Sanering van asbesthoudende daken en gevels van woonhuizen

Datum: 23/01/16

Sanering van asbesthoudende daken en gevels van woonhuizen De overheid heeft beslist dat vòòr 2024 alle gebouwen met een dakbedekking die asbest bevat voorzien moeten zijn van een asbestvrije dakbedekking. Deze sanering betreft bedrijfsgebouwen en particuliere woningen. In deze notitie wordt ingegaan op de consequenties van dit voornemen voor particuliere woningen. Aangetoond wordt dat de maatregel, voor zover het particuliere woningen betreft, niet goed doordacht is en tot inefficiëntie en inconsequenties leidt.

Initiatiefgroep Leien Vervangen Tafelberg Dordrecht

23/01/16

-2-

Betreft: Sanering asbesthoudende daken en gevels

Inleiding De overheid heeft beslist dat vòòr 2024 alle gebouwen met een dakbedekking die asbest bevat voorzien moeten zijn van een asbestvrije dakbedekking. Deze sanering betreft bedrijfsgebouwen en particuliere woningen. In deze notitie wordt ingegaan op de consequenties van dit voornemen voor particuliere woningen. Aangetoond wordt dat de maatregel, voor zover het particuliere woningen betreft, niet goed doordacht is en tot inconsequenties leidt. Bovendien zijn de kosten veel te hoog, wat noodzaakt tot compensatie, wil de operatie kans van slagen maken. In deze notitie wordt het woord saneren in twee betekenissen gebruikt: 1. voor uitsluitend de verwijdering van het asbestbevattend materiaal, 2. voor de complete vervanging van de daken/of gevelbekleding, dus 1 + het aanbrengen van asbestvrije materialen Waar het onderscheid niet uit de context blijkt wordt de bedoeling extra aangegeven.

Sanering particuliere woningen Verschil bedrijfspand – particuliere woning Er zijn veel bedrijfspanden met een asbesthoudende dakbedekking. Daaronder ook veel agrarische gebouwen, schuren e.d. (75% van het totale dakoppervlak).Deze gebouwen hebben twee belangrijke eigenschappen, die ze onderscheiden van particuliere woningen: ze zijn van een enkele eigenaar en ze staan meestal los van andere bebouwing. Dat maakt dat de sanering eenvoudig aanbesteed kan worden: de eigenaar geeft een opdracht en de aannemer gaat zijn gang met het object – hij heeft meestal geen probleem met aanliggende objecten. Geheel anders ligt het bij een particuliere woning. Deze is meestal onderdeel van een blok met meerdere woningen, met evenzovele eigenaren. Om het blok als geheel aan te pakken is overeenstemming tussen alle eigenaren nodig, wat zelden lukt. De consequentie daarvan is dat steeds maar een enkele woning of enkele woningen in een blok kunnen worden gesaneerd.

Consequenties saneren enkele woning Het valt gemakkelijk in te zien dat het saneren van een hoeveelheid woningen op basis van afzonderlijke opdrachten van individuele eigenaren niet de meest efficiënte werkwijze zal opleveren. Zo’n aanpak zal dus gepaard gaan met hogere kosten. Maar er is een belangrijker, principieel probleem. De eerste fase van een sanering omvat het verwijderen van de asbesthoudende daken (evt.) gevelbedekking. Dat gebeurt door gespecialiseerde bedrijven, die uitgebreid materiaal laten aanrukken: beschermende kleding (maanpakken), douchecabines (voor het afspoelen van asbestresten), de werkomgeving wordt afgezet met waarschuwingslinten. Al deze maatregelen zijn nodig om de arbeiders en de omgeving te beschermen tegen het gevaar van de sluipmoordenaar, die asbest is. Als de verwijdering van de asbesthoudende materialen achter de rug is, en alle restanten op het object en zijn omgeving zorgvuldig zijn verwijderd, en de daarbij behorende inspectie een akkoord heeft opgeleverd, mogen de dakdekkers aan de slag met hun asbestvrije vervangmaterialen. Ze kunnen nu veilig werken, beschermende maatregelen zijn niet meer nodig. Bij hun werk hebben ze echter wel te maken met de naastgelegen panden, die nog van asbesthoudende daken gevelbedekking zijn voorzien. De praktijk is dat ze vrolijk hun werk doen, de nieuwe materialen naast, onder, tussen de oude aanbrengen opdat het nieuwe dak goed aansluit bij dat van de buren. Niemand meer maakt zich zorgen over de gevaren van het onbeschermd manipuleren van asbesthoudende materialen. Als we deze inconsequentie goed op ons laten inwerken dan is het duidelijk dat de enige juiste manier van werken is: een blok woningen moet in één enkele operatie gesaneerd worden.

