p l atfo r ms vo o r bewoners
nieuwe collectiviteiten
Hordijkerveld een s p o rt e n cu lt u u r nummer 2 jaargang
2
juni 2010
tweede leven
scholen de spil in het netwerk
rotterdam
ZUID ZIJDE bewe
et an h ve v uid i tg a
n u s ee t Dit i Pa c
op Z
g
pz ing o
uid
Sociaal, cultureel erfgoed, openbare ruimte, creativiteit
Over deze krant
Rotterdam Zuidzijde is een krant die de achtergronden schetst van een aantal ontwikkelingen op Zuid. De verschillende initiatieven op Zuid raken steeds meer met elkaar verbonden. De krant belicht onderwerpen vanuit kunst en cultuur, met
nieuwe collectiviteiten als platform voor
sterke relaties naar de domeinen fysiek, economie en sociaal. Speciale aandacht is er voor de thema’s binnen het Pact op Zuid: economie en arbeidsparticipatie,
bewoners
Jeugd en Onderwijs en de spin-off van de kanskaarten; dat wil zeggen de ontwikkelingen rond het hart van zuid, het stadionpark en de zorgboulevard. Met elkaar scheppen de achtergrondverhalen een dynamische context. Doel van deze krant is het informeren van betrokkenen bij het Pact op Zuid. Bovendien wil de krant de gedachtewisseling over Zuid stimuleren en een bijdrage leveren aan het vormen of verstevigen van onderlinge netwerken. De krant wil ook verleiden om mee te doen aan de grootse hervormingen die op Zuid gaande zijn.
In dit tweede nummer van 2010 peilen we de stand van zaken in Hordijkerveld. Een naoorlogse jaren zestig wijk waar de woningcorporatie grote inspanningen levert om verloedering te keren. Het cultureel erfgoed is hier opnieuw gekoesterd met een mix aan groen en kunst. In het artikel over Levensecht leren laten we zien hoe kinderen hun wereld groter kunnen maken via sport en cultuur. Een grotere actie radius is een noodzakelijke voorwaarde om je verder te ontwikkelen. Zij krijgen daarbij van vele initiatieven een duwtje in de rug. En het artikel over nieuwe collectiviteiten beschrijft hoe bewoners zichzelf hergroeperen. Ze zijn hoe langer hoe meer zelf aan zet om het leven in hun buurt vorm te geven en ondervinden hierbij steun van
Deelneemster Tarwewijktafel in de keuken van het Millinx Parkhuis
GEEN WOORDEN MAAR DAADJES Hoe maak je wijken leefba a r d e r , p r e t t i g e r o m i n t e w o n e n ? H o e v e r g r o o t j e d e
betrokkenheid van de bewo n e r s d a a r b i j ? E n h o e b e v o r d e r j e d e o n d e r l i n g e v e r s t a n d
diverse organisaties.
houding tussen de mensen d i e e e n p o r t i e k , e e n s t r a a t e n e e n b u u r t d e l e n ? W e l k e
De columnisten in deze editie stellen een
bestuurlijke visie en koe r s l e i d e n d a a r b i j t o t d e b e s t e r e s u l t a t e n , e n w e l k e
en ander weer pittig aan de kaak. Ze zorgen
middelen staan een deelge m e e n t e e n e e n s t a d s b e s t u u r d a a r t o e t e r b e s c h i k k i n g ? O v e r
voor prikkelende stellingnames die het
de ideale aanpak van dit ‘ s t u k j e ’ g r o t e s t e d e n b e l e i d w o r d t n a t u u r l i j k a l s i n d s j a a r
debat zeker kunnen stimuleren.
en dag onafgebroken en go e d n a g e d a c h t – e n o n g e t w i j f e l d o o k t o t i n a l l e h a a r v a t e n van de politiek, van over h e i d s i n s t a n t i e s e n v e l e a n d e r e k e n n i s i n s t e l l i n g e n .
2
R
3
Maar soms wordt tijdens al dat
Ome Piet en Abdullah
Zuid met Mohammed of Abdul-
gemeenschappen zoals voet-
denken klaarblijkelijk ook het
Diezelfde hierboven genoemde
lah om de tafel gaan zitten wil
bal- en speeltuinverenigingen
wiel weer uitgevonden, dan wel
buitenstaander ontdekt snel
je in een wijk iets voor elkaar
of kaartclubs in grootstedelijke
het Ei van Columbus opnieuw
genoeg: bij zo’n voornemen
krijgen. Een deelgemeente
wijken bestaan nauwelijks meer.
tevoorschijn getoverd. Die
komen anno 2010 toch nog
als Feijenoord bestaat voor
Dus is het zoeken geblazen
conclusie zou je, tenminste als
wel wat problemen om de hoek
90 procent uit allochtonen,
naar wat dan wél de netwerken,
buitenstaander, toch moeten
kijken. Want wie zijn dat dan in
van wie een groot gedeelte
ofwel de ‘nieuwe collectivitei-
mogen trekken. Zeker nu in
bijvoorbeeld een Rotterdamse
zich nog steeds moeilijk in het
ten’, zijn waartoe wijkbewoners
heel Europa, en dus ook in
Vogelaar- of krachtwijk naar
Nederlands verstaanbaar kan
zich rekenen. En, minstens zo
Nederland, de opvatting terrein
wie je moet gaan luisteren?
maken. En probeer met een
belangrijk: hoe die coalities van
wint dat bestuurders, ambte-
Richard Claase van projectont-
gesluierde vrouw die amper
bewoners kunnen worden ver-
naren en andere beleidsmakers
wikkelingsorganisatie SBAW
Nederlands spreekt maar eens
sterkt en onderling met elkaar
hun oren veel vaker en veel
wil wel uitleggen waarom je
van gedachten te wisselen over
kunnen worden verbonden.
nadrukkelijker bij bewoners van
daar tegenwoordig niet zomaar
wat precies de behoeften zijn
De deelgemeente Feijenoord
grote steden zèlf te luisteren
achterkomt: “Als je iets voor
van allochtone vrouwen in haar
wilde er vorig jaar uitsluit-
zouden moeten leggen. Dat
elkaar wilde krijgen in een wijk,
buurt. Dat lukt je gewoon niet
sel over en schakelde SBAW
is een wel heel voor de hand
stapte je tot voor een jaar of
als je van tevoren niet je stra-
in om daarachter te komen.
liggend inzicht tenslotte. Zoals
vijftien geleden traditiegetrouw
tegie verandert en goed over je
Richard Claase: “Er was op dat
het toch ook eenvoudig in prak-
op de bewonersorganisatie af,
communicatie nadenkt.’
moment eigenlijk sprake van
tijk kan worden gebracht, zou je
of op Tante Mien en ome Piet
denken. Hup, de wijken in, naar
als de ongekroonde koningin
Nieuwe collectiviteiten
tussen de deelgemeente en
de mensen daar luisteren, en
en koning van een wijk. Die
En dat is precies wat er op het
haar bewoners. Er was weinig
daar vervolgens efficiënt beleid
schakelden dan wel hun eigen
moment in Rotterdam – en dus
interactie, zou je kunnen zeg-
weefsel moet worden hersteld.
op afstemmen. Makkelijk zat. Of
buurtnetwerk in als er iets van
in de rest van Europa – in grote
gen. Om een band te krijgen
In het recent verschenen boek ‘De so-
toch niet?
de grond moest worden getild.
