nee, ik hou van die man!’ Iedere dag keek ik uit naar het moment dat we elkaar weer zouden zien. Dit kon niet waar zijn. De hele zomer hadden

16

we hard gewerkt aan een verbouwing en aansluitend waren we verhuisd. Op die mooie, weliswaar frisse zondag in november, de laatste houtblokken opgeborgen in het houthok, symbolisch zoiets als laat de winter maar komen, kon eindelijk een periode aanbreken met weer tijd voor elkaar. Een thuis creëren. En dat was in één klap weg. De afschuwelijke pijn, her en der voelbaar in mijn lijf herinnerde me dagelijks aan het verlies van deze mij zo dierbare mens. Hierop was ik niet voorbereid en ik dacht vaak terug aan de tijd dat hij me zei: ‘als je één jaar bij me blijft, dan blijf je er ook wel éénentwintig.’ Het waren er pas acht… Wat doe je als je zoiets emotioneels meemaakt? Het heden was gewoon te veel om te hanteren en ik koos er direct voor om in de toekomst te gaan leven. Mijn aandacht gericht op allerlei nieuwe mogelijkheden en dat het leven best weer leuk zou worden over een tijdje; ik deed gewoon alsof deze gebeurtenis even een hobbel op mijn weg was. Ik maakte plannen voor de komende maanden; meer tijd voor lezen, studie en de verdieping van NLP in mijn trainerschap. Hoe dan: ook weg van de pijn. Ik kon niet anders dan dit trauma zo snel mogelijk achter me laten, het wegzetten, ergens ‘parke-

ren’ totdat ik er aan toe zou zijn om het stukje bij beetje te verwerken. En zo heb ik dat uiteindelijk ook gedaan. NLP heeft voor mij alles betekend om door te kunnen gaan en niet volledig in te storten. Door te weten hoe mijn brein werkt, hoe het filtert, ervaringen codeert en verbindingen legt, kon ik min of meer ‘methodisch’ stukje bij beetje mijn verlies verwerken. Zoals ik al heb beschreven, begon het als volgt: • Bewust gebruik maken van de visuele submodaliteiten (locatie/afmeting/kader) en tijdlijn, was de eerste stap. • Me richten op de toekomst (towards) en door de tijd heen kijken (through time) naar betere tijden was de tweede stap. • Paradoxaal ten opzichte van tijd in algemene zin (through time) was ik tijdens bezigheden/gedrag weer zoveel mogelijk geassocieerd, in het hier en nu, juist zonder tijdsbesef (in time) om niet afgeleid te worden door gedachten en gevoelens. En dan de verwerking: • De volgende stap werd onderscheid maken tussen mijn gevoel en mijn emoties. Ik ontINZICHT ZOMER 2005

dekte dat ik vanuit een diepe verbondenheid met het leven gewoon door kon gaan met houden van, dat stond los van de gebeurtenis. Een gevoel vanuit mijn wezen, een zielskwaliteit die naar mijn idee geen negativiteit kent. Mijn emoties waren vooral heel veel verdriet over het verlies en het verraad aan in ieder geval mijn commitment aan ons huwelijk. Ook gedachten van berouw in de trant van: ‘was ik maar liever geweest.’‘ Ik heb niet goed genoeg mijn best gedaan.’ • Eenmaal de eindejaarsfeestdagen voorbij, wilde ik weten hoe we beiden in termen van houden van elkaar in onze verbintenis hebben gezeten. Als ik die uitkomst dan vertaal naar de neurologische niveaus, blijkt dat mijn man hoofdzakelijk van mij heeft gehouden op het niveau van capaciteiten en ik van hem op het niveau van identiteit. Dat was schrikken en ook verklaarde het veel voor mij. Temeer omdat hij mij als zijn moeder was gaan ervaren. • Dan volgt er een periode van vergeving ten aanzien van hem en van mezelf. Iedere gedachte, elk gevoel schrijf ik dan op. • Daarnaast begin ik een mandala te borduren van mijn leed (zie afbeelding).

• En natuurlijk huilen, veel huilen. • Om nieuwe inzichten te krijgen spreek ik een één-op-éénfamilieopstelling af. Daar begrijp ik hoe zeer dit verlies me raakt. Hij representeerde de geborgenheid die ik als kindje had gemist bij mijn moeder, die eigenlijk geen kinderen wilde. Mijn moeder hield ook van mijn capaciteiten (ik liep al voordat 1 jaar was, at met mes en vork op 4-jarige leeftijd, ik hielp handig en effectief met van alles en nog wat en noem maar op); ze was helemaal niet bezig met wie ik was. Hier zat de essentie van mijn verdriet. En die had feitelijk weinig te maken met mijn man. • Nu had ik al behoorlijk wat getransformeerd van mijn gevoelens rond afwijzing, niet gewenst zijn en overleven. In die zin voelde ik me door zijn vertrek helemaal niet afgewezen of gedumpt (dat voelden mensen uit mijn omgeving vaak wel zo). Dit alles hielp me in zoverre dat ik begreep dat het innerlijke kind nu gevoed moest worden; dit was het meest gekwetste deel. Ik herkende nu ook waarom ik zo gemakkelijk kon dissociëren. Deze overlevingsstrategie had ik mijzelf al heel jong aangeleerd. Dus op naar het verdriet van het innerlijke kind. • Change personal history heeft gevoelsmatig de belangrijkste verandering tot stand gebracht over het wegvallen van mijn gevoel van geborgenheid toen mijn man vertrok. Het huilen werd direct veel minder en de pijn in mijn lijf begon te verdwijnen. Daarnaast heb ik regelmatig contact opgenomen met het innerlijke kind en het geborgenheid gegeven vanuit mijn huidige zelf. Dat is prettig om te doen en om te ervaren.

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

• Het gevoel van verraad is pas opgelost met een sessie rond vorige levens met behulp van Quantum Biofeedback; vraag me alleen niet hoe dat werkt. Wonderlijk. Met vervolgbehandelingen Quantum Biofeedback ben ik emotioneel ook beter in balans gekomen. • De laatste stap is dat ik begonnen ben om nieuwe herinneringen op te bouwen in het pas verbouwde huis dat ik van mijn ex-echtgenoot huur, op een plek die te mooi is om van weg te gaan en het waard is om nog lang van te genieten. De natuur om mij heen werkt helend en zorgt ervoor dat ik me nooit eenzaam voel of alleen ben. • Nu, ruim een half jaar verder, kan ik gelukkig zijn met mezelf en heb ik mijn thuis terug. Daarnaast heb ik een fijne zoon, een meelevende broer, een geweldige maat met wie ik samenwerk en fantastische vrienden en vriendinnen om mee te praten. Wat ik nog niet voor elkaar krijg, is om neutraal contact met mijn ‘ex’ te hebben in het kader van huurbaas en huurder; in dat contact voel ik weer dat ik hem mis. Er blijft nog een beetje werk aan de winkel maar dat is te overzien. Alles op z’n tijd. ADRIANA ADRIAANSE CONTACT MET AUTEUR: [email protected] WWW.DEHOMME.NL

17

NLP en het omgaan met verlies at is verlies? Hoe ga je om met tegenslag en verdriet? Hoe doe je dat: als alles tegen zit; als de arts je een slechte boodschap brengt…; als je dierbaarste je ineens ontvalt….; als je man met ‘slecht nieuws’ komt… ? Hoe voorkom je dat je verzuipt, verbittert of het opgeeft? Voor jezelf of voor de mensen in je dagelijkse omgeving, thuis of op je werk? Waar liggen de keuzemomenten? Wat is het ‘NLP-technieken- en NLP-attitudeantwoord’ op menselijk lijden?

W

Wat gebeurt er bij verlies, verdriet, tegenslag? Wie een liefdevolle relatie verliest, is beroofd van het meest geliefde in het leven. Raak je een baan of bedrijf kwijt, dan weet je niet wat je verder te wachten staat. De reactie op dit soort levensgebeurtenissen uit zich in emoties zoals verdriet, woede, machteloosheid, angst, pijn, wanhoop, teleurstelling en verwarring. We kennen het allemaal en als je er middenin zit, denk je dat het nooit overgaat. Toch zijn mensen in staat dit te doorleven en hiervan te herstellen. Dat is een natuurlijk proces, waarvan velen zeggen: ik heb ervan geleerd en ben er een rijker mens door geworden. Ik ben veranderd. Maar voor de meeste mensen duurt het maanden voordat het verlies in zijn volle omvang doordringt. Dan pas begint het proces van verwerken en accepteren. Soms duurt het jaren voordat zij in de diepere lagen het verlies getransformeerd hebben. Hoe kun je de pijn en emoties die gepaard gaan aan verlies, draaglijk maken als het om jezelf gaat, of iemand in je omgeving betreft, of als professional: als maatschappelijk werker, geestelijke, arts, therapeut. Wat kan NLP hierin betekenen voor jou? Wat heeft NLP ons daar in aan te reiken? Wat we van nature doen is rouwen, huilen, rouwrituelen houden en troosten. Naast alle persoonlijke wegen die de verwerking ondersteunen, kun je je afvragen of een ‘technische’ benadering van NLP ten aanzien van

18

verdriet geoorloofd is. Het antwoord is voor ons simpel: ‘Ja, dat is geoorloofd.’Wat is er heerlijker dan dat we door het inzetten van datgene wat we door NLP verworven hebben - anderen de weg naar herstel en geluk kunnen wijzen. Wat maakt NLP hiervoor juist zo geschikt? ‘NLP baseert zich op het besef dat we onze ervaringen grotendeels creëren door de specifieke manier waarop we dingen in ons denken/ons lichaam zien, horen en voelen’ ( uit: Hart van de Geest, Connirae Andreas en Steve Andreas). Zo ook bij de ervaring van rouw en verlies. Dit houdt in dat je ondanks het (ongewilde) verlies, zelf actief een bijdrage kunt leveren in je levensgeluk. Dat is een hoopvol perspectief. NLP heeft zo veel te bieden, dat we voor dit artikel ons beperken tot dat waar N L P letterlijk voor staat: de N van Neurologisch, de L van Linguïstiek en de P van Programmering. Neurologisch Het neurologische aspect van NLP heeft betrekking op ons zenuwstelsel waarbij we via onze zintuigen de gebeurtenissen om ons heen ervaren. Dit speelt bij verlies een grote rol. Een gebeurtenis als verlies raakt ons zenuwstelsel. Iets wat of iemand die er eerst wel was verdwijnt. Dat wordt ervaren als gemis. Het opvangen van een verlies, het voelen van het verdriet, doet een aanslag op de psychische en fysieke conditie en roept stressreacties op. Lichaam en geest reageren immers op elkaar en vormen een cybernetische eenheid. Een aantal voorbeelden van zo’n stressreactie: Mensen lijden aan gewichtsverlies, slapen slecht, hebben concentratiestoornissen, zijn rusteloos, huilen en beven, krijgen geen hap meer door de keel, hebben pijnlijke gewrichten, raken uitgeput, hebben last van haaruitval. Er zijn gevoelens van pijn, wanhoop, verwarring en woede. Sommigen hebben zelfs het gevoel dat ze alleen nog maar een geraamte zijn of dat ze er gek van INZICHT ZOMER 2005

worden. Naast de emotionele verwerking gaat een verlies veelal gepaard met grote veranderingen die om aanpassing vragen. Oude, inmiddels onbewuste gewoonten zijn ingesleten gedragspatronen geworden die nu hun functie niet meer hebben. In diepere filters hebben via de zintuigen zich onbewust neurale paden gevormd. Dat veroorzaakt de pijn, die mensen zowel emotioneel, als mentaal, als fysiek ervaren. Bijvoorbeeld: de telefoon gaat en je hebt een schrikreactie. Dat is een oud anker verbonden aan de partner die er niet meer is, en je nooit meer zal bellen. Met NLP herkennen we dit proces en reiken keuzemogelijkheden aan om ermee om te gaan.

Programmeren Het NLP-programmeren heeft te maken met de patronen die zich uiten in vaste gewoonten, waaraan we gewend zijn in het omgaan met ons zelf, met allerlei situaties en met anderen. Je bent er bijvoorbeeld aan gewend dat er iemand is om mee uit te gaan. ‘Wanneer een relatie wordt beëindigd, blijf je opeens alleen achter, en zit je met allerlei gewoonten die bedoeld waren voor twee personen. Een groot deel van hartzeer is te wijten aan de verwachtingen en gewoonten die blijven bestaan en die niet meer van toepassing zijn.’ (Uit: Hoe lijm ik mijn gebroken hart; Paul McKenna & Hugh Willbourn)

Linguïstisch Het linguïstisch aspect van NLP duidt op de taal van de innerlijke ervaring van verlies. ‘Iedere keer als ik door de gang loop, zie ik de jas van mijn partner hangen en heb ik de onbedwingbare neiging om even te ruiken. Dan denk ik aan onze wandelingen in het bos waar we zo heerlijk konden praten. Dat geeft me even een gevoel van weer thuis zijn, alsof hij er nog is. Dat doet me goed. Ik kan dan de dag weer aan, dus laat ik zijn jas nog maar een poosje hangen; wat anderen er ook van zeggen…. Mij hangt het niet in de weg! Mij doet het goed!’ Uit deze uitspraak laat een ervaring van het verlies zich ‘lezen’; er zijn gevoelens, geluiden en woorden, beelden, geuren en smaken, die onderling onlosmakelijk verbonden zijn. Deze vormen de herinneringen met zijn intensieve gevoelens die bewust worden opgezocht of vermeden. Dit zijn innerlijke ervaringen. Die beelden in ons hoofd en de dingen die we tegen onszelf zeggen, hebben grote invloed op hoe we ons voelen. Die maken dat we actief worden en weerbaar, of dat we ons juist terugtrekken in onszelf.

Ofte wel: datgene wat je verliest, is meer dan een verlies alleen. Dat wat je verloren hebt, of die mens die nu niet meer in je leven is, werkte voorheen als een filter in de structuur van je dagelijks leven en bepaalde onbewust je gedrag en levensstijl. Bepaalde gewoontes zorgden ervoor dat het dagelijkse leven gemakkelijk verliep. Het was een programma waaraan je gewend was en dat je richting en doel gaf. Deze verandering van filter werkt ook door op identiteitsniveau. In het gemis merk je bijvoorbeeld dat het vanzelfsprekend was om samen op vakantie te gaan of je smaak te bepalen. Jouw ‘ik’ was vast onderdeel van een ‘samen’. Nu is er je ‘ik’ alleen. Zoals een cliënt het verwoordde: ‘Toen ik alleen stond, wist ik niet eens meer wat mijn eigen smaak was. Dat moest ik weer helemaal ontdekken.’ Het verlies van een gezamenlijke identiteit, de ontwenning van de vanzelfsprekende gang van zaken, de verwachtingen die niet meer uitkomen, het gehele scala laat zien dat rouw een mix aan veranderingen is. Het kan een voedingsbodem worden van een algeheel gevoel van teleurstelling in het leven, in de omgeving die anders reageert dan verwacht, in zichzelf, en soms ook in die van de overledene, of de baas die nu anders reageert en doet alsof hij je niet meer kent. Eigenlijk is deze teleurstelling een programma van verwachtingen die jezelf hebt over een toekomst die geen realiteit zal worden. Wat nodig is om je teleurstelling kwijt te raken, is dat je het programma aan verwachtingen loslaat. Een belangrijke filter in deze, is de Oorzaakà Gevolg-redenering. Bij verlies ervaren veel mensen het gevoel dat ze erover hebben als iets dat het gevolg is van de externe gebeurtenis: verlies overkomt je en veel mensen voelen zich daardoor aanvankelijk slachtoffer. Dat wordt gezien als een normale reactie die veelal vanzelf herstelt. Mensen zullen ‘de draad van hun leven toch weer oppakken’. Echter, als ze in actie komen, hoe onbeduidend hun actie ook mag lijken (zeker voor henzelf), dan is dit een teken dat mensen zichzelf weer als veroorzaker van hun leven gaan ervaren. Dat ze weer gaan werken aan hun eigen herstel. Dat vraagt eigen-

Het kan ook zijn, dat die jas juist een negatieve trigger vormt waarbij de pijn extra aangeraakt wordt. De taal die dan geuit wordt klinkt anders: ‘Iedere keer als ik de jas zie dan denk ik aan mijn partner en de wandelingen die we nooit meer zullen maken. Dan mis ik hem zo intens, dan denk ik: waarom doe ik het eigenlijk nog, wat heeft het voor zin. Ik weet dat ik verder moet, maar ja….. . Wie ben ik eigenlijk zonder hem vraag ik me wel eens af. Soms denk ik: ik doe die jas weg, maar ook dat is moeilijk.’ Met andere woorden: het uitspreken van de zinnen roept fysieke gevoelens op. Pijn in het hart, beelden van verwarring, van chaos en gevoel van verdriet, maar ook van hoop, moed en toekomst. Wat en hoe mensen tegen zichzelf praten, versterkt of beperkt hen en hun zelfgenezend vermogen. Hier ligt onzes inziens een mooi gebied waar de NLP krachtig zijn werk kan doen!

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

19

lijk alleen maar om positieve bemoediging en bevestiging!! Maar wat als mensen daar niet toe in staat zijn, of alleen maar in de oppervlaktestructuur een gevoel van welbevinden kunnen hervinden? Zoals een cliënt het verwoordde: ‘Ik heb de afgelopen drie jaar van alles gedaan. Mijn huis is opgeknapt, ik ben lid van adviescommissies geworden, heb me aangesloten bij een fietsvereniging waardoor mensen komen logeren en ik nieuwe gesprekken voer.. toch blijft het maar knagen. Ik vermijd mijn huiskamer.” Bij doorvragen bleek dat na het overlijden van zijn vrouw het hele huis was opgeknapt, behalve de woonkamer! Deze was namelijk het hart van hun huis geweest en het domein van zijn vrouw. In de diepere lagen kon deze cliënt dit filter aan rolpatronen van het gezellig-maken, warmte-en-sfeerbrengen, voor zichzelf als alleenstaande, niet op zijn eigen kracht opbrengen. Er was nog sprake van diepe rouw waardoor hij zijn eigenheid en daarmee een andere toekomst nog niet kon inrichten. Zo werd zijn hele zintuiglijke systeem nog pijnlijk geraakt als hij echtparen van zijn leeftijd arm en arm zag lopen in de stad. EHBO-kit van NLP-tools Hoe kan NLP behulpzaam zijn bij het verwerken van verlies, het omgaan met teleurstelling en verdriet? Hoe kan NLP behulpzaam zijn bij de daarbij gepaard gaande te veranderen programma’s en patronen? In verliesverwerking op zich zijn strategieën voor effectieve rouwverwerking bekend. De meest bekende is die van K?bler Ross, die de verschillende fases in kaart bracht van ontkenning, woede, marchanderen, depressie en aanvaarding. Wat we ervan kunnen modelleren is dat verliesverwerking stap voor stap gaat. Al werkend met NLP en met rouwverwerking zijn wij op een drie-fasestrategie uitgekomen, met de volgende N L P tools in onze EHBO kit: N van nabij zijn Gaat het om je eigen verlies: Wees nabij met het deel van pijn, teleurstelling en verdriet. Voel je nabij met wat verloren is, doe dit geassocieerd en gedissocieerd. Respecteer dat wat feitelijk is; het gemis. Dit helpt het proces van beseffen, bewust worden, vanaf nu te leren leven zonder de ander en weer te gaan houden van het leven. Vraag ook naar de positieve intentie van het gevoel; dat maakt de weg vrij voor de fijne herinneringen. Om met de woorden van Kahlil Gibran (uit: de Profeet) te spreken: ‘Wanneer je verdrietig bent, blik dan opnieuw in je hart en je zult zien dat je weent om dat wat je vreugde schonk.’

20

Gaat het om het verlies van een ander: Wees respectvol voor het wereldmodel van degene die het verlies heeft geleden. Maak rapport, leef je in en maak verbinding met het wereldmodel en het proces van de ander. Hiermee sluit je aan bij wat je gesprekspartner zelf op alledaags niveau kan doen: ontspanning, meditatie, fysieke activiteit, wandelen, uitrusten, zorgen voor iets levends als een bloemetje (visueel ankertje), draaien van versterkende en/of emoties loswekende muziek als auditief anker. Uit de NLP weten we van de kracht van het onderbewuste die gericht is op heelwording en die de menselijke geest organiseert. Middels de Milton-taal hebben we direct toegang tot dit gebied. Door de intonatie van je stem (trance) kunnen mensen in rouw ge–rust–gesteld worden. Daarin zit het woord ‘rust’, maar het is meer dan dat alleen. Geruststellen is een kunst. Het is iets anders dan toedekken; het is het aanboren van iemands kracht op een liefdevolle manier. En dat voelen mensen. Je kunt niet meer

Als je er middenin zit, denk je dat het nooit overgaat... zeggen ‘het komt allemaal goed.’ Dat is toedekken. Mensen hebben het ook ‘uit te houden’. Want een verandering kan zijn tijd nodig hebben en een verandering is een nieuw pad dat onzekere gevoelens met zich meebrengt. Wel kun je zeggen: ‘Heb vertrouwen.’‘Houd moed.’ Breng liefde in het gesprek. Dissociëren helpt vooral in de situaties waarbij angst en/of onzekerheid een rol speelt. Veel mensen hebben angsten en vragen zich af of zij hier ooit uitkomen en hoe dan wel. Dat zijn van die vragen op identiteitsniveau. Het is dan geruststellend een veilig anker van nabij zijn te ankeren en de angst te dissociëren. L van losmaken van oude filters De tweede stap van onze drie-fasestrategie is gericht op het loslaten van het oude wereldmodel met bijbehorende filters. Herkaderen, vergeven, het gebruik van een metafoor zijn verschillende manieINZICHT ZOMER 2005

ren om het verleden te ervaren en de belevenis ervan te veranderen. Herkadering gaat gepaard met een veranderingsproces, maar is tevens een handzame ‘tool’ in de EHBO-kit. Met zorgvuldig gekozen woorden wordt het feit in een positieve reframe geplaatst en dat werkt troostrijk. Evenals de Sleight of Mouth die binnen de communicatie een ander perspectief, of een moment van ontspanning (humor) kan brengen, waardoor - op zichzelf beklemmende - gedachten worden bijgesteld. Het NLP-doelkader werd door een vrouw als bijzonder helpend ervaren toen ze een miskraam had. Haar NLP–trainer stelde haar de vraag: ‘Hoe zal je weten dat het verdriet voorbij is? Vraag het aan je onderbewuste.’ En direct kreeg ze een antwoord. ‘Vroeger was ik blij als ik naar bepaalde vrolijke muziek luisterde. Na de miskraam klonk het me vals in de oren.’ En de trainer zei: ‘Luister dan veel naar deze muziek. Als het je weer blij in de oren klinkt, zal je weten dat het verdriet voorbij is.’ In dit korte gesprek werden herkaderen, oproepen van hulpbronnen en het veranderen van submodaliteiten spontaan opgeroepen. Maar ook het gebruik van een metafoor kan zeer zinvol zijn bij het losmaken van oude filters. Denk aan het verhaal in de bijbel wanneer de vrouw van Lot omkijkt en verandert in een zoutpilaar, of aan de man die zijn geliefde verliest en hun liefde herschept in de Taj Mahal. Overigens, een belangrijk onderdeel tijdens het hele proces is het begrip ‘vergeven’. Door verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen verwachtingen ten aan zien van de ander of jezelf, en die verwachtingen los te laten, ontstaat een nieuwe beleving van de ander en je zelf. En vanuit metapositie is het makkelijker te relativeren. Dat werkt door in alles, stemt mild, en creëert begrip naar iedereen toe. Het werken met de tijdlijn kan ook hier op zijn plaats zijn. Het is goed om de oude Gestalt van verdriet los te laten, zodat dit specifieke verlies op zich verwerkt kan worden, zonder de lading van oud verdriet. Ook kunnen leerervaringen van het omgaan met eerdere teleurstellingen, in het nu behulpzaam zijn om actueel leed te verwerken. Het verleden kan niet meer veranderd worden, maar wél de betekenis die aan de gebeurtenis in het verleden gegeven wordt. Met deze technieken ontstaat weer emotionele ruimte waardoor het verlies een andere betekenis gegeven kan worden. P van positief denken en opnieuw positioneren De derde fase in het proces. Eenmaal bewust van een nieuwe betekenis ontstaat ruimte om weer zelf controle over het leven te NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Hartzeer is te wijten aan verwachtingen die blijven bestaan en die niet meer van toepassing zijn krijgen. Er is ruimte zichzelf opnieuw te leren kennen en opnieuw positie in het leven in te nemen. Dit opnieuw positioneren heeft vooral kans van slagen als met SMART-vormvoorwaarden om nieuwe doelen te formuleren, nieuwe mogelijkheden voor een gewenste situatie worden onderzocht en gecreëerd. Voor sommige mensen vraagt dit een bewuste keuze om oude patronen los te laten en nieuwe in hun leven te integreren. Patronen worden gestuurd door overtuigingen en het waardesysteem die ons denken bepalen over een gebeurtenis. De bijbehorende gedachten versterken de neurale paden die horen bij het hartzeer en deze kunnen zo hun eigen nieuwe neurale paden maken. Hoe het veranderen van overtuigingen noodzakelijk kan zijn laat het volgende voorbeeld zien van een cliënt die na haar scheiding in een kringetje bleef draaien. ‘Sinds ik alleenstaand ben, heb ik geen lol meer in mijn leven. Alle glans is er vanaf. Maar wat ik ook doe, het lukt me maar niet om weer ‘ja’ te zeggen tegen een ander. Inmiddels ga ik twijfelen aan mijzelf, maar het maakt me ook opstandig als ik eraan denk om de rest van mijn leven alleen te moeten door brengen. Ook al kom ik er niet uit; ik denk dat ik maar stop met die contactadvertenties.’ In dit voorbeeld lezen we een oude overtuiging dat iemand getrouwd moet zijn om waardevol te zijn. Er is twijfel over de eigen identiteit en eigenwaarde ontstaan. De energie wordt gericht op het naarstig zoeken naar een huwelijkspartner. Daarbij is er een negatieve gedachtenstroom over de toekomst. Op de vraag ‘wie zij is zonder partner’ werd met