23/01/16

-3-


Er is nog een tweede inconsequentie: een regel1 schrijft voor dat bij een sanering het nieuwe materiaal een strook ter weerszijden van het betreffende pand (dus op de buurpanden) moet worden aangebracht, een overlap dus. Afgezien van de vraag hoe de eigenaren van deze buurpanden tegenover deze ingreep op hun eigendom staan, en de extra kosten die dit voor de opdrachtgever betekent, speelt nog het probleem dat, wanneer later een eigenaar van zo’n buurpand besluit om ook zijn huis te saneren, opnieuw een stuk van het zojuist gesaneerde dak/gevel van zijn buurman zal moeten worden vervangen. De praktijk is dat dit nooit op deze manier wordt gedaan. De conclusie moet luiden dat het saneren van individuele woningen die gelegen zijn in een blok niet alleen onpraktisch en onnodig duur is, maar bovendien noopt tot het overschrijden van de regels.

Onderscheid daken gevelbedekking De wettekst met de bijbehorende toelichting verplicht alleen tot het saneren van asbesthoudende dakbedekkingen2. Gevelbedekkingen worden met zoveel woorden uitgesloten. Dit mag in het geval van bedrijfsgebouwen logisch lijken. Gevels bestaan daar in het algemeen uit steen, beton, metselwerk, of, in het geval van agrarische gebouwen, uit profielstaal. Echter, bij particuliere woningen is dat vaak anders. Eternit leien worden ook vaak als gevelbekleding gebruikt, en het is niet te bevatten dat die minder van weer en wind te lijden zouden hebben dan dezelfde leien op het dak. Vooral op het zuiden of westen gelegen gevels staan bloot aan dezelfde zon, wind en regen als de daken en ondervinden dezelfde eroderende invloeden. Dat is ook eenvoudig te zien bij een inspectie van dergelijke woningen3. Er zijn bedrijven die weigeren alleen het dak te saneren, als ook de gevel asbesthoudende materialen bevat. De conclusie moet dus zijn dat de aanname van de overheid, dat in onderhavige operatie alleen de dakbedekking in aanmerking moet worden genomen, voor bedrijfspanden wellicht zinvol is, maar voor particuliere woningen zeker niet.

Problemen bij aanpakken complete blokken Bij het saneren van een heel blok huizen is de toe- en instemming van alle eigenaren van woningen in dat blok nodig. Dit zal blijken een grote hinderpaal te zijn. De kosten van de operatie zijn hoog, en niet iedereen is op hetzelfde niveau overtuigd van de noodzaak ervan. Bovendien is de einddatum 2024 nog ver weg, een reden om het nog even uit te stellen. Omdat, zoals hierboven is aangetoond, de enig praktische manier om de sanering plaats te laten vinden de bloksgewijze aanpak is, zullen de bezwaren weggenomen (of overruled) moeten worden, door stimulerende maatregelen, of door dwang. Deze laatste mogelijkheid kan pas van toepassing zijn na 2024, en ook overigens moet de voorkeur toch uitgaan naar stimulering. Een belangrijke stimuleringsmogelijkheid is te vinden in beperking van de kosten. Wanneer een eigenaar van een asbesthoudend pand klaagt over de overheid, die hem met wet dwingt tot de sanering van zijn eigendom, is vaak het tegenargument: “De levensduur van een dakpan is ook ongeveer 40 jaar; de eigenaar van een huis met dakpannen staat na zo’n periode ook voor uitgaven voor vervanging. Het zijn dus normale onderhoudskosten”. Dat klopt, maar er worden dan twee dingen vergeten: bij een dakpanhuis wordt de eigenaar niet geconfronteerd met een wettelijke verplichting en een deadline (2024), en de sanering van een pannendak is aanmerkelijk goedkoper dan de vervanging van een asbestbevattend dak. Dat laatste komt door de kosten van de sanering zelf (de vergunning, de verwijdering en afvoer van de asbesthoudende materialen en de keuring, inclusief al het papierwerk dat erbij komt). Om een eigenaar van een huis in een te saneren blok dus een argument te ontnemen om zijn medewerking te

