r e v i ta l i s e r i n g herstructurering Buro Lubbers over... Herontwikkelingsopgaven
Heilust, Kerkrade-West. Situatie voor
Heilust, Kerkrade-West. Situatie na
Revitalisering, herstructurering, herontwikkeling Hoe kunnen we stenige, rommelige, verouderde woonwijken een nieuw en hedendaags elan geven zodat de bewoners zich er weer thuis voelen? Op welke manier kunnen we kazerneterreinen en industrieterreinen transformeren tot aangename, karakteristieke woonomgevingen? Of het nu gaat om stedenbouwkundige en architectonische aanpassingen op microniveau of om een complexe gebiedsontwikkeling, Buro Lubbers laat zich in zijn revitaliserings-, herstructurerings- en herontwikkelingsprojecten leiden door de specifieke kansen en kwaliteiten van de plek. Met de wensen en behoeften van de gebruikers en bewoners scherp voor ogen streven wij vanuit verschillende perspectieven – vanaf de straat, vanuit het gebouw – naar een prettige ervaring, een mooi beeld en een veilige omgeving. Comfort, uitstraling en beleving zijn het doel. Revitalisering Transformatie is de gemene deler van revitalisering, herstructurering en herontwikkeling. Verschillen in opgave en aanpak zijn er ook. Wij spreken van revitalisering als de stedenbouwkundige structuur ongewijzigd blijft en de ingreep hoofdzakelijk betrekking heeft op de openbare ruimte en in beperkte mate op het aanzicht van de bebouwing. Sloop en nieuwbouw zijn niet of nauwelijks aan de orde. Er is intensief overleg met bestaande bewoners. Voorbeelden van revitaliseringsprojecten van Buro Lubbers zijn: Witte Woningen in Venlo, Botenbuurt in Eindhoven, Zonneheuvel in Vught Genderdal in Eindhoven en MSP Allee in Heerlen. Herstructurering Herstructurering gaat in onze visie een stap verder dan revitalisering. Van herstructureren is sprake als er nieuwe stedenbouwkundige ingrepen gedaan worden binnen een bestaande stedenbouwkundige structuur. Waar revitaliseren vooral gaat om opfrissen en vernieuwen, gaat herstructurering over wijzigingen in de bestaande structuur. De problematiek is dusdanig, dat stedenbouwkundige ingrepen zoals sloop of (ver)nieuwbouw nood-zakelijk zijn om de gewenste veranderingen op gang te brengen. De problematiek heeft vaak betrekking op de technische staat van de woningen (het ontbreken van liften, slechte isolatie), het type woning (gestapelde bouw, te klein woonoppervlak) of sociale problemen (eenzijdige bevolkingsopbouw als gevolg van eenzijdig en goedkoop woningaanbod). In herstructureringsprojecten blijft de functie, meestal wonen, grotendeels ongewijzigd. In beperkte mate kan er sprake zijn van nieuwe functies zoals wonen-werken of commerciële functies. In herstructureringsprojecten speelt communicatie met zowel zittende als nieuwe bewoners een belangrijke rol. De gevolgen voor de woonomgeving zijn verstrekkender dan
bij revitalisering. De communicatietrajecten zijn daardoor vaak complexer en intensiever. Voorbeelden van herstructureringsprojecten van Buro Lubbers zijn: Maasboulevard in Venlo, Markhaven in Oudenbosch en Heilust in Kerkrade-West. Herontwikkeling De meest vergaande vorm van transformatie van bestaande stadsdelen en terreinen scharen wij onder de noemer herontwikkeling. Bij herontwikkeling hebben nieuwe stedenbouwkundige ingrepen de overhand op bestaande structuren. Ook de functie kan veranderen: van industrieterrein naar woonomgeving, van kazerneterrein naar woonpark, van zorgomgeving naar centrumfuncties. Niet alleen de structuur en de functie kunnen veranderen, ook de schaal, de mate van openbaarheid en het gebruik transformeren. Herontwikkeling heeft daarom niet alleen betrekking op het plangebied zelf, maar kan eveneens effect hebben op de omgeving, zodat sprake is van gebiedsontwikkeling. Participatie in herontwikkelingstrajecten verschilt op haar beurt weer sterk van de communicatie bij revitaliserings- en herstructurerings projecten. Zittende gebruikers zijn vaak al verdwenen. De participatie richt zich veelal op de belangen van omwonenden en bedrijven van aangrenzende wijken en de wensen van de nieuwe doelgroep. Van-wege de belangen op hogere schaal, zijn dikwijls hogere overheden zoals de Provincie, Rijkswaterstaat, Waterschap en dergelijke betrokken. De projecten Saksen Weimar in Arnhem, Strijp R in Eindhoven, het GZG-terrein in ’s-Hertogenbosch en Stadhouderspark in Vught zijn hiervan voorbeelden. Onderscheidend vermogen Waarin schuilt onze specifieke expertise voor revitaliserings-, herstructurerings- en herontwikkelingsopgaven? Het succes van onze plannen schuilt in de eerste plaats in een sterke analyse. Vooraleerst een oplossing te bedenken, een eindbeeld te schetsen, benoemen en onderzoeken we het daadwerkelijke probleem. Wat zijn de knelpunten en bedreigingen van de wijk? Wat zijn de kwaliteiten van de plek en hoe kunnen we die versterken? Daarbij kijken we niet alleen naar het plangebied zelf, maar ook naar de omgeving. Door aan te sluiten op structuren en kwaliteiten in de omgeving, ontstaat meerwaarde. Op de tweede plaats onderscheidt onze aanpak zich door een goed inlevingsvermogen. Wij zetten onze verbeeldingskracht in om zichtbaar te maken wat de bewoners, de opdrachtgever en andere belangengroepen vertellen. Door ingrepen duidelijk te visualiseren, te concretiseren en in het veld aanschouwelijk te maken, raakt men overtuigd van de beoogde kwaliteit. Daarbij is het zelfs mogelijk tegenstrijdige wensen in één plan