21

gemengde gevoelens gereageerd. Dat beeld paste niet in haar wereldbeeld. Om dit patroon te doorbreken is er toen gewerkt met het installeren van nieuwe overtuiging. Gezocht is er naar die overtuiging waarbij én positieve gedachten vrij kwamen én het zelfbeeld werd veranderd. Zoals de cliënt het verwoordde: ‘Ongeacht wat er gebeurt; ik bepaal en hou de regie over mijn leven. Dat is een uitdaging.’ Uit bovenstaande valt ook op te merken hoe de cliënt haar situatie nieuwe betekenis had gegeven. Bij positief denken gaat het dus om méér dan het veranderen van overtuigingen alleen. Het verleden was niet meer te veranderen, maar door de groei naar een nieuwe identiteit was er een positieve betekenis aan gekoppeld. Er was ruimte ontstaan om zich opnieuw te positioneren en de risico’s van de toekomst als uitdaging te aanvaarden. Het effect van positieve overtuigingen en het beheren van je emoties resulteert in effectiever gedrag. Dat getuigt van een nieuw wereldmodel met een gewenst perspectief. Het verlies is verleden tijd. En je staat open om de toekomst weer te omarmen. Tot slot Er zijn geen recepten voor het leven, laat staan voor de rouw. De enige weg is erdoorheen. Kunnen ‘NLP-technieken en NLP-attitude’ hierbij een antwoord zijn? Jazeker. Als draaglast en draagkracht ver uit evenwicht liggen, kunnen we met NLP het proces herkennen, op begripvolle manier begrijpen, en keuzemogelijkheden aanreiken hoe ermee om te gaan. De soms zo eenvoudige technieken hebben een eigen positieve bijdrage in het geheel aan methodes om emotioneel leed te dragen en erover heen te komen. Als je cliënt het gevoel heeft ondanks alles (weer) controle te hebben over zijn of haar eigen proces, draagt dat bij tot een verlies dat uiteindelijk geïntegreerd is in het verdere leven. Als begeleider is het belangrijk dat je een positieve focus hebt. Als deze van binnenuit komt, gebaseerd op de kracht van je eigen doorleefde verdriet, zal dat zeggingskracht hebben zonder dat je daar nu specifiek iets voor hebt te doen. Ook, of juist, als je wel eens met vochtige ogen luistert: je mag het verdriet niet afpakken, dan maak je mensen klein. Met een positieve focus ben je een krachtig model waar mensen in verdriet zich aan kunnen optrekken. Hoe troostend is het voor de degene die rouwt, op zo’n moment in zijn leven een professional te treffen die weet waar hij over spreekt. Die kundig is, maar tevens zijn cliënt met een warm hart bijstaat.

22

We eindigen met een metafoor: ‘Verdriet is als een bosbrand.’ Lange tijd heeft men gedacht dat bosbranden een ecologische ramp waren, maar inmiddels heeft men begrepen dat branden een belangrijke rol spelen in het leven van het bos. Een brand neemt het struikgewas weg dat het zonlicht ervan weerhield de grond te bereiken, waarna nieuwe planten de gelegenheid krijgen zich te ontwikkelen op de as van de oude. Plantdeskundigen hebben ontdekt dat zaden van bepaalde Californische sequoia’s pas ontkiemen na de extreme hitte van een bosbrand. Dus zelfs een fenomeen dat zo vernietigend is als een bosbrand draagt bij aan de gezondheid van het bos. (uit: Hoe lijm ik mijn gebroken hart? Paul McKenna & Hugh Willbourn). HANNEKE VAN TIENHOVEN EN NOOR VERHEUL CONTACT MET DE AUTEURS: [email protected] WWW.GO-CENTRUM.NL

HANNEKE VAN TIENHOVEN, NLP-MASTER EN –TRAINER GEEFT SAMEN MET NOOR VERHEUL, LEVENSBESCHOUWELIJK COUNSELOR EN NLP-MASTER, EEN SERIE WORKSHOPS: ‘HEEL JE GEBROKEN HART’. INFORMATIE: BOVENGENOEMDE WEBSITE. GERAADPLEEGDE LITERATUUR: 1. HART VAN DE GEEST; CONNIRAE ANDREAS EN STEVE ANDREAS 2. DE PROFEET; KAHLIL GIBRAN 3. HOE LIJM IK MIJN GEBROKEN HART; PAUL MCKENNA & HUGH WILLBOURN

INZICHT ZOMER 2005

Leve de mislukking Wie door mislukking tot wijsheid komt, heeft vaak een diepgaander begrip van haar waarden De Achtbaan van Leven en Werken et is zeker dat mislukkingen en tegenslagen u mede gevormd hebben tot wie u nu bent en u nog steeds vormen. Als in een achtbaan ‘rollercoast’ u van boven naar beneden en van beneden naar boven: van winst naar verlies, van succes naar mislukking, zonder dat u daar altijd invloed op hebt. Het neerwaartse traject veroorzaakt altijd pijn, frustratie, spijt en teleurstelling. De vraag is: wat kunt u met die pijn nog méér doen dan eronder lijden? De pijn die u ervaart is in feite een ‘indicator’ die laat zien dat er werk aan de winkel is. Mentale gezondheid, slagkracht en zelfvertrouwen hebben dan ook niets te maken met de aan- of afwezigheid van problemen. Wél met de manier waarop u met pijn, verlies en mislukking omgaat. Kunt u tegen uw verlies, of schaamt u zich voor uw ‘falen’?

H

Al te vaak worden uit schaamte fouten en mislukkingen weggemoffeld, ontkend en dus niet benut. Daarmee gaan in organisa-

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

ties veel geld, ontwikkelingsmogelijkheden en leermomenten verloren. Zich schamen voor fouten en mislukkingen maakt dat mensen geen hulp zoeken. Zoals de leidinggevende die alles alléén doet, en dus alles moet weten en kunnen. Bedenk: de mislukking van de één is de springplank voor de ander. Dus oordeel niet. Het feit dat iemand het ‘beter’ doet dan zijn manager, is mogelijk gemaakt doordat de manager fouten maakt. Het ‘vieren’ van mislukkingen is daarom een praktische weg naar zakelijk, professioneel en persoonlijk succes en welbevinden. Dat scheelt een hoop geld aan trainingen! In een echte achtbaan worden de passagiers over de rails meegesleurd, in de Achtbaan van Leven en Werken hebben zij de keuze om omhoog of omlaag te gaan: de keuze om succesvol te zijn of in mislukking te blijven steken. Zodra u eenmaal bewust gekozen hebt, wordt het momentum van die keuze onmiddellijk voelbaar: de neerwaartse kracht van de mislukking wordt ingezet als stuwende kracht naar succes. Als u niet kiest, staat u toe dat anderen of de omstandigheden uw leven bepa-

len. Maakt u de keuze wél zelf, dan kiest u voor kracht in plaats van onmacht, voor verantwoordelijkheid nemen, voor het in handen nemen van de touwtjes van uw eigen leven. ‘Leve de Mislukking’ is een uitnodiging om in de Achtbaan van Leven en Werken plaats te nemen en er beter van te worden! Slachtoffer of schepper is een keuze De onderste helft van de Achtbaan van Leven en Werken wordt gekenmerkt door de slachtofferrol, door verschillende verschijningsvormen van angst. De bovenste helft heeft als kwaliteit liefde, in de vorm van betrokkenheid, respect en het gevoel van eenheid, er samen voor staan. Wie hier verkeert, heeft ervoor gekozen als Schepper zijn eigen (professionele) leven inhoud en vorm te geven. Veel mensen houden zichzelf gevangen in de onderste helft van de Achtbaan. Ten eerste door zich te vereenzelvigen met het doel dat zij zich gesteld hebben. Falen leidt tot het gevoel als persoon gefaald te hebben. De tweede valstrik is de manier waarop zij hun verwachtingen en behoeften trachten te verwezenlijken. Het voortdurende

23

streven naar méér veiligheid, méér zekerheid, méér aanzien en méér macht leidt tot frustratie, teleurstelling en boosheid. De paradox is dat juist dit streven hen ongelukkig maakt, terwijl zij denken dat het hen helpt bij de jacht naar geluk en succes. De hierboven geschetste dubbele ‘gevangenschap’ leidt tot het gevoel geen of weinig invloed te hebben, dus tot gevoelens van onmacht en afhankelijkheid. Het effect is inadequaat en inefficiënt gedrag, zoals nóg harder werken, nog meer druk op de ketel, nog meer regels en sancties of nog meer ‘incentives’, in de ijdele hoop de gewenste verandering af te dwingen. De Achtbaan – het model Het model dient als een ontwikkelings- en coachingsmodel, waarbij op een overzichtelijke wijze het individu en het team als geheel naar meer effectiviteit, efficiëntie en werkplezier wordt geleid. Het dient ook als een model van herkenning, als een referentie voor groei en ontwikkeling. De Achtbaan van Leven en Werken laat een aantal logische stappen zien op de route van mislukking naar succes. Om die weg met succes af te kunnen leggen zijn inzicht en kennis omtrent de vereiste ‘basisvaardigheden’ noodzakelijk: • Bewustzijn • Verantwoordelijkheid nemen • Moed om keuzes te maken Bewustzijn als sleutel Iedereen beschikt over een natuurlijk, aangeboren bewustzijn. Helaas functioneert dit vaak op halve kracht. Ondergesneeuwd, verdoezeld door afleidingen, illusies en verwarringen, of ondergedompeld in de lagen van gewoontes en aangeleerd gedrag. Bewustzijn is gewaar zijn van wat er is, van hoe u

24

denkt en wat u denkt, hoe het voelt. Bewustzijn is uw handelen toetsen aan uw keuzes, u bewust zijn waar u zich bevindt in de Achtbaan. Aandacht helpt om bewustzijn scherper te stellen. In de Achtbaan wordt dit nader uiteengezet als de Kunst van het Hier-en-Nu. Dat is geen navelstaren of zweverig gedoe, maar een heel praktische kunst. Zij omvat het vermogen te observeren, zonder oordeel waar te nemen wat nú plaatsvindt, concreet te weten wat de wensen en doelstellingen voor de toekomst zijn, constructief gebruik te maken van het verleden, als bron van kennis en wijsheid. En dat alles tegelijkertijd! Wet van de minste weerstand Accepteren dat dingen zijn zoals ze zijn is de sleutel om te stoppen met oordelen. Dat maakt energie vrij voor effectief handelen. Stoppen met oordelen is niet hetzelfde als geen opinie hebben, geen verschil van mening hebben of alles goed vinden, maar wel afstand nemen van de behoefte om gelijk te krijgen. Dat vergt een niets-ontziende bereidheid tot zelfonderzoek, omdat oordelen vooral veel zegt over degene die oordeelt en weinig of niets over de ander. Alleen wie zichzelf goed kent, kan stoppen met oordelen. Dat betekent ‘goed’ en ‘slecht’ vervangen door vragen als: ‘Wat is functioneel, wat draagt bij tot, wat brengt ons verder?’ Stoppen met (ver)oordelen geeft ruimte aan effectief handelen. Er zijn maar weinig omstandigheden die rechtstreeks zijn te beïnvloeden, maar u kunt wel zelf bepalen hoe u met een situatie omgaat. U kunt ervan leren of het gelaten over u heen laten komen. Gebeurtenissen uit het verleden en

verwachtingen voor de toekomst zijn niet objectief, maar gekleurd door de betekenissen die u eraan toekent. Het goede nieuws is dat u die betekenissen kunt veranderen en daarmee steeds opnieuw de gewenste richting kunt bepalen. Oordelen leidt ook tot denken in problemen en veroorzaakt negatieve gevoelens. Als u oordeelt maakt u zichzelf, anderen of de omstandigheden verwijten. U raakt teleurgesteld of gefrustreerd, voelt zich machteloos of misschien zelfs waardeloos. Er ontstaat mogelijk zelfs een schuldgevoel. Dat vermindert het verantwoordelijkheidsgevoel, waardoor leermomenten verloren gaan. Schuld blokkeert bovendien de intuïtie en beperkt de mogelijkheden. Toepassen van de Wet van de Minste Weerstand maakt het u mogelijk constructief en creatief om te gaan met situaties van falen en mislukken. De belangrijkste ‘artikelen’ zijn: • Accepteren dat dingen zijn, zoals ze zijn • Verantwoordelijkheid nemen, het besef dat u altijd keuzes hebt, altijd invloed hebt • Volledige aandacht en aanwezigheid in het Hier-en-Nu Een leidinggevende die niet de verantwoordelijkheid neemt of die niet bereid is zijn aandeel in de mislukking te evalueren, kan zijn medewerkers niet helpen hun verantwoordelijkheid te nemen. Een leidinggevende die niet in staat is met onzekerheid om te gaan kan zijn medewerkers daarin ook niet coachen. Succes is een keuze, mislukking ook Als u steeds hetzelfde denkt, krijgt u ook steeds dezelfde resultaten uit uw denkproces. Dit geldt ook als u steeds hetzelfde doet: u krijgt altijd

INZICHT ZOMER 2005

dezelfde resultaten. Andere resultaten zijn dus afhankelijk van een andere denk- en handelswijze. De keuzes die u maakt zijn ook bepalend voor uw gedrag. Te veel leidinggevenden laten hun gedrag bepalen door externe factoren. Ze denken voorwaardelijk: ‘Als ik nu maar meer tijd had, of meer medewerkers die hun eigen verantwoordelijkheid zouden nemen, dan zou

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

ik de dingen kunnen doen waarvoor ik werkelijk ben aangesteld. Dan zal ik de leidinggevende zijn die ik wil zijn.’ Dat laatste zal nooit gebeuren, omdat nooit voor honderd procent aan de eerste voorwaarden wordt voldaan. Dat is frustrerend en brengt hen naar het onderste deel van de Achtbaan. Bepalend is dus kiezen, bewust kie-

zen wie of wat je bent of wilt zijn als leidinggevende, wat je als leidinggevende betekent voor je team, wat je toegevoegde waarde is. De leider die deze keuzes maakt, bepaalt zelf, haast automatisch, het gedrag waarmee deze keuzen manifest worden. Door zijn andere houding en het daarbij behorende gedrag, krijgt hij medewerkers die hun eigen verantwoordelijkheid

25

nemen en hij kan doen wat hij behoort te doen. Hij maakt optimaal gebruik van zijn eigen kracht en die van anderen. Op deze wijze is adequaat handelen gemakkelijk. Natuurlijk volgt elke dag een test, een test op de gemaakt keuzes. Respons-ability is hier het sleutelwoord. De omgeving, het team laat door middel van feedback zien of uw gedrag als leidinggevende congruent is met uw keuzes. Elke dag een nieuwe situatie met de keuze om te zijn wie je als leidinggevende wilt zijn en daarmee congruent gedrag te vertonen. Dat is kiezen voor de rol van Schepper of de rol van Slachtoffer, kiezen voor succes of voor mislukking. Adequaat handelen Perfectie of groei Het met aandacht doorlopen van de ‘stappen’ Bewustzijn, Verantwoordelijkheid en Keuzes maken mondt – bijna automatisch – uit in Doelen stellen. “Wat wil ik en wat wil ik niet?” Duidelijk, concreet en meetbaar; bepalen wat belangrijk is, waarvoor, waartoe doen we het. Een goede match tussen organisatie- en persoonlijke doelstellingen vraagt om het beantwoorden van de juiste vragen: ‘Wat brengt ons verder, wat hebben we nodig, wat hebben we geleerd?’ Door tegenslagen en weerstand te benaderen als leermomenten komt u ‘in uw kracht’ en daarmee tot adequaat handelen.

Maximale kwaliteit leveren, maximaal aanwezig zijn in plaats van u laten ‘wegzuigen’ in het verleden of de toekomst. Alleen in het nu kan maximale kwaliteit worden geleverd om toekomstige doelen te bereiken. Samenvatting Iedereen cirkelt af en toe in de onderste helft van de achtbaan en voelt zich dan slachtoffer, onmachtig en angstig, om dan vervolgens de weg naar de bovenste helft te vinden en daar dan weer een aantal keren rond te cirkelen, om vervolgens weer in de slachtofferrol te schieten… Dat heet leven en groeien; de onderste helft is nodig om te groeien, om energie en beweging te krijgen, net zoals bij de achtbaan in het pretpark. Accepteren dat dingen zijn zoals ze zijn maakt de weg vrij naar onbevangenheid, waarmee u invloed op de situatie krijgt en effectief kunt bijsturen.

Naschrift: De ene mislukking na de andere . . . Een Zenmeester ligt op zijn sterfbed, omringd door zijn leerlingen. Deze willen op het moment van afscheid nog een vraag aan de meester stellen. Zenmeesters zijn wijs en verlicht, dus er valt iets te leren. De vraag is: ‘Meester, vat voor ons uw leven in een paar woorden samen zodat wij ook zo wijs zullen worden en verlicht zullen zijn.’ De Zenmeester richt zich op en zegt: ‘De ene mislukking na de ander.. TEKST EN ILLUSTRATIE: PIETER H.J. VAN BREEMEN CONTACT MET AUTEUR: [email protected] WWW.PERSOONLIJK-MEESTERSCHAP.NL

Kortom, geen groei zonder fouten en mislukkingen. Vandaar ook Leve de Mislukking. Mislukkingen vieren levert meer op dan het vieren van succes. Succes is vluchtig en is snel achterhaald. Leren is voor de toekomst. Mislukking, fouten en vergissingen zijn als een corrector; wie de fouten en mislukkingen vermijdt, verkrijgt nimmer de wijsheid. De Achtbaan van Leven en Werken is daarbij een handzaam en herkenbaar hulpmiddel. Veel succes.

Adequaat handelen hoeft niet te leiden tot perfectie. Liever niet zelfs, want dat zou het einde van uw ontwikkeling betekenen. De uitdaging is om perfectie te vervangen door ‘impeccabel handelen’. Dat wil zeggen: accepteren dat dingen zijn zoals ze zijn. Stoppen met (ver)oordelen en in plaats daarvan: weten waardoor u zich laat leiden.

26

INZICHT ZOMER 2005

Metaforen

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

27

‘Bouw een nest en wacht tot de vogel erin vliegt’ De helende gave van de metafoor erhalen bestaan al zolang er mensen zijn. Ieder mens is ontvankelijk voor verhalen, zowel voor verhalen uit hemzelf als voor verhalen die aan hem worden verteld. Ik gebruik verhalen als didactisch hulpmiddel, als interventie, of als middel om gevoelige onderwerpen bespreekbaar te maken. ‘Bouw een nest en wacht totdat de vogel erin vliegt’. Deze oude soefi-wijsheid schoot me te binnen bij het verzoek van de INzichtredactie: ‘Vertel eens iets over metaforen en NLP’. Naar mijn idee wordt er veel te weinig gebruik gemaakt van dit prachtige instrument. Ik heb twee workshops in ons opleidingsprogramma opgenomen, om de kracht van het verhaal en het bijbehorend vakmanschap en meesterschap in ere te houden. NLP leert ons veel in het maken van metaforen. Taalgebruik hanteren dat aansluit bij de cliënt, gebruik maken van de modaliteiten die de boodschap kunnen vervoeren.

V

‘Bouw een nest en wacht tot de vogel erin vliegt’ In een cursusdag werk ik met een bepaald patroon. Hierbij maak ik gebruik van de NLP-principes zoals huidige ervaring (HE), gewenste ervaring (GE), hindernissen en hulpbronnen. Binnen dit kader maak ik gebruik van de onderliggende behoefte (OB, het verborgen verlangen (VV) en de uitnodiging aan het onbewuste om een oplos-

Het onbewuste heeft de creaticiteit om een nieuwe verbinding te leggen sing toe te voegen. In mijn boek ‘Op verhaal komen’, waarin ik dit heb uitgewerkt en aangevuld met mooie, bijzondere verhalen, kan je hier meer over lezen. Dit artikel gaat vooral over het aspect ‘architect-zijn’ van verhalen, over de architect en zijn ontwerp. Niet zomaar een willekeurig ontworpen verhaal, maar een verhaal dat speciaal ten dienste van een cliënt of groep ontworpen is. Milton H. Erickson was een meester-architect. Hij werkte voor de uitvoering van zijn ontwerp nauw samen met een bijzondere aannemer: het onbewuste van de cliënt. Zo kom tot rust. Vertrouw u aan de nacht (...) en geef verloren wat uw hart bezwaarde. Langs verre stromen wordt het thuisgebracht. I. Gerhardt, ‘Tot de slaap’

Een venster op een verruimend perspectief Metaforen zijn verhalen en anekdotes met een bijzondere kwaliteit om beelden, betrokkenheid en nieuwe vormen van associatie op te roepen. Metaforen kunnen nieuwe patronen en dimensies van bewustzijn openen. Een metafoor

Een diepe, intense verbinding met de cliënt 28

verschaft de cliënt een kader om de werkelijkheid te bekijken vanuit een ander perspectief. Zelfs de afleiding van het woord metafoor (meta = voorbij, over; pherin = brengen, dragen) suggereert dat een nieuwe betekenis, ontwikkeld in het onbewuste, wordt overgebracht naar het bewustzijn. Dit vraagt natuurlijk wel het een en ander, zoals doeltreffende verteltechnieken, gebruik maken van humor, verwerken van interessante informatie en het verweven van suggesties, van handreikingen in verhalen. In dit artikel wil ik vooral de creator, bouwer en verbinder van de metafoor in het licht zetten. Niet de architectonische techniek, maar de architect. Want wat het vooral vraagt om een metafoor te ontwerpen, is een diepe en intense verbinding met de cliënt. Om de vogel te roepen is het noodzakelijk dat de architect het verhaal van de cliënt warm verwelkomt. Een metafoor is niet zomaar een verhaal. Het is als een venster, het biedt de cliënt een kader met een ander uitzicht. Het is een verhaal met een oplossing, waarmee de cliënt zich kan identificeren. De vraag is natuurlijk hoe je zo contact maakt met het onbewuste van de cliënt, dat de betrokkenheid op de binnenwereld en de buitenwereld wordt geroepen. Een metafoor is in deze context een verhaal dat een kader biedt, waar verlangen, geluk en gemis een nieuwe relatie met elkaar aan kunnen gaan. Het in woorden vertelde verhaal roept nieuwe symbolen op, die verder reiINZICHT ZOMER 2005

ken dan het waargenomene. De cliënt wordt uitgenodigd om zich te identificeren met zowel zichzelf als met het vertelde verhaal. Het mysterie van de ontmoeting Als ik luister naar het verhaal van mensen, luister ik naar het streven van de ziel. Het is als het luisteren naar de branding, het komen en gaan van de zee. Een rustige hartslag, een in- en een uitademing. Ik laat me meevoeren op de stroom van het verhaal van de cliënt. Ik luister naar hoe de vogel vertrekt en weer terugkomt, heen en weer pendelt in een eeuwige beweging. Mijn vooronderstelling is, dat het verhaal dat wij vertellen haar oorsprong vindt in een constellatie van diepe indrukken, van imprints in het vogellichaam, in het verbindende principe, in de ziel. Deze indrukken maken het script van ons verhaal, het draaiboek ligt klaar. Als we de imprints - de indrukken – openen, komen we in een constellatie van relaties terecht. Je kunt de effecten van de imprints beluisteren in het verhaal dat we over onszelf, de ander en de wereld vertellen. Je kunt ze ervaren aan waar de adem stokt en waar de focus van het verhaal verdwijnt; de energie loopt weg uit het verhaal. Hoe kan ik zo luisteren, dat ik een metafoor kan bouwen die energie terugroept? Samen luisteren Samen luisteren naar het verhaal is luisteren naar het verloren deel, dat