steden gebeurt. Het club- en
en tegelijkertijd een voedings-
ciale cohesie voorbij. Actieve bur-
Maar nu moet je in Rotterdam
buurthuiswerk en kleinschalige
bodem voor sociale cohesie in
gers in achterstandswijken’ worden
Column
De verbeelde gemeenschap Je kunt geen nota, rapport of promotiefolder lezen zonder een warm pleidooi voor sterkere bindingen in stad
een gewrongen verhouding
en buurt. De contacten tussen burgers moeten steviger, de saamhorigheid in de wijk sterker, terwijl het sociale
die vooronderstellingen scherp bekritiseerd. In veel opzichten is er sprake van een nostalgische reflex, niet van toepassing in wijken met veel doorloop, afzijdigheid en isolement. Ten eerste blijkt dat het aantal onderlinge contacten in de straat of buurt weinig bijdraagt aan de bereidheid van bewoners om actief te worden, bijvoorbeeld het schoonhouden van de straat. Ook de ontwikkeling van een ‘wij-gevoel’ in de straat draagt doorgaans weinig bij aan burgerschap. Verder blijkt dat ‘gehecht zijn’ aan de buurt een belangrijke voorwaarde is om burgers te activeren. Het gaat dan niet om identificatie met een ‘overgeërfd buurtbeeld’ maar met een toekomstige ‘verbeelde gemeenschap’. Een derde vaststelling is dat het activisme van burgers ook wordt bevorderd door daadkrachtig optreden van professionals, de politie en medewerkers van de gemeente in het bijzonder. Nu zitten bewoners bepaald niet te wachten op van bovenaf ‘gedropte’ en ‘voorgekookte’ projecten inclusief meetinstrumenten als ‘straatladders’. Niettemin, sociale zelfredzaamheid, zonder ondersteuning van professionals, is in achterstandswijken meestal een te hoog gegrepen ideaal.
de wijken tot stand te brengen,
Katendrecht, Bloemhof, Hil-
dans, kunst en fotografie en de
Poen-voor-je-Plan’ers van het
moesten we de buurten in om
lesluis en Vreewijk. Richard
inrichting van een expositie-
eerste uur om van de motieven
de nieuwe gezichtsbepalende
Claase: “SBAW-collega Mirjam
ruimte voor creatief talent uit
achter hun initiatieven te leren
woners volstaat. Een ambitieuze visie
figuren daarbinnen te vinden
Klein en ik zijn op zoek ge-
de buurt zelf.
en er hun voordeel mee te doen.
in termen van ‘iedereen zou moeten
en aan te spreken. Via via
gaan naar die leidersfiguren en
Dit jaar is er nog eens negen ton
“Het is, om het maar eens
participeren’ is overbodig.
kwamen we achter hun namen.
we hebben via hen bestaande
gereserveerd voor een tweede
droog te formuleren, nodig dat
En vervolgens hebben we ze
netwerkjes aangeboord: hebben
ronde van ‘Poen voor je plan’. In
je je voortdurend blijft open-
Bas van Stokkom,
warm gemaakt voor Poen voor
jullie ideeën voor de buurt, denk
2011 kunnen Rotterdammers van
stellen voor wat er leeft in je
filosoof en socioloog
je Plan.”
je iets te kunnen betekenen, zo
Zuid andermaal voor financiële
doelgroep”, verklaart Richard
Nelleke Toenders,
ja: kom maar op!”
steun voor eigen plannen in
Claase. “Met alleen maar subsi-
maatschappijhistoricus
Poen voor je plan
En die ideeën kwamen er dus.
aanmerking komen.
diegeld beschikbaar stellen, be-
Met dat project stelde de
SBAW en de deelgemeente Fe-
deelgemeente Feijenoord in
ijenoord hadden er op een stuk
Nieuw weefsel
het al gauw weggegooid geld. Je
2009 bijna een miljoen euro
of veertig gerekend, er kwamen
Ondertussen praten medewer-
moet eerst een band opbouwen
Kinderen bereiden zich voor de op
subsidie ter beschikking voor
er liefst 240. Vooral jongeren
kers van de Rotterdamse Raad
met de man of vrouw die er iets
de wijkparade. Een manifestatie
initiatieven ‘van onderaf’ ter
lieten daarbij van zich horen
voor Kunst en Cultuur (RRKC),
moois mee kan in een buurt of in
van Tarwewijkers rond de Grand
verbetering van de cultuur en
met plannen voor een rappers-
de dienst Kunst en Cultuur (dKC),
een ander netwerk. We moeten
Dépar t van de Tour de France.
de algemene leefbaarheid in
festival, buurtinitiatieven met
het Pact op Zuid en SBAW met
op zoek en luisteren naar de
4
R
reik je als overheid niets. Dan is
5
Ten slotte is van belang dat deelname van een selecte groep van actieve be-
(auteurs van ‘De sociale cohesie voorbij’)
krachten die van binnenuit in
erachter is ook hier dat hoe
Sarhane Hacene (25) leverde zeven subsidieaanvragen in bij ‘Poen voor je
een wijk werken. Dat is de ko-
meer buurtprojecten er op deze
plan’. Het ging om geld voor een thea t erproject, voor een opnamestudio spe-
mende tijd ons leerproces.”
manier van de grond komen en
ciaal voor jongeren, en voor een empowerment-traject voor moeilijk bereikbare
Die krachten van binnenuit
met elkaar worden verknoopt,
probleemjongeren. De meest e voorst ellen van hem werden goedgekeurd. Het
moesten in Feijenoord vo-
hoe vitaler en dus prettiger de
hiphopf est ival, onder auspiciën van Sarhane en zijn vrienden in de Af rikaan-
rig jaar dus nog grotendeels
Tarwewijk erdoor wordt. Geen
derwijk, was met vierhonderd bezoekers uit de wijk alvast een regelrecht suc-
worden blootgelegd. Maar in
woorden maar daadjes, zoge-
ces. Sarhane: “Poen voor je Plan heef t dus gewerkt. Het was laagdrempelig
andere delen van Zuid komen
zegd. Want in een leuke, brui-
genoeg om jongeren t e kunnen bereiken en om aansprekend voor ze t e zijn. We
ze de laatste jaren ook steeds
sende wijk, zo luidt een andere
hebben het f est ival met een t eam van 25 jongeren ook zelf helemaal georgani-
nadrukkelijker spontaan aan de
bestuurlijke wijsheid, genereer
seerd en begeleid. Het is ook de deelgemeent e zo goed bevallen da t er sprake
oppervlakte. Overal ontstaan
je als vanzelfsprekend betrok-
is van een ver volg op het f est ival. Da t schept hopelijk ook een gunst ig klimaa t
nieuwe bewonersnetwerken
kenheid en actief burgerschap
voor een grot er ideaal van me: de komst van een zelf st andige jongerenruimt e in
en ook verrassende coalities
bij de bewoners.
de Af rik aanderwijk, die we in eigen beheer kunnen programmeren en waar we
tussen vakmensen en bewoners
Dat kunst en cultuur hierbij
onze uit eenlopende t alent en kunnen la t en zien.”
stemmen van zuid
koor’ in het leven waarin alle Rotterdammers hun klachten over hun eigen wijk hartstoch-
Michelle Donkersloot:
Ingeborg Wegter:
Misran Kartowikromo:
Jo-Anne Flanders:
telijk van zich af konden zingen.
