R.K. Parochie St. Ludgerus te Utrecht Opening. Ludgerus. 9 Oktober 2011

R.K. Parochie St. Ludgerus te Utrecht

Ludgerus

Opening

9 Oktober 2011

I Inhoud Colofon

2

Inleiding bestuur

3

Het zegel/stempel St. Ludgerusparochie

4

Openingswoord pastoor George Paimpillil

5

Oprichtingsdecreet van het Aartsbisdom Utrecht

6-7

Levensbeschrijving St. Ludgerus

10 - 11

Oorkonde Vaticaan

12 - 13

Pareltjes van de zes kerken

14 - 19

Agendaberichten

20 - 23

Kinderpagina

24

Colofon Dit Ludgerus Magazine is een eenmalige uitgave, verschenen bij gelegenheid van de openingdag op 9 oktober 2011 van de nieuwe St. Ludgerusparochie te Utrecht. Idee en conceptontwikkeling: de Communicatie- werkgroep van de St. Ludgerusparochie: Marcel Bruins, Rogér van Dijk, Armand Heijnen, George Paimpillil en Francis Siefken. Eindredactie: Armand Heijnen Tekstbijdragen: Bernadette van Dijk, Armand Heijnen, Peter van Kessel, Jan van Kuik, Anja van Leusden, George Paimpillil, Arnold Rog, Francis Siefken, Kees van der Veeken, Gerrit Jan Westerveld Tekstcorrectie: Marcel Bruins Vormgeving: Marijke Herber Druk: van Horssen OJ Service BV Oplage: 5000 Contactadres: Secretariaat St. Ludgerusparochie, Boerhaaveplein 199, 3552 CT Utrecht, (030) 244 13 19, [email protected] © Overname van berichten / artikelen uit dit magazine is mogelijk, mits met toestemming van het secretariaat en met bronvermelding.

2

B

B Beste medeparochianen,

In dit Magazine van de St. Ludgerusparochie, maakt het bestuur graag van de gelegenheid gebruik om iets over zijn opdracht te vertellen. Het bestuur, dat per 1 januari 2011 officieel door het Aartsbisdom is benoemd, staat onder voorzitterschap van pastoor George Paimpillil en telt voorts nog zeven leden, afkomstig uit de zes locaties waaruit de St. Ludgerusparochie is samengesteld. Als er locaties niet vertegenwoordigd zijn in het bestuur, leveren die in elk geval een ‘toehoorder’. Binnen het bestuur zijn er portefeuilles verdeeld, zoals die van vice-voorzitter, secretaris of penningmeester. Het bestuur komt ongeveer 12 maal per jaar bij elkaar in een bestuursvergadering. Het bestuur is momenteel druk doende om een meerjaren beleidsplan op te stellen en een notariële ‘akte van fusie’ rond te krijgen. Waar willen we als nieuwe parochie naar toe, wat hebben we daarvoor nodig en welke procedures moeten daarvoor gevolgd worden? Zo is er inmiddels al besloten om zogeheten ‘locatieraden’ in het leven te roepen om per geloofsgemeenschap de dagelijkse gang van zaken te behartigen. Die raden zijn verantwoording verschuldigd aan het parochiebestuur. Er komt één centraal secretariaat voor de zes geloofsgemeenschappen, bemand door een medewerker voor 24 uur per week. De financiën van alle parochies zijn in kaart gebracht en de boeken worden samengevoegd tot één jaarrekening. Om dit in goede banen te leiden is een administratiekantoor ingehuurd, dat ook zorg draagt voor diverse betalingen – maar natuurlijk wel onder verantwoordelijkheid van de penningmeester. Elke locatie moet in principe financieel op eigen benen kunnen staan. Het pastoraal team komt in dienst van het parochiebestuur St. Ludgerus, de verrekening van de personeelskosten vindt plaats via een verdeelsleutel naar de locaties. Ook het overige personeel komt in dienst van het parochiebestuur. Ook alle gebouwen van de nieuwe parochie worden opnieuw in kaart gebracht. Wat is de onderhoudsstaat, wat zijn de lopende en vaste kosten, wat mogen we verwachten voor de komende vijf jaar, voldoen onze gebouwen nog wel aan de huidige eisen van de overheid, hebben we alle gebouwen nog wel nodig en kunnen we ze nog wel onderhouden? Alles bij elkaar moet er dus nog heel veel werk worden verzet. Maar het bestuur doet dit in het vertrouwen dat we over enkele jaren allemaal deelgenoot kunnen zijn van een bloeiende St. Ludgerusparochie. Het bestuur: G. Paimpillil (voorzitter), L. Baas (vice-voorzitter), J. Groenen-de Kruijf (secretaris), H. van Meijl (penningmeester), R. Stok, A. Mathot (personeelszaken), J. Schwartz en J. van Kuik (beheer en bouwzaken). Toehoorders: R. van Dijk (St. Joseph) en R. Bakker (Nicolaas-Monica)

3

B

Het Zegel/Stempel van de St. Ludgerusparochie Onze nieuwe St. Ludgerusparochie gebruikt het oude parochielogo van de voormalige St. Ludgeruskerk te Utrecht-Zuilen. Het zegel zal worden gebruikt op het briefpapier, op het mededelingenblad St. Ludgerus Actueel en op alle officiële stukken van de parochie. Onze pastoor heeft samen met de communicatiegroep dit idee gepresenteerd en vervolgens werd het goedgekeurd door het kerkbestuur.

Het eerste stempel van de St. Ludgerusparochie had geen afbeelding van St. Ludgerus. Het was een eenvoudig rond stempel met de tekst: PAROCHIE “ST. LUDGERUS” * UTRECHT *. Met in het midden de plaatsaanduiding: ELINCKWIJK. Tot aan de 2e Wereldoorlog werd er nauwelijks over Zuilen gesproken. Zuilen was wat sinds 1 januari 1954 “Oud-Zuilen” wordt genoemd. Het huidige Zuilen heette toen Elinckwijk. De naam “Utrecht” in het stempel verwees naar het (stads) dekenaat Utrecht waartoe de St. Ludgerusparochie behoorde. Door het verdwijnen van “Elinckwijk” als topografische aanduiding werd het stempel van de St. Ludgerusparochie onbruikbaar. Er

kwam een nieuw, ovaal, stempel zonder de aanduiding “Elinckwijk”. Hiervoor in de plaats kwam een afbeelding van St. Ludgerus als bisschop met een model van de St. Ludgeruskerk op de hand en vergezeld van een gans. Het stempel werd hoofdzakelijk gebruikt voor doopbewijzen, trouwboekjes en dergelijke. De per 1 januari 2011 bestaande, nieuwe St. Ludgerusparochie heeft dit oude logo, deze stempel uit 1954, dus nieuw leven ingeblazen. We hopen dat, door gebruik te maken van dit beeldmerk in alle publicaties en uitingen van de zes aangesloten locaties, de eenheid van onze nieuwe parochie visueel tot uitdrukking wordt gebracht.