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

uit de verbinding geraakt is. Luisteren naar het jong dat uit het nest viel. Als je goed luistert, kan je het vergeten, vervreemde vogeldeel horen klagen, heel zachtjes soms. Het is gaan rondzwerven of het heeft zich stilletjes verstopt onder het dichte struikgewas, waar het wacht totdat het gevonden wordt. Het jong dat uit het nest viel heeft in deze metafoor een bijzondere plek: het vertegenwoordigt de huidige ervaring van de cliënt op imprintniveau. Het is ons vreemd geworden, we hebben er geen contact meer mee, het is uit de verbinding geraakt. Het onbewuste heeft de creativiteit om een nieuwe verbinding te leggen. Verbinden en bouwen, luisteren met het Grote Oor Mijn veronderstelling is: wie bereid is aan het voeteneind van zijn eigen kinderbed te gaan zitten en het verhaal te vertellen aan zichzelf, die kan ook zijn verhaal vertellen aan een ander. De beweeglijkheid om bij jezelf naar binnen te kunnen stappen is essentieel bij het verhalen ontwerpen en bij het vertellen van verhalen aan een ander. Je verbonden weten in een groter geheel is je plek kennen. Dit grotere geheel is de bedding waarin verteller en luisteraar samen verbonden zijn. Seattle verwoordt dit bewustzijn van diepe verbinding in wat groter is, prachtig in 1854, als de blanke mens Seattles mensen oplegt hun land te verlaten:

De aarde behoort niet aan de mens. De mens behoort de aarde toe. Zo weten wij ook, dat alles met elkaar verbonden is, zoals het bloed de leden van een familie verenigt. De mens heeft het web niet geweven, hij is er slechts een draadje in. U wilt ons land kopen. Hoe kan men de lucht kopen, de warmte van de aarde, de snelheid van het hert. Als wij de tinteling van de lucht en de glinstering van het water niet bezitten, hoe kunt u het dan van ons kopen? Kunt u de bison terugkopen als de laatste gedood zal zijn? Hoe kan een mens zijn moeder bezitten? (Seattle)

Deze toespraak is voor mij een metafoor voor de begeleider. Je kunt niet bezitten. Je hebt contact te maken, je plek te kennen in het grotere en je te verbinden in het kleine. Van daaruit kan je luisteren met het Grote Oor. Dan bouw je het verhaal, dat de vogel roept. Trek hem niet aan zijn staart. Wacht samen in stilte, tot de vogel komt. WIBE VEENBAAS EN MIRJAM BROEKHUIZEN CONTACT MET AUTEUR(S): [email protected] WWW.PHOENIXOPLEIDINGEN.NLOMSLAG

29

Boeken in het Metaforen-thema Sprookjes die uw kind helpen

Helende Verhalen Paul Liekens en Ann Delnoy

Gerlinde Ortner

Het vertellen van sprookjes en verhalen bij gedragsproblemen van kinderen is een vorm van therapie die direct aansluit bij de belevingswereld van kinderen. Kinderen houden immers van sprookjes en spelenderwijs leren ze ervan. Het zijn verhalen voor het kind dat treuzelt, stottert, liegt, dat niet naar bed wil, niet luistert, niet wil eten, niet in de crèche wil blijven, dat wordt gepest wordt, nachtmerries heeft, in bed plast. En ook verhalen over leren omgaan met anderen, met het milieu en met de dood.

De schitterende (NLP)sprookjes en -verhalen in dit boek hebben kinderen met allerhande allergieën en angsten definitief van hun symptomen afgeholpen. NLP-interventies als ‘werken met delen’ zijn zodanig ‘verpakt’ dat het onderbewustzijn van kinderen ze kan aannemen. Het boekje geeft daarnaast ook een handleiding om metaforensprookjes voor (je eigen) kinderen te maken. ANKH-HERMES; 90 202 6040 5; € 14,95

DRIEHOEK; ISBN 90 6030 537X; € 17,90

30

INZICHT ZOMER 2005

Voorwoord bij Gioia Bij het Tarázát Instituut is het de gewoonte geworden om het NLP-Practitioner-examen af te sluiten met het lezen van metaforen die studenten voor elkaar gemaakt hebben. Ons doel is tweeledig: enerzijds gaat het erom de spanning die een examen voor de meeste studenten nu eenmaal met zich meebrengt, op een luchtige doch serieuze manier af te laten vloeien en anderzijds – en dat is veel belangrijker – willen wij de studenten op onbewust niveau een langdurig werkende Hulpbron mee geven. Op die manier kunnen de vruchten rijpen ook nadat ze uit de zon zijn gehaald… Dat verklaart al een beetje wat een metafoor is: een overdrachtelijke boodschap, gegeven op onbewust niveau; feedback in een mooie cadeauverpakking, zodat je het graag uitpakt en aan wilt nemen. Omdat het maken van de metafoor bij ons een examenopdracht is, hanteren wij de volgende criteria waar ze aan moet voldoen: - ze moet analoog zijn, isomorf en allegorisch; dat wil zeggen dat het gekozen object en de bedachte situatie vergelijkbare en herkenbare elementen moet hebben voor degene die de metafoor krijgt en van overeenkomstige makelij. - ze moet in V-A-K taal geschreven zijn - de boodschap moet in een NLP-interventie verpakt zitten. Gioia is een prachtig voorbeeld van een metafoor die aan alle eisen voldoet. Nagenoeg elke zin, en alle concrete situaties zijn weloverwogen en deskundig door Milton-taal vervangen. Zelfs de naam van de dolfijn: Gioia = Vreugde, is met heel veel liefde voor de desbetreffende persoon uitgezocht. Hierdoor is zoveel ruimte gelaten voor de eigen interpretatie van de ontvanger, dat de verborgen boodschap eveneens multifunctioneel wordt. De Visuele, Auditieve en Kinesthetische elementen zijn duidelijk herkenbaar en mooi omschreven. De boodschap, verpakt in de Logische Niveaus, eveneens. Daarnaast zit er in bijna elke alinea een herkenbare NLP-tool, vooronderstelling of interventie. Ik zou bijna zeggen ‘onze héle NLPsyllabus zit erin, van Ankeren t/m Zelfbewustzijn’. Op een knappe, creatieve manier zijn alle onderdelen tot een mooi samenhangend, vloeiend geheel geweven, dat prettig leesbaar is en voor de persoon die het heeft gekregen, waarschijnlijk tot in lengte van dagen een bijzondere Hulpbron!! WILLY VAN VUUREN INT. NLP TRAINER / DIRECTEUR TARÁZÁT INSTITUUT

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Gioia

- een metafoor

ioia is een zeer vrolijke, spontane en blije dolfijn. Ze straalt warmte uit en door haar, voelen anderen zich beter over zichzelf. Op een zonnige en warme dag was Gioia aan het zwemmen in de Zee van Verruiming waar de geelbruine en feloranje koraalriffen schitteren onder de hoogstaande zon met water zo blauw als een wolkenloze hemel. Gioia zwemt daar graag. Ze duikt over de overhangende palmen en maakt salto’s voor de kinderen uit het indianendorp dat even verderop ligt. Het helderblauwe water werkt harmonieus op haar gemoed en geeft haar rust. Daar voelt ze zich tevreden en veilig. Ze speelt er met de andere dolfijnen of met de vele zeemeerminnen die er graag een bezoekje brengen. Soms rijdt Gioia de meest wilde en hoge golven in de ruisende branding vlakbij het rif. Die zomerse dag kwam Gioia Nanda tegen, één van de vrolijke zeemeerminnen met wie Gioia graag speelde. Nanda had lang blond krullend haar tot op haar rug en een glimmende groenblauwe staart. Gioia de dolfijn en Nanda de zeemeermin hadden hun naam van de wijze indiaan Vidur uit het indianendorp gekregen. Dit omdat hij hen zo opgetogen en blij vond. aar die dag was Nanda niet zo blij. Ze voelde zich niet zo lekker en was vergeten hoe ze blij kon zijn. Met hangende schouders, een treurig gezicht en mopperend in zichzelf zwom Nanda naar Gioia in de Zee van Verruiming. ‘Hé hallo,’ zei Gioia, ‘wat kijk jij sip. Wat is er aan de hand ? Kan ik je ergens mee helpen?’‘Graag,’ zei Nanda. ‘Ik ben mezelf helemaal kwijt en ik weet niet waardoor dat komt, hoe het is ontstaan of waarom dat zo is. Ik voel me niet goed en als ik met jou heb gespeeld ben ik altijd vrolijk.’ Samen zwommen ze naar een rustig plekje in de Zee van verruiming. Nanda ging op de grote grijze rots zitten waar de oude en immense palmbomen over het water hingen. Gioia bleef in het water. Het zeewater kabbelde rustig tegen de rots. Even verderop rolde de golven het parelwitte strand op en weer af. ‘Begin eens bij het begin. Waar was je ?’ vroeg Gioia, ‘toen je je zo ging voelen.’‘Ik zwom in de Baai der Feedback,’ antwoordde Nanda. ‘Rahul, de orka, maakte een nare opmerking over mijn zwemstijl, terwijl ik mezelf aan

G

31

het voeden was met leermomenten. Ik voelde alle kracht uit mijn vinnen wegtrekken. Mijn zussen hadden ook altijd kritiek op mijn zwemstijl en nu ben ik zo verdrietig. Ik wil weer vrolijk worden maar ik weet even niet meer hoe dat moet.’‘Zo ken ik je helemaal niet,’ zei Gioia. ‘Ik ga je helpen. Volgens mij ben je niet verdrietig, een klein stukje Nanda voelt zich verdrietig. Zullen we samen lachen en plezier gaan maken?’‘Maar hoe dan ?’ vroeg Nanda. ‘Ik kan je een mop vertellen, maar daar ben ik niet zo goed in. Waar ik wel goed in ben is je vertellen hoe je blij kunt worden en blijven. Je ontspant je voorhoofd, trekt lichtelijk je wenkbrauwen op en duwt de hoeken van je lippen omhoog. Laat je tanden maar zien terwijl je je wangen oplicht. Maak nu een lachend ‘ha-ha’-geluid. Voel wat het met je doet en je herontdekt wie je bent. Kijk, ik doe het voor: ha ha ha.’‘We zijn van dezelfde makelij,’ zei Gioia tegen Nanda, ‘dat kun je niet kwijtraken. Probeer het maar en kijk naar mij. Lachen werkt aanstekelijk en is heerlijk

Je weet best wat je nodig hebt

32

om samen te doen.’ Nou hebben dolfijnen letterlijk altijd al een glimlach en Nanda vond het eigenlijk niet zo moeilijk om alles wat Gioia voorstelde te doen. Ineens werd ze zich weer bewust van haar omgeving. Ze rook weer de zilte lucht van de zee, voelde de warme zon op haar bolletje schijnen en hoorde de tropische vogels fluiten. Fijne gedachten kwamen naar boven. Haar hartslag versnelde en Nanda zei ‘Ik voel het. Ik voel het. Ik ben weer wie ik ben!’‘Natuurlijk is er niets mis met mijn zwemstijl. Ik geloof dat Rahul mij alleen maar wilde helpen. Als ik mijn schubben wat meer openzet kan ik makkelijk alle leermomenten naar binnen halen. Ik kan met plezier zwemmen, ook in de Zee der Feedback.’ Gioia zei: ‘Ik zie, hoor en voel het. Ik zie je tanden. De rimpels vanaf je neusvleugels gaan naar je mondhoeken en die naast je ogen spreiden zich naar de zijkant. Ik hoor de heldere klank van je lach. En ik voel je blijheid in mijn buik. Laten we zwemmen naar de Zee van Vreugde en Muziek om dit gevoel te versterken en ons nog beter te voelen.’ Nanda kuste Gioia op haar zachte grijze snuitje. ‘Wat ben je toch een lieverd!’ zei ze. In de Zee van Vreugde en Muziek stond een onderwaterorgel in alle kleuren van de regenboog dat de mooiste muziek speelde. Het zeewier rook er net wat zoeter als elders en de smaak was een tikkeltje zachter. De onderwaterbloemen waren er op hun mooist. Iedereen was er vrolijk. De schildpadden hapten zeekoek met de rode krabbetjes. De zilveren maanvissen en de oranje anemoonvissen speelden tikkertje. Zelfs de draakvissen maakten er een feestje van. Gioia

INZICHT ZOMER 2005

Voel wat het met je doet en je herontdekt wie je bent maakte de mooiste sprongen. Nanda danste op de onderwatermuziek die net zo vrolijk klonk als spelende kindjes op het indianenstrand van Vidur. Gioia de dolfijn en Nanda de zeemeermin voelden zich hier nog prettiger en gelukkiger. ‘Dit wil ik delen,’ dacht Nanda en vertelde aan iedereen die verdrietig was of niet zo lekker in z’n velletje zat, hoe Gioia haar geholpen had. Vanaf dat moment wisten alle zoutwaterbewoners Gioia te vinden. Van vroeg tot laat stond Gioia hen bij met raad en daad. Gioia had geen tijd meer om te spelen met de indianenkinderen. Geen tijd meer om te springen, te surfen in de branding of net onder de waterspiegel lekker van het zonnetje te genieten. De hele dag door werd er een beroep op haar gedaan. Gioia geloofde dat ze iedereen behoorde te helpen. Ze had een eigen plekje, vlak achter een verroest wrakstuk gevonden in de Golf der Kennis. Hier luisterde ze naar de schildpadden, de zeepaardjes en alle vissen. Vervolgens stond ze hen te woord. Het voelde goed dat ze zo nodig was. Ze begon langzaam te vergeten dat er nog meer Gioia was dan alleen maar de helpende Gioia. Ze werd moe en kreeg een ontevreden en naar gevoel. Ze werd een beetje boos, want ze wilde niet moe zijn en al helemaal niet ziek worden. Maar zo voelde ze zich af en toe wel. Het werd tijd om Vidur, de wijze indiaan, eens op te zoeken en om raad te vragen. Vidur zat aan het eind van de oude houten steiger te genieten van de eindeloze stilte en de rust van de zee. ‘Heb je even ?’ vroeg Gioia. Ze vertelde haar verhaal en Vidur zei niet veel. Hij knikte alleen maar. ‘Jij weet best wat je nodig hebt,’ zei Vidur. ‘Je hebt je echter zo gefocust op het moeten helpen van anderen, dat je bent vergeten wie je werkelijk bent. Ik heb je niet voor niets Gioia, ofte wel ‘vreugde’ genoemd. Dat deed ik om je eraan te herinneren wie je bedoeld bent om te zijn.’ Gioia zei: ‘Ik ben zo moe, dat ik niet meer helder kan nadenken.’‘Ik ga je niet vertellen hoe je dit kunt oplossen,’ zei Vidur. ‘Het enige dat ik je meegeef is deze droomvanger. Ga ermee naar de Lagune der Dromen. Zwem er wat rond, rust uit en de dromen zullen met de golven meekomen. Bewaar ze in je droomvanger zodat je er te allen tijde bij kunt.’ Dat leek Gioia wel wat. Opgetogen maar nog niet helemaal NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

overtuigd zwom ze vermoeid naar de Lagune der Dromen. Het was er stil, geen rotsen of koraal op de bodem. Alleen het witte zand. Het avondlicht kleurde de zee donkerlila en de hemel schemerde tussen oranje en paars. Je hoorde alleen een zacht briesje dat de zee voorzichtig aaide. Langzaam kwam Gioia tot rust en zag als een film de afgelopen tijd aan zichzelf voorbij trekken. Hoe kon ze de Zee van verruiming en de Zee van Vreugde en Muziek vergeten. In de Baai der feedback was ze al in geen maanden meer geweest. Gioia maakte zich klein, keerde diep naar binnen en droomde. In die droom kwam ze langzaam maar zeker alle stukjes van Gioia weer tegen. Het bijstaan van anderen had haar het gevoel gegeven waardevol en nuttig te zijn. Het dolfijnenkind in Gioia kwam naar boven en ze zag hoe waardevol en belangrijk ze altijd al was geweest voor haar omgeving. Door er gewoon te zijn. Daar waar zij kwam was er vreugde. Door het alleen maar helpen van anderen had ze verwaarloosd wie ze nog meer was. De droom liet een beeld zien waarbij alle puzzelstukjes geleidelijk op hun plek schoven. De stukjes krijsten bijna om samengevoegd te worden. Elk puzzelstukje was een deel van Gioia zelf. Er ontstond een enorme behoefte de puzzel in elkaar te passen. Gioia besefte dat ze alle stukjes nodig had en zou gaan gebruiken om weer helemaal zichzelf te worden. Ze zag zich als leermeester en student, als spelend dolfijnenkind en volwassen dolfijn, als loom en actief. In de droom ging ze geloven dat het allemaal samen kon gaan. Ze zou geheel uit vrije wil serieus en wijs zijn in de Golf der Kennis, rustig en kalm in de Zee van Verruiming, luisterend en open in de Baai der Feedback en enthousiast en spontaan als een kind in de Zee van Vreugde en Muziek. En voor de innerlijke rust en spirituele groei zou ze haar droomvanger bij zich hebben. Of in de Lagune der Dromen zwemmen om deze aan te vullen. Hoog in de lucht zweefde Vidur die zei: ‘Vergeet nooit wie je bent !’ Het was nacht geworden en Gioia ontwaakte uit een diepe slaap. Ze keek om zich heen en zocht Vidur, maar die was nergens te bekennen. De maan en de sterren stonden helder aan de donkere hemel. Het was windstil en de bijna witte maan verlichtte de zachte kleine rimpels van de zee. Gioia voelde zich overgelukkig. Ze genoot ontspannen van de stilte. Met hernieuwde positieve en blije kracht zocht ze de volgende ochtend de andere dolfijnen op en deelde haar droom. PETRA VINK CONTACT AUTEUR VIA: [email protected] WWW.TARAZAT.NL

33

Toelichting op metafoor ‘De Doorzichtige Reiziger en de Magiër’ Milton H. Erickson, zoals je wellicht weet, psychiater en een van de meest prominente hypnotherapeuten in de geschiedenis van hypnose, maakte veelvuldig gebruik van metaforen en analogieën, om het onderbewuste van zijn cliënten aan te spreken voor trance-inducties en veranderingsprocessen. Omdat NLP voor een belangrijk deel is gebaseerd op het werk van Milton H. Erickson, heeft - naast het leren van taalpatronen - ook het leren ontwikkelen en toepassen van metaforen bij Alter Vision een belangrijke plaats gekregen in de NLP-opleidingen. Voor communicatie in het algemeen en veranderingsgerichte toepassing in het bijzonder. Zelf maak ik veelvuldig gebruik van metaforen in mijn werk als trainer en coach. De metafoor ‘De Doorzichtige Reiziger’, heb ik spontaan bedacht tijdens een van onze introductie-middagen die ik presenteerde en zoals je hem hier in INzicht kunt lezen was toen ongeveer het verhaal. In deze metafoor staan enkele patronen centraal, die ik op de introductie-middagen regelmatig tegenkom. Een van de patronen wordt vaak tot uitdrukking gebracht bij een gesprek over ‘Wat is NLP?’ en ‘wil ik ook NLP leren?’ Mensen beweren dan vaak dat ze ‘te nuchter’ voor dit ‘soort zaken’ zijn. Een ander patroon, waar ik in mijn 13-jarige loopbaan als transformationeel coach, hypnotherapeute en NLP-trainer heel veel mee te maken heb, is dat veel mensen graag andermans gedrag willen aanpassen en daarvoor tegelijkertijd de eigen invloed in situaties evenzo graag bij een ander leggen (meta programma externe locus of control). Bij deze metafoor, waarin ik allerlei verbanden, patronen, symbolieken, metaprogramma’s, modal operators, en dergelijke heb verstopt en waarbij ik met plezier gebruik heb gemaakt van ambiguïteiten, reframes, uitdrukkingen en zinspelingen - om een boodschap in het verhaal te verwerken, op inhoudelijk en op procesniveau - heb ik heel bewust gekozen voor het open einde, zodat de lezer zelf kan bepalen wat hij/zij wil. De titel en de personages De titel voor de metafoor ‘De Doorzichtige Reiziger en de Magiër’ heb ik zorgvuldig gekozen. De ‘Reiziger’ staat voor ‘het altijd onderweg zijn op ons levenspad’. Het ‘doorzichtige’ staat hier voor het feit dat je eenvoudig het gedrag en de intentie van iemand kunt doorzien, wanneer je daar werkelijk interesse voor hebt en de contextuele gewoontepatronen, ‘standaard’ conclusies, vooroordelen en positieve intenties kunt voorspellen op basis van communicatie. Zeker als Magiër. De Magiër is de expert (in dit geval NLP in het totaal), die ervaringen, kennis en wijsheden benut ten aanzien van een context en van daaruit creatief, soepel, zorgvuldig en op velerlei wijze in staat is met situaties om te gaan. Die het moeilijke zo gemakkelijk laat ogen: alsof het magie is. De Magiër biedt de reiziger de keuze om te doen zoals hij altijd heeft gedaan en snel van ‘het gezeur’ af te zijn of om zijn nieuwsgierigheid en vertrouwen aan te wenden om te leren. De impliciete boodschap: Al gaat een ander op zijn kop staan, leren in je leven doe je helemaal zelf. Wanneer je daarbij blijft doen wat je altijd al hebt gedaan, zul je steeds krijgen wat je al lang hebt. En als je daarbij ook nog eens alleen maar kijkt naar wat hetzelfde is en niet open staat voor het verschil dat verschil maakt, dan kan er geen sprake zijn van verandering of groei. Kortom: Alles wat je tegenkomt of opzoekt in je leven is een hulpbron en jij hebt zelf de keuze of en hoe je die benut. Je hebt de invloed om iets te kunnen bereiken of jezelf te beperken. Het is aan jou en niet aan een ander. CHRISTIENE M. DE VRIES

34

INZICHT ZOMER 2005

De doorzichtige Reiziger en de Magiër r was eens een Magiër. Hij was 350 jaar oud en zijn magie was wereldwijd bekend. Hij was wijs, integer en heel betrokken bij alle magie die hij deed. Hij had zijn eigen wijze waarop hij de magie beheerste en toepaste. Uit alle landen kwamen de mensen naar hem toe voor een magische transformatie en uit alle windrichtingen kwamen leerlingen die de magie graag wilde leren van hem.

