RESOURCE. Planten voor olie p.14. Discussie. Zes proefboerderijen voor veehouderij gaan dicht. Scheffer wil migraineaanval

Huaidong was ‘paranimf’ nine times

Zes proefboerderijen voor veehouderij gaan dicht

Scheffer wil migraineaanval zien aankomen

‘I just have a lot of friends.’ | p.2 |

Mogelijk raken twintig medewerkers hun baan kwijt. | p.5 |

Tot nog toe richtte onderzoek zich op de aanval zelf. | p.11 |

RESOURCE Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR

Discussie

Planten voor olie p.14

nr. 8 – 3 december 2009 – 4e jaargang

2 >>

nieuws

NEGEN KEER PARANIMF

Wat is een paranimf? ‘Vroeger kon een dissertatie uren duren. De kandidaat mocht niet rondlopen en er was een assistent nodig om eten en drinken te halen. Als de kandidaat de verdediging niet af kon maken, door vermoeidheid of ziekte, dan nam de paranimf het over. Tegenwoordig heb je geen inhoudelijke kennis meer nodig, de twee extra mensen op het podium geven een mooi visueel effect.’ Wat heb jij allemaal gedaan als paranimf? ‘Als de kandidaat weinig tijd heeft of in het buitenland verblijft, is er

veel regelwerk: het proefschrift laten drukken en binden en inleveren bij de promotiecommissie. Het organiseren van het feest en diner kan er ook bij horen. Maar soms hoefde ik bijna niks te doen.’ Waarom ben je negen keer gevraagd? ‘Het is niet omdat ik er zo goed in ben, het is eerder toevallig. Omdat ik een hoop Chinese vrienden heb die mijn hulp konden gebruiken. Ook heb ik een Afrikaanse en een Nederlandse collega geholpen. Ik werd wel eens geplaagd. ‘Doe je nog wel onderzoek?’ vroegen ze dan, als ik weer eens met een feest bezig was.’ Wat heb je ervan geleerd? ‘Spreken in het openbaar vond ik vreselijk eng. Nu heb ik meer podiumervaring. Ik heb strategieën geleerd om moeilijke vragen, die ik niet eens begrijp, toch op een elegante manier te beantwoorden.

FOTO: GUY ACKERMANS

Collega’s noemen haar een professionele paranimf. Negen vrienden heeft Huaidong Du al ondersteund bij de verdediging van hun proefschrift. 11 December is ze zelf aan de beurt. Wat doet een paranimf eigenlijk? De antwoorden van een expert.

Huaidong Du: ‘Soms hoefde ik bijna niks te doen.’ Mijn paranimfen zijn twee Nederlandse vrouwen: een collega, huisgenoot en goede vriendin en mijn

‘adoptiemoeder’ uit mijn NederNicolette landse contactgezin.’ Meerstadt

GROENE MEDEWERKER WERKT DEELS THUIS Wageningen UR moet thuiswerken gaan stimuleren. Thuiswerken zet veel zoden aan de dijk om de instelling duurzamer te maken, vindt de werkgroep ‘Duurzame medewerker’. Thuiswerken wordt op dit moment niet aangemoedigd. Maar dat moet volgens de werkgroep anders. Door thuis te werken, vermijd je woonwerkverkeer en dat is goed voor het milieu. Meer thuiswerken is een van de voorstellen die zes werkgroepen vorige week in Forum presenteerden. De groepen zijn ingesteld om handen en voeten te ge-

The full story? resource.wur.nl/en

RESOURCE — 3 december 2009

ven aan de ambitie van Wageningen UR de bedrijfsvoering groener te maken. Thuiswerken is onderdeel van ‘het nieuwe werken’. Onder die noemer valt ook het voorstel om een deel van de dagelijkse reistijd in de trein als werktijd te rekenen. De werkgroep denkt dat ongeveer driekwart van de dagelijkse reistijd in trein of bus voor werk te gebruiken is. Als reistijd werktijd wordt, zullen volgens de werkgroep meer mensen de auto laten staan. Nu komt naar schatting nog een kwart van de medewerkers die dichtbij het werk wonen (maxi-

maal 7,5 kilometer) met de auto. Dat aantal moet omlaag. Dat kan bijvoorbeeld door het invoeren van betaald parkeren. ‘Maar we werken liever met beloning dan met straf’, zegt Tineke Tromp, woordvoerder van de werkgroep. Tromp wil een ‘feelgood context’ creëren rond duurzaam gedrag. ‘Je moet een makkelijk beschikbaar alternatief aanbieden.’ Overigens is maar een derde van de kilometers die medewerkers maken woon-werkverkeer. Meer dan de helft van de kilometers wordt gemaakt met buitenlandse reizen. Videoconferenties

NINE TIMES A PARANIMF

defending her own thesis on 11 December – supported by two Dutch paranimfen.

Huaidong Du is practically a professional paranimf, having assisted nine friends with their PhD ceremonys. It has helped her overcome her fear of public speaking. And taught her a few strategies for

GO GREEN: WORK FROM HOME Wageningen UR should encourage people to work from home more,

bieden daarvoor een alternatief. Dat zou beter beschikbaar moeten zijn, vindt de werkgroep mobiliteit. Ook op andere terreinen zal de vergroening merkbaar worden. Bijvoorbeeld in de kantines van Wageningen UR. In 2013 moeten alle verpakkingen, bestek en bekers afbreekbaar zijn en al het kantinevoedsel duurzaam geproduceerd. Welke voorstellen de eindstreep halen is nog niet duidelijk. De overkoepelende projectgroep duurzaamheid wil in februari met een plan komen. RK Zie ook p.27: Kom over de brug

says the Sustainability working group. Other suggestions: count some travelling time by public transport as working hours; cut foreign travel with video conferencing; use sustainable products in canteens.

ILLUSTRATIE COVER: MIESJEL VAN GERWEN

>>INHOUD nr. 8 – 4e jaargang

>> 8

>>

NAAR DE JAARMARKT Voor de een is Kopenhagen een kennisbeurs. Voor de ander een kermis.

2 Paranimf EN VERDER 4 Nieuws & opinie 8 Kopenhagen 11 Migraine 12 In beeld filerijden 14 Biobased 20 Debat 22 Post / Puzzel 23 Liefdewerk bouwen 24 Typical dutch sinterklaas 25 Student 30 Advertenties 32 Go/no go

20

25

AFGESTUDEERD Rieneke Terink gaat nu vooral in het water carrière maken

BOZE BODEM-MANNEN De redactie huist tegenwoordig op de eerste verdieping van het wisselgebouw. Al na twee dagen kregen we nieuwe buren: de bodemonderzoekers van het Isric. Zij moesten binnen achttien uur evacueren vanwege vermeend brandgevaar. Ze zijn boos. Hun bodemcollectie is achtergebleven en ze schamen zich voor hun gasten – die kunnen ze niet meer bedienen. Laten we zeggen, het is hier nu lekker druk. Op de gang staan steeds wisselende stapels plastic verhuisboxen. In groepjes staan boze bodem-mannen stoom af te blazen. Verhuizers roepen ‘opzij!’ of vragen waar die kast naar toe moet. Midden in dat rumoer zit een Ghanese promovendus. De rust zelve. Hij heeft zijn jas op de stoel gehangen en staart stilletjes naar de kaart van Wageningen. Dat deed hij een uur geleden ook al. De Ghanees is drie weken op bezoek maar kan niet bij de collectie bodemmonsters. Die liggen nog in het oude gebouw. Dat is twee kilometer verderop. En gesloten. Je hoort hem denken: twee kilometer, wat is dat op de afstand Ghana-Nederland? Gaby van Caulil

ANGRY NEIGHBOURS


>>

‘KENNISINSTITUUT BIER’ Wetenschappers laten zich betalen door de industrie. ‘Wageningen gaat voorop.’

Resource had just moved to the second floor of building 116 when we got new neighbours. The ISRIC soil scientists, evacuated from an un-

safe building. They get very hot under the collar about it. All except a visiting Ghanian PhD researcher. He cannot access the soil samples left behind in the move. Yet

he is peace personified. He studies the map of Wageningen. The soil samples are two kilometres away. Nothing compared to the distance to Ghana.

3 december 2009 — RESOURCE

4 >> nieuws

FOTO: GUY ACKERMANS

)UHGGH%RHUOLQNV RYHUKDQGLJW KDQGWHNHQLQJHQWHJHQWHQXUH WUDFNDDQ0DUWLQ.URSŉ

7(185(75$&.1,(79(53/,&+7 9225=,77(1'3(5621((/ ð 3HUVRQHHOPRHWZHOSUHVWDWLHV verbeteren. ð $FWLHYRHUGHUVWHYUHGHQRYHU WRH]HJJLQJHQ

Nieuwe personeelsleden moeten aan de tenure track-criteria van Wageningen UR voldoen, zittend personeel hoeft dat niet. De rechtspositie van medewerkers verandert niet, ook niet als ze voor tenure track kiezen. Dat stelt rector magnificus Martin Kropff. De rector heeft afgelopen week veel gesprekken gevoerd over het nieuwe personeelsbeleid. Hij

sprak onder meer met de directeuren van de kenniseenheden en de onderzoekscholen en met de actievoerende medewerkers die hem op 26 november 320 handtekeningen aanboden tegen de invoering van tenure track. Enkele kenniseenheden stelden afgelopen maand in voorlichtingsbijeenkomsten dat het zittend personeel ‘binnen drie jaar’ of ‘vroeg of laat’ aan de tenure track-criteria moet voldoen. De rector maakt duidelijk: zittende personeelsleden kunnen overstappen op tenure track, maar ze hebben de keuze. Doel is wel dat ze hun prestaties verbeteren. Dat kan in gangbare

BACK ON TENURE TRACK



Staff opposing the new tenure track system in Wageningen are pleased with the agreements reached with rector Martin Kropff. Current staff can choose whether to go over to tenure track or to continue with the present system.

R&O-gesprekken, waarin de hoogleraar de ambities aangeeft. Hij coacht de medewerker ook om die ambities te halen. De criteria hangen af van de leerstoelgroep en de ambitie, ervaring en leeftijd van de medewerker. ‘Maatwerk is gewenst’, zegt Kropff. ‘Essentieel is dat de persoonlijke ambities van de medewerkers passen in het team.’ AANSTELLING Dat neemt niet weg dat de kwaliteit omhoog moet, wil Wageningen UR over twintig jaar blijven meetellen in de wereld, stelt Kropff. ‘Daarom hebben we nu strengere

Tenure track will be compulsory for new appointments, and after a trial period it will be ‘up or out’ for them. Because standards must go up if Wageningen is to stay competitive, says Kropff.

criteria opgesteld voor nieuw aan te stellen staf. Er is echter maar één moment waarop de keuze tussen up or out kan worden gemaakt: bij de vaste aanstelling. Juist omdat de personeelsleden daarna mogelijk dertig jaar in de organisatie actief zijn, willen we dat ze heel goed zijn.’ ‘Ik merk dat iedereen het waardeert dat we zo’n ambitieniveau aangeven’, aldus de rector. ‘Zo streven we naar het waarderingscijfer 3,7 in het onderwijs. De helft van het personeel voldoet daar nog niet aan. Dat maakt het een ambitie. Die ondersteunen we door cursussen aan te bieden voor het personeel.’ EGOCENTRISCH Op 26 november sprak hij met de medewerkers van de Environmental Sciences Group die een handtekeningenactie waren gestart tegen de tenure track-eisen voor zittend personeel. Bij de overhandiging van de handtekeningen stelde Fred de Boer van ESG: ‘Wereldwijd neemt tenure track af, want het leidt tot egocentrisch gedrag. Teamwerk is heel belangrijk in ons werk. We willen een loopbaanbeleid dat motiveert.’ Daarna volgde een constructief gesprek, vinden zowel de actievoerders als de rector. ‘We konden merken dat de rector uit de wetenschap afkomstig is’, zegt Fred de Boer. ‘Hij nam het protest serieus.’ Zijn collega Milena Holmgren zegt: ‘Op de voorlichtingsbijeenkomsten is gesteld dat iedereen moest meedoen met tenure track, maar dat is fout gecommuniceerd.’ AS

FARMS TO BE SOLD OFF Wageningen UR plans to sell of 6 of its 9 livestock experimental farms. Applied research on livestock will be concentrated in Leeuwarden and Sterksel, close to VHL Leeuwarden. Between ten and twenty jobs will be lost.

nieuws << 5

0((67(35$.7,-.&(175$9((+28'(5,-:25'(1$)*(6727(1 ð 7LHQWRWWZLQWLJSHUVRQHHOV OHGHQYHUOLH]HQKXQEDDQ ð &RQFHQWUDWLHLQ/HHXZDUGHQHQ 6WHUNVHO

Wageningen UR wil zes van de negen proefboerderijen voor de veehouderij afstoten. Het Nederlandse praktijkonderzoek voor de melk-

veehouderij wordt dan geconcentreerd in Leeuwarden; dat voor de varkenshouderij in Sterksel. Proefbedrijf De Marke in Hengelo blijft voorlopig bestaan vanwege langjarige onderzoeksprogramma’s. De overige proefbedrijven worden in principe gesloten. Dat maakte directeur Martin Scholten van de Animal Sciences Group op 1 december bekend.

