Schade bij Kustwerk Katwijk In het najaar van 2013 willen het hoogheemraadschap van Rijnland en de gemeente Katwijk starten met Kustwerk Katwijk: de aanleg van de dijk in duin en de parkeergarage. De projectorganisatie neemt maatregelen om de kans op schade zoveel mogelijk te voorkomen. Het strand en de Boulevard blijven tijdens de werkzaamheden zoveel mogelijk bereikbaar en aantrekkelijk voor bezoekers. Toch is het mogelijk dat uw woning of uw bedrijf schade ondervindt door de realisatie van Kustwerk Katwijk. Ondervindt u toch schade als direct gevolg van besluiten die zijn genomen met het oog op uitvoering van het project en/of de feitelijke werkzaamheden? Dan heeft u misschien recht op een financiële vergoeding. Gemeente Katwijk en het hoogheemraadschap van Rijnland stellen hiervoor halverwege 2013 een gezamenlijk loket in. Bij dit loket kunt u dan een aanvraag tot schadevergoeding indienen. Deze aanvraag is gebonden aan een aantal spelregels. Hieronder vindt u meer informatie over deze spelregels. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Welke werkzaamheden vallen onder Kustwerk Katwijk? Welke soorten schade zijn er? Welke schade wordt niet vergoed? Hoe kan ik schadevergoeding aanvragen? Op welk moment kan ik schadevergoeding aanvragen? Hoe dien ik een verzoek tot schadevergoeding in: één loket voor alle soorten schade Welke informatie moet ik opnemen in uw verzoek? Waar kijken de schadeadviescommissies naar bij de beoordeling van een verzoek tot schadevergoeding? 9. Wie zitten er in de schadeadviescommissies? 10. De procedure en de doorlooptijden in meer detail 11. Niet eens met de beslissing? Daarnaast vindt u meer informatie over: 12. Leren van de kustversterking bij Noordwijk 13. Contactgegevens 14. Overzicht van relevante documenten en informatie 1. Welke werkzaamheden vallen onder Kustwerk Katwijk? Binnen het project Kustwerk Katwijk worden verschillende werkzaamheden gezamenlijk voorbereid en uitgevoerd: • Het versterken van de kuststrook (door middel van een zandsuppletie, de aanleg van een dijk in duin en nieuwe bredere duinen) langs de Boulevard; • De aanleg van een parkeergarage in de duinen langs de Boulevard; • De ruimtelijke inrichting van de nieuwe bredere duinen en het gebied op de parkeergarage. De hieronder beschreven informatie over de schaderegelingen is alleen van toepassing op bovengenoemde onderdelen van Kustwerk Katwijk. 2. Welke soorten schade zijn er? In het project Kustwerk Katwijk kunnen drie typen schade voorkomen: 2.1 Planschade Planschade is vermogens- en/of inkomensschade voor eigenaren en eventueel huurders van woningen of bedrijven als gevolg van een wijziging in of afwijking van het bestemmingsplan en de omgevingsvergunningen. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat de bebouwing die toegestaan wordt vlak tegenover, naast of achter uw huis (onroerende zaak) ervoor zorgt dat u aanzienlijk minder licht, uitzicht of privacy heeft. Bij het bepalen van planschade wordt een vergelijking gemaakt tussen wat er maximaal (on)mogelijk was in het oude bestemmingsplan en wat er maximaal (on)mogelijk is in het nieuwe bestemmingsplan.