E

Op een vroege ochtend werd op zijn deur geklopt en toen hij opendeed stond daar een doorzichtige gestalte op zijn stoep. ‘Ik wil graag leren magie toe te passen en ik wil het graag van u weten. Dan kan ik zorgen dat mensen beter naar mij luisteren en doen wat ik zeg,’ zei de gestalte. Vriendelijk glimlachend nodigde de Magiër de doorzichtige gestalte uit om binnen te komen. Hij bood de doorzichtige gestalte een kopje warme soep aan en de Doorzichtige vroeg hem: ‘Is dat wel goed als je zo nuchter bent als ik? Het is nog wat vroeg voor soep, denk ik.’ De Magiër glimlachte vriendelijk, reikte de dampende kop soep aan en sprak: ‘Als jij je werkelijk zo nuchter voelt als je zegt, dan zul je wel hongerig genoeg zijn om deze kop helemaal leeg te drinken.’ De Doorzichtige nam de kop aan en keek twijfelend. ‘Deze soep ziet er wel erg heet uit.’‘Ach, als je maar lang genoeg wacht, wordt hij natuurlijk vanzelf lauw,’ sprak de

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Magiër ‘en je kunt je afvragen of dat de smaak wel ten goede komt en of dat je honger werkelijk stilt. Er zijn ook andere manieren om met hete soep om te gaan.’‘Oh, ja?’ vroeg de Doorzichtige, terwijl hij in zijn soep begon te blazen. Weer glimlachte de Magiër. ‘Het is wel een grote kop zeg,’ mompelde de Doorzichtige zachtjes. ‘Zal ik je naar je kamer brengen, zodat je wat kunt uitpakken en je kunt opfrissen van de reis?’‘Ja, graag,’ antwoordde de Doorzichtige enigszins opgelucht. ‘Dan kan deze soep wat afkoelen.’‘Want zo kan ik dit niet drinken hoor, dat doe ik nooit,’ dacht hij nog. Twee lange trappen wentelden omhoog langs steile muren en de Magiër wees de Reiziger op de enorme ramen die waren aangebracht om het licht binnen te laten. ‘En wanneer kan ik de eerste magieles van u verwachten?’ De Magiër glimlachte weer en wees naar zijn bovenkamer. De deur van de bovenkamer zat stevig op slot en handig bediende de Magiër een aantal zilveren sleutels. In een mum was het slot eraf en zwaaide de deur wat krakend open. Aarzelend stapte de Doorzichtige over de drempel en knipperde met zijn ogen. ‘Wat een licht en wat een fantastische ruimte,’ dacht hij. Hij had niet gedacht dit hier aan te treffen. Hij had veel voorondersteld over het huis van de Magiër, over donkere kamers, diepe steile trap-

pen, magische krachten en hoge plafonds, maar dit had hij niet kunnen verwachten. ‘Goh,’ en hij wist niet of hij nu blij was of teleurgesteld, of misschien juist wel verrast en nieuwsgierig. Terwijl hij afwoog welk gevoel hij hierover wilde hebben, zag hij het licht door hem heen en aan de andere kant van hem in allerlei kleuren op de muur schijnen. ‘Goh…’ De Magiër liet hem alleen en wat verwonderd achter. Na een tijdje kwam de Doorzichtige weer beneden en ging in de keuken bij de Magiër zitten. ‘Nou, ik heb mijn kleren keurig opgevouwen en heb het mezelf naar de zin gemaakt alsof ik thuis ben. En ik vroeg mij af: wanneer krijg ik nou wat van de magie die u toepast? Hoe lang gaat het duren voordat ik ook die macht heb?’ vroeg de Doorzichtige recht op de man af. De Magiër roerde in de soep. ‘Ik heb uiteindelijk 271 manieren ontwikkeld om soep heet te eten, waarvan 267 zonder mijn mond te verbranden.’ zei hij laconiek. Nu raakte de Doorzichtige geïrriteerd. ‘Kunt u mijn vraag gewoon eens beantwoorden, want ik kom hier niet voor niets?’ De Magiër keek hem over zijn brilletje onderzoekend aan. ‘Wil jij even voor mij roeren, dan kan ik ondertussen de groente snijden.’ ‘De eerste keer dat ik zelf soep maakte, deed ik het op de manier

35

zoals mijn moeder mij vroeger had geleerd,’ vervolgde de Magiër zijn verhaal, terwijl de Doorzichtige in zijn soep roerde. ‘Die soep proefde helemaal zoals ik altijd gewend was en mijn moeder leerde me blazen, zodat ik niet mijn mond hoefde te verbranden. Door te blazen koelde de soep vanzelf heel hard af. Het was een lekker herkenbare lauwe soep. Het bracht me iedere keer weer bij mijn herinneringen aan mijn jeugd, met alles erop en eraan en de eerste jaren van mijn volwassen leven at ik die soep op die manier, zoals ik gewoon gewend was van thuis. Tot op de dag dat ik merkte dat ik die soep al zó lang had gegeten, dat ik niet eens meer werkelijk kon proeven hoe hij smaakte. Ik was toen 135 jaar oud, denk ik, en woonde al 35 jaar op mezelf.’ De Doorzichtige zuchtte en roerde nog steeds wat verveeld in de pot. ‘Ik begon mij af te vragen hoe het zou zijn wanneer ik zou gaan onderzoeken wat de mogelijkheden van soep maken en eten zouden zijn?’ ging de Magiër verder en snipperde wat uien in de soep. ‘En mijn nieuwsgierigheid groeide met de dag.’ De Doorzichtige zuchtte nog eens. ‘Dit wordt een lange dag,’ dacht hij, ‘en of ik wel antwoord krijg betwijfel ik. Wel knap van hem om zonder huilen die uien te snijden,’ en verveeld nam hij een hapje uit de pot. ‘Aaaaaauw, mijn mond!’‘En op datzelfde moment,’ ging de Magiër onverstoorbaar verder, ’heb ik besloten in de leer te gaan bij de beste koks. Koks die allang heel goed soep konden maken en nog andere dingen en wisten hoe je die kon eten. En een van de koks zei: “Kijk, je moet niet bang zijn om je mond te verbranden, want je moet experimenteren en proeven om alles op smaak te kunnen maken.” Ik besloot ter plekke om dat advies ter harte te nemen en mijn eigen standaard-

36

magie even opzij te zetten om werkelijk te experimenteren. Deze ervaren kok wist tenslotte waar hij het over had. Ik leerde van alles over huilen bij het uien snijden, over de pijn van snijden in je vingers en over bewust zijn wat je snijdt om onnodige wonden te voorkomen. Hoe sissende pannen snel kunnen overkoken en hoe snel dingen kunnen aanbranden als je even niet oplet. En ook hoe je vlot en handig grote brokken kunt verhakken naar hapklare schijfjes, hoe je soep op smaak brengt, wat nodig is om gerechten op te fleuren, hoe je smakelijke slagroom klopt en van welke stukken je vlot kunt herkennen dat je ze maar beter kunt weggooien, omdat je er toch niets mee kunt doen. Gaandeweg en al in korte tijd mocht ik mijn eigen boontjes doppen en in mijn eigen potje roeren en bleek dat al net zo eenvoudig te gaan als peulen schillen. En nu kan ik de lekkerste soep maken. Om zelf te eten en om de gasten en Reizigers die voorbij komen te kunnen laten proeven.’ ‘Goh,’ zei de Doorzichtige, die aan de blaren van zijn lippen voelde en al helemaal niet meer leek te luisteren naar wat de Magiër zei. De Magiër keek even over zijn bril naar de Doorzichtige en glimlachte weer. ‘De eerste keer dat ik leerde proeven – want dat is ook een vak apart hoor, dat doe je niet zo maar - verbrandde ik mijn mond. Kon twee dagen geen woord meer over mijn lippen krijgen.’‘Hummm,’ knikte de Doorzichtige, met een blik van herkenning in de ogen. ‘Enfin, om een lang verhaal kort te maken,’ zei de Magiër en hij had in een mum van tijd de hele tafel vol liggen met allerlei lekkere dingen, herkenbaar en onherkenbaar, voor in de soep. ‘Goh…,’ merkte de Doorzichtige wat flauwtjes op. ‘Laat me daar maar weer even bij,’ zei de Magiër, ‘dan kan ik deze soep verder beroeren.’

Nog steeds bezig met de blaren op zijn lip ging de Doorzichtige uit de weg en zakte op een stoel naast het haardvuur onderuit. ‘Hoe doe je dat eigenlijk?’ vroeg hij mummelend. ‘Wat bedoel je?’ reageerde de Magiër wat nieuwsgierig, in de hoop de interesse te hebben gewekt van de Doorzichtige. Ondertussen nam hij een klein hapje uit de pot en genoot van de smaak. ‘Nou, snijden zonder huilen. Geen van mijn beide ouders kon dat en ik ook niet. Als ik weet hoe je dat doet, kan ik hun vertellen hoe zij dat moeten doen. Tenslotte moeten zij mij nog steeds eens een keer goede soep voorzetten, zodat ik van veel ergernis af ben,’ zei de Doorzichtige. ‘Wil je wat zalf voor je lip? Dan heb je daar tenminste geen last meer van?’ zuchtte de Magiër. ‘Hmumumum,’ mummelde de Doorzichtige, die weer afwezig aan zijn mond frummelde. ‘Of wil je anders proeven?’ vroeg de Magiër uitnodigend en gebaarde naar de ketel dampende, heerlijk geurende, onmiskenbaar lekkere soep? De Doorzichtige wipte wat besluiteloos op zijn stoel heen en weer. CHRISTIENE M. DE VRIES CONTACT MET DE AUTEUR: [email protected] WWW.ALTERVISION.NL

INZICHT ZOMER 2005

(H)erken je Schaduwzijde Metafoor met een knipoog naar Jung Boodschap: Van je schaduwzijde kun je altijd leren…

ij rende door de hoge tunnel die de bomen vormden. Harder, harder. Stoppen mocht niet. Zijn voeten brandden, zijn benen verkrampten. Sneller, sneller. Zijn keel werd uiteengereten door de messen van zijn adem, zijn ogen verblind door het zout van zijn zweet. Hij was ook veel te laat vertrokken: het werd al licht aan het eind van het pad.

H

Hoe het was gekomen wist hij nog altijd niet. Maar die avond had hij zijn donkere kamer verlaten. Hij had zijn jas gepakt, die al jaren in de muffe gangkast hing, en hij was door een kier van de deur naar buiten gegaan. Misschien was het omdat hij gemerkt had, gevoeld bijna, dat de lantaarns buiten niet brandden? Dat de maan gloednieuw was en nog geen straal te verspillen had? In elk geval had hij onzeker een stap over de drempel gezet, tastend met zijn voet naar de ongelijke grond daarachter, alsof hij wilde voelen hoe koud het water was alvorens erin te springen. Eenmaal buiten trof de frisse avondbries hem als een lang vervlogen herinnering. Zijn lange,

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

zwarte haren wuifden zachtjes in het rond. Met elke inademing voelde hij hoe de wind hem vol blies met zwoele lucht: zijn borst zette uit, zijn schouders werden breed en zijn hoofd werd licht. Licht voelde hij zich, licht en ja: bijna zorgeloos. Zijn voeten raakten amper de grond. In het transparante duister vond hij zijn weg naar het bos. Het was jaren geleden dat hij daar geweest was en toch was het eigenlijk pas gisteren. De vochtige geur van de bladergrond vol paddestoelen, hij snoof hem op vol pijn in zijn hart. Zijn tocht voerde hem langs elfenbanken en beukenbomen, langs ruisende beekjes en ritselende struiken. Een oehoe liet zich horen, evenals een opgeschrikte woelmuis, die langs hem wegschoot. Blijheid en intens verdriet streden hun strijd in zijn gezwollen

borst. Hun geworstel welde als zoute tranen uit zijn ogen. Hij nam plaats op een oude stronk en opende een innerlijke deur naar zijn herinneringen. Dit was zijn thuis geweest. Jaren lang had hij hier gewoond, thuisgehoord. Hier, temidden van de andere bosbewoners. Zijn familie, zijn vrienden, zijn volk. Gelachen, had hij, gespeeld, gestoeid. Onbevangen, ongerept. Een kind. ‘Moet je nou eens kijken!’ Als door een wesp gestoken sprong hij van de boomstronk op. Voordat hij om zich heen keek, wist hij het al. Er was niemand. De stem kwam uit zijn hoofd, uit zijn herinnering. Levensecht, scherp en hard. Hij zeeg weer neer op de stronk en wiste het nat van zijn tranen weg.

37

‘Wat heb jij daar nou?’ Intens verliefd was hij geweest. Een jongen nog, met gevoelens te groot voor zijn jonge lijf. Hij kon niet bevatten hoe al die gevoelens in hem pasten, maar ze waren er: liefde, zorg, tederheid. Zijn leven werd erdoor beheerst. Nauwelijks had hij nog oog voor andere zaken, alledaagse dingen. Overal zag hij haar en zocht hij haar. Zij was een elfje, een fee, een prinses. Haar gouden haren dansten in het stralende licht, gáven licht. Haar gezichtje, broos en doorschijnend, lachte hem altijd toe. Na weken dralen had hij de moed verzameld haar aan te spreken. Haar glanzende ogen moedigden hem lachend aan. Zijn hart bonsde in zijn keel en zijn knieën knikten onbedaarlijk. De zon toverde een stralenkrans om haar hoofd; zijn ogen knepen samen tegen zoveel licht. Hij stond daar, kwetsbaar en ontvankelijk. Dichter en dichterbij danste ze. Haar handen naar hem uitgestrekt, een lief lachje klokte in haar keel. ‘Moet je nou eens kijken!’ riep ze verrukt. In verwarring kwam hij terug in de werkelijkheid. Ontnuchterd door haar woorden, die niet aansloten bij zijn diepste zieleroerselen. Hij keek haar verbaasd aan, pijnlijk getroffen, en volgde haar blik naar iets dat zich achter hem bevond. Hij zag het eerst niet. Waar keek ze naar? Hij draaide zich terug en zag hoe haar liefelijke gezichtje proestend naar de grond achter hem wees. Hij keek opnieuw. Toen zag hij het: zijn schaduw! Zijn schaduw lag daar op de grond. Een donkere plek, grotesk door de lage stand van de zon. Uitgerekt en vervormd door de grillige rotsgrond achter hem. Zijn schaduw. Elke beweging die hij maakte werd uitvergroot meegedaan. Hij was zich daar nooit zo van bewust geweest als nu, nu het

38

liefste wezen van de wereld hem erop aansprak, hem erom uitlachte.

een gevoel van onaangedaanheid verschaft.

Hij keerde zich weer om naar haar, probeerde zijn schaduw uit het zicht te houden, maar ze pakte hem giechelend bij de hand en keek om hem heen. Hij duwde haar weg. Hij voelde zich verraden door zijn schaduw en door haar. Hij liep achterwaarts de rotsen over, weg, steeds verder weg van haar. Haar gezicht onzichtbaar met de zon door de gouden stralenkrans. Verder, steeds verder weg. ‘Wat ga je doen?’ Haar stem klonk lachend,

Maar gisteravond laat was er iets over hem gekomen waar hij geen weerstand aan had kunnen bieden. Misschien was het het geritsel van een muis die hem deed denken aan zijn leven in het bos, misschien was het de kreet van een wilde kat heel ver in het diepe duister. Hoe het was gekomen wist hij nog altijd niet. Maar die avond had hij zijn donkere kamer verlaten. Hij had zijn jas gepakt, die al jaren in

Je schaduw, daar kan je nog van leren! ongelovig, plagend. ‘Kom terug, wat wilde je me vragen?’ Haar parelende lach klonk als de koude snerp van de spotvogel. Achterwaarts struikelend liep, rende hij verder. Pas toen hij in de vallei de zon kwijt was, durfde hij zich om te draaien. Nee, geen schaduw meer. Niets dan platgetreden gras. Hij was gevlucht. Het dorp uit, het bos uit. Geslapen had hij overdag en in het donker van de nacht had hij een ander huis gebouwd. Een huis zonder ramen. Een huis somber en ontoegankelijk, overeenstemmend met zijn gevoel. Geen mens die hem overdag ooit zag. Het zonlicht boezemde hem angst in. Het kwetsbare gevoel, de onzekerheid en de pijn, hij liet het langzaamaan verstenen. Drie lange jaren van afzondering hadden hem

de muffe gangkast hing en hij was door een kier van de deur naar buiten gegaan. Op de boomstronk in het bos was de tijd verdampt. Geschrokken merkte hij hoe de eerste lichtstralen door het bladerdak naar beneden sijpelden. Het beloofde een zonnige dag te worden. Zijn hart kromp ineen; de herinneringen aan het verleden te machtig. Hij sprong op, en merkte niet dat zijn jas op de grond gleed. Hij spurtte langs de geurige seringen en sprong over een zacht kabbelende uitloper van de beek. Hij rende door de hoge tunnel die de bomen vormden. Harder, harder. Stoppen mocht niet. Zijn voeten brandden, zijn benen verkrampten. Sneller, sneller. Zijn keel werd uiteengereten door de messen van zijn adem, zijn ogen verblind door INZICHT ZOMER 2005

het zout van zijn zweet. Hij was ook veel te laat vertrokken: het werd al licht aan het eind van het pad. ‘Wacht!’ Hij wist dat de levensechte stem een stem uit zijn herinnering was. Dóór zwoegde hij. ‘Wacht, ik wordt zo moe!’ Verbaasd hield hij stil. En toen hij zich omdraaide zag hij haar. Een liefelijke verschijning, bijna doorzichtig in het vale ochtendlicht en met zijn jas over haar arm. Ze rende op hem af: ‘Waarom ben je weggebleven?’ Ze was buiten adem. ‘Niemand heeft je ooit nog gezien! Ik dacht dat je voorgoed vertrokken was. Elke nacht als ik door de bossen dwaal, zoek ik het spoor van je voeten. En nu heb ik je gevonden.’ ‘Mijn schaduw!’ mompelde hij. ‘Je wat?’‘Mijn schaduw, ik schaamde me zo diep voor mijn schaduw!’ ‘Maar mijn liefje.’ riep ze verbaasd.

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Nee, geen schaduw meer... niets dan platgetreden gras ‘Je schaduw dat ben jij ook. Als jij beweegt, beweegt hij ook. Hij wordt kleiner of groter naar gelang de zonnestand, maar hij hoort bij jou.’‘Maar…’ zei hij, ‘je moest erom lachen. Je lachte me uit!’‘Ik moest erom lachen ja, dat herinner ik me maar al te goed. Ik moest erom lachen omdat hij zo rotsvast op de grond lag, terwijl jij trilde als een rietje.’ Verwonderd keek hij haar aan. ‘Je schaduw’, verduidelijkte ze, ‘daar kan je nog wat van leren.’

Hij pakte haar hand vast. Een oudherinnerd gevoel van onbezonnen doldrieste bravoure vulde zijn wezen: ‘Kom mee met me. Kom mee naar de open plek in ons bos en laten we wachten tot de zon ons beschijnt!’ En lachend en stoeiend gingen zij op weg… CONTACT MET AUTEUR: [email protected] WWW.CHERUB.NL

39

NLP & Mediation / Conflicthantering

40

INZICHT ZOMER 2005

Conflict: een probleem of een snelweg naar persoonlijke groei? innen ‘mediationland’ zijn er verschillende conflictbenaderingen te onderscheiden. Zo zijn er mediators die de voorkeur geven aan een meer taakgerichte benadering, terwijl anderen een meer procesgerichte aanpak nastreven.

B

Taakgericht In de taakgerichte benadering worden conflicten gezien als problemen die een oplossing behoeven. De nadruk ligt primair op het bereiken van een voor beide partijen acceptabele overeenkomst. Binnen deze benaderingswijze kunnen we twee substijlen onderscheiden. - De oplossings- of resultaatgerichte mediator De oplossings- of resultaatgerichte mediator ziet zichzelf als een inhoudsdeskundige. Hij beschikt over de nodige juridische kennis om tot een goede deal voor partijen te komen. De mediator ziet voor zichzelf een actieve rol weggelegd in het formuleren van de conflictkwestie, de belangen en oplossingsrichtingen. Het vertrouwen in de zelfsturende vermogens van partijen is beperkt. Deze vorm van mediation wordt ook wel deal-making genoemd. - De probleemoplossende of procedurele mediator De probleemoplossende of procedurele mediator ziet een conflict als een probleem dat via gezonde procedures en een constructief proces van onderhandelen moet worden opgelost. De mediator ziet voor zichzelf een faciliterende rol weggelegd en hij hanteert de uitgangspunten van het principieel onderhandelen (Harvard-model van Fisher, Ury & Patton, 1991). Mens en probleem worden gescheiden, zodat er ruimte komt om de belangen achter de ingenomen posities waar te nemen. Vanuit gezamenlijke belangen zoeken partijen naar win-winoplossingen. Onderhandelingen vinden plaats op basis van objectieve criteria, subjectieve keuzes worden vermeden. Procesgericht Bij de procesgerichte mediation wordt niet primair de nadruk gelegd op het bereiken van een bepaald onderhandelingsresultaat, maar staat de relatie tussen betrokkenen centraal. Door actief in te spelen op het hier en nu, richt de mediator zich vooral op het openen van de onderlinge communicatie, het verhelderen en uitspreken van onderliggende gevoelens en percepties en het stimuleren van een constructieve conversatie. NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

De term ‘partijen’ wordt vervangen door ‘betrokkenen’ of ‘deelnemers’. Een conflict wordt niet zozeer gezien als een probleem, maar als een kans, een uitdaging. De Transformative mediation (Bush & Folger, 1994) en de Narrative mediation (Winslade & Monk, 2001) zijn belangrijke vormen van de procesbenadering. - de transformative mediation In de tranformatieve mediation vormen empowerment en recognition kernbegrippen. Mensen in conflict raken uit balans, waardoor zij zich onzeker en besluiteloos voelen. De mediator ondersteunt betrokkenen bij het hervinden van hun eigen, natuurlijke kracht en bij het ontwikkelen van een verbeterde kijk op hun eigen behoeftes en mogelijkheden (empowerment). Ook worden zij gestimuleerd om begrip en erkenning te tonen voor de ervaringen, emoties en behoeftes van elkaar (recognition). Door de transformatie die partijen doormaken, zijn zij beter in staat om zelf hun problemen op te lossen. De mediator ziet emoties en ruzie-gedrag als een kans tot empowerment. Hij zal vooral vragen stellen en daarentegen het doen van inhoudelijke suggesties en het aanwenden van pressiemiddelen om tot een akkoord te komen vermijden. - De narrative mediation De narrative mediation kent een belangrijke plaats toe aan de verhalen die mensen vertellen. Mensen creëren hun eigen model van de werkelijkheid en laten die horen door de verhalen die zij vertellen. Deze verhalen zijn enerzijds gebaseerd op persoonlijke ervaringen en gebeurtenissen en worden anderzijds gevormd door culturele invloeden. Opvattingen over hoe je je bijvoorbeeld moet opstellen binnen een (werk)relatie of als ouder, zijn sterk cultureel bepaald. Ook conflicten worden beschreven in de vorm van een verhaal. Betrokkenen ervaren hun verhaal doorgaans als ‘de waarheid’. Conflicten worden niet opgelost als mensen verstrikt raken in het verdedigen van hun waarheid. De mediator zal zich daarom niet zozeer richten op wat feitelijk is voorgevallen, maar op wat in de beleving van betrokken heeft plaatsgevonden. Door het ‘openmaken’ of ‘ontrafelen’ van de verhalen, ontstaat er ruimte voor andere, alternatieve verhalen. Vanuit deze nieuwe visies kunnen partijen gezamenlijk werken aan een nieuw verhaal, waarin plaats is voor samenwerking, wederzijds begrip en vertrouwen. Tijdens de mediation ontwikkelen betrokkenen meer inzicht in de wijze waarop hun ‘mentale modellen’ hun kijk op en beleving van de werkelijkheid beïnvloeden. Dit leer- en veranderingsproces

41

dat zij doormaken, zou wel eens belangrijker kunnen zijn dan het oplossen van een specifiek probleem. Zij genereren tenslotte vermogens om toekomstige problemen beter te kunnen aanpakken. Omdat mediation naar onze beleving goed aansluit bij de overige opleidingen die wij bieden, zijn wij onlangs gestart met een 11-daagse NMI-erkende opleiding tot mediator . Hierin komen zowel de probleemoplossende (rationeel conflictmodel) als de narrative mediation (verhalend procesmodel) aan bod. PETRA JANZWEERD, COMMERCIEEL DIRECTEUR BGL & PARTNERS NMI-MEDIATOR CONTACT MET AUTEUR: [email protected] WWW.BGL.NL

Literatuur HANDBOEK MEDIATION; BRENNINKMEIJER A.F.M., H.J. BONENKAMP, J. VAN BRUGGEN, P. WALTERS (REDACTIE), DEN HAAG: SDU UITGEVERS (2003). ISBN 90 5409 365 X. THE PROMISE OF MEDIATION: RESPONDING TO CONFLICT THROUGH EMPOWERMENT AND RECOGNITION; BUSH, R.A.B., FOLGER, J.P. (1994), SAN FRANCISCO: JOSSEY-BASS (2004). ISBN 0 7879 0027 0 THE HARVARD NEGOTIATION PROJECT: EXCELLENT ONDERHANDELEN; M FISHER R., W. URY, B. PATTON, , AMSTERDAM/ANTWERPEN: UITGEVERIJ CONTACT (1994). ISBN 90 254 0113 9 HET TRAININGSBOEK CONFLICTHANTERING EN MEDIATION; PREIN H., HOUTEN: BOHN STAFLEU VAN LOGHUM (2002 4E DRUK). ISBN 90 313 3732 3 NARRATIVE MEDIATION: A NEW APPROACH TO CONFLICT RESOLUTION; WINSLADE J., G. MONK, SAN FRANCISCO: JOSSEYBASS PUBLISHERS (2001). ISBN 0 7879 4192 1

Samenwerking en onderling vertrouwen Ruimte geven aan een ander verhaal hangt vaak sterk samen met een verschijnsel dat in het Engels aangeduid wordt met de term ‘positioning’. Er wordt mee bedoeld dat mensen in de interactie met elkaar posities innemen en anderen in bepaalde posities plaatsen. Een werkgever bijvoorbeeld die zegt dat emoties niet

42

op de werkvloer thuishoren, plaatst daarmee zijn werknemers in een positie waarin zakelijkheid geboden is. Iemand die zich als expert opstelt, plaatst anderen automatisch in de positie van leek of van minder deskundige. In conflictsituaties kan ‘positioning’ een verlammend effect hebben, zeker als iemand in een positie geplaatst wordt die weinig handelingsvrijheid geeft. De mediator kan het verschijnsel ‘positioning’ gebruiken om de handelingsvrijheid van partijen te vergroten en daarmee een andere relatie mogelijk te maken. Hij doet dit door verhalen ruimte te geven waarin andere positionering mogelijk is, waarin de rollen anders liggen. Het werken met posities die mensen in de interactie innemen, is een van de technieken die binnen de narratieve mediation worden toegepast. Een alternatief verhaal van samenwerking en vertrouwen wordt mogelijk als het dominante verhaal naar de achtergrond wordt gedrukt. Behalve door gebruik te maken van ‘positioning’, kan de narratieve mediator nog een aantal zogenaamde deconstructietechnieken toepassen, waarvan hieronder enkele voorbeelden worden genoemd. Deconstructietechnieken Voorbeelden van deconstructietechnieken zijn ‘externaliseren’ en het zoeken van uitzonderingen op het dominante conflictverhaal. Externaliseren wil zeggen dat de mediator partijen helpt het conflict niet in de ander te plaatsen, maar tussen hen in. Vaak gebeurt dit door partijen te vragen naar de impact die het conflict op hun leven heeft. De impact van een conflict is vaak op beide partijen groot. Een arbeidsconflict bijvoorbeeld heeft consequenties voor het plezier dat iemand in zijn werk heeft, voor de relatie met andere collega’s en vaak ook voor aspecten van het leven buiten het werk (gezondheid, relaties in de privésfeer e.d.). Het kan partijen helpen als ze het conflict kunnen zien als iets wat tussen hen is komen te staan en wat voor hen beiden vervelende gevolgen heeft. Partijen kunnen dan hun energie richten op het uit de weg ruimen van het ‘vervelende ding’, in plaats van zich te richten op het bestrijden van elkaar. Elk conflictverhaal kent inconsistenties. Iemand die zegt dat de andere partij nooit respect heeft getoond, vertelt alleen gebeurtenissen die het gebrek aan respect van de ander illustreren. Gemakshalve vergeet hij de voorvallen te noemen waarin toch iets van respect viel op te merken. Door naar dit soort voorvallen te vragen, creëert de mediator ruimte voor het alternatieve verhaal. Gebeurtenissen die niet passen in het dominante conflictverhaal krijgen ruimte en zijn de bouwstenen voor het alternatieve verhaal van samenwerking en onderling vertrouwen. INZICHT ZOMER 2005

Middelen en bemiddelen een nieuw onderzoeksdomein voor NLP

en tiental jaren geleden heeft zich een nieuw beroepsprofiel aangediend: bemiddelaar. Als je de competenties van de bemiddelaar bekijkt, dan blijkt dat er heel wat aansluiting te zijn bij NLP: zoals bij voorbeeld het onderhandelen tussen delen, upchunken, rapport en herkaderen. Nochtans is er bij mijn weten nog maar weinig studie gebeurd over de bijdrage van NLP tot bemiddeling. Het doel van dit artikel is de bemiddelingssituatie onder de aandacht van NLP beoefenaars te brengen en hen uit te nodigen aan deze beroepsgroep een bijdrage te leveren. Een getuigenis van beroepsbemiddelaar Diana Evers.

