Seniors vormen Former des seniors

Seniors vormen Former des seniors Prof. dr.Hilda Martens Universiteit Hasselt [email protected] www.werkgoesting.uhasselt.be

1

Vier groepen projecten 1. Zilveren processen en producten :Borealis, Umicore, Stad Hasselt, Provincie Limburg (ESF-project 2004-2006) 2. Werkgoesting in KMO’s (ESF-project 2005-2007) 3. Diversiteit op de rails (ESF-project 2006-2007) 4. Casestudies in :Carrefour, NMBS, De Post, FOD Financiën, FOD P & O, T-Interim, Philips, Masterfood, AND Steel, Velda Bedding, Isis, WTCM, Johnson Control, Fortis, IBM, HRM en mantelzorg, Bejaardenzorg Grauwzusters en Landelijke thuiszorg.

2

1. Zilveren processen : Project Domein Bokrijk

Het stimuleren van kennisoverdracht en vergroten van beroepsfierheid • situatie: – specifieke vaardigheden (strodekken, koetsmakerij, leemwerken, kuipmakerij,..) – geen schoolse opleidingen meer – ouder wordende ploegbazen: kennis versus fysiek – geen ‘leer’klimaat, geen ‘overleg’sfeer

3

Project Domein Bokrijk:

• doelgroep: – ploegbazen – hun arbeiders • fase 1: onderzoek randvoorwaarden voor kennisoverdracht – via groepsbijeenkomsten – elkaar interviewen – conclusie: » behoefte aan overleg in de ploeg en tussen de ploegen » ploegbaas: centraler en volwaardiger

4

Project Domein Bokrijk:

• fase 2: uitbreiden proces hele technische dienst om – draagvlak te creëren – project krachtiger maken – rekening houden met de mening van alle afdelingen

5

Project Domein Bokrijk:

• Resultaten:

– overlegcultuur en leerklimaat geïmplementeerd en verankerd: ploegbazenoverleg + overleg in de ploegen – officieuze gesprekken over functioneren (toekomst: officieel?) – train the trainer-opleiding – maken van video’s om vaardigheden vast te leggen – Vervolgproject 6

Leer van weleer = vervolgproject • Overdracht van kennis en vaardigheden – kennis = verwoorden van ervaringen van de ouderen naar de jongeren – accepteren van eigen leerbehoeften, erkennen van waarde van de oudere collega,..) van de jongeren ten aanzien van de ouderen – Aanreiken van didactiekÆhoe leer je iemand iets aan ? – Willen “af-geven”

• Respect voor – Ouderen en jongeren – Ervaringsdeskundigheid – “anders en beter ?”

7

Leer van weleer = vervolgproject • Context

– Specifieke situatie als basis Î compagnon / gezel – Waarden en normen • Planning en timing (haalbaarheid, “verteerproces”)

– Niet te snel – Niet te traag

8

Leer van weleer = vervolgproject • Concrete aanpak – Inzichten in analyse / flow chart • Leren redeneren in didactische stappen • Leren (h)erkennen van eigen deskundigheid die in de loop van de jaren zo “evident” werd

– Zelfwerkzaamheid van de oudere wkn • Leren denken • Leren doen • Leren gebruiken van audio – visueel materiaal

– Communicatie : • Onderling • Bottom up • Top-down

9

Leer van weleer = vervolgproject • Praktische aanpak – Keuze van de namen • Benaming van het project zelf • Compagnon/ gezel (aansluiten bij specifieke situatie van Bokrijk)

– Keuze van aanpak • Startmoment (gouverneur) • Appreciatie – Tijdens proces – “Meesterstuk” – Na proces (boom)

10

Kritische reflecties • Succesfactoren – Appreciatie • In zeggen • In doen (croissants, start bij start werk van de mensen)

– – – –

Respect Kafka weghouden van concreet niveau Rolbepaling (tempo vastleggen en aanhouden) Relevant partners