1
Aanvragen voor planschadevergoeding worden door de gemeente Katwijk in behandeling genomen. Het nieuwe bestemmingsplan heet ‘Bestemmingsplan Kustwerk Katwijk’. 2.2 Nadeelcompensatie Hieronder wordt verstaan: vermogens- en/of inkomensschade die ontstaat door optreden van de overheid, bijvoorbeeld tijdelijke onbereikbaarheid of het tijdelijk verwijderen van paviljoens, kabels en leidingen, of inkomensschade door verlies van uitzicht etc. Het gaat hier om schade als gevolg van het ‘Projectplan Kustversterking Katwijk’ en/of daaruit voortvloeiende besluiten (bv. het intrekken van vergunningen). Verzoeken tot nadeelcompensatie worden in behandeling genomen door het hoogheemraadschap van Rijnland. 2.3 Uitvoeringsschade Uitvoeringsschade is schade als gevolg van het feitelijk uitvoeren van de werkzaamheden. Bijvoorbeeld grondwateroverlast of verzakking door trillingen. Voor verzoeken omtrent uitvoeringsschade zal in overleg met de aannemer een proces worden opgesteld. Aangezien er nog geen aannemer bekend is, kan deze vorm van schade hier nu nog niet worden toegelicht. In een latere fase zullen we deze informatie hier beschikbaar stellen. 3. Welke schade wordt níet vergoed? Niet alle schade wordt vergoed. Sommige nadelen vallen onder het zogenaamde normale maatschappelijke risico of het normale ondernemersrisico. Dat betekent dat bepaalde risico’s er nu eenmaal bij horen, omdat u op andere momenten profiteert van de faciliteiten die de overheid biedt. Bijvoorbeeld het wegennet: u profiteert ervan dat de overheid de wegen naar uw huis / bedrijf onderhoudt, maar daar staat tegenover dat soms de weg afgesloten moet worden in verband met asfalteringswerkzaamheden. Deze risico’s vergoeden de gemeente en het hoogheemraadschap dan ook niet. Ook kan het zijn dat de schade al op een andere manier is vergoed. Bijvoorbeeld omdat u verzekerd bent tegen een dergelijke schade. Alle regels van de gemeente Katwijk voor planschade vindt u hier: http://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/Historie/Katwijk/59882/59882_1.html Bij nadeelcompensatie moet er daarnaast sprake zijn van onevenredige schade voor een kleine groep mensen in vergelijking met anderen (de grotere groep). Als dat niet zo is, dan komt u niet in aanmerking. Het hoogheemraadschap van Rijnland heeft regels opgesteld voor nadeelcompensatie. Deze staan in de Verordening Schadevergoeding Rijnland 2012. Hierin kunt u precies nalezen welke regels er zijn voor nadeelcompensatie. Deze verordening vindt u op http://www.rijnland.net/regels/regelgeving/verordening_schadevergoeding_rijnland_2012 4. Hoe kan ik schadevergoeding aanvragen? Als u van mening bent dat u recht heeft op een schadevergoeding vanwege planschade of nadeelcompensatie, kunt u bij het gezamenlijke schadeloket van het project Kustwerk Katwijk een aanvraag tot schadevergoeding indienen. Hierbij dient u aan te geven om welk type schade het volgens u gaat (zie vraag 2). Zodra uw verzoek bij het schadeloket binnenkomt, start de procedure. Na een eerste beoordeling en controle van uw aanvraag wordt uw aanvraag, afhankelijk van het type schade, doorgestuurd naar gemeente of hoogheemraadschap. Mogelijk ontvangt u dan een verzoek om aanvullende informatie te leveren. Indien er sprake is van planschade dan bent u wettelijk verplicht € 300,- te betalen voordat uw aanvraag in behandeling wordt genomen. Als het schadeloket van mening is dat uw aanvraag compleet is, wordt deze doorgestuurd en beoordeeld door een onafhankelijke schadeadviescommissie. Op basis van het advies van deze commissie bepaalt het bestuur van de gemeente of het hoogheemraadschap of er een vergoeding
2
kan worden toegekend. De gemeente en het hoogheemraadschap hebben elk een eigen onafhankelijke schadeadviescommissie of deskundige die hun bestuur adviseert. Een planschadeprocedure duurt gemiddeld een jaar tot anderhalf jaar, exclusief de periode voor bezwaar en (hoger) beroep. De totale planschadeprocedure bij de gemeente duurt maximaal 70 weken. De totale procedure voor nadeelcompensatie bij het hoogheemraadschap kan tussen de 38 en 60 weken in beslag nemen. Het schadeproces meer in detail, vindt u bij punt 9. De procedure in meer detail. 