E

‘Weet je wel wat het is als je je man in je eigen bed vindt met iemand anders? En dat niet één keer maar drie keer in zes jaar tijd? En dan zou ik moeten toegeven en ons kind bij hem moeten laten wonen? Ik val nog liever dood. Hij moet gestraft worden, ik heb niets misdaan…’ ‘Nee, jij hebt nooit iets misdaan! Waarom denkt je dat ik naar andere vrouwen liep?’ schreeuwt de man ertussendoor, terwijl zijn vrouw even naar adem hapt. ‘Daar heeft ons kind niets mee te maken. Ik ben haar vader en een kind heeft ook zijn vader nodig, en ik kan dat weten…’ ‘Wil je daar iets over zeggen?’ komt de bemiddelaar ertussen.

de bijdragen van NLP tot bemiddeling In de praktijk van de bemiddelaar Sommigen dingen doen pijn. Liever zou je vluchten, ver weg, op een eiland, helemaal opnieuw beginnen. Maar je blijft omdat je diep in jezelf weet je dat er maar één weg is: de moeizame weg om je doorheen je situatie te worstelen.

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

‘Mijn vader is ervan doorgegaan toen ik zeven jaar was, ik heb hem nog één keer gezien maar toen was het gedaan. Mijn moeder kon er niet tegen. Ik weet waarover ik spreek…Dat ga ik ons kind niet aandoen…’ ‘Wat wil jij dan voor je dochtertje?’ ‘Dat ze een vader heeft die voor

haar zorgt en die haar graag ziet, dat heb ik altijd gedaan.’ ‘Ik ook,’ snikt moeder ‘Precies,’ zegt de bemiddelaar. ‘Jullie willen allebei zorgen voor jullie dochtertje, haar tonen dat ze een mama en een papa heeft die haar graag zien. Jullie willen er zijn voor haar. De vraag is: hoe gaan jullie dat doen en wat kunnen jullie hierover afspreken, nu jullie niet meer samenleven?’ De twee ouders kijken elkaar wat beteuterd aan: zo hadden ze het nog niet bekeken. Het diepste verlangen als mens Bemiddelen. Waarom doe ik het in godsnaam. Waarom zoek ik telkens opnieuw de strijd, de woede, het verdriet, de conflicten tussen mensen op? Wat raakt mij en beweegt mij wanneer ik met mensen rond de tafel zit en overgoten wordt met negativiteit en wederzijdse verwijten? Ben ik masochistisch aangelegd? Ben ik negatief ingesteld? Projecteer ik mijn eigen onverwerkte conflicten op mijn cliënten? Wil ik mensen overtuigen en slepen naar harmonie? Verdraag ik geen ruzies of geniet ik ervan terwijl ik er zelf buiten sta? Waarom zijn conflicten zo belangrijk in mijn leven dat ik er beroepsmatig mee bezig wil zijn? Heel goeie vragen voor wie aan bemiddeling wil doen.

43

En dan komt de beweging... soms nauwelijks zichtbaar In mijn eigen opleiding was voor deze vragen weinig aandacht. We leerden vaardigheden, technieken en strategieën om mensen te helpen zaken tot oplossen te brengen in de meest uitzichtloze situaties. We leerden buiten schot te blijven, ons niet te laten raken, neutraal te blijven. Allemaal heel belangrijk. De tijd en de ervaring leerden mij toch nog iets meer. Dat ik door wat er gebeurt tijdens de bemiddeling geraakt word en mij laat raken, dat ik intens betrokken ben op wat er zich voor mij afspeelt en soms tot in mijn botten de pijn van deze mensen voel. Het is telkens weer de mooie oefening om liefde onder haat te zien, hoop onder wanhoop, verbinding onder verschillen. Ik zie mensen verlangen naar rust en vrede in hun leven, ze willen uit de impasse geraken. En dan komt de beweging, soms nauwelijks zichtbaar, de beweging naar de ander toe, een millimeter begrip, een kleine toenadering. ‘…Het spijt me, dat was niet mijn bedoeling…ik heb je echt graag gezien….laten we – omwille van de kinderen - er mee ophouden, de strijd stoppen.’ Misschien, neen, ik weet het zeker: ik doe dit werk omdat ik geloof in de innerlijke goedheid van de mens. Het is meer dan een geloof, het is een innerlijke waarheid. Deep down, willen we allen goede mensen zijn. We verlangen naar

44

verbinding, naar vrede. Die waarheid heb ik in de voorbije tien jaar ontdekt in mezelf. Bemiddeling is de oefening om in contact te komen met dat verlangen, zowel voor de partijen als voor de bemiddelaar. Middelen zonder bemiddelaar Middelen is een nieuw werkwoord om aan te geven dat we, zonder hulp van een bemiddelaar, ons leven willen organiseren vanuit dat diepste verlangen. Middelen is de vaardigheid om dicht bij jezelf te blijven en tegelijk open te staan om de verschillen met anderen te gebruiken en zo tot een mooi en rijk resultaat te komen. Het is evident dat je pas een goede bemiddelaar wordt als je de kunst van het middelen in je eigen leven ten volle kunt toepassen. Kunnen middelen vraagt echter de bijzondere vaardigheid om drie dingen tegelijk te doen: je eigen belangen kennen, de belangen van de andere erkennen en tenslotte het mooiste van allemaal: het belang van het geheel waar je beiden toe behoort erkennen.

De brug tussen NLP en bemiddeling NLP heeft heel wat in huis om het middelen en bemiddelen met competenties en methoden te onderbouwen. In de huidige opleidingen voor bemiddeling wordt er vaak een beroep gedaan op methoden van vijftig jaar terug: zoals onderhandelingstechnieken en conflichthanteringsstijlen. Ondertussen denken we echter met een nieuwe taal en een nieuw wereldmodel. Authentieke bemiddelaars komen daar vanzelf op, omdat ze meer transformatief en ontwikkelingsgericht willen werken. In NLP vind je dit hedendaags denken over communicatie, relaties en hulpverlening ook terug. Maar naar mijn gevoel moet de bestudeerd worden: wat kan NLP voor bemiddeling betekenen? Hoe zou NLP het competentieprofiel van het middelen en het bemiddelen structureren? Bestaat er zo iets als een NLPbemiddelaar? Met deze vragen hoop ik de NLPgemeenschap te stimuleren of mij te laten weten wie met deze dingen reeds aan de slag gegaan is. DIANA EVERS CONTACT MET AUTEUR: [email protected] WWW.MEDIV.BE

INZICHT ZOMER 2005

Conflicthantering en mediation binnen organisaties

Conflicteren aar gehakt wordt vallen spaanders! Conflicthantering en mediation gaan naar mijn idee hand in hand en vormen het materiaal waar ik in mijn dagelijks werk mee bezig ben. In mijn visie draait alles om conflicten: als er geen conflicten zouden zijn wordt werken wel een hele saaie aangelegenheid. Ik kan me een leven zonder conflicten niet eens voorstellen. Zoals de bakker meel nodig heeft om brood te bakken, zo heb ik, als procesbegeleider van communicatieprocessen, conflicten nodig om succesvolle samenwerking tot stand te brengen.

W

Volgens het woordenboek van Van Dale betekent ‘conflict’: ‘verschil van mening, botsing, strijd’. Bij ‘innerlijk conflict’:’botsing van tegenstrijdige gevoelens in een individu’. Lees je voor ‘individu’‘organisatie’ dan besef je dat een conflict in zijn kern niets meer en niets minder is dan een botsing van waarden. De context waarbinnen het conflict zich manifesteert, bepaalt de soort (NLP-)interventies die ik in kan zetten. Ik zie het als een grote uitdaging oom hierin zo flexibel mogelijk te zijn. Het eerste dat ik bijna altijd doe in contact met iemand uit een organisatie waar ‘iets’ speelt, is het woord ‘conflict’ de-nominaliseren. Het zelfstandig naamwoord ‘conflict’ (of welk substituut van dit woord dan ook) zet ik om in het actieve werkwoord ‘conflicteren’. Dit genereert een beweging. De situatie ontspant zich onmiddellijk en 80% van het inzicht dat al in de kiem aanwezig is, komt aan de oppervlakte. Ecologisch handelen In zo’n eerste gesprek zal ik als externe procesbegeleider bepalen wat de ecologische context is, waarbinnen het conflict plaatsvindt. Dit vind ik zeer belangrijk, want als mijn waarden-hiërarchie sterk afwijkt van die van mijn gesprekspartner - als representant van een organisatie - dan kan ik geen fair witness zijn of blijven tijdens de begeleiding. Ik verwordt dan van fair witness tot fake witness. Ik zal iets meer vertellen over hoe eco-

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

logisch handelen opvat. Ecologisch handelen vraagt volgens mij om een manifeste missie, visie en identiteit. Ofte wel, een onderzoek naar: wat is de toegevoegde waarde van een organisatie, welke maatschappelijke richting volgt de organisatie en wat vertelt haar rolexplicitering over haar identiteit? Als ik geen antwoord heb op deze vragen, zowel betreffende de leiding als het menselijk werkveld, kan levert conflicthantering en mediation niet meer op dan symptoombestrijding. Het is dan conflicthantering om de conflicthantering en dan kun je er zeker van zijn dat ‘shit happens again’. Ik vind dat er ook geen enkele legitimatie is om mijn vermogens in te zetten als tevoren niet duidelijk is wat de outcome is!

shit happens again.... Visie Ik vind het essentieel om een visie te hebben over organisaties, over hun verbinding met de omgeving. Ik vind dat je kleur moet kunnen bekennen als externe begeleider, ongeacht of je accountant, psycholoog, servicemonteur, trainer NLP of procesbegeleider bent. Ik ben overtuigd van het belang daarvan. Mijn besluit of ik wel of niet met een organisatie in zee ga hangt af van het feit of de organisatie de intentie heeft om een balans te ontwikkelen binnen en buiten de organisatie, zowel materieel als immaterieel. Wijst mijn onderzoek uit dat deze er niet is, dan moet ik afscheid nemen, anders komt de organisatie in moeilijkheden wat betreft hun ecologie of ik zelf. Bij de ecologische check gebruik ik simpelweg het volgorde-criterium ‘ik-anderomgeving’. Is het goed voor mij, dan is het goed voor een ander, dan is het goed voor de omgeving.

45

de-nominaliseren genereert een beweging Egocentrisme Elke organisatie zit in een bepaalde fase van haar ontwikkeling. Om te bepalen op welk punt van haar ontwikkeling een organisatie zit, kijk, luister en voel ik vooral in hoeverre de leiding van een organisatie nog egocentrisch handelt. Begrijp me goed, het is een oordeel over een proces van ontwikkeling op basis van mijn waardenkader.Het is geen oordeel over de inhoud van het egocentrisme dat aanwezig is. Ik zal dit toelichten aan de hand van een voorbeeld.

als iedereen zijn eigen wonden heelt komen we er vanzelf Een tijd geleden heb ik een organisatieadviesbureau begeleid bij het structureren van hun dagelijkse werkzaamheden. De organisatie verkoopt workshops met zelf ontwikkelde speltechnieken. Deze speltechnieken zijn ontwikkeld om bij klanten motivatie teweeg te brengen. Het team bestond uit vier vennoten waarvan één niet goed functioneerde. Deze vennoot bracht geen omzet binnen en hij voelde zich minderwaardig. Hij was ook heel wantrouwend ten aanzien van het traject dat ik met hen aanging. In een eerste meeting werd heel duidelijk dat zijn rol als uiting van zijn identiteit onduidelijk was geworden. Dit inzicht luchtte hem letterlijk op en iedereen was het ermee eens dat deze rol eerst duidelijk moest worden. Twee weken later vroeg hij zelf een gesprek aan met zijn medevennoten en hij vroeg mij om als gespreksleider op te treden. Na een monoloog van twintig minuten waarbij het metaprogramma ik-zij hoogtij vierde, kwam hij met een voorstel voor een totaal nieuw product. Ik vroeg hem wat hij met dit voorstel zou gaan bijdragen

46

aan de organisatie en wat hij zou willen ontvangen, vooral termen van tijd, geld en energie. Hij kwam zelf tot de conclusie dat hij meer zou nemen dan geven. Een week later heeft hij in goed overleg (zonder conflict-escalatie) de organisatie verlaten. Zijn aanvankelijke attitude vormde voor mij een vorm van egocentrisme: het eigen belang werd boven het organisatiebelang gesteld. In mijn beleving moet dit direct in de kiem gesmoord worden. De organisatie was na afloop in staat een volgende stap te maken in haar ontwikkeling. Dit heeft veel energie, motivatie en creativiteit opgeleverd, terwijl hun missie, visie en identiteit nog niet eens geheel en al duidelijk zijn. Wonden helen Het tot werkbare proporties terugbrengen van egocentristische neigingen, leidt tot verbinding, eenheid en overvloed. Het ridicule is, dat je merkt dat de oorsprong van het egocentrisme dat je binnen organisaties aantreft, voor 99% te herleiden is tot de ‘kindertijd’ van de betreffende organisatieleden. Het heeft dus niets te maken met de actuele conflicten of problemen. Dit inzicht werkt voor mij heel relativerend. Je kunt dan stellen: als iedereen gewoon zijn eigen wonden heelt, dan komen we ervan zelf. Conflicteer ze! ONNO URINGA CONTACT MET AUTEUR: [email protected] WWW.UQC.NL

INZICHT ZOMER 2005

NLP voor ondernemingsraden: inleving in het overleg Verbeter de voorbereiding van gevoelige agendapunten. De Drie Stoelen Techniek (DTS©) p veel momenten verloopt de communicatie met de bestuurder en in de ondernemingsraad prettig, vloeiend en zinvol. Maar regelmatig kan het ook heel anders lopen! Stel: • Er is een conflict of er dreigt een conflict met de bestuurder • Emoties lopen op, partijen zijn onzeker en raken gefrustreerd • Je verwacht een lastige overlegvergadering, of een gevoelig agendapunt • Er komt een bespreking van een ingrijpende adviesaanvraag (reorganisatie, inkrimping)

O

In al deze gevallen kan de Drie Stoelen Techniek uitkomst bieden. Deze techniek helpt de OR met de voorbereiding van de overlegvergadering. Wat bereik je met deze benadering? • Je begrijpt de drijfveren, doelen en positie van OR en die van de bestuurder beter • Je vergroot je inlevingsvermogen in een ander • Je leert een situatie flexibel en vanuit verscheidene invalshoeken te bekijken • Je komt erachter wat je in praktisch opzicht moet gaan doen om de zaak goed aan te pakken

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Betere communicatie met drie posities Begin jaren tachtig onderzocht Grinder de werkwijze van mensen die heel succesvol waren in onder andere het bedrijfsleven, het theater en in de sociale beroepen. Hij ontdekte dat veel van deze effectieve mensen iets gemeenschappelijk hadden. Namelijk dat zij de vaardigheid hadden om sociale situaties te bekijken vanuit drie verschillende posities: 1. De ik-positie (ook wel eerste positie genaamd): in deze positie ervaar je je eigen gedachten, gevoelens, waarnemingen en dergelijke. 2. De ander-positie (tweede positie ): in deze positie leef je je in in de gedachten, gevoelens, waarnemingen en dergelijke van de ander in die situatie. 3. De waarnemer-positie (derde positie): in deze positie ervaar je de gedachten, gevoelens, waarnemingen en dergelijke van iemand die op afstand naar de situatie en naar beide partijen kijkt,en dit doet als een neutrale, objectieve en rustige waarnemer. Deze benadering kan de OR ook gebruiken in relatie tot de bestuurder.

De 6 stappen van de Drie Stoelen Techniek Onderstaande beschrijving is de voorbereiding van een gevoelig agendapunt van een OV tussen OR en bestuurder. Je voert deze stappen uit tijdens de eigen vergadering van de OR. Stap 1- Situatiekeuze Kies een bepaald agendapunt of conflict in de overlegvergadering waarop je je zo goed mogelijk wil voorbereiden. Het kan om een agendapunt voor de komende OV gaan, of om een lopend meningsverschil of iets dergelijks. Het moet gaan om een feitelijke situatie, dus niet om een verzonnen issue.

Stap 2 - Posities markeren Zet in de vergaderruimte drie stoelen in een driehoek op een paar meter afstand van elkaar. De stoelen staan naar elkaar toe gekeerd. Leg op elke stoel een papiertje met een tekst: Op de eerste stoel: OR Op de tweede stoel: BESTUURDER Op de derde stoel : WAARNEMER OR-stoel

Bestuurder-stoel

Waarnemer-stoel

47

Stap 3 - OR-stoel Eén van de OR-leden gaat zitten op de OR-stoel, de anderen gaan erachter zitten. Iedereen stelt zich levendig het agenda-onderwerp voor vanuit het standpunt van de OR zelf. Kijk nu welke gedachten, gevoelens, emoties en verdere waarnemingen er in je opkomen, vanuit jullie zelf als OR. Hoe kijkt de OR tegen deze overlegsituatie aan, wat zijn de drijfveren, belangen, zorgen, overwegingen, doelen? Hoe zien jullie de directeur? Iedereen mag zijn bijdrage leveren. Neem minstens tien tot vijftien minuten de tijd. Iemand noteert alles wat er gezegd wordt op een flip-over. Stap 4 - Bestuurder-stoel Het OR-lid gaat nu op de Bestuurder-stoel zitten, de anderen erachter. De hele OR stelt zich levendig de situatie voor vanuit de positie van de bestuurder. Je kruipt nu dus in huid van de bestuurder. Iedereen gaat even in de bestuurdersschoenen staan. Vereenzelvig je totaal met het bestuur. Je bent je eigen positie vergeten. Kijk welke gedachten, gevoelens, emoties en verdere waarnemingen er als bestuurder in je opkomen. Hoe kijkt de bestuurder tegen dit agendapunt aan, wat zijn de drijfveren van de bestuurder, de belangen, de zorgen, de overwegingen, de doelen? Hoe kijkt de bestuurder tegen de OR aan? Iedereen mag (redenerend vanuit de bestuurder) zijn inbreng leveren. Neem minstens tien tot vijftien minuten de

tijd. Iemand noteert alles wat er gezegd wordt op een flip-over. Stap 5 - Waarnemer-stoel Het OR-lid gaat nu zitten op de Waarnemer-stoel, de rest er weer achter. De OR stelt zich levendig het agendapunt voor vanuit de positie van een objectief waarnemer. Kruip daarvoor in de huid van iemand die (volgens jou) met wat afstand deze situatie kan bekijken: een buitenstaander met overzicht. Iemand die onafhankelijk staat ten aanzien van beide partijen. Neem daar rustig de tijd voor. De waarnemer levert een wijze, objectieve, verstandige, creatieve kijk op de zaak. Observeer eerst welke gedachten, gevoelens, overwegingen, emoties en verdere waarnemingen er in je opkomen, terwijl je de waarnemer bent. Iedereen mag (redenerend vanuit de objectieve waarnemer) zijn inbreng leveren. Noteer alles. Vraag vervolgens: vraag de waarnemer nu om concrete tips en praktische ideeën om de situatie zo goed mogelijk aan te pakken, rekening houdend met de beide partijen en hun standpunten. Als je dat aan jezelf vraagt vanuit een ontspannen, los gevoel, dan komt er vanzelf een antwoord in je op als waarnemer. Neem minstens tien tot vijftien minuten de tijd. Iemand noteert alles wat er gezegd wordt, alle ideeën, op een flip-over.

OR zelf, in je opkomt. Ga nu vooral na of de (praktische) voorstellen en tips van de waarnemer bruikbaar zijn. Tips Tip 1: Je kunt - als je een idee hebt gekregen over je aanpak van de zaak - nu de posities nogmaals doorlopen om te ervaren hoe je op de drie ‘ stoelen’ over dat concrete idee denkt. Zo verbeter je het idee. Tip 2: Het is belangrijk om de drie stoelen daadwerkelijk in de zaal te plaatsen. Dit vergemakkelijkt het inleven in de posities. Tip 3: Bij de derde positie: je kunt je bijvoorbeeld voorstellen dat de waarnemer jijzelf bent, maar dan op oudere leeftijd. Je bent inmiddels wijs, mild, verstandig, rustig en bezonnen en ruimhartig voorzien van diepe levenservaring en grote inzichten. Of: de waarnemer ben jijzelf, maar dan als speels, creatief, onbevangen jong kind. Of: de waarnemer is een vriend/kennis van je wiens oordeel je erg op prijs stelt. Wat zou hij/zij in dit geval jou te melden hebben? Let op: besteed in de 3 posities niet alleen aandacht aan inhoud, ook aan emoties, gevoelens, drijfveren en zo voorts. Dat levert vaak de meeste verheldering op.

Stap 6 - OR-stoel Ga opnieuw op de OR-stoel zitten en ervaar wat er nú in de eerste positie, vanuit het standpunt van de

Je vergroot je inlevingsvermogen in een ander 48

INZICHT ZOMER 2005

als een neutrale en objectieve, rustige waarnemer Een voorbeeld: Bestuurder die de OR te laat informeert De OR ervaart dat de bestuurder de OR vaak te laat inschakelt. Dat zit de OR-leden dwars en zij willen hierover een gesprek voeren. De OR gaat op de OR-stoel zitten en komt erachter dat zij hun werk niet goed kunnen doen op deze wijze. Bovendien voelt de OR zich niet serieus genomen. De OR gaat op de bestuurder-stoel zitten.Zij verkennen - in de huid van de directeur gekropen - zijn positie. De OR vermoedt dat de bestuurder de OR laat informeert omdat hij er niet altijd aan denkt de OR ergens bij te betrekken. Het is echter zeker geen onwil. De OR gaat op de waarnemer-stoel zitten. De waarnemer stelt voor eens te starten met regelmatig informeel overleg tussen Dagelijks Bestuur van de OR en de bestuurder. Dan kan het dagelijks bestuur regelmatig vragen of er nog ontwikkelingen zijn in de organisatie. De OR besluit om dit voor te stellen op de komende overlegvergadering met toelichting over hun gevoelens inzake de overleg-relatie.