11

2. Werken aan Werkgoesting KMO-Projecten

Uniek samenwerkingsverband tussen Universiteit Hasselt en VLAOLimburg, het Vlaams Agentschap Ondernemen in samenwerking met projectontwikkelaars diversiteit ERSV Limburg en het Ervaringsfonds en private adviesbureau’s/consultants: o.a. Iterinis Advies “Lerend samenwerken” ts univ, overheid en bedrijf aan verschillende KMO-bedrijfsprojecten

12

Leertraject “Werken aan Werkgoesting”

13

2.1. Actieleergroepen Actieleergroepen in gastbedrijven – Rond specifieke vraagstellingen/uitdagingen van het gastbedrijf werken samen met de Werkgoesting-ploeg, collega-bedrijfleiders/HRM’ers & externe deskundigen op gebied van HRM – bij Veldeman Bedding, Penders & Vanherle en VZW Isis buurtdienst – Focus: Focus ervaringsuitwisseling, onderlinge advisering en leren van elkaar – Uitkomst: Uitkomst pragmatische verbeteradviezen, verruiming mogelijke actiealternatieven en werkvormen (leervermogen vergroot)… 14

2.2.Leermodules Leermodules rond relevante thema’s ondersteunend aan de actieleergroepen Æ wisselwerking tussen ervaringsuitwisseling, leren uit ervaring ter plekke, onderlinge advisering en methodieken/theorie als kapstok Interessante en relevante thema’s: - Erkenning en motivatie - Kennisoverdracht en –borging - Levensfasebewust leidinggeven en coachen 15

Voordelen actieleergroepen vanuit visie deelnemers: - diversiteit van invalshoeken rond een specifieke vraagstelling = uniek Æ‘rijke’ inzichten, adviezen en actiepistes (vzw’s, bedrijven, HR, directie, teamleider, ‘vloer’, overheid, consultants, onderzoekers) – een vaste groep Æ meer kwaliteit qua leren en opgebouwde kennis – kans om vruchtbare relaties te ontwikkelen voor de toekomst – gerichte voorbereiding is meerwaarde op zich – diverse invalshoeken van het gastbedrijf werken samen in actieleergroep Æ soms cultuurdoorbrekend

16

•

Werkgoesting (Lambrechts & Martens, UHasselt)| Werkpassie/bevlogenheid (De Witte, KULeuven) Mensen werken langer met “goesting” of kiezen meer blijvend voor bedrijven indien:

– de jobinhoud en werkomgeving voldoende uitdagend en betekenisvol wordt ervaren – er voldoende aandacht is voor een goede balans tussen werk en privé – er voldoende kansen zijn om te werken aan persoonlijke ontwikkeling

17

– de relatie met collega’s, en vooral de relatie met de rechtstreekse leidinggevende, goed zit – zij zich betrokken, co-auteur en mede-eigenaar voelen van veranderingen

Werkgoesting zit vooral “tussen de neuzen” van mensen

18

3. Andere projecten 3.1. ESF-project: Indicatoren voor Kwaliteitsvol Werkplekleren - KULeuven 1. Drie partijen : ervaren werknemers (= E wkn), leidinggevenden en HRM in 7 organisaties geïnterviewd 2. Terugkoppeling resultaten aan deze groep 3. Vier verdiepende workshops met deze groep over 3 thema’s : blijven leren, veranderen van functie in organisatie, betekenis van het werk in het leven . 19

Definitie werkplekleren Alle leren gekoppeld aan • het werk zelf, • het veranderen van werk en • de plaats van werk in het leven Het gaat om lerend te werken en werkend te leren

20

Ervaren werknemers en leren • E wkn leren graag bij maar… selectief… namelijk - relevante of nuttige dingen voor hun job - ook nieuwe dingen daarvoor - contextkennis die betekenis verleent - liever op de werkplek dan in een cursus ( meer mogelijkheid tot verbanden leggen en vragen stellen) - met goede mix van ervaren en minder ervaren wkn en trainer die zich aanpast

21

Ervaren werknemers en leren(2) • Wederzijds leren in duo’s jong - oud – Niet zo zeer in mentor of coach rol maar echt samen verantwoordelijk zijn voor een resultaat Æwederzijds leren • Werk is belangrijk deel van de identiteit !!! • Erkenning en waardering zijn cruciaal • Loopbaanbespreking en maatwerk!!! • Variatie en verandering inbouwen in jobs (niet laten vastroesten)