te integreren, bijvoorbeeld door een flexibel raamwerk of door aanpassingen in de tijd. Zo kunnen bewoners zeggenschap krijgen over een eigen deel, zonder dat het geheel verloren gaat. Het derde pluspunt van Buro Lubbers is praktisch van aard. Onze technisch medewerkers kijken voortdurend mee over de schouders van de ontwerpers om de uitvoerbaarheid en de kosten te bewaken. Bovendien beschikt Buro Lubbers naast stedenbouwkundige en architectonische ook over landschappelijke expertise. Wij hebben verstand van groen. Onze integrale benadering van rood en groen biedt inhoudelijke en budgettaire voordelen ten opzichte van traditionele bureaus. Tot slot, combineren wij innovatief denken met een realistische visie op de praktijk. Wij zijn ons bewust van de geringe beschikbare budgetten. Daarom denken wij graag mee hoe de kosten binnen de perken kunnen blijven zonder op kwaliteit in te boeten, bijvoorbeeld door het adopteren van overgebleven bomen, innovatief hergebruik van afgedankte materialen, enzovoort. Ook bedenken wij manieren om met de revitalisering, herstructurering en herontwikkeling geld te genereren. Zelfredzaamheid en het creëren van een vliegwieleffect zijn daartoe succesvolle strategieën.
Omgeving Witte Woningen Kwaliteitsverbetering tuinwijk De wijk Witte Woningen in Venlo-Oost illustreert de algemene problematiek en kenmerken van wederopbouwwijken: er zijn duidelijke stedenbouwkundige structuren, er is veel openbaar groen en er bestaat een herkenbare architectonische identiteit. Het probleem is dat de woningen technisch zijn verouderd, ze zijn niet geïsoleerd, hebben een te klein woonoppervlak en geen berging. Om de wijk nieuw leven in te blazen heeft Buro Lubbers een revitaliseringsplan opgesteld. Het uitgangspunt was het behoud van de stedenbouwkundige structuur met woonpaden en groene boswiggen tussen de bouwstroken evenals het behoud van de kwaliteit van de eenduidige witte architectuur. Door landje-pik en achterstallig onderhoud van het groen was de kwaliteit van de woonomgeving evenals de sociale veiligheid door de jaren heen enorm afgenomen. Bovendien vroegen de woningen om een hedendaagse ruimtelijke invulling. Het plan bestaat daarom uit een beeldkwaliteitsomschrijving van de cascorenovatie van de woningen, een visie voor de opwaardering van het openbaar gebied en een stedenbouwkundige schets voor de vervangende nieuwbouw. De openbare ruimte is onder meer verbeterd door uniforme erfafscheidingen (schuurtjes, groen) tussen de woningen en de boszone. Achterpaden zijn herzien en daardoor veilig geworden. Ook is de totale wijk verknoopt met het bosgebied en landgoed Manresa. De bewoners zijn uitvoerig gehoord en betrokken in het project. Hun belangen en wensen zijn optimaal geborgd in de vernieuwde leefomgeving, door hen te laten kiezen uit een toolbox met ingrediënten om de ingrepen vorm te geven. Op deze manier gaat individuele keuze hand in hand met de samenhang en de basiskwaliteit van de wijk.
ontwerp 2006 | uitvoering 2008 | locatie Venlo opdrachtgever Woningstichting Venlo-Blerick
|
Buurtsuccesies Botenbuurt Gefaseerde herstructuringsstrategie Buurtsuccessies is een spraakmakend voorbeeld voor woningstichtingen in heel Nederland om hun buurten leefbaar en bij de tijd te kunnen houden. Buro Lubbers ontwikkelde voor de Botenbuurt in Eindhoven een vernieuwende strategie om de woonkwaliteit van deze jaren 80-wijk te verbeteren. De wijk bestaat in het algemeen uit technisch goede woningen die voldoen aan de woonwensen van de mensen. De openbare ruimte is echter stenig en ingericht met goedkope materialen. Parkeren domineert het straatbeeld. Onduidelijke stedenbouwkundige structuren, veel achter- en zijkanten en dode plekken als gevolg van garageboxen verminderen bovendien de woonkwaliteit. Hoe kan een dergelijke normale, onopvallende jaren 80-buurt op een innovatieve manier worden getransformeerd tot een bijzondere, hechte en groene leefomgeving? De strategie is het aanjagen van ontwikkelingen die op hun beurt weer andere positieve ontwikkelingen voortbrengen. De drijvende kracht achter deze kettingreactie is een invasie van parasieten. Dit zijn kleine architectonische eenheden aan of rond de woningen - erkers, dakkapellen, uitbreidingen. Deze parasieten maken de woningen aan-trekkelijker om te kopen of huren en verrijken de buurt als geheel. Het geld dat de parasieten genereren, wordt geïnvesteerd in vergroening van de buurt, wat ervoor zorgt dat mensen graag in de buurt wonen, er langer blijven, in hun woning investeren en daarmee ook in de buurt. Deze geleidelijke strategie impliceert dat de buurt zich in meerdere fasen kan ontwikkelen en in kan spelen op eventuele demografische wijzigingen in de wijk.