De Ganzen Vaak wordt St. Ludgerus afgebeeld met ganzen. Dat slaat terug op verschillende legendes. In Friesland, het werkterrein van St. Ludgerus, kwamen veel ganzen voor. Ze kwamen (en komen) er in de winter vanuit Rusland overwinteren en hebben dan veel voedsel nodig, waarvan de plaatselijke landbouw last had. Een boer die er bijzonder veel van had te lijden riep de hulp van St. Ludgerus in. Om hem te verlossen van de vraatzuchtige ganzen sprak deze een gebed uit, waarna de dieren vertrokken. De boer was St. Ludgerus zo dankbaar dat hij hem in zijn geloof is gevolgd en zich tot het christendom liet bekeren. Een andere legende vertelt dat St. Ludgerus in Billerbeck in Duitsland twee ganzen in de aarde liet wroeten om er drinkbaar water uit te halen. Zo zouden de St. Ludgerusbronnen ontsprongen zijn.

4

B Beste Parochianen,

Met een dankbaar hart wil ik jullie allemaal begroeten en een aantal gedachten met jullie delen. De St. Ludgerusparochie is per 1 januari 2011 een realiteit. De zes kerkgemeenschappen in deze parochie hebben jarenlang hard gewerkt om dit te realiseren. Samen zijn we sterk, maar dit ‘samen’ betekent niet alleen een materieel samenzijn, maar vooral een geestelijke samenzijn: om de geestelijke krachten te bundelen, voor de opbouw van onze nieuwe parochie St. Ludgerus. Als geloofsgemeenschappen staan wij midden in de Kerk en in de samenleving. Dat vraagt ons om de tekenen van de tijd te zien en te verstaan, om binnen de context waarin we leven, Gods bevrijdende aanwezigheid aan te wijzen en te duiden en tegelijkertijd in en vanuit de geloofsgemeenschap iets van Gods Rijk hier en nu gestalte te geven (zie: pastoraal beleidsplan St. Ludgerus parochie). Paus Benedictus geeft in de encycliek Caritas in Veritate aan dat er veel tekenen van hoop zijn en hij doet een oproep om juist in deze tijd de zwakkeren in het oog te houden. Als geloofsgemeenschappen kunnen we de economische verhoudingen niet beïnvloeden, maar wèl tekenen van hoop stellen en opkomen voor de zwakkeren. Daarom willen we als parochie niet alleen bezig zijn met de liturgie waarvan de Eucharistie het hoogtepunt is. Als de Eucharistie het sacrament van de liefde is, dan willen we tot dit hoogtepunt komen door diaconale en catechetische activiteiten. Onze vrijwilligers zijn met hart en ziel belangeloos bezig om dit doel te bereiken. Ik ben als pastoor allen dankbaar die op diverse manieren onze kerk steunen om onze idealen in daden om te zetten. We hebben in ons pastoraal beleidsplan opgenomen dat we een Rooms-Katholieke parochie willen zijn, die een inspirerend, duurzaam, aansprekend en pastoraal verbindend fundament vormt voor een kleurrijke geloofsbeleving en -viering in zes locale geloofsgemeenschappen. In die geloofsgemeenschappen is er ruimte voor diversiteit en openheid. Pastores en vrijwilligers werken met respect en liefde voor elkaar samen, staan midden in de wijk en zijn uitnodigend voor jong en oud. Moge God ons op deze weg begeleiden. Laten we met hoop en vreugde samenwerken met Hem voor een kleurrijke toekomst van onze St. Ludgerusparochie.

Met hartelijke groet, jullie pastoor, George Paimpillil

5

Oprichtingsdecreet van

6

het Aartsbisdom Utrecht

7

De Website www.sintludgerus.nl

Achter de zogeheten ‘tabs’ vindt u bijvoorbeeld de contactgegevens van het team pastores, een lijst met vieringen die in de verschillende kerken plaatsvinden, en overzicht van de ‘sacramentenvieringen’ in de parochie, dus informatie over doop, communie, vormsel, huwelijk of ziekenzalving. In de Agenda vindt u wat er de komende maand in de parochie zoal te doen is.

Op de homepage: het laatste nieuws – we proberen dit zo actueel mogelijk te houden, zodat een regelmatig bezoekje aan de site de moeite loont.

8

Onder ‘archief’ wordt alles bewaard wat ooit op deze site heeft gestaan.

Ludgerus Actueel is ook digitaal beschikbaar dus, en hier vindt u tevens een archief van deze wekelijkse nieuwsbrieven.

Pastoraal team Pastor drs.

Pastoor drs.

Pastor drs.

Gerrit Jan Westerveld

George Paimpillil

Peter van Kessel

[email protected]

[email protected]

[email protected]

Diaconie. Als eerste aan-

Liturgie. Kinder- en jongeren-

Parochie-opbouw. Als eerste

spreekbaar voor locaties

pastoraat. Als eerste aan-

aanspreekbaar voor locaties

St. Antonius en

spreekbaar voor locaties St.

St. Joseph en St. Nicolaas/

St. Dominicus

Rafaël en St. Jacobus.

St. Monica

Cateche: vacature

Parochie St. Ludgerus Secretariaat:

Boerhaaveplein 199, 3552 CT Utrecht Telefoon: (030) 244 13 19 e-mail: [email protected]

9

L

St. Ludger 742-809

St. Ludger (Liudger, Ludgerus) werd in 742 geboren, volgens de legende nabij Utrecht, in het huidige Zuilen, kort na de dood van St. Willibrord. Zijn ouders waren rijke vooraanstaande Friezen die zich tot het christendom bekeerd hadden. In 753 zag Ludger St. Bonifatius, “een stokoude man met witte haren”, en deze maakte een diepe indruk op hem.