Het Spelderholt, het proefbedrijf voor de pluimveehouderij, gaat dicht. Dat geldt ook voor de Waiboerhoeve (melkveehouderij), Cranendonck (melkveehouderij) en Raalte (biologische varkenshouderij). De proefboerderijen in Zegveld (melkveehouderij veenweiden) en Aver Heino (biologische melkveehouderij) worden wellicht omgevormd tot regionale kennis-

VISIE <<

NRUW

$IKDQNHOLMNYDQNOLPDDWJHOG

>> DUURZAME INRICHTING

0LOMRHQHQYDQ/19YRRUJHERXZHQ De groene hogescholen en Wageningen Universiteit krijgen samen 12,5 miljoen euro van het ministerie van LNV. Het grootste deel van dit bedrag, 10 miljoen euro, gaat naar de ontwikkeling van ‘School als Kenniscentrum’, een concept waarbij op de groene hogescholen onderwijs, onderzoek en praktijk samenkomen. Het geld kan worden gebruikt voor een duurzame en energiezuinige inrichting van gebouwen, nieuwe werken leerplekken, de accommodatie voor lectoren en voor faciliteiten voor toegepast en innovatief onderzoek. De overige 2,5 miljoen euro is bedoeld voor versterking van groen onderwijs in de Randstad. Door in te spelen op thema’s als gezonde voeding en groen in de stad kan het groene onderwijs nieuwe groepen leerlingen aantrekken, verwacht LNV. AB

>> UNIVERSITEITSBLAD

3HWLWLHRPNUDQWWHUHGGHQ De universiteitsraad van de Universiteit Utrecht heeft maandag een petitie geopend om de papieren universiteitskrant te redden. Vanaf 31 december zal het Ublad alleen nog als digitaal platform be-

:+(5($5(7+(&/,0$7(6&(37,&6" Leffert Oldenkamp, ex-guest lecturer in forest management at Wageningen UR, is amazed that all Wageningen scientists believe the greenhouse effect is man-made. What happened to healthy skepticism? At last, Wageningen scientists Kabat and Vellinga have discussed the controversy in an

centra. Vermoedelijk raken tien tot twintig personeelsleden hun baan kwijt. Het melkveehouderij-onderzoek wordt geconcentreerd in Leeuwarden, en niet in Lelystad, omdat Scholten in Leeuwarden de verbinding kan leggen met VHL en de provincie Friesland een tienjarig innovatieprogramma met het bedrijfsleven heeft toegezegd. AS

staan, zo heeft het College van Bestuur besloten. De universiteitsraad reageerde ‘vol verbazing en verbijstering’ op het nieuws. Een universiteit zonder onafhankelijke, papieren krant is onacceptabel, zo vindt de raad. RN

:DJHQLQJVHRQGHU]RHNHUVOLMNHQPDVVDDOGHEURHL NDVWKHRULHWHDFFHSWHUHQ/HŉHUW2OGHQNDPSWRW YRRUNRUWJDVWGRFHQWERVEHKHHUDDQ:DJHQLQJHQ 85LVRQJHUXVWHQYHUEDDVGRYHUGHKRXGLQJYDQ GH:DJHQLQJHUVè'HXQLYHUVLWHLWJDDWPHHPHW HHQK\SHHQFUHHUWLQVRPPLJHJHYDOOHQYLUWXHOH RSORVVLQJHQYRRUGHZHUNHOLMNHSUREOHPHQé

ǋǋ,16&+5,-9,1*(1

8QLYHUVLWHLWDDQJHVORWHQRS6WXGLHOLQN Twee jaar na Van Hall Larenstein is sinds begin december ook Wageningen Universiteit aangesloten op Studielink, het landelijke inschrijfsysteem voor studenten. De afgelopen twee jaar meldden eerstejaars bachelorstudenten zich al aan via Studielink, maar de inschrijving werd nog geheel afgehandeld door de studentenadministratie. Nu kan de inschrijving grotendeels digitaal worden afgehandeld. Ook verloopt de uitwisseling van gegevens tussen IB-Groep en de studentenadministratie automatisch. Voor het nieuwe studiejaar zullen alleen eerstejaars bachelorstudenten Studielink gebruiken. Herinschrijvers en masterstudenten moeten hun inschrijving net als voorheen bij de universiteit zelf melden. AB

article, but it read like a creed. A lot of Wageningen research is funded from Climate change funds. So pressing problems of food shortage and deforestation are neglected and every little change in the weather is studied.

‘Het is verbazend dat Wageningse wetenschappers massaal geloven dat het broeikaseffect door de mens wordt veroorzaakt. Er lijkt geen plaats meer te zijn voor de nieuwsgierige wetenschapper met een gezonde dosis argwaan. Er zijn wel degelijk wetenschappers die een eventuele antropogene invloed op het klimaat tot hun (theoretische) minimale proporties weten te herleiden. Zij worden hier echter genegeerd, ondanks de uitnodigingen tot wetenschappelijk debat. ‘De Wageningse klimaatonderzoekers Pavel Kabat en Pier Vellinga hebben na lang aandringen een artikel geschreven in het tijdschrift Spil om op de discussiepunten in te gaan. Zij leverden helaas slechts een veredelde geloofsbelijdenis. Zij stellen zich kritiekloos achter het IPCC-rapport uit 2007 op, waaruit peer reviewers met gefundeerde twijfels werden verwijderd. Kabat en consorten zijn meelopers in de klimaatdiscussie en hebben gebrek aan lef. Een kritische wetenschappelijke instelling ontbreekt. Veel wetenschappers zijn ondertussen sterk afhankelijk van geldstromen uit de klimaatpotten. Wellicht dat daardoor de saamhorigheid en politieke correctheid zo belangrijk zijn geworden. ‘Het is duidelijk dat de leiding van Wageningen UR de discussie niet aanmoedigt. Er zijn bovendien geen middelen voor kritisch onderzoek. Vanuit Wageningen UR lijkt soms elke schommeling in het weer tot klimaatverandering te worden aangemerkt. ‘Los van de verspilling van onderzoeksgelden is daarmee ook de oplossing van ernstige vraagstukken als voedselschaarste en ontbossing verder weg dan ooit. Dergelijke problemen dienen te worden opgelost met de voeten op de grond en niet met het hoofd in de wolken.’ HW


6 >> nieuws

è'(3257$7,(é,65,&=(7.:$$'%/2('

‘Op woensdagmiddag werd ons verteld dat we moesten verhuizen, op donderdag stonden de verhuiswagens voor de deur. Dit voelt als deportatie. We voelen ons geschoffeerd!’ Bodemdeskundige Vincent van Engelen van Isric is woedend. Vorige week moest het instituut voor bodeminformatie plots evacueren van het gebouw Duivendaal in het Wageningse centrum naar het wisselgebouw op de campus. Tijdelijk, binnen drie tot zes maanden, gaat Isric weer terug, óf naar een van de gebouwen van ESG. De bodemcollecties zijn niet verhuisd en momenteel niet beschikbaar. Isric heeft een internationale workshop over een wereldwijde digitale bodemkaart moeten afzeggen, omdat de medewerkers plots moesten inpakken. Twee Australiers waren al in Wageningen; twee anderen zaten al in het vliegtuig. Medewerker Niels Batje: ‘Los van de financiële schade levert dit ons reputatieschade op. Het gaat om mensen van de FAO en partners uit Amerika, Afrika en Australië. Zo tonen we niet dat we een betrouwbare partner zijn.’ In juni gaf de afdeling Vastgoed en Bouwzaken aan dat het Isricpand niet voldeed aan de veiligheidsnormen. Na verder onderzoek stuurde de ESG-directie begin november aan op noodverhuizing omdat het gebouw niet voldoet aan

FOTO: BART DE GOUW

ð %RGHPRQGHU]RHNHUVYDQ,VULF PRHVWHQYRULJHZHHNQRRG JHGZRQJHQYHUKXL]HQ ð 3HUVRQHHOZLOHHQDQGHU bestuur.

(HQERGHPSURŊHOVWDDWNODDUYRRUGHYHUKXL]LQJYDQ,VULF

de moderne brandveiligheideisen. De directie vroeg de ondernemingsraad om advies, dat is verplicht, maar de OR wilde meer informatie. Vorige week verliep de adviestermijn en werd het personeel onmiddellijk verhuisd. BRANDLADDER De aanpassingskosten bedroegen volgens de directie van ESG 150 duizend euro. Personeel en ondernemingsraad bestrijden dat. Het grootste deel daarvan is voor een luchtfilter die moet voorkomen dat organismen uit de bodemmonsters in het Nederlandse milieu terechtkomen. Voor 15 duizend euro voldoet het gebouw aan de brandnormen, zo is de OR nagegaan. Er moet een brandladder worden vervangen en er moeten rookmelders en vluchtwegbordjes bij. Het bedrag van 150 duizend euro baseert directeur Kees Slingerland op een rapportage van Vast-

NO CONFIDENCE IN ESG MANAGEMENT



The employees’ council (OR) of the Environmental Sciences Group has lost confidence in the management. They say director Slingerland withholds information and statistics, excludes the council and

goed en Bouwzaken. ‘Van het bedrag van 15 duizend euro ken ik de details niet. Als we voor dat bedrag de kantoren weer veilig kunnen maken, zou dat een mogelijke oplossing kunnen zijn.’ De frustratie zit hem vooral in de korte verhuistermijn. Isric-medewerker Van Engelen: ‘Vastgoed en Bouwzaken dacht aan een verhuistermijn van januari, februari of maart, en niet aan 18 uur.’ Ook heeft de Wageningse brandweer niet aangedrongen op spoed. Commandant Jan-Willem Zijp: ‘Van evacuatie is zeker geen sprake geweest.’ Waarom dan die haast? Slingerland: ‘Het gebouw is onveilig verklaard. Als manager kom je dan in een onhebbelijke aansprakelijkheid terecht. Het risico is uitermate klein, dat besef ik. Iedereen met boerenverstand weet dat er nog jaren niets zal gebeuren. Maar als er wat gebeurt, is het management

tramples and takes no notice of the rules. Slingerland says he doesn’t see it as a conflict. Meanwhile a lawyer acting for the OR has called on the management to stop the emergency move of ESG department ISRIC because it went against the consultation rules.

aansprakelijk. Ik snap dat mensen balen, maar we hebben naar eer en geweten gehandeld.’ De medewerkers hebben aangegeven een ander bestuur te willen. Isric zou een internationaal bestuur nodig hebben, dat minder afhankelijk is van ESG. Zo is nu statutair bepaald dat de drie Isric-bestuurders in dienst zijn van ESG. GvC

DUIZEND BODEMS Isric heeft een waardevolle referentiecollectie van duizend geïmpregneerde bodemprofielen, met bijvoorbeeld rode aarde uit Australië en woestijnzand uit Mali. Er werken 24 mensen. In 2001 is het instituut ondergebracht bij Wageningen UR, Sinds 2002 wordt gesproken over verhuizing naar de campus, om de samenwerking met ESG te versterken. AS

FURY OVER ISRIC MOVE They were told about the move on Wednesday and on Thursday the removal vans turned up. Deportation, say ISRIC soil researchers. They are furious. When they were told the ISRIC building was unsafe, the ESG management decided on a

nieuws << 7

OR VERTROUWT DIRECTIE ESG NIET MEER ð 1RRGYHUKXL]LQJ,VULFRQUHFKWPDWLJYRO JHQVRQGHUQHPLQJVUDDG ð 'LUHFWHXU6OLQJHUODQGEHSHUNWFRQWDFW PHW25

ILLUSTRATIE: KITO

De relatie tussen de ondernemingsraad en de directie van de kenniseenheid Environmental Sciences Group (ESG) is ernstig verstoord. OR-voorzitter Kees van Diepen: ‘Deze directeur neemt ons niet serieus, hij plaatst ons buitenspel. Keer op keer weigert hij ons informatie te geven. Hij lapt de regels van de Wet op de ondernemingsraden aan zijn laars.’ Slingerland: ‘Ik ervaar dit niet als conflict. Het gaat om het informatieniveau dat een OR nodig heeft. Een jurist zoekt dat nu uit, dat wacht ik af.’ Vorige week vrijdag heeft een advocaat van de ondernemingsraad de directie opgeroepen om de ontruiming van ESG-onderdeel Isric te stoppen omdat ‘de noodverhuizing onrechtmatig was’. Van Diepen: ‘Zo’n verhuizing is adviesplichtig. Bij een negatief advies had de directie haar besluit

kunnen doorzetten, maar wel een maand moeten wachten. De directie vroeg ons advies, maar wij wilden eerst aanvullende informatie. Die kregen we niet.’ Slingerland zegt dat hij de informatie wel wilde geven, maar niet wilde wachten met de noodverhuizing. De OR neemt mogelijk juridische vervolgstappen. Deze botsing was niet de eerste. Eerder dit jaar weigerde Slingerland een rapport te verstrekken over het invoeren van flexplekken. De directie speelde met het idee om het gebouw Atlas terug te geven aan de Raad van Bestuur (zo zou plek ontstaan voor de voedingsonderzoekers van de Dreijen). Slingerland: ‘Er is irritatie ontstaan over een rapport van het Center for People and Buildings over het behuizingsplan. Dat heb ik niet doorgestuurd omdat het een concept-tussenrapport betrof.’ Daarnaast heeft OR-lid Edgar de Vos de directeur publiekelijk verweten de cijfers te verdraaien. In augustus gaf Slingerland aan het contact met de OR tijdelijk tot het wettelijk minimum te beperken. GvC

temporary emergency move. The Employees’ Council (OR) played for time. Once that time was up, the management went into action. Director Slingerland: ‘The risks are small, but if something happens I am responsible.’

MARELLE ON THE H INDEX

BOERSMA << 7DOHQWHQMDFKW Het lijkt wel de naam van een nieuw televisieprogramma. Na de X-factor, Idols, en natuurlijk Popstars, is er nu de H-index. ‘Stem mee en sms…’ Is het een zoveelste talentenjacht? Zelf kreeg ik de term voor het eerst te horen tijdens een voortgangsgesprek met mijn leidinggevende: ‘Ik heb eens gekeken naar je H-index…’. Oei, dacht ik. Wat houdt dat nu weer in? Ik ken natuurlijk de BMI-index, maar waar staat die H voor? Hulpvaardigheid? Herwaardering? Of misschien wel heel simpel: hersens. Maar het is niets van dit alles. Het blijkt een index die door de fysicus Hirsch gedefinieerd is en die de carrière-impact van de onderzoeker aangeeft. Een waardeoordeel dus. De index combineert het aantal publicaties met het aantal keer dat ze geciteerd zijn, wat volgens Hirsch een realistisch beeld geeft van iemands kwaliteit als onderzoeker. Het is zeker interessant om in deze tijd van functioneringsgesprekken zelf eens je H-index op te zoeken. Gewoon via Web of Science. En niet alleen van jezelf, ook die van je leidinggevende, of van je collega en zelfs van de leden van de Raad van Bestuur. Een leuk tijdverdrijf in de lunchpauze. Over lunch gesproken, mijn BMI-index is op dit moment duidelijk hoger dan mijn H-index. Als ik een kilo of vijf af zou vallen zakt mijn BMI-index naar een betere gewichtszone. Als ik erg mijn best doe, lukt me dat wel. Het grappige is dat de H-index juist omhoog gaat als je erg je best doet. En hoe hoger, hoe beter je wordt ingeschat als onderzoeker. Zakken kan die niet meer. Ik richt me dus veel liever op de H-index, zeker in de tijd van pepernoten en speculaas. Bovendien is de mijne al lekker gestegen tot boven de twintig, dus ik ben erg tevreden. En mijn leidinggevende ook. Het is dus toch een ordinaire talentenjacht, alleen dan voor wetenschappers. Nu de koppeling aan de sms-functie nog. 0DUHOOH%RHUVPD

After the X factor, the H index. It sounds like a talent contest for academics. Your H index measures your success by combining your publications score with your citations score. The higher it is, the better. Unlike the Body Mass Index. Focus on your H index during the festive season.