• woont sinds kort in het studenten-
• is programmamanager van de
• maakt sinds tweeënhalf jaar ‘Alle-
• bezocht Cuba als Nederlands kam-
Het zijn maar twee van de
kwartier op de Dordtselaan
nieuwe brede school Wereld op
tientallen voorbeelden waarin
• is net afgestudeerd in Culturele en
Rotterdammers zich in nieuwe
Maatschappelijke Vorming aan de
samenstellingen en via een ‘dorpse benadering’ met elkaar verbinden. Want, globalisering
Hogeschool Rotterdam
een gunstig klimaat voor een jongerenruimte in eigen beheer
die het sociale weefsel van de
het ideale bindmiddel vormen,
den die zich in een wijk of buurt
jazzclub Belvédère op Katen-
stad vernieuwen en versterken.
staat voor ‘projectleider cul-
voordoen, of om de verborgen
drecht worden regelmatig table
meente Charlois
• is kwartiermaker voor een gezamenlijk programma van de vijf
• deed voor haar studie onderzoek naar hangjongeren op het Zuidplein
betrokken partijen • organiseerde eind juni de langste
zang, dans en kostuums te maken heeft • wil haar enthousiasme graag met iedereen op Zuid delen
terdam tv
“Als je in het studentenkwartier woont is het de bedoeling dat je
“In de Wereld op Zuid zitten twee
“Ik zag jaren geleden een tv-uitzen-
“Ik heb altijd zoveel ideeën over dans en theater dat ik er zelfs ‘s nachts
laert: “Het is de realiteit. De
je inzet voor de wijk. Ik ben bezig
basisscholen, welzijnswerk, kin-
ding van Prem, die probeerde de
wakker van word. In jongerencentra
Millinxbuurt, de Mijnkintbuurt,
te bedenken wat ik kan betekenen.
deropvang, een kinderbibliotheek
jeugd op het rechte pad te krijgen.
in de Tarwewijk en op straat praat ik
de Verschoortbuurt, enfin noem
Onlangs heb ik al kinderen van basis-
en opvang voor kinderen met een
Dat heeft mij geïnspireerd om zelf
met kinderen en jongeren over hun
ze allemaal maar op: het zijn
school De Akker gefotografeerd voor
beperking van de Pameijer. Wij vinden
tv te gaan maken. Ik laat zien welke
toekomst en wat zij met muziek, dans
elk voor zich toch zelfstandige
een project door de wijk. Dat vond ik
gezonde voeding heel belangrijk.
goeie dingen in Charlois gebeuren.
en theater kunnen bereiken. Mijn plan
gemeenschappen, dorpjes. Er
heel leuk om te doen, al die stralende
Daarom willen we de kinderen een
Wat er allemaal mogelijk is, zodat
is ze te stimuleren hun dromen
zijn heel veel mensen die niet
koppies... Verder hop ik van het ene
gezonde lunch op school aanbieden.
mensen dat weten. Ik doe dit als
achterna te gaan, beginnend in hun
of nauwelijks uit hun eigen
tijdelijke contract naar het andere. Ik
Om dat volgend schooljaar te kunnen
vrijwilliger, naast mijn gewone werk.
eigen wijk. Ik doe dit nu als vrijwilli-
buurt willen of kunnen komen.
ben op zoek naar een serieuze baan
betalen, organiseerden wij ‘de langste
Het eerste jaar heb ik er veel eigen
ger, maar zou graag een eigen plek in
Prima, maak van die zwakte
waar ik mijn ei kwijt kan. Rotterdam
gezonde schoollunchtafel- sponsor-
geld in gestopt. Inmiddels heb ik wat
de wijk willen om ze hiermee dage-
dan maar een kracht. Ontdek
is mijn stad, maar ik vind dat Rot-
lunch’. Ik werk voor het eerst op Zuid.
betaalde opdrachten van de deelge-
lijks te helpen. Na Aruba is Rotter-
wat die mensen met hun wijk
terdam talenten van jongeren meer
Ik heb verhalen gehoord dat het hier
meente. Er zijn zes vrijwilligers die
dam-Zuid mijn tweede thuis, ik woon
en met elkaar verbindt en biedt
moet waarderen. Er zijn genoeg jon-
vroeger erger was. Ik merk dat niet
met me meedoen. Het zijn veel Antil-
hier al 25 jaar. Er gebeuren hier veel
ze daarin met voorzieningen en
geren met een hart voor Rotterdam
zo. De Wereld op Zuid heeft een fan-
liaanse jongens, dat gaat best goed.
leuke dingen, waar niemand wat van
ondersteunende sociale en cul-
die wat willen, maar ze krijgen onvol-
tastisch nieuw gebouw met veel voor-
We hebben sinds kort een coach,
weet! Er zou meer bekendheid aan
turele activiteiten houvast bij.”
doende begeleiding. Je voelt je niet
zieningen aan de Schere. Het is een
een professionele tv-maker van een
gegeven moeten worden.”
altijd even welkom. Die cultuur hier
prachtig gebied, met veel groen en
AV-bedrijf in de Creative Factory. Dat
Meer informatie:
mag wel veranderen. Verder woon ik
bomen. Wel zie ik dat veel ouders en
werkt prima.”
SBAW, Richard Claase:
hier prima. Zuid is een gebied waar
kinderen het zwaar hebben. Wij zet-
kwaliteiten zichtbaar te maken
d’hôte-diners voor de buurt
kijf. “Kunst is in staat om echte
van de verschillende groepen
georganiseerd, waarbij een van
In de Tarwewijk entameert,
ontmoetingen te creëren, een
en individuen die er wonen.”
de bewoners dan zijn of haar
[email protected]
nog veel te ontdekken valt. Ik woon
ten ons met elkaar in voor een goede
ondersteunt en ‘lijmt’ Eric
gedachtewisseling tussen men-
Soms dragen bewoners zelf die
levensverhaal met de overige
Eric Dullaert: info@cultureel-
liever hier dan aan de noordkant.”
ontwikkeling van 0 tot 12-jarigen.”
Dullaert tal van initiatieven
sen. Kunst is daarbij ook het
cultuurimpulsen aan en hoef
gasten deelt. In de Afrikaander-
denkwerk.nl
rond kunst en cultuur in ‘zijn’
medium bij uitstek om associa-
je als overheid alleen maar te
wijk riep kunstenaarscollectief
Pact op Zuid: Aysel Kaya:
buurten. Grondgedachte
tief in te spelen op toevallighe-
faciliteren. In de voormalige
Sensational Mix een ‘Klachten-
[email protected]
Rotterdam Zuid is een verwend kind.
zichtbaarheid ontbreekt. Het zorgenkind
schip D e Rotte rdam weerspiegelt de
Voor de oude politiek is kunst een glij-
In de extreem helder geformuleerde
Rotterdam Zuid heeft een communicatie-
nieuwe status van Rotterdam Zuid 2.0
middel: instrumenteel. Het doel heiligt de
nota Van 1989 tot… Ku n st & Cu ltu u r
probleem.
middelen. Soft-pornokunst (opbouwwerk) Stadsfilosoof Henk Oosterling ging in
en jeugd (enthousiasme) worden door
de activiteiten en initiatieven per wijk
Afgaand op het geboortekaartje dat John
april 2010 in expositieruimte Hommes
de gemeente betaald om sociale cohesie
uitgelicht. Dat is niet misselijk. Parkstad,
Körmeling in 1989 op het dak van de Hil-
in gesprek met beeldend kunstenaars
te bewerkstelligen. Vind je het gek dat
DSPS de Player, Pact op Zuid, Go for
lekopflat liet aanbrengen is Rotterdam
Ana A. Fernandez en Fabrizio Bianchini.
R O TT E R DAM ZUID 3.0
kunst onzichtbaar blijft?
it, De Koepels, Kosmopolis, Freehouse,
Zuid nu 21 jaar. Katendrecht, de Kop van
Inzet van het gesprek was hyperrealiteit
altijd wordt gezien.