Als knaap ging hij naar de Domschool in Utrecht voor zijn studie; daarna stuurden zijn ouders hem naar York in Engeland. De kathedraalschool daar, onder leiding van Alcuinus (ca. 730804), was de beroemdste school van die dagen in West-Europa. In York werd St. Ludgerus tot diaken gewijd. In 777 werd hij in Keulen, op ongeveer 35-jarige leeftijd, tot priester gewijd. Zijn eerste opdracht was het herbouwen van de door de Saksen in brand gestoken kerk in Deventer, boven het graf van de enkele jaren eerder gestorven missionaris St. Lebuinus. Vervolgens strekten zijn werkzaamheden zich uit tot het gebied van de huidige provincies Groningen en Friesland – een opdracht die hij mede kreeg omdat hij de Friese taal machtig was. St. Ludger streek neer rond Dokkum waar in 754 St. Bonifatius was Beeld van St. Ludgerus op het Bernhardplein, gemaakt door Leo Jungblut – geeft de verbintenis aan tussen de heilige en de wijk Zuilen

10

vermoord tijdens zijn pogingen de Saksen tot het christendom te bekeren. Gedurende 7 jaar zeilde St. Ludger ieder jaar in de vroege herfst vanuit Stavoren naar Utrecht om daar les te geven aan de Domschool. Toen de Saksen Friesland binnenvielen moest hij rond 784 noodgedwongen vertrekken.

“Als knaap ging hij naar de Domschool in Utrecht voor zijn studie” Daarop reisde St. Ludgerus naar Rome, zoals hij vroeger al van plan was geweest. Hij nam zijn jongere broer Hildegrim (de latere bisschop van Châlons) mee. Nadat ze op een vriendelijke wijze waren ontvangen en gezegend door Paus Hadrianius, reisden ze door naar het Monte Cassinoklooster tussen Rome en Napels, een klooster dat 250 jaar eerder door St. Benedictus was gesticht en waarvan de abt een familielid van Ludger en Hildegrim was. In dit klooster verbleven ze 2,5 jaar.

“Daarop reisde St. Ludgerus naar Rome, zoals hij vroeger al van plan was geweest” Inmiddels was de naam Ludger Karel de Grote ter ore gekomen. Karel was keizer over een gebied ter grootte van ongeveer het huidige Europa en was behalve op militair en politiek gebied ook actief met kerstening. Voor dat doel had hij behoefte aan talentvolle geestelijken. St. Ludger werd wederom naar de Friese kust gestuurd en vervolgens naar het huidige Westfalen in Duitsland. In Münster bouwde hij de Domkerk en een vrouwenklooster waar zijn zus St. Heriburga abdis werd. Van hieruit trok hij erop uit om zijn missiewerk te verrichten. In 805 werd St. Ludger gewijd tot bisschop van Münster. In Werden, nabij het huidige Essen, stichtte St. Ludgerus een Benedictijner klooster dat hij benutte om zich terug te kunnen trekken van alle bestuurlijke be-

slommeringen die het bisschopsambt met zich meebrachten. In het voorjaar van 809 (hij was toen 67 jaarw) namen zijn lichamelijke krachten af, waarna hij in de nacht van de 25e op de 26e maart in een dorp nabij Münster overleed. Op zijn uitdrukkelijk verzoek werd hij begraven in het klooster in Werden, waar hij nog steeds ligt.

Bernlef zou daarop tegen Ludger hebben gezegd: “Als uw God zo machtig is, geef mij dan een teken”. Ludger legde daarop zijn handen op de ogen van de bard en sprak een gebed uit, waarna hij weer kon zien. Het verhaal van deze genezing ging als een lopend vuurtje rond.

“In Werden, nabij het huidige Essen, stichtte St. Ludgerus een Benedictijner klooster” Een belangrijke rol in de verbreiding van Ludgers bekendheid was de wonderbaarlijke genezing van de blinde zanger Bernlef. Tijdens één van zijn reizen door het Groningerland ontmoette St. Ludgerus de dichter in Helwerd. Hij trachtte Bernlef tot het christendom te bekeren.

Wonderbaarlijke genezing van blinde zanger Bernlef door St. Ludgerus

11

12

13

Pareltjes St. Rafaëlkerk

H

“Het corpus” Het corpus vóór in de kerk, tegen de achterwand, behoort zeker tot de rijkdommen van de St. Rafaëlkerk. De meester-houtsnijder Franz Joseph Hüsbeck (1897-1958), geboren in Duitsland en gestorven in Wierden en overwegend werkzaam in Almelo, heeft het in de oorlogsjaren gemaakt uit betrekkelijk armetierig materiaal, omdat in de jaren 1940-‘45 weinig goed materiaal beschikbaar was. Het lichaam bestaat uit

hout; hoofd, armen en benen zijn uit een massiever materiaal vervaardigd. Oorspronkelijk is het beeld gesneden voor de kerk in Deventer (niet bekend welke). Het is later verhuisd naar ‘Insula Dei’ in Arnhem – een door de Zusters van Liefde beheerd woonzorgcentrum. Toen de bouwpastoor van de Heilige Geestkerk (die na een fusie met de Emmaüskerk en de Blijde Boodschapkerk in 2003 de locatie werd van de zo ontstane, nieuwe St. Rafaëlparochie), toen dus deze pastoor Van Schadewijk, eens op bezoek was in Arnhem bij zijn klasgenoot A. Jansen, die daar rector was, constateerde hij dat het kruis daar door een verbouwing op een minder geschikte plaats was terecht gekomen. Met een kwinkslag heeft hij toen gezegd: “Het hangt hier helemaal verkeerd!”. De wedervraag “Waarom”, werd beantwoord met: “In Overvecht krijgt het een veel betere plaats.” En zo gebeurde het dat dit corpus de reis van Arnhem naar Utrecht maakte. Opvallend aan het beeld is dat het hoofd geen doornenkroon draagt, maar een konings- of keizerskroon. Dit schijnt naar middeleeuws voorbeeld te zijn gedaan. Maar de indruk bestaat ook dat de beeldhouwer de bedoeling heeft gehad dat na het lijden toch de overwinning wacht – een gedachte die immers in de toenmalige oorlogstijd hoopgevend was.

Het lichaam bestaat uit hout; hoofd, armen en benen zijn uit een massiever materiaal vervaardigd.