8 >> achtergrond

Naar de

JAARMARKT De een noemt de klimaattop in Kopenhagen een circus, de ander een kennisbeurs. Hoogleraar Pier Vellinga heeft het bijna liefkozend over een jaarmarkt. En daar moet je dus bij zijn als ‘marskramer in ideeën en praktijk’. De Wageningse afvaardiging telt enkele tientallen deelnemers. Naast wetenschappers reizen ook studenten mee. Op deze pagina’s een klein palet van deze kleurrijke delegatie marktgangers. tekst: Roelof Kleis / illustratie: Henk van Ruitenbeek

M

iddelpunt van de officiële Nederlandse inbreng in Kopenhagen is het Holland Climate House. Bedacht door de Wageningse hoogleraren Pier Vellinga en zijn collega Pavel Kabat, trekkers van de onderzoeksprogramma’s Kennis voor Klimaat en Ruimte voor Klimaat. In het Holland Climate House laat Nederland zien wat het aan klimaatonderzoek in huis heeft. Tien dagen lang is het klimaathuis het middelpunt van lezingen, debat en demonstraties van de Nederlandse klimaatwaren. ‘Kopenhagen is een mooie marktplaats van ideeën en praktijk,’ zegt Vellinga. ‘Zoals een boer naar de markt gaat om koeien te verhandelen, zo gaan het bij ons om tonnen CO2. Je gaat naar de jaarmarkt om de laatste nieuwtjes uit te wisselen, relaties te onderhouden en collega’s uit het buitenland te ontmoeten.’

Pier Vellinga (mede)gastheer van het Holland Climate House Het klimaathuis is het podium waar Vellinga als oppermarskramer de Wageningse waren uitvent. Tal van politi-

RESOURCE — 3 27december augustus 2009 2009

ci, bestuurders en wetenschappers uit binnen- en buitenland zijn uitgenodigd om het huis te bezoeken. Wanneer is dat geslaagd? Vellinga: ‘Als we nieuwe ideeën oppikken en een netwerk van internationale klimaatonderzoekers smeden. Wij leren van anderen en anderen leren van ons. En als we plezier maken met zijn allen. Dat mag best als Kopenhagen lukt.’ Vellinga’s wensenlijstje over de onderhandelingen is duidelijk. ‘Voor mij is het geslaagd als er politieke afspraken gemaakt worden over een aanzienlijke reductie van de CO2-uitstoot: twintig tot dertig procent in 2020 en in de orde van grootte van tachtig procent in 2050. Met financiële middelen voor de derde-

achtergrond << 9

Judith Jobse docent bij VHL in Velp, en zeventien studenten tropische bosbouw ‘Eigenlijk is het toeval’, legt Jobse uit. Anderhalve maand geleden nam Jobse contact op met de Global Forest Coalition (GFC). Ze kende de club niet, maar dacht dat het een interessante organisatie kon zijn voor het onderwijs dat ze geeft voor de major Tropische Bosbouw. ‘Ik deed deze periode een cursus Forest Policy. Toen bleek dat zij juist op zoek waren naar contact met studenten uit Nederland.’ Het contact mondde uit in de aanbieding van de trip naar Kopenhagen. Jobse en haar collega Arjen Hettema nemen zeventien studenten mee. Het GFC is een internationale coalitie die de tropische bossen wil behouden voor de in-

‘De zesdaagse trip is voor de Velpse studenten een buitenkansje om een kijkje in de keuken te nemen’ heemse volken die er afhankelijk van zijn. De top in Kopenhagen is daarvoor van doorslaggevend belang. Het terugdringen van de ontbossing speelt een belangrijke rol in de vermindering van de CO2-uitstoot. ‘Het GFC wil de problematiek onder de aandacht brengen. Zij willen dat onze studenten dat in Nederland gaan doen door politici te interviewen en filmpjes te maken voor het web.’ Volgens Jobse is de zesdaagse trip voor de Velpse studenten een buitenkansje om ‘een kijkje in de keuken’ te nemen. ‘Ze mogen in het congrescentrum op de publieke tribune zitten tijdens de onderhandelingen. Daarnaast zijn er tal van events waar ze kunnen luisteren, debatteren en vragen stellen.

Koen Kramer

wereldlanden en een stevige bijdrage van China en India.’ Aan de onderhandelingen zelf draagt Vellinga niet bij. ‘Wat dat betreft zitten we in het bijprogramma. Maar je vraagt je wel eens af wat het hoofd- en wat het bijprogramma is. De politici maken de afspraken, maar de vertaling van die afspraken in de praktijk via onderzoek moet toch door ons gebeuren.’ Natuurlijk worden de onderhandelingen op de voet gevolgd. Welhaast letterlijk. ‘Het Nederlandse onderhandelingsteam zit dicht bij ons in de buurt. Dus we zitten er middenin. Minister Cramer komt, als dat mogelijk is, elke dag even langs.’

onderzoeker Alterra Op de markt van het Holland Climate House draagt Koen Kramer zijn boodschap uit. Kramer bepleit geleidelijke aanpassing van ecosystemen aan het veranderende klimaat. ‘Het punt dat ik wil maken is dat de huidige natuur in Nederland de klimaatverandering niet aankan. De voorspelde droogtes en natte periodes duwen de natuur over de drempel. De vraag is hoe je met beleid en beheer kunt sturen naar een systeem dat zich kan aanpassen. Denk na over je dominante vegetatie, blijft die functie overeind en zit daar voldoende variatie in? Een tweede spoor is de diversiteit van je bedreigde soorten. Voorkom een ‘ecologische Schipholbrand’ waarbij een soort in zijn hokje zit opgesloten en geen kant meer op kan. We moeten niet terug naar een bepaald referentiepunt in het verleden. Laat adaptatie plaatsvinden en zorg ervoor dat bijzondere soorten een plekje krijgen in het landschap. Dat hoeven niet altijd meer vierkante kilometers ecologische hoofdstructuur te zijn. We hebben nu bijvoorbeeld meer

WAGENINGEN UR IN COPENHAGEN A few dozen Wageningen scientists and students are heading for Copenhagen this month. Prof Pier Vellinga will lead the Holland Climate House: a market stall for Wageningen ideas on climate change. He says an important function of Copenhagen is the exchange of ideas and techniques among the scientists who will have to put political agreements on reducing CO2 emissions into practice. He hopes firm targets will be set during the negotiations. Seventeen VHL Velp forestry students will be getting a glimpse behind the scenes at Copehagen, thanks to links forged by their teacher Judith Jobse with the Global Forest Coalition. MSc student Suzanne Maas will show her film about deforestation in Nicaragua and support youth delegations from under-represented African countries. Alterra researcher Koen Kramer will be in Copenhagen to argue for a gradual adaptation of ecosystems to climate change, to forestall disasters. And Alterra director Kees Slingerland will be there on behalf of the Delta Alliance. A big issue, since half the world’s population live in delta areas threatened by climate change. The full story? resource.wur.nl/en


10 >> achtergrond

TWISTER Pier Vellinga en een deel van de crew van het Holland Climate House overnachten in Kopenhagen op een boot. In de Amaliahaven ligt twee weken lang de Twister voor anker. Een ideetje van Vellinga om de drukte in de hotels te omzeilen. De vissersboot (tweemastschoener) werd elf jaar geleden verbouwd tot luxueus zeilschip. Op de 29 meter lange boot zijn twintig slaapplekken. Een bar met biertap is aanwezig.


dan 300 duizend hectare grove den in Nederland. Je kunt je afvragen of dat ecologisch niet beter benut kan worden. Dat is een Nederlands verhaal, maar Europees geldt hetzelfde. We moeten stapsgewijs anticiperen op de veranderingen die eraan komen. We hebben nu de tijd nog. Als je gaat wachten tot de klap komt, dan ben je te laat.

Suzanne Maas masterstudente Environmental Sciences Ergens in het enorme bijprogramma van de klimaattop is een kleine documentaire te zien: La gente y el medio ambiente. De mens en het milieu, een project van studente Suzanne Maas en haar vriend, de journalist André Weststrate. De film gaat over de gevolgen van de ontbossing in Nicaragua. Daar werkte ze dit jaar vier maanden als de rechterhand van de directeur van Fundacion del Rio, een lokale ontwikkelings- en milieuorganisatie. Dat vrijwillige werk zet ze voort in Kopenhagen. Maar misschien nog wel belangrijker is het Project Survival. ‘Via dat project gaan negen Afrikaanse jongeren naar Kopenhagen om de delegaties van hun landen te helpen tijdens de onderhandelingen.’ Arme landen hebben kleine delegaties. Dat zag ze met eigen ogen toen ze vorig jaar als FairClimate-ambassadeur bij de klimaatonderhandelingen in Poznan was. ‘Dáár begint de ongelijkheid dus al. Die delegaties kunnen niet bij alle vergaderingen zijn. En dus hebben ze niet overal een stem in.’ In Kopenhagen gaan Maas en haar collega’s (waaronder nog vijf Wageningse studenten) de Afrikanen bijstaan. ‘Daarnaast vragen we bij de media aan-

dacht voor dit probleem van de kleine delegaties en het recht van jongeren om mee te beslissen over hun eigen toekomst.’

Kees Slingerland directeur Alterra en voorzitter van Delta Alliance (in oprichting) Zieltjes winnen. Dat is wat Kees Slingerland gaat doen in Kopenhagen. Medestanders vinden voor de volgend jaar op te richten Delta Alliance. ‘De bedoeling is een internationaal netwerk te vormen rondom kennis van de delta’s in de wereld.’ Want zo’n netwerk is volgens Slingerland hard nodig. ‘Delta’s zijn heel gevoelig voor klimaatverandering. Als de zeespiegel stijgt, krijgen delta’s daar het eerst mee te maken. Tegelijkertijd woont daar meer dan de helft van de wereldbevolking, staat er heel veel vastgoed, wordt er veel voedsel geproduceerd en is de biodiversiteit er enorm rijk.’ De Delta Alliance is een Nederlands initiatief. ‘Maar het is geen Nederlands exportproduct. Het is absoluut niet zo dat wij wel eens even gaan vertellen hoe het moet’, benadrukt Slingerland. Delta Alliance wil vooral de beschikbare kennis delen en zo snel mogelijk toepassen. De samenwerking moet bovendien leiden tot een betere afstemming van het onderzoek. ‘Echt coördineren kan niet. We zijn niet de baas, maar we hopen wel dat de onderzoeksprogramma’s effectiever worden en beter op elkaar zijn afgestemd.’ Op dit moment doen Indonesië, Vietnam en Californië al mee. ‘En er wordt nauw samengewerkt met het Estuaria Alliance van het Wereld Natuurfonds.’

wetenschap << 11

SPINOZA-WINNAARS GAAN MIGRAINE TE LIJF

kort >> PERSOONLIJKHEID

De ene gans is de andere niet

ð 0DUWHQ6FKHŉHUJDDW onderzoek doen naar kantelpunt bij migraine. ð 6DPHQZHUNLQJPHWFROOHJDéV uit Twente en Leiden.

Ganzen hebben een persoonlijkheid. En die is van invloed op hoe ze foerageren. Dat blijkt uit onderzoek van Ralf Kurvers van de Resource Ecology Group. ‘Doorgaans wordt aangenomen dat ieder dier vrij is om te kiezen wat-ie wil. In modellen die simuleren hoe beesten zich over een landschap verspreiden wordt er altijd van uitgegaan dat elk dier gelijk is. Maar daar vind ik geen bewijs voor’, zegt aio Kurvers. Hij baseert zich op proeven met brandganzen, die hij doet bij het NIOO in Heteren. Kurvers richt zich daarbij op de variatie tussen individuen en op de manier waarop de ganzen informatie verzamelen: gaan ze zelf op zoek of RK kijken ze af?

De drie prijswinnaars van de NWOSpinozapremie 2009 steken een deel van hun prijzengeld in migraineonderzoek. Marten Scheffer, hoogleraar Aquatische ecologie en waterkwaliteitsbeheer, gaat samen met biomedicus Albert van den Berg van de Universiteit Twente en migraine-expert Michel Ferrari van het Leids Universitair Medisch Centrum de ziekte op onconventionele wijze benaderen. Scheffer ziet grote voordelen in het samenwerken met collega’s uit verschillende disciplines. ‘Zo kun je met een frisse blik tegen een probleem aankijken.’

TACKLE MIGRAINE Marten Scheffer and two other Spinoza prizewinners are going to put some of their prize money into unconventional joint research on migraine. They will investigate the tipping point at which brain cells become hyperactive and a

Consumenten in verwarring

FOTO: NWO

HYPERACTIVITEIT Volgens Scheffer kun je een migraineaanval zien als een kantelpunt in de hersenen; de hersenactiviteit slaat op hol. ‘Normaal vuren hersencellen gecontroleerd, als gevolg van bijvoorbeeld een zintuiglijke prikkel’, legt hij uit. ‘Maar voorafgaand aan een migraineaanval raakt het vuren in een klein gebiedje ongecontroleerd doordat de ene cel de andere activeert. Dan heb je de poppen aan het dansen.’ De hyperactieve hersencellen veroorzaken onder meer een concentratietoename van de neurotransmitter glutamaat, die de cellen nog gevoeliger voor prikkels maakt. De hyperactiviteit van de hersencellen plant zich vervolgens als een golf voort door de hersenen.

>> GEZONDHEIDSLOGO’S

Uitreiking van de NWO-Spinozapremies op 25 november aan Michel Ferrari OLQNV 0DUWHQ6FKHŉHUPLGGHQ HQ$OEHUWYDQGHQ%HUJ

Tot nu toe richt het meeste migraine-onderzoek zich op de aanval zelf. Er is echter nog veel onduidelijkheid hoe en waarom de intense hoofdpijnaanvallen optreden. Scheffer en zijn collega’s willen daar een vinger achter krijgen. Het moment dat de hersenactiviteit uit de bocht vliegt, het kantelpunt, is daarbij van groot belang. De concentraties glutamaat en andere stoffen die de aangeven hoever je van het kantelpunt verwijderd bent, kun je meten. ‘We willen mensen met migraine gaan

volgen in de tijd en onderzoeken in hoeverre bloedspiegels van zulke stoffen, veranderen bij een opkomende migraineaanval’, licht Scheffer toe. ‘Omdat een migraineaanval vaak getriggerd wordt door licht of geluid willen we ook kijken hoe de hersenactiviteit bij migrainepatiënten verandert als reactie op zo’n prikkel. Als je goed begrijpt waarom een migraineaanval begint, kan dat je op het spoor zetten van medicatie om dit te voorkomen.’ Hans Wolkers

migraine is triggered. They will try to find out what the triggers are by monitoring patients and testing blood samples.

