risicobereidheidsonderzoek

Nieuwsbrief • uitgave 2 • 2013

PensioenWijzer

Richting geven aan je pensioeninkomen

Doe mee aan het risicobereidheidsonderzoek in september

Binnenkort valt een brief bij je op de mat met de vraag om mee te doen aan het onderzoek naar risicobereidheid. Vind je dat niet direct een aansprekend onderwerp? Is pensioen een ver-van-je-bed show of wellicht ook letterlijk ver weg? Heb je geen verstand van pensioen en weet je niets van beleggen? Doe ook dan mee aan het onderzoek. Immers, pensioen maakt meer dan 1/4 van je inkomen in dit leven uit. Wel zo fijn als je daar zelf ook iets over te zeggen hebt. Ben Haasdijk kan het niet vaak genoeg zeggen: “Doe mee, laat je stem horen, beslis mee!”

In de toekomst is ons pensioen minder ‘zeker’ dan tot nu toe gedacht. Wil het fonds een hoger rendement halen, dan kan dat door te kiezen voor meer risicovolle beleggingen. In zijn algemeenheid geldt dat het rendement van meer risicovolle beleggingen hoger kan zijn dan in het

geval van relatief ‘veilige’ beleggingen, zoals obligaties. Een hoger rendement betekent dat het fonds makkelijker aan zijn verplichtingen kan voldoen, maar bij tegenvallende resultaten zijn de gevolgen in negatieve zin ook groter. In geval van ‘veilige’ beleggingen zijn de daaraan verbonden risico’s kleiner, maar is de kans op een hoger rendement beperkt. Het pensioenfonds wil graag weten hoe jij tegenover het nemen van risico’s staat. Hoge respons noodzakelijk voor bruikbare resultaten Je hoeft geen verstand te hebben van pensioenen, renteswaps of beleggingen. De vragen zijn van algemene aard. Ben daarover: “Met het risicobereidheidsonderzoek peilen we de houding van deelnemers en gepensioneerden ten aanzien van het nemen van risico’s in het algemeen en financiële

risico’s in het bijzonder. Juist daarom is geen specifieke kennis nodig en kan iedereen meedoen. Heel belangrijk, want

“In het bedrijfsleven horen we dat mensen graag een stem willen hebben. Terecht” hoe hoger de respons hoe betrouwbaarder de resultaten. En het pensioenfonds wil ook daadwerkelijk aan de slag met die resultaten. In het bedrijfsleven horen we altijd dat mensen graag een stem willen hebben. Terecht. Dit is een uitgelezen kans voor mensen om zelf meer grip te krijgen op de ontwikkeling van hun pensioen. Bij Equens is het nog eens extra belangrijk om het beleid ten aanzien van beleggingen scherp te volgen. Omdat we eens per vijf jaar de premie vastleggen hebben we geen premiestuur dat we kunnen inzetten om te compenseren voor tegenvallende resultaten.” Lees verder op de volgende pagina >

PensioenWijzer • uitgave 2 • 2013

Vervolg pagina 1

Binnen de kaders van verstandig besturen Stichting Pensioenfonds Equens gaat dus zeker wat met de resultaten doen. Dat wil niet zeggen dat het roer opeens volledig om gaat. Ben: “We hebben binnen het pensioenfonds te maken met mensen met uiteenlopende risicoprofielen. Als blijkt dat een heel groot deel van de medewerkers een grote ‘risk appetite’ heeft, dan heb je nog steeds te maken met groepen die voor minder risico kiezen. We moeten de belangen van alle medewerkers en gepensioneerden meewegen in ons beleid. Daar kun je je beleid op aanpassen; dat betekent dat het gevoerde beleid een weerslag vormt van de verschillende risicohoudingen van alle betrokkenen binnen

“We moeten de belangen van alle medewerkers en gepensioneerden meewegen in ons beleid” het fonds. Ook kan ik me voorstellen dat we straks bijvoorbeeld het beleid kunnen differentiëren per leeftijdsgroep. Alles binnen de kaders van verstandig besturen zoals de toezichthouder die heeft vastgesteld. Maar ook binnen die kaders is veel mogelijk.” Meer dan 1/4 van je inkomen komt uit pensioen! Een simpele rekensom. Volgens het Centraal Bureau Statistiek is de gemiddelde sterfteleeftijd van een vrouw die nu 40 is, 83 jaar. Als zij op haar 25ste begint met werken en doorwerkt tot haar 67ste,

dan heeft zij 42 jaar inkomen genoten uit werk. 16 jaar zal zij dus inkomen krijgen uit pensioen; dat laatste is meer dan een kwart van de totale inkomsten in haar leven.