14

D

Pareltjes St. Josephkerk

D

“De glas-in-loodramen”

De St. Josephkerk beschikt over een groot aantal prachtige glas-in-loodramen die de kerk tussen 1905 en 1932 kreeg. De drie centrale vensters in het priesterkoor dateren uit 1905, de overige ramen in het priesterkoor en die van de Maria- en Josephkapel uit 1922-‘23. De ramen van het transept kwamen tot stand in 1925. Al deze ramen zijn ontworpen door Otto Mengelberg (1867-1924), die zich in 1896 als zelfstandig kunstenaar in Rijsenburg had gevestigd. De ramen in de zijbeuken zijn ontworpen door diens zoon Willem Mengelberg (1897-1969) die vanaf 1919 in het glasatelier van zijn vader werkte. Otto Mengelberg werd opgeleid als beeldhouwer; hij specialiseerde zich in kerkelijke kunst: hij ontwierp kruiswegstaties, communiebanken, altaren maar maakte ook kartonnen voor glas-inloodramen. In 1921 ging hij een vennootschap aan met zijn zoon Willem, die na zijn overlijden het atelier overnam. Willem had de beginselen van het vak geleerd van zijn vader, waarna hij nog een studie volgde aan de Amsterdamse Rijksschool voor Kunstnijverheid. In 1965 is het atelier Mengelberg opgeheven. Het raam boven de ingang van de St. Josephkerk is niet uit dit atelier afkomstig, maar in 1997 vervaardigd naar een ontwerp van Jack de Valk. Ter gelegenheid van de restauratie van het kerkgebouw verscheen in 1997 het boekje ‘Verhalen van glas-in-lood’ waarin de verschillende voorstellingen op de ramen worden toegelicht.

De St. Josephkerk beschikt over een groot aantal prachtige glas-in-loodramen die de kerk tussen 1905 en 1932 kreeg.

15

Pareltjes St.Nicolaas-Monicakerk

I

“Beelden uit meerpalen” In de Nicolaas-Monicakerk staan twee beelden gesneden uit oude meerpalen, gemaakt door Omer Guillet, priester/beeldhouwer uit Breskens: één van Nicolaas en één van Monica. Bij de opening van ons kerkcentrum in 1988 werden deze beelden voor het eerst gepresenteerd. Zij symboliseren het samengaan van de twee gemeenschappen van Nicolaas en van Monica, toen het kleine kerkcentrum aan de Otterstraat definitief gesloten werd. Tegelijk lieten de beelden iets zien, waar deze gemeenschap voor stond en nog steeds voor staat. In Monica het emancipatorische, waar vrouwen als draagsters van het geloof ruim baan dienen te krijgen. Het beeld laat Monica duidelijk zien als Afrikaanse vrouw, met een grote traan op haar wang. Het is het beeld van de moeder, die bekommerd was om haar zoon Augustinus maar nu weent van vreugde omdat hij de weg in het leven weer gevonden heeft. We zien Augustinus dan ook knielend aan haar voeten. Het is - zo ook bedoeld door de maker - tegelijk het beeld van God als moeder, die weent om haar volk, maar die na de woestijn van het gouden kalf, dat volk telkens weer terugleidt naar een oase van groen. In Nicolaas zien we iets van gedeeld leiderschap, zoals we ons dat in onze kerk graag voorstellen. Nicolaas staat er met drie kinderen in een boot, varend over woeste golven. Net als bij Monica zijn zijn ogen naar binnen gekeerd - hij maakt immers deel uit van een nieuw leven bij God. De krul van zijn staf vormt zijn bisschopsmijter, maar

16

is ook een soort embryo van gedachtengoed, dat doorgegeven moet worden aan een nieuwe generatie. Dat zien we ook in het beeld zelf, want het uiteinde van die staf wordt vastgehouden door een van de kinderen, terwijl een ander kind aan het roer staat onder het toeziend oog van de bisschop, de episcopos - degene die toezicht houdt en doorgeeft. Wij hopen dat zulke voorgangers onze kerk blijven besturen, blijven geloven in mensen die samen zoeken naar Gods vrede en gerechtigheid in deze wereld.

In de Nicolaas-Monicakerk staan twee beelden gesneden uit oude meerpalen. Zij symboliseren het samengaan van de twee gemeenschappen van Nicolaas- en Monicakerk.

D

Pareltjes St. Antoniuskerk

D

“De moslimburen”

Janny Nieboer ©

Sinds het einde van de jaren tachtig is er regelmatig contact tussen de St. Antoniuskerk en moslims, met name de Turkse Ulu-moskee, ook in de Kanaalstraat. De gemeenschap van de moskee maakte toen regelmatig gebruik van de ruimte van de kerk als haar eigen huis te klein was. Mensen van de St. Antoniuskerk zijn al sinds vele jaren tijdens de Ramadan welkom in de moskee: voor de iftar maaltijden en bij het suikerfeest aan het einde van de vastentijd. Omgekeerd zijn moslims in de kerk te gast bij de viering van de grote christelijke feestdagen: Kerst en Pasen. Na afloop is de koffie in het kerkcentrum een belangrijk moment om met elkaar te praten en elkaar alle goeds te wensen. In het verleden zijn door mensen van moskee en kerk informatiebijeenkomsten belegd over thema’s die moslims en christenen delen: bijvoorbeeld de heilige boeken of de godsdienstige opvoeding van een nieuwe generatie in een seculiere samenleving. Naast deze inhoudelijke ontmoetingen zijn relaties opgebouwd en versterkt door de zogenaamde Abrahamfeesten in Lombok. Deze feesten werden jarenlang georganiseerd door vertegenwoordigers van de gemeente Utrecht, moskeeorganisaties, de joodse gemeente en kerken in de wijk. Jarenlang waren de imam van de Lombokse moskee en de pastor van de St. Antoniuskerk betrokken in een nationale werkgroep voor de ontwikkeling van de interreligieuze dialoog en tolerantie. Zo werden de Ulumoskee en de St. Antoniuskerk samen gastvrouw/heer voor een gezelschap Indonesische moslims en christenen,