CLIMATE CHANGE >> Prof Leemans writes in Climatic Change that fossil fuels are the big factor in CO2 emissions these days, and not deforestation. With PBL colleagues, he calculated the influence of land use on global carbon cycle over the past 300 years.

HEALTH LOGOS CONFUSING >> Health logos on food are not leading to healthier choices.

Het is niet bewezen dat gezondheidslogo’s leiden tot gezonder aankoopkeuzes, betoogt Hans Dagevos van het LEI. Dagevos is redacteur van de begin deze maand gepubliceerde bundel Gezondheidslogo’s op eten. Die moeten de consument aanzetten gezonde producten te kiezen. ‘Het logo geeft slechts een indicatie over de relatieve gezondheid van een product binnen zijn categorie’, aldus Dagevos. ‘Voor consumenten HW kan dit erg verwarrend zijn.’

>> KOOLSTOFCYCLUS

Invloed boskap daalt Ontbossing heeft een grote invloed gehad op de toename van CO2-emissies in de afgelopen drie eeuwen, maar de relatieve invloed ervan neemt af. Momenteel is het opstoken van fossiele brandstoffen een veel belangrijker factor. Dat stelt Rik Leemans, hoogleraar Milieusysteemanalyse. Hij publiceert erover in het laatste nummer van Climatic Change. Als eersten slaagden de auteurs er in om een sluitende koolstofcyclus te reproduceren met kleine onzekerheidsmarges in de periode tussen AS 1700 en 2000. Van deze artikelen verscheen een uitgebreidere versie op resource.wur.nl


12 >> beeld


beeld << 13 EN VERLOS ONS VAN DE FILE…. In het rijtje dagelijkse file’s wordt-ie nooit genoemd. Maar het is er wel eentje, bij de afslag naar de campus. In de spits is het steevast raak. Onafzienbare rijen blik, links van en naar Wageningen, rechts van en naar de A12. Maar er komt verlossing. Naar verwachting geeft de provincie groen licht voor een tweede ontsluiting van de campus. In het verlengde van De Goor, de weg langs het toekomstige Orion, komt een afslag met stopRK / Foto: Guy Ackermans lichten.

AND DELIVER US FROM TRAFFIC JAMS It never gets a mention on the radio in the list of traffic jams. But it sure is one. At rush hour there are cars as far as the eye can see, to the left towards Wageningen and to the right towards the A12. But salvation is at hand. The province is expected to approve the creation of a second exit from the campus. Via De Goor, the road past the planned Orion building, to a new junction with traffic lights.


14 >> achtergrond

Pas op met biobrandstoffen; ze gaan ten koste van de wereldvoedselvoorziening. Stimuleer de productie van biobrandstoffen door restafval en gewassen op marginale gronden beter te benutten. Wageningse onderzoekers komen met tegenstrijdige adviezen over de biobased economy. Tijd voor een rondetafelgesprek in kasteel Hoekelum in Bennekom. tekst: Albert Sikkema / foto: Bart de Gouw

Gaan

PLANTEN

de wereld redden? RESOURCE — 3 27december augustus 2009 2009

achtergrond << 15

Van links naar rechts: Wolter Elbersen, Ken Giller, Prem Bindraban en Johan Sanders

D

e productie van energie en materialen uit biomassa, de biobased economy, komt met horten en stoten op gang. Er zijn goede redenen om voor deze omslag te kiezen, vinden voorstanders. De fossiele energiebronnen op aarde, vooral olie, zijn eindig. Daarom zijn hernieuwbare energie en grondstoffen nodig die we op duurzame wijze produceren. Bovendien kunnen biobrandstoffen een bijdrage leveren aan terugdringing van het klimaatprobleem. Aan de andere kant mogen die biobrandstoffen niet ten koste gaan van de voedselvoor-

‘Meer expansie van het landbouwareaal gaat ten koste van het klimaat en de biodiversiteit’ ziening. De biobased economy ligt op het kruispunt van drie grote vraagstukken van de 21-ste eeuw: voedsel, grondstoffen en klimaat. Johan Sanders: ‘We gaan naar een wereld toe met ne-

gen miljard mensen in 2050, een wereld met een aantal schaarstes tegelijk. Dat is een bijzondere situatie, want we komen hier in het Westen uit een wereld van overvloed. We zullen dus moeten kijken hoe we zo goed mogelijk met de schaarse hulpbronnen kunnen omgaan. Biomassa, grond, mineralen en water worden schaars.’ Sanders wil daarom nieuwe technologie ontwikkelen om efficiënter met die hulpbronnen om te gaan. Maar is de ecologische draagkracht van de aarde voldoende om negen miljard mensen van eten en energie te voorzien, zonder dat we ons klimaat verder verpesten? Nee, zegt Prem Bindraban. ‘De snelheid waarmee we de landbouwproductiviteit kunnen verhogen en daarmee de voedselproductie, zal de komende decennia onvoldoende zijn om te voorkomen dat meer landbouwareaal nodig is om aan de voedselbehoefte te voldoen. Alle studies zijn het daar ongeveer over eens. In Europa heeft het veertig jaar geduurd voordat onze productie op dit peil was. De vraag naar voedsel gaat toenemen, dus het aanbod moet toenemen, er zal dus netto meer land nodig zijn. Als je ook gewassen voor energie gaat telen, dan krijg


16 >> achtergrond Wolter Elbersen is onderzoeker bij AFSG. ‘Ik zie biobased economy niet als een doel, maar als een middel.’ Tot zijn opdrachtgevers behoren de EU, Shell, het MKB en verschillende ministeries. ‘Ik zie problemen en ik zie oplossingen. Mijn verantwoordelijkheid is om ervoor te zorgen dat mensen betere beslissingen kunnen nemen.’

je nog meer expansie van het landbouwareaal. Dat gaat ten koste van het klimaat en de biodiversiteit.’ Eén van de twistappels in het debat over biobrandstoffen is: mogen food en fuel concurreren? Bindraban: ‘De vraag is: leidt die concurrentie tussen food en fuel ertoe dat de voedselproductie stijgt? Ik denk het niet. Als de voedselprijzen omhoog gaan, zoals een aantal jaar geleden, wie profiteren daar dan van? Echt niet de arme boeren in Kenia. Het zijn hun collega’s uit Brazilië die er bovenop duiken; alleen degenen die kunnen investeren om de productie snel omhoog te krijgen, spinnen er garen bij.’ Ken Giller: ‘Ik ben het ermee eens dat kleine boeren zich niet snel aanpassen aan nieuwe omstandigheden, maar op de langere termijn kunnen hoge voedselprijzen wel degelijk een positief effect hebben op kleine boeren. Ik denk dat het goed kan zijn dezelfde gewassen te gebruiken voor biobrandstof als voor voedsel. Dat geeft flexibiliteit voor de kleine boeren. Een boer kan zijn oogst verkopen aan de markt die hij wil. Die flexibiliteit is prachtig.’


Bindraban: ‘Toch is er wel wat aan te merken op die flexibiliteit. Als je in Brazilië een fabriek neerzet voor de verwerking van suikerriet, dan moeten de grondstoffen binnen een straal van vijftig kilometer worden verbouwd. Het bedrijf dat de grond huurt van de boeren, richt zich volledig op dit gewas. Maar na zeven jaar – zo lang duurt de suikerrietcyclus – is de trekker van de boer weggeroest en krijgen ze een contractprijs van het bedrijf aangeboden waar ze niet van kunnen rondkomen. Maar ze kunnen niet terug, want hun vorige productiesysteem en -netwerk zijn in elkaar gezakt. Het is een risico voor kleine boeren om in de biodiesel te stappen.’ Giller: ‘Ik vind ook dat je de kwetsbaarheid van kleine boeren via het beleid moet beschermen. Maar er zijn ook positieve voorbeelden. In Indonesië hebben we een studie gedaan naar kleine boeren in de oliepalmproductie. Die smallholders produceerden ongeveer 30 ton oliepalmtrossen per hectare, tegen 22 ton op de grote plantages. Hun rendement was twee keer zo hoog. Ze werden daar behoorlijk rijk van. Dit zijn kleine boeren die heel goed georganiseerd zijn. Er zijn niet veel van die successen, maar ze zijn er wel.’ Sanders: ‘Een eeuw geleden verenigden veel kleine aardappelboeren in Groningen en Drenthe zich. Dat is uitgegroeid tot de coöperatie Avebe. Een kleine boer staat al-

‘Je moet alleen voedseloverschotten inzetten als biobrandstof’ tijd zwakker dan een georganiseerde boer, of hij nu voedsel, katoen of energie verbouwt.’ Wolter Elbersen: ‘Er is nog een ander verschil tussen food en fuel. Biobrandstoffen moeten in Europa een positief effect hebben op CO2, voedsel niet. Als ik een biefstuk eet, hoef ik geen rekening te houden met de CO2-balans van vlees. Maar als ik palmolie bestel in Brazilië om te gebruiken als biobrandstof, dan moet ik de effecten op het klimaat weten. Dat is het verschil met voedsel. De onderliggende waarden zijn anders.’

achtergrond << 17 Prem Bindraban is opgeleid als productie-ecoloog en werkt nog een dag in de week bij Plant Research International. Zijn hoofdfunctie is directeur van het internationaal bodeminstituut ISRIC. ‘Voor wie ik werk, is niet relevant. Ik benader de zaak vanuit de productie-ecologie.’

Elbersen gooit een basisvraag in de ring: Waarom produceren we biobrandstoffen, en met welk doel? Voor hem zijn de doelen van de Nederlandse overheid duidelijk: biobrandstoffen moeten bijdragen aan security of supply (leveringszekerheid van energie) en CO2-neutraal zijn. Daar handelen we niet naar, is zijn kritiek op de beleidsmakers. ‘Toen de voedselprijzen hoog waren, hebben we de grote fout begaan dat we biobrandstoffen aan de pomp bleven bijmengen. Dan drijf je de voedselprijs alleen maar verder op. Als hogere voedselprijzen leiden tot landbouwexpansie en iets meer ontbossing, dan kan dat tot zoveel meer CO2-uitstoot leiden dat je beter op diesel had kunnen rijden dan op biodiesel. Daarom moet je alleen voedseloverschotten inzetten als biobrandstof. Je hebt dan een mechanisme om het voedselaanbod af te stemmen op de vraag, zodat je de voedselprijs enigszins kunt stabiliseren.’ Sanders: ‘Andere landen hanteren andere doelstellingen. De VS willen onafhankelijk zijn van het Midden-Oosten. Van de klimaatverandering liggen ze niet wakker. Ze ontwikkelden een ethanolproces uit maïs, waarbij je veel kolen gebruikt om te destilleren. Daardoor pompt de VS dermate veel CO2 de lucht in dat het CO2-effect wellicht negatief is. Daar begrijpen wij geen snars van. Wij zijn in staat om palmolie te verbranden om elektriciteit op te wekken. Daar begrijpen ze in Amerika weer helemaal niets van. ‘Duitsland en Frankrijk willen het platteland ondersteunen. Als je elektriciteit produceert uit maïs ontvang je daar in Duitsland een enorme subsidie voor. Dat is ontzettend slecht, want je kunt veel beter bio-ethanol, chemicaliën of veevoer maken van maïs dan elektriciteit. Door die subsidies gebruiken we grondstoffen op de verkeerde manier.’ Elbersen: ‘De boeren zijn er blij mee, maar het is de vraag of het klimaat erbij gebaat is. Misschien kunnen die boeren beter een jaartje op vakantie naar de Bahama’s. Dat kost waarschijnlijk minder geld en is beter voor het klimaat. Ik overdrijf natuurlijk, maar waar het om gaat is: wat is de reden om biobrandstoffen te produceren? Als we

de boeren willen helpen, dan is dit een zeer inefficiënte manier. ‘Kijk, je kunt ook kolen vervangen door biomassa. Dat helpt om de CO2-uitstoot te verminderen, maar niet voor de security of supply. We hebben nog voor tweehonderd jaar kolen; die zijn overal te krijgen voor een schappelijke prijs. Je kunt ook olie en aardgas vervangen door biomassa. Dat levert een grotere bijdrage aan security of supply, maar dat biedt per ton biomassa minder CO2-besparing op. Vandaar: wat wil de overheid?’ Sanders: ‘Dat is niet bekend. De overheid zou één duidelijke mening moeten uitdragen. Niet alleen de VROMmening, maar ook de landbouwmening en de visie van financiële experts. Met elkaar moet je het beleid duidelijk maken. Daarna beloon je iedereen die met oplossingen komt, en je straft diegenen die het minder goed doen.’ Bindraban: ‘Als het doel helder was, dan zou iedereen duidelijk kunnen zijn. Er zijn verschillende doelstellingen: boeren ondersteunen, CO2-argumenten en energy security. Door de geconstateerde problemen zie je momen-


18 >> achtergrond Ken Giller is hoogleraar Plantaardige productiesystemen. ‘Ik werk veel met kleine boeren in de tropen. Rondom dit vraagstuk van biofuels hebben we financiering van NWO en Shell Global Solutions, dus ook de industrie. Ik vind de discussie over dit soort complexe vraagstukken vaak te eenvoudig. Er is geen antwoord. Er zijn duizenden antwoorden, afhankelijk van de omstandigheden.’