ontwerp 2007-2009 | uitvoering n.v.t. | locatie Eindhoven | opdrachtgever Innovatienetwerk | in samenwerking met Woningstichting Trudo
Zonneheuvel Herstructurering stenige jaren 70-buurt
Zonneheuvel markeert de overgang van de bloemkoolwijken van de jaren 70 naar de sobere wijken van de jaren 80. De woningen zijn technisch goed en UW voldoen aan de woonwensen. Regulier onderhoud van deruimte woningen volstaat. Het vraagstuk in wijken openbare als Zonneheuvel ligt met name in de openbare ruimte die zich kenmerkt door typische jaren 70-details. De wijk heeft een stenige uitstraling en het parkeren domineert het straatbeeld. Daarnaast veroorzaken veel onaangename restruimtes evenals de diversiteit aan beplanting en inrichtingselementen een rommelig beeld.
ZONNEHEUVEL VUGHT
overgang openbaar-privé Buro Lubbers formuleerde een visie voor de opwaardering van de openbare ruimte van de wijk, es inclusief aan-bevelingen voor de stedenbouw, de woningen en het omliggende gebied. Door de wijk als het ware eerst leeg te denken en hierna met nieuwe middelen in te richten, ontstaat een overzichtelijke en evenwichtige openbare ruimte. De globale ruimtelijke indeling van het openbare gebied wordt daarbij gehandhaafd; functies binnen het gebied blijven over het algemeen hetzelfde gesitueerd. Vriendelijk ogende prunussen en haagblokken van botanische roos zullen een heldere structuur brengen. Een nieuwe bestrating van hergebruikt materiaal beoogt de routing te verbeteren en erkers aan blinde gevels nbaar en privé zal door middel van een haag zichtbaar gemaakt worden. zullen als lichtbakens donkere en onveilige plekken openbare ruimte bevat kunnen worden opgenomen in de zoals lichtmasten, transformeren. Maar bovenal zalhagen., de historische locatie en bomen. Zo blijft de ruimte buiten de hagen helder en overzichtelijk. aan een 19e eeuwse lunet worden benadrukt. Hoe aar groen moet en overzichtelijk worden. jaren De beplanting moetnieuw bestaan uit een kan eenveilig stenige, rommelige 70-wijk leven hoger gesnoeid mag worden dan ooghoogte. Dit om te voorkomen dat de plek ingeblazen. wordt. In hetworden haagblok kunnen eventueel bomen ingepast worden.
ontwerp 2007 | uitvoering niet | locatie Vught opdrachtgever Woningstichting Ons Bezit
|
Genderdal Herinrichting groene hoven geeft boost Het Genderdal deelt de algemene problematiek van de typische stempelbouw uit de jaren 60. Deze wijken zijn doorgaans ontworpen met veel aandacht voor ruimte en groen. Door een veranderende bevolkingssamenstelling en teruglopend onderhoud is het gebruik van de openbare ruimte en het aanzien ervan echter sterk veranderd. Dat geldt ook voor de buitenruimte bij acht appartementenblokken inclusief woonstraten in de Eindhovense wijk Genderdal. Een onaantrekkelijke inrichting van de groene ruimtes tussen de bouwblokken, zonder verblijfskwaliteit, belemmert het gebruik. De overgangen tussen bebouwing en buitenruimte vormen ongure restruimtes. Buro Lubbers stelde een revitaliseringsplan op, dat de bewoners van het appartementencomplex met kleine balkons voorziet van een aangename, groene buitenruimte waar men kan verblijven, elkaar ontmoeten, spelen en zelfs tuinieren. Op deze manier willen wij een bijdrage leveren aan het wooncomfort van de mensen. De revitalisering betreft met name een groene oplossing. Een structuur van hagen met sierfruitbomen en heesters zorgt voor een gevoel van geborgenheid. Hierbinnen bevinden zich publieke tuinen, die in een interactief proces samen met de bewoners worden ingericht. Het revitaliseringsplan is gestart met een ontwikkelingsvisie, die Buro Lubbers vervolgens uitwerkte tot een definitief ontwerp van de inrichting van de buitenruimte. Het bureau begeleidt en coördineert eveneens de besteks- fase, de aanbesteding en de uitvoering. Een voorbeeld van revitalisering van A tot Z.