Creative Factory, het Helderheidfestival,
Zuid, de Afrikaanderwijk zijn volwassen
versus humaniteit. Zou de spektakel-
Het is tijd voor Rotterdam Zuid 3.0. Wil
Mandela-festival, Bang the Drums, Jazz
stadsdelen. Budgetten, zak- en kleedgeld,
maatschappij, de wereld als pretpark, het
de nieuwe stadsfilosoof nu opstaan? En
op Zuid, het Vreewijkfestival, De Zwarte
worden verhoogd en gebundeld. Culturele
menselijke verdrijven? Natuurlijk niet. De
minder festivals graag. Festivals heeft
Ruyter, A-locatie, galerie Hommes… om
activiteiten trekken horeca aan en horeca
nieuwe wereld ontleent haar menselijke
deze stad genoeg.
er enkele te noemen. Terecht constate-
trekt toeristen aan. Economisch gaat het
identiteit aan de media.
ren de opstellers van de nota dat het aan
Rotterdam Zuid voor de wind. Stoom-
R
20.30 uur op het kanaal van Rot-
• is gek op alles wat met theater,
wijken nog als een dorp. Dul-
tuurimpulsen’ Dullaert buiten
6
de deelgemeente te promoten
pioen Zuid-Amerikaanse dans
veel bewoners hun buurten en
Dorpse beleving
in de deelgemeente Feijenoord worden
• laat geen mogelijkheid onbenut om • is te zien op woensdagavond om
schoollunchtafel van Nederland
of niet: ook in 2010 beleven
Sarhane Hacene middenin zijn Afrikaanderwijk. Hij hoopt op
Zuid in Zuidwijk
tonen TV’: televisie over deelge-
Hardcore kunst is onafhankelijk, dwars, irritant en onaangepast: kunst waar niemand op zit te wachten en die daarom
The Southwatcher
“Als ik naar mijn foto’s kijk, denk ik terug aan bepaalde gebeurtenissen. Bijvoorbeeld die foto die ik bij m’n school maakte, een besneeuwd grasveld. Er komen dan veel herinneringen boven aan mijn eerst schooldag.” Een toelichting van Abubakr Akkari. Deze 14-jarige scholier van de school Ibn Galdoun in Charlois is een van de deelnemers aan ‘Dagboek Charlois’. Dit boek is net uit en bevat verhalen en foto’s van zeventien jongeren van Charlois. Ze kregen begeleiding van coryfeeën als Jana Beranova, Rien Vroegindewei en Natasha Slagtand. Abubakr Akkari foto-
Dagboek
grafeert niet alleen, hij schrijft ook gedichten. Zijn broer Mohammed stort zich op proza. Bij de jongeren zijn talenten naar boven gehaald, schrijft Lio-
Charlois
nel Martijn in het voorwoord. ‘Ze zijn het niet geworden, ze waren het allang: schrijvers, dichters, fotografen, kunstenaars!’
7
‘Dagboek Charlois’ is een initiatief van schrijver/dichter Ayatollah Musa. Samen met fotograaf Rogier Maaskant selecteerde hij de jonge Charloi-
sers, tussen 14 en 17 jaar. Het tweetal heeft ervoor gezorgd dat het tot een uitgave kwam. Het is een publicatie van uitgeverij Douane.
sociaal, cultureel erfgoed, openbare ruimte
Je thuis voelen in Hordijkerveld kan op vele manieren
Een tweede leven voor
Extra investering in buitenruimte brengt nieuw elan H o r d i j k e rv e l d i s e e n w i j k u i t de jaren zestig in deel g emeente IJsselmonde. Een
e n i g s z i n s v e r s l e t e n w i j k , m e t veel goedkope en verouderde woningen. Oorspronkelijke b e w o n e r s kregen de afgelopen vijftien, twintig jaar te maken met nie u w e b e w o n e r s
Hordijkerveld
u i t a n d e re c u l t u r e n m e t a n d e re gewoontes. Versleten raakte verwaarloosd. D e laatste
j a r e n i s in Hordij k er v eld alles op alles gezet om de wijk weer aantr e k k e l i j k t e m a k e n v o o r d e ve l e v e r s c h i l l e n d e b ewoners. Inmiddels zijn de resultaten te zien. Hordijkerveld is het land van
een bovenop mekaar zit en waar
fonkelnieuw gebouw zo het
In de eerste tuin valt meteen de
de dijken. De Kerstendijk, de
het duurder is. Mooi niet. Je
nieuwe park in. Vroeger een ver-
om een boom heen gedrapeerde
Huniadijk, de Prinsendijk en
hebt hier ruimte en vrijheid.”
waarloosd gebied waar weinig te
witstalen voetbalgoal op. Kunst?
de Ermelissedijk omsluiten het
Steenbergen is gepensioneerd
beleven viel. Verwilderd gras en
Sport? Ester van de Wiel: “Het
gebied waar verder bijna alle
hovenier. Hij is betrokken bij de
bosplantsoen voornamelijk. Nu
was hier een simpele plek: gras
straatnamen eindigen op ‘dijk’.
veranderingen in zijn wijk, vooral
klotst water zacht tegen de be-
met bomen. Nu is het een plek
In de aangrenzende wijk zijn
bij het openbaar groen. Moppert
tonnen lage traptreden aan. Het
om wat te beleven. De goal is
het allemaal ‘oorden’ en aan de
soms op baldadige jeugd die de
is niet moeilijk voor te stellen dat
voor wat grotere kinderen. Aan
andere kant ‘kreken’. Je waant
plantjes te weinig respecteert.
hier in de zomer ouders en kinde-
de andere kant hebben we een
je in een buitengebied, ver van
Of op mensen die geen verstand
ren met de voeten in het water
bolbomenbos gemaakt, waar
de roerige stad. Vergeleken met
hebben van groenonderhoud.
zitten. Een nieuw asfaltpad voert
alles een schaal kleiner is.” Er
de oudere stadswijken op Zuid
Toch vindt hij het openbaar groen
door het hele park tot achteraan
staan vier witte kinderstoelen,
zijn de tuinwijken in IJsselmonde
in de wijk enorm verbeterd. De
de Prinsendijk. Voor zowel skater
verankerd in de grond, tussen
een oase van rust. Oké, er loopt
wijk ziet er weer ongeveer uit
als scootmobieler is het lekker
minibomen die een afspiegeling
wel eens een ‘vervelend ettertje’
zoals hij vroeger bedoeld was.
rijden daar. De nieuw gegraven
zijn van hun grotere soortgeno-
a-sociaal te doen. Maar de weids
Met een extra toevoeging: nieuw
singel loopt er langs. En verderop
ten verderop. Langs de tuin loopt
opgezette openbare ruimte, het
gegraven singels die meehelpen
liggen drie openbare singeltui-
een kabelbaan waar kinderen
vele groen en de betaalbare
aan de waterberging. En die ook
nen, bereikbaar via een robuuste
mee kunnen spelen en bewegen.
woningen zijn zaken die bewo-
een nieuwe kwaliteit aan het
brug. De tuinen zijn een mix van
Vanuit deze tuin loop je naar de
ners koesteren.
gebied toevoegen. Wonen aan het
kunst en groen met elk een heel
‘Altijd mooi weer tuin’, waar bij
water.
eigen karakter. Landschapsarchi-
grauw weer de verspreid ge-
tect Marnix Tavenier en ontwer-
plante coniferen als kaarsen op-
“Ik ga hier niet weg,” zegt Wim Steenbergen, bewoner van het
Altijd mooi weer
per publieke ruimte Ester van de
lichten door ledspots. De ontwer-
eerste uur. “Als ik verhuis kom
Vanaf de tramhalte op de
Wiel tekenen voor ontwerp en
pers hebben beplanting gekozen
ik kleiner te wonen, waar ieder-
Kerstendijk loop je langs een
inrichting van dit gebied.
op basis van wat bewoners als
boven: In de Altijd Mooi Weer tuin gloeit bij grauw weer ledverlichting automatisch op onder de coniferen onder : Bewoners worden verleid om ligusterheggen te planten als afscheiding van hun tuin. Dat geeft een heel andere uitstraling dan houten schuttingen.