5. Op welk moment kan ik schadevergoeding aanvragen? Indien u meent planschade te hebben, kunt u een aanvraag voor schadevergoeding indienen. Het verzoek kan pas in behandeling worden genomen als het bestemmingsplan onherroepelijk is (verwacht: eind 2013). Indien u verwacht vermogens- of inkomensschade te lijden, kunt u voorafgaand aan de uitvoering van het Projectplan kustversterking Katwijk al een verzoek tot nadeelcompensatie indienen. Het definitieve schadebesluit (of u nadeelcompensatie ontvangt) wordt pas vastgesteld na het onherroepelijk worden van het Projectplan (verwacht: medio 2013). De hoogte van de schadevergoeding is dan logischerwijs nog niet bekend. De verzoeken tot nadeelcompensatie moeten zo snel mogelijk ingediend worden, maar uiterlijk binnen vijf jaar nadat de schade duidelijk is geworden. 5.1 Voorschotregeling Voor een aantal specifieke gevallen bepalen de schadeadviescommissies al voorafgaand aan de werkzaamheden hoeveel schade er is. Bijvoorbeeld voor ondernemers die grote schade kunnen ondervinden, wordt gekeken of een voorschotregeling mogelijk is. Bij een voorschot moet u rekening houden met de volgende voorwaarden: • als later blijkt dat het voorschot onterecht is gegeven, moet het hele bedrag worden terugbetaald; • u betaalt ook rente over een ten onrechte gegeven voorschot. De rente start op de datum dat u het voorschot heeft ontvangen; • mogelijk hebben we van u een bankgarantie nodig als zekerheidsstelling (borg). 6. Hoe dien ik een verzoek tot schadevergoeding in? Omdat sprake is van een gecombineerd project zorgen wij voor één gezamenlijk aanvraagformulier voor planschade en nadeelcompensatie. Het aanvraagformulier kunt u indienen bij de gemeente Katwijk. Bij de eerste beoordeling wordt gekeken of het schadeverzoek bij de gemeente of bij het hoogheemraadschap in behandeling wordt genomen. Het schadeformulier komt in de loop van 2013 op deze website beschikbaar. 7. Welke informatie moet ik opnemen in mijn verzoek tot schadevergoeding? Ongeacht het type schade zijn bij een verzoek tot schadevergoeding in ieder geval de volgende gegevens van belang (deze zijn ook terug te vinden op het formulier): • naam en het adres van de aanvrager; • kopie van een geldig legitimatiebewijs; • datum en handtekening; • een indicatie of het om planschade of om nadeelcompensatie gaat; • schriftelijke opgaaf van de reden waarom u vindt dat u recht heeft op planschadecompensatie of nadeelcompensatie;
3
• • • • •
7.1 • •
7.2 •
•
de periode van het optreden van de schade; de oorzaak van uw schade, dat kan zijn het besluit over de plannen of de werkzaamheden en/of obstakels die volgens u de oorzaak zijn van de schade; de hoogte van de tegemoetkoming die u vraagt met een onderbouwing hoe u tot dit bedrag bent gekomen; relevante schriftelijke bewijzen en foto's ter ondersteuning van uw claim; een overzicht van de maatregelen die u zelf heeft genomen om de schade te voorkomen of te beperken. Aanvullend voor planschade geldt: Voor het in behandeling nemen van een aanvraag brengt de gemeente (wettelijk verplicht) een bedrag van € 300,- in rekening. Indien planschade wordt toegekend, wordt dit bedrag terugbetaald. De aanvraag moet binnen 5 jaar na onherroepelijk worden van het bestemmingsplan worden ingediend. Aanvullend voor nadeelcompensatie geldt: De aanvraag mag maximaal 5 jaar na het optreden van de schade worden ingediend en binnen een termijn van 20 jaar na oplevering van het project. Let dus op: als u meer dan vijf jaar geleden schade heeft gehad, kan het verzoek worden afgewezen. Uw verzoek wordt afgewezen als er meer dan 20 jaar is verstreken sinds de schadeveroorzakende gebeurtenis. Voor het toekennen van nadeelcompensatie vraagt de schadeadviescommissie aanvullend veelal om de volgende gegevens: • jaarcijfers over het jaar waarin de schade voorkomt; • jaarcijfers over de laatste 5 jaar voorafgaand aan de periode waarin schade wordt geleden (het gaat hier om gedetailleerde cijfers bijvoorbeeld per maand en/of per kwartaal); • belastingaangiften of belastingaanslagen over de betreffende jaren.
8. Waar kijken de schadeadviescommissies naar bij de beoordeling van een verzoek tot schadevergoeding? Voor het toekennen van een schadevergoeding gelden een aantal belangrijke criteria. Deze zijn verschillend voor planschade en nadeelcompensatie. 8.1 Beoordeling van planschade Verzoeken tot planschadevergoeding worden beoordeeld op grond van artikel 6.1 van de Wet ruimtelijke ordening, zie onderstaand kader:
4
Artikel 6.1 Wro 1.