ontwerp 2010-2012 | uitvoering 2012 | locatie Eindhoven | opdrachtgever Woningstichting Trudo Eindhoven
MSP Allee Groene route voor ontmoeting en spel De oude mijnwerkersbuurt Meezenbroek, het jongere Schaesbergerveld en het landelijke Palemig, ten noordoosten van het centrum van Heerlen, vormen samen één wijk: MSP. De wijk heeft mooie kwaliteiten, veel verenigingen en betrokken mensen, maar kent ook problemen: er is sprake van krimp, het woning- en voorzieningenaanbod is ingehaald door de tijd en er zijn sociale problemen. Dit alles manifesteert zich ook in de openbare ruimte waarvan de kwaliteit door de jaren heen achteruit is gegaan. Bovendien is er veel sluipverkeer, heeft de wijk weinig speelruimte en is er weinig ruimtelijke samenhang. De gemeente heeft de ambitie om MSP te herstructureren tot een mooie en veilige buurt in 2020. Eén van de instrumenten daartoe is het creëren van routes door de wijk. De MSP Allee is er daar één van. De allee wordt ingericht als de nieuwe hoofdslagader binnen MSP, die buurten en voorzieningen met elkaar verbindt en een langzaamverkeerroute vormt naar de Brunsummerheide. Het tracé doorkruist verschillende typen bebouwing en wisselt in profielbreedte. Buro Lubbers ging de uitdaging aan om het tracé te transformeren tot een aantrekkelijke, herkenbare en veilige wandel- en fietsboulevard met een hoge verblijfskwaliteit. De boulevard wordt vormgegeven door een uniforme lijn van comfortabele verharding voor fietsers, skeeleraars, hardlopers en voetgangers. Waar de verharding gedeeld wordt met gemotoriseerd verkeer, voelen auto’s en motoren zich door de uitstraling van de materialen te gast. De route wordt begeleid door een lint van markante, uitbundig bloeiende bomen, die de allee tot één geheel smeden. Bijzonder aan het plan zijn de parkjes en pleintjes met speel- en zitgelegenheden die de route ondersteunen.
ontwerp 2011-2012 | uitvoering n.t.b. | locatie Heerlen | opdrachtgever Gemeente Heerlen
Brunssummerheide
Palemigerbeek
Kasteellaan Meezenbroek Kasteellaan Ruïne Schaesberg
Limburgialaan Toekomstig scholencomplex + Ruïne Schaesberg
Limburgialaan Centrum Heerlen
Schaesbergerweg Heasdal Schaesbergerweg Centrum Heerlen Spoor Spoor Ikea
Aken Ce n t r u m Heerlen
Heilust Krimplocatie wordt woon- en recreatiepark Heilust in Kerkrade-West is een parochiewijk uit de wederopbouwperiode van de jaren 50. Na de sluiting van de mijnen liep de werkgelegenheid in Kerkrade terug met als gevolg dat een jonge generatie elders werk zoekt, de regio krimpt en de vergrijzing toeneemt. Sociale problemen en werkeloosheid vullen de opsomming aan. Het merendeel van het eenzijdig woningaanbod in Heilust bestaat uit huurwoningen voor mijnarbeiders. De grondgebonden woningen zijn technisch verouderd en niet geïsoleerd. De flats hebben geen liften. Het gebied is dicht bebouwd met weinig ruimte voor groen. Routes naar de nabijgelegen grote landschapsparken ontbreken. Ondanks alle problemen en gemiste kansen, wonen de mensen graag in Heilust. Eén van de doelstellingen voor Heilust is een kwalitatieve en kwantitatieve aanpassing van de woningvoorraad door sloop en vervangende nieuwbouw. De ruimtewinst wordt ingezet voor een groen park. De nieuwe parkstructuur, een Groene Loper, verbindt twee nabij gelegen landschapsparken en herstelt het nu nog versnipperde Limburgse landschap met beekdalen, hellingen en plateaus. Dwars op de Groene Loper worden Limburgse hagen geplaatst. Zij dienen als kapstok voor invullingen van mensen en organisaties uit de buurt. Niet alleen creëert het park een landschappelijke verbinding, het verbindt bovenal de mensen. Participatie is daarom een belangrijk onderdeel van het ontwerpproces. In twee actieve workshops hebben buurtbewoners en stakeholders concrete ideeën aangedragen voor functies, gebruik en beheer binnen de hagenstructuur: spelen, ontmoeten, tuinieren, plekken voor verenigingen. Het nieuwe park functioneert als katalysator van positieve ontwikkelingen. Het plan biedt mensen mogelijkheden om zich weer verbonden te voelen met de buurt, nodigt hen uit zich nuttig te maken en actief deel te nemen aan het sociale leven. Krimp is voor de bewoners van Heilust een kans op verbetering van zowel de woonomgeving als het sociale leven. Het biedt hen een nieuw toekomstperspectief. ontwerp 2011-2012 | uitvoering n.t.b. | locatie Kerkrade | opdrachtgever Gemeente Kerkrade
situatie voor
situatie na
situatie voor
situatie na
Maasboulevard Van urban wasteland tot bruisend stadsdeel Venlo aan de Maas bruist. Wonen en winkelen, cultuur en recreatie vinden een logische plek in het geheel nieuwe verblijfsgebied aan het water. Over de boulevard slenteren flaneurs, in het Maaspark waait men uit en op de oude markt zijn de terrassen goed bezet. Waar Venlo zich eerst van de Maas afkeerde, heeft het stadshart nu een representatief gezicht aan de rivier. Buro Lubbers ontwierp de openbare ruimte van het gebied Maasboulevard. Door herstructurering en nieuwbouw is het verloederde Maasfront getransformeerd tot een nieuw, dynamisch stadsdeel. Bijzonder aan het plan is de vloeiende overgang van dit nieuwe gebied naar het historische centrum. De verbindende schakel is de kade, die over de lengte van een kilometer de maat van de oude stad langs de Maas markeert. Opgebouwd uit gebroken Belgisch hardsteen, vormt de robuuste kademuur een stevig fundament voor de bestaande en nieuwe gebouwen. De nieuwe gebouwen van Arn Meijs en Jo Coenen hebben een winkelfunctie in de plint. Erboven wordt gewoond. Op het tussenniveau aan de haven creëren seizoenswinkeltjes en horeca met terrassen een levendige sfeer. Voor de kade bevindt zich het nieuwe Maaspark, een attractie op het niveau van de stad. Het groene karakter van de grastaluds steekt af tegen de stenige kade en de binnenstad. Hier heeft de Maas vrij spel bij peilwisselingen in het seizoen. Het project Maasboulevard maakt onderdeel uit van een grootschalige opknapbeurt van het stedelijk weefsel aan de Maas. Andere deelgebieden van deze herontwikkeling zijn Q4 en Maaswaard. Buro Lubbers bewaakt de samenhang tussen deze projecten en werkt per deelgebied de openbare ruimte uit.