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Andere toepassingsmogelijkheden voor de Drie Stoelen • Je wil het contact met de directie in zijn algemeenheid verbeteren • Je wil een onderhandeling of een overlegvergadering met de directie goed voorbereiden • Je hebt ruzie gehad of onvrede/meningsverschillen en je wil meer vat krijgen op wat er gebeurd is • Je wil het contact met de achterban optimaliseren (de achterban in zijn geheel is dan de tweede positie, de ‘ander’ • De OR heeft een akkefietje met één of meer leidinggevenden, of met de afdeling Personeel en Organisatie • Er komt een vergadering met de Raad van Commissarissen, of met een delegatie van het concern-bestuur MR. MARCEL GAZENDAM MEDEZEGGENSCHAPSTRAINER BIJ

ODYSSEE

MEDEZEGGENSCHAP CONTACT MET AUTEUR: [email protected]

49

NLP voor mediators at kan NLP voor mediators betekenen? Heel veel, schrijft Lucas Derks in een artikel op zijn homepage (www.sociaalpanorama.nl ) en hij geeft een overzicht van een groot aantal aan de bemiddelaarsrol aangepaste toepassingen. Maar, een mediator moet wel behoorlijk flexibel en creatief zijn om met NLP te kunnen werken. En daar mankeert het nog wel eens aan. NLP sluit heel goed aan bij de insteek, dat de cliënten samen hun eigen oplossing vinden en dat de mediator in de eerste plaats werkt aan de verbetering van hun relatie en hun probleemoplossende flow. NLP heeft juist voor deze twee factoren

W

50

heel effectieve hulpmiddelen te bieden. Het werken met twee – vijandige en gespannen – cliënten gelijkertijd, is een uitdaging op het gebied van rapport. Hoe kun je met twee ‘conflict-gekke’ mensen tegelijk een neutrale positie behouden? Lucas baseert zich in zijn artikel onder andere op de Duitse NLPmediation pionier Anita von Hertel. De relatie moet eerst goed zijn, alvorens je over oplossingen kan praten, stelt zij. Als je te vroeg over oplossingen begint, dan verworden die tot conflictstof. Ook vindt zij dat je er alles aan moet doen om de cliënten de indruk te geven dat de oplossing van henzelf komt. Alleen de zelf-gevonden oplossin-

gen worden echt geïmplementeerd. Men is enthousiast over de producten van de eigen creativiteit. Wanneer de cliënten samen iets bedacht hebben, zijn ze daarna in een soort roes, en gemakkelijk bereid om water bij de wijn te doen. Het 24 paginalange artikel is in de eerste plaats geschreven voor mediators die zich met NLP willen verrijken. Maar voor NLP-ers die aan conflictbemiddeling willen doen, is het ook heel verhelderend. Het artikel vind je dus op www.sociaalpanorama.nl en dan onder de knop ‘artikelen’.

INZICHT ZOMER 2005

Column

Een nieuwe rubriek in INzicht! Vanaf deze editie hopen we telkens een column te plaatsen, waarin een Inzicht-lezer blijk geeft van het hebben van inzicht, wijsheid, humor, NLP-begaafdheid, parate kennis, de gave des woords of affiniteit met een bepaald NLP-specialisme. Voldoen aan één der genoemde criteria volstaat, maar aantoonbare beschikking over een mix van verscheidene voorwaarden is een pré. In deze editie geven wij het woord aan Inge Jessica Dijks met ‘De kater in het park’.

Kater in het park Een imposante kater stapt zelfbewust op me af. Ik ga door mijn knieën en groet hem; hij heeft een uitstraling die niets baby-achtigs of schattigs heeft. Ik heb geen enkele behoefte om hem op te tillen of te knuffelen. Een piepklein helder signaaltje in mij vertelt me dat hij dat niet zal tolereren, en ik krijg een beeld van een kat die zonder pardon van zich af krabt. Niet eerst spartelen of mauwen; gewoon alle klauwen uit, zonder terughoudendheid. Kracht. Vanzelfsprekend. Ik praat met hem; maar wat ik heb gezegd weet ik niet meer. Ik bewonder hem oprecht om zijn gewicht dat ik op meer dan 5 kilo schat en zijn aanwezigheid. Hij is niet mooi, iets te dik en zijn achterpoten zijn in verhouding aan de kleine kant. Hij is de baas van het park, dat voel ik: hij regeert hier. Hij draait wat om me heen, maar ik sluit ons gesprek af en vervolg mijn wandeling. Ik kijk niet om, maar zie hem haarscherp voor me. Dan hoor ik ineens gejank. Ik kijk om en zie mijn herdershond beteuterd van een afstandje naar hem staan te kijken. De kater staat ontspannen en uitdagend tegelijkertijd naast ons tennisballetje. Er is een duidelijk voelbare grens rondom hem, een cirkel met een doorsnee van zeker 12 meter. Mijn hond moet het niet in zijn hoofd halen om binnen die cirkel te komen, dat is duidelijk. Ik bekijk de situatie en moet lachen: daar staat mijn herdertje met een probleem. Zijn taak is op de bal passen zodat ik die niet kwijt raak… maar zijn moed is niet zo groot dat hij het zal wagen de 12-metergrens te overschrijden. Voordat hij de verkeerde beslissing neemt en toch zijn bal gaat halen, roep ik hem bij me, zeg hem in het gras te gaan liggen en op me te wachten. Ik wandel naar de kater en vertel hem dat hij schitterend is, en dat de hond niet van plan is met hem een krachtmeting aan te gaan; we weten de uitslag

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

immers al, hij en ik. Ik pak de bal en spreek nogmaals mijn bewondering uit. Ik kijk nog een paar keer om; niet helemaal zeker of hij achter ons aan zal komen om mijn hond alsnog een lesje te leren, maar hij staat daar fier rechtop, en kijkt niet mijn hond na, maar mij. Ik voel me vereerd dat hij mijn bestaan erkent, dat hij met me spreekt met zijn aandacht, en dat hij mijn gevoelens van bewondering heeft opgemerkt en aanvaard. Terwijl ik verder wandel met een niet langer glanzend herdertje aan mijn zij, vraag ik me af of zijn ego niet gedeukt is geraakt: je op je kop te laten zitten door een kat, nota bene, en je vrouwtje je bal laten halen… Misschien schaamt-ie zich wel dood. Ik wil hem troosten, maar dan merk ik dat ik andere gedachten formuleer dan troostende woorden. Vanuit mijn hart en uit bewondering voor zijn zelfbewuste bewegingloosheid komt het ‘weten’; het is een voorrecht om zo’n tegenstander te ontmoeten. De enig passende reactie is hem eer te bewijzen (en als je wilt met een boogje om hem heen te gaan.) Het is eervol om voor zo iemand aan de kant te gaan. Het is eervol om je eigen kracht - en die van je tegenstander - te kennen en op waarde te schatten. Het is een vreugde om zo iemand te ontmoeten. Er valt hier niets te troosten, er is hier geen verliezer en geen winnaar. Er is alleen maar kracht van Zijn. INGE JESSICA DIJKS CONTACT MET AUTEUR: [email protected] WWW.SOPHIA-CWI.NL INGE JESSICA VERZORGT OP 22, 29 OKTOBER EN OP 12 NOVEMBER 2005 EEN DRIEDAAGSE CURSUS VOOR OUDERS MET KINDEREN MET EEN VORM VAN AUTISME: ‘KIJKEN NAAR JEZELF, OMGAAN MET JE KIND’. LOCATIE: DRIEBERGEN.

51

Knipselrubriek

Opmerkelijke berichten uit de samenleving

Goede samenwerking draait om conflictmanagement Voor een betere interne samenwerking moeten bedrijven focussen op conflicten. Een betere interne samenwerking vormt de heilige graal voor veel ondernemingen. Ondanks verschillende incentives, het introduceren van teamarbeid en –training, blijft samenwerking geen vanzelfsprekendheid. In tegendeel. Een belangrijke oorzaak van stagnerende samenwerking is de verkeerde focus van de onderneming. Om samenwerking te bevorderen kijkt men immers naar symptomen en niet naar de oorzaken van de stroeve samenwerking: het conflict. Ondernemingen kunnen conflicten op verschillende manieren managen: door een focus op een punt waarop het conflict ontstaat en op de escalatie zelf. Een eerste strategie is het ontwikkelen en implementeren van een gemeenschappelijke methode voor conflictoplossing. Een tweede manier is het beschikbaar stellen van tools waarmee medewerkers de juiste ‘trade-offs’ kunnen maken. De escalatie van een conflict moet voorts gezien worden als een kans voor een effectieve coaching en verbetering. Hierbij is het belangrijk dat de conflicten direct tussen de betrokken partijen geregeld en uitgevochten worden. Het proces van conflictoplossing moet hierbij transparant zijn. BRON: HARVARD BUSINESS REVIEW

Het Financieële Dagblad besluit (in FD Persoonlijk) het interview met Lucas Derks over het thema ‘waarom er zo vaak tussen bazen en medewerkers wat mis gaat in organisaties’ met de conclusie: ……Sinds een jaar of vijf lijkt de kritiek (op NLP) verstomd. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat steeds meer psychologen NLP als aanvullend instrument gebruiken. Bovendien worden NLP-technieken en –inzichten ook toegepast door managers, adviseurs, verkopers, en personeelsfunctionarissen. Atos Origen, KPN, KPMG, en Interpolis hebben zich allemaal in NLP-technieken laten scholen.

52

INZICHT ZOMER 2005

Mensgerichtheid en commercie bijten elkaar!

m maar eens met een mooie ‘universal’ te openen. Vroeger zou ik er het woordje ‘niet’ achter hebben geplakt. Omdat ik – mét alle NLP-ers echter weet dat onze hersenen het woordje ‘niet’ niet ontvangen, laat ik het maar weg. In een gesprek over commercie dat ik onlangs voerde, kwam de vraag aan de orde: ‘Hoe komt het dat sommige trainers en coaches het niet zo makkelijk vinden om hun diensten ‘te verkópen?’ In dit artikel vraag ik mij – in breder kader – af: ‘Hoe het komt dat deze coaches en trainers ervan uitgaan dat bovenstaande titel klopt?’!

O

Een platte imago-schets van de ‘coach’ en ‘de commerciële verkoper’ De coach is iemand die spiegelt, die de juiste vragen stelt, die goed luistert en uitstekend kan reflecteren. De coach gaat ervan uit dat ‘het probleem’ zowel als ‘de oplossing’ zich binnenin de cliënt/coachee bevinden. De juiste attitude, vaardigheden en structuur van NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

de zijde van de coach, takelen als het ware de oplossing bij de cliënt naar boven. De balans tussen geven (dienstverlening) en nemen ( indienen van de rekening) is een wankele. De coach heeft nogal wat te bieden in termen van succes en tevredenheid. Echter: het imago van de coach is gedeukt: de dienst van een coach is ‘soft’, het (zakelijke) resultaat dat hij boekt met zijn cliënt laat zich moeilijk meten. De commerciële verkoper is iemand die vragen stelt, die goed luistert en die de vraag van de klant uitstekend kan ombuigen. De commerciële verkoper gaat ervan uit dat ‘het probleem’ bij de klant ligt en ‘de oplossing’ bij hemzelf als verkoper. De structuur zit afhankelijk van de dienst of het product wel of niet in de aanbieding. De balans van geven en nemen is duidelijk op basis van een ROI(return on investment)-berekening. Echter: het imago van de commerciële verkoper is gedeukt: een verkoper is ‘glad’; hij herformuleert het probleem van de klant net zo lang totdat de oplossing ervan in zijn aanbod past.

53

Oké, dit was een proefschets. Immers, wij weten wel beter met zijn allen J. Ook NLP, en iedere andere techniek en structuur is... slechts een techniek en structuur. Coaches en trainers bieden een geweldige structuur en die mag verkondigd en verkocht worden. In termen van de (neuro)Logische Niveaus zou je jezelf kunnen vragen: ‘Ben ik verkoper op identiteitsniveau, of verkoop ik op het niveau van vaardigheden en gedrag?’ Eigen ervaring Zo heb ik jarenlang in de IT-branche gewerkt, in een commerciële functie (ja, ja, die van dat platte imago: ‘glad’). Echter, voor mij was het maken van contact, het ontmoeten van de mens achter de klant het hoogste goed. Hoe mensgerichter ik kon werken, hoe liever ik het had. Ik vond het bijna vervelend als er een beurskoers tussendoor kwam die mijn aandacht op het korte-termijnbelang betrok ten koste van het klantbelang. Ik vond het dan een uitdaging om de juiste balans te vinden tussen klant(mens)gerichtheid en commercie.

commercie is... fun Ik verkocht in die tijd unieke software, waarvan de klant nog niet ‘wist’ dat hij deze nodig had. Het product sloot dus niet aan op een ‘probleem’ van de klant, maar op een ‘intrinsieke behoefte’ die door de juiste attitude, vaardigheden en structuur van de zijde van de verkoper bij de klant naar boven getakeld werden… (vgl. platte imago van de coach). En een ROI rechtvaardigde voor de koper de beslissing tot aanschaf.

54

Creativiteit is een helpende kwaliteit in dat proces. En verbinding: je zit samen met de klant aan een tafel en die tafel is voor beiden even hoog. Commercie ondersteunt mensgerichtheid Als commerciële coach kun je je eigen toegevoegde waarde duidelijk maken. Integriteit en verkoop-activiteit mogen er volop zijn; zo goed als een nee-verkoop als er geen ‘match’ is. Covey zegt zo mooi: ‘je hebt invloed op je inbreng, niet op de reactie.’‘Verkopen’ is misschien niet het juiste woord voor de activiteit: het gaat om contact maken, uitleg geven over de aangeboden diensten en de toegevoegde waarde ervan, matches zoeken, relatie onderhouden. De commerciële coach doet dit vol overtuiging; hij is bezield van een missie. Naast alle NLP-strategieën, maakt hij gebruik van de factor tijd. Tijd die nodig is om in zijn missie te slagen. De cliënt/klant vraagt om jouw visie, jouw overtuiging, jouw aanpak, jouw structuur, kortom hij vraagt naar jouw bijdrage in de ROI: een mooie match in het verkoop-en-aanbodspel. De dienst die je levert is de training, de coaching die aansluit bij díe vraag. Conclusie Mijn conclusie is: Commercie is fun, zakelijkheid mag en beide kunnen heel ondersteunend werken voor een mensgerichte imago van de commerciële trainer/coach. Mensgerichtheid en commercie vullen elkaar onmiskenbaar aan! EMIJET WIERSMA CONTACT MET AUTEUR: [email protected] WWW.ALIRT.NL

INZICHT ZOMER 2005

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

55

Boekenrubriek GEGREPEN DOOR (OUDE OF NIEUWE) PUBLICATIES? U WORDT VAN HARTE UITGENODIGD OM EEN BOEK, EEN SPEL, EEN ARTIKEL DAT U

Er waait een frisse wind…

VAN BELANG ACHT IN EEN KORT ARTIKEL TE

et eerste boekwerk van het boek NLP in ontwikkeling – een open manifest mocht ik overhandigen aan de schrijver-samensteller, tevens voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor NLP in Nederland, Rudy van Damme. Dit ter gelegenheid van het 20jarigbestaan van deze Vereniging.

BESCHRIJVEN. TITEL, AUTEUR, UITGEVER, PRIJS,

ISBN (EN ZO MOGELIJK EEN OMSLAGFOTO IN .JPEG) GAARNE BIJLEVEREN.

GEEN GELEGENHEID OM IN ZELF EEN ARTIKEL TE SCHRIJVEN? GEEF DAN EEN TIP AAN DE REDACTIE: [email protected]

H

Wij als NVNLP-leden mogen ons

Nederlandstalige NLP-trainers eindelijk gebundeld!

NLP in ontwikkeling Een open Manifest door Rudy Vandamme. Uitgeverij Entos, Deventer, 2005.

BOEKBESPREKING DOOR LUCAS DERKS atuurlijke selectie, marketing, arrogantie, concurrentie en jezelf positioneren… NLP-ers verdienen hun boterham met trainingen, coaching en therapie. Allemaal hebben ze hun eigen winkeltje. En detaillisten zijn dom als ze reclame maken voor hun concurrent. Een kruidenier als Albert Heijn zegt nooit dat de groenten van de Co-op verser zijn. Nee, hij zwijgt de concurrentie dood. Wanneer een NLP-er een boek publiceert, dan is dat, als het een goed boek is, reclame voor NLP, maar ook voor de eigen shop van die NLP-er. Het is een stukje marktpenetratie. Dus als directe concurrent moet je het negeren. Door dat

N

56

gelukkig prijzen met de vernieuwing, de frisse wind, die uitgaat van het initiatief tot het schrijven van dit manifest. Ik kan u het boekwerk van harte aanbevelen. Het vormt een goed startpunt voor verdere ontwikkeling van NLP. Veel leesplezier. HENK HOENDERDOS. HENK HOENDERDOS, INTERNATIONAAL NLP EN SINDS 1987 WERKZAAM IN EUROPA EN IN NEDERLAND, HEEFT VEEL VAN DE IN HET MANIFEST GENOEMDE NLP-TRAINERS OP HET NLP-PAD MAGEN BEGELEIDEN.

TRAINER IN

als NLP-ers te doen, verzwakken we de positie van NLP in bredere zin. Bouke de Boer, Emile Ratelband, Erik Schneider, Henk Hoenderdos, Ingeborg Borst, Jaap Hollander, Jan Ardui, Janneke Swank, Paul Liekens en Wibe Veenbaas hebben allemaal doodgezwegen boeken geschreven. Rudy Vandamme woont in België. Dat is nog net binnen mijn rayon. Nee, ik woon tegenwoordig eigenlijk in het zijne. Hij heeft mij (en 20 andere Nederlandstalige NLP-trainers) thuis opgezocht en geïnterviewd om zijn nieuwe boek te kunnen schrijven. Een beschouwend boek over NLP als maatschappelijk en cultureel fenomeen: ‘NLP in ontwikkeling’ moest het van de uitgever heten: NLP-manifest – ongeveer de huidige ondertitel - had Rudy liever gehad. Ik heb het vandaag gelezen; van voor naar achteren. Het was zo boeiend dat ik me in de zon heb

INZICHT ZOMER 2005

laten verbranden; op een terrasje, in het park en in de tuin. Het was een spiegel voor mijn eigen leven. Het heeft mijn denken en voelen in beweging gezet op een voor mij zeer belangrijk terrein; het is The State of the Union van NLP. Rudy beseft dat het concurrentiedenken binnen NLP de rem op het complete succes is. Wanneer alle NLP-instituten en -trainers alleen aan hun eigen winkeltje denken en elkaar doodzwijgen, zal NLP een stille dood sterven. Hoe kan je een dergelijke tendens doorbreken? Naar ik begrepen heb, wilde de splinternieuwe voorzitter van de vereniging de cultuur in de Nederlandstalige NLP-gemeenschap verkennen en gunstig beïnvloeden. Als voorzitter zit je daarvoor op de goede plek. Je bent leider en cultuurmaker. Nu staan de gebundelde visies van de NLP trainers samen in één boek. Veelal kennen die trainers elkaar alleen op afstand. Nu kunnen ze indirect aan elkaar ruiken, elkaar voelen en proeven. Ze kunnen elkaar horen spreken door Rudy’s pen. Als u wilt kunt u mee snuffelen. Rudy heeft ervoor gezorgd dat alle hete hangijzers voorbij drijven (ja, visualiseer dat maar eens!). Als je dit boek leest weet je wat er anno 2005 in de hoofden van NLPtrainers om gaat. Het boek van 176 pagina’s is een monument. Het zou meteen in het Engels vertaald moeten worden, want deze thema’s spelen over de hele wereld. Op meer plaatsen zoekt de NLP-gemeenschap naar inzicht in haar eigen positie. In de VS zijn misschien wel 4000000 mensen die iets van NLP kennen, variërend van veel tot weinig, maar de reputatie van NLP is daar volkomen marginaal. NLP is een gedateerd randverschijnsel met een aantal verstokte liefhebbers. Anchor Point, het enige overgebleven Engelstalige internationale NLP tijdschrift, heeft wereldwijd slechts NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

2400 abonnees. Waar gaat het heen met NLP? De meeste NLP-ers beseffen dat NLP nog steeds een fantastische mix van ingrediënten is. Het ontleent zijn kracht aan die gelukkige cocktail. Vergelijk het met dynamiet. Voordat dat bestond was het opblazen van een stuk rots met buskruit haast onbegonnen werk en met nitroglycerine een zeer riskante zaak. Dynamiet is de juiste menging waardoor kracht en veiligheid samengebracht werden. Wat vindt u van die vergelijking? Onzin? Nou ja… Lees dan zelf maar in Rudy’s boek over het unieke van NLP, dat mensen zoals de geïnterviewde trainers er aan verknocht deed raken. Doorheen het hele boek (Vlaams?) komt de ware gedaante van NLP uit de nevelen naar voren. Voor ingewijden is het een heerlijk leesavontuur. Maar ik vraag me af wat een niet-NLP-er ervan denkt. Het manifest is een lekker in de hand liggende hardcover. En de cartoons van Natus Verbaenen zijn erg gevat en leuk getekend. Maar het gaat natuurlijk vooral om de inhoud. Want als het om boeken gaat, vinden NLP-ers de inhoud toch net nog belangrijker dan de vorm en de structuur. De namen van de trainers zijn gedeeltelijk bij hun uitspraken terug te vinden. Maar ook wel eens niet. ‘Wie beweert dat?’ is de metamodel-uitdaging die met name in het tweede gedeelte het meeste getriggerd wordt. Maar vaak genoeg is het Rudy gelukt om de coherentie en leesbaarheid te bewaren, en toch de geïnterviewden aan het woord te laten. Kennelijk ging het Rudy meer om de verzamelde uitspraken zelf dan om de verschillende bronnen. En waarom niet? Precisie had alleen tot het vergelijken van de verschillende standpunten kunnen leiden: Wat vindt Bouke de Boer nu precies van de integratie van opstellingen-

werk in NLP; en hoe verschilt dat van wat Wibe Veenbaas denkt. Nu, daar kom je niet zo gemakkelijk achter. Is er consensus tussen de trainers? Dat is ook lastig te destilleren uit de teksten. Maar een complete gepassioneerdheid voor de vrijheid, creativiteit en ruimdenkendheid die NLP mogelijk maakt meen ik wel te bespeuren. De ontwikkeling van NLP heeft Rudy in drie perioden onder verdeeld: 1) Interventies voor therapeuten, 2) Toepassingsgebied-verbreding 3) NLP voor persoonlijke ontwikkeling. Deze fases gaan samen met het vergroten van de markt: van therapeuten heb je er relatief weinig, maar van mensen die zichzelf willen ontwikkelen daar stikt het van. Wat in dit boek weinig naar voren komt is dat de NLP-klanten van het eerste uur (therapeuten) de weg naar de NLP-winkel steeds minder lijken te vinden. Mogelijk willen ze niet in de rij staan tussen allemaal leken die persoonlijke ontwikkeling zoeken in plaats van professionele deskundigheid. De terugkerende thema’s in NLP in ontwikkeling, een open manifest betreffen allemaal de essentiële vragen waar NLP-ers heden ten dage mee worstelen. Erkenning, isolatie, verbinding, inpassing, verdere ontwikkeling, integratie van andere elementen, NLP-vervuiling, het imago, de schaduwzijde van de positieve uitstraling, de beperkingen, de almachtsfantasieën, de oppervlakkigheid of diepte en de invloed van andere stromingen op NLP. Met name de relatie met de moderne filosofie, en het gebrek aan onderbouwing, is een thema waar Rudy vanuit zijn eigen interesse regelmatig naar verwijst. Ook komen er steeds weer beschouwingen over de toepasbaarheid in verschillende vakgebieden, en de misverstanden over wat NLP wel en

57

niet is of moet zijn. Bijvoorbeeld, NLP is geen levensbeschouwing of weg tot spirituele ontwikkeling. Maar voor sommige mensen zou het dat soms wel kunnen zijn. NLP zou volgens Rudy in de toekomst nog veel belangrijker kunnen worden: als NLP-ers werkelijk beginnen met het modelleer-wapen in de strijd te werpen. NLP kun je verbinden met alles wat leeft, en een State of the Union erover schrijven is eigenlijk een onmogelijke opgaaf. Ook is het een technisch bijna onoplosbaar probleem hoe je de meningen van 20 mensen aan elkaar verbind tot één tekst. Daarbij komt, dat je voor een project als dit gerust 3 volle jaren mag uittrekken; maar die heeft Rudy niet gehad. Hij had vier maanden. Wie de passende criteria

kan vinden, wat ikzelf niet zo moeilijk vond, kan met dit boek op schoot een hele dag diepzinnig reflecteren over NLP. En dat is zo slecht nog niet voor de doeners die de meeste NLP-ers meestal zijn. Rudy Vandamme laat tussen de citaten door ook een heel eigen visie op NLP meespreken. Vooral in de tweede helft van het boek komen we de auteur zelf steeds vaker tegen. En net zoals toen hij bij mij thuis was, is dat een prettige gast. Het boek is uitgegeven ter gelegenheid van het 20-jarige bestaan van de NVNLP. Als ik me dat even volledig geassocieerd realiseer, voel ik me oud. Want toen in 1985 was NLP nog de bezigheid van een select gezelschap. Toen waren NLPers nog automatisch vrienden

omdat ze NLP deden. De bijeenkomsten van de Vereniging waren voor mij een regelmatig terugkerende reünie in een kloosterzaaltje bij de NLP-er die Jezuïet was thuis. Nu besef ik dat NLP ons toen der tijd, vroegtijdig in de 21ste eeuw heeft getrokken. De science-fictionpsychologie van toen is momenteel bijna gewoon aan het worden. Ik wil Rudy bedanken voor de inspirerende bundeling van een belangrijk stuk van ons leven. Als kleine kruidenier blijf ik met een vraag zitten: want wat betekent het bespreken van dit boek voor mijn eigen concurrentiepositie binnen de NLP-markt? Ga ik nu een marktaandeel aan Rudy verliezen? Of is België ver weg genoeg?