1 Bron momenteel onbekend 2 Uit de toelichting: Er is voor gekozen om in dit besluit geen asbesthoudende materialen toegepast als gevelbekleding te verbieden. Uit een inventarisatie uit 2012 blijkt dat asbesthoudende gevelbekleding niet alleen veel minder vaak voorkomt, maar in het algemeen ook veel minder verweerd is dan asbestdaken. Asbesthoudende gevelbekleding is meestal anders van vorm, harder en voorzien van een beschermingslaag. 3 Zie Tafelberg, Dordrecht

23/01/16

-4-


weigeren zouden de kosten dus vergelijkbaar moeten zijn met die van de vervanging van een pannendak.

Noodzaak efficiënte aanpak sanering Het is nu al duidelijk dat het grote moeite zal kosten om de datum van 2024 te halen. De sector is in zijn huidige omvang niet in staat om de hoeveelheid werk in de beschikbare tijd af te ronden. Het uitbreiden van de bedrijven is nauwelijks een optie, omdat het werk na 2024 tot een minimum zal teruglopen, waardoor de bedrijven dan met een grote overcapaciteit zullen komen te zitten, waarvan het afbouwen moeizaam en kostbaar zal zijn4. Dit is een extra argument om de sanering van particulier woningen op de meest efficiënte manier te doen: bloksgewijs.

Extra’s Een intensieve operatie als een asbestsanering biedt ook uitgesproken kansen voor het realiseren van woningverbeteringen als isolatie en energiebesparing. Huizen met asbest zijn in het algemeen gebouwd in een tijd dat nog niet veel aandacht aan isolatie werd besteed, dus een sanering biedt een mooie mogelijkheid tot verbeteringen op dit punt. Ook kan bij daarvoor gunstig gelegen woningen de wens bestaan zonnepanelen aan te brengen, wat men in verband met het oude dak nog niet aangedurfd heeft. Ook hier geldt weer dat isolatie zich, door de noodzakelijke constructieve aanpassingen, meestal alleen voor een geheel blok tegelijkertijd laat aanbrengen.

Financiën Een typisch voorbeeld van de kosten van een complete sanering van een tussenhuis (oppervlak 100 m2) is: Vergunningen, verwijdering en afvoer asbestbevattend materiaal

€ 3.500

Aanbrengen nieuwe daken gevelbekleding (incl. materiaal)

€ 8.900

Extra’s (steigers e.d)

€ 1.300

BTW 21%

€ 2.797

Totaal

€ 16.114

Vaak zijn er nog extra kosten, zoals reparatie van doorvoeren, dakkapellen, afvoeren, e.d. De kosten van de sanering zelf (het verwijderen van de asbesthoudende materialen, inclusief vergunningen e.d. vormen een belangrijk deel van de operatie. Als deze kosten er niet zouden zijn zou het overblijvende bedrag ook meer in overeenstemming zijn met die van de vervanging van een pannendak. Ook valt op dat de overheid een kleine €2800 per woning ontvangt aan BTW op de kosten. Het is de vraag of het redelijk is eigenaren van betroffen woningen per wet tot kostbare ingrepen te dwingen en daar vervolgens via heffingen aanzienlijke bedragen van te incasseren. Op 2 december is bekend gemaakt hoe de aangekondigde subsidieregeling eruit ziet5 Voor 2016 is €10 miljoen beschikbaar. Per m 2 wordt €4,50 uitgekeerd. In bovenstaand voorbeeld levert dat dus €450 op. Dat is 16% van wat de overheid alleen al aan BTW incasseert. Deze subsidieregeling zal de animo om tot sanering over te gaan niet erg doen toenemen. Een conclusie kan zijn dat een tegemoetkoming aan de particuliere huizenbezitter ter grootte van het bedrag van de sanering zelf, zoals in de eerste alinea beschreven, dan wel ter grootte van de te betalen BTW, redelijk is en een niet te missen stimulans zal vormen voor de huiseigenaar om eerder mee te werken aan een bloksgewijze sanering dan hij anders van plan zou zijn geweest. Een andere mogelijkheid van kostenbesparing is om speciaal voor dit doel een soepele, aflossingsvrije lening beschikbaar te stellen, die kan worden afgelost bij verkoop van het huis. De 4