ontwerp 2007-2010 | uitvoering 2010-2011 | locatie Venlo | opdrachtgever Gemeente Venlo | in samenwerking met 3W, Jo Coenen, Arn Meijs
Markhaven Oudenbosch Wonen en wandelen aan het water De haven in Oudenbosch functioneerde tot de jaren 80 als een bloeiend bedrijvengebied. Daarna raakte het langzaam in verval. Industrie en ondernemingen verdwenen. Een urban wasteland was in wording. Uniek gelegen aan het water en in het verlengde van het oude stadscentrum, bezit een locatie als de haven in Oudenbosch enorme potenties voor herstructurering. En zo geschiedde. Door de stedenbouwkundige structuur aan te passen, de openbare ruimte her in te richten en de architectuur aan te passen aan de nieuwe beeldkwaliteit, is de haven van de verwaarloosde achterkant van het stadje een aantrekkelijk binnenstedelijk woon- en verblijfsgebied geworden. De herstructurering vond plaats binnen de bestaande historische structuur van de ‘vier lange lijnen’ en het plein aan de zwaaikom. Bepaalde delen aan de kade zijn zoveel mogelijk in historische staat teruggebracht, terwijl voor de vroegere fabrieksbebouwing een nieuwe ‘Oudenbosche’ bouwsteen is geformuleerd. Een belangrijke ingreep is de voetgangersbrug die aansluit op een nieuw zonnig plein en een ‘rondje haven’ mogelijk maakt. Om de monumentale bebouwing en de ruimtelijke kwaliteiten van de haven goed tot hun recht te laten komen, heeft de openbare ruimte een rustige inrichting met eenvoudige en duurzame materialen. De relatie met het water is het leidende thema van het plan. Op zoveel mogelijk manieren zijn bijzondere pleinen en plekken aan het water gecreëerd. Ook de nieuwe bebouwing zoekt op verschillende manieren aansluiting op het water, bijvoorbeeld door interne structuren binnen bouwblokken die zorgen voor informele routes. Door te zoeken naar variaties en een zorgvuldige vormgeving is langs de kades, op pleinen en verblijfsplekken het beeld ontstaan van een ‘stad in het water’.
ontwerp 2005 | uitvoering 2007 | locatie Oudenbosch | opdrachtgever Aannemersbedrijf van Agtmaal BV | in samenwerking met Architectenbureau Van Overbeek & Partners, DSA Stedenbouw Architectuur
Saksen Weimar - Groene Treden On-Nederlands wonen op zonnige hellingen Voor het kazernetterrein waar ooit militairen de scepter zwaaiden, kunstenaars vervolgens een broedplaats creëerden, ontwierp Buro Lubbers een plan voor een unieke woonwijk ontwikkeld. Het voormalige kazernecomplex Saksen Weimar, gelegen aan de heuvel- en bosrijke rand van Arnhem, wordt in dit stedenbouwkundig plan getransformeerd tot een onNederlandse wijk. Woningen op zonnige zuidhellingen worden er afgewisseld met een stedelijk plein waar cultuur en horeca, wonen en werken samen komen. Een uitgebreid netwerk van hellingen, trapjes en keermuren moet het bosachtige landschap op veel manieren beleefbaar maken. Juist het landschap met de typerende hoogteverschillen was het uitgangspunt voor het stedenbouwkundig ontwerp Groene Treden. Een ogenschijnlijk eenvoudige ingreep, namelijk het afgraven van de terrassen, leidde tot de landschappelijke voorwaarden voor een bijzonder woon-, werk- en recreatie-milieu. Zo bieden de zuidhellingen niet alleen ruimte aan zonrijke woningen, maar ook een vruchtbare bodem voor een bloemrijke kruidenvegetatie. De noordhellingen met hun varens en mossen ondersteunen op hun beurt het bos van gemengde, streekeigen bomen dat als een deken over de wijk wordt uitgespreid. Groene Treden is een ambitieus plan en de praktijk is weerbarstig. Ingehaald door economische ontwikkelingen wordt het stedenbouwkundig concept aangepast op de markt van vandaag de dag. Buro Lubbers laat hiermee zien dat het in staat is herontwikkelingsplannen te her-ontwerpen en daarmee aan te sluiten op veranderde wensen en behoeften van de opdrachtgever, bestuurders en toekomstige gebruikers.