Strikt vertrouwelijk Uiteraard behandelen we de door jou ingevulde vragenlijst strikt vertrouwelijk en wordt je input niet voor andere doeleinden gebruikt.

Deze PensioenWijzer is een oproep; een oproep om je mening te laten horen, in de breedste zin van het woord.

Laat je mening horen! Column Gerard Waaijer - secretaris Pensioenbureau

“Deze PensioenWijzer is een oproep; een oproep om je mening te laten horen, in de breedste zin van het woord. Je leest in dit nummer onder

meer over wat te doen met een klacht en in een interview met Wim Duivis wordt duidelijk hoe gepensioneerden hun stem kunnen laten horen. Verder nieuws over de nieuwe ‘Wet versterking bestuur pensioenfondsen’ die inspraak van deelnemers hoog in het vaandel heeft staan. Ben Haasdijk roept iedereen, maar dan ook iedereen op om deel te nemen aan het risicobereidheidsonderzoek dat in september plaatsvindt. Met dit onderzoek wil het

bestuur toetsen in hoeverre deelnemers en gepensioneerden bereid zijn tot het nemen van risico’s. Die vraag is relevant nu ons pensioen minder ‘zeker’ is dan tot nu toe gedacht en deelnemers en gepensioneerden zelf opdraaien voor de gevolgen. Het bestuur van het pensioenfonds wil de risicohouding van deelnemers en gepensioneerden meenemen in toekomstige besluitvorming over beleggingen. Goed moment om te kijken naar de cijfers. Ze zijn er weer:

“In vergelijking tot andere pensioenfondsen staat SPE er goed voor. Dat heeft alles te maken met de performance van de beleggingen”

de kerncijfers van het afgelopen jaar. Onze voorzitter en bestuurslid Margreet Verhoef lichten de kerncijfers in dit nummer toe. In vergelijking tot andere pensioenfondsen staat SPE er goed voor. Dat heeft alles te maken met de performance van de beleggingen. Het gemiddelde rendement op die beleggingsportefeuille was in 2012 maar liefst 15%. Maar met de toegenomen verplichtingen is dat nog steeds onvoldoende voor indexatie. Gaan we voor een hoger risico en daarmee voor een grotere kans op een hoog rendement, doen we het voorzichtig aan of kiezen we een gulden middenweg? De keuze is aan jou.”

PensioenWijzer • uitgave 2 • 2013

Wim Duivis

VEP ondersteunt gepensioneerden bij klachten

Wim Duivis - voorzitter en oprichter van de Vereniging Equens Pensioentrekkenden (VEP), lid van het verantwoordingsorgaan, voormalig HRM-er van Equens, en nu zelf met pensioen - zet zich met de VEP in voor klachten van gepensioneerden. De VEP is een plek om contact te houden met andere gepensioneerde oud collega’s , maar bovenal een belangenbehartiger. Heb je een klacht, dan kun je die ook bij de VEP inbrengen. Wim legt uit hoe het werkt. Wat kunnen gepensioneerden van de VEP verwachten als het om klachten gaat? “Laat ik voorop stellen dat je een klacht in eerste instantie naar het Pensioenbureau moet sturen, per e-mail of per brief. Dat is de juiste weg. Ik hoor wel eens dat brieven naar de uitvoerder gaan, maar zo werkt het niet. Daarnaast raden we gepensioneerden aan om ook de VEP een kopie van hun klacht te sturen. Wij behandelen weliswaar geen individuele klachten, maar als blijkt dat het om structurele klachten gaat, dan maken we ons daar sterk voor.” Wat kan de VEP betekenen voor structurele klachten? “Veel. We hebben de nodige expertise in huis om de pensioen­ regelingen goed te doorgronden. Pensioen blijft lastige materie en het valt als individu niet mee om echt te begrijpen hoe alles in elkaar steekt. Als de VEP een structurele klacht constateert dan pakken we die op professionele wijze aan en gaan we met het bestuur van het pensioenfonds in gesprek. De lijnen met het bestuur zijn kort: dat helpt natuurlijk ook.” Kun je een voorbeeld geven? “We hebben onlangs gehoord, dat bij de uitbetaling van pensioenen van tientallen gepensioneerden flinke fouten zijn gemaakt. Daarbij gaat het zowel om te hoge als te lage uitkeringen. Als VEP zijn wij in staat om te constateren waar het misgaat en waar de oplossing ligt. Zo kwamen we erachter dat er verschillen zaten tussen de administratie van waar gepensioneerden recht op hebben en de administratie van de feitelijke uitbetalingen. Als individu zal het lastig zijn om zo’n oorzaak te achterhalen.” Wat doet de VEP nog meer in de rol van belangenbehartiger? “We zijn op alle fronten een aanspreekpunt voor gepensioneerden en zien het als onze taak om ervoor te zorgen dat gepensioneerden worden voorzien van voldoende en begrijpelijke informatie. Hoe beter de informatie aan gepensioneerden, hoe minder de klachten. Zo hebben we onder andere gepleit voor het jaarlijks versturen van een Pensioenoverzicht voor pensioengerechtigden. In 2013 hebben de gepensioneerden dat voor het eerst ontvangen.