Zie Nieuwsbrief Asbestmagazine 6 november 20015

5

http://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/subsidieregeling-verwijderen-asbestdaken

23/01/16

-5-


praktijk is dat de prijzen van woningen, waarin asbest verwerkt is (hetgeen prominent in de koopcontracten moet worden vermeld), daarvan een neerwaartse invloed ondervinden. Deze neerwaartse invloed wordt ongedaan gemaakt als de huizen geheel gesaneerd zijn en de gehele wijk asbestvrij. Zo is te verwachten dat op zijn minst een deel van de kosten van de sanering door de waardestijging wordt gecompenseerd. De eigenaar kan daar in eerste instantie niet van profiteren, zijn ‘winst’ komt pas vrij bij verkoop6. Door een aflossingsvrije lening blijven de kosten laag, zeker met de huidige lage rente, en kan er geen financieel bezwaar meer bestaan tegen sanering. Er is overigens wel een onmiddellijk financieel voordeel voor de gemeente: door de waardestijging stijgen ook de OZB-inkomsten. De verschaffing van of bemiddeling in een dergelijke lening zou een belangrijke rol voor de gemeente kunnen zijn, die zijn eigen belang in de gaten houdt. Rekenvoorbeeld: als €20.000 tegen 3%7 wordt uitgeleend bedraagt de jaarlijkse rente €600,-, dit is €50 per maand. Als daar nog eens het belastingvoordeel vanaf zou gaan (al kan tegenwoordig niet meer bij een aflossingsvrije lening) moet dit zeker op te brengen zijn. Als door de waardestijging de hypotheekrente van de woning 0,1% zou dalen, zou dat bv. al €200 kunnen opbrengen.

De echte gevaren van chrysotiel Er zijn meerdere soorten asbest. De belangrijkste zijn: witte (chrysotiel) of grijze asbest (anthophylliet), bruine asbest (amosiet) en blauwe asbest (crocidoliet). Deze laatste twee zijn zeer gevaarlijk, maar zijn voor de toepassing in woningen niet aan de orde. In de situatie waar wij mee te maken hebben is alleen chrysotiel van belang.

Chrysotiel Het lijkt erop dat de gevaren van chrysotiel worden overdreven. Daarvoor kunnen twee belangrijke oorzaken worden aangegeven: 

De wetgever wil niet graag het risico lopen dat hij een gevaar onderschat. De gevolgen van zo’n onderschatting kunnen niet alleen heel kostbaar zijn, maar slaan ook direct terug op degene die de maatregel of wet uitvaardigt. Om dat risico te vermijden wordt liever te zwaar dan te licht ingezet. In het geval van asbest is de gevaarzetting van chrysotiel van niveau 1 op 2 gebracht, kennelijk onder het motto: zekerheid voor alles.



Inmiddels is een hele industrie voor asbestsanering opgetuigd. Deze omvat de aannemers, die de saneringswerkzaamheden uitvoeren en de bijbehorende inspectie- en kwalificatiebureaus, opslaglocaties voor het veilig opslaan, en niet te vergeten: de fabrikanten van asbestvervangende materialen (waaronder ook diegenen, die in het verleden de asbesthoudende materialen vervaardigden en aan de man brachten, zoals Eternit). Deze industrie ziet niet graag een realistischer inschatting van de gevaren, omdat dan een belangrijke bron van inkomsten opdroogt.