ontwerp 2006-2012 | uitvoering 2013> | locatie Arnhem | opdrachtgever Giesbers Groep, Westerbeek Vastgoed, Vivar e | in samenwerking met Braaksma en Roos Architectenbureau, Grontmij | prijzen eerste prijs ontwikkelingscompetitie
Strijp R Van i n dus t r ie t ot gr oe n w oonm i l i eu Strijp R, het terrein waar vroeger de beeldbuizen van Philips werden geproduceerd, wordt omgevormd tot een groene, ruimtelijke woonwijk. Het landschappelijke en industriële geheugen van de plek vormt de belangrijkste drager van het stedenbouwkundig plan van R. Dit plan voorziet in een sterk landschappelijk kader, waarbinnen relicten van gebouwen, materialen en bestaande bomen een belangrijke rol spelen. Duurzaamheid en inventiviteit van de oplossingen staan voorop. Zo worden materialen hergebruikt, wordt warmte-koude-opslag in combinatie met grondwatersanering toegepast en wordt de bestaande groenstructuur behouden. Het beeldregieplan beschrijft per deelgebied wat het gebruik is, welk karakter wordt nagestreefd en wat de voorkeur is voor materialisatie van bebouwing, meubilair, verlichting, verharding en beplanting. Ook de overgangen tussen openbaar en privé zijn ingezet als ontwerpinstrument voor de openbare ruimte. Een treffend voorbeeld is het kleuren- en materialenpallet dat is gebaseerd op de bestaande situatie: gebakken klinkers, stelconplaten, staal in Philipsblauw, witte kozijnen, bakstenen gebouwen, groene schermen. De bebouwing voegt zich naar dit pallet, maar onderscheidt zich daarbinnen met bijzondere plekken. Zo zal R een samenhangende wijk worden met een hedendaagse uitstraling en een knipoog naar het industriële verleden. Strijp R is een voorbeeld van een complex planvormingsproces waarin veel verschillende partijen zijn betrokken. Interactieve overleggen en workshops met opdrachtgever, gemeente, focusgroepen, omwonenden en deskundigen op het terrein van onder meer milieu, sloop, flora en fauna hebben geleid tot een breed draagvlak, tot kennis over ‘het geheugen van de plek’.
ontwerp 2007-2009 | uitvoering 2010> | Eindhoven | opdrachtgever Amvest samenwerking met diederendirrix architecten
locatie | in
GZG-terrein Herontwikkeling ziekenhuisterrein tot centrum Het GZG-project is exemplarisch voor grootschalige herontwikkeling in een centrumgebied. Het terrein van vijf hectaren grenst pal aan het historische stadscentrum van ‘s-Hertogenbosch. Monumentale gebouwenensem-bles worden hier afgewisseld met moderne ziekenhuis-architectuur. Grote, waardevolle bomen herinneren aan de nutstuinen van weleer. In 2011 is het ziekenhuis verhuisd naar een locatie buiten de stad en liet daarmee een groot gat in het stedelijk weefsel achter. In nauwe samenwerking met Rijnboutt architecten, heeft Buro Lubbers een stedenbouwkundig masterplan en beeldkwaliteitplan opgesteld om de locatie te herontwikkelen. Het doel is de functie van het terrein te transformeren van ziekenzorg naar wonen, werken en cultuur. Aansluiting op de historische binnenstad is één van de belangrijkste uitgangspunten evenals een hedendaagse invulling en uitstraling. Het GZG-terrein zal zijn toekomstige identiteit vooral ontlenen aan beeldbepalende monumenten, de groene openbare ruimte, het opnieuw zichtbaar gemaakte riviertje de Nieuwe Dieze en de oude stadsmuur. Waardevolle bomen worden bewaard en aangevuld met nieuwe aan-plant. Historische architectuur wordt afgewisseld met hedendaagse; kleinschalige woongebouwen met grote publieke gebouwen, zoals een nieuwe bibliotheek. Een fijnmazig geheel van kleine steegjes en doorkijkjes verbindt de nieuwe met de oude stad. Belangrijke schakels daarin zijn een aantal nieuwe pleinen, waaronder hét cultuurplein voor de stad, een voetgangers- en fietsbrug over het kanaal en de toevoeging van een nieuwe vaarstroom: de Nieuwe Dieze. Daar waar nu nog een ziekenhuis staat, verrijst straks een nieuw stadshart, harmonieus en bovenal groen.