8
R
9
Ondanks regen een feestelijke stemming tijdens de opening van het nieuwe wijkpark en de drie bijzondere tuinen
top drie plantjes in hun eigen
terialen op een andere manier
ken geraakt, de gepensioneerde
met het Centrum Beeldende
bied een hogere marktwaarde.”
tuinen hebben: het geelgroene
gebruikt - voert verder langs
hovenier-bewoner.”
Kunst om het gebied een
Als huurders vertrekken, komt
assortiment. Er staan drie
de singel met aan het eind van
stoere banken, omgeven door
de omloop een steiger voor vis-
een haag. “Hier kun je heel beschermd en intiem zitten,” zegt
extra boost te geven. Het CBK
een deel van de woningen op
financierde mee en is inmiddels
de kopersmarkt. Vestia tekent
sers: de omlooptuin
Geen natte voeten meer
aangenaam verrast door de
voor het onderhoud van de
Ester van de Wiel wil met haar
Bewoner Wim Steenbergen:
combinatie van groen en toege-
kunstobjecten voor de komende
Van de Wiel. In het hout van
ontwerpen laten zien dat je
“Die singels zijn hier allemaal
paste industriële kunst.
drie jaar. Daarna nemen deelge-
de banken zijn de namen van
met de openbare ruimte iets te
nieuw en zorgen voor droge
Charlotte Wiering: “Het heeft
meente en CBK het onderhoud
de gewassen gefreesd en in de
bieden hebt. “Ik wil niet alleen
voeten. Vroeger verzopen onze
veel inspanning gekost, maar
over.
tegels lees je Altijd Mooi Weer.
maar ‘hufterproef’ ontwerpen,
huizen gewoon, vaak stond al-
je ziet nu wat er mogelijk is.
Het zijn subtiele details die nou
met een vriendelijk ontwerp
les onder water.”
Ik hoop dat we via het Pact op
Kalendertuin
net het beetje extra geven aan
kun je juist andere reacties
Het park en de singeltuinen zijn
Zuid deze wijk als voorbeeld
Verderop, achter de Huniadijk
een buitengebied waar kwa-
krijgen.” Ze vertelt over de pre-
openbaar gebied, de gemeente
kunnen aandragen voor andere
tussen de Erfdijk en de Koppel-
een jaarklok maken, gebaseerd
gewas dat bloeit, van magno-
Vestia is hier eigenaar van de
jaren zestig.
bewoners om ervoor te pleiten
liteit de boventoon voert. De
sentatieavonden in het begin.
is eigenaar van de grond. Ves-
wijken op Zuid. Deze aandacht
dijk staan galerijwoningen voor
op de bloemenklok van Lin-
lia’s en seringen tot kornoelje
grond en zorgt voor het onder-
Dat geldt overigens ook voor
de schuttingen te vervangen
laatste singeltuin is de tuin ‘tot
“Bewoners konden kiezen uit
tia heeft in de rol van regisseur
voor de buitenruimte doet iets
ouderen. Vestia vroeg de ont-
neus. De tuin laat zien hoe de
en wintermahonia.” Ook in deze
houd. Verderop liggen de gazons
de ligusterheggen die in het
door hagen, zoals vroeger.
nut en genoegen’ met fruit- en
verschillende ontwerpen. De
gezorgd voor een grondige
met de uitstraling van de wijk.
werpers om hier een tuin tus-
tijd voorbijgaat, je kunt routes
tuin staan de stoere banken die
er strakgeschoren bij, met hier
hele gebied aan een comeback
Bewoners kunnen een gra-
nootbomen. Bewoners kunnen
Altijd mooi weer tuin en de tuin
aanpak van het gebied. Char-
Als het buitengebied goed
sen de twee flats te maken. Van
lopen door de tijd. Elke maand
straks een haag als jasje hebben
en daar speeltoestellen voor de
bezig zijn. Charlotte Wiering:
tis haagcontract afsluiten en
aan picknicktafels hun dessert
tot Nut en genoegen waren het
lotte Wiering was voor Vestia
verzorgd is, heeft dat effect op
de Wiel: “Ouderen houden van
heeft een hoogtepunt met een
om beschermd te kunnen zitten.
jeugd. Alsof je terug bent in de
“We zijn in gesprek gegaan met
Vestia knipt dan drie keer per
straks uit de bomen plukken.
meest populair. In die tijd is
projectleider voor het openbaar
hoe mensen met elkaar om-
rust, reinheid en regelmaat. Dus
jaar de heg. De uitstraling van
Een smal pad - standaardma-
ook Wim Steenbergen betrok-
gebied. Zij zocht samenwerking
gaan. Bovendien krijgt dit ge-
ik wilde met deze kalendertuin
het gebied is totaal anders als
Kalender tuin met jaarklok. Elk seizoen bloeit er wel iets
je overal groene heggen hebt in plaats van een soort gehokt gammaland. Van de zevenhonderd privétuinen zie je hier en daar nog een schutting staan – je kunt bewoners niet dwingen – maar de meeste gaan over tot een ligusterheg. Daarmee wordt het oorspronkelijke ontwerp van de wijk in ere hersteld. Bewoner Wim Steenbergen noemt gratis hegknippen een glorieus aanbod. Dat geldt ook voor de grond die bewoners gratis konden krijgen om hun tuin op te hogen. Steenbergen: “Het heeft allemaal heel lang geduurd, het was lastig om bewoners betrokken te houden. Je moet blijven communiceren. Het was toentertijd een
Niet alle ligusterheggen zijn al volwassen…
vreselijke troep hier. Bewoners konden zich niet goed voorstel-
Het vergt lef om plannen t e veranderen. Aanvankelijk was Hordijker veld begin 2000 rijp voor de sloop. Het bekende
len hoe het zou worden. Maar
recept om met duurdere koopwoningen een wijk op t e krikken zou ook hier beproefd worden. Maar deelgemeent e IJs-
nu zie je het resultaat.”
selmonde en woningcorpora t ie Vest ia honoreerden uit eindelijk de prot est en van bewoners t egen deze grootschalige sloop. Ze maakt en samen met hen een nieuw mast erplan. In zo’n t ien jaar t ijd moest via rela t ief kleinschalige ingrepen Hordijker veld een wijk worden met een mix van allerlei woningen: huur, koop, goedkoop en middelduur. Een wijk waar
Voetbalgoal: kunst, spor t of allebei?
10
R
Meer informatie: Charlotte Wiering:
iedereen met plezier kan wonen. Inmiddels is zo’n zevent ig procent van alle plannen gerealiseerd. Verspreid door de
[email protected]
wijk st aan vijf t ien blok jes blinkende nieuwbouw met vijf, zes woningen. Enkele por t iekf la ts zijn gesloopt; daar komen
CBK:
[email protected]
150 nieuwe woningen. Een groot deel van de huurwoningen is gerenoveerd en soms vergroot. Maar het meest opvallend
Vestia Rotterdam Zuid:
is toch wel de aanpak van de openbare ruimt e. Door het acht erst allig onderhoud daar van f link t e verbet eren en extra
[email protected]
kwalit eit toe t e voegen ontst aa t een klimaa t waarin Hordijkers weer trots zijn op hun wijk, is de verwacht ing.