Het blijkt echter, dat chrysotiel aanzienlijk minder gevaarlijk is dan waarvan de regelgeving uitgaat (zie de bijlage v.a. pag. 7). De situatie is feitelijk dat een constante, maar lichte blootstelling aan chrysotiel geen gezondheidsgevolgen heeft. Ook een hoge, maar kortdurende blootstelling heeft geen gevolgen. Alleen een hoge en continue blootstelling kan gevaarlijk zijn.8 We mogen ervan uitgaan dat in het geval van asbestcement (chrysotiel asbestvezels tot een hoeveelheid van 15% in cement in de vorm van leien of golfplaten aangebracht) een minimale hoeveelheid vezels kan vrijkomen, en wel uitsluitend uit sterk verweerde materialen. Dat valt dus onder continue maar minimaal en kan dus als ongevaarlijk beschouwd worden. Je zou je zelfs kunnen afvragen of degenen, die beroepsmatig met het verwijderen van asbest bezig zijn, onder ‘hoge en continue’ blootstelling vallen. De materialen zijn immers gebonden in het dragermateriaal en er is alleen sprake van loskomen van vezels bij beschadiging en andere onzorgvuldige omgang met het materiaal.

6 Hij kan wel profiteren van de omstandigheid dat de hypotheek door de gestegen overwaarde in een gunstiger tariefgroep kan vallen. 7 Het lijkt redelijk deze getallen iets ruimer te nemen dan wat momenteel beschikbaar is. 8 Rapportage IAS, zie bijlagen

23/01/16

-6-


Ook hier kan een conclusie worden getrokken: de overheid eist veel te zware beschermende maatregelen bij de sanering van asbest bevattende panden, als daar sprake is van chrysotiel. Daarmee worden de eigenaren van te saneren panden opgezadeld met overbodige, te hoge, kosten.

Doe het zelf Bij de huidige hoge kosten zal de aandrang, om tot doe-het-zelven over te gaan, bestaan. Waarschijnlijk is dat her en der al het geval (geweest). Het is formeel waarschijnlijk illegaal, maar het is de vraag of er actief op wordt gehandhaafd. Belangrijk is vooral de vraag of een verbod houdbaar is, gezien de argumenten in de vorige paragraaf. Gezien de beperkte risico’s van het omgaan met chrysotiel loopt niemand gevaar bij een dergelijke aanpak en zou het vergeleken moeten worden met het zelf vervangen van een pannendak. Tegelijk is de beste aanpak om doe-het-zelven te voorkomen: versimpel de procedures en verlaag de kosten.

Samenvatting De overheidsmaatregel tot sanering van asbestbevattende daken geldt voor alle gebouwen die daken hebben die asbest bevatten. Dit betreft dus bedrijfsgebouwen en particuliere woningen. In deze notitie is aangetoond dat de wet tekortkomingen heeft als ze wordt toegepast op particuliere woningen. Het saneren van een enkele woning in een blok zou moeten worden verboden, omdat dat onvermijdelijk leidt tot inconsequenties en handelingen die in strijd zijn met de voorschriften. Alleen een geheel blok zou mogen worden gesaneerd, in één operatie. Dit, uitgaande van de huidige regelgeving. Echter, in deze notitie is ook aangetoond dat de regelgeving zelf overdreven en onnodig streng is. Ze zou dus moeten worden afgeschaft of versoepeld, waardoor de hier beschreven praktijk ineens wel acceptabel wordt. Dit laatste zal wel theorie blijven, aangezien de kans op gewijzigde regelgeving miniem moet worden geacht. Het onderscheid dat de overheid aanbrengt tussen asbestbevattende dakbedekkingen die wel, en asbestbevattende gevelbedekkingen, die niet gesaneerd zouden behoeven te worden, is voor particuliere woningen onzinnig. Als er een verplichte sanering aan de orde is, dient die te gelden voor dak en gevel. Alleen zo kan een woonwijk definitief van asbest worden ontdaan. Door het gevaar van witte asbest (chrysotiel) overdreven hoog in te schatten heeft de overheid weliswaar een welvarende tak van bedrijvigheid geschapen, maar zadelt ze burgers die hiermee geconfronteerd worden op met overdreven hoge kosten. Door van die overdreven hoge kosten ook nog eens 21% BTW te innen spekt de overheid zijn eigen kassa, ten koste van de toch al voor het blok gezette burger. In deze notitie is een aantal creatieve financiële overwegingen gegeven, die woningeigenaars van het schrikbeeld van hoge kosten kunnen afhelpen. Een aflossingsvrije hypothecaire lening met aflossingsverplichting bij verkoop van het huis zou een geweldige stimulans kunnen zijn, vooral als de rente hierbij zou mogen worden afgetrokken. Daarbij zou ook een tegemoetkoming in de BTW-heffing welkom zijn, alsmede soepelheid in het vergunningen- en inspectiecircus. De onderhavige woningen zijn indertijd ontworpen en gebouwd in overeenstemming met de toen geldende regels en inzichten. In de periode tot nu zijn de inzichten van de overheid met betrekking tot de bouwmaterialen gewijzigd. Het is de vraag of het redelijk is de gevolgen van deze wijziging van inzicht geheel ten koste te laten komen van de eigenaren van die woningen. Ook dit argument pleit ervoor de eigenaren ruimhartig tegemoet te komen, tenminste in de kosten van de verwijdering van de asbesthoudende materialen. Met dergelijke maatregelen kan de bereidheid om tot sanering over te gaan een flinke stimulans krijgen (dit in tegenstelling tot de aangeboden subsidieregeling). Hiermee bespaart de overheid zich moeizame procedures om de burgers tot actie te bewegen. Dat is nodig omdat het van belang is en blijft dat complete blokken in één operatie worden gesaneerd. Bovendien is het essentieel dat de saneringssector met optimale efficiëntie kan werken, gezien de ondercapaciteit en de wettelijk vastgestelde einddatum 2024.