in verband met hun studie naar de multireligieuze samenleving, hetgeen de onderlinge band verstevigde. Uit de verscheidene ontmoetingen is een groepje wijkgenoten ontstaan. Deze “dialooggroep” heeft (informeel) een belangrijke rol in de uitwisseling tussen de verschillende religieuze groepen in de wijk. Haar bezinnende karakter werkt als denktank waaruit telkens nieuwe initiatieven stromen (bijvoorbeeld in het afgelopen voorjaar de ontmoetingen van bestuurders van religieuze instellingen in Utrecht-West) Naast de “incidentele” samenwerking dragen de St. Antoniuskerk en de Ulumoskee samen de verantwoordelijkheid voor de dodenherdenking op 4 mei in de wijk. Ook wordt er jaarlijks door mensen uit de Ulu-moskee, St. Antoniuskerk en de synagoge, op een zondag in de Vredesweek (in september), een gebedssamenkomst belegd voor mensen van goede wil. Alle pogingen tot ontmoeting met onze anders gelovige buren hebben te maken met het verstaan van ons eigen geloof. Het hoort bij onze opdracht om van deze wereld een ruimte te maken waarin het goed toeven is voor iedere mens, die leeft van de adem, die de Eeuwige ons geeft…

17

Pareltjes St. Jacobuskerk

I

V

“Ubi caritas et amor Deus ibi est” In deze tijd van crisis en verwarring zoeken veel mensen die amper het hoofd boven water kunnen houden, een veilige vluchthaven en een plek van hoop op een betere toekomst. Het beroep op ons kerkleden om de vraag naar een meer rechtvaardige verdeling van onze goederen direct onder ogen te zien, wordt steeds indringender. Het is een uitnodiging om mee te werken aan de blijde boodschap. Daarom mogen wij mensen van de Caritas van de Jacobuskerk in Zuilen ons gelukkige mensen weten: dat wij in staat zijn samen met andere gelovigen uit de naburige geloofsgemeenschappen, zoals de Bethelkerk, de Opstandingskerk, het

18

Leger des Heils, het Buurtpastoraat in de Geuzenwijk, de Oranjekapel en de zusters Augustinessen, concreet hulp te kunnen bieden en te delen van onze overvloed. Samenwerken in de Voedselbank in het voorzien van voedsel voor diegenen die het financieel zwaar hebben, betekent voor velen een concrete en een belangrijke materiële ondersteuning. Half 2011 verzorgen we 160 pakketten, we begonnen vijf jaar geleden met 17. Maar nog waardevoller in mijn ogen is om de zorg en spanning te mogen verlichten en vreugde en een luisterend oor daarvoor in de plaats te kunnen zetten.

Pareltjes St. Dominicuskerk “St. Dominicusbeeldje”

V

Vóór in de kerk, naast de deur naar de sacristie, staat een klein beeldje van St. Dominicus, de heilige naar wie de St. Dominicuskerk is genoemd. Het beeldje kan ook gebruikt worden als opzet van de ceremoniestaf van de kerk. Ook al is het beeldje klein en onopvallend, het staat symbool voor de spiritualiteit van de geloofsgemeenschap van de St. Dominicuskerk. Al vanaf de bouw en inzegening van de St. Dominicuskerk in 1951 was de St. Dominicusparochie toevertrouwd aan de Nederlandse Provincie van de orde der Dominicanen en werd het pastoraat verzorgd door paters dominicanen. Dat laatste geldt overigens ook voor de St. Antoniusparochie in de Kanaalstraat, die aan de dominicanen werd overgedragen na de afbraak van de oorspronkelijke St. Dominicuskerk in de binnenstad. Het St. Dominicusbeeldje werd in 1960 vervaardigd in het in kerkelijke kunst gespecialiseerde atelier Van Roosmalen. Qua vormgeving liet men zich in die jaren inspireren door de abstracte kunst. Het beeldje weerspiegelt zo ook de op modernisering gerichte ontwikkelingen binnen de katholieke kerk in deze periode. In die zin staat het model voor het streven van de St. Dominicusparochie zelf, tot op de dag van vandaag. Een van de aspecten van modernisering in de St. Dominicusparochie is het steeds groter geworden aandeel van parochianen, leken dus, in het pastoraat. Velen van hen volgden toerusting- en vervolgcursussen. Zo werd de St. Domi-

nicusparochie een ‘zelfdragende’ geloofsgemeenschap, waarin vele vrijwilligers met eigen talenten en mogelijkheden hun steentje bijdragen. Deze ontwikkeling werd in 2005 bevestigd met de officiële installatie van een Pastoraatsgroep, bestaande uit drie parochianen met elk een eigen profiel en takenpakket. Pater Jozef Essing o.p. functioneerde vanaf zijn aanstelling in 2000 dan ook niet als pastoor van de parochie, maar als moderator in deeltijd met een meer begeleidende rol. Zijn afscheid in 2010 markeerde het einde van de directe betrokkenheid van de paters Dominicanen bij het pastorale werk in Utrecht. Hierdoor werd de weg vrijgemaakt voor opname van de St. Dominicusparochie in het nieuwe St. Ludgerusparochieverband. De Dominicaanse identiteit is hiermee echter niet verdwenen. Gesteund door het uitgangspunt van de St. Ludgerusparochie om de verschillende geloofsgemeenschappen hun eigen identiteit te laten behouden of te ontwikkelen, blijft de St. Dominicusgeloofsgemeenschap het spoor van St. Dominicus volgen. Het kleine St. Dominicusbeeldje, pareltje van de St. Dominicuskerk, herinnert hieraan en vormt een blijvende bron van inspiratie.

19

Agenda berichten Katholieke Jongerendag: VUUR ‘Vuur’, is het thema van de Katholieke Jongerendag op 6 november 2011 in Den Bosch. De organisatie heeft het thema op drie manieren ingevuld. Allereerst is het programma erop gericht om het vuur weer aan te wakkeren, het enthousiasme van de Wereldjongerendagen – onlangs in Madrid - weer terug te halen. Daarna richt het programma zich op de praktische kant - het vuur brandend houden. Hoe geef je jouw geloof handen en voeten in je dagelijks leven? En tenslotte: een vurig feest - samen het geloof delen en vieren: als afsluiting van de dag zal met de honderden aanwezige jongeren een eucharistieviering plaatsvinden. De Jongerendag begint om 09.30 uur en duurt tot 17.30 uur en vindt plaats in de Maaspoort Sports en Events in Den Bosch. Meer informatie www.jongkatholiek.nl/kjd.