ontwerp 2007-2010 | uitvoering in ontwikkeling | locatie ‘s-Hertogenbosch | opdrachtgever VOF GZG | in samenwerking met Rijnboutt
Stadhouderspark Van kazerneterrein tot woonwijk in de bomen De Frederik Hendrikkazerne met bijbehorende sportterreinen heeft zijn oorspronkelijke functie verloren. Het gebied bevindt zich op een unieke locatie tussen het dorp Vught enerzijds en het waardevolle landschap van de Vughtse Hei en Gement anderzijds. De vrijgekomen terreinen worden nu getransformeerd tot een bijzonder woonmilieu dat optimaal inspeelt op de aanwezige landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten. Tege-lijkertijd biedt deze herontwikkeling de mogelijkheid om de dorpsrand van Vught op een hoogwaardige wijze te beëindigen. De karakters van de verschillende deelgebieden in het plan zijn in grote mate bepaald door de aanwezige land-schappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten. Er wordt zuinig en zorgvuldig omgesprongen met bestaande waardevolle bomen en groenstructuren. De bomen worden beschouwd als het kapitaal van het gebied en de drager van de ruimtelijke kwaliteit. Waar mogelijk worden de bomen en de overige beplanting ingepast om samenhang in het park te waarborgen. Zo blijft het beeld van gras met bomen gehandhaafd. Naast deze landschappelijke eigenschappen maakt ook de cultuurhistorie de geest van de plek voelbaar. Zo krijgt een aantal kazernegebouwen een nieuwe maatschappelijke of woonfunctie. Al deze kwa-liteiten hebben geleid tot verschillende woongebieden, elk met zijn unieke kenmerken. Het ontwerp voor Stadhouderspark laat zien hoe terreinen volledig van functie kunnen veranderen, terwijl ze tege-lijkertijd de kwaliteiten van het verleden koesteren en hedendaags invullen. Met visie en zorgvuldigheid leveren bestaande vegetatie en gebouwde relicten vaak een meerwaarde aan de herontwikkelde functie. Juist dat maakt Stadhouderspark uniek.
ontwerp 2005-2006 | uitvoering 2010> | locatie Vught | opdrachtgever Gemeente Vught | in samenwerking met Soeters Van Eldonk architecten
Projectoverzicht (chronologisch) Grijs gemarkeerde projecten zijn opgenomen in brochure
Naam
Opgave
Programma
Belval-Quest / Eschsur Alzette, Luxemburg
stedenbouwkundige herontwikkeling
de ontwikkeling van een hoogoverterrein tot stad
KVL terrein Oisterwijk
stedenbouwkundig plan, herbestemming
transformatie van leerfabriek tot nieuw centrumgebied; 550
Markhaven, Oudenbosch
stedenbouwkundige herstructurering incl. beeldkwaliteit en inrichting
openbare ruimte haven, wonen, werken
Witte Woningen, Venlo
revitaliseringsplan incl. beeldkwaliteit en stedenbouwkundige visie nieuwbouw
buitenruimte tuinwijk; 135 woningen
Saksen Weimar, Arnhem
stedenbouwkundige herontwikkeling
van kazerneterrein tot woonwijk
Stadhouderspark, Vught
stedenbouwkundige herontwikkeling incl. beeldkwaliteit en inrichting
van kazerneterrein tot woonwijk
Zonneheuvel, Vught
revitaliseringsplan incl. stedenbouwkundige aanbevelingen
openbare ruimte woonwijk; 100 woningen
Buurtsuccessies Botenbuurt, Eindhoven
analytisch en visueel onderzoek
mogelijkheden voor revitalisering jaren 80-buurt; 170 woningen
Strijp R, Eindhoven
stedenbouwkundige herontwikkeling incl. beeldkwaliteit
van industrieterrein tot hoogstedelijk woonmilieu; 600800 woningen
Maasboulevard, Venlo
herstructureringsplan, herinrichting openbare ruimte
wonen, werken, recreatie kade en centrumgebied
Ontwerp
Uitvoering
Omvang
Opdrachtgever
Samenwerking
2002-2003
2003-2010
120 ha
Agora
Buro Coenen & Co
2003
n.v.t.
11 ha
KVL bv, Gemeente Oisterwijk
Arcadis
2005
2007
5 ha
Aannemersbedrijf Van Agtmaal
Architecten: Van Overbeek & Partners, DSA Stedenbouw Architectuur
2006
2008
13 ha + 1,5 ha
Woningstichting VenloBlerick
n.v.t.
2006>
in ontwikkeling
19,5 ha
Giesbers Groep, Westerbeek Vastgoed, Vivare
Braaksma en Roos Architecten, Grontmij
2006 >
2010 >
38 ha
Gemeente Vught
Soeters Van Eldonk Architecten
2007
niet uitgevoerd
2,6 ha
Woningstichting Ons Bezit
n.v.t.
2007 - 2009
n.v.t.
10,5 ha
Innovatienetwerk
Woningstichting Trudo
2007-2009
2010>
18,8 ha
Amvest
Diederendirrix architecten
2007-2010
2010-2012
2,5 ha
Gemeente Venlo
3W, Jo Coenen, Arn Meijs
Naam
Opgave
Programma
GZG-terrein, ‘s-Hertogenbosch
masterplan en beeldkwaliteitplan
van ziekenhuisterrein tot centrumgebied
Riverstone
herontwikkeling omgeving voormalige steenfabriek
wonen, recreatie en natuur rond voormalige steenfabriek aan de IJssel
Waterschei Genk
stedenbouwkundig en landschappelijk masterplan voor voormalig mijnbouwterrein
een gelaagde ontwikkeling van een oud mijnengebied
Genderdal, Eindhoven
revitaliseringsplan incl. uitvoeringsbegeleiding en aanbesteding
openbare ruimte woonwijk; 145 + 150 woningen
Internationale School Eindhoven
inrichtingsplan buitenruimten bij scholencomplex
van kazerneterrein tot bruisende internationale school
MSP Allee, Heerlen
revitaliseringsplan, inrichtingsplan
route door woonwijk
Heilust, Kerkrade West
landschappelijk en stedenbouwkundig herstructureringsplan
krimpopgave; 300 sloop, 70 nieuwbouwwoningen, MFA
Ontwerp
Uitvoering
Omvang
Opdrachtgever
Samenwerking
2007-2010
in ontwikkeling
5,1 ha
VOF GZG
Rijnboutt
2008
n.v.t.