Voor de communicatie zie ik nog wel ruimte tot verbetering. In het geval van te hoge uitkeringen bijvoorbeeld, kregen mensen een brief thuis waarin stond dat ze pensioen moesten terug betalen. Mensen schrokken daarvan, want velen wisten niet dat ze te veel hadden ontvangen.” In hoeverre verbindt de VEP gepensioneerden? “We hebben zeker ook een sociaal aspect. Als lid van de VEP heb je bijvoorbeeld voorrang bij deelname aan het jaarlijkse gepensioneerdenuitstapje van Equens.” Word je na je pensionering automatisch lid van de VEP? “Nee, het lidmaatschap is een keuze. Wel krijg je bij je pensionering informatie over de VEP en wat we voor je kunnen betekenen. Voor 16 euro per jaar ben je al lid. Inmiddels is ruim 50% van de gepensioneerden bij ons aangesloten. Ik zie dat percentage nog wel stijgen in de komende jaren.”

Klachtenprocedure: hoe werkt het? Heb je een klacht over de toepassing van het pensioen(reglement) dan kun je die sturen naar het Pensioenbureau. Het bestuur behandelt de klacht in de eerstvolgende bestuursvergadering en geeft een schriftelijke reactie. Meestal zal dit afdoende zijn, maar wat als het niet zo is? Dan kun je terecht bij de Ombudsman Pensioenen. En voor klachten over informatievoorziening kun je terecht bij het Meldpunt Autoriteit Financiële Markten( AFM).

Stuur je klacht naar het Pensioenbureau Klachten kun je indienen bij het Pensioenbureau. Mail naar [email protected] of stuur een brief naar Stichting Pensioenfonds Equens, Postbus 30505, 3503 AH Utrecht. De Ombudsman Pensioenen Als de klachtenprocedure van de Stichting Pensioenfonds Equens niet tot een bevredigende oplossing leidt, kun je contact opnemen met de Ombudsman Pensioenen. De Ombudsman Pensioenen is een onafhankelijke instelling die klachten of geschillen over de uitvoering van het pensioenreglement behandelt. Het is verstandig om eerst te kijken of de Ombudsman Pensioenen je klacht in behandeling kan nemen. Daarover kun je telefonisch informatie inwinnen op (070) 333 89 65. Meldpunt AFM Het Meldpunt AFM registreert klachten die te maken hebben met onjuiste informatievoorziening over je pensioen. De AFM behandelt geen belangen van individuen, maar kan wel besluiten om naar aanleiding van de klacht onderzoek te doen naar het pensioenfonds.

Kerncijfers 5 2012 Margreet Verhoef, bestuurslid en voorzitter van de beleggingsadviescommissie van SPE en voorzitter Ben Haasdijk, lichten de kerncijfers van 2012 toe.

1

Aantal actieve deelnemers daalt

De cijfers laten zien dat het aantal actieve deelnemers daalt terwijl het aantal pensioentrekkenden stijgt; een tendens die typerend is voor heel Europa.

2

Feitelijke premie nog niet kostendekkend, maar geen reden tot zorg

De kostendekkende premie valt bijna 2 miljoen euro hoger uit dan de feitelijke premie. De oorzaak daarvan is de toegenomen levensverwachting en de lage rente. Wel zien we dat de gedempte kostendekkende premie met 8 miljoen aanzienlijk lager is dan de feitelijke premie van 11,3 miljoen. Dat stemt positief. De gedempte, kostendekkende premie houdt rekening met voorzichtig geraamde beleggingsopbrengsten conform de geldende DNB regels. Daarnaast is de stijging van de pensioenleeftijd naar 67 jaar in 2014 een factor die ervoor zorgt dat de kostendekkende premie lager wordt. Bovendien zien wij een licht oplopende lange rente die op zich ook een verlagend effect heeft op de kostendekkende premie.

