s
s
De Burgemeester
The Mayor
$ANA ,IXENBERG
s s s s
s s s s
s s
5ITZICHT VANUIT KAMER 'ERRIT *AN 'ORTER
6IEW FROM 'ERRIT *AN 'ORTERS OFFICE
s
s
s s
s s
s
s
s
s
s s
s s
Zeewolde
Uitzicht vanuit kamer Jos Som
View from Jos Som’s office
Uitzicht vanuit kamer Patrick van den Brink
Kerkrade
View from Patrick van den Brink’s office
Uitzicht vanuit kamer Eberhard van der Laan
IJsselstein ––– Amsterdam
View from Eberhard van der Laan’s office
Uitzicht vanuit kamer Mervyn Stegers
s s
View from Mervyn Stegers’s office
Tubbergen
Burgemeester Mervyn Stegers
Mayor Mervyn Stegers
Tubbergen
Burgemeester Eberhard van der Laan
Mayor Eberhard van der Laan
Burgemeester Bas Verkerk
Amsterdam
Mayor Bas Verkerk
Delft
Burgemeester Meindert Schollema
Mayor Meindert Schollema
Burgemeester Carla Breuer
Pekela
Mayor Carla Breuer
Werkendam
Burgemeester Jaap Kroon
s s
Mayor Jaap Kroon
Urk
Barbeque ter gelegenheid van renovatie kantine van de Gemeentewerf, afdeling Realisatie & Beheer, gemeentelijke buitendienst
Barbecue to celebrate the renovation of the canteen for the municipal outdoor services department
Urk
/PENING OPLEIDINGSGEBOUW IHC Merwede, 3LIEDRECHT SPECIALIST IN HET BOUWEN VAN SCHEPEN EN APPARATUUR VOOR DE BAGGER EN OFFSHORESECTOR
/PENING OF A TRAINING CENTRE IN 3LIEDRECHT BY IHC Merwede, A COMPANY SPECIALIZED IN BUILDING SHIPS AND EQUIPMENT FOR THE DREDGING AND OFFSHORE SECTORS
s
Burgemeesters in het Theater van het Alledaagse
Als kind al wilde ik burgemeester worden. Het is een kwestie van karakter. Zoals er twee soorten hond zijn, de jachthond en de herdershond, zo zijn er ook twee typen mens. De mensenversie van de jachthond wil voortdurend scoren. Het is een soort die zich vooral doet gelden onder sporters en ondernemers. De herdersmens is van nature een k
3 burgemeester bestaat niet meer. Althans, fotograaf Dana Lixenberg heeft hem nergens aangetroffen. In de lente en zomer van 2011 observeerde zij 22 burgemeesters, ieder een dag lang, via de lens van haar camera. Ze volgde negentien mannen en drie vrouwen en nergens trof ze hen op een voetstuk aan. Een burgemeester die, getooid met ambtsketen, zijn zoveelste toespraak afsteekt, zou ook niet snel in het brandpunt van Dana Lixenbergs werk staan. Toen ze werd gevraagd de Nederlandse burgemeester te portretteren, als thema voor Document Nederland 2011, zei ze vooral nieuwsgierig te zijn naar de wereld waarin zij werken: waar en met wie zij vergaderen, welke landschappen en gebouwen het decor van hun werk vormen, met wie zij contact hebben op een gemiddelde werkdag. Dana Lixenberg werkt met een 4x5’’ grootformaat camera, die geschikt is om ‘tableaux vivants’ tot in de kleinste details vast te leggen. Waar doorgaans de spektakelkanten van autoriteiten wordt uitvergroot (momenten waarop ze gloreren of onder vuur liggen), richt Dana Lixenberg haar blik op wat ze ‘het Theater van het Alledaagse’ noemt. Het viel haar op dat bij vrijwel iedere burgemeester hetzelfde plastic bakje met theezakjes, staafjes suiker en poedermelk op de vergadertafel staat en dezelfde thermoskannen met koffie en thee. Dergelijke details zeggen ook iets over het milieu waarin de burgemeester werkt. Het zijn beelden die aansluiten bij de ontwikkeling die het burgemeesterschap de afgelopen decennia heeft doorgemaakt. Het ooit nogal deftige en plechtige ambt is nu een mudvolle, bestuurlijke baan. De k
Nieuw-Lekkerland