Jongerenprogramma Jongeren van groep 8 en ouder nodigen we uit voor ’n spetterend jongerenprogramma op 4 vrijdagmiddagen. We gaan op bezoek bij bijzondere mensen die iets doen vanuit hun geloof: bijvoorbeeld bij iemand die actief is bij de voedselbank, of die voor daklozen zorgt en iemand van vluchtelingenwerk. Als afsluiting van de bezoekjes is er een viering in de kerk. Op 28 okt. (16.00-17.30 uur), 4 nov. (16.00-17.30 uur), 19 nov. (18.00 – 20.00 uur) en 9 dec. (16.00-17.30 uur), steeds in de St.

20

Jacobuskerk. We willen je vragen om een bijdrage in de kosten van 10,00 euro. Graag de eerste keer mee nemen. Voor meer informatie kun je mailen met: [email protected]

Chillen Ben jij iemand of ken jij iemand tussen de 12 en 30 jaar? Dan willen we jou en je bekenden graag uitnodigen voor de chillavond. We kunnen van tevoren ook niet precies inschatten wat dat chillen gaat inhouden, of het nou iets sportiefs, spiritueels of filmachtigs gaat worden. We kunnen je alleen verzekeren dat het heel gezellig zal zijn! De avonden hebben wij gepland op 19 november en 10 december. Heb je er al zin in? Geef dit dan even door aan Annemarie ([email protected]) of pastoor George ([email protected]) zodat wij genoeg eten en drinken kunnen inslaan voor de chillavonden – want dat is dan gratis!

Jongerenuitje Daarnaast willen we op 16 oktober alle parochiejongeren weer van harte uitnodigen voor het jongerenuitje, dat gaat plaatsvinden na een gezamelijke eucharistieviering in de St. Antoniuskerk. Geef je op via geopallil@ ziggo.nl

Duurzaamheid Duurzaamheid en CO2-uitstoot zijn tegenwoordig veel besproken onderwerpen. In het beleidsplan van de St. Ludgerus Parochie staat dat we een duurzame kerk willen zijn. Hoe duurzaam zijn we? Is een duurzame kerk mogelijk? Is het de taak van de kerk om duurzaamheid te promoten? Blijft duurzaamheid alleen een ideaal, een theorie of kunnen we het ook in de praktijk brengen? Antwoorden op al deze vragen zullen naar voren komen tijdens de lezing op 16 november om 15.00 uur in de St. Rafaëlkerk, Lichtenberchdreef 4. Nadere informatie volgt. Aanmelden via secretariaat locatie St. Rafaëlkerk 030.2611252 of via pastoor George Paimpillil [email protected]

De geboortedatum van Jezus De geboortedatum van Jezus is onbekend. Aanvankelijk werd het feest van zijn geboorte op 6 januari gevierd. In 354 werd door paus Liberius vastgesteld dat het feest voortaan op 25 december moest worden gevierd. Dat was een belangrijke heidense feestdag. De Romeinen vierden op die dag Natalis Solis Invicti, de geboortedag van Mithras - de zoon van het onoverwinnelijke licht. Om deze populaire feestdag te kerstenen was het een voor de hand liggend idee om juist op deze datum de geboorte van Christus, als de komst van het licht, te vieren. Op 6 januari wordt in de orthodoxe kerk niet alleen de geboorte van Christus gevierd. Het is ook de dag van het feest van Epifanie, van de openbaring van Christus’ Goddelijkheid: de mens Jezus is werkelijk Gods Zoon. Dat blijkt bij de Aanbidding der Koningen

die daarmee de nieuwgeborene als hun opperheer herkennen, bij de Doop in de Jordaan, waarbij God de Vader uitspreekt dat Jezus zijn Zoon is en tijdens de Bruiloft van Kana als Jezus zijn eerste wonder verricht. Op de Icoon van de Geboorte, de feestdag-icoon van 6 januari, wordt dit alles op een verrassende manier in beeld gebracht. Op de voorstellingen van deze icoon treffen we ook een aantal zaken aan die zijn overgenomen uit de Mithrascultus. Een lezing over die ‘rijke’ 6e januari vindt plaats op 20 december om 19.30uur in de St. Rafaëlkerk, Lichtenberchdreef 4. Aanmelden via secretariaat St. Rafaëlkerk 030.2611252 of via pastoor George Paimpillil [email protected]

Hete hangijzers De St. Dominicus-gemeenschap in Oog in Al organiseert dit najaar thema-avonden tijdens welke steeds twee gasten worden ontvangen, die niet alleen met elkaar, maar ook met de bezoekers in debat gaan over ‘Hete hangijzers’. Heb ik boodschap aan een ander? Wie helpen we nog? Waarin investeren we tegenwoordig? Dilemma’s in samenleving, zorg en economie: hebben christenen hierover iets specifieks te melden? Op de woensdagavonden 12 en 26 oktober, 9 november, steeds om 20.00 uur op Palestrinastraat 1. Opgave bij [email protected] of op doordeweekse dagen van 9.00 – 12.00 uur tel. 030-2935245. Kosten 5,- euro

Een plaats om te wonen Momenteel wordt het boek ‘Een plaats om te wonen’ van André Zegveld door de Dominicus-leesgroep gelezen en op bijeenkomsten verder uitgediept. De bijeenkomsten zijn op donderdagavonden 13 okt.,17 nov. en 15 dec. vanaf 20.00 uur Pijperlaan 31. Iedereen is van harte welkom om zich aan te sluiten bij de leesgroep. Aanmelden bij [email protected] of op doordeweekse dagen van 9.00 – 12.00 uur tel. 030-2935245. Het boek is via internet nieuw of tweedehands te koop: ISBN 90 304 0701 8.

21

Meditatie – Avonden Komend najaar zal Seintje Bos elke maand een meditatie-avond begeleiden, steeds op donderdagavonden: nog op 3 nov. en 1 dec., vanaf 20.00 uur. Iedereen, die verstilling en inspiratie zoekt is van harte welkom. Voor meer informatie kunt u terecht bij [email protected] of op doordeweekse dagen van 9.00 – 12.00 uur tel. 030-2935245.

Kenniscafé Weer twee avonden met het Kenniscafé in de St. Dominicuskapel ingang Palestrinastaat 1a. Onder het genot van een drankje en een knabbel komen hoogleraren uit de wijk vertellen over de actuele betekenis van hun specialiteit en hun werk. De toegang is vrij, maar een bijdrage op de avond zelf in de kosten is welkom. Op zondagavond 27 nov. om 20.30 uur spreekt Corine de Ruiter, Professor of forensic Psychology & Neuroscience, Maastricht University, over het thema ‘Naar een veiliger samenleving: de belofte van de forensische psychologie.’