3

Vastgoedbeleggingen toegenomen

Vastgoedbeleggingen maken deel uit van de returnportefeuille die vermogensbeheerder Schroders beheert. De return-

portefeuille heeft als doel rendement te maken waarmee we indexatie van pensioenaanspraken kunnen financieren. Vastgoedbeleggingen betreffen in ons geval investeringen in een beursgenoteerd infrastructuurfonds. Schroders bepaalt het percentage infrastructuur in de portefeuille - binnen de met het fonds afgesproken bandbreedtes - en kiest daarbij de fondsen. Gedurende 2012 heeft Schroders het percentage infrastructuur verhoogd vanwege het relatief hoge rendement (ongeveer 5%) bij een relatief laag risico. Verder biedt infrastructuur diversificatievoordelen. Dat betekent dat de waarde van infrastructuur niet op dezelfde wijze beweegt als de waarde van andere beleggingscategorieën zoals obligaties. Als obligaties een slecht rendement geven wordt dat deels gecompenseerd door een minder slecht of positief rendement op infrastructuur.

4

Verdubbeling waarde derivaten

Derivaten zijn beleggingsinstrumenten die hun waarde ontlenen aan de waarde van iets anders, bijvoorbeeld aandelen, grondstoffen of rente. Binnen onze portefeuille nemen rentederivaten een belangrijke rol in. De voornaamste reden daarvoor is dat met behulp van deze derivaten de invloed van de rente op de dekkingsgraad kan worden gestabiliseerd. Het zijn dan ook met name de rentederivaten waar een verdubbeling te zien is. De toegenomen waarde is vooral een gevolg van de dalende rente.

Dekkingsgraad toegenomen of toch niet?

De dekkingsgraad lijkt gestegen van 107,9 in 2011 naar 113 in 2012. Maar schijn bedriegt. In 2012 voerde de DNB een nieuwe berekeningsmethode voor de dekkingsgraad in, de zogeheten ultimate forward rate; een methode die als uitgangspunt een langetermijnrente van 4,2% neemt. Tot oktober 2012 baseerden de pensioenfondsen de dekkingsgraad op de swapcurve, het maandelijks overzicht van de rentes over verschillende looptijden. Het betreft de reële rentevoet en om die reden blijft Equens ook deze dekkingsgraad hanteren bij de besluitvorming. De ‘oude’ dekkingsgraad bedroeg 107,7% eind 2012. Die ‘oude’ dekkingsgraad was in 2012 te laag om over te gaan tot indexatie.

6

Beleggingsperformance: mooi rendement

Een rendement van ruim 15% in deze tijden, dat lijkt misschien onwaarschijnlijk maar is wel realiteit over 2012. Hoe zit dat? Een paar factoren spelen een rol. In de returnportefeuille hebben bijna alle beleggingscategorieën een goed rendement gemaakt, zowel aandelen als obligaties en infrastructuur. Daarbij heeft Schroders waarde toegevoegd door op het juiste moment bepaalde beleggingscategorieën te kopen of te verkopen. Die toegevoegde waarde door juiste timing meten we door het rendement van de returnportefeuille te vergelijken met het rendement op dezelfde portefeuille als deze gedurende het jaar constant was gehouden. Door de dalende rente is de waarde van obligaties toegenomen. Hierdoor heeft de matchingportefeuille die volledig uit obligaties en rentederivaten bestaat een rendement gemaakt van 18%. De matching- en returnportefeuille tezamen hebben dus een rendement gemaakt van ruim 15%. Daar tegenover zijn de pensioenaanspraken door de rentedaling ook flink gestegen en hebben we een hogere levensverwachting verwerkt in de pensioenaanspraken. Per saldo heeft het mooie rendement geen verbetering in de dekkingsgraad opgeleverd.

PensioenWijzer • uitgave 2 • 2013

Kerncijfers

(bedragen in EUR 1.000)

2012 2011

1

2

3 4

5 6

Aantallen Actieve deelnemers 799 889 Gewezen deelnemers (‘slapers’) 1.502 1.435 Pensioengerechtigden 506 453 Totaal 2.807 2.777 Premiebaten en pensioenuitkeringen Feitelijke premie 11.317 12.161 Kostendekkende premie 13.101 12.293 Gedempte kostendekkende premie 8.994 8.843 Pensioenuitvoeringskosten 719 732 Pensioenuitvoeringskosten per deelnemer in euro’s 521 545 Pensioenuitkeringen - Ouderdomspensioen 7.473 6.917 - Partnerpensioen 896 842 - Wezenpensioen 53 55 - Andere uitkeringen 111 131