Burgemeester en wethouders kennen degene die in de vorm van een inkomensderving of een vermindering van de waarde van een onroerende zaak schade lijdt of zal lijden als gevolg van een in het tweede lid genoemde oorzaak, op aanvraag een tegemoetkoming toe, voor zover de schade redelijkerwijs niet voor rekening van de aanvrager behoort te blijven en voor zover de tegemoetkoming niet voldoende anderszins is verzekerd.
2.
Een oorzaak als bedoeld in het eerste lid is: a. een bepaling van een bestemmingsplan of inpassingsplan, niet zijnde een bepaling als bedoeld in artikel 3.6, eerste lid, of van een beheersverordening als bedoeld in artikel 3.38; b. een bepaling van een planwijziging of een planuitwerking, onderscheidenlijk een ontheffing of een nadere eis, als bedoeld in artikel 3.6, eerste lid, onder a tot en met d; c. een krachtens een beheersverordening als bedoeld in artikel 3.38 verleende ontheffing; d. een besluit als bedoeld in artikel 3.10, 3.22, 3.23, 3.27, 3.29, 3.40, 3.41 of 3.42; e. de aanhouding van een besluit omtrent het verlenen van een bouw-, sloop- of aanlegvergunning ingevolge artikel 50, eerste lid, van de Woningwet, onderscheidenlijk artikel 3.18, tweede lid, en artikel 3.20, vijfde lid; f. een bepaling van een provinciale verordening als bedoeld in artikel 4.1, derde lid, of van een algemene maatregel van bestuur als bedoeld in artikel 4.3, derde lid, voorzover die bepaling een weigeringsgrond bevat als bedoeld in de artikelen 3.16, eerste lid, onder c, of 3.20, derde lid, onder b, dan wel artikel 44, eerste lid, onder f of g van de Woningwet; g. een koninklijk besluit als bedoeld in artikel 10.4.
3.
De aanvraag bevat een motivering, alsmede een onderbouwing van de hoogte van de gevraagde tegemoetkoming.
4.
Een aanvraag voor een tegemoetkoming in schade ten gevolge van een oorzaak als bedoeld in het tweede lid, onder a, b, c, d, f of g, moet worden ingediend binnen vijf jaar na het moment waarop de oorzaak, bedoeld in het eerste lid, onherroepelijk is geworden.
5.
Een aanvraag voor een tegemoetkoming in schade ten gevolge van een aanhouding als bedoeld in het tweede lid, onder e, kan eerst, en moet worden ingediend binnen vijf jaar na terinzagelegging van het vastgestelde bestemmingsplan.
In de beoordeling van de aanvragen wordt onder andere gekeken naar de volgende criteria: 1. In veel gevallen blijft een deel van de schade voor rekening van de aanvrager. Er geldt een eigen risico van in ieder geval 2% van uw inkomen (bij inkomensverlies) of van de waarde van de onroerende zaak (bij waardevermindering). 2. Wanneer u wist of redelijkerwijs kon weten dat een voor u negatief planologisch besluit zou worden genomen, zal daar rekening mee worden gehouden. Dit noemen we voorzienbaarheid. Met andere woorden: als u vooruitlopend op de ontwikkelingen van Kustwerk Katwijk toch tot aankoop bent over gegaan of een investering heeft gedaan, komt u veelal niet in aanmerking voor een tegemoetkoming in planschade. 3. Eventuele voordelen worden verrekend in de schade. 4. Vergoeding van de wettelijke rente kan onderdeel uitmaken van de schadevergoeding. 8.1.1 Planschaderisicoanalyse Om een goede raming te kunnen maken van de te verwachten schade, heeft de projectorganisatie een planschaderisicoanalyse laten maken. In deze analyse is onderzocht in hoeverre er mogelijk sprake zal zijn van planschade vanwege het project Kustwerk Katwijk. De conclusie van deze analyse is dat de projectorganisatie nauwelijks planschade verwacht. Deze conclusie is gebaseerd op een vergelijking van het bestaande en toekomstige bestemmingsplan. Of dat ook echt het geval zal zijn, zal blijken uit vergelijking met het onherroepelijke bestemmingsplan. Deze analyse is slechts ter informatie. De onafhankelijke schadeadviescommissie beoordeelt de ingediende aanvragen níet aan de hand van deze analyse. Voor u geldt dus ook: als u van mening bent wel planschade te lijden, dan staat het u geheel vrij om een tegemoetkoming voor schade aan te vragen. U vindt de planschaderisicoanalyse op de website