23/01/16

-7-


Bijlagen A. Berekeningen De ‘wijziging van het Asbestverwijderingsbesluit 2005’ berust wat betreft getalwaardes op de MKBA rapport van onderzoeksinstituut Ecorys9. Daaruit kunnen onderstaande waardes worden gehaald: 130 miljoen m2 20 miljoen m2 14 miljoen m2 34 m2 406.000 (afgerond)

Totaal te saneren dakoppervlak: Dakoppervlak woningen Aandeel daarin van koopwoningen (70%) Oppervlak gemiddeld dak Hoeveelheid woningen

De volgende getallen uit het Ecorys rapport betreffen de diverse kostenposten, die spelen bij de complete sanering (incl. nieuw dak) van een woning Melding:

gratis, niet meer nodig sinds 2012

Abestinventarisatie

€0,50/m2

Asbestverwijdering

€10,--/m2

Transport en stort asbesthoudend materiaal

€3,50/m2

Subsidie

€4,50/m2

Kosten nieuw dak/gevel

€35,--/m2

Totaal saneringskosten incl. nieuw dak/gevel

€44,50/m2

Uit deze getallen kan dus worden afgeleid dat de kosten van een complete sanering van een gemiddeld woonhuis volgens de getallen die Ecorys verstrekt €1513 (ex BTW) of €1831 (incl. BTW) bedragen. Helaas is dit bedrag onwaarschijnlijk laag. Hieronder staan de bedragen van een echte offerte voor een echt huis. Asbestoppervlak voorbeeldhuis10 85 m2 Prijs saneren (inventarisatie, verwijdering en afvoer) €3.500 (= €41/m2) Subsidie €382 Prijs nieuwe leien en aanbrengen: €8.900 (= €104/m2 ) Huur steiger €1.300 Totaal (excl. BTW) €13.318 Totaal (incl. BTW) €16.114 Kosten per m2 voor deze voorbeeldwoning (incl. BTW) €190/m2 Ongetwijfeld zijn er andere getallen voor andere woningen. Waar het hier echter om gaat is het enorme verschil tussen de kosten van het echte voorbeeld en die van het Ecorys rapport: meer dan een factor 8! 11

Dat ligt wellicht aan het onwaarschijnlijk kleine dakoppervlak van het gemiddelde Ecorys-huis , en ook doordat in die berekening de onvermijdelijke steiger niet is meegenomen. Dat overwegende blijft echter nog een onverklaarbaar groot verschil over. Zonder dat verschil geheel te willen uitpluizen kan wel de conclusie getrokken worden dat het beeld van de kosten van de asbestsanering voor de particuliere huiseigenaar volgens het Ecorys rapport ver buiten de realiteit staat. Helaas bepalen deze getallen wel de realiteit voor de wetgever.