Marcusevangelie In de wintermaanden wordt in 7 bijeenkomsten het Marcusevangelie gelezen met gelegenheid tot een geloofsuitwisseling tussen de deelnemers n.a.v. de tekst. Op 12 oktober, 8 november, 13 december, 10 januari, 14 februari, 13 maart en 11 april, in het kerkcentrum van de St. Antonius aan de Kanaalstraat 200, telkens van 20.00-21.30 uur. Graag even aanmelden bij secretariaat St. Antoniouskerk (030-2930879) of bij Gerrit Jan Westerveld, [email protected].

Kennismaking met de Bijbel Wil je de Bijbel goed kunnen verstaan? Begrijpen vanuit haar ontstaansgeschiedenis? Dan bieden wij een korte cursus inleiding in de Bijbel, bestemd voor jong en oud, die als lector of als gewoon toehoorder in onze kerken

22

luisteren naar en lezen uit de Schrift. De bijeenkomsten vinden plaats in het kerkcentrum van de Nicolaas/ Monica, Boerhaaveplein 199 van 20.00-21.30 uur. Data van de bijeenkomsten: de dinsdagavonden 11 en 25 oktober en 8 en 22 november. Graag even aanmelden bij secretariaat Nicolaas/Monica kerk (tel. 2441319), of via Peter van Kessel [email protected].

Bezinningsavonden Wanneer en waar: woensdag 26 oktober om 19.30 uur in de koffiezaal van de St. Josephkerk, Draaiweg 44 te Utrecht. De avond is georganiseerd in samenwerking met de EUG-studentenkerk, Grave van Solmsstraat 4. Thema: over monniken in de derde wereld. Film: Tibhirine, des Hommes et des dieux. Eind januari is er een avond over het lof, en na Pasen een avond over bewust leven. Meer informatie over die avonden volgt nog. Aanmelden via het secretariaat van St. Josephkerk (030-2719393) of [email protected].

VIER! Liturgievieren is een belangrijk deel van het christen-zijn. Niet het enige deel, nooit los verkrijgbaar. Want wat vieren wij als de viering niet wordt gevoed door onze zorg voor elkaar, door onze vragen en twijfels, door een visie op samenleven in onze wereld? In de liturgie mag dat samen komen. Liturgie vieren is Gods lof zingen, geïnspireerd raken, je betrokkenheid op de wereld voor God neerleggen, luisteren en elkaar bemoedigen, smeken en rouwen, ruimte maken voor Gods stem, tot rust komen … vul maar aan. Daarom een cursus over liturgie in vier bijeenkomsten. Drie verschillende sprekers, ieder met hun eigen invalshoek! Telkens om 20.00 uur in de St. Jacobuskerk, Pr. Bernhardplein 40. *Woensdag 12 oktober, door Evert de Jong Eucharistie is dankzegging. Waar danken we voor? Hoe zit een eucharistieviering in elkaar? Wat is de opbouw, de spanningsboog, wat hoort waar? Wie doet wat en waarom? Dhr. Evert de Jong is liturgiewetenschapper

en heeft bij de Nationale Raad voor de Liturgie zorggedragen voor vertalingen van liturgische teksten in de volkstaal. *Woensdag 26 oktober, door Willem Marie Speelman Hoe ben je er nu echt? Waar zijn je gedachten? Wat doe je met je handen? Wat ruik je eigenlijk? Lijf en ziel horen bij elkaar, maar in de praktijk? Mag je ook meedoen? Willem Marie Speelman is onderzoeker en docent op het gebied van Franciscaanse spiritualiteit, lichamelijkheid en liturgie. * Woensdag 16 november, door Sonja Roskamp Wat is liturgische muziek? Zingen we alleen maar liedjes? Opbouw van diverse zangboeken zoals graduale en GVL; wanneer zing je een antwoordpsalm, een doxologie, een acclamatie? Over de functie en betekenis van zang en muziek in de liturgie. Sonja Roskamp, dirigent en zangpedagoog, zal ons inleiden in traditie en ons zingen van hier en nu.

Rituelen in de Liturgie Wat is de betekenis van de rituelen in onze vieringen, in het bijzonder in de Eucharistie? Denk bijvoorbeeld aan wierook, knielen, het kruisteken. Soms doen we dit uit gewoonte of omdat het hoort. Maar wij denken dat verdieping in de achtergronden van het vieren jouw en uw plezier en inspiratie in de liturgie kan vergroten. Voel je daarom uitgenodigd! Oscar Swijnenberg is als priester verbonden aan de binnenstadskerken en een begenadigd spreker. Hij zal ons leiden door het landschap van het vieren. Iedereen is welkom op woensdag 26 oktober en 23 november om 14.00 uur in de pastorie van de St. Rafaëlkerk, Lichtenberchdreef 4. Graag even aanmelden bij de pastorie ( 030-2611252) of bij pastoor George [email protected]

‘Geloven Nu’ Het ‘Geloven Nu’ project van de St. Ludgerusparochie gaat over Geloof in ons dagelijks leven en in deze moderne tijd. Een groep geinteresseerden van tussen de 20 en 40 jaar komt regelmatig samen (voorstel: 8 keer per jaar) in de pastorie van St.Rafaëlkerk, Lichtenberchdreef 4, om daar onder begeleiding van de pastoor zaken te bespreken die gerelateerd zijn aan ons dagelijks geloof. Dat doen we aan de hand van Bijbellezing en door samen te delen wat die Bijbelpassages ons zeggen kunnen. Het wordt een gezellige en leerzame avond. Onze bijeenkomsten duren ongeveer 2 uur. Op elke vierde woensdag van de maand om 20.00 uur. Voor meer informatie? Neem contact op met pastoor George Paimpillil, [email protected] of Broeder Clemens Maria tel. 0642572595, [email protected] (Commissie Geloven Nu).