†
11
Jeugd en onderwijs, openbare ruimte
Niet alle kinderen hebben dezelfde kansen. In de armere wijken van Rotterdam-
Zuid ligt achterstand in algemene ontwikkeling op de loer. Wim Pak, directeur van de
brede basisschool de Bloemhof heeft er ervaring mee: “De meeste kinderen komen de wijk niet uit, behalve tijdens school uitstapjes. Ze gaan nooit naar Diergaarde Blijdorp
of een museum.” Het bouwen van een sociaal sterke wijk is de opgave. Scholen vormen hierbij de spil in het netwerk van verenigingen, professionals en bewoners.
De bal komt met een boog net
met jongeren in de wijk aan de
die onzekerheid zich in stoer
dingen te doen zijn en mensen
voor het doel terecht. Drie jon-
slag te kunnen. Karima: “Ik wil
doen en agressief gedrag. Moet
moeten worden verleid om met
¨er ontdekkingsCree plekken
gens en een meisje rennen er
jongeren begeleiden op school,
je dan hard optreden? Of moet
elkaar in gesprek te komen.
Bloemhofbewoonster Mavis
op deze druilerige zaterdagmid-
thuis en op straat door ze een
je juist iets heel anders doen?”
Wijkmanager Eva de Ruiter van
Yilmaz (18), vierdejaars mbo spw (sociaal pedagogisch werk), meldt zich voor een (betaalde) bijbaan als speelcoach Mavis: “Eva de Ruiter wil de jongeren in de wijk het werk laten doen. Ook zijn we voor onze broertjes en zusjes, neven en nichtjes een rolmodel. Van kinderen kreeg ik vragen of ik ze met hun huiswerk kon helpen. Eva ondersteunt me en regelt wat
LEVENsECHT LEREN
ik nodig heb. Ik ben met een paar kinderen begonnen en heb er nu zo’n 25 per dag, verdeeld over twee groepen. Drie andere jongeren helpen me inmiddels met de huiswerkbegeleiding.” Het voetbalaffiche op de deur van Oleander Bloeit met de oproep om lid te worden van een voetbalclub, heeft effect, vertelt bewoonster en speelcoach Yesim Yilmaz. Ze volgt de opleiding maatschappelijk medewerker Zorg bij het Albeda College en wil later een baan in het gevangeniswezen. Yesim: “Door de poster train ik nu elke week een groep van twaalf meisjes in de gymzaal van de Bloemhofschool. Ze zijn serieus en komen wekelijks trainen. De meisjes willen nu een eigen voetbalclub oprichten. ”
Sport en cultuur maken de wereld groter
Kinderen helpen bij het herbeplanten van
Beeldend kunstenaar Svetlana
de Odastraat vlakbij het Oleanderplein
Prigoditch begeleidt eenmaal per week de talentklas beel-
12
R
dag op het Ericaplein achter-
luisterend oor te bieden en ze
dende kunst in de kleine Villa
te leren om keuzes te maken.
Werken aan een prettige wijk
WadS is met deze opdracht
aan. Een jonge vrouw in een
voortvarend aan de slag. Ze
Zebra aan het Oleanderplein.
knalblauw trainingspak schiet
Dat is in dit soort wijken nodig,
Hans Moerenhout, manager
organiseert zomeractiviteiten
Ze leert de kinderen basistech-
de bal richting doel. TOS (Thuis
omdat veel buitenlandse ouders
Feijenoord bij woningcorporatie
voor kinderen en jongeren en
nieken, zoals portrettekenen,
Op Straat) staat er op haar rug.
niet weten hoe het hier werkt.
Vestia, werkt intensief samen
stelt speelcoaches aan: jon-
werken met aquarel, pastel en
Terwijl Yesim de bal aanspeelt,
De taal alleen al is een struikel-
met TOS en Werken aan de
geren uit de wijk. Om ook de
gouache. Prigoditch: “Ons doel
kijkt collega Karima toe. Her
blok. Ik weet het van mijn eigen
Stad (WadS) in de Oleander-
moeders te bereiken, koopt ze
is dat talentvolle kinderen zich
en der komen kinderen vanuit
ouders, die niet wisten dat mijn
buurt in Bloemhof. Zijn doel
een paar houten picknicktafels,
verder kunnen ontwikkelen en
de zijstraten aanlopen. Karima
broertje straattaal sprak en
is de leefbaarheid in de wijk
bakken met planten, servies,
we motiveren ze om door te
begroet ze een voor een. Het
vloekte. Hij werd door hen nooit
verbeteren. Na een grondige
tekenspullen en koekjes. In no
gaan. Het verbreedt hun wereld
groepje voetballende jongens
gecorrigeerd. Als ouders de
analyse door WadS heeft hij
time is het Oleanderplein tij-
en ze krijgen echt kennis van
en meisjes groeit gestaag.
taal niet begrijpen en de maat-
samen met de deelgemeente
dens mooie dagen een trefpunt
tekentechnieken.”
Zonder schoppen en schelden
schappij niet snappen waarin
en de stadsmarinier een route
van moeders met kinderen. Het
spelen ze hun spel.
hun kind opgroeit, kunnen ze
uitgezet om meer vriendelijk-
netwerk breidt zich uit met
Karima Idabdelhay (24) wil de
hen ook niet ondersteunen. Ter-
heid in de buurt te ontwikkelen.
huiswerkklassen, een talent-
Olympische spelen en de straat
negatieve sfeer in Bloemhof
wijl je dat juist nodig hebt, want
Het stenige Oleanderplein moet
klas schilderen van Villa Zebra,
Het verenigingsleven in
Dansen kan natuurlijk ook, al ben je eigenlijk aan het
veranderen. Ze heeft haar baan
je bent toch al zo onzeker als
een andere uitstraling krijgen,
buurtvaders, stageplekken en
Rotterdam-Zuid heeft een
voetballen in het wijkvoetbaltoernooi in Bloemhof
bij een callcentre opgezegd om
je opgroeit. Bij jongens vertaalt
in de buurt moeten meer leuke
voorleesmoeders.
stevige impuls nodig, bleek
13
Er moeten begeleiders zijn,
teur Ocker van Munster van de
school en vinden het bovendien
Met het project ‘Ieder kind een
ten als saxofoon, gitaar en viool
alleen talent dat zich verder
en vervoer voor de wedstrij-
SKVR: “Ouders in de armere
onprettig dat hun kind ver moet
instrument’, gaan kinderen van
begeleid door een docent van
kan ontwikkelen, maar je maakt
den; zonder vrijwilligers geen
wijken zijn vaak niet bekend
reizen, redenen voor de SKVR
groep 5 en 6 iedere week een
de SKVR. Ocker: “Je moet er
van deze kinderen zo ook
vereniging. Het is een proces
met het fenomeen muziek-
om naar de wijken te gaan.”
uur aan de slag met instrumen-
bijtijds bij zijn. Je ontdekt niet
een meer compleet mens en
van vallen en opstaan. Rotter-
vergroot hun wereld. Dat is ook
dam Sportsupport is eigenaar
de reden dat men op Zuid met
van de Schoolsportvereniging.
cultuurprogramma’s de wijken
De deelgemeente en scholen
ingaat. Denk aan het Rotter-
bieden accommodatie en de
dams Philharmonisch of Villa
gemeente levert een gym-
Zebra.”
leerkracht, die via Rotterdam
De kinderen van de bovenbouw
Sportsupport de schoolsport-
(groep 7 en 8) kunnen terecht
vereniging runt.”
in de Wijkmuziekschool, zoals die van de Afrikaanderwijk.