9

MKBA asbesthoudende (golfplaten) daken en gevelpanelen, Kosten en baten van saneringsalternatieven. Opdrachtgever: Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rotterdam, 12 juni 2012 10

11

Rijtjeshuis in Dordrecht, bouwjaar 1973, OZB waarde onder de €200.000

Merk op dat dit een gemiddelde waarde is. Er zijn zeker huizen met een groter dakoppervlak, dus er moeten ook huizen zijn met een nog kleiner dakoppervlak!

23/01/16

-8-


B. De gevaren van chrysotiel Artikelen betreffende chrysotiel uit het IAS-archief12 Goodman Elektriciens zijn een belangrijke risicogroep voor mesothelioom en asbestgerelateerde longkanker. Na een overzichtsstudie concludeert Goodman dat er geen indicatie is dat blootstelling aan chrysotiel (wit) asbest mesothelioom en longkanker bij elektriciens veroorzaakt. De meest waarschijnlijke oorzaken zijn roken en blootstelling aan amfibool asbest in een situatie van sloop of renovatie of door in de omgeving te zijn van andere vakmensen die met asbest werkten. Bron: Goodman, J.E. e.a. (2013). Bernstein Blootstelling aan amfibool asbest kan al bij kortdurende blootstelling kanker veroorzaken. Intensieve langdurige blootstelling aan chrysotiel (wit) asbest kan longkanker veroorzaken. Lage of kortdurende intensieve blootstelling aan chrysotiel vormt geen aanwijsbaar risico voor de gezondheid. Dat concludeert Bernstein op basis van een overzichtsstudie van toxicologisch en epidemiologisch onderzoek. Volgens McCormack is de aanwezigheid van amfibool in gemengde asbestsoorten de oorzaak van mesothelioom en nog vaker longkanker. Blootstelling aan puur chrysotiel veroorzaakt weinig mesothelioom. Het aantal mensen met mesothelioom door blootstelling aan puur chrysotiel is te klein om op basis daarvan het extra risico op longkanker te kunnen schatten. Bron: Bernstein, D. e.a. (2012), McCormack, 2012. Yarborough Yarborough vindt in zijn onderzoek geen ondersteuning voor de hypothese dat chrysotiel asbestvezels (wit asbest) mesothelioom kunnen veroorzaken. Deze conclusie baseert hij op analyse van resultaten van 71 epidemiologische cohort- studies van mensen die beroepsmatig aan ruwe asbestvezels zijn blootgesteld. Bron: Yarborough, C.M. (2006). Chrysotile as a cause of mesothelioma: an assessment based on epidemiology. Critical reviews in Toxicology Feb.36(2):165- 87. Yarborough, C.M. (2006). Chrysotile as a cause of mesothelioma: an assessment based on epidemiology. Critical reviews in Toxicology Feb.36(2):165-87. Abstract There has been a longstanding debate about the potential contribution of chrysotile asbestos fibers to mesothelioma risk. The failure to resolve this debate has hampered decisive risk communication in the aftermath of the collapse of the World Trade Center towers and has influenced judgments about bans on asbestos use. A firm understanding of any health risks associated with natural chrysotile fibers is crucial for regulatory policy and future risk assessments of synthesized nanomaterials. Although epidemiological studies have confirmed amphibole asbestos fibers as a cause of mesothelioma, the link with chrysotile remains unsettled. An extensive review of the epidemiological cohort studies was undertaken to evaluate the extent of the evidence related to free chrysotile fibers, with particular attention to confounding by other fiber types, job exposure concentrations, and consistency of findings. The review of 71 asbestos cohorts exposed to free asbestos fibers does not support the hypothesis that chrysotile, uncontaminated by amphibolic substances, causes mesothelioma. Today, decisions about risk of chrysotile for mesothelioma in most regulatory contexts reflect public policies, not the application of the

scientific method as applied to epidemiological cohort studies. Initiatiefgroep Leien Vervangen Tafelberg Dordrecht Tafelberg 94, 3328ST Dordrecht [email protected] Rob Ekkers, Johan Gijzen, Arie Mol

12

Zie http://www.ias.nl/CMS/show.do?ctx=637278,287112,295731

Sanering van asbesthoudende daken en gevels van woonhuizen

Recommend Documents