teel een gedraai om biobrandstoffen goed te praten. Ik wil terug naar de kern: biobrandstoffen zijn inefficiënt omdat planten maar weinig zonlicht vastleggen. Voor een klein beetje energie heb je veel oppervlak nodig. Dus land, water en nutriënten. Mondiaal gezien leidt dat altijd tot meer landbouwgrond.’ Elbersen: ‘Jij zegt dat bio-energie tegenvalt door het ecologisch systeem. Ik denk dat het tegenvalt door verkeerd beleid. We hebben in Nederland 400 duizend ton palmolie in een elektriciteitscentrale verbrand door een verkeerd ondersteuningsbeleid. Er was een kortetermijnsubsidie, maar of die subsidie er het jaar daarop nóg zou zijn, wist niemand. Dan is het het goedkoopst palmolie in de centrale te verbranden. Je bestelt een bootje met palmolie, volgende week is dat er. Is de subsidie weg, dan zeg je het bootje af. ‘Op hetzelfde moment deden we onderzoek naar de bijproducten van palmolie. Voor elke ton palmolie is ongeveer een ton bijproduct beschikbaar op de plantage, die RESOURCE — 3 december 2009

buitengewoon inefficiënt wordt gebruikt. Daar is energie uit te halen met mooie technologie. Maar daarvoor is wel een dure fabriek nodig, dus je moet een contract van tien jaar kunnen afsluiten. Dat afval rot nog steeds weg, met alle methaanuitstoot van dien. Dat is verkeerd beleid.’ Giller: ‘Om de palmolieproductie op een behoorlijk niveau te houden, moet wel de organische stof in de bodem op peil blijven. Het is niet mogelijk zomaar al het afval weg te halen zonder negatieve effecten voor de productie. Je moet dat afval gewoon in een tank doen om methaan te maken. Het restant gebruik je als meststof. Dat kan makkelijk.’ Bindraban: ‘Je kunt best wat gas uit palmolieresten halen, in Nederland halen we gas uit mest. Prima, maar daar bereiken wij geen tien procent vervanging van fossiele brandstoffen mee.’ Giller: ‘Helemaal mee eens. Maar wat is de basis om straks tien procent biobrandstof aan de pomp bij te mengen? Die is er niet. Het is een wens. We maken nu een rapport voor Shell, dat biobrandstof moet bijmengen. Een keus is er niet, dus is Shell gedwongen palmolie en dergelijke te kopen.’ De huidige situatie is verre van ideaal, vindt ook Sanders, maar op de langere termijn ziet hij opties om voedselen energiedoelstellingen te combineren. Kernwoord daarbij: efficiëntie. ‘Wij krijgen allemaal 2500 kilocalorieen verteerbare energie op ons bord. Daar hebben we met

‘Op termijn zie ik opties om voedselen energiedoelen te combineren. Sleutelwoord: efficiëntie’ ons huidige voedselsysteem 40 à 50 duizend kilocalorieën aan energie voor nodig. Dat geeft aan hoe inefficiënt we met onze biomassa omgaan. Als we het energieverbruik in de voedselketen kunnen halveren naar 25 duizend kilocalorieën, dan besparen we daar in Nederland evenveel energie mee als al onze auto’s gebruiken. ‘Een voorbeeld: de hoeveelheid energie die we aan een koe aanbieden, in termen van biomassa, is vijf keer zo

achtergrond << 19 Johan Sanders is hoogleraar Valorisatie van plantaardige productieketens. ‘Mijn focus is om bulkchemicaliën uit plantaardige bronnen te halen. Bioraffinage is daar belangrijk gereedschap bij. Ik heb in de industrie geleerd: het moet ook betaalbaar zijn. Je moet de drie P’s, people, planet en profit, in balans ontwikkelen. Die balans vinden is een intellectuele uitdaging.’

hoog als in de melk en het vlees terechtkomt. Dat kan veel efficiënter. Je kunt het gras zo raffineren dat je een koe geeft wat ze qua voeding nodig heeft. Dan blijven er eiwitten over die aan varkens kunnen worden gevoerd. Daardoor hoeven we minder soja te importeren. We zullen heel veel van dergelijke oplossingen nodig hebben.’ Bindraban blijft terugkomen op de ecologische draagkracht. ‘Hoe je het ook wendt of keert: voor elke hectare land waar biobrandstoffen worden geteeld, zal elders een hectare voor voedselgebruik worden gebruikt. Of laat het twee of een halve hectare zijn, dat kan verschillen, maar die indirecte effecten moet je meenemen in de afweging of biobrandstoffen ecologisch uit kunnen.’ Giller: ‘Dat is onmogelijk! Neem de ontbossing in Maleisië en Indonesië. Hoeveel hectare is er ontbost en hoeveel hectare oliepalm is daar voor teruggekomen? Dat is minder dan tien procent van het totaal. Het is niet zo simpel. Waarom wordt er regenwoud gekapt? In eerste instantie voor het hout. Daar verdien je veel geld mee. Dan

wordt het land overgenomen door iemand anders voor iets anders. De oliepalm, de plant krijgt de schuld. Planten kappen geen regenwoud, het is de mens die dat doet. ‘Er is ontzettend veel te winnen. We praten hier over standaardtechnologieën die gewoon ingevoerd kunnen worden. Je kunt de productie van palmolie op plantages verdubbelen. Het punt is: je moet dat alleen doen als je strenge regels stelt. Je hebt sterke regeringen nodig om onze biodiversiteit te behouden.’ Bindraban: ‘Prima, maar bij beslissingen moet je altijd even rekenen en kijken naar de ecologische randvoorwaarden. Eén plus één is altijd twee.’ Giller: ‘Ik vind het leuk wat je zegt: één plus één is twee, maar dat gaat niet op als je op wereldschaal begint te rekenen. Er zijn zoveel onzekerheden bij zulke complexe vraagstukken. We moeten doorgaan, maar we moeten niet denken dat we direct antwoorden hebben.’

PROS AND CONS OF BIOFUELS Wageningen experts don’t see eye to eye when it comes to a biobased economy. Four of them met recently at a round table conference in Hoekelum Castle to air the pros and cons. One thing became clear: there are more questions than answers. Some of the questions that came up: Can the earth support the growing world population? Will turning a lot of land over to biofuels cause massive food shortages? What about small farmers – won’t they be vulnerable if they become dependent on fuel crop processors? Or will they have the option of selling their crop for food or fuel? Can we blame biofuels for deforestation? Can we produce biofuels more efficiently? Are we clear about our aims in producing biofuels? Aren’t the policies and attitudes in various countries at odds with each other and with environmental sense? Nothing went unchallenged – not even Prem Bindraban’s assertion that one plus one makes two. For academics maybe, but not for complex issues, says Ken Giller. The full story? resource.wur.nl/en


20 >> debat

BIERTJE? Het Kennisinstituut Bier richt zich op wetenschappelijk onderzoek naar verantwoorde bierconsumptie in relatie tot gezondheid. Dit najaar heeft het instituut zijn eerste communicatiemateriaal uitgebracht: de bierwijzer. Het fraaie foldertje geeft in één oogopslag informatie over het aantal calorieën van bier, andere alcoholische dranken en de hapjes die erbij horen. Frans Kok, hoogleraar bij Humane Voeding, is voorzitter van het instituut. Niet iedereen is blij met deze rol van de voedingshoogleraar. ‘Belangenverstrengeling’, vindt Martijn Katan, hoogleraar voedingsleer bij de Vrije Universiteit. tekst: Hans Wolkers / foto’s: Johannes Abeling, Guy Ackermans

Martijn Katan: ‘Door de betrokkenheid van wetenschappers bij het Kennisinstituut Bier wordt de beinvloeding van de wetenschap door commerciële belangen vergroot. Wageningen loopt straks voorop met reputatieschade’ ‘Ik vind Koks betrokkenheid bij het Kennisinstituut Bier jammer. Ik twijfel niet aan zijn integriteit, maar Heineken betaalt dit niet vanuit filantropie, die wil gewoon meer bier verkopen. Wageningen werkte ook mee aan onderzoek van TNO naar de gezondheidseffecten van alcohol, gesubsidieerd door de alcoholindustrie. Het resultaat is een twintigtal publicaties waarvan er niet één gaat over de negatieve effecten van alcohol. Je moet je als wetenschapper niet voor het karretje van de industrie laten spannen. Gebrek aan kennis over bier is geen urgent gezondheidsprobleem. Het is alleen interessant vanuit commercieel en marketingoogpunt.’ BORSTKANKER ‘Alcohol veroorzaakt veel ziekten. Eén glas per dag vergroot al de kans op borstkanker. Ik sta dan ook niet achter de stelling dat matig drinken gezond is. Als je de kans op een hartinfarct wilt verkleinen, zijn daar andere methoden voor. Ga liever sporten. Waarom zou je een zo schadelijke stof als alcohol aanbevelen als er veilige alternatieven zijn? Vrouwen weten vaak niet dat alcohol de kans op borstkanker vergroot. Het Kennisinstituut schept een klimaat waarin drinken acceptabel wordt, zo van ‘de professor zegt dat het goed is, dus we nemen er nog één’. Alcoholgebruik wordt zo van zijn stekels ontdaan. Ik ben geen tegenstander van drinken, ik drink zelf elke dag, maar als wetenschapper moet je niet gaan vertellen dat het gezond is.’ BETALEN Door de betrokkenheid van wetenschappers bij het Kennisinstituut Bier wordt de beïnvloeding van de wetenschap door commerciële belangen vergroot. Hiermee groeit de scepsis ten opzichte van universiteiten. Ze laten zich immers betalen door de industrie. Zo ondergraaf je het gezag van de wetenschap. Aan de andere kant heeft de samenleving het er zelf naar gemaakt. Wetenschappers zijn de markt opgejaagd om zichzelf te verkopen. Ik ben heel bang dat Wageningen voorop gaat lopen met reputatieschade.’


M.I. << 21

Frans Kok: ‘Ik zeg wat ik vind, of dit de industrie nu goed uitkomt of niet. Het is mijn taak om gefundeerd te adviseren over feiten en fabels omtrent voeding, inclusief alcohol.’ ‘Ik denk dat door de industrie gesponsord onderzoek niet per se fout is, ook al zijn er slechte ervaringen met de farmaceutische industrie. Je moet wel voorwaarden stellen en selectief zijn, we gaan bijvoorbeeld niet met de tabaksindustrie in zee. De overheid stimuleert de samenwerking tussen de industrie en de universiteiten; investeringen uit publieke middelen moeten wat opleveren. Je moet je wel aan de spelregels houden. Ik volg de Nederlandse Gedragscode voor Wetenschapsbeoefening. De vijf pijlers daarvan zijn zorgvuldigheid, betrouwbaarheid, controleerbaarheid, onpartijdigheid en onafhankelijkheid. ‘Vanuit de industrie krijg ik bepaalde vragen. Ik zeg wat ik vind, of dit hen nu goed uitkomt of niet. Het is mijn taak om volgens de meest recente wetenschappelijke inzichten te adviseren over feiten en fabels omtrent voeding. Daarbij kijken we uiteraard ook naar negatieve aspecten. Ik zie mijn rol bij het Kennisinstituut Bier niet om bier te promoten, maar om bier de plaats te geven die het verdient. Het doel is gedegen, wetenschappelijke kennis over verantwoorde bierconsumptie toegankelijk en toepasbaar maken. Hier kunnen diëtisten en artsen hun voordeel mee doen. Het bestuur bestaat voor het merendeel uit wetenschappers. Wij zullen de wetenschappelijke berichtgeving van het instituut alleen goedkeuren als die genuanceerd is. Ook eventuele negatieve onderzoeksresultaten zullen worden gecommuniceerd.’ MATIG DRINKEN ‘De Gezondheidsraad heeft in de Richtlijnen Goede Voeding 2006 aanbevelingen gedaan over voeding in relatie tot gezondheid op basis van de stand van de wetenschap. In de aanbeveling over alcoholgebruik staat: ‘Indien je alcohol gebruikt, beperk het dan tot maximaal twee glazen per dag voor mannen en een glas per dag voor vrouwen.’ Het Kennisinstituut werkt binnen deze richtlijnen en wil mensen dus niet aanzetten tot meer drinken. Ik denk dat er solide bewijs is dat matig drinken gezond is. De literatuur op dit moment is daar duidelijk in. Als Katan andere literatuur heeft die aantoont dat matig alcohol gebruik ongezond is, dan hoor ik dat graag. Ik zal dan de eerste zijn om dit aan te kaarten. Dat vind ik mijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. ‘Tweederde van het voedingsonderzoek in Wageningen krijgt geld uit de derde geldstroom, zoals de EU, overheid, collectebusfondsen en industrie. Er zijn in ons veertigjarig bestaan nooit voorbeelden gevonden dat de opdrachtgever ook maar enige invloed had op de conclusies en interpretaties van de data. Wel zijn er voorbeelden van resul-

taten die de industrie niet goed uitkwamen, die vervolgens wel degelijk gepubliceerd zijn. Dat de industrie zich vervolgens terugtrekt uit zo’n project is dan een logisch gevolg. Er zijn ook knelpunten bij de samenwerking met de industrie, bijvoorbeeld de invloed van de opdrachtgever op de vraagstelling: ‘wat gaan we onderzoeken?’ In de praktijk betekent dit dat bepaalde vragen niet meer aan de orde zijn. Dat is heel kwalijk, want belangrijke researchvragen waar de industrie geen baat bij heeft, blijven hierdoor liggen. Met Katan ben ik van mening dat hiervoor veel meer middelen van de overheid beschikbaar moeten komen, bijvoorbeeld via NWO.’

BEER CAUSES CONFUSION OF INTERESTS Wageningen Professor of Human Nutrition Frans Kok is chair of the beer knowledge institute set up by the beer industry. Professor Martijn Katan of the Free University calls this confusion of interests and says it will dent Wageningen’s reputation. Katan doesn’t question Kok’s integrity but says scientists mustn’t work for the industry. The negative effects of alcohol will be downplayed and people will think, ‘the professor says alcohol is OK, let’s drink to that!’ Frans Kok defends himself. His aim is to separate fact from fiction regarding food in general and beer in particular. You can work for the food industry if you are selective (tobacco is out) and stick to the scientific code of conduct. He says Wageningen scientists have often published results the industry didn’t like. But Kok agrees with Katan that government should do more to limit the industry’s influence on what gets researched in the first place. The full story? resource.wur.nl/en


post OOK EEN MENING? Mail je reactie naar [email protected].