Eerste Heilige Communie Na januari starten op 2 plaatsen de voorbereidingen voor de 1e heilige communie. De kinderen van St. Antonius- en St. Dominicuskerk gaan samen. En aan de andere kant van het spoor, de kinderen van de Joseph-, Nicolaas/ Monica-, Rafaël- en Jacobuskerk. Op zondag 22 april zullen zij hun eerste communie doen. U kunt zich nu al opgeven bij het secretariaat van uw eigen kerk, dan nemen wij later contact met u op.

Vormsel Jongeren van 12-13 jaar worden uitgenodigd mee te doen aan de vormselvoorbereiding. Het vormsel zal komend jaar plaats vinden op één plek, en wel in de St. Antoniuskerk op 3 juni. Als je je nu opgeeft bij het secretariaat van je eigen kerk, nemen we later contact met je op. In St. Ludgerus Actueel en op de website zal voortaan duidelijk aangegeven worden in welke kerk er iets voor gezinnen met kinderen te doen is. Wilt u meer informatie, neem contact op met secretariaat St. Ludgerusparochie ([email protected]).

23

11 november - St. Maarten Het verhaal van de soldaat en de bedelaar

Het was een koude dag in november; het vroor zelfs al. Over een Franse landweg reed, heel lang geleden, een groepje jonge soldaten te paard, op weg naar de stad Amiens. Onder hen bevond zich ook Maarten. Gelukkig kwam het groepje net voor het donker bij Amiens aan, net voordat de stadspoorten zouden sluiten. De vrienden haastten zich, maar juist toen ook Maarten naar binnen wilde gaan, zag hij een arme man staan, weggescholen onder de stadsmuur om zich nog een beetje tegen de koude wind te beschutten. De man droeg niet veel meer kleding dan een paar oude lompen. Maarten hoefde niet lang na te denken. Hij nam zijn zwaard, sneed zijn rode mantel in twee stukken en gaf een helft aan de doorkleumde bedelaar. De andere helft hield hij zelf. Zonder een bedankje van de arme man af te wachten liep Maarten nu ook snel met zijn paard de stad in, op zoek naar zijn vrienden. Hij vond ze in een herberg, waar hij hen het verhaal van die bedelaar vertelde. De vrienden waren niet verbaasd: Maarten deed wel vaker dingen die zij vreemd vonden, en ze wisten dat hij veel geld uitgaf om arme mensen te helpen. Toen hij was opgewarmd, een glas wijn had gedronken en wat brood en kaas had gegeten en zijn paard had verzorgd, bestelde Maarten een kamer in de herberg om te gaan slapen. Hij was doodmoe. Die nacht droomde hij dat er in zijn kamer een helder licht scheen, en in dat licht zag hij Jezus staan. Alleen: Jezus had de gedaante aangenomen van die arme bedelaar. Christus droeg de helft van Maartens mantel om zijn schouders en zei: ‘Ik was naakt en jij hebt Mij gekleed.’ Vanaf dat moment voelde Maarten zich geroepen om Jezus te volgen. Hij liet zich dopen, ging weg uit het leger, werd bisschop van de Franse stad Tours en spande zich de rest van zijn leven in om God en de mensen lief te hebben en te dienen. Voor veel mensen was hij een groot voorbeeld, tot op de dag van vandaag.

Wist je dat… •

St. Maarten, 11 november, vroeger de datum was waarop de boeren hun oogst binnengehaald moesten hebben en het vee op stal ging.

•

de mantel die St. Maarten deelde in het Latijn ‘cappa’ heet. De ruimte waarin de mantel werd bewaard ging al gauw kapel heten, een woord dat wij nog steeds gebruiken voor sommige kerkgebouwen.

•

St. Maarten de patroon (of: beschermheilige) van de stad Utrecht is.

•

het stadswapen daarom bestaat uit een wit vlak, dat het onderkleed van St. Maarten voorstelt, en een rood vlak, waarmee wordt verwezen naar zijn mantel.

es tenliedj St.Maar dag

de mber is laatst 11 nove ar was a D : ie (Melod ) s isje loo ag  een me d ber is de 11 novem htje, dat mijn c li dat mijn lichtje dag ber is de ag. 11 novem htje branden m c li n ij m dat en dag vrouw ijd Dag me die: Alt lo e (M meneer kje ziek) ja r is Kort w en dag menee ou vr r e e e m w ag ik D n , daar be He, hallo -la-lampion la n ij m t Me r of van van papie ing een liedje, -z ,‘k n karto klaar at als ik mooi is d wat. ik jg ri ben k

•

de kleuren van FC Utrecht ook rood-wit zijn, net als het stadswapen.

•

de Domkerk vroeger de St. Maartenskerk heette en er in de kloostertuin naast de Domkerk beeldengroepjes (reliëfs) zijn waarop het leven van St. Maarten is afgebeeld.

•

er op verschillende wijken in Utrecht op of rondom 11 november een St. Maartensoptocht wordt gehouden, bijvoorbeeld in Oog in Al, Lombok en Zuilen. Let goed op de krantjes en folders om te zien of er bij jou in de buurt ook zo’n optocht is, waarbij er gezongen wordt en je snoep kunt ophalen.

•

de lampions waarmee de kinderen liepen in de St. Maartensoptocht vroeger gemaakt waren door rapen, pompoenen of bieten uit te hollen en er een kaarsje in te zetten?

lampion Zelf een

maken?

: je nodig Dit heb ier eger)pap n to ar k leurd (vli htig gek ic rz o o d draad - stevige r aa h - sc - lijm ertjes are glitt open - strooib én zijde die aan é t de e e rm o rg e sv u (V en kub hem uit. kubus ip e n d k Teken e n n e va ak karton uit elk vl oorzichtig ip n blijft op K ) en niet. it het d plakrand t. Knip u ter zijn t vierkan iets gro ze een groo vierkanten die en op de at k e T . n r e te rd papier vi eknipte vierkan uur. Voo g -fi n e p g it re n. dan de u met lijm een st overhee rs e tt li t g n r binnenkan vierkante og is strooi je e e d n aa s n ro e d lg n o jm e li o rv d de e n ve het best erkante Plak de vi bus. Je kunt dit plakt. u s r k e aa d lk n e e de kubu teg bus in ken van je de ku nste hoe er draden ve o voordat b r e n de vi in die vi ktrisch Maak aa , en leg t een ele ge draad noop. Laa t er een k n een stevi e e ) . 20 cm n, of ze een stok (van plm e kubus schijne bus met d ag de ku ra d lampje in n e kt. chtje in vastmaa waxineli de knoop die je bij