De Grappige Liefdevolle Macho Coach BOEKBESPREKING DOOR LUCAS DERKS

Succes is ook niet alles - verder met provocatief coachen door Jeffrey Wijnberg en Jaap Hollander, Uitgeverij Scriptum, 2005 k ken Jaap Hollander. Jeffrey heb ik wel eens een hand gegeven; maar hij heeft mijn gezicht weer vergeten, volgens mij. Maar ik heb begrepen dat provocatieve coaches dat ook als interventie gebruiken kunnen met hun cliënten:‘Oh, echt? Ben je al eens eerder bij mij in coaching geweest? Nou daar herinner ik me helemaal niets meer van… Ben je naar de kapper geweest? De brillenboer? De tandarts? Borstvergroting? Face lift? Weet je wel zeker dat je bij mij was en niet bij Jeffrey?’ Maar de voorbeelden in dit boek zijn leuker dan ik ze kan fantaseren. Humor is een onmisbaar ingrediënt van de provocatieve stijl. Voor wie gewend is aan normale coaching, is provocatieve coaching het voortdurend overtreden van alles wat je dacht dat niet moet,

I

58

mag en kan. Jaap en Jeffrey hebben samen een prachtig ogend en inhoudelijk origineel boekje geschreven. Het lijkt wel een kleine smaakvolle novelle. En het leest ook lekker; het is een ideaal cadeautje, en het verhaal gaat over de absolute essentie van coaching en psychotherapie. Over de kernvragen: Wat werkt? Wat werkt niet? Het boek verteld dat ‘wat werkt’ eigenlijk niet mag, volgens de gangbare opvattingen. Jaap en Jeffrey leggen uit hoe je die ‘verboden’ werkwijze toch zo kunt vormgeven dat het goed functioneert. Ze doen dat vanuit ervaring en met enige afstandelijkheid. Ze doen het met humor en ze richten zich tot de lezer alsof deze een leerling provocatief coaching is. Om het te laten werken leggen ze aan de cliënt uit wat provocatieve coaching inhoud: Ik citeer pagina 101: Ik stel voor dat wij gaan werken op een provocatieve manier. Hoe vind je dat idee? [Gesprekje over hoe de

INZICHT ZOMER 2005

cliënt het vind.] ‘Dat houdt in dat ik op een heel andere manier met je ga praten dan je misschien gewend bent. Ik ga je uitdagen. Ik benadruk het slechte, maar dat doe ik uiteindelijk alleen maar om het goede in je naar boven te halen. Het kan dus best zijn dat ik je op bepaalde momenten beledig of irriteer of dat je zelfs kwaad wordt. Maar onthoud goed: ik sta aan jouw kant. Wat ik ook zeg, ik sta aan jou kant!’ Provocatieve therapie is de cliënt liefdevol en met humor naar zijn kracht pesten. Het gaat om het oproepen van vitale weerstand. De therapeut gebruikt daarbij zichzelf als instrument om de helende krachten bij de cliënt naar boven te provoceren. Dit boek benadrukt dat een goede relatie belangrijker is dan goede provocaties. We kunnen dit zien als de essentiële these van dit boek. En dat is enorm waar, naar mijn mening. Waar mensen op confronterende therapeuten afknappen (zoals soms op slechte Bandler-imitaties) missen zij altijd de goede warme relatie waar Jaap en Jeffrey op hameren dat deze onmisbaar is. Dit punt kunnen ze eigenlijk niet genoeg onderstrepen. Wanneer provocatief coachen aan kritiek onderworpen wordt, gaat het ook altijd om liefdeloze confrontatie, in plaats van uitdagen met warmte en humor. Het gevaar is, dat bepaald ‘macho helpers’ die NLP te soft vinden, onder het mom van provocatieve therapie mensen met of zonder publiek erbij gaan afzeiken. Wanneer ze Succes is ook niet alles ter harte zouden nemen, dan zou dat heel goed zijn. Ook voor de toekomstige reputatie van de provocatieve stijl. Het goede van Jaap Hollander is, dat hij een eclecticus is. Natuurlijk gelooft hij in de krachtige werking van provocatief, maar dat betekent nog niet dat hij andere therapievormen, en zeker NLP, niet diskwalificeert. Als je dit boek leest snap je hoe NLP en provocatief samen kunnen gaan. De exacte taal van NLP maakt het mogelijk provocatieve therapie uit te tillen boven het intuïtieve niveau van de leuke inval. De analytische denkwijze van NLP maakt het mogelijk om de werkzame bestanddelen van provocatief werken eenduidig te omschrijven: zoals in de Farrelly-factoren. Als je dit boek leest dan snap je waarom provocatief coachen effectief is. En ook snap je waarom psychotherapie überhaupt soms werkt. Vooral als je daarvoor al snapte waarom NLP effectief is. Dan zie je in, dat de effectiviteit van NLP en provocatieve coaching op een bepaald niveau van abstractie hetzelfde is: ze mobiliseren beiden onbenutte hulpbronnen. Maar er zijn nog meer NLP-connecties. Jaap en Jeffrey gebruiken NLP-technieken om de juiste provocatieve instelling te installeren en te verankeren. De

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Farrelly-factoren zijn gemodelleerd door Jaap en Jeffrey. Ongeveer net zo als het Milton Model. In wezen zou Provocatief coachen een onderdeel van NLP kunnen zijn. Misschien wordt het dat ooit ook wel eens. Maar dan moet eerst het marketing-technische voordeel van het aanbieden van twee verschillende producten vervallen zijn. Daarnaast is provocatief werken meer afhankelijk van de creatieve flow van de coach: hij moet een grapjas zijn. Hij moet speels zijn in het bedenken van uitdagingen. Hij moet werkelijk geloven dat de cliënt de hulpbronnen in zich heeft. Hij moet deze aanpak vooral ook zelf heel leuk vinden. Voor Jaap Hollander geldt, dat weet ik uit persoonlijke ondervinding, dat hij altijd al een beetje humoristisch en plagerig was. Daarom past deze werkwijze ook zo goed bij hem. Wat Jeffrey betreft weet ik dat niet. Voor wie geïnteresseerd is in de werkzame bestanddelen van psychotherapie en coaching, en die daar op een persoonlijke en onderhoudende manier over wil lezen, kan ik Succes is ook niet alles bijzonder aanraden. Maar laat het je dan als cadeautje geven. Want het komt echt als een mooi kleinood uit de verpakking. Het is echt een boekje om blij mee te zijn. Hoor je van mensen die liefdeloze confrontatie in therapie toepassen, onder het mom van NLP, of wat voor werk dan ook, geef ze dan dit boekje cadeau. Het is een 221 pagina’s dun boekje dat gaat over een van de meest geraffineerde vormen van coaching, waar lang niet iedereen zomaar aan toe is om het toe te passen. LUCAS DERKS

59

Voorbij je eigen wijze: effectief communiceren met metaprogramma’s in professionele relaties

Auteurs: Guus Hustinx en Anneke Durlinger- van der Horst Omvang: 279 pagina's Prijs: € 34,50 ISBN: 90244 16884 Verkrijgbaar via Uitgeverij Nelissen (www.nelissen.nl) of uw boekhandel.

De inhoud In communicatie zijn we normaliter vooral gericht in de inhoud: wat de ander zegt. De betekenis van de communicatie wordt echter in hoge mate bepaald door de vorm. In die vorm herkennen we patronen die 'prijsgeven' hoe iemand waarneemt, denkt en doet. Die patronen heten metaprogramma's. Inzicht in die metaprogramma's bij onszelf en de ander(en) leidt tot betere communicatie en efficiëntere samenwerking en daardoor tot een effectievere performance. Als we anderen positief kunnen beïnvloeden op het niveau van metaprogramma's, dan neemt onze effectiviteit als professional enorm toe. Het eerste deel van het boek beschrijft de verschillende metaprogramma's en biedt praktisch hanteerbare methoden om bij onszelf en anderen metaprogramma's in kaart te brengen en te interpreteren. Het tweede deel belicht diverse toepassingen en voorziet deze van praktijkvoorbeelden. Aan de orde komen toepassingen in coaching, conflicthantering, leiderschap, organisatiecultuur, teambuilding, HRM en training. Voor wie? Dit boek is geschreven voor allen die beroepsmatig met communicatie werken, zoals managers, (P&O)adviseurs, consultants, coaches, trainers, NLP'ers en NLP studenten.

Voor informatie over procesbegeleiding van o.a. teams, training en coaching op basis van metaprogramma’s: [email protected]; tel. 024 3971555 [email protected]; tel. 06 51516208

60

Inhoudsopgave (verkort) Deel 1 De basis 1. Het kader 2. Zelfonderzoek 3. Metaprogramma's nader bekeken 4. Metaprogramma's in de praktijk 5. Metaprogramma's in interactie Deel 2 De toepassingen 6. Coaching 7. Onderhandelen en conflicthantering 8. Coachend leiderschap 9. Metaprogramma's en organisatiecultuur 10. Teambuilding 11. Metaprogramma's in het licht van Human Resource Management 12. Training Over de auteurs Guus Hustinx is partner in Intens Training, een bureau dat zich richt op de effectiviteit van teams en organisaties bij overheid en bedrijfsleven. Als NLP-trainer is hij verbonden aan het IEP. Hij studeerde stadsvernieuwing aan de TUE, waar hij zich vooral richtte op de complexe proceskant. Ook werkte hij als projectmanager en in diverse directiefuncties. Hij studeerde NLP bij het IEP te Nijmegen en aan de NLP-University in Santa Cruz, California. Anneke Durlinger-van der Horst is als NLP-trainer verbonden aan het IEP. Vanuit haar eigen praktijk, Tjoys, coacht en traint zij mensen en teams op basis van NLP (inner Human Resource Management). Zij studeerde HBO Personeelswerk en VO Casework en werkte, in uiteenlopende HRM-functies, aan het optimaal functioneren van mensen in arbeidsorganisaties. Zij studeerde NLP bij het IEP in Nijmegen en aan de NLP-University in Santa Cruz,California.

INZICHT ZOMER 2005

Speelwijzer ER ZIJN TAL VAN INTERESSANTE EN TOEPASSELIJKE SPELEN OP DE MARKT. WIL JE LUCHT GEVEN AAN JE ENTHOUSIASME OVER EEN SPEL? LAAT HET ONS WETEN. IN DEZE EDITIE VAN SPEELWIJZER BESPREEKT GER VAN DRUNEN HET COACHINGSPEL ‘INZICHT’ EN HET WAARDENSPEL VAN HEIN SIEBERS.

Coachingspel ‘Inzicht’ ersoonlijke ontwikkelingspellen waren voorheen slechts sporadisch te vinden in New-agewinkels tussen de diverse soorten Tarotkaarten. Maar tegenwoordig heeft zo’n beetje iedere assortimentsboekhandel er een apart schap voor ingeruimd. Het aanbod is nog steeds groeiende en de spellen zijn in het werk van velen ook een veelvuldig ingezet medium geworden. Reden om ook in INzicht aandacht te besteden aan deze spellen.

P

Het is niet helemaal toeval, dat ik als eerste het spel Inzicht wil bespreken: Inzicht. In 2004 ontwikkeld door Ziezo Coaching, Ada Nuesink’. Het eerste wat aan dit spel opvalt, is dat de aanschafprijs (€ 64,95 exclusief 19% BTW) gelegitimeerd wordt door de degelijke uitvoering van de spelonderdelen. Het spel bestaat uit een mooi en gelamineerd hard speelbord waarvan de randen zelfs een speciale slijtvaste behandeling hebben ondergaan. Het is dus niet zo’n geplastificeerd kartonnetje dat ook nog eens in vieren gevouwen is. Er zit een formulierenblok in, niet met de obligate tien stuks erop, maar een blok waar je even mee vooruit kunt. Ook aan de vormgeving van de diverse speelkaarten is de nodige aandacht besteed. Gewoon een mooi uitgevoerd spel dus. Doelstelling van het spel is dat aan het eind van het spel de speler het antwoord op zijn of haar vraag gevonden heeft, waarbij drie elementen aan de orde komen: het verworven inzicht, de genomen beslissing en de te ondernemen actie. Het spel begint als de speler een vraag of een situatie benoemt die hij of zij wil onderzoeken. Vervolgens wor-

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

den via het bordspel het gedrag, de overtuigingen en de drijfveren rondom de vraag onderzocht door met behulp van pion en dobbelsteen een aantal stappen (afhankelijk van het gegooide aantal ogen van dobbelsteen) op het speelveld te nemen. Het speelveld kent vakken in verschillende kleuren. Bij iedere kleur behoort een vragencategorie op de corresponderende kaarten. Er zijn vijf kleuren of categorieën: 1. De stand van zaken de huidige situatie wordt onder de loep genomen. 2. Trefwoorden korte zinnen die de speler uitdagen diens wereldbeeld te onderzoeken. 3. Denkbeelden overtuigingen worden voor het voetlicht geworpen. 4. Beweegreden de gewenste situatie wordt onderzocht. 5. Beeldvorming het onderbewustzijn wordt aangesproken door het gebruik van beeldmateriaal. Tijdens het spelen valt het ieder keer echter weer op dat het speelbord een afgebakend gebiedje gaat vormen waarop de focus van de speler is gericht. Hoe verschillend de spelers en hun vraagstukken ook waren, hij of zij raakt spelenderwijs steeds meer betrokken, het wordt hún spelbord en de nieuwsgierigheid groeit over wat de volgende spelkaart weer zal brengen. De structuur van het spel zorgt ervoor dat de speler steeds zelf actief aan het werk is. Dit geeft je als begeleider alle ruimte om aansluiting te vinden bij de speler en open en nieuwsgierig die interventies te plaatsen die de speler op weg helpen naar het antwoord. De spelers vonden de resultaten die ze met dit spel bereikten waardevol. Ze kregen toegang tot hun hulpbronnen. Ze kregen een nieuw besef van structuur,

61

overzicht en mogelijkheden en ze kwamen uit hun impasse. Ze voelden zich door het spel uitgenodigd tot het doen van deze ontdekkingen. Ik heb het spelen van Inzicht dan ook beleefd als een speelse en subtiele wijze om processen te initiëren en tot de kern van het vraagstuk te kunnen doordringen. De resultaten waren aansprekend. Daarbij dient gezegd dat ik het spel uitsluitend heb ingezet bij persoonlijke ontwikkelingsvraagstukken en de mogelijkheden welke verder worden vermeldt niet heb onderzocht. De eerste ervaringen die ik met het spelen van dit spel heb, vormen zeker een uitnodiging tot verdere

Waardenspel et Waardenspel van Hein Siebers is een heel waardevol spel. De speelwijze is even eenvoudig als doelgericht en effectief. Een combinatie die mij in elk geval wel ligt.

H

Het spel bestaat uit 154 kaarten waarop een waarde staat gedrukt, bij voorbeeld eerlijkheid, sensatie, intimiteit en rust. Het spel is universeel van opzet. Het kan op allerlei manieren gespeeld worden. Afhankelijk van het doel kan ook gewerkt worden met een selectie van kaarten. Op de website van dit spel komt een aantal spelvormen aan bod, maar er zijn nog vele andere denkbaar. Het gaat erom dat persoonlijke kernwaarden naar boven komen en bespreekbaar worden. Voordat je aan het spel begint, dien je eerst met je cliënt te bepalen op welk gebied hij of zij een waardenonderzoek wil doen. De centrale vraag is steeds: wat vind ik werkelijk belangrijk? Die vraag kan gesteld worden in het algemeen: wat vind ik (de cliënt) belangrijk in mijn leven? Maar hij kan ook toegespitst worden op een deelgebied: wat vind ik (de cliënt) belangrijk in mijn werk, in mijn relatie, in de opvoeding van mijn kinderen, of in mijn geloof?

62

exploratie. Behalve door de handleiding wordt het spel Inzicht door Ziezo coaching ondersteund met regelmatig gehouden workshops om alle in en outs van het spel te kunnen leren kennen. Voor geïnteresseerden is hierover meer informatie te vinden op de website van Ziezo. www.ziezocoaching.nl GER VAN DRUNEN CONTACT MET AUTEUR: [email protected]

Een spelvorm: De speler krijgt zes kaarten. Telkens moet hij de minst aansprekende in de gekozen context weg leggen. In plaats van deze kaart, pakt hij een volgende. Als alle kaarten zijn doorlopen, kun je vragen de overgebleven vijf kaarten op volgorde van belangrijkheid te leggen. Uiteindelijk heeft de speler zijn of haar hiërarchie van waarden met betrekking tot de gekozen context voor zich liggen. Toepassingen Het spel geeft inzicht in persoonlijke drijfveren. Die bieden houvast bij het maken van keuzes, elke dag opnieuw, op alle niveaus. Of het nu gaat om studie of beroep, beleid binnen een bedrijf, de aankoop van een huis of de opvoeding van de kinderen. Het spel kan een grote rol spelen in het verbeteren van communicatie binnen een gezin, een bedrijf, tussen vrienden en clubgenoten. Maar ook tussen jongeren en ouderen, tussen allochtonen en autochtonen. Ik heb ook dit spel een aantal malen met uiteenlopende vraagstukken gespeeld. Het is uitermate breed inzetbaar. Bij voorbeeld voor het onderzoeken van de waarden die gelden voor een hele organisatie van werkvloer tot managementteam. En dat alles in de tijd die je normaal gesproken al nodig

had om de afspraken daarvoor te plannen. En zeg nou zelf: wie heeft zich tijdens een MT-vergadering over dit onderdeel niet na een aantal uren afgevraagd hoe het een en ander effectief te houden? Maar ook: wat vind je belangrijk aan de uitkomst van je keuze? Een leuk voorbeeld vind ik de verkoper die tijdens de afsluitfase van zijn verkoopgesprek weerstand ervaart om de order te vragen. Op de omschreven manier heeft hij eerst de waarden onderzocht die volgens hem belangrijk zijn om een goede verkoper te zijn. Vervolgens onderzocht hij welke waarden de verkoper heeft van wie hijzelf het liefst zou kopen. Verrassende verschillen die het probleem snel (in een uurtje) blootleggen en hanteerbaar maken. Ik kan er eigenlijk kort over zijn. Uiteraard kunnen de uitkomsten van het spel ook op een andere manier door de speler bereikt worden. Het waardenspel vormt echter een prima middel om dat uitermate doelgericht in korte tijd te doen. Een waardevol hulpmiddel! Het spel kost € 29,75 (inclusief BTW). Op www.waardenspel.nl vind je meer informatie. GER VAN DRUNEN CONTACT MET AUTEUR: [email protected]

INZICHT ZOMER 2005

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN

Alter Vision, Melbournestraat 24, 3047 BJ Rotterdam, tel: 010 - 2470686, fax: 010 - 2470682, e-mail: [email protected], website: www.altervision.nl

trainer: Christiene M. de Vries

21 augustus 11 september 10 t/m 13 augustus 18 + 19 + 20 augustus 26+27 augustus 01 + 02 + 03 september

Introduktie middag te Rotterdam Introduktie middag te Rotterdam Pragmatisch Trainerschap TAIM® Counseling - Module A Rouwverwerking en Vergeving Master Practitioners (5.2)

01 + 02 + 03 september 15 + 16 + 17 september 22 + 23 + 24 september

Begeleiders Ontwikkeling Programma TAIM® Counseling - Module A Practitioners opleiding (5.2)

22 + 23 + 24 september 29 + 30 sept + 01 okt 06 t/m 10 oktober

Begeleiders Ontwikkeling Programma TAIM® Counseling - Module B ‘Hypnocoaching’ – werken met hypnose

13 + 14 + 15 oktober 27 + 28 + 29 oktober 24 + 25 + 26 november 19 + 20 + 21 januari 06

‘Master your Inner Self’ – workshop TAIM® Counseling - Module B ‘Words that change minds’ Practitioners opleiding (6.1)

01 t/m 18 maart 2006 14 + 15 + 16 april 2006 20 + 21 + 22 april 2006

‘Future Vision’ - NLP op Hawaii Advance Master Practitioner Master Practitioners (6.1)

Gratis oriëntatiemiddag Gratis oriëntatiemiddag Training voor trainers en presentators Blok I – module A 2 daagse workshop – open inschrijving Start Blok I – groep 5.2 (integratie in maart ’06) Certificaat Resource Ass. Master Pract. Blok II – module A Start Blok I – groep 5.2 (integratie in maart ’06) Certificaat Resource Ass. Practitioners Blok I – module B Hypnotische vaardigheden – open inschrijving Workshop - met Barbara Witney (U.S.A.) Blok II – module B Werken met Language en Behaviour Profile Start Blok I – groep 6.1 (integratie in juni ’06) Zwemmen met dolfijnen en NLP op Hawaii Post Master opleiding - met certificaat Start Blok I – groep 6.1 (integratie december ‘06)

BGL & partners, Hoofdweg 726, 2132 BV Hoofddorp, tel: 023-5556755, e-mail: [email protected] website: www.bgl.nl 16 september 16 september 17 september 17 september 17 september 23 september 23 en 24 september 24 september 24 september 30 september 1 oktober 3 oktober 6 oktober 7 oktober 8 oktober 14 oktober

Vrijdagopleiding tot Coach Vrijdagopleiding tot Loopbaanadviseur Zaterdagopleiding Kindercounselor Zaterdagopleiding Kindercounselor Zaterdagopleiding tot NLP Master Vrijdagopleiding tot NMI-Mediator Workshop Enneagram Zaterdagopleiding Kindercounselor Zaterdagopleiding NLP Practitioner Vrijdagopleiding tot (NLP) Trainer Zaterdagopleiding Ontwikkelingsgerichte Psycho-/Hypnotherapie Maandagavondopleiding Kindercounselor Donderdagopleiding tot NMI-Mediator Vrijdagopleiding Kindercounselor Zaterdagopleiding Kindercounselor Vrijdagopleiding Kindercounselor

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Hoofddorp Driebergen Driebergen Assen Hoofddorp Driebergen Hoofddorp Assen Hoofddorp Hoofddorp Hoofddorp Hoofddorp Hoofddorp Driebergen Driebergen Driebergen

63

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN 25 oktober

6-daagse NLP Basics

NIEUW IN NAJAAR:

Workshop Team-flow Leergang Agressietrainer/-coach Leergang Vitaliteitstrainer/-coach.