5
van Kustwerk Katwijk: http://www.kustwerkkatwijk.nl/media/files/Risicoanalyse%20planschade%20Kustwerk%20Katwijk.pdf 8.2 Beoordeling van nadeelcompensatie Voor nadeelcompensatie is geen risicoanalyse uitgevoerd. Aanvragen voor nadeelcompensatie worden beoordeeld op onder andere de volgende criteria: 1. Er moet sprake zijn van een rechtmatige uitoefening van een bevoegdheid of taak door het hoogheemraadschap. Met andere woorden: bent u bij het juiste loket en wordt de schade inderdaad veroorzaakt door de kustversterking. 2. Schade wordt alleen vergoed wanneer die schade: • niet voor uw rekening hoort te komen; • niet al op een andere manier is vergoed. 3. In veel gevallen blijft een deel van de schade voor rekening van de aanvrager. Schade als gevolg van normale maatschappelijke ontwikkeling of vallend binnen het normale maatschappelijke of ondernemersrisico komt niet voor vergoeding in aanmerking. In jurisprudentie varieert dit ondernemersrisico veelal tussen de 20% en 40% van de omzet en/of waardedaling. 4. Schade komt alleen voor vergoeding in aanmerking als deze sterk afwijkt van de schade die als gevolg van Kustwerk Katwijk op iedereen drukt of als de schade naar verhouding op een kleine groep natuurlijke- of rechtspersonen drukt die in een vergelijkbare situatie zit (speciale last). 5. Wanneer u op het moment van de beslissing om te investeren wist of redelijkerwijs kon weten dat de kust van Katwijk versterkt zou worden, krijgt u waarschijnlijk voor die investering geen schadevergoeding. Dit noemen we voorzienbaarheid. Welke datum wordt gehanteerd voor voorzienbaarheid, wordt bepaald door de schadeadviescommissie. 6. Indien u schade had kunnen voorkomen, door het nemen van redelijke maatregelen, dan krijgt u wellicht geen vergoeding voor die schade. De kosten van de redelijke maatregelen worden wel vergoed in het schadebedrag (denk hierbij bijvoorbeeld aan het plaatsen van extra bewegwijzering om de bereikbaarheid te vergroten etc.). 7. Eventuele voordelen ten gevolge het Projectplan worden verrekend in de schade. 8. Vergoeding van de wettelijke rente kan onderdeel uitmaken van de schadevergoeding.
6
9. De procedure in meer detail Onderstaand stroomschema geeft alle stappen in de procedure met bijbehorende doorlooptijden weer:
Schadeverzoek komt binnen bij gezamenlijk loket
Beoordelen op juiste keuze voor soort schade
Indien planschade, dan naar gemeente
Indien nadeelcompensatie, dan naar hoogheemraadschap
Leveren aanvullende informatie indien nodig en betalen 300 euro
Leveren aanvullende informatie indien nodig
Bekendmaken adviescommissie en doorsturen naar advies-‐ commissie
Doorsturen naar schadeadvies-‐ commissie
Beoordeling door commissie – concept advies
Beoordeling door commissie – concept advies
Schriftelijke reactie door betrokkenen
Beoordeling conceptadvies door betrokkenen
Opstellen definitief advies door commissie
Opstellen definitief advies door commissie
Beslissing B&W
Beslissing college D&H
7
Alle procedurestappen van de Gemeente Katwijk voor planschade zijn hier verder uitgeschreven: http://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/Historie/Katwijk/59882/59882_1.html Alle procedurestappen van het hoogheemraadschap van Rijnland staan in de Verordening Schadevergoeding Rijnland 2012: http://www.rijnland.net/regels/regelgeving/verordening_schadevergoeding_rijnland_2012 Een planschadeprocedure duurt gemiddeld een jaar tot anderhalf jaar, exclusief de periode voor bezwaar en (hoger) beroep. De totale planschadeprocedure bij de gemeente duurt maximaal 70 weken. De totale procedure voor nadeelcompensatie bij het hoogheemraadschap kan tussen de 38 en 60 weken in beslag nemen. 10.