NOC*NSF (Nederlands Olym-
Ocker: “Het verschil met de
pisch Comité*Nederlandse
muziekschool is dat de wijkmu-
Sport Federatie) is eveneens
ziekschool dichtbij is en gratis.”
betrokken en heeft de School-
De kinderen van de Wijkmuziek-
sportvereniging in Rotterdam
school mogen de instrumen-
aangewezen als proeftuin. De
ten mee naar huis nemen om
experimenten zorgen voor een
ermee te oefenen. Wat begon
andere dynamiek: de samen-
als experiment, breidt zich als
werking tussen scholen en
een olievlek uit. Ocker: “Tachtig
sportverenigingen leidt tot
procent van de kinderen heeft
nieuwe samenwerkingsverban-
inmiddels kennis gemaakt met
den. Stagiaires van het Zadkine,
muziek. In Vreewijk, waar een
het Albeda College en diverse
brassbandschool actief is, be-
Hogescholen vervullen op de
reiken we nu ook de ouders. Die
Schoolsportscholen stageplek-
komen met de kinderen mee
ken. Behalve ouderparticipatie,
naar de les en naar de uitvoe-
staan ook straatcultuur en
ring, zoals in het Zuidplein
omgaan met moeilijk gedrag
theater.”
op het lesprogramma. In IJs-
Voor Karima Idabdelhay uit het
selmonde is voor dit doel een
begin van dit verhaal staat vast
pedagoog bij drie sportvereni-
dat het betrekken van de jeugd
gingen aangesteld.
en de ouders het tij op Zuid
Te weinig geld is geen argu-
doet keren. “Contact maken,
ment voor ouders om het kind
zodat je weet wat er speelt en
niet lid te laten zijn van een
ouders stimuleren. Met elkaar
sportvereniging. Daartoe is het
versterken we de wijk.”
Jeugdsportfonds in het leven Meer informatie:
geroepen, waar gemeente en bedrijfsleven betalen voor hun
Eva de Ruiter (WadS):
lidmaatschap en tenues. Na
[email protected]
een vliegende start dreigen de
Ocker van Munster (SKVR):
resultaten echter onder druk te
[email protected]
komen.
Ans Stolk (Pact op Zuid):
Stolk: “De geldstroom neemt
[email protected]
door de bezuinigingen af. Het
Hans Moerenhout (Vestia):
is nu zaak een dikke verbinding
[email protected]
te leggen met het bedrijfsleven.
†
De stip aan de horizon zijn de Olympische Spelen in 2028 die Extra feestelijk tintje tijdens voetbaltoernooi in Bloemhof
Nederland, onder leiding van
boven: Ook de moeders doen mee aan het herbeplanten in de Odastraat onder : Talentklas van Villa Zebra, tekenen en schilderen o.l.v. Svetlana Prigoditch
voorzitter Ivo Opstelten, wil binnenhalen. Hiervoor is een ook na analyse van de cijfers.
Nederlands verschijnsel. In
vereniging komt terug naar
Rotterdamse sportverenigin-
groot landelijk netwerk actief
De deelgemeente Feijenoord
gemengde wijken ontbreekt
de wijk. Woningcorporaties,
gen.” Kinderen kunnen zich
en er is in 2016 een aanbod
bijvoorbeeld, goed voor zo’n
deze traditie. Het is geen onwil,
sportverenigingen en onder-
ervoor inschrijven. Het is de
(bid) nodig. Dit bidboek is niet
70.000 inwoners, telde slechts
maar ouders weten gewoon
nemers zijn hierbij de partners
eerste stap om kinderen te
alleen gekoppeld aan nieuwe
negen sportverenigingen, waar-
niet hoe het verenigingsleven
van scholen en deelgemeente.
interesseren voor sporten als
accommodaties (de nieuwe
onder geen enkele voetbalclub. Ter vergelijking: de stad Roosendaal, met een vergelijkbaar inwoneraantal, is goed voor 110verenigingen! Bovendien zijn de sportverenigingen verhuisd naar de rand van de stad.
Ton Huiskens, medebedenker en medeopricht er van WadS: “De missie is kinderen meer zelf ver trouwen geven en via hun t alent kennis la t en maken met nieuwe werelden. Het werken aan t alent bet ekent ook de ontwikkeling van de wijk. Het creëren van ontdekplekken is daarbij van belang. Want niet alleen wiskunde is belangrijk, maar ook t ekenen of voetbal.
krachten in werking, die ka-
de kunstmatige groei veroor-
ook functioneel en zelfs be-
pitaal doet vloeien, kranen
zaakt door de ambities van
langrijk in het verbeteren van
Kuip), maar ook aan de voor-
doen bewegen en die weilanden
goed bedoelende stadsmakers.
de aantrekkelijkheid van een
waarde dat zeventig procent
of verouderde stadsdelen doet
De Kop van Zuid, Barendrecht,
stad. Door een stuk stad leeg
veranderen in nieuwe gebou-
de ontwikkelingen in Capelle
te maken, neemt ook de waarde
wen en straten. Helaas passen
en de grote hoeveelheid leeg-
van de omliggende panden toe,
vraag en aanbod nooit goed op
lopende haventerreinen is meer
want je voegt kwaliteit toe,
elkaar, er is altijd een te-
dan Zuid en misschien Rot-
niet nog meer gebouwen. En
kort aan ruimte of er is te-
terdam als geheel aan kan.
leegte is ook de reserve van
Een stad is altijd op zoek naar
veel. Het is steeds haasje
De stad heeft een te grote
de toekomst als de broek weer
het ideale evenwicht tussen de be-
over. Een stad met tekort is
broek. En een te grote broek
groter moet. Niet bouwen is
van de Rotterdammers/Nederlanders moet bewegen. We willen niet alleen de Olympische
Column
De tuinbroek van Rotterdam
Spelen, maar ook Olympische sporters.”
Ans Stolk, sociaal adviseur en bewoner van Vreewijk, maakt
werkt en wat ervan hen wordt
De sportverenigingen leveren
judo, voetbal of basketbal. Na
Muziek naar de wijk
hoefte aan ruimte van haar stads-
welvarend en gezond want het
los je niet op door meer te
soms de beste investering die
zich vanuit Pact op Zuid sterk
verwacht.” Rotterdam Sport-
de trainers en leiden ouders op
een paar lessen organiseert de
De SKVR is actief met talent-
bewoners en wat er aan gebouwen
groeit en is modern, een stad
gaan eten, dat is ongezond,
je kan doen.
voor meer sportverenigingen
support en Stolk stonden aan
tot kader. Stolk: “Sporten op
school voor ouders een avond.
scouting in de wijken. Voor de
en openbare ruimte beschikbaar
met teveel heeft het moeilijk
maar door je broek in te ne-
op Zuid. Ze zegt: “Verenigin-
de basis van de ontwikkeling
de basisschool bevorderen we
Stolk: “We willen ouders bewust
SKVR zijn de basisscholen als
is. Het is een kwestie van vraag
en veroudert. Zuid heeft het
men. Op leeg vallende ruimte
Rudy Stroink
gen, ondersteund door vele
van een model voor de School-
door proeftrainingen , verzorgd
maken van wat lid zijn van een
spil in de wijk een belangrijke
en aanbod. Als er een grote vraag
economisch moeilijk dus er is
hoef je niet altijd een nieuw
Projectontwikkelaar
vindplaats in de buurt. Direc-
is, treden ongekende en complexe
teveel ruimte. Dat komt door
gebouw te maken, een park is
vrijwilligers, zijn een typisch
sportvereniging: de sport-
door sportcoaches van diverse
14
R
vereniging met zich meebrengt.
15
De grijze muur van de parkeergarage aan het Oleanderplein als decor voor een spannende fotoshoot. Een fotograaf in onze buur t!
16
R
17
nieuwe zuidergeluiden
OP ZUID MOET JE ZIJN Het Pact is een tien jaar durende overeenkomst tussen de
D e Pl aye r
gemeente Rotterdam inclusief alle gemeentelijke diensten,
Zwar te Ru yter
de deelgemeenten Charlois, Feijenoord, IJsselmonde en de
Sta r t va n mu l t i f u n c t i o n e e l ce nt r u m ’ t Sl a g
woningcorporaties op Zuid.