VERVOLG

Hoofddorp

EduCare, Postbus 192, 5110 AD Baarle Nassau,

tel: 013 -5078411, fax: 013-5076229 Website : www.educare.biz e-mail: [email protected]

17 en 18 september 24 en 25 september 2 en 3 november 9 en 10 november 19 en 20 november 1 en 2 december 10 en 11 december

Start Master Practitioner opleiding Start Practioner opleiding Transactionele Analyse en Rollenpatronen Workshop RET en NLP Workshop Enneagram en NLP I Workshop NLP: EQ en Rapport Workshop Enneagram en NLP II

Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg

Frank Bruining Personal Coaching & Training, Gantelweg 2, 4286 EH

Almkerk

(centraal gelegen, vlakbij Gorinchem) Tel: 0183- 40 45 83 fax: 0183-40 47 86 e-mail: [email protected] website: www.frankbruining.com 18 augustus 2005 8 september 2005 14 september 2005 18 september 2005 11, 12 oktober + 1 november 1+2 december 20 december 2005

Open Dag NLP Practitioner Faalangst NLP MasterPractitioner

Herwijnen Oirschot Oirschot Oirschot

Faalangst De Kracht van Taal & Perceptie Het belang van Persoonlijke Waarden

Oirschot Werkendam Werkendam

GO-CENTRUM voor Groei en Ontwikkeling, T.U.Masmanstraat 7, 3813 ZE Amersfoort , Tel: 033 – 4802993 Fax: 033-4806892 e-mail: [email protected], Website: www.go-centrum.nl 12 t/m 19 augustus 29 augustus

Train de Trainer Door: het trainersteam Introductie-avonden NLP Practitioner Opleiding Start NLP Practitioner Opleiding

Negen maanden een tweedaagse (donderdag en vrijdag) start 15 en 16 september 2005 Negen maanden Start NLP Practitioner Opleiding een tweedaagse (donderdag en vrijdag) start 8 en 9 september 2005

64

“Monte na Luz” in Portugal “Kontakt de Kontinenten” in Soesterberg “Kontakt de Kontinenten” in Soesterberg

“Kontakt de Kontinenten” in Soesterberg

INZICHT ZOMER 2005

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN 3 september en verder iedere 1e zaterdag in de maand. 10 oktober en verder iedere 2 e maandag van de maand Twee tweedaagse van ieder 5 dagdelen: Fase 1: 22 en 23 september Fase 2: 27 en 28 oktober 8 oktober

VERVOLG

Familie Opstellingen Door: Djien Tan en Hanneke van Tienhoven Familie Opstellingen “Kontakt de Kontinenten” in Soesterberg Door: Djien Tan en Hanneke van Tienhoven Heel je gebroken hart, “Kontakt de Kontinenten” in Soesterberg Serie workshops Verliesverwerking Fase 1: Loslaten van het verleden Fase 2: Het omarmen van de toekomst Door: Hanneke van Tienhoven en Noor Verheul Gelukkig Omgaan met geld “Kontakt de Kontinenten” in Soesterberg Door Dick Mink en Freek Muilwijk

Heart Systems Nederland, Julianaplein 9, 6049 BS Herten, 0475 – 338162 e-mail: [email protected] website: www.heartsystems.nl 2 september 7 september 14 september 15 september 16 september 17 september 23 september 28 septemebr 30 september 14 oktober 26 oktober 19 november 30 november

Start NLP Master Practitioner opleiding Baas in Eigen Brein, 12 woensdagavonden Start Meditatie als Medicatie, 7 avonden Stilstaan bij wat je beweegt, maandelijkse doorlopende groep Introductiedag 10 daagse Toos on the Path (ontwikkeling zelfkennis) Introductie NLP Practitioners opleiding Introductieavond Systemisch werken volgens Hellinger Start Meditatie als Medicatie, 7 avonden Start NLP Practitioner opleiding Start 10 daagse Toos on the Path (ontwikkeling zelfkennis) Spiritueel Café Heerlen “Wat niet weet, deert wel degelijk” Workshop Systemisch werken volgens Hellinger Spriritueel Café Heerlen “Macht en Kracht van Verbeelding”

Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten Heerlen Herten Heerlen

De HOMME tcc, Postbus 4, 7630 AA Ootmarsum. Telefoon 0541 680501, Fax 0541 680337, e-mail: [email protected], website: www.dehomme.nl 07 t/m 10 september 21 september 14 t/m 17 september oktober 2005 oktober 2005 2 december 2005 januari 2006

NLP Master Practitioner opleiding [M01-4] Start NLP Practitioner opleiding (woe. do, vrij en zat) [P07-1] NLP Practitioner opleiding[P06-4] Workshop Optimaal leren benutten van: “De impact van Tonaliteit” Familieopstellingen volgens Hellinger Workshop Heilige Mayakalender Maandagavond training NLP Practitioner opleiding [P08]

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Terrein U.T Enschede Terrein U.T Enschede Terrein U.T Enschede Terrein U.T Enschede Terrein U.T Enschede Terrein U.T Enschede Terrein U.T Enschede

65

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN

VERVOLG

IEP-Instituut voor Eclectische Psychologie Staringstraat 1, 6511 PC Nijmegen Telefoon: 024 -323 08 37, Fax: 024- 322 65 12 Website: www.iep-doc.nl , website: www.iep-doc.nl 12 en 13 september 23 september 24 en 25 september 28 september 3 en 4 oktober 6, 7 en 8 oktober 10, 11 en 12 oktober 13 en 14 oktober 27, 28 en 29 oktober

Introductietraining NLP, businessversie, met Guus Hustinx en Lucie Besselink Avondlezing Familieopstellingen door Lutz Wesel Familieopstellingen volgens Hellinger met Lutz Wesel Introductie Provocatief coachen met Jaap Hollander en Jeffrey Wijnberg Leiderschap, identiteit en visie met Jaap Hollander Minding the body met Barbara Witney Verandermanagement met NLP met Guus Hustinx en Mieke Laarakkers PCplus, vervolgtraining Provocatief coachen met Jaap Hollander en Jeffrey Wijnberg New tools for a world in transformation met Robert Dilts

Nijmegen of omgeving Nijmegen of omgeving Nijmegen of omgeving Nijmegen of omgeving De Reehorst te Ede Nijmegen of omgeving Nijmegen of omgeving Nijmegen of omgeving Nijmegen of omgeving

I.S.E. – Institute of Social Engineering, Onder de Bos 114, 8077 TD Hulshorst Tel: 0341-453088, fax: 0341-453542, e-mail: [email protected], website: www.ise-training.nl 13 oktober 13 oktober 20 oktober 26 oktober 9 november 10 november 10 november 23 november 23 november

Start Assertiviteits- en persoonlijke effectiviteitsprogramma Persoonlijk functioneren in de groep/ Zelfpresentatie Workshop Master coach/ Begeleiden van Familie- en Organisatieopstellingen Start Interculturele NLP Master Practitioner opleiding Start 2 jarige Trainersopleiding in Interculturele NLP 3 daagse workshop Persoonlijk functioneren in de groep/ Zelfpresentatie Start Interculturele NLP Practitioneropleiding Start Assertiviteits- en persoonlijke effectiviteitsprogramma 4 daagse workshop Levensloopbaanplanning

Hulshorst, Vierhouten Hulshorst, Vierhouten Hulshorst, Vierhouten Hulshorst, Vierhouten Hulshorst, Vierhouten Hulshorst, Vierhouten Hulshorst, Vierhouten Hulshorst, Vierhouten Hulshorst, Vierhouten

IVCN–Instituut Voor Communicatieve vaardigheden Nederland, Jacob Catslaan 19, 3705 BN Zeist, Tel: 030-6990635, fax: 030-6991075 Website: www.ivcn.nl e-mail: [email protected] september 2005

9 september 2005 16 september 2005

Start NLP Practitioner opleiding 10 weekends – vrijdag 17.00-22.00 uur, zaterdag 10.00-17.00 uur. Een weekend per maand Start NLP Master Practitioner opleiding – zie boven voor de tijden Start NLP Master Advanced opleiding – zie boven voor de tijden

Zeist

Zeist Zeist

19 en 20 okt. 2005, 2 en 3 nov. 2005,

66

INZICHT ZOMER 2005

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN 16 en 17 nov. 2005 10, 24 oktober 2005, 7, 21 november 2005 13,14 september 2005, 15,16 november 2005 15 september 2005, 17 november 2005 bel voor data in najaar bel voor data in najaar 4,5 oktober 2005

VERVOLG

6 daagse oplossingsgerichte coaching training

Zeist

4 daagse training – kunst van het vragenstellen

Zeist

Twee daagse sollicitatie training

Zeist

Interview technieken Stress-management Vergader-technieken Mediation technieken

Zeist Zeist Zeist Zeist

LINN, Stroetlingweg 1, 6142 AT Einighausen-Sittard, tel: 046-4111590, fax: 046-4111589 e-mail: [email protected], website: www.linn.nl 8 oktober (9.00 – 17.00 uur)

11,12 en 13 november

Open dag: informatie en vele praktijkworkshops voor de LINN opleidingen: • NLP Practitioner Coach • NLP Master Practitioner Coach • NLP Trainer • TOP training LINN Workshops: • Balance Breathing en • Relatie workshops LINN Incompany Programma: • LINN Live Coaching 3 daagse Workshop Spiegel je Relatie

Conferentiecentrum Koningshof in Veldhoven

Veldhoven

Nederlandse Academie voor Psychotherapie, A. Schelfhoutstraat 48, 1058 HV Amsterdam, Tel: 020- 6150494, fax: 020-6173578, website: www.academie-psychotherapie.nl , e-mail: [email protected] 27 augustus 2005 1 september 2005 5 september 2005 3 september 2005 24 september 2005 13 september 2005 23 september 2005 29 september 2005 1 oktober 2005 1 oktober 2005 7 oktober 2005 8 oktober 2005 4 november 2005

Open Dag Open les NLP Practitioner Open les opleiding Coach/Counselor / Korczak KinderMediation Start opleiding Korczak KinderMediation Start opleiding Coach/Counselor Open Les opleiding Integratieve Kindertherapie / Integratieve Psychotherapie Start opleiding Integratieve Hulpverlening aan Seksueel Misbruikte Kinderen Open les NLP Counseling (post-master) Start opleiding Integratieve Psychotherapie Start opleiding Integratieve Kindertherapie Start opleiding NLP Technician / Practitioner Turbo; Chris v/d Velde en Eric Schneider Start opleiding Psycho-Oncologische Hulpverlening Start opleiding NLP Counseling; Chris v/d Velde

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam

67

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN 21 januari 2006 11 februari 2006 3 maart 2006

Start opleiding NLP Technician / Practitioner Weekend; Chris v/d Velde en Eric Schneider Start opleiding NLP Master Practitioner Weekend; Chris v/d Velde en Eric Schneider Start opleiding NLP Master Practitioner Turbo; Chris v/d Velde en Eric Schneider

VERVOLG

Amsterdam Amsterdam Amsterdam

NTI-NLP - Nederlands Training Instituut voor NLP, Oosterzijweg 8, 1906 AX Limmen. Tel:072-5053501, fax 072 5052294, e-mail: [email protected], website: www.ntinlp.nl 7 t/m 10.9 - 12 t/m 15.10 Practitioner 2005-7 9 t/m 12.11 - 7 t/m 10.12 27 t/m 30.9 - 20 t/m 23.10- Practitioner 2005-8 16 t/m 19.11 - 7 t/m 10.12 29.9 t/m 2.10 - 18 t/m 21.10 - Practitioner 2005-9 23 t/m 26.11 - 13 t/m 16.12 17 t/m 20.11 - 15 t/m 18.12 - Practitioner 2005-11 13 t/m 16.1 - 9 t/m 12.2 15 t/m 18.9 - 5 t/m 8.10 Master Practitioner 2005-C 31.10 t/m 3.11 - 29.11 t/m 2.12 13 t/m 16.10 - 6 t/m 9.11 Master Practitioner 2005-D 1 t/m 4.12 - 3 t/m 6.1 4 t/m 7.10 - 23 t/m 26.11 Training voor Trainers 9 t/m 12.1 - 6 t/m 9.3 10 en 11.10 - 10 en 11.11 Persoonlijk begeleider 14 en 15.12 - 23 t/m 25.1 2006 20 t/m 23.9 Management en NLP 22 t/m 25.11 Management en NLP Start september Practitioner voor Onderwijs 16 t/m 18.12 NLP en Lichaamscommunicatie ‘Hoe ben je in balans’ 27 t/m 29.8 NLP en Lichaamscommunicatie ‘Van Overleven naar Leven’ 27 t/m 31.12 NLP voor Jongeren 17 t/m 19.10 NLP & Verlangen 19 t/m 21.12 Verlangen en Partnerrelaties 11 t/m 13.12 Workshop Family Constellation Johannes Schmidt (voertaal Engels) Start november 20-daagse Opleiding Familie en Organisatieopstellingen 12 t/m 15.11 - 19 t/m 22.1. Traumatraining 23 t/m 26.3 – 25 t/m 28.5 Johannes Schmidt & Andrea Wandel (voertaal Engels)

68

Zuidlaren Limmen Zoetermeer Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen

INZICHT ZOMER 2005

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN

VERVOLG

On Speaking Terms, Sibeliushof 27, 3438 XH Nieuwegein, tel: 030-2733991 Website: www.ost.nl, e-mail: [email protected] 9, 10 en 11 september 23, 24 en 25 september 8 en 9 oktober 19 en 20 november 12 en 13 december 13, 14 en 15 januari 2006

3 daagse workshop SOCIAAL PANORAMA met Lucas Derks Start NLP Practitioner opleiding: entrepreneurial edition 2 daagse workshop Persoonlijk Meesterschap in Overvloed: SCHATEILAND 2 daagse workshop Persoonlijk Meesterschap in Balans en Verbinding: DE BESTEMMING 2 daagse workshop Persoonlijk Meesterschap in Realiteit en Dankbaarheid: DE OOGST Start NLP Practitioner opleiding: entrepreneurial edition

Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Rome, Italië Utrecht

Phoenix Opleidingen TA/NLP, Raiffeisenlaan 26 A, 3571 TE

Utrecht, 030 – 2711383 Website: www.phoenixopleidingen.nl e-mail: [email protected] Augustus/sept. 2005 Start 3-jarige opleiding Professionele Communicatie 18, 19 en 20 aug. 2005 Kennismaken met systemisch werken 7 en 8 september 2005 Energetisch lichaamswerk 9 en 10 september 2005 Rouw en rouwverwerking 12 en 13 september 2005 Omgaan met angst, woede en weerstand 14 en 15 september 2005 Leiderschap en teamontwikkeling 16 en 17 september 2005 Overgave (1) in stilte en beweging (voor vrouwen) 23 en 24 september 2005 Persoonlijk leiderschap 28 en 29 september 2005 Relaties 3, 4 en 5 oktober 2005 Leiderschap en het systeem 7 en 8 oktober 2005 Hoe raak ik je aan 10 en 11 oktober, Supervisie voor professionals 22 november 2005, 25 januari 2006 10, 11 en 12 oktober 2005 Kennismaken met systemisch werken 12 en 13 oktober 2005 Succes- en faalangst 17 en 18 oktober 2005 Vrouwelijk leiderschap 31 oktober , 7, 14, 21, Gespreksvaardigheden 28 november, 12 en 19 december 2005 (avonden) 9 en 10 november 2005 Leiderschap en overdracht 14 en 15 november 2005 Kennismaken met systemisch werken 16 en 17 november 2005 Leiderschap en contracten 18 en 19 november 2005 Overgave (2) en de kracht van verlangen (voor vrouwen) 18 en 19 november 2005 Op verhaal komen 25 en 26 november 2005 Persoonlijk werk/supervisie 28 en 29 november 2005 Relaties 1 en 2 december 2005 Energetisch lichaamswerk 1, 2 en 3 december 2005 Kennismaken met systemisch werken 2 en 3 december 2005 Spel van licht en schaduw, omgaan met haat 7 en 8 december 2005 Rouw en rouwverwerking 20 december Kennismaken met de 3-jarige opleiding (3 dagdelen) 2005 21 en 22 december 2005 Persoonlijk werk/supervisie

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht

69

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN

VERVOLG

School voor NLP, St. Reneldisplein 3, B-3001 Leuven, tel: 0032/475/61.45.23 Website: www.nlp.be , e-mail: [email protected] 28/08/05 17-18/09/05 19/09/05 19/09/05 20/09/05 22/09/05 22/09/05 30/09/05 11/10/05 12/10/05 22-23/10/05 24/10/05 29/10/05 03/11/05 11/11/05 12-13/11/05 17-18/12/05 14-15/01/06 25/01/06

Start opleiding Familieopstellingen Workshop Emotionele Intelligentie Start NLP Explorer (5 avonden) Start NLP Master Practitioner week Kennismakingsavond i.v.m. opleiding NLP Practitioner Start NLP Explorer (5 avonden) Start NLP Master Practitioner weekend Kennismakingsworkshop i.v.m. opleiding Bemiddelaar Start NLP Explorer (5 avonden) Start NLP Explorer (5 avonden) Workshop Patronen Doorbreken Start NLP Practitioner week Start NLP Practitioner weekend Start opleiding Bemiddelaar Workshop Familieopstellingen Workshop De Ultieme Hulpbron Workshop Je Levensmissie Vinden Workshop Eerst Zijn Dan Doen Start opleiding Professionele Coach

Vaalbeek (Leuven), België Kapelle-op-den-Bos, België Antwerpen, België Kapelle-op-den-Bos, België Kapelle-op-den-Bos, België Gent, België Kapelle-op-den-Bos, België Kapelle-op-den-Bos, België Hasselt, België Leuven, België Kapelle-op-den-Bos, België Kapelle-op-den-Bos, België Kapelle-op-den-Bos, België Kapelle-op-den-Bos, België Tremelo, België Kapelle-op-den-Bos, België Kapelle-op-den-Bos, België Wilrijk, België Kapelle-op-den-Bos, België

SETH Academie voor Eclectische Psychotherapie Postbus 95909, 2509 CX Den Haag, tel: 070-3881105, 079-3317331, e-mail: [email protected] , / www.seth.nl In 2005 In 2005 In 2005 In 2005

Najaar 2005 Najaar 2005 4 september

7 september 9 september 9, 10, 11 sept. 1 okt. 16 september 16 september

70

Start Opleiding Basis Medische Vakken E1: Afstandsonderwijs. Start Beroepsopleiding tot Communicatie Specialist voor de sectoren management, onderwijs, zorg & welzijn. Start Opleiding Communicatietrainer / Professional Master Coach, (coaching, counseling en mediating) Start Beroepsopleiding Eclectische & Integratieve Psychotherapie, w.o. modules Kinder- en Jeugdcoach en NLP therapeut. Vierdaagse training NLsPel, Communicatie met het hele gezin Start opleiding NLP en Psychotherapeutische hulpverlening Open-Doe-Dag NLP & Communicatie Specialist, Hypnotherapie, Eclectische & Integratieve Psychotherapie met gratis workshops INFODAG Casemanager / Reïntegratieconsulent en Jobcoach. INFOAVOND NLP & Communicatie Specialist / Hypnotherapie. Vierdaagse Rationeel Emotieve Training, v. hulpverleners/coaches Start NLP Practitioner Basistraining. 6 daagse training Start NLP Practitioner Opleiding

n.v.t. Utrecht Doorn, De Bilt Utrecht Doorn, De Bilt Utrecht Doorn, De Bilt Groesbeek Utrecht Utrecht

Utrecht Utrecht Utrecht De Bilt /Doorn De Bilt /Doorn

INZICHT ZOMER 2005

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN 16 september 16 september 22, 23 en 24 sept. 23 september 23 september 23 september 23 september

26 september 26 september 1 okt., 19 nov 3 en 10 oktober 29 oktober 5, 6, 12, 13 nov. 05 7 en 8 november, 19 en 20 december 2 december

VERVOLG

Start NLP Master Practitioner Opleiding. Start Beroepsopleiding tot Mediator. Driedaagse training Toegang tot je Eigen Genialiteit met behulp van Neuro Semantic. Start Beroepsopleiding tot Hypnotherapeut. Start opleiding Hypno, Regressie- en Psychotherapie. Start opleiding Praktische basistraining Hypno- en Psychotherapie. Start Beroepsopleiding tot Imaginatietherapeut deel I en II Mentaal-emotionele begeleiding van cliënten met chronische aandoeningen Start Opleiding Casemanager / Reïntegratieconsulent. SETH/THQM Start Opleiding Jobcoach. SETH/THQM Tweedaagse training NLsPel, Spelenderwijs NLP-en met kinderen Tweedaagse training Systeem denken, veranderen en het NLP SCORE model,bij complexe systemen. (Practitionersniv. vereist) Start Opl. Basis Medische Vakken E1 + E2, Ook v.d. NLP therapeut. 4 daagse Stress-management en Burnout Training

De Bilt /Doorn De Bilt /Doorn Doorn

Start Systemisch werk: Familie-/organisatie opstellingen volgens methode Bert Hellinger. Start NLP Practitioner Vervolgtraining. 13 daagse training

Groesbeek

Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht

De Bilt De Bilt Utrecht Doorn Utrecht De Bilt / Utr.

De Bilt /Doorn

Smara Siddhi, van Helmontstraat 21, 3029 AA Rotterdam, tel: 010-4781158, e-mail: [email protected] , website: www.smarasiddhi.nl 31 augustus 2 september

23 september

NLP Introductieavond Start NLP Master Practitioner vrijdagopleiding Incl. 4 dg Spiritualiteit /Eric Schneider Start NLP Master Practitioner weekend opleiding Incl. 4 dg Spiritualiteit /Eric Schneider Start Werken met Klankschalen 5 dinsdagavonden Trainer: Rutger Schrijver Start NLP Practitioner - donderdagopl. Incl. 2 dg Spiritualiteit /Eric Schneider Start NLP Practitioner - vrijdagopleiding Incl. 2 dg Spiritualiteit /Eric Schneider Start NLP Practitioner - weekendopl. Incl. 2 dg Spiritualiteit /Eric Schneider Start TCC Practitioner opleiding

30 september

Start TCC Master Practitioner opleiding

17 t/m 20 oktober

NLP en Spiritualiteit Practitioner-niveau vereist Trainer: Eric Schneider

3 september

6 september

8 september 9 september 10 september

NLP - TOEPASSING & TOEPASSINGSGEBIEDEN

Rotterdam Rotterdam Rotterdam

Rotterdam

Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam en Werkhoven Rotterdam en Werkhoven Kessel, BE

71

Activiteitenagenda VAN BIJ DE NVNLP GEREGISTREERDE INSTITUTEN

VERVOLG

Sophia Instituut CIW, Borgstee 48, 9403 TV Assen, tel. 0592-399790, e-mail: [email protected] , website: www.sophiainstituut.nl / www.sophia-ciw.nl 23 augustus 10 september 16 september 16 september 17 september 23 september 3 oktober 5 oktober 7 oktober 3 november 18 november 21 november

Introductieavond NLP Open dag Start NLP Master Practitioner Start NLP Practitioner Opleiding Kindercounselor/Kind- en Jeugdtherapeut Start TCC Practitioner Samaya Werkhoven of Smara Siddhi Werkhoven of Rotterdam Light & Soundmeditation I NLP & Astrologie Bekrachtiging in de opvoeding (clikkeren) NLP & PDD NOS Oudercursus Fluisterkind® Light & Soundmeditation II

Assen Havelte Havelte Havelte Assen Rotterdam Assen Assen Assen Assen Assen Assen

Tarázát Instituut, Ungerplein 2 – flat 6, 3033 BR Rotterdam, tel: 010-4183599, Website: www.tarazat.nl, e-mail: [email protected] 27 augustus 8 september 12 september 17 september 20 september 30 september 14 oktober 15 oktober 8 november 16 november 21 november 28 november 5 december 12 december 15 december

Introductiedag Introductieavond Start NLP Practioner opleiding op maandagavonden Start NLP Practitioner in weekenden Kennismakingsavond Start NLP Practitioner opleiding op vrijdagen Start NLP Master Practitioner opleiding op vrijdagen Start NLP Master Practitioner opleiding in weekenden Lezing “Stem van de Ziel” door Ton de Bruijn Basis Hypnose door Anné Linden en Steven Goldstone Driedaagse training Clownerie (met NLP) NLP en Spiritualiteit (deel 2) Practicum “Spiritualiteit” n.a.v. Stem van de Ziel 3 daagse Introductietraining NLP Introductieavond

Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam

Unique Quality Training & Coaching, Krijtenberg 16, 8131 HB Wijhe, tel: 0570-524880, e-mail: [email protected] , website: www.uqc.nl 31 augustus 3 september 5 september 6 september 7 september 31 oktober 9 november

72

Train de trainer Start NLP Practitioner jaaropleiding Basiscursussen NLP 5 maandagavonden Basiscursussen NLP - 5 dinsdagavonden Basiscursussen NLP - 5 woensdagavonden Basiscursussen NLP - 5 maandagavonden Basiscursussen NLP - 5 woensdagavonden

Arnhem/Beekbergen/Zutphen Arnhem/Beekbergen/Zutphen Lelystad Zuthpen Arnhem Zwolle Arnhem

INZICHT ZOMER 2005