ILLUSTRATIE: ESTHER BROUWER

22 >> post / puzzel plaats. Is een onderdeel ‘woordkeuze’ misschien iets voor de bijspijkercursus? Susan Wijga PhD-student, Wageningen University

KANKEREN IS ONGEPAST

UITGLIJER

Deze reactie schrijf ik naar aanleiding van ‘Hun kennen minder rekenen als ons’ in Resource van 19 november. In dit artikel wordt melding gemaakt van de betreurenswaardige taalkundige ontwikkeling bij twintig tot dertig procent van de studenten. Onder anderen de heer Postema wil verbetering brengen in de taalkundige ontwikkeling van studenten door middel van het opzetten van een bijspijkercursus. Vooral de dt-fouten in de werkwoordsvormen zijn tenenkrommend, vindt hij. Nu is er naar mijn mening een niet zozeer taalkundig aspect dat nog tenenkrommender is dan spelfouten. Dat is een ongepaste woordkeuze wanneer men een punt probeert te maken. Een citaat van de heer Postema: ‘Werknemers die pas afgestudeerde academici in dienst nemen, kankeren vaak op de taal- en schrijfvaardigheid’. Taalkundig gezien is het woord ‘kankeren’ correct, echter

Als oudgediende in een landbouwfunctie lees ik nog steeds met plezier uw blad. Dit plezier kreeg echter een pijnlijke knauw bij het lezen van Resource van 5 november. Het gaat om het korte berichtje over fellatio, onder de kop ‘pijpende vleerhond’. Het gaat niet om de inhoud van dit korte bericht, maar om het grove geschut daar gebezigd: ‘in Godsnaam’. Kennelijk gebezigd door iemand die niet in die naam gelooft, die blijk geeft ook geen respect op te brengen voor de drager van die naam en die daarbij tevens mensen die dat wel doen, lichtvaardig schoffeert. Ik verzoek u beleefd doch dringend een dergelijk uitglijer in het vervolg uit te filteren. Met enige fantasie en rechtdoend aan een dergelijk bericht moet dat toch wel mogelijk zijn. J. Boers, Wageningen

vanuit een ethisch dan wel esthetisch oogpunt is dit naar mijn mening ongepast taalgebruik. Er zijn vele alternatieven voor een woord als ‘kankeren’ en het gebruik van dit woord als werkwoord of als vloekwoord stuit mij tegen de borst en ik kan me niet voorstellen dat ik hierin alleen sta. Daarom zou ik de heer Postema vriendelijk willen verzoeken voortaan andere woorden te kiezen. Ik maak direct van de gelegenheid gebruik om alvast een balletje op te gooien; wellicht zijn ‘mopperen’, ‘klagen’ of ‘ongenoegen uiten’ beter op zijn

We zochten het woord Watermanagement, het vak waarvoor nu alleen een universitaire opleiding bestaat, terwijl er ook behoefte is aan een beroepsgerichte opleiding. Onder de succesvolle hokjedenkers kwamen we veel ‘oude bekenden’ tegen: Cees Niemeijer, Mariëtte Broers, Rob van der Vossen, Ellen Slegers, de leerstoelgroep Nematologie, het microbiologielab en de studenten van Asserpark 6A en barak 39 op Droevendaal (die zich overigens het Spijkerkwartier noemen). We verwelkomen drie nieuwe hokjesdenkers: Margareth Hop, Marian BosBoers, en de studenten van Walstraat 14 in Wageningen. Chapeau! Horizontaal 1. Harige loopvogel met pitjes 4 Dier waar AH reclame mee maakt


NAME IN VAIN And faithful Resource reader J. Boers is offended by the report on oral sex among bats in Resource 5. Not by the content but by the crude use of ‘in God’s name’. Full letters? resource.wur.nl/en

STUDIO STEENHUIS/MAARTEN GAILLARD

Hokjesdenken

MIND YOUR LANGUAGE Both this week’s letters complain about offensive language in Resource. In Resource 6, Jack Postema was quoted using the Dutch word for cancer as a verb for ‘grumble’. PhD student Susan Wijga finds this word choice inappropriate.

9 Staat voor militairen die uitgewerkt zijn 11 De ballen 13 De Franse naam van Kuifjes hond Bobbie 15 Verschilt met 1 verticaal van mening over ethanol 17 Zijn de hoogste bergen in een bergetappe 19 Nigeriaanse voetballer 20 Onbekende figuur 21 Zandlopervormig sterrenbeeld 24 Zitkamer 25 Geliefde van Zeus die om

Jupiter draait 26 Klap 27 Dochter van Juultje 29 Daar moet het de komende weken gaan gebeuren 33 Is regisseur Duncan Jones van zanger David Bowie 34 Van zijn kunst worden meestal meerdere exemplaren in één keer gemaakt 35 Kunnen Ceulemans en Jaspers goed mee overweg 36 Pannekoek of Zeven 37 Niet geraakt 38 Wat je binnenhaalt

Verticaal 1. Verschilt met 15 horizontaal van mening over ethanol 2 Wanhopige vraag (3+3) 3 Orkaan voor Gerhardt 4 __, jij daar! 5 Maakt vaak zinloos kabaal op straat 6 Heeft 10 verticaal veel verstand van 7 Staat voor professoren die uitgewerkt zijn 8 __ Leemans 9 Wereldverbeteraar met designer zonnebrill 10 Publiceerde onlangs in Science (4 + 6) 12 Diepbedroefd (2+6) 14 Daar heeft men veel verstand van in Wageningen 16 Soort struik 18 Job(: alles bij elkaar houden) 22 Egyptisch scheepstuig 23 Kwaliteit van veel juwelen 25 Scheidingsaankondiging (2+2) 28 Heeft een befaamde jongerendag 30 Vast op het schaakbord 31 __ Morales, Boliviaanse president 32 Zet een paard in beweging 33 Waren wij Nederlanders vroeger zeer succesvol op 35 Ltr. water Stuur je oplossing uiterlijk woensdag naar [email protected].

liefdewerk << 23

ALEX + HUIS Alex Schotman, landschapsecoloog Alterra

‘Passief bouwen wordt de norm, daar ben ik van overtuigd’ Aan de rand van de nieuwe Arnhems Vinexwijk Schuytgraaf bouwt Alex Schotman een ‘passief huis’. Een huis dat extreem weinig energie verbruikt. In de eerste plaats door een optimaal passief gebruik van zonneenergie. Schotman is een van de pioniers in ons land op dit gebied. Zorg voor onze planeet is zijn drijfveer. ‘Ik probeer met mijn levensstijl te streven naar een ecologische voetafdruk van nul. Voor het klimaat is het absoluut noodzakelijk dat we tachtig tot negentig procent minder energie verbruiken.’ Voor het huis betekent dat onder meer dubbele isolatie, drielaags glas, extra dikke deuren, zonnepanelen op het dak en terugwinning van warmte uit de gebruikte ventilatielucht. Op 10-10-10 moet het huis klaar zijn. RK / Foto: Guy Ackermans

‘PASSIVE BUILDING WILL BECOME THE NORM, I’M SURE OF THAT’ On the edge of a new Arnhem housing estate called Schuytgraaf, Alex Schotman, landscape ecologist at Alterra, is building a ‘passive house’. Passive houses use very little energy, mainly thanks to their optimal passive use of solar energy. Schotman is one of the pioneers in this field in the Netherlands. His driving motive is his concern for our planet. ‘I aim for a lifestyle with a zero ecological footprint. For the climate we absolutely must cut our energy consumption by eighty to ninety percent.’ For Alex’s house, this means double insulation, triple glazing, extra thick doors, solar panels on the roof, and recycling of warmth from the ventilation system. Alex’s passive house will be in action by 10-10-10.


ILLUSTRATIE: HENK VAN RUITENBEEK

24 >> english

>>TYPICAL DUTCH Sinterklaas versus Santa Claus SINTERKLAAS

Some interesting differences between the United States and The Netherlands can be seen in the ways that Christmas is celebrated. What I’ve found most interesting is the the distinction between Christmas (25 December) as a religious holiday and Sinterklaas (5 December) as a more secular holiday

De Amerikaan Todd Crane vergelijkt Sinterklaas met de Kerstman in Amerika. Hij heeft moeite met Zwarte Piet: ‘De rol van de lollige zwarte bediende van een machtige witte man levert een associatie op met die slechte oude tijd van geïnstitutionaliseerd racisme. Ik probeer het wel te begrijpen, maar het is moeilijk om Zwarte Piet anders te zien dan als een schadelijk en kwetsend stereotype. Ik ben benieuwd naar Nederlandse debatten hierover.’ Crane is wel erg blij dat Nederland verstoken blijft van de agressieve commercie die de VS in november en december overspoelt.

The Dutch Sinterklaas legend, as I understand it, is that he comes from Spain on a boat with his Turkish/Ethiopian servant/assistant (depending on who is telling the story) Zwarte Piet, to deliver gifts to good girls an boys on December 5th, with bad children being taken away back to Spain (or worse) in a sack by Piet. Christmas, as a religious celebration of Jesus’ birthday, seems to be largely distinct from the Sinterklaas tradition. In contrast, Santa Claus (Sinterklaas’ anglophone analog) and Christmas are entirely collapsed into one holiday in the US. The legend in the US is that Santa Claus comes from the North Pole on a sled pulled by flying reindeer, delivering presents and candy to good girls and boys. These toys are supposedly made in a workshop by elves and bad children are said to receive nothing, or perhaps just lumps of coal. All of this happens on the night of December 24th, and is directly associated with Christmas. Overall, the similiarities outnumber the differences, but the split holiday in the Netherlands gives the season a somewhat different feeling. I must admit, however, that Zwarte Piet remains a problematic figure for me. In the US, the image of the black-faced servant acting as comic relief to the good


and powerful white character is largely associated with the bad old days of institutionalized racism in the early post-slavery era. While I do strive to understand Dutch culture in its own terms, because of my own background, it remains difficult to see Zwarte Piet as something other than a damaging and offensive stereotype. However, I’m always interested to hear Dutch debates on the subject. One final difference is that Christmas in the US (like so many other things), is intensely and aggressively commercialized, with ads, songs and décor increasingly saturating media and public spaces from early November to December 25. While Sinterklaas is clearly a significant marketing event in the Netherlands, the media commercial blitz doesn’t seem to be quite so over-the-top, which I find a very pleasant difference. It is entirely possible that I’m just more out of touch with it here than I was in the US. Todd Crane, Technology and Agrarian Development Group.

Do you have a nice anecdote about your experience of going Dutch? Send it in! Describe an encounter with Dutch culture in detail and comment on it briefly. 300 words max. Send it to [email protected]

student << 25

‘Sterker nog; ik had helemaal geen bier op’

RIENEKE TERINK

Stijn, p.26

‘Alleen maar zwemmen had ik niet getrokken’ Twee keer per dag twee uur ligt Rieneke Terink in het water, met daarnaast nog krachttraining. Toch studeerde de biologiestudente in zeven jaar af. Vrijdag 27 november kreeg ze haar bul. ‘Het was zwaar, maar zeven jaar alleen maar zwemmen had ik niet getrokken.’ Ze komt net met de auto aanrijden als ik mijn fiets neerzet bij Forum, waar we hebben afgesproken. ‘Ik heb al zes jaar een sponsorauto. Daar heb ik zoveel mazzel mee. Als je hier niet woont en traint, kun je niet zonder auto.’ Als schuchtere eerstejaars uit Twente woonde ze nog op een Wageningse studentenflat en reisde met het openbaar vervoer naar Barneveld. Een jaar later verhuisde ze naar haar trainingsplaats en karde op en neer. Sinds 2007 doet ze dat vanuit Amersfoort, waar ze traint bij AZ&PC.

FOTO: BART DE GOUW

LASTIG Dankzij haar ijzeren discipline rondde Terink haar studie Biologie in zeven jaar af. Slechts een jaar langer dan gemiddeld. ‘Toch had ik graag iets meer vrijheid voor zelfstudie gehad. Topsporters, die gewend zijn om te doen wat moet, mag je dat vertrouwen ook best meer geven.’ Ze had het bij de decaan aan kunnen kaarten, maar deed dat niet. Tentamens verschuiven lukte namelijk meestal wel. ‘Ik had toch al het idee dat ik een beetje lastig was.’ De topsportregeling van Wageningen UR leverde haar, naast meer studievrijheid, ook een jaar extra studiefinanciering op, ter compensatie van de studievertraging door het sporten. ‘Ik kreeg ieder jaar twee of drie maanden uitgekeerd, tot het op was. Dat geld had ik eigenlijk opzij moeten zetten, maar ik had al niet genoeg

MORE TO LIFE THAN SWIMMING

Rieneke Terink wil vooral in het water carrière maken.

aan mijn studiefinanciering, dus dat is niet gelukt.’ De laatste twee jaar hebben haar ouders haar ondersteund. Of de regeling toch zin heeft? ‘Alle beetjes helpen. Maar ik kan wel zeggen dat elke student die 25 uur per week sport, niet genoeg heeft aan een jaar extra.’ Zwemmen mag dan het leukste zijn wat er is, zonder studie had ze niet gekund. ‘Ik wil ook wel eens aan iets anders denken dan zwemmen.’ Haar doelen voor de komen-

de tijd zijn een nieuwe start aanleren, sterker worden en een baan vinden van twintig uur per week. Een PhD heeft de nu 25-jarige Terink nog maar even uit haar hoofd gezet. Ze wil de komende jaren vooral carrière maken in het water. ‘Ik wil op de Olympische Spelen van 2012 in Londen in de finale te staan op de vierhonderd vrij en met de Nederlandse estafetteploeg op de vier keer tweehonderd vrij.’ Yvonne de Hilster

Top swimmer Rieneke Terink swims for four hours a day, besides working out. But she still got her MSc in biology in seven years - only one year longer than the average. It was tough going, but Rieneke wouldn’t want to do nothing but swim for seven years. She would have liked a bit more freedom to study independently – something you can trust a disciplined top sportswoman to do. She didn’t ask though, as she felt she’d already been enough of a nuisance having to move exam dates. She got a year’s extra grant through a special arrangement for students with sporting talent. Now she’s looking for a part-time job. But her real career is swimming and she’s aiming for the 2012 Olympics in London. The full story? resource.wur.nl/en


26 >> student SINTERNATIONAAL

SRANANA

Sinterklaas was thinking How to write a perfect English rhyme But his time was rapidly shrinking And he wanted it to be sublime. Zwarte Piet quickly called his mom, And she recommended www.rhymezone.com

De Hogeschool van Amsterdam zocht vijftien studenten die Srananist wilden worden. Dat lukte niet, en daarom gaat de minor Srananistiek niet door. Erg jammer, vinden de initiatiefnemers. Volgend jaar proberen ze het opnieuw. De naam gaat in elk geval niet veranderen, want die is ‘vreemd genoeg om nieuwsgierig naar te worden’. Wist ú dat Sranantongo de taal van Suriname is?