Wie zitten er in de schadeadviescommissies?
10.1 Voor planschade Er is nog geen schadeadviescommissie of adviseur door de gemeente aangewezen, omdat dit pas gebeurt na onherroepelijk worden van het bestemmingplan. Deze commissie moet bij besluit van B&W benoemd worden. 10.2 Voor nadeelcompensatie Hier is wel al een commissie ingesteld. Samenstelling schadeadviescommissie hoogheemraadschap van Rijnland, ingesteld op grond van de Verordening schadevergoeding Rijnland: Leden: De heer prof. mr. drs. B.P.M. van Ravels te Breda, voorzitter Mevr. prof. mr. H.F.M.W. van Rijswick te Utrecht De heer J. van der Wel te Schipluiden De heer E.H. Horlings RA te Amsterdam De heer N. Doelman te Waarder Tijdelijke leden t.b.v. Kustwerk Katwijk: De heer mr. ing. A.C.M.M. van Heesbeen te Rosmalen De heer G. Dekker te Egmond aan Zee Secretaris: Mevr. J. Romme te Breda 11. Niet eens met de beslissing? Mocht u het niet eens zijn met het besluit dat is genomen, dan kunt u binnen zes weken bezwaar maken tegen dit besluit bij de schadeadviescommissie. Mocht u dan nog steeds niet tevreden zijn over het besluit over uw bezwaar, kunt u in beroep gaan bij de rechtbank in Den Haag. In de beslissing die u ontvangt van het bestuur van het hoogheemraadschap of de gemeente staat beschreven hoe dit in zijn werk gaat. Mocht u hier toch nog vragen over hebben, dan kunt u contact opnemen met Ko van der Vlist, juridisch adviseur van het hoogheemraadschap van Rijnland, op telefoonnummer 071-3063853.
8
12. Leren van de Kustversterking in Noordwijk Bij de kustversterking in Noordwijk is veel ervaring opgedaan met het doorlopen van schadeprocessen. Hier is een aantal verbeterpunten uit voortgekomen, die worden meegenomen bij Kustwerk Katwijk: • betere voorlichting; • duidelijke afspraken met de schadeadviescommissie over termijnen; • eerder inzetten/betrekken van de schadeadviescommissie: met partijen die grote schade ondervinden al voor de start van de uitvoering afspraken maken; • één schadeloket; • organisatie van een spreekuur en hulp bieden bij opstellen van de aanvraag. Eventuele suggesties of verbeterpunten horen wij natuurlijk graag. 13. Contactgegevens Voor meer informatie kunt u terecht op onze website www.kustwerkkatwijk.nl. Vragen kunt u ook via de e-mail aan ons stellen via
[email protected]. Halverwege 2013 zal een spreekuur worden ingesteld voor hulp bij het aanvragen van schadevergoeding. Hiervoor kunt u terecht in het gemeentehuis van de gemeente Katwijk. Mocht u al eerder vragen hebben dan kunt u contact opnemen met Ko van der Vlist, juridisch adviseur van het hoogheemraadschap van Rijnland, op telefoonnummer 071-3063853. 14. Overzicht van relevante documenten en informatie Hieronder vindt u links naar alle documenten die u mogelijk nodig heeft voor een verzoek tot schadevergoeding: •
• •
•
•
Ontwerp-bestemmingsplan Kustwerk Katwijk http://www.ruimtelijkeplannen.nl/webroo/roo/bestemmingsplannen?planidn=NL.IMRO.0537.bpKATkustwerk-on01 Ontwerp-projectplan Kustversterking Katwijk http://www.kustwerkkatwijk.nl/public/index.php?id=38 Planschaderisicoanalyse http://www.kustwerkkatwijk.nl/media/files/Risicoanalyse%20planschade%20Kustwerk%20Kat wijk.pdf Procedure verordening voor advisering tegemoetkoming in planschade Gemeente Katwijk http://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/Historie/Katwijk/59882/59882_1.htm l Verordening schadevergoeding Rijnland http://www.rijnland.net/regels/regelgeving/verordening_schadevergoeding_rijnland_2012
9