12 ha
Riverstone
Onix
2008
n.v.t.
20 ha
Vlaams Bouwmeester
Diederendirrix Architecten
2009-2011
2011-2012
3,5 ha + 2,8 ha
Woningstichting Trudo
n.v.t.
2010-2011
2012-2013
12,2 ha
Van Straten Groep, Complan
Diederendirrix Architecten, Buro Staal Christensen
2011
in ontwikkeling
2,5 ha
Gemeente Heerlen
n.v.t.
2011
in ontwikkeling
12 ha
Gemeente Kerkrade
n.v.t.
Kenschets Buro Lubbers Sinds 1993 ontwerpt het bureau projecten op elk schaalniveau, voor zowel publieke als private opdrachtgevers. De kenmerken van het bureau zijn: een multidisciplinaire aanpak, een vernieuwend vakmanschap, een scherpe analyse, een stoere en poëtische vormentaal en een kritisch oog voor detaillering. Een enthousiast team verzorgt een totaalproduct van onderzoek tot onderhoud. Visie Analyse, concept, ontwerp en ambacht. Dat zijn de instrumenten waarmee Buro Lubbers zijn landschappelijke en stedenbouwkundige opgaven beheerst, van het prille begin tot het laatste detail, van stedenbouwkundig plan tot beplantingsplan. In de analysefase wordt in eerste instantie de essentie van de opgave onderzocht. Wat is precies de vraag van de opdrachtgever? Waar gaat de opgave in de kern over? Elke opgave wordt vervolgens benaderd in relatie tot de specifieke kenmerken van de omgeving: de genius loci. Op alle schaalniveaus worden de kwaliteiten van de plek zorgvuldig in kaart gebracht vanuit een multidisciplinaire invalshoek. Knelpunten worden daarbij omgevormd tot nieuwe mogelijkheden. Deze integrale en contextuele strategie leidt tot verrassende concepten, concepten die in hun ogenschijnlijke eenvoud de identiteit van een locatie krachtig en herkenbaar neerzetten. Het ontwerp wordt aansluitend gebaseerd op een helder en sterk ruimtelijk kader, waarbinnen aanpassingen in de tijd moeiteloos kunnen plaatsvinden. Het bureau streeft daarbij zoveel mogelijk naar een groen beeld. Of het nu om een landschappelijke of stedelijke opgave gaat, de groenstructuur is de drager van het plan. Bij elke stap van het ontwerpproces wordt bovendien ruim aandacht besteed aan de detaillering, de beheeraspecten en het materiaalgebruik. Praktische realisatie, duurzaamheid en flexibiliteit staan hierbij altijd voorop. Veelzijdige opgaven Buro Lubbers bespeelt een breed werkveld. Verschillende opdrachtgevers, zoals projectontwikkelaars, gemeenten en andere overheden, woningstichtingen, bedrijven en particulieren bieden steeds weer nieuwe uitdagingen. De opdrachten lopen uiteen van stedenbouwkundige plannen tot de (her)inrichting van openbare ruimte en bedrijfsterreinen; van ontwikkelingsplannen tot de inrichting van pleinen en parken; van landschappelijke structuurplannen tot herstructureringsplannen van voor- en na-oorlogse wijken; van beplantingsplannen tot kleine architectonische eenheden. Daarnaast participeert het bureau in ontwerpwedstrijden en verricht het onderzoek en studies.
Werkwijze Binnen het rijk geschakeerde opdrachtenpakket doorloopt Buro Lubbers alle fasen: onderzoek, ontwerp, visualisatie, presentatie, supervisie, technische uitwerking, calculatie en directievoering. De expertise hiervoor wordt geleverd door een multidisciplinair team van landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen, architecten, technisch ontwerpers, beeldend kunstenaars en grafisch vormgevers. Deze professionals beheersen alle processen om van opdracht tot realisatie te komen. Een constructieve dialoog tussen de ontwerpers, de opdrachtgever en overige betrokken partijen staat daarbij centraal. De projectteams worden bij voorkeur multidisciplinair samengesteld. Eén van de teamleden functioneert als projectleider en aanspreekpunt voor de opdrachtgever. Door de veelzijdigheid van het opdrachtenpakket heeft Buro Lubbers ruime ervaring met het samenwerken met externe partners, zoals architecten, stedenbouwkundigen en adviseurs van deelgebieden. Daarbij vervult het bureau steeds vaker de rol van supervisor die de regie voert op het totale plan van stedenbouw, woningbouw en de inrichting van de openbare ruimte.
Wonen
Kades & Havens
Buitenruimten
Centrumgebieden Beeldkwaliteit
Herstructurering
Cultuurhistorie
Parken
Landschap
Natuur
Bouwkunde
Pleinen
Gebiedsplanning
Landgoederen
Onderzoek
Zorg
Duurzaamheid
Tuinen Tuinen
Sport & Spel
Proces
Parkeren
Oude Dieze 17 | 5211 KT | ‘s-Hertogenbosch | Nederland T +31 (0)73 6149321 |
[email protected] | www.burolubbers.nl