‘Kom over de brug met duurzaamheid’ STIJN << Saaie digitale muis Het gaat niet goed met mijn digitale identiteit. Mijn e-mailtjes krijg ik niet op tijd beantwoord. En als ik er al aan toekom, krijg ik klachten dat ze te zakelijk zijn: ‘Ik verwacht toch minimaal wel een fotootje van dat ruige Schotse landschap’. Mijn profiel op Facebook, de enige community waar ik überhaupt te vinden ben, is er misschien nog wel beroerder aan toe. Behalve een paar profielfoto’s en wat stukjes uit mijn cv is er niets te vinden. En oh ja, ik heb maar een paar vrienden, dat ook nog. Bovendien lijk ik op een door iemand anders geplaatste foto stomdronken achter een glas bier te zitten. Niet bepaald representatief, en dat biertje was niet eens van mij. Sterker nog; ik had die dag helemaal geen bier op, ik was gewoon moe. Ondertussen presenteren anderen complete dagverslagen, met allerlei interessant nieuws. De één gaat naar zijn eigen boekpresentatie. De ander heeft blijkbaar een zeer opwindend seksleven. En ik geloof dat ik de enige ben die nog geen Mexicaanse griep gehad heeft. Dan te bedenken dat Facebook maar één van die sites is. Bij de gedachte aan Twitteren gaan mijn schouders helemaal hangen. Wat moet ik de wereld in hemelsnaam vertellen? Eigenlijk maak ik niets mee. Ik heb het hier in Schotland druk genoeg met links rijden zonder nagetoeterd te worden en bij de kassa ga ik in de verkeerde rij staan. Dat ben ik. Hoe hopeloos zouden mijn potentiële followers dan wel niet moeten zijn? Ik ben een saaie digitale grijze muis. Ik begrijp die nieuwe media best, daar ligt het niet aan, maar ik kan het met geen mogelijkheid bijhouden. Op de basisschool kreeg ik mijn kleren na de gymles nooit op tijd aan. Dan liep de rest de sportzaal uit en stond ik nog in mijn onderbroek. Dit voelt precies hetzelfde. Een tijdje terug zei iemand in de krant: ‘Mensen die niet op netwerksites te vinden zijn vind ik best een beetje eng’. Nou, dat ben ik dus. Eng, saai en dronken achter een glas bier. Bedankt digitale wereld. Stijn van Gils


Studenten van het Wageningen Environmental platform (WEP) werken mee aan duurzaamheidsplannen van de universiteit. Ze zijn voorzichtig optimistisch. Ontevreden waren ze, de studenten van het WEP. Met leuzen als Practice what you teach en I wish we WUR green protesteerden ze jarenlang voor meer duurzaamheid binnen de universiteit. Want de universiteit heeft dan wel een groen imago, maar in de praktijk is er nauwelijks of geen groene stroom, milieuvriendelijk papier of fairtrade koffie op het universiteitsterrein te vinden. Maar voor het eerst is het WEP voorzichtig optimistisch. Met de plannen van de duurzaamheidswerkgroepen die vorige week gepresenteerd werden, ‘steekt de universiteit eindelijk haar neus richting een duurzame toekomst’, vinden ze bij het WEP. Daarom kregen alle leden van de werkgroepen een aanmoedigingspresentje. Een fairtrade roos en biologische taart, aangeboden door drie ijsberen. Ook studenten van het WEP kregen de duurzame cadeautjes, want het WEP heeft zelf ook meegewerkt aan de plannen. ‘Wij zagen een groot gat tussen wat ons geleerd werd en hoe de universiteit zelf met duurzaamheid omging’, vertelt student milieubeleid Femke Batterink van het WEP. ‘Wij hebben, ook door onze studie, veel uitgesproken ideeën over duurzaamheid. Daar werd in de werkgroepen nadrukkelijk naar

gevraagd. Energiebesparing bijvoorbeeld, dat moet je systematisch en grondig aanpakken. Eerst het huidige verbruik in kaart brengen, en dan besparingsmaatregelen nemen. Dat soort dingen staan nu in de voorstellen en daar zijn we heel blij mee.’ Natuurlijk gaan de plannen niet altijd ver genoeg voor het WEP. En het gaat de studenten allemaal een beetje te langzaam. ‘Het liefst zien wij natuurlijk volgende week alleen nog maar biologische producten in de kantines. Maar zo werkt het helaas niet. Je moet als student echt een lange adem hebben om hierin mee te denken. Hoewel laatst nog iemand tegen me zei dat het allemaal bijzonder snel gaat voor de mammoettanker Wageningen UR.’ In februari of maart 2010 zal de Raad van Bestuur de plannen ter goedkeuring ontvangen. Dan wordt duidelijk of er boter bij de vis komt. Sommige duurzaamheidsplannen leveren geld op, zoals energiebesparing, andere voorstellen kosten juist geld. Femke is er nog niet helemaal gerust op. ‘Ik ben benieuwd hoeveel een duurzame universiteit het bestuur waard is. Ze moeten wel over de brug koAlice van Ginkel men.’ Zie ook P.2: Groene medewerker werkt thuis

student << 27 STERRETJE Wéér zo’n uniek verkoopargument om in Wageningen te gaan studeren. Wageningen is de eerste universiteit in de wereld met een ster. Dat zegt Addie Roelofsen, uitbater van Hotel De Wereld. Zijn restaurant O Mundo, gepacht van de universiteit, kreeg vorige week een Michelinster. Volledig terecht vindt Resource.

‘De WSO moet opruimen’ Simon Vink, p.28

DIGITAL DISASTER Email, Facebook, Twitter… Stijn can’t keep up with digital networking. He’s got enough on in Scotland to keep left on the roads and get in the right queue at the shop. Other people find time to splash colourful details of their daily lives all over the internet. Makes Stijn feel rather grey and boring.

>> PRIKBORD

GETTING GREENER Dressed as polar bears, students from the Wageningen Environmental Platform gave members of the sustainability working group fair trade flowers and organic cake. To encourage them in their work. After years of protest, the students are pleased that something is being done to green the organization. See also page 2.

THE BEST THINGS IN LIFE COME FREE

HUISKAMER OP DE MARKT Afgelopen zaterdag 28 november was het internationale Niet-Winkeldag. HappyJMA Wageningen vierde dit op de markt door mensen positieve, hoofdzakelijk immateriële dingen aan te bieden onder het motto: ‘De mooiste dingen in het leven zijn niet te koop’. Al ongeveer een decennium lang besteedt HappyJMA bijna elk jaar veel aandacht aan Niet-Winkeldag. Het idee om een huiskamer op het marktplein te bouwen, blijkt al enkele jaren succesvol te zijn. We hebben het idee dat er afgelopen zaterdag een

stuk minder gewinkeld is dan op een gemiddelde zaterdag. Jammer genoeg kwam dat voor een groot deel door het weer en niet door onze actie. Toch was het een geslaagde dag. Er zijn veel goede gesprekken gevoerd in onze huiskamer en we hebben veel mensen een kopje thee, soep of een knuffel kunnen aanbieden. Meer info: www.happyjmawageningen.nl. PRIKBORD Stuur je foto’s naar [email protected]

That was the message from the eco-activists of HappyJMA at Wageningen market on international Buy Nothing Day on 28 November. They offered passers-by a chat, tea, soup and hugs. There were fewer shoppers around than usual, but was that just the weather? More info on www. happyjmawageningen.nl.

VIRGIN FIRST YEARS

Eerstejaars jongens meestal maagd Veel seksuele ervaring hebben mannelijke eerstejaars meestal niet, meldt het CBS in de Jeugdmonitor 2009. Van de zeventien- en achttienjarige jongens op havo, vwo, hbo en uni-

versiteit heeft bijna tweederde nog nooit met iemand het bed gedeeld. Van hun seksegenoten in vmbo en mbo daarentegen heeft 63 procent zijn maagdelijkheid op die leeftijd verloren. Maar ook de meeste hoogopgeleide meisjes hebben

meer ervaring. Van hen heeft op zeventien- en achttienjarige leeftijd 56 procent ooit de liefde bedreven. Laagopgeleide meisjes van die leeftijd hebben, met 82 procent, het vaakst geslachtsgemeenschap HOP gehad.

Among first year academic students, two thirds of the boys and almost half the girls are virgins, according to the Youth Monitor of 2009. The full story? resource.wur.nl/en


28 >> student GRUNBERGS GAGE

EEN ‘BITJE’ ZWAAR

Hoeveel verdiende gastschrijver Arnon Grunberg eigenlijk in Wageningen? Die vraag dringt zich op nu hij zich in Vrij Nederland beklaagt over zijn beloning in Leiden: slechts vijftienhonderd euro. Opdrachtgever KLV houdt zich discreet op de vlakte. Maar het hele ‘project Grunberg’ kostte 40 duizend euro. En dat voor tien studenten.

Há, de wetenschapsquiz komt er weer aan. Altijd goed voor discussies aan de eettafel. De VPRO heeft de vragen al op de site staan. Een voorbeeld. Wordt een usb-stick zwaarder als je er bestanden op zet? Een makkie, deze geven we weg. Het hangt ervan af hoe zwaar je bestand is.

Student oordeelt gunstig over VHL en universiteit

Opnieuw komt Wageningen Universiteit goed uit de bus bij de Nationale Studenten Enquête. De Keuzegids Hoger Onderwijs is op deze enquête gebaseerd. In totaal krijgt de universiteit een 7,63, waarmee ze haar koppositie nog iets versterkt. Studenten waarderen vooral de keuzeruimte, de inhoud, de docenten en de faciliteiten van de opleidingen. Alleen de mogelijkheid om woonruimte te vinden in Wageningen, krijgt net geen 7. Vorig jaar scoorde de voorbereiding op een loopbaan nog het laagst. Het hoogste cijfer geven de stu-

denten voor de sfeer binnen de organisatie. En dat geldt voor al het onderwijs binnen Wageningen UR. Ook studenten van Van Hall Larenstein zijn vooral positief over de sfeer. VHL kreeg in totaal een 6,67, iets beter dan vorig jaar. De waardering voor de Wageningse vestiging, die eerder het laagst was, steeg met een halve punt. De studenten oordelen bij alle vestigingen het meest gunstig over de faciliteiten, de keuzeruimte en de inhoud van de opleidingen. Maar voor communicatie geven de studenten de hogeschool een onvoldoende, net als in voorgaande jaren. Vooral de tijdige bekendmaking van resultaten scoort laag. De Keuzegids HBO Voltijd verscheen op 2 december; de Keuzegids Universiteiten komt half deAlexandra Branderhorst cember.

Arion moet ‘brandonveilige bende’ opruimen De Wageningse Studenten Organisatie (WSO) moet opruimen. Arion, het thuishonk van de organisatie aan de Niemeijerstraat in Wageningen, dreigt brandonveilig te worden. ‘Het pand zelf voldoet aan de eisen op grond van de brandveiligheid. Alleen is het zo’n bende dat het nu brandonveilig is’, aldus Simon Vink, woordvoerder van Wageningen UR. Het gaat om dozen met le-


ge flessen, papieropslag en chemicaliën van de donkere kamer. Vink: ‘De WSO moet opruimen of we sluiten het gebouw. We hebben geen ultimatum gesteld, maar binnen een paar weken moet de boel aan kant zijn.’ De boodschap is inmiddels aangekomen bij de WSO. ‘We gaan opruimen’, reageert secretaris AB Marlies Bos.

FOTO: SEBASTIAAN PLOEMACHER

Wageningen Universiteit scoort voor het vijfde jaar op rij het best van alle hoger onderwijsinstellingen in de Nationale Studenten Enquête. Over Van Hall Larenstein zijn studenten iets positiever dan voorgaande jaren.

DISCO-SPORTNACHT Met ongeveer 270 deelnemers was de sportnacht donderdagnacht 26 november in sporthal de Bongerd in Wageningen een groot succes. Niet minder dan 39 teams studenten deden mee aan de zes uur durende Thymos Disco Sport Night, geïnspireerd door de jaren zeventig. Een paar jongens met funky doorschijnende truitjes deden enthousiast mee met de Wicked Warm Up in de sportzaal. Hun gigantische glitterpruiken reflecteerden de felle discolichten. Daarna waagden de teams zich aan discosporten zoals de Radical Relay Race, Unreal Universe Unihockey, Shagadelic Skirt Soccer, Funkadelic Dodgeball Brawl en Kosher Knotsbal. Tijdens de Psychedelic Pool Party streden teams al duikend en zwemmend tegen elkaar in het zwembad. Team De Grutto’s, huisgenoten van een studentenhuis aan de Gruttoweide, namen de eerste prijs in ontvangst: acht kaartjes voor een voorstelling in Theater Junushoff. CJ

student << 29 ‘VIAGRA’ VOOR VROUWEN Goed nieuws: medicijnengigant Boehringer Ingelheim ontwikkelt een pil (flibanserin) voor vrouwen met (te?) weinig zin in seks. Met pil krikken deze vrouwen het aantal keren op van 2,8 per maand naar 4,5 keer. Zo blijkt uit onderzoek. De pil is nog niet te koop. Nog beter nieuws: bij vrouwen met een neppil steeg de frequentie naar 3,7.

HIGH MARKS FOR UNI AND VHL For the fifth year running, Wageningen University came top in the national survey of student satisfaction. Students gave it D9+/GLGEHWWHUWKDQ ODVW\HDUZLWKD6WXdents at both institutions were positive about the atmosphere. Wageningen students were less so about accommodation.

>> WHAT’S COOKIN’

FOTO: BART DE GOUW

WSO MESS A FIRE RISK

MENGEN VOOR TURIJNS ZOET Promovendus Koen van Dijke heeft een manier gevonden om olie en water beter te mengen tot een emulsie. De nieuwe manier van mengen is ook nog eens energiezuiniger en maakt het mogelijk om een dubbele emulsie te maken, bolletjes olie gevuld met water gemengd met water. Daardoor komt bijvoorbeeld echt magere mayonaise binnen handbereik. Het lijkt mij geweldig om een dergelijk resultaat te boeken met je onderzoek. Was ik maar een levensmiddelentechnoloog! Lekker experimenteren met vet of suiker, heerlijk mengen en roeren en in je labjas trots naar je reactor kijken. Helaas, na drie colleges Proceskunde was mijn droom voorbij. Niet begrijpend staarde ik naar de wis- en natuurkunde op het bord en gaf het op. Gelukkig kun je thuis ook mengen en roeren. Dit recept heb ik ooit geïntroduceerd bij vegetarisch eethuis Zeezicht. Zouden ze het nog wel eens maken? Het bevat alles wat een toetje wat mij betreft nodig heeft: vet, chocolade en alcohol. Mager is het niet, integendeel zelfs. Maak de porties dan ook niet te groot. Lekker als afsluiting van een verder licht en gezond kerstdiner zonder mayonaise. Arianne van Ballegooij

VARIATIE OP DOLCE DI TORINO Bereidingstijd: 20 minuten Wachttijd: minimaal 3 uur Ingrediënten voor 8 personen: ðJUDPSLMQERRPSLWWHQRIDQGHUHQRWHQLQVWXNMHV ðJUDP0DVFDUSRQHGL/RGLQLHWJHPHQJGPHW blauwe kaas!) ðJUDPSXUHFKRFRODGHLQVWXNMHVJHKDNW ðHHWOHSHOVNRŌHOLNHXU ðODQJHYLQJHUV Bereiding Leg de in stukjes gehakte chocolade in een klein pannetje en laat au bain marie smelten. Verkruimel intussen de lange vingers boven een mengkom. Sprenkel de likeur erover. Meng met de pijnboompitten en de mascarpone. Goed roeren. Meng de nu gesmolten chocolade door het mascarpone mengsel. :HHUJRHGURHUHQ%HNOHHGHHQNOHLQHFDNH YRUP met aluminiumfolie of bakpapier. Schep het mengsel erin en strijk glad met een lepel. Vouw de folie eromheen en zet minimaal drie 3 uur maar liefst langer in de koelkast om op te stijven. Om te serveren open je de folie en snijd je dunne plakjes. Gebruik eventueel nog een steekvormpje om een mooiere vorm te maken. Bestrooi met poedersuiker.