Totaal 8.533 7.945 Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen 8.385 3.877 Aandelen 11.738 12.851 Vastrentende waarden 283.101 278.911 Derivaten 61.959 32.092 Overige beleggingen 109.720 85.443 Vermogenssituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen 478.800 414.054 Minimaal vereist eigen vermogen 18.085 16.482 Vereist eigen vermogen 33.720 27.496 Pensioenverplichtingen 423.554 383.734 Aanwezige dekkingsgraad in % 113,0 107,9 Vereiste dekkingsgraad in % 108,0 107,2 Minimum vereiste dekkingsgraad in % 104,3 104,3 Beleggingsperformance Beleggingsrendement in % 15,4 17,8 Benchmarkrendement in % 11,5 22,3 Vermogensbeheerkosten in % 0,46 n.a.

Solvabiliteit: de mate waarin een onderneming of organisatie in staat is bij liquidatie aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Ook wel omschreven als de verhouding tussen de totale bezittingen en de schulden.

PensioenWijzer • uitgave 2 • 2013

Betere besturing, betere risicobeheersing Betere risicobeheersing door betere besturing, dat is in een notendop de doelstelling van de ‘Wet versterking bestuur pensioenfondsen’ die sinds 7 augustus van dit jaar van kracht is. Hiermee worden de wettelijke regels voor de governance en de medezeggenschap van pensioenfondsen herzien. Wat gaat de nieuwe wet voor Stichting Pensioenfonds Equens betekenen? We vroegen het aan Ben Haasdijk. De overheid constateerde een paar pijnpunten binnen de besturen van pensioenfondsen: het vinden van geschikte bestuurders; de wijze van omgang met medezeggenschap nu de risico’s steeds meer verschuiven naar de deelnemers en de pensioengerechtigden; en overlap in en onduidelijkheid over taken binnen de organen in het bestuur. Ervaart het pensioenfondsbestuur van Equens diezelfde problemen? Ben: “We zijn een relatief klein pensioenfonds en dan liggen de zaken vaak wel wat anders. We hebben bijvoorbeeld geen continuïteitsproblemen. Dankzij een aspirant-bestuurslid - dat wel volledig meedraait, maar niet mag stemmen - is die continuïteit gewaarborgd. We hebben sowieso altijd mensen kunnen vinden met voldoende kwaliteit, kennis en kunde. Ook met de taakverdeling tussen de verschillende bestuursorganen ervaren we geen problemen. Ons pensioenbestuur functioneert goed. Maar ik kan me voorstellen dat de nieuwe bestuursmodellen waar de wet in voorziet ons

gaan helpen om helder te krijgen waar nog verbetering nodig is.” Definitieve keuze rond jaarwisseling Ook Stichting Pensioenfonds Equens zal een keuze moeten maken voor een van de vijf, nieuwe bestuursmodellen. En volgens De Nederlandsche Bank voor 1 januari 2014.

“We zijn een relatief klein pensioenfonds en dan liggen de zaken vaak wel wat anders” Voor 1 juli 2014 moet het gekozen bestuursmodel operationeel zijn. Zo lang wil SPE niet wachten. Het bestuur van het pensioenfonds heeft al een eerste gesprek gevoerd over de mogelijke nieuwe bestuursvorm. Ben geeft aan dat het nog te vroeg is om daar conclusies aan te verbinden. “De modellen verschillen op een aantal punten. In alle modellen kunnen externe bestuurders

voorkomen. Soms verplicht, soms optioneel. Er is een onderscheid tussen modellen met een Raad van Toezicht en een visitatiecommissie. En het verantwoordingsorgaan zoals we dat nu kennen, maakt plaats voor een verantwoordingsorgaan ‘nieuwe stijl’, dat wil zeggen met meer bevoegdheden dan nu of een BO. Die krijgen beide adviesrechten, terwijl de BO daarnaast ook nog eens goedkeuringsrechten krijgt voor een aantal zaken. Welke van de twee we gaan kiezen staat nog helemaal open. Voor wat betreft het toezicht ligt het voortzetten van een visitatiecommissie zoals we die nu hebben voor de hand. Een Raad van Toezicht is een overkill voor een klein pensioenfonds als het onze. We verwachten de definitieve keuze voor een van de bestuursmodellen rond de jaarwisseling te nemen.” Natuurlijk houdt de PensioenWijzer je op de hoogte. 

Stichting Pensioenfonds Equens Wil je reageren op de inhoud van deze nieuwsbrief PensioenWijzer? Stuur dan een mail naar: [email protected]

Eendrachtlaan 315, 3526 LB Utrecht Postbus 30505, 3503 AH Utrecht www.pensioenfondsequens.nl