22

3.2. ESF- project : Vuurtoren 45+ Voka WestVlaanderen Doel: - Instrument ontwikkelen om arbeidsorganisaties te helpen hun 45-plussers op een aangename manier te laten leren - Een netwerk creëren om ervaringen uit te wisselen

23

• Wanneer leert men snel, veel en plezierig? – Als men zelf zaken mag uitzoeken en experimenteren – Met op de achtergrond een collega of leidinggevende ter beschikking voor info of steun

24

Conclusie: Gewenste beeldvorming • Tweede loopbaanhelft is een uitdaging, een kans tot verruimen van de horizon of tot specialisatie • 45-plussers – Zijn een bron van inspiratie voor jongeren en motiveren hen – Vormen kansrijke duo’s met hun jongere collega’s – Leren vanuit een rijke ervaringsachtergrond – Kennen de achtergrond van de werkwijzen eigen aan de organisatie – Worden betrokken bij veranderingen in hun organisatie en geven er mede gestalte aan 25

Conclusie Leren van en met oudere werknemers vraagt • niet om het inrichten van een leeromgeving met specifieke kenmerken voor ouderen • Wel om een kwaliteitsvolle leeromgeving en kwaliteitsvolle relaties • Wel om het samen ontwerpen van een ‘lokale’ productieve leeromgeving, uitgaande van diversiteit Zowel formeel in opleiding als formeel én informeel werkplekleren 26

• Stichting Lodewijk de Raet organiseert “Een actieleergroep : hoe werkplekleren laten leven in je organisatie” een begeleide intervisiegroep om in de eigen organisatie werkplekleren te implementeren – in het najaar één dag plus 5 halve dagen verspreid over oktober-december 2008 – Info : [email protected]

27

Develop themanummer • Develop , Vlaams-Nederlands kwartaaltijdschrift over Human Resources Development gaf in het najaar 2007 een themanummer uit over “Leren van oudere werknemers” • Redactieadres: Overbrugkade 10, 2275 XT Voorburg, Nederland Email [email protected]

28

Methodieken project Werkgoesting

29

Zelfbevragingsinstrument: Het gesprek openen rond: “in welke mate zijn een aantal kritische condities voor een lerende en goestinggevende werkomgeving aanwezig?” (1) Energiegevende missie en toekomstvisie (2) Een leercultuur (3) Flexibele structuren en systemen (4) Ondersteunend management (5) Lerende medewerkers (6) Leerfaciliteiten

30

De actieleergroep wordt besproken als een mogelijk antwoord op de vraag: “Hoe kunnen organisaties (maar ook afdelingen, etc.) van elkaar leren over ‘werken aan werkgoesting’ en voortgang maken met behulp van elkaar?”

31

Inspiratiebron voor in-company trajecten: drie uitgewerkte cases over “hoe concreet werken aan werkgoesting en organisatieontwikkeling binnen een organisatie?” VELDEMAN, fabrikant van matrassen en lattenbodems: Generatief leren tussen ‘meester’ en ‘nieuwkomer’ binnen een ruimer traject van kennisdeling en opvolging SIRRIS, het collectief centrum van de Belgische technologische industrie: Persoonlijke groei ingebed in een ruimere organisatieontwikkeling Vzw ISIS, buurt- en nabijheidsdienst aanvullende thuishulp: een proces van werken aan werkgoesting via ‘doorontwikkeling’

32

8 modules vr intermediair 1) Stappenplan ‘werken aan werkgoesting’ (!) (2) Gevolgen veranderde demografie op de arbeidsmarkt (3) Reflectieoefening & onderzoeksresultaten bevorderende en belemmerende factoren werkgoesting (4) Theoretisch kader (5) Opvattingen & feiten ouderen in arbeidsproces (6) Drie uitgewerkte cases (7) Werken met het zelfvragingsinstrument (8) Werken met actieleergroepen

33

Project : Zilveren instrumenten en processen

34