2 groepsdier, die de kudde bij elkaar wil houden en daardoor zijn natuurlijke biotoop vindt in bestuursgebouwen en cultuurtempels: dominee, dirigent – en burgemeester, bijvoorbeeld. Ik ben opgegroeid in een a-kerkelijk plattelandsdorp. Letterlijk noch figuurlijk heb ik leren opzien tegen dominees op kansels. Des te sterker heb ik ingeprent gekregen dat er in mijn kleine en nog jonge wereld één man was om wie alles draaide – de burgemeester. Arriveerde Sint Nicolaas in het dorp, dan mocht de burgemeester hem als eerste de hand schudden en samen beklommen zij het bordes van het raadhuis, om zich boven het volk te verheffen. Was de koningin jarig, dan telde de burgemeester tot drie, waarna wij, schoolkinderen, honderden oranje ballonnen oplieten. Magisch. Het was in deze jaren 60 dat half Nederland op de vroege zaterdagavond naar een vrolijke kinderserie op de televisie keek die zich afspeelde in een oer-Hollands dorp. De hoofdpersoon, Swiebertje geheten, was een guitige zwerver, die het voortdurend aan de stok kreeg met een politieagent, veldwachter Bromsnor. De knusse keuken van juffrouw Saartje, de huishoudster van de burgemeester, was het toneel van hun ruzies. Lukte het oermoeder Saartje niet het eeuwige gevecht tussen losse pols (Swiebertje) en sterke arm (Bromsnor) te beslechten, dan trad de burgemeester in het strijdperk. Meestal velde hij een salomonsoordeel, waarna de landloper en de dienstklopper tevreden hun pad vervolgden. De burgemeester in Swiebertje was dag en nacht gekleed in jacquet, met glimmend zwarte hoge hoed op het hoofd. Die
4 burgemeester schakelt voortdurend tussen verschillende taken en rollen, als de herdershond van vijf, zes kuddes tegelijk. De burgemeester is zowel voorzitter van het college van burgemeester en wethouders (de gemeentelijke ‘regering’) als van de gemeenteraad (het plaatselijke ‘parlement’). Hij (= zij) moet erop toezien dat de ambtelijke organisaties hun taken naar behoren en integer vervullen. Hij is verantwoordelijk voor de veiligheid van de burgers en de openbare orde in zijn gemeente, als onderdeel van de ‘driehoek’ van politie, justitie en openbaar bestuur. Hij heeft een overladen agenda met representatieve taken, binnen en buiten zijn gemeente, waarbij jubilarissen hem trakteren op drank en spijzen en actievoerders ook wel op fluitconcerten. Hij beweegt zich als een van de vele spinnen in het web van regionale overlegcircuits, waarin gemeenten, provincies en talloze andere organisaties samenwerken. Hij probeert voor zijn gemeente invloed uit te oefenen en geld binnen te slepen via het lobbycircuit ‘richting Den Haag en Brussel’. Carla Breuer (39, CDA) is burgemeester van de gemeente Werkendam. Ze zegt: ‘Ik ben er voor de bevolking en ik ben er om de gemeente te verkopen.’ Klinkt glad. Maar laat haar een kwartier vertellen over haar alledaagse bezigheden en zie de contouren van het burgemeesterschap-nieuwe-stijl. Op dinsdagmiddagen gaat ze met het hele college van B en W op bezoek bij organisaties van inwoners, bedrijven, kerken en andere instellingen, het liefst met z’n allen op de fiets. Op vrijdagmiddagen is ze alleen op pad: op straatbezoek, op de koffie in een
13 investor. My newspaper, the NRC Handelsblad, caught wind of this deal, in which Leers first fêted the Bulgarian developers and later became embroiled in an explosive conflict with them. In the process, he sometimes lost sight of the boundary between his private and public roles. A wave of negative publicity came crashing over Maastricht, bringing an end to Leers’s career as mayor. Similarly, the mayor of Utrecht, Aleid Wolfsen, ended up apologizing in front of rolling TV cameras after he and the Utrecht civil service and police were found to have offered insufficient protection to a gay couple who had to move to another neighbourhood to escape threats and harassment. Liesbeth Tuijnman (68, CDA), mayor of Overbetuwe, comments, ‘You’re watched at every turn, and whenever you seem to stumble, it’s all over the news. I don’t consider that a good thing, but you have to acknowledge it as a reality.’ Mayors are still formally appointed by royal decree, but in practice, they are no longer vested with unquestionable authority. Smears and rumours once confined to the village pub now spread like an oil slick on social media. Any political leader can easily become the target of strong language. Bas Verkerk (53, VVD), mayor of Delft, has personally experienced ‘increased aggression, physical and verbal, as well as coarse remarks on the Internet’. He adds, ‘Insults aimed at public servants who give their heart and soul for their towns and communities regularly go beyond the bounds of decency.’ A serious problem? Yes – but how does that insight help us? It’s part of a larger cultural shift towards a more k
14 informal, less hierarchical society. Mayors who spend more time outside the office, in village squares and urban districts, will inevitably be exposed to some crude behaviour. Peter Rehwinkel hands visitors to his office a booklet about the mayors of Groningen that vividly illustrates how much times have changed. In the attractively illustrated compilation, which goes back to the year 1413, a mayor becomes involved in a feud with his predecessor and pays for it with his life. Even then, local politics could be a rough game. On the pages that follow, stiff collars and martial whiskers greet the reader. The booklet does not yet include the latest model: a man in his forties with a youthful bounce in his step, enthusiastically describing how he walks and bicycles around town every day and received a positive evaluation from a delegation of city council members at his second ‘performance review’. ‘Servant leadership’, it’s called in contemporary management lingo. Carla Breuer’s office in Werkendam is unpretentious, as if she were the head of the glass claims department at an insurance company – fairly small, and decorated with forgettable office furniture. She points to the portrait of Her Majesty the Queen and says, ‘I draw support from her presence there. A relatively young woman like me can use a little help now and then in our rather unforgiving society.’ As she rushes away to her next meeting, she points out the personal accents she’s added in and around the town hall. In the council chamber, the tables for the different parties were like separate islands. Over the protests of some councillors,
s s
"UREAU *OS 3OM
*OS 3OMS desk
15 the mayor had them pushed together into a single horseshoe. ‘I told them, we’re governing this municipality together.’ In the entryway, a banner proudly announces that her civil service has won an award from the Chamber of Commerce. ‘I custom-ordered that banner. Success should be celebrated.’ She’s had the old municipal arms mounted above the entrance to the new town hall, and municipal flags fly along the edge of the car park. As an individual, Mayor Breuer is quick to ask visitors to call her Carla. Yet as an officeholder, she promotes her municipality by age-old means such as banners and coats of arms. ‘After all,’ she says, ‘a bit of pomp and circumstance has its place in public administration and democracy.’
Kerkrade
"UREAU 'ERRIT *AN 'ORTER
'ERRIT *AN 'ORTERS desk
"UREAU -ARTIN :IJLSTRA
Zeewolde
-ARTIN :IJLSTRAS desk
"UREAU -EINDERT 3CHOLLEMA
Schiermonnikoog ––– Pekela
-EINDERT 3CHOLLEMAS desk
"UREAU 7IL VAN DEN "ERG
s s
7IL VAN DEN "ERGS desk
Ferwerderadiel
+ENNISMAKINGSGESPREK VAN BURGEMEESTER 7IL VAN DEN "ERG MET DE NIEUWE DIRECTEUR VAN DE (ULPVERLENINGSDIENST &RYSLÊN
)NTRODUCTORY MEETING BETWEEN MAYOR 7IL VAN DEN "ERG AND THE NEW DIRECTOR OF THE &RYSLÊN