‘ t G em aal
Onderlinge verbindingen en netwerken tekenen zich steeds
Se nsa tion al Mix
duidelijker af. Inmiddels haakt een groeiend aantal al of
Freeh o u se: Wi j ka te l i e r
niet particuliere organisaties aan bij het Pact. Het geza-
Ku n ste n a a rsco l l e c t i ef ADA
Zuid Í 2 m ove
menlijke doel: Rotterdam Zuid als aantrekkelijk woongebied met voldoende werk, prettige woningen en een aangenaam
Mix en Mezze
verblijfklimaat terug op de kaart zetten. Dat is keihard nodig om de stad in balans te houden, krachtige bewoners op
G o fo r IT
Pal Maas Woonatelier
Zuid vast te houden en perspectief te bieden aan komende generaties.
Broken L ight
Ku n st p l a tfo r m d e Ka psa l o n
Het Pact ging van start in 2006. Inmiddels scharen de part-
Theater Walhalla
Ba ke n s va n Beve r wa a rd
Volkskeuken s
ners zich rond de thema’s die de meeste aandacht vragen, zoals jeugd en onderwijs, economie en arbeidsparticipatie, gebieden met veel particuliere woningvoorraad en de zogenaamde ‘kanskaarten’ van Zuid (zie ook www.pactopzuid.
Star t le e r werkplaatsen SS Rotterdam
info).
J o n g e re nwe e k o p Zu i d
Carnisse Ambachtsw ijk
In processen van herstructurering ontbreekt nog te vaak het besef dat steden allereerst mensenwerk zijn. Kunst en cultuur zorgen voor de menselijke maat, culturele impulsen en strategieën bewerkstelligen nieuwe vormen van modern
A-locatie Stichting B.A .D. Stichting NAC
burgerschap, met een nieuwe betekenis van betrokkenheid,
O p l eve r i n g H et M o o i e P l a n
Werkdorp Motorstraat
verantwoordelijkheid en binding. Culturele competentie zorgt ervoor dat je kan omgaan met elkaar en kan meedoen op het ritme van de wijk en de stad. Juist die culturele competentie en de culturele infrastructuur hebben op Zuid versterking nodig om het ontwikkelingspotentieel van Zuid
1 07 tijdelijke parkee rple kken M otorstraatgebie d
in balans te brengen met de noordoever. Vernieuwend is dat deze versterking op Zuid zoveel mogelijk van onderaf
Kunstelevator
plaatsvindt. Zuid is de plek waar de grote vraagstukken van onze tijd zich prominent manifesteren. Dat biedt kansen; nu
Th ea te r Zuidplein
al zien velen Rotterdam Zuid als de broedplaats van nieuwe
Cu l tu u r we r k p l a a ts I Jsse l mo n d e
initiatieven, met nieuwe antwoorden op grote problemen.
In deze krant nemen we kunst en cultuur als vertrekpunt
Sta r t p ro l o o g Le G ra n d D é pa r t To u r d e Fra n ce cultureel erfgoed creativiteit openbare ruimte en architectuur economie kanskaarten jeugd en onderwijs fysiek sport
en leggen we van daaruit de verbindingen met de diverse thema’s van het Pact. Erkenning van de waarde van cultureel erfgoed uit het verleden, het benutten van creativiteit als motor voor verandering en het beter laten functioneren van de openbare ruimte zijn impulsen die bewoners betrek-
O p k n a p b e u r t Sp i n oza pa r k
ken bij hun veranderende leefomgeving.
Coördinatoren van het kunst en cultuurprogramma zijn: Historisch Museum Rotterdam, Centrum Beeldende Kunst Rotterdam en SKAR (Stichting Kunstaccommodaties Rotterdam). Zij vormen de redactie van deze krant, samen met het programmabureau Pact op Zuid.
In deze rubriek geven we een overzicht van lopende en nieuwe initiatieven op Zuid. Een compleet beeld is nauwelijks te geven, omdat er ongelofelijk veel gebeurt.
Alweer voorbij als deze krant
een tijdelijk openluchtmu-
op 26 september.
Rotterdam is inmiddels
verschijnt is het Ku n stwe eken d
seum gemaakt van bewo-
De Tarwewijk komt met D e
naar Zuid verhuisd. Het
C h a r lo is van eind mei. Dit eve-
nerswensen onder het motto
Wi j kpa ra de op 2 juli, waar
nieuwe onderkomen is aan de
nement groeit elk jaar in omvang.
H a r t va n I Jssel mo nd e,
bewoners, vrijwilligers en
Putselaan, om de hoek bij ’t
Bijna veertig galeries en ateliers
wa a r l i g t j o uw ha r t . Het
beroepskrachten laten zien
Gemaal. De Afrikaanderwijk
in Charlois exposeerden tegelijk.
zijn ontroerende verhalen
wat zij in huis hebben. Dit
krijgt een eigen transports-
Ook voorbij is de eerste editie
van bewoners in foto’s, schil-
buitenfestival sluit aan op
cooter, de Freeh ou se FAST .
van de Ku n stro u te by tu ktu k
derijen en beelden.
de Grand Départ van de Tour
Hij is ontworpen door studen-
van 18 juni die bezoekers van Las
Verder barst het deze zomer
de France. Op 11 juli is er een
ten, samen met Freehouse,
Palmas naar het Deliplein voerde
van de culturele festivals op
wijkfeest in Lombardije onder
Kosmopolis en Alblas Twee-
om werk te zien van talentvolle
Zuid, naast de bekende zoals
het motto Lomba Leef t . Op
wielers aan de Pretorialaan.
jonge kunstenaars. Wel is tot eind
Metropolis en het Nelson
4 en 15 juli kunnen mensen
Verder zijn er weer drie
oktober rond dat Deliplein en in de
Mandelafestival is er de
meewandelen met een gids
nieuwe sportveldjes bijge-
rest van Katendrecht de tentoon-
N a c ht va n d e Ka a p op 4
door o ud -Ch arlois om de
komen op het Afrikaander-
stelling Du bbelpo r tret van e en
september, en die is inmid-
kunst in de openbare ruimte
plein, het Nachtegaalplein en
h ave nw ijk te zien. Een bewoners-
dels ook al bijna een oude
te bekijken (zie www.hom-
Oldenoord.
initiatief, gerealiseerd met hulp
bekende. De zo nd a g ma rkt
mes.nl) Vanaf 19 augustus
†
van ‘Poen voor je plan’ (zie elders
o p het Afri ka a nd erp l ei n
start Radio Rijnmond met
in deze krant).
zindert van mode en interi-
zes nieuwe live afleveringen
Aan de andere kant van Zuid, in
eur op 29 augustus en staat
vanaf allerlei Zuidse plekken.
in het teken van ontmoeten
St i c ht i ng Kosmopolis
IJsselmonde (Herenwaard) is er
Na uwel i j ks over het hoofd te zie n: 30 0 mete r lang kunste naarsdoe k in Har t van IJsse lmonde
18
R
Dit is een uitgave van het Pact op Zuid,
Wevershoekstraat 380-388, 3083 CZ Rotterdam
Eindredactie:
Redactie en teksten: Marleen de Jong Artikel nieuwe collectiviteiten: Wim de Jong
Artikel sport en cultuur: Annemarie Sour Vormgeving:
Paul Stoute
e.a.
Fotografie:
Druk: Juni 2010
www.pactopzuid.info
19
Herman van Wamelen
Christian van der Kooy Janssen/Pers