Clean up or you’re out. That’s the message to the Wageningen Students’ Organization from Wageningen UR spokesman Simon Vink. Their building, Arion, is a fire risk because of the mess. The message got across. ‘We’re going to tidy up’, says secretary Marlies Bos.

DISCO SPORT NIGHT $ERXWVWXGHQWVGLVco-ed the night away on WKH6SRUWQLJKWRI1Rvember. Thirty nine teams competed in sports like Unreal Universe Unihockey or the Funkadelic Dodgeball Brawl. The winning team was ‘De Grutto’s’. They won a night out at the Junushof.

A SWEET MIX PhD researcher Koen van Dijk has come up with a new way of making a low fat emulsion that brings a tasty ‘lite’ mayonnaise closer. What fun, all that mixing and stirring. This week’s mix&stir recipe is far from ‘lite’, but makes a delicious Christmas dessert: Dolce di Torino. Recipe in English online. The full story? resource.wur.nl/en


30 >> service

Resource is de dagelijkse website en het magazine voor studenten en medewerkers van Wageningen UR. Resource magazine verschijnt tweewekelijks op donderdag. Abonnement Een abonnement op het magazine kost €58 (buitenland €131,50) per academisch jaar. Opzeggen een maand voor het eind van de lopende abonnementsperiode (1 augustus). Redactieadres Akkermaalsbos 12, 6708 WB Wageningen. Postbus 409, 6700 AK Wageningen Gebouw 116 (bode 31). T 0317 484020. Website resource.wur.nl. ISSN 1389-7756 Secretariaat Thea Agba-Kuijpers, tel 0317 484020 [email protected] Redactie ðGUV*DE\YDQ&DXOLOKRRIGUHGDFWHXU [email protected], 0317 482997 ðLU5LN1LMODQGHLQGUHGDFWLH [email protected], 0317 485320 ðLU1LFROHWWH0HHUVWDGWZHEUHGDFWLH [email protected], 0317 488190 ð$OH[DQGUD%UDQGHUKRUVWVWXGHQWHQ onderwijs, VHL) 0317 481725, DOH[DQGUDEUDQGHUKRUVW#ZXUQO ðLU5RHORI.OHLVHFRQRPLHPDDWVFKDSSLM omgeving, ecologie, maatschappij) [email protected], 0317 481723 ð$OEHUW6LNNHPDSODQWRUJDQLVDWLH [email protected], 0317 481724 ðGULU+DQV:RONHUVGLHUYRHGLQJ [email protected], 0317 485251 Vormgeving ð+DQV:HJJHQ [email protected], 0317 485272 Freelance auteurs Wim Bras, Anneloes Dijkstra, Stijn van Gils, Alice van Ginkel, Yvonne de Hilster, /DXULHQ+ROWMHU&KULVWRSK-DQ]LQJ7RP 5LMQWMHV0DUORW5RHORIV-RULV7LHOHQV Vertaling &ODUH0F*UHJRU.HHQ0XQ3RRQ Foto’s *X\$FNHUPDQV%DUWGH*RXZ0LFKHO 0HHV5XEHQ6PLW7KHR7DQJHOGHU+RJH Noorden, FotoNatura, Bureau voor Beeld Illustraties Esther Brouwer, Sebastiaan Donders, 0LHVMHOYDQ*HUZHQ*XLGRGH*URRW.DUHO Hulsteijn, Annemarie Roos, Henk van Ruitenbeek Basisvormgeving magazine Nies & Partners bno Nijmegen Vormgeving website www.onstuimig.nl Advertenties ([WHUQ%XUHDXYDQ9OLHW7 [email protected] Intern (gereduceerd tarief), Elisa Salentijn T 0317-482519, [email protected] Uitgever 9LROD3HXOHQ&RUSRUDWHFRPPXQLFDWLH Wageningen UR

mededelingen Mededelingen van en voor studenten en medewerkers. Maximaal 75 woorden, via resource.wur.nl. Aanmelding Education Day 2009 geopend. Op 14 december vindt de ‘Education Day 2009, 2nd edition’ plaats in de Leeuwenborch. U kunt zich aanmelden op www.educationday.wur.nl. De allereerste onderwijsdag, vijf jaar geleden, was gewijd aan onderwijsinnovatieprojecten. Sindsdien heeft OWI elk jaar een call for education innovation and distance learning doen uitgaan. Wageningen University bevindt zich nu in een nieuwe fase. De discussie over distance learning is in een versnelling geraakt en een werkgroep o.l.v. Rien Komen komt binnenkort met een plan van aanpak voor het komende IP/OP. Harry Gruppen, lid van de werkgroep hierover spreken tijdens de Education Day. Een groot deel van Education Day 2009 is gewijd aan education innovation, met een informatiemarkt, workshops, een Finger food buffet en een rondetafeldiscussie. 14 December is ook de start van de nieuwe call for education innovation and distance learning. Meer mededelingen op resource.wur.nl

Generale

Studium

colofon

Lezing Exit Mundi, de beste apocalyptische scenario's Maarten Keulemans LA13, dinsdag 8 december 2009, 20.00uur Het einde van het jaar nadert, tijd om terug en om vooruit te kijken. SG sluit het jaar af met de interessantste einde-der-tijden scenario's.

Workshop Methoden van Netwerken en Innovatie Eelke Wielinga, e.a. LA13, drie donderdagavonden vanaf 14 januari, 19.30-22.00uur Opgave verplicht via [email protected]

Workshop The Case Method: How to analyze and discuss a case? Rob van Haarlem LA13, eight evenings starting Wednesday 20 January, 20.00hrs Registration before 24 December via [email protected]

This SG-Agenda concludes a period of more than 30 years of presenting our program in the University's magazine. Visit our website!

LA13 Lawickse Allee 13 http://studiumgenerale.wur.nl

Ben jij een High Potential? www.dekortstewegnaardetop.nl BestGraduates wordt georganiseerd in samenwerking met onderstaande topwerkgevers

BestGraduates Law wordt georganiseerd in samenwerking met onderstaande topkantoren

BestGraduates is een activiteit van

www. proefschriften.nl

www.phd-thesis.nl

onderdeel van de

Studenten 50% korting

Neem een abonnement Q Surf naar volkskrant.nl/studenten

(dit aanbod geldt alleen voor uitwonende studenten t/m 27 jaar)

Resource wordt gedrukt op papier uit verantwoord beheerde bossen.


volkskrant.nl/studenten

Do you already have a topic for your thesis or internship? Come to the…

THESIS/INTERNSHIP FAIR

11 en 12 december Amsterdam RAI

Where: hall of the Atlas building When: 14 December 2009 Time: 17.00 – 19.00

Ontdek jouw mogelijkheden bij de overheid Voor meer informatie en gratis entree ga je naar

www.carrierebeursoverheid.nl

For all students with an interest in

Soil and Land

Mediapartners:

Free food and drinks!!! De Carrièrebeurs Overheid is een activiteit van

een onderdeel van de

The following chair groups/teams will present their thesis/internship topics for 2010

Wageningen UR zoekt: Senior Onderzoeker Gewasbescherming PSG, PPO, Akkerbouw, Groene Ruimte en Vollegrondsgroenten, Lelystad Vacaturenummer: AT: 09.AGV.04

WAGENINGEN UNIVERSITY t-BOE%FHSBEBUJPOBOE%FWFMPQNFOU t4PJM#JPMPHZBOE#JPMPHJDBM4PJM2VBMJUZ t4PJM$IFNJTUSZBOE$IFNJDBM4PJM2VBMJUZ t-BOE%ZOBNJDT ALTERRA t5FBN4PJM$IFNJTUSZBOE/BUVSF t5FBN4PJM(FPHSBQIZ t5FBN4PJM1IZTJDTBOE-BOE6TF t5FBN4PJM2VBMJUZBOE/VUSJFOUT

bij ons ben je verzekerd van ondersteuning, belangenbehartiging en professionele hulp bij problemen info www.ac-hop.nl

BRUILOFTEN, FEESTEN, BORRELS, BARBECUES, ZAKENLUNCHES, PROMOTIES, ETC. Ook voor party- en cateringvolle Sfeer nce! service (bekend om hoge ambia rras) kwaliteit en verscheidenheid) (ook te Dennis en Carla Klos Costerweg 5, 6702 AA Wageningen, telefoon 0317-425949

ISRIC Please let us know if you want to come so we can order some food for you too!!! Contact: Offi[email protected]

>> GO/NO GO

Wat je de komende weken niet mag missen (en wat wel). Zie ook de agenda op: www.resource.wur.nl

>> Go donderdag 3 december

GOEDKOOP ROKKOSTUUM

De ‘boeren’studieverenigingen uit Wageningen organiseren 11 december een gala. Dat kan nogal een aanslag zijn op je portemonnee: uit eten, kaartjes voor jou en je date, een limousine, eventueel een hotelletje voor de galaplicht… Gelukkig helpt Budget Tie je enigszins uit de brand met een goedkoop rokkostuum. In de viproom van het Forum kun je ‘vrijblijvend’ pakken passen en kopen. Alle lengte- en breedtematen zijn aanwezig. De organisatie belooft zelfs voor een spiegel én een pashokje te zorgen. Een beter begin van een dure avond kun je niet wensen, toch?

onontkoombaar zijn, als we de aarde leefbaar willen houden. Die ingrijpende effecten zijn zichtbaar op veel terreinen, zoals verzuring van de oceanen waardoor onder meer koraalriffen dreigen te verdwijnen. Maar ook de wereldvoedselvoorziening staat onder druk. Ik ben nu al depressief. En Kopenhagen-moe.

onderwijs gééft. Uit het workshopprogramma blijkt bovendien weinig interactie tussen studenten en docenten, wel is er van alles en nog wat te doen. Lastig om te bedenken waarom je zou gaan. Of waarom juist niet. WWW.EDUCATIONDAY.WUR.NL 12.00 - 20.00 UUR, LEEUWENBORCH, WAGENINGEN

WWW.NWGWAGENINGEN.NL 19:45 UUR, LEEUWENBORCH, WAGENINGEN

>> No go STERRENMAALTIJD

>> Go

Sinds twee jaar hebben we een roltrap, en sinds twee weken een Michelinster! Het dorp Wageningen gaat nog uitgroeien naar een wereldstad. Restaurant O Mundo, in Hotel de Wereld, is de trotse bezitter van de ster. De chef noemt zijn kookstijl innovatief en eerlijk, met pure producten en royale aandacht voor groente. Een vijfgangenmenu kost 52,50 euro, en ook met een ster wil O Mundo betaalbaar blijven voor al haar gasten. Maar als je er nog niet gegeten hebt, ben je eigenlijk te laat. Het beste moment om in een restaurant te eten is vlak vóór het een ster krijgt.

dinsdag 8 december

EXIT MUNDI

O MUNDO, WAGENINGEN

De zeespiegel stijgt, de Mexicaanse griep komt eraan, de wereld vergaat! Sinds mensenheugenis voorspellen we al het >> Go zaterdag 5 december einde der tijden, maar hoe zit het nou ONDEUGEND SINTERKLAASFEEST echt? Voor alle hojo’s en hun vrienden geeft Studium Generale sluit het jaar af met de SHOUT elke eerste zaterdag van de meest interessante einde-der-tijden maand een feest. De homojongerenverscenario`s. Is het denkbaar dat we woreniging belooft een ondeugend tintje aan den verpletterd door een meteoriet? En het Sinterklaasfeest te geven. Alle leshoe groot is de kans dat de tijd achteruit bo’s, homo’s, bi’s en transgenders zijn gaat lopen of dat alle mannen op een dag welkom om het heerlijk avondje van uitsterven? Maarten Keulemans is wetensweet candy en good company bij SHOUT schapsjournalist bij Natuurwetenschap af te sluiten. Goeie sfeer, lage barprijzen en Techniek en bij de Volkskrant. Hij velt en zeer dansbare muziek van dj Mizztieen oordeel over de kwaliteit van diverse cal, met een optreden van Ill Skill Squad. scenario`s. Een verantwoord avondje 22.00 UUR, WILDE WERELD, WAGENINGEN griezelen en ontnuchteren dus. 16.00 - 19.00 UUR, FORUM, WAGENINGEN

WWW.STUDIUMGENERALE.NL

>> No go

20.00 UUR, LA13, WAGENINGEN

dinsdag 8 december

>> Go Saturday 5 December Naughty Sinterklaas party Finish off your Sinterklaas evening at the SHOUT’s gay party. Cheap drinks and great dance music from DJ Mizztical. WWW.GAYSHOUT.NL 22.00, WILDE WERELD, WAGENINGEN

>> Go Tuesday 8 December End of the world Will the world end by being wiped out by a meteorite? Science journalist Maarten Keuleman examines the scenarios in a Studium Generale lecture. Scary stuff. WWW.STUDIUMGENERALE.NL 20.00, LA13, WAGENINGEN

KOPENHAGEN VOORBEREIDEN

>> No go

Als voorbereiding op de klimaatconferentie in Kopenhagen organiseert het Natuurwetenschappelijk Gezelschap Wageningen een lezing over de stand van zaken van klimaatonderzoek: ‘Klimaat en duurzaamheid - Zekerheid en risico’s’. Rik Leemans, hoogleraar Milieusysteemanalyse, laat zien dat de effecten van klimaatverandering nu zo ingrijpend zijn dat verregaande maatregelen om de broeikasgasuitstoot terug te dringen

maandag 14 december

>> No go

EDUCATION DAY

Star meal First we got an escalator: now a restaurant with a Michelin star! The chef at O Mundo at Hotel de Wereld is proud of his cooking. But restaurants are at their best before they get a star.

Voortaan is de maandag van de onderwijsvrije week van periode 2 Education Day. Het is een Wageningen Universitybrede dag waar studenten en staf met elkaar praten over onderwijszaken. Thema’s zijn distance learning, why use digital learning materials, efficiency with examination en education in other cultures. Niet echt boeiende thema’s, tenzij je

O MUNDO, WAGENINGEN

Full details? resource.wur.nl/en

RESOURCE. Planten voor olie p.14. Discussie. Zes proefboerderijen voor veehouderij gaan dicht. Scheffer wil migraineaanval